СЫЙЛЫ КИТАП
ЯНГЫ РАЗИЛЕШИВНЮ
КЪУМУКЪЧА ТАРЖУМАСЫ
* * *
Сизин ойларыгъызны ва ёравларыгъызны шу адресге гёре йиберигиз: ibt_inform@ibt.org.ru
ISBN 5-93943-100-3
© Институт перевода Библии, Москва, 2007
БАШ СЁЗ
Гьюрметли охувчу!
Сиз къолугъузгъа тутгъан китап – Янгы Разилешивню къумукъ тилге этилген биринчи толу таржумасы. Янгы Разилешив – оьзюне Сыйлы Язывлар яда Библия деп айтылагъан китапны гесеги. Библиягъа бир китапхана деп айтмагъа ярай. Ону ичине кёп санавдагъы адамлар бир нече тиллерде ювукъ гьисапда минг ярым йылны узагъында язгъан онлар булангъы китаплар гире.
Библияны биринчи гесеги – Эсги Разилешив. Ону аслу маънасы – Аллагь, бары да бырынгъы халкълардан айырып исрайыллыланы танглап, олар булан разилешив бегетгенин гёрсетмек. Танглагъан халкъына Аллагьны рагьмусу болсун учун, исрайыллылар Аллагьдан оьзлеге берилген къанунланы кютмеге герек болгъан. Шоланы жыйымына Таврат, яда Мусаны Къануну деп ат тагъылгъан, неге тюгюл де оланы исрайыл халкъына Муса пайхаммар гелтирген.
Амма шо Разилешив де, Къанун да инсанланы янгыз янгы ва даимлик Разилешивге гьазирлей болгъан – шо янгы Разилешивню Аллагь инсанлар булан гьалиден эки минг йыл алда бу дюньягъа гелген Иса Месигьден таба бегетген. Янгы Разилешивге гиреген 27 китапда Исаны инсанлар булан бегетилген Янгы Разилешивюню гьакъында хабар юрюле.
Янгы Разилешивню башлапгъы дёрт китабына «Инжиллер» деп айтыла. Шо сёз грекчеден гёчюргенде, «сююнч хабар» демек бола. Инжиллерде Иса Месигьни тувмакълыгъы, Ону бу дюньядагъы яшаву, хачдагъы оьлюмю ва тирилмеклиги гьакъында хабарлана.
Янгы Разилешивню сонг гелеген «Элчилени ишлери» деген китабында Исагъа иман салгъанланы жыйыны башлап нечик амалгъа гелгени ва оьмюр сюргени, Исагъа бакъгъан якъдагъы иман сав дюньягъа нечик чалтлыкъда яйылып гетгени гьакъында хабар бериле.
Янгы Разилешивню китапларыны кёбюсю (21) – Исаны элчилери язгъан кагъызлар. Оланы аслу маънасы – иманлылагъа насигьат берив, Исагъа иман салгъанланы жыйынына шо заманларданокъ да гирмеге башлагъан адашывланы, ялгъан уьйретивлени юзюн ачмакъ.
Янгы Разилешивню ва савлай Библияны ахырынчы китабы – Югьанны вагьийи. Шо китапда ону язгъан элчи Югьангъа ахыр заман булан байлавлу Аллагьдан йиберилген вагьий бериле. Аллагь Югьангъа ахыр заман болма тарыкъ затны ачыкъ эте – бу дюньяда гьакимлик сюрюп турагъан яманлыкъдан Аллагь уьст чыгъажакъ.
Янгы Разилешив бизин девюрню 1-нчи асрусунда шо заманларда инг де бек яйылгъан грек тилинде язылгъан. Эки минг йылны ичинде Янгы Разилешив дюньядагъы юзлер булангъы тиллеге таржума этилген.
Къумукъ тилде тюрлю-тюрлю йылларда Янгы Разилешивню айры-айры китаплары чыкъгъан. 1888-нчи йылда Маттайны Инжили, 1897-нчи йылда буса Маркны Инжили чыкъгъан. 1897-нчи йылда Маттайны Инжили тюзелтилип онгарылып янгыдан чыкъгъан. 1996-нчы йылда Библияны Таржумасыны институту Маркны Инжилини янгы таржумасын, 2001-нчи йылда буса Лукъаны Инжилин чыгъаргъан.
Къолугъуздагъы бу китап – Янгы Разилешивню гьалиги къумукъ адабият тилге этилген толу таржумасыны биринчи къайдасы. Таржумачылар грекче текстдеги сёзлени гезигин, жумлаланы къурулушун сакъламагъа къарамагъан, ону маънасын бермеге къаст этген. Къумукъ тил де, грек тил де бир-бирине къардаш тиллер тюгюл, шо саялы да оланы грамматика къурулушлары да башгъа. Сынав гёрсетеген кюйде, тувра, сёз-сёзюне дегенлей этилген таржума къулакъгъа онча арив чалынмай, олай таржумадагъы бары зат англашылып да битмей. Бу таржума бырынгъы къолъязывланы илму гёзден къаралып чыкъгъанларындан этилген, шо саялы да муну бир-бир ерлери орус тилдеги мердешли таржума булан рас гелмей къалмагъа да бола.
Янгы Разилешивню бир-бир ерлерин тюрлю-тюрлю кюйде англамагъа ва таржума этмеге бола. Шолай гезиклени инг де аслуларында баянлыкълар берилген – оларда таржуманы болмагъа болагъан башгъа журалары берилген. Баянлыкъларда охувчугъа четим тиймеге болагъан бир-бир сёзлеге ва сёз тагъымлагъа англатывлар бериле.
Таржуманы гьар китабыны алдында гиччирек баш сёзлер бериле. Шоларда китапланы авторлары, оларда гётерилеген аслу масъалалар булан байлавлу болуп къысгъача маълуматлар бериле. Ондан къайры да, китапны гьар бёлюгю, бир маъна булан байлавлу гесеклеге пайланып, башлар да салынып бериле. Китапланы алдындагъы баш сёзлер де, оланы ичиндеги бёлюклердеги гесеклеге салынгъан башлар да башлапгъы грекче къолъязывларда болмагъан. Оланы таржумачылар охувчулагъа гьар китапны, ону гьар гесегин яхшы англамагъа кёмек болсун учун, оьзлени ягъындан къошгъан. Таржумада Сыйлы Язывланы Эсги Разилешив деген бёлюгюнден алынгъан гесеклер башгъа языв къайда булан берилген. Ахырда да, таржуманы ахырында Янгы Разилешивде ёлугъагъан терминлени, аслу ерни тутагъан адамланы ва ерлени атларыны сёзлюгю, Янгы Разилешивдеги агьвалатлар юрюлеген пачалыкъланы ва шагьарланы карталары берилген.
Библияны Таржумасыны институту Янгы Разилешивню къумукъ тилге гёчюрювде ортакъчылыкъ этген таржумачылагъа, редакторлагъа ва шолай да оьзге бары да къол ялгъагъанлагъа разилигин билдире.
Бу китап къумукъ халкъгъа пайдалы болур деп умут этебиз.
Библияны Таржумасыны институту
Маттайны Инжили
***
Янгы Разилешивдеги биринчи Инжилни язгъан Маттай Рум пачалыгъыны пайдасы учун ясакъ жыягъан адам болгъан. Бир керен, гьаман да йимик оьзюню ясакъ жыягъан еринде олтуруп турагъанда, о Исагъа ёлугъуп къала. Шо ёлугъув Маттайны яшавун бюс-бютюнлей алышдырып къоя: шо замандан тутуп о даим Иса булан бола, Ону булан Паластинни шагьарларындан, юртларындан айлана. Маттай Инжилинде язагъан кёбюсю агьвалатланы оьзю шагьаты болуп токътай.
Иса бу дюнья учун ваъда этилген Къутгъарывчу экенни гёрсетмек учун, Маттай китабында Эсги Разилешивден кёп аятлар гелтире. Къутгъарывчуну гелмеклиги гьакъда буса Эсги Разилешивде алданокъ айтылгъан. Маттай Исаны Аллагь бу дюньяда парахатлыкъны гьакимлигин токъташдырма йиберген Месигь гьисапда гёрсете. Кёклердеги Атасы йиберип гелген Иса, Оьзюню гьакимлигин сезип, Аллагь йимик сёйлемеге бола ва сёйлеме де сёйлей. Маттай Исаны беш уллу ваъзасын, неде сёйлевюн, гелтире: 1) Тавдагъы ваъзасын (5-6-нчы бёлюклер); 2) Исаны Оьзюню якъчыларына берген тапшурувун (10-нчу бёлюк); Кёклердеги Гьакимликни гьакъындагъы масалларын (13-нчю бёлюк); якъчыларына тарыкълы болагъан таклифлерин (18-нчи бёлюк); фарисейлени юзюн ачгъанын ва гележекде дюньяны не зат къаравуллагъаны гьакъда алданокъ айтгъанын (23-25-нчи бёлюклер).
1
Исаны тайпа-тухуму
1 Ибрагьимни наслусундан тувгъан Давутну наслусундан болгъан Исаны тайпа-тухуму.
2 Ибрагьим Исгьакъны атасы, Исгьакъ Якъубну атасы, Якъуб Ягьуданы да, ону агъа-инилерини да атасы болгъан. 3 Ягьуда Тамардан тувгъан Пересни де, Зарагьны да атасы, Перес Гьесронну атасы, Гьесрон Рамны атасы болгъан. 4 Рам Аминадавну атасы, Аминадав Нагьшонну атасы, Нагьшон Салимонну атасы болгъан. 5 Салимон Рагьавдан тувгъан Боазны атасы, Боаз Рутдан тувгъан Обедни атасы, Обед Ешайны атасы болгъан. 6 Ешай Давут пачаны атасы, Давут Урияны къатынындан болгъан Сулайманны атасы болгъан. 7 Сулайман Регьабиямны атасы, Регьабиям Абияны атасы, Абия Асатны атасы болгъан. 8 Асат Егьошафатны атасы, Егьошафат Ёрамны атасы, Ёрам Узияны атасы болгъан. 9 Узия Ётамны атасы, Ётам Агьазны атасы, Агьаз Гьезекияны атасы болгъан. 10 Гьезекия Манашаны атасы, Манаша Амосну атасы, Амос Ёшияны атасы болгъан. 11 Ёшия Еконияны да, ону агъа-инилерини де атасы болгъан. Олар ягьуди халкъы Бабилге сюргюн этилип йиберилгенде тувгъан.
12 Екония Бабилге сюргюн этилген сонг тувгъан Шалтыйылны атасы, Шалтыйыл Зерубабилни атасы болгъан.
13 Зерубабил Абигьудну атасы, Абигьуд Элгьакимни атасы, Элгьаким Азурну атасы болгъан.
14 Азур Садокну атасы, Садок Агьимни атасы, Агьим Элигьудну атасы болгъан.
15 Элигьуд Элиазарны атасы, Элиазар Маттанны атасы, Маттан Якъубну атасы болгъан.
16 Якъуб Мариямны эри Юсупну атасы болгъан. Мариямдан да Месигь
[1] деп айтылагъан Иса тувгъан.
17 Ибрагьимден Давутгъа ерли он дёрт наслу бар болгъан. Давутдан да Бабилге сюргюн этилгинче он дёрт наслу бар болгъан. Бабилге сюргюн этилгенден сонг Месигьге ерли де он дёрт наслу бар болгъан.
Иса Месигьни тувмакълыгъы
18 Иса Месигьни тувмакълыгъы булай болгъан: анасы Мариям Юсупгъа гелешинип турагъан заманда, болажакъ эри булан къошулгъанча, о Аллагьны Ругьуну гючю булан яшгъа токътагъаны аян бола. 19 Мариямны гелешмиши Юсуп бир муъмин адам болгъан. О халкъгъа хабар салып, къатынын биябур этме сюймей, ондан яшыртгъын айрылып къалмагъа токъташа. 20 Юсуп шолай этме хыяллы болгъанда, огъар тюшюнде Раббибиз йиберген малайик гёрюнюп, булай дей:
– Гьей Давутну Наслусу Юсуп! Мариямны къатын этип алмагъа къоркъма, неге тюгюл ондан туважакъ яш Аллагьны Ругьундандыр. 21 О Улан табажакъ, Огъар да сен Иса деп ат къоярсан. Неге тюгюл де, О Оьз халкъын гюнагьдан къутгъаражакъ.
22 Булар барысы да Раббибизни пайхаммардан таба айтгъан булай сёзлери яшавгъа чыкъсын учун болгъан гьакъ зат:
23 Бу къыз айлы болажакъ ва бир улан табажакъ.
Огъар Иммануйыл деп айтылажакъ.
Бу буса «Аллагь бизин булан» демекдир.
24 Юсуп юхусундан уяна. Раббибиз йиберген малайик оьзюне буюргъан кюйде этип, Мариямны къатын этип ала. 25 Амма къатыны улан тапгъынча, эри огъар ювукълашмай тура. Юсуп яшына Иса деп ат къоя.
2
Гюнтувуш алимлер Исагъа сужда этелер
1 Иса Гьирод пачаны девюрюнде Ягьудеяны Байтлагьам шагьарында тува. Шо заманда гюнтувушдан Ерусалимге алимлер
[2] геле.
2 Олар булай дей:
– Ягьудилени тувгъан пачасы къайдадыр? Биз гюнтувушда Ону юлдузу тувгъанны гёрюп, Огъар сужда этме гелгенбиз.
3 Шону эшитгенде, Гьирод пача да, ону булан бирге Ерусалимни халкъыны кёп яны да адап къала.
4 Бары да баш дин къуллукъчуланы
[3] да, дин алимлени де жыйып, Гьирод олагъа Месигь къайда тувмагъа болур деп сорай.
5 Олар да булай дей:
– Ягьудеяны Байтлагьам шагьарында, неге тюгюл пайхаммар булай язгъан:
6 Гьей сен Ягьудея топурагъындагъы Байтлагьам, Ягьудеяны баш
шагьарларыны арасында сен инг гиччиси саналмайсан.
Неге тюгюл де, исрайыл халкъымны гьайын этеген башчы
сенден чыгъажакъ.
7 Шо заман Гьирод, алимлени де яшыртгъын чакъырып, олардан юлдуз не вакъти гёрюнгенин биле. 8 Алимлени Байтлагьамгъа йибере туруп, о булай дей:
– Барып, яшны гьакъында тындырыкълы кюйде билип къарагъыз. Ону гёргенде, магъа билдиригиз, мен де барып Огъар сужда этейим.
9 Пачаны сёзюне тынглап, алимлер ёлгъа тюшелер. Алимлер гюнтувушда гёрген бу юлдуз оланы алды булан юрюп тура, ахырда да яш бар ерни уьстюне гелип токътай. 10 Юлдузну гёргенде, олар бек сююнелер! 11 Уьйге гирип, анасы Мариям да булан яшны гёрелер. Олар ерге къапланып, Огъар сужда этелер. Сандыкъларын ачып, Огъар савгъат этип алтын да, эки тюрлю арив ийисли зат да берелер. 12 Олар тюшюнде Гьиродну янына къайтып бармасын деп буварыв ала, сонг башгъа ёл булан оьз уьлкесине къайталар.
Мисриге къачыв
13 Алимлер ёлгъа тюшгенден сонг, Раббибиз йиберген малайик, Юсупгъа тюшюнде гёрюнюп, булай дей:
– Тур, яшны да, анасын да алып, Мисриге къач. Мен сагъа айтгъынча, онда тур. Яшны оьлтюрмек учун, Гьирод Ону излемеге сюе.
14 Юсуп туруп, яшны да, анасын да алып, гече булан Мисриге гете. 15 Гьирод оьлгюнче, Юсуп онда тура. «Мен Уланымны Мисриден чакъырып гелтирдим», – деп пайхаммардан таба Раббибиз айтгъан сёзлер шолай яшавгъа чыгъа.
16 Алимлер оьзюн алдатгъанын гёрюп, Гьирод бек къазаплана. Байтлагьамда да, ону айланасында да тувгъан эки йылгъа ерли чагъындагъы, алимлерден оьзю билген вакътиде тувгъан бары да уланъяшланы оьлтюрсюнлер деп, онда адамлар йибере. 17-18 Шо заман Еремия пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
Рама деген шагьарда бир сес – йылав да, уллу яс да – эшитиле;
Рагьил оьзюню яшлары учун яс эте, сабурлукъ этме болмай,
неге тюгюл олар дагъы ёкъ.
Мисриден къайтыв
19 Гьирод оьлген сонг, Раббибиз йиберген малайик Мисриде Юсупгъа тюшюнде гёрюне. 20 О булай дей:
– Тур, яшны да, анасын да алып, Исрайыл топурагъына къайт, неге тюгюл яшны оьлтюрме сюегенлер оьзлер оьлгенлер. 21 Юсуп, туруп, яшны да, анасын да алып, Исрайыл топурагъына геле.
22 Ягьудеяда атасы Гьиродну ерине уланы Аргьелай пача болгъанны эшитгенде буса, Юсуп онда бармагъа къоркъа. Тюшюнде буварыв алып, о Галилеягъа чыгъып гете. 23 Онда гелип, о Назарет деген шагьарда ерлеше. «Огъар назаретли деп айтылажакъ» деген пайхаммарны сёзлери яшавгъа чыгъа.
3
Ягьия пайхаммарны Аллагьгъа къуллукъ этивю
1 Шо гюнлерде Ягьия пайхаммар арагъа чыгъып, Ягьудеяны дангылында булай сёйлемеге башлай:
2 – Товба этигиз! Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура! 3 Ягьияны гьакъында Ешая пайхаммар айтгъан сёз муна шудур:
Дангылда биревню гючлю сеси эшитиле:
Раббибизге ёл гьазирлегиз!
Огъар ёлланы тюз этигиз!
4 Ягьияны тюе юнден этилген опурагъы, белинде къайыш белбаву болгъан. Ону ашы къыр бал ва ченгертки болгъан. 5 Ону янына Ерусалимден, бютюн Ягьудеядан ва Ёрдан оьзенни айлана якъларындан адамлар гелелер. 6 Адамлар гюнагьларына мюкюр болалар. Ягьия да оланы, Ёрдан оьзенде сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура.
7 Ягьия, сувгъа чомуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп янына гелеген бир хыйлы фарисейлени ва саддукейлени
[4] гёргенде, олагъа булай дей:
– Гьей йыланны наслулары! Аллагьны болажакъ жазасындан къутуларсыз деп сизге ким буварды? 8 Сиз гертиден де товба этгенигизни гёрсетеген кюйде яшагъыз. 9 Оьзюгюзге янгыз: «Атабыз Ибрагьимдир», – деп айтмакълыкъ таманлыкъ эте деп ойлашмагъыз. Неге тюгюл де, сизге айтаман: Аллагь Ибрагьимге бу ташлардан авлетлер яратмагъа да бола. 10 Аллагь балтаны тереклеге тюзлеп тура. Яхшы емиш бермейген гьар-бир терек гесилип, отгъа ташланыр.
11 Товба этгенигизни белгиси гьисапда мен сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман, амма менден де къудратлысы гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен. О сизин Аллагьны Ругьуна ва отгъа чомажакъ. 12 Иннырын тазаламакъ, будайын жыйып, беженине тёкмек учун, Ону къолунда кюреги бар, къувугъун буса сёнмежек отда яндыражакъ.
Ягьия, Исаны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура
13 Шо заман Ягьия Оьзюн сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурсун деп, Галилеядан Ёрдан оьзенге ону янына Иса да геле. 14 Ягьия:
– Сен мени сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа герек эдинг, Сен буса мени яныма Оьзюнг гелгенсен! – деп сёйлеп, Ону токътатмагъа сюе.
15 Иса огъар булай жавап бере:
– Гьали къой, шолай болсун. Аллагь бизден сюеген затны шолай этербиз.
Шо заман Ягьия Огъар рази бола. 16 Иса сувдан чыгъып гелегенде, кёклер ачылып, Аллагьны Ругьу гёгюрчюндей бир гёрюнюшде уьстюне багъып тюшюп гелегенин гёре ва 17 кёкден:
– Бу Мени сююмлю Уланымдыр. О Мени къуванчымдыр! – деген бир сес чалына.
4
Иса сынала
1 Шондан сонг Аллагьны Ругьу, Исаны иблисге сынатып къарамакъ учун, дангылгъа элте. 2 Къыркъ гюн ва къыркъ гече бир зат да ашамай тургъандан сонг, Иса бек ач бола. 3 Ону сынайгъан иблис, ювукълашып, булай дей:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, бу ташлар ашлагъа айлансын деп буюр.
4 Иса огъар булай дей:
– Сыйлы Язывларда: «Инсан янгыз бир аш булан яшамас, Аллагьны авзундан чыгъагъан гьар сёз булан яшар», – деп язылгъан.
5 Сонг иблис, Ону сыйлы шагьар болгъан Ерусалимге алып гелип, ибадатхананы инг бийик къалкъысына миндире. 6 Иблис Огъар булай дей:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, тюпге багъып атыл, неге тюгюл: «Сени сакъласын деп, О малайиклерине буйрукъ этежек» ва «Олар да, аягъынг ташгъа сюрюнмесин деп, сени къолуна гётерип юрюжеклер», – деп язылгъан чы.
7 – «Раббибиз Аллагьны сынама», – деп де язылгъан, – дей Иса огъар.
8 Сонг иблис Ону бир бек бийик тавну башына алып бара, Огъар дюньяны бары да пачалыкъларын ва олардагъы бары байлыкъланы гёрсете. 9 О Исагъа:
– Эгер алдымда ятып, магъа сужда этсенг, буланы барын да Сагъа бережекмен, – дей.
10 Шо заман Иса огъар булай дей:
– Ари тай Менден, иблис! «Раббибиз Аллагьгъа да сужда эт ва бир Огъар Оьзюне къуллукъ эт», – деп язылгъан Сыйлы Язывларда.
11 Шо вакъти иблис Ону къоюп гете. Малайиклер шоссагьат гелип, Исагъа къуллукъ этме гиришелер.
Иса Галилеяда
12 Ягьияны тутуп туснакъгъа салгъанын эшитгенде, Иса къайтып Галилеягъа геле. 13 Амма Назаретде токътамай, Зебулунну ва Нафталини ювугъунда Галилея кёлню ягъасындагъы Капернагьум деген юртгъа гёчюп токътай. 14 Аллагь Ешая пайхаммардан таба айтгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
15 Ёрдан оьзенни ари янында, кёлге барагъан ёлдагъы Зебулун
топурагъы, Нафтали топурагъы!
Ят халкълар яшайгъан Галилея!
16 Къарангылыкъда яшагъан халкъ бир уллу шавла гёрген.
Оьлюмню гёленткисини тюбюнде яшагъанлагъа да ярыкъ
гёрюнген.
17 Шо замандан тутуп Иса:
– Товба этигиз! Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура! – деп билдирмеге башлай.
Исаны башлапгъы якъчылары
18 Бир керен Галилея кёлню ягъасындан оьтюп барагъанда, Иса эки агъа-инини – Петер деп де айтылагъан Симонну ва ону иниси Андрейни кёлге тор ташлай туруп гёре. Олар балыкъчылар болгъанлар. 19 Иса олагъа:
– Гелигиз! Мени артыма тюшюгюз! Мен сизин балыкъ тутагъанлар тюгюл, инсан тутагъанлар этермен, – дей. 20 Олар торларын да къоюп, шоссагьат Ону артына тюшелер.
21 Ондан бираз ари бара туруп, Иса дагъы да эки агъа-инини – Зеведейни уланы Якъубну ва ону иниси Югьанны гёре. Олар атасы Зеведей де булан къайыкъда торлар ямай тура болгъан. Иса оланы да чакъыра. 22 Агъа-инилер де, къайыкъны ва атасын къоюп, шоссагьат Ону артына тюшелер.
Иса халкъгъа къуллукъ эте
23 Иса, синагогларда Аллагьны каламын англата туруп, Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы бу Сююнч Хабарны билдире туруп, адамланы гьар тюрлю аврувларын ва сыркъавларын сав эте туруп, бютюн Галилеядан айлана. 24 Ону гьакъындагъы хабар бютюн Суриягъа яйыла. Исаны янына бары да зайыпланы, гьар тюрлю аврувлардан ва сыркъавлардан азап чегип турагъанланы, жинлилени, аврув тутагъанланы, санлары тербенмейген болгъанланы гелтирелер. Иса да оланы сав эте. 25 Галилеядан, Оншагьардан, Ерусалимден, Ягьудеядан, Ёрдан оьзенни ари янындан да кёп халкъ Ону артына тюше.
5
Герти насип
1 Халкъны гёргенде, Иса тавгъа чыгъып олтура. Ону янына якъчылары геле. 2 Оланы уьйрете туруп, Иса булай дей:
3 – Насиплилердир ругь якъдан харлы болгъанлар! Аллагьны гьакимлиги олар учундур.
4 Насиплилердир яслы болгъанлар! Аллагь оланы гёнгюн алажакъдыр.
5 Насиплилердир саламат адамлар! Дюнья оланыки болажакъдыр.
6 Насиплилердир муъминликге ачыгъып сувсайгъанлар! Аллагь оланы тойдуражакъдыр.
7 Насиплилердир рагьмулулар! Аллагь олагъа рагьму этежекдир.
8 Насиплилердир юреги тазалар! Олар Аллагьны гёрежекдир.
9 Насиплилердир ярашывлукъ учун чалышагъанлар! Олагъа Аллагьны авлетлери деп айтылажакъдыр.
10 Насиплилердир Аллагь сюйгенни этгени учун гьызарланагъанлар! Аллагьны гьакимлиги олар учундур.
11 Мени якъчыларым деп сизин хорлап, гьызарлап, сизге гьар тюрлю яла ябагъан заманда сиз насиплилерсиздир! 12 Сююнюгюз ва къуваныгъыз! Неге тюгюл де, кёклерде сизин уллу савгъат къаравуллагъандыр. Сизден алда болгъан пайхаммарланы да шолай гьызарлагъандыр.
Туз булан шавла
13 – Сиз дюньяны тузусуздур. Амма туз тузлу татывун тас этсе, огъар тузлу татывну не булан бермеге болур? О бир затгъа да ярамайгъан болур. Ону инсанланы аякъ тюбюне ташлар!
14 Сиз дюньяны шавласысыздыр. Тавну уьстюнде къурулгъан шагьар гёрюнмей къалмагъа болмас. 15 Бирев де янагъан чыракъгъа къаплап савутну салмас. Терсине, уьйдегилеге барына да ярыкъ берсин учун, чыракълыкъгъа салыр. 16 Сизин шавлагъыз инсанлагъа ярыкъ берсин дагъы. Шолайлыкъда, олар сизин яхшы ишлеригизни гёрер ва сизин кёклердеги Атагъызгъа алгъышлар этер.
Мусаны Къануну гьакъында
17 – Мен Мусаны Къанунун
[5] яда пайхаммарланы язгъанларын бузмагъа гелген деп ойлашмагъыз. Мен бузмагъа тюгюл, олар айтгъанны яшавгъа чыгъармагъа гелгенмен!
18 Гертисин сёйлеймен сизге: кёк де, ер де тайып, ёкъ болмай туруп, бары да зат тамамланмай туруп, Къанундан гиччи бир гьарп яда бир гьыз таймажакъ.
19 Къанундагъы буйрукъланы инг гиччилерини бирин буса да ким бузуп, башгъаланы да шогъар уьйретсе, Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилерден о лап гиччиси деп саналажакъ. Къанундагъы буйрукъланы ким кютюп, башгъаланы да шогъар уьйретсе, Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилерден о уллусу деп гьисапланажакъ.
20 Сизге айтаман: эгер сиз Аллагь сюегенни фарисейлерден ва дин алимлерден эсе яхшы кютмесегиз, сиз Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежексиз.
Ачувну гьакъында
21 – Сизин ата-бабаларыгъызгъа: «Адам оьлтюрме! Ким оьлтюрсе, шо этген иши саялы дуванны алдында жавап бережек», – деп айтгъанны сиз билесиз. 22 Сизге айтаман: оьзюню къардашына къаршы къазапланагъан гьар ким дуванны алдында жавап бережек. Ким оьзюню къардашын мысгъылласа, о оьр мажлисни алдында жавап бережек. Ким биревге гьайгев деп айтса, огъар жагьаннемни оту тийишлидир. 23 Эгер Аллагьгъа этеген къурбанынгны къурбанлыкъны салагъан ерни алдына гелтирген заманда, къардашынгны сагъа хатири къалгъаны эсинге гелсе, 24 къурбанынгны онда къоюп къой. Бир башлап барып къардашынг булан яраш, сонг къайтып гелип къурбанынгны эт.
25 Эгер де сени бирев дуванханагъа элте буса, ону булан ёлда ярашма къара. Ёгъесе, о сени дуванчыны янына гелтирер, дуванчы сени туснакъчыны къолуна берер, туснакъчы да сени туснакъгъа салар. 26 Гертисин сёйлеймен сагъа: лап ахырынчы нохуратынга ерли борчунгну бермесенг, сен туснакъдан чыкъмассан.
Эр-къатынны гьакъында
27 – Сиз: «Зина этме!» – деп айтылгъанны эшитгенсиз. 28 Мен буса айтаман сизге: къатынгишиге гёз салгъан гиши де юрегинден ону булан зина этген болур. 29 Эгер онг гёзюнг сени гюнагьгъа тарта буса, ону чыгъарып ташла! Неге тюгюл де, сени бютюн къаркъаранг жагьаннемге тюшгенден эсе, санларынгдан бириси ёкъ болмакълыгъы оьзюнг учун яхшыдыр. 30 Эгер онг къолунг сени гюнагьгъа тарта буса, ону гесип ташла! Неге тюгюл де, сени бютюн къаркъаранг жагьаннемге тюшгенден эсе, санларынгдан бириси ёкъ болмакълыгъы оьзюнг учун яхшыдыр.
31 «Ким къатынындан айрыла буса, ону булангъы гебини бузулгъанны гьакъында шагьатнама берсин», – деп айтылгъан. 32 Мен буса айтаман сизге: зинадан башгъа бир себепге гёре де къатынындан айрылагъан адам ону зина этмеге борчлу этедир. Ким эрден айрылгъан къатынны алса, шо оьзю де зина этеген боладыр.
Антны гьакъында
33 – Сиз: «Антынгны бузма! Раббибизни алдында этген антларынгны кют!» – деп айтылгъанны да эшитгенсиздир. 34 Мен буса айтаман сизге: негьакъ ант этмегиз. Не кёклер булан ант этмегиз, неге тюгюл о Аллагьны тахыдыр. 35 Не ер булан ант этмегиз, неге тюгюл о Ону аякъ басагъан еридир. Не Ерусалим булан ант этмегиз, неге тюгюл о уллу Пачаны шагьарыдыр. 36 Башыгъыз булан да ант этмегиз, неге тюгюл сиз бир тюгюгюзню де я акъ, яда къара этип болмайсыздыр. 37 Сени сёзюнг дюр буса, «дюр», тюгюл буса, «тюгюл» болсун; мундан артыгъы иблисдендир.
Оьч алывну гьакъында
38 – Сиз: «Гёз учун – гёз, тиш учун – тиш», – деп айтылгъанны да эшитгенсиздир. 39 Мен буса айтаман сизге: сагъа яманлыкъ этген гишиге къаршылыкъ этме. Ким сени онг яягъынга ура буса, огъар урма сол яягъыгны да бакъдыр. 40 Ким сени булан дувангъа тюшюп, гёлегингни чыгъарып алмагъа сюе буса, огъар уьст гийимингни де бер. 41 Ким сени оьзю булан бир минг абат ёл юрюмеге борчлу эте буса, ону булан эки минг абат ёл юрю. 42 Эгер сенден бирев бир зат тилесе, бер. Сенден борчгъа алма сюегенден де юзюнгню бурма.
Душманланы сююв
43 – Сиз: «Ювукъларынгны сюй! Душманларынгны буса сюйме!» – деп айтылгъанны эшитгенсиздир. 44 Мен буса айтаман сизге: душманларыгъызны сююгюз, сизин гьызарлагъанлар учун дуа этигиз. 45 Шолайлыкъда, сиз кёклердеги Атагъызны авлетлери болурсуз. Неге тюгюл де, О гюнешге яман адамланы да, яхшы адамланы да уьстюнде тув деп буйрукъ этедир, муъмин болгъанлар учун да, гюнагьлылар учун да янгур явдурадыр. 46 Эгер сиз янгыз оьзюгюзню сюегенлени сююп къойсагъыз, сизге Аллагь не учун савгъат бермеге болур? Ясакъчылар да шолай этмейми дагъы? 47 Сиз янгыз къардашларыгъызгъа илиякълы бола бусагъыз, онда башгъа тамаша къалдырардай не зат бар дагъы? Имансызлар да шолай этмейми дагъы? 48 Кёклердеги Атагъыз нечик камил буса, сиз де шолай камил болугъуз.
6
Садагъаны гьакъында
1 Иса булай давам эте:
– Вёрегиз, муъмин ишлеригизни адамлагъа гёрсетип айланмагъыз, ёгъесе кёклердеги Атагъыз сизге тийишлисин бермес. 2 Садагъа этеген заманда, халкъны алдында макътав къазанмакъ учун, экиюзлю адамлар синагогларда да, орамларда да этеген кюйде, гьогьой этип айланма тарыкъ тюгюл. Гертисин сёйлеймен сизге: олар тийишлисин алгъандыр. 3 Сен пакъырлагъа садагъа береген заманда сол къолунг онг къолунг не этегенни билмесин. 4 Береген садагъанг яшыртгъынлыкъда къалсын, яшыртгъынлыкъны гёреген Атанг да сагъа тийишлисин бережек.
Дуаны гьакъында
5 – Дуа этеген заманда экиюзлюлер йимик болма. Адамлагъа гёрюнмек учун, олар синагогларда да, орамланы буччакъларында да токътап дуа этмеге сюелер. Гертисин сёйлеймен сизге: олар тийишлисин алгъандыр. 6 Сен буса дуа этеген заманда, уьюнге гирип, эшигингни де бегитип, гёзге гёрюнмейген Атанга дуа эт. Гёзге гёрюнмейгенни де гёреген Атанг да сагъа тийишлисин бережек.
7 Дуа этегенде, имансызлар йимик бош сёзлер сёйлеп турма. Кёп сёйлесе, олар Аллагь оьзлени эшитежек деп ойлайлар. 8 Олагъа ошамагъыз. Сиз Оьзюнден тилегинчокъ да Атагъыз сизге не тарыкъны биледир. 9 Сиз булай дуа этигиз:
Гьей кёклердеги Атабыз!
Инсанлар Сени сыйлы атынгны гьюрметлесин дагъы.
10 Сени гьакимлигинг токъташсын дагъы.
Кёкде йимик, ерде де Сени айтгъанынг болсун дагъы.
11 Бугюн бизге гюнлюк азыгъыбызны бер.
12 Бизин гюнагьларыбыздан геч!
Бизге яманлыкъ этгенлерден барындан да биз де гечебиз.
13 Бизин артыкъ сынавлагъа салма, иблисден де бизин сакъла.
14 Башгъаланы гюнагьларындан гечсегиз, кёклердеги Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечер. 15 Эгер башгъаланы гюнагьларындан гечмесегиз, Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечмес.
Оразаны гьакъында
16 – Ораза тутагъан заманда экиюзлюлер йимик мунглу болмагъыз. Ораза тутагъанын башгъалагъа гёрсетмек учун, олар бетлерин мунгайталар. Гертисин сёйлеймен сизге: олар тийишлисин алгъандыр. 17 Сен буса ораза тутгъанда, башынга май сюртюп, бетингни жув. 18 Шолайлыкъда, ораза тутагъанынгны башгъалагъа гёрсетмейген боларсан. Яшыртгъынлыкъдагъы Атанг ораза тутгъанынгны гёрежек. Яшыртгъынлыкъда этилеген бары да затны гёреген Атанг да сагъа тийишлисин бережек.
Аллагь ва байлыкълар
19 – Дюньяда оьзюгюзге байлыкълар жыймагъыз. Мунда оланы гюе де тийип, тот да ашап бузар яда уьюгюзге уручулар гирип урлар. 20 Оьзюгюзге кёклерде байлыкъ жыйыгъыз. Онда оланы не гюе тийип, не тот ашап бузмас, неде уручулар урламас. 21 Неге тюгюл де, байлыгъынг къайда буса, юрегинг де шонда болур.
22 Гёз къаркъара учун бир чыракъ йимикдир. Эгер гёзлеринг сав буса, къаркъаранг да бютюнлей ярыкъдан толур. 23 Эгер гёзлеринг бузукъ болса, къаркъаранг да къарангылыкъдан толур. Демек, сени ичингдеги ярыкъ къарангылыкъ буса, шо къарангылыкъ нечик уллудур дагъы!
24 Бирев де бир вакътини ичинде эки гьакимге къуллукъ этме болмас: о бирин сюежек, башгъасын буса сюймежек; я бирине амин болажакъ, башгъасына буса намартлыкъ этежек. Сиз де эки затгъа – Аллагьгъа да, байлыкъгъа да бирче къуллукъ этме болмассыз.
25 Шогъар гёре сизге айтаман: яшамакъ учун не ашажагъыгъызны, не ичежегигизни, чархыгъыз учун не гиежегигизни де гьайын этмегиз. Яшав ашдан, чарх да опуракъдан артыкъдыр. 26 Кёкдеги къушлагъа бир къарагъыз чы: олар не чачмайлар, не ормайлар, неде жыйып беженлеге тёкмейлер. Сизин кёклердеги Атагъыз оланы ашатып сакълай. Сиз къушлардан хыйлы да артыкъ тюгюлмюсюз дагъы? 27 Башыгъызгъа къайгъы этмек булан къайсыгъыз оьмюрюгюзню бираз сама да узатып болажакъсыз?
28 Опуракъны да не учун къайгъысын этесиз? Авлакъ чечеклени нечик оьсегенине бир къарагъыз чы: не загьмат тёкмейлер, неде йип ийирмейлер, 29 амма сизге айтаман: Сулайман оьзюню инг макъталгъан заманында да оланы бири йимик де гийинмеген. 30 Эгер бугюн авлакъда оьсюп, тангала ялламагъа ташланып къалагъан отну сама Аллагь шолай гийиндиреген болгъан сонг, гьей имандан языкълар, сизин дагъы да артыкъ гийиндирмежекми?
31 Шолайлыкъда: «Биз не ашайыкъ?», яда: «Не ичейик?», яда: «Не гиейик?» – деп дагъы къайгъы этмегиз ва сёйлемегиз. 32 Бу дюньяны бары да имансыз халкълары шоланы гьайын этип айланалар. Кёклердеги Атагъыз буса сизге шолар бары да тарыкъ экенни биле. 33 Инг башлап Аллагьны гьакимлигине таби болмагъа ва О сюегенни этмеге къаст этигиз. Къалгъан затланы барысын да сизге О Оьзю бережек. 34 Шогъар гёре тангалагъы гюнню гьайын этмегиз! Тангалагъы гюн оьзюню къайгъысын оьзю этежек: гьар гюнге оьзюню аварасы таманлыкъ эте.
7
Башгъаланы айыпламакъны гьакъында
1 Иса булай давам эте:
– Башгъаланы айыпламагъыз, Аллагь сизин де айыпламас. 2 Башгъаны сиз нечик айыпласагъыз, Аллагь сизин де шолай айыплар. Не оьлчев булан оьлчесегиз, сизге де шо оьлчев булан оьлченер. 3 Къардашынгны гёзюндеги чёпню сен неге гёресен, оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны гёрмейсен? 4 Яда къардашынга: «Къардашым, къайда, сени гёзюнгдеги чёпню тайдырайым», – деп нечик айтма боласан, оьзюнгню гёзюнгде аркъалыкъ бар тура? 5 Гьей экиюзлю! Башлап оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны тайдыр, къардашынгны гёзюндеги чёпню нечик тайдырма герекни шо заман гёрерсен.
6 Сыйлы затланы итлеге бермегиз, олар уьстюгюзге чабып, сизин паралар. Жавгьарланы донгузланы алдына ташламагъыз, олар шоланы аякъ тюбюне салып таптар.
«Тилегиз, излегиз, къагъыгъыз»
7 – Тилегиз – сизге берер, излегиз – табарсыз, эшикни къагъыгъыз – сизге ачар. 8 Неге тюгюл де, гьар тилеген – алар, излеген – табар, эшикни къакъгъангъа да – ачылар.
9 Арагъыздан къайсы ата уланы аш тилегенде, таш берер? 10 Яда балыкъ тилегенде, балыкъны орнуна йылан берер? 11 Шолайлыкъда, эгер сиз оьзюгюз яман бусагъыз да, авлетлеригизге яхшы савгъатлар берип бола бусагъыз, кёклердеги Атагъыз буса дагъокъ да Оьзюнден тилейгенлеге яхшы савгъатлар берер!
12 Шогъар гёре, адамлар сизин учун не этгенни сюе бусагъыз, олар учун сиз де шолай этигиз. Бютюн Къанун да, пайхаммарланы сёзлери де шогъар асаслана!
Тар къапулар
13 – Тар къапудан гиригиз, неге тюгюл жагьаннемге элтеген къапу генгдир ва ёл эркиндир. Ондан гирегенлер кёпдюр. 14 Яшавгъа элтеген къапу тардыр ва ёл тыгъысдыр. Ону табагъанлар аздыр.
Терек емишинден танылар
15 – Ялгъан пайхаммарлардан сакъ болугъуз! Олар сизин яныгъызгъа къойгъа ошап гелирлер, гьакъыкъатда буса олар йыртгъыч бёрюлердир. 16 Оланы сиз емишине, демек ишлерине, къарап таныжакъсыз. Гоган уьлкюлерден юзюм яда тегенек уьлкюлерден инжир жыямы? 17 Яхшы терек яхшы емиш берер, яман терекни де емиши яман болур. 18 Яхшы терек яман емиш бермес, яман терек де яхшы емиш бермес. 19 Яхшы емиш бермейген гьар терек, гесилип, отгъа салынар. 20 Шолайлыкъда, оланы емишине къарап таныжакъсыз.
21 Магъа: «Я Раббим! Я Раббим!» – дейген гьар ким Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежек. Онда янгыз кёклердеги Атамны сюегенин этегенлер болажакълар. 22 Шо заман кёплер Магъа: «Я Раббим! Я Раббим! Биз Сени атынгдан сёйледик. Сени атынг булан жинлени къуваладыкъ. Сени атынг булан бир кёп муъжизатлар гёрсетдик!» – деп айтажакълар. 23 Шо заман Мен де олагъа: «Мен сизин бир заманда да танымай эдим. Менден ари тайыгъыз, сиз барыгъыз да яманлыкъ этегенлерсиз!» – деп тувра айтажакъман.
24 Шолайлыкъда, Мени бу сёзлериме тынглап, буланы кютеген гьар ким ташны уьстюнде уьй къургъан гьакъыллы адамгъа ошап къалажакъ. 25 Янгурлар явду, оьзенлер ташыды, еллер эшди, олар барысы да шо уьйге бакъды. Амма о авмады, неге тюгюл о ташны уьстюнде къурулгъандыр. 26 Мени бу сёзлериме тынглап, буланы кютмейген адам буса оьзюню уьюн къайырны уьстюнде къургъан гьайгев адамгъа ошап къалажакъ. 27 Янгурлар явду, оьзенлер ташыды, еллер эшди, олар барысы да шо уьйге бакъды. Уьй буса, авуп, бюс-бютюнлей бузулду.
28 Иса бу сёзлени сёйлеп битгенде, барысы да О англатагъан затлагъа гьайранлыкъ этелер. 29 О дин алимлер йимик тюгюл, Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам йимик уьйретген.
8
Яман гён аврувлуну сав этив
1 Иса тавдан тюшгенде, Ону арты булан кёп халкъ бара. 2 Яман гён аврувлу бир адам, Огъар ювукълашып, тизден туруп:
– Я Раббим! Эгер сюйсенг, Сен мени сав этип болажакъ эдинг, – деп ялбара.
3 Иса, къолун узатып, авруйгъан адамгъа тийип:
– Сюемен, сав бол, – дей. Шоссагьатына ону авруву тайып къала. 4 Сонг Иса огъар:
– Вёре, биревге де айтмассан, барып дин къуллукъчугъа гёрюн. Аврувдан тазалангъанынг саялы, Муса буюргъан кюйде къурбан эт. Къурбан этгенинг сени къолай болгъанынга шагьатлыкъ этежек, – дей.
Юз асгерни башчысыны къулун сав этив
5 Иса Капернагьумгъа гиргенде, юз асгерни башчысы гелип, Огъар:
6 – Я Раббим! Мени бир къулум авруп ятгъан, тербенип болмай, кёп азап чегип тура, – дей.
7 Иса огъар:
– Мен гелип ону сав этермен, – дей.
8 Амма юз асгерни башчысы огъар булай дей:
– Я Раббим! Сен мени уьюме гирмеклигинге мен лайыкълы тюгюлмен. Тек Сен бир сёз сёйлесенг, мени къулум сав болуп къалажакъ эди. 9 Мен де оьзюмню гьакимимни табилигиндеги бир адамман, мени табилигимде де асгерлер бар. Бирине: «Гет!» – деймен – гете, башгъасына: «Гел!» – деймен – геле, къулума да: «Муну эт!» – деймен – эте.
10 Бу сёзлени эшитгенде, Иса огъар тамашалыкъ этип, Оьзюню арты булан гелеген халкъгъа булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: гьатта Исрайылда да Мен бу къадар уллу имангъа къаршы болмадым. 11 Сизге айтаман: гюнтувушдан да, гюнбатышдан да бир хыйлылар гележеклер. Аллагь гьакимлик этеген ерге гелип, тепсини айланасында Ибрагьим де, Исгьакъ да, Якъуб да булан бирче олтуражакълар. 12 Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге герекли болгъанлар буса тыш янгъа, къарангылыкъгъа ташланажакъ. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
13 Сонг Иса юз асгерни башчысына:
– Уьюнге къайт, сагъа иманынга гёре болсун, – дей. Шоссагьат ону къулу да сав болуп къала.
Иса кёплени сав эте
14 Петерни уьюне гелгенде, Иса ону къайнанасы иссиликден авруп ятгъанны гёре. 15 Иса къатынны къолуна тийгендокъ, ону иссилиги тайып къала. Сонг къатын да туруп, Огъар тепси къура.
16 Ахшам болгъанда, Исаны янына бир хыйлы жинли гишилени гелтирелер. О сёз булан жинлени къувалай ва бары да авруйгъанланы сав эте. 17 «О зайыплыкъларыбызны тайдырды, аврувларыбызны алды», – деп Ешая пайхаммар айтгъан сёзлер яшавгъа шолай чыгъа.
«Мени артыма тюш!»
18 Айланасына кёп халкъ жыйылгъанын гёрюп, Иса якъчыларына кёлню бириси ягъына юзюп чыкъмакъны буюра. 19 Шо заман бир дин алим гелип, Огъар:
– Устазым! Сен къайда барсанг да, мен Сени артынг булан гележекмен, – дей.
20 Иса огъар:
– Тюлкюлени инлери, кёкде учагъан къушланы уялары сама бар. Мени, Инсанны Уланыны, буса башымны сыйындырмагъа ерим де ёкъ, – дей.
21 Якъчыларындан бир башгъасы Огъар:
– Я Раббим! Бир алдын уьйге барып, атамны гёмюп гелмеге изну бер, – дей.
22 Иса да огъар:
– Гел! Мени артыма тюш! Оьлюлени оьзлер оьлюлер гёмсюнлер, – дей.
Иса алатолпанны токътата
23 Иса къайыкъгъа мине. Арты булан якъчылары да минелер. 24 Бирден кёл бек гьалекленип гете, гьатта къайыкъны толкъунлар батдырып къойма аз къала. Иса буса юхлап тура. 25 Якъчылары гелип, Ону уятып:
– Я Раббибиз! Бизин къутгъар, бата турабыз! – дейлер.
26 Иса олагъа:
– Гьей имандан языкълар, мунча неге къоркъасыз? – дей. Сонг туруп, елни ва кёлню гьалекленгенин токътата. Бир шыплыкъ болуп къала. 27 Якъчылары буса:
– Еллер де, кёл де Оьзюне таби болагъан Бу Кимдир? – деп гьайранлыкъ этелер.
Жинлилени сав этив
28 Иса Галилея кёлню бириси ягъасында ерлешген гадаренлилени топурагъына гелген заманда Ону къабурлардан чыкъгъан эки жинли адам къаршылай. Олар о даражада бек къутургъан болгъан чы, гьатта шо ёлдан бирев де юрюп болмай болгъан. 29 Олар:
– Гьей Аллагьны Уланы, бизден не сюесен? Мунда бизге белгиленген болжалдан алда азап берме гелгенмисен? – деп къычыралар.
30 Олардан бираз ариде отлайгъан бир уллу донгуз сирив болгъан. 31 Жинлер Исагъа:
– Бизин къувалай бусанг, шо сиривдеги донгузланы ичлерине гирме сама изну бер! – деп тилейлер.
32 Иса олагъа:
– Барыгъыз! – дей.
Жинлер де, адамлардан чыгъып, донгузланы ичлерине гирелер. Шонда савлай донгуз сирив, чабып йиберип, учурумдан таба кёлге тюшюп, сувгъа батып къала. 33 Донгуз сакълагъанлар буса, шагьаргъа къачып, донгузлагъа ва жинли адамлагъа болгъан бары да затны хабарлайлар. 34 Шо заман Исаны къаршыламагъа бютюн шагьар чыгъа. Ону гёрюп, Огъар оьзлени ерлеринден ариде турсун деп тилей.
9
Иса тербенип болмайгъан аврувну сав эте
1 Къайыкъгъа да минип, Иса бириси якъгъа чыгъа ва Оьзюню шагьарына геле. 2 Шонда Ону янына тербенип болмай авруйгъан бир адамны ятывдагъы кююнде гелтирелер. Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса тербенмейген шо адамгъа:
– Балам, къаст этип йибер! Сени гюнагьларынгдан гечилди! – дей.
3 Шо заман дин алимлерден бир нечеси:
– Бу Адам капир затланы сёйлей, – деп ойлашалар.
4 Оланы ойларын билип, Иса олагъа булай дей:
– Неге юрегигизге яман затланы аласыз? 5 Къайсы рагьатдыр айтмагъа: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, юрюп йибер», – демекми? 6 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрерсиз.
Сонг тербенип болмай авруйгъан адамгъа:
– Туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар, – дей. 7 О да туруп, уьюне гете. 8 Шону гёргенде, халкъ къоркъа. Инсанлагъа шолай къудрат берген Аллагьгъа макътав эте.
Иса Маттайны сайлай
9 Иса ондан оьтюп барагъанда, ясакъ жыягъан ерде олтургъан Маттай деген бир адамны гёрюп, огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей. Маттай да туруп, Ону артына тюше.
10 Иса Маттайны уьюнде олтуруп ашап турагъанда, онда бир кёп ясакъчылар да, гюнагьлылар да гелип, Иса ва Ону якъчылары булан бирче олтуралар. 11 Шону гёргенде, фарисейлер ону якъчыларына:
– Сизин устазыгъыз неге ясакъчылар да, гюнагьлылар да булан бирче олтуруп ашай? – деп сорай.
12 Шону эшитгенде, Иса олагъа булай дей:
– Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. 13 Барыгъыз, «Къурбанны тюгюл, Мен рагьмуну сюемен» деген сёзлени маънасын уьйренип гелигиз. Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы чакъырмакъ учун гелгенмен.
Оразаны гьакъында
14 Шо заман Ягьияны якъчылары Ону янына гелип:
– Биз де, фарисейлер де не учун ораза тутабыз, Сени якъчыларынг буса ораза тутмайлар? – деп сорайлар.
15 Иса олагъа булай жавап бере:
– Тойда болгъан адамлар оьзлени янында гиев бар тура, ораза да тутуп, пашман болуп боламы? Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо заман олар да ораза тутарлар.
16 Гьеч бирев де эсги опуракъгъа янгы къумачдан ямав салмас, неге тюгюл янгы къумачдан салынгъан ямав гирип, гиччи болур, эсгисин тартышдырып йыртар, йыртыгъы да дагъы да уллу болур. 17 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, тулукълар йыртылар, чагъыр ерге тёгюлер ва тулукълар ярахсыз болур. Янгы чагъырны янгы тулукълагъа тёгер. Шолай этсе, экиси де сакъланыр.
Гьакимни къызы ва авруйгъан къатын
18 Иса олагъа бу сёзлени сёйлейгенде, янына бир гьаким адам гелип, Огъар:
– Буссагьат къызым оьлюп къалды. Гелип, огъар къолунгну бир тийдирсенг, о сав болуп къалажакъ эди! – деп, тизден туруп тилей. 19 Иса, туруп, якъчылары да булан ону артына тюшюп гете.
20 Он эки йылдан берли къаны гетип авруйгъан бир къатын, артдан таба гелип, Исаны опурагъыны этегине тие.
21 – Ону опурагъына бир сама тийсем, сав болуп къалажакъ эдим, – дей о оьз-оьзюне.
22 Иса, бурулуп къарап, ону гёрюп:
– Къаст этип йибер, къызым! Иманынг сени сав этди, – дей. Шо сагьатдан тутуп къатын сав болуп къала.
23 Иса гьаким адамны уьюне гелген заманда, зурнай согъагъанланы ва къавгъалайгъан халкъны гёрюп, 24 олагъа:
– Мундан чыгъыгъыз! Къыз оьлмеген, юхлап тура! – дей. Олар Исаны мысгъыллап кюлейлер. 25 Халкъ къыргъа чыкъгъанда, Иса, уьйню ичине гирип, къызны къолун тута, къыз да шоссагьат аякъгъа тура. 26 Шону гьакъындагъы хабар бютюн бу уьлкеге яйыла.
Эки сокъурну сав болуву
27 Иса ондан къайтып гелегенде, Ону арты булан эки сокъур адам юрюй. Олар:
– Гьей Давутну Наслусу Иса, бизге бир рагьму эт! – деп къычыралар. 28 Иса уьйге гиргенде, Ону янына эки де сокъур геле. Иса олагъа:
– Мен сизин гёреген этер деп инанамысыз? – деп сорай.
Сокъурлар да Огъар:
– Инанабыз, я Раббибиз, – дейлер.
29 Шо заман Иса, оланы гёзлерине тийип:
– Сизге де иманыгъызгъа гёре болсун, – дей. 30 Олар да гёреген болуп къалалар. Иса олагъа:
– Вёрегиз, шуну бирев де билмесин, – деп бек бувара. 31 Олар буса чыкъгъандокъ, Ону гьакъындагъы хабарны айланадагъы бары да ерлерде билдирелер.
Тилсизни сав болуву
32 Олар гетегенде, Исаны янына жинли бир тилсиз адамны гелтирелер. 33 Жин къувалангъанда, тилсиз сёйлемеге башлай. Халкъ, бек гьайран болуп:
– Исрайылда булай иш бир заманда да болмагъан! – деп сёйлей.
34 Фарисейлер буса:
– Жинлени О жинлени башчысыны гючю булан къувалай, – дейлер.
35 Иса бары да шагьарлагъа ва юртлагъа барып айлана. Олардагъы синагогларда адамлагъа Аллагьны каламын англата ва Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдире. О адамланы гьар тюрлю аврувларын ва гьар тюрлю зайыплыкъларын сав эте. 36 Жыйылгъан кёп халкъны гёргенде, Исаны олагъа языгъы чыгъа, неге тюгюл олар, къойчусуз къалгъан къойлар йимик, инжинген ва кёмексиз къалгъан болгъан. 37 О заман Иса якъчыларына:
– Тюшюм кёп, амма ишчилер аз. 38 Шолай болгъанда Оьзюню тюшюмюн жыймагъа ишчилер йиберсин деп тюшюмню Есине тилегиз! – дей.
10
Он эки элчисине тапшурув
1 Он эки де якъчысын янына чакъырып, олагъа элчилер
[6] деп ат бере. Иса олагъа жинлени къуваламагъа ва гьар аврувну да, гьар зайыплыкъны да сав этмеге къудрат бере.
2 Он эки де элчини атлары булардыр: биринчиси Петер деп де айтылагъан Симон булан ону иниси Андрей, Зеведейни уланы Якъуб булан ону иниси Югьан,
3 Филип булан Бартолмай, Тома булан ясакъчы Маттай, Алфайны уланы Якъуб булан Тадай,
4 Элинсюер
[7] деп айтылагъан Симон ва артда Исагъа хыянатлыкъ этген Ягьуда Искариет.
5 Иса бу он эки де якъчысын булай буварып ёлгъа сала:
– Ят халкълагъа элтеген ёллардан юрюмегиз ва самариялыланы шагьарына гирмегиз. 6 Инг башлап адашгъан къойлагъа ошагъан исрайыл халкъыны янына барыгъыз. 7 Барагъанда гьар ерде: «Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура!» – деп билдиригиз. 8 Авруйгъанланы сав этигиз, оьлгенлени тирилтигиз, яман гён аврувланы тазалагъыз, жинлени къувалагъыз. Тегин тюшгенни тегин беригиз. 9 Оьзюгюз булан не алтын, не гюмюш, не багъыр акъча алмагъыз. 10 Ёлгъа не хуржун, не эки гийим опуракъ, не аякъгийим, не таякъ алмагъыз. Олар ишлейген адамгъа оьз къыйыны учун гьакъгъа тийишлидир.
11 Къайсы шагьаргъа яда юртгъа гирсегиз де, ким лайыкълы экенни ахтарып, шо шагьардан яда юртдан чыкъгъынча, шону уьюнде къалыгъыз. 12 Уьюне гирегенде буса, уьйдегилеге: «Уьюгюзге яхшылыкъ», – деп гиригиз. 13 Эгер лайыкълы буса, о уьйдегилеге шо яхшылыкъ болажакъ, эгер лайыкълы болмаса, яхшылыкъ сизге къайтажакъ. 14 Сизин къабул этмеген ва сёзлеригизге тынгламагъан уьйден яда шагьардан чыкъгъанда, аякъларыгъыздагъы чангны силкип тайдырыгъыз. 15 Гертисин сёйлеймен сизге: къыяматгюн Содом булан Гьоморада яшагъан адамланы гьалы о шагьардагъы адамланыкинден къолай болажакъ.
16 Муна, Мен сизин бёрюлени арасына къойланы йимик йиберемен. Гьасили, йыланлар йимик гьакъыллы, гёгюрчюнлер йимик гьилласыз болугъуз. 17 Адамлардан сакъ болугъуз: олар сизин тутуп дуванханалагъа бережеклер ва оьзлени синагогларына элтип, къамучу булан тюежеклер. 18 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, сизин гьакимлени ва пачаланы янына алып баражакълар. Сиз оланы ва ят халкъланы алдында Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежексиз. 19 Сизин дувангъа алып баргъанда, нечик ва не сёйлежегигизни гьайын этмегиз. Не сёйлежегигиз сизге шоссагьат билдирилежек. 20 Неге тюгюл де, оьзюгюз сёйлемежексиз, сизден таба Атагъызны Ругьу сёйлежек.
21 Агъасы инисин, атасы авлетин оьлюмге тарытажакъ. Авлетлери, ата-аналарына къаршы чыгъып, оланы оьлтюртежеклер. 22 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, олар барысы да сизин гёрюп ярамайгъан болажакъ. Ахырына ерли чыдагъан къутгъарылажакъ. 23 Сизин бир шагьарда гьызарласа, башгъасына къачыгъыз. Гертисин сёйлеймен сизге: сиз Исрайылны шагьарларын айланып битгинче, Мен, Инсанны Уланы, гележекмен.
24 Муталим муаллиминден оьр болмас, къул да оьзюню есинден оьр болмас.
25 Муталимге оьз муаллими йимик, къулгъа да оьз еси йимик болмакълыкъ таманлыкъ эте. Эгер уьй есине Зензебил
[8] деп айта буса, уьюндегилеге не деп де айтмажакъмы?
26 Буса да олардан къоркъмагъыз! Бир яшыртгъын зат да билинмей къалмажакъ, бир сыр да ачылмай къалмажакъ. 27 Къарангылыкъда сизге сёйлейгенимни сиз гюнню ярыгъында сёйлегиз. Къулагъыгъызгъа шыбышлагъанда эшитгенлеригизни къалкъыгъа чыгъып къычырып айтыгъыз. 28 Чархын оьлтюрегенлерден, амма жанын оьлтюрюп болмайгъанлардан къоркъмагъыз. Янгыз жанын да, чархын да жагьаннемге салып ёкъ этмеге болагъан къудраты булангъы Аллагьдан къоркъугъуз! 29 Эки жымчыкъ бир багъыр акъчагъа сатылмаймы? Кёклердеги Атагъыздан изну болмай туруп, жымчыкъланы бириси де ерге тюшмес. 30 Сизин буса башыгъыздагъы бары да тюклеригиз саналгъан. 31 Къоркъмагъыз! Бары да жымчыкълардан сиз хыйлы артыкъсыз.
32 Инсанланы алдында Магъа ачыкъдан-ачыкъ мюкюрлюк этген гьар кимге кёклердеги Атамны алдында Мен де шолай мюкюрлюк этежекмен. 33 Инсанланы алдында Мени инкар этген гьар кимни кёклердеги Атамны алдында Мен де инкар этежекмен.
Парахатлыкъ тюгюл – къылыч
34 – Мен бу дюньягъа парахатлыкъ алып гелген деп ойлашмагъыз. Мен парахатлыкъ тюгюл, къылыч алып гелгенмен.
35 Уланын – атасындан, къызын – анасындан,
гелинин къайнанасындан айырмагъа гелгенмен.
36 Уьюндегилери адамны душманлары болажакъ.
37 Атасын яда анасын Менден артыкъ сюеген адам Магъа лайыкълы тюгюлдюр. Уланын яда къызын Менден артыкъ сюеген адам да Магъа лайыкълы тюгюлдюр.
38 Оьзюню хачын
[9] да гётерип, Мени артыма тюшмейген адам Магъа лайыкълы тюгюлдюр.
39 Ким оьзюню жанын къутгъармагъа айланса, о ону тас этер. Ким Мени учун оьзюню жанын тас этсе, о ону къутгъарар.
40 Сизин къабул этеген Мени де къабул этер. Мени къабул этеген буса Мени йиберген Атамны да къабул этер. 41 Пайхаммарны пайхаммар деп къабул этеген гиши шо пайхаммар йимик тийишлисин алажакъ. Муъмин адамны муъмин деп къабул этеген гиши шо муъмин адам йимик тийишлисин алажакъ. 42 Мени якъчым экени саялы, бу гиччилерден бирин янгыз сувукъ сув берип ичирген гьар ким, Гертисин сёйлеймен сизге, тийишлисин алажакъ.
11
Иса ва Ягьия пайхаммар
1 Он эки де якъчысына насигьат берип битгенден сонг, башгъа шагьарларда Сююнч Хабарны билдирмек учун, Иса ондан гете.
2-3 Туснакъдагъы Ягьия, Месигьни ишлерини гьакъында эшитип, якъчыларын Огъар:
– Гелмеге герекли Сенмисен яда биз башгъасын гёзлейикми? – деп сорамагъа йибере.
4 Иса да олагъа булай жавап бере:
– Барып, эшитген ва гёрген затларыгъызны Ягьиягъа айтыгъыз: 5 Сокъурлар гёз ачалар, акъсакълар юрюйлер, яман гён аврувлулар сав болалар, сангыравлар эшителер, оьлюлер тирилелер ва пакъырлагъа Сююнч Хабар билдириле. 6 Насиплидир Магъа шеклик этмейген.
7 Олар гетгенде, Иса халкъгъа Ягьияны гьакъында айтмагъа башлай:
– Дангылгъа не гёрмеге деп баргъан эдигиз? Ел чайкъайгъан бир къамушну гёрмегеми? 8 Дагъы кимни гёрмеге баргъан эдигиз дагъы? Тизив опуракълар гийген адамны гёрмегеми? Тизив опуракълар гиегенлер пачаланы къалаларында болалар. 9 Кимни гёрмеге деп баргъан эдигиз? Пайхаммарны гёрмегеми? Дюр! Сизге айтаман: сиз гёрген адам пайхаммардан да уллудур. 10 Ягьия пайхаммарны гьакъында Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Муна, Мен Сени алдынга Оьзюмню чавушумну йиберемен.
О Сени алдынгда ёлунгну гьазирлежек.
11 Гертисин сёйлеймен сизге: инсанланы арасында Ягьиядан оьр болуп дагъы бирев де ёкъдур, амма Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилени инг гиччиси де ондан уллудур.
12 Ягьия арагъа чыкъгъан гюнлерден тутуп гьалиге ерли Аллагьны гьакимлигине къаршы ябушув юрюле. Гючлюлер буса ону гюч булан елемеге къаст этелер
[10].
13 Неге тюгюл де, бары да пайхаммарлар да, бютюн Мусаны Къануну да Ягьия арагъа чыкъгъанча не болмагъа тарыгъы гьакъында алданокъ билдире эди.
14 Эгер де сиз шо алданокъ билдирилген затланы къабул этмеге рази бусагъыз, гелмеге герекли болгъан Илияс да Ягьия оьзюдюр.
15 Къулакълары барлар эшитсинлер!
16-17 Бу наслуну адамларын Мен ким булан тенглешдирейим? Олар майданларда олтуруп, ёлдашларына: «Биз сизге зурнай сокъдукъ, сиз буса бийимедигиз. Биз сизге мунглу йырлар йырладыкъ, сиз буса тююнюп йыламадыгъыз», – дейген яшлагъа ошайлар. 18 Ягьия гелгенде, ораза тутду ва чагъыр ичмеди, амма адамлар: «О жинли адам», – деп айтдылар. 19 Мен, Инсанны Уланы, гелгенде, ашама да ашадым, ичме де ичдим. Адамлар буса: «Къарагъыз, ашама да, чагъыр ичме де сюеген адам, ясакъчыланы да, гюнагьлыланы да къурдашы!» – деп айтдылар. Амма Аллагьны гьакъылыны гертилиги Ону ёлуна тюшгенлени ишлеринде гёрюнедир.
Товба этмеген шагьарлар
20 Сонг Иса Оьзю бир хыйлы аламатлар гёрсетген шагьарланы халкълары товба этмегени саялы, олагъа айып этмеге башлай.
21 – Адаршай сагъа, гьей Гьоразин! Адаршай сагъа, гьей Байтсайда! Эгер сизде болгъан аламатлар Сурда ва Сайданда болгъан эди буса, олар тезокъ товба этер эди. Шону гёрсетмек учун, кирлер де гийип, кюлню ичинде олтурар эди. 22 Амма сизге айтаман: къыяматгюн Сурда ва Сайданда яшайгъан адамланы гьалы сизинкинден къолай болажакъ. 23 Сен де, Капернагьум, кёклеге ерли гётерилежекмен деп эсинге гелеми? Сен жагьаннемге ерли тёбен тюшюрюлежексен. Неге тюгюл де, сенде болгъан аламатлар Содомда болгъан эди буса, о бугюнге ерли сакъланар эди. 24 Шо саялы сагъа айтаман: къыяматгюн Содомда яшагъан адамланы гьалы сеникинден къолай болажакъ!
Иса береген яллыкъ
25 Шо заман Иса булай дей:
– Гьей кёкню де, ерни де Раббиси болгъан Атам! Бу затланы гьакъыллылардан ва англавлулардан яшырып, яшлагъа ачгъанынг саялы, Сагъа шюкюр этемен. 26 Дюр, Атам! Сени сюегенинг де тап шолай эди.
27 Атам Магъа бары да затны инанып тапшурду. Атадан башгъа гьеч бирев Уланын танымас. Атаны да Уланындан ва Уланы Ону оьзюне аян этмеге сюеген гишиден къайры бирев де танымас.
28 Гьей бары да къавшалгъанлар ва юклери авур болгъанлар! Мени яныма гелигиз, Мен сизге яллыкъ берермен! 29 Мен егилген боюнсаны, Менден алып, оьзюгюз егилигиз. Мен сизин юрютейим. Неге тюгюл де, Мен юваш хасиятлыман, ачыкъ гёнгюллюмен, сиз де жанларыгъызгъа яллыкъ табарсыз. 30 Мен сизге къоягъан боюнсам енгил чи, сизин уьстюгюзге салагъан югюм де авур тюгюл чю.
12
Месигь ва сонгугюн
1 Шо заман сонгугюн
[11] Иса ашлыкъ чачылгъан авлакъдан оьтюп бара болгъан. Ону якъчылары, ач болуп, будай башланы юлкъуп ашамагъа башлайлар.
2 Фарисейлер шону гёрюп, Огъар:
– Гёремисен, Сени якъчыларынг сонгугюн гьарам затны этелер, – дейлер.
3 Иса олагъа булай жавап бере:
– Оьзю де, ону булангъылар да ач болгъан заманда Давут этген затны гьакъында сиз охумагъанмысыз? 4 Аллагьны уьюне гиргенде, о не оьзюне, не оьзю булан бирче болгъанлагъа ашама гьарам этилген, янгыз дин къуллукъчулар учун гьалал этилген экмеклени ашагъан. 5 Яда дин къуллукъчулар, сонгугюнлер ибадатханада оьзлени къуллугъун этсе, олар гюнагьлы болмайгъаны гьакъда Къанунда язылгъанны сиз охумагъанмысыз? 6 Сизге айтаман: гьали мундагъысы ибадатханадан да уллудур! 7 Эгер сиз «Мен къурбанны тюгюл, рагьмуну сюемен» деген сёзлени маънасын биле эдигиз буса, гюнагьсыз адамланы гюнагьламас эдигиз. 8 Неге тюгюл де, Мен, Инсанны Уланы, сонгугюнню де уьстюндеги гьакиммендир.
Къолу къуругъан адамны сав болуву
9 Ондан гетип, Иса синагоггъа геле. 10 Онда къолу къуругъан бир адам болгъан. Исаны айыпламакъ учун, фарисейлер Огъар:
– Сонгугюнлер аврувланы сав этмеге яраймы? – деп сорай.
11 Иса олагъа булай дей:
– Эгер биригизни биргине-бир къоюгъуз бар буса, о да сонгугюн къуюгъа тюшюп къалса, къайсыгъыз ону тутуп чыгъармай къояр эдигиз? 12 Къойдан эсе инсан нечакъы артыкъдыр! Шолай болгъанда, сонгугюнлер де яхшылыкъ этмеге ярар.
13 Сонг Иса о адамгъа:
– Къолунгну узат, – дей.
О да узата. Бириси къолу йимик, о да сав болуп къала. 14 Фарисейлер буса, къыргъа чыгъып, Исаны оьлтюрмек учун, Огъар къаршы бир питне къуралар.
Аллагь сайлагъан къуллукъчу
15 Амма шону билип, Иса ондан гете. Ону арты булан кёп халкъ да гете. Иса авруйгъанланы барын да сав эте. 16 Иса олагъа Оьзюню гьакъында башгъалагъа билдирмесин деп бувара. 17 Ешая пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
18 Будур Мени сайлангъан, Мен Оьзюн сюеген къулум. О Мени
жанымны къуванчыдыр. Ругьумну Огъар бережекмен.
О бары да халкълагъа Аллагьны адиллиги етише турагъаны
гьакъда билдирежек.
19 О не эришмежек, не къычырмажакъ, бирев де орамларда Ону
сесин эшитмежек.
20 Адиллик уьстюн болмай туруп, О иелген къамушну да
сындырмажакъ, сёне турагъан мелтени де сёндюрмежек.
21 Халкълар оьзлени умутларын Ону аты булан байлавлу
этежеклер.
Иса ва Зензебил
22 Сонг Исаны янына сокъур ва тилсиз жинли адамны алып гелелер. Иса ону сав эте. Шо адам гёрмеге ва сёйлемеге башлай. 23 Бары да адамлар бек гьайран болуп:
– Бу Давутну Наслусу сама тюгюлмю? – деп сорайлар.
24 Фарисейлер муну эшитгенде:
– Жинлени О жинлени башчысы болгъан Зензебилни гючю булан къувалай, – деп сёйлейлер.
25 Иса буса, фарисейлер не ойлашагъанны билип, олагъа булай дей:
– Ичинде душманлыкъ болуп ярплашгъан гьар къайсы пачалыкъ да бузулмай къалмас. Ичинде душманлыкъ болуп ярплашгъан бир шагьар яда уьй бирикмес. 26 Эгер иблис иблисни къувалай эди буса, о оьзюне оьзю къаршы чыгъагъан болур эди. Шолай болгъанда, ону пачалыгъы бузулмай нечик сакъланыр? 27 Эгер Мен жинлени Зензебилни гючю булан къувалай бусам, сизин якъчыларыгъыз оланы кимни гючю булан къувалай дагъы? Шогъар гёре сизге дуванны якъчыларыгъыз эте турсун. 28 Эгер де Мен жинлени Аллагьны Ругьу булан къувалай бусам, шо Аллагьны гьакимлигини бир белгисидир. 29 Бир адам, оьзюнден гючлю башгъа биревню уьюне гирип, ону малын нечик урламагъа болур? Бир алдын къуватлы гишини къолун-бутун байласа, янгыз шо заман ону уьюн урламагъа болур.
30 Мени булан тюгюллер Магъа къаршылардыр, Мени булан жыймайгъанлар яягъанлардыр. 31 Шону учун сизге айтаман: инсанланы бары да гюнагьлары да, капирлик де гечилежек. Амма Аллагьны Ругьуна къаршы этилген капирлиги гечилмес. 32 Инсанны Уланына къаршы капир сёз сёйлеген гишиден гечилежек. Аллагьны Ругьуна капир сёйлегенден не бу дюньяда, не гележекде гечилмес.
33 Сиз яхшы терекге ва ону емишине яхшы деп яда яман терекге ва ону емишине яман деп айтмагъа тарыкъсыз. Неге тюгюл де, терек емишине къарап танылыр. 34 Гьей йыланны балалары! Оьзюгюз яман да бола туруп, яхшы затланы нечик сёйлемеге боласыз! Неге тюгюл де, юрекде бар зат тилинден таба чыгъар. 35 Яхшы адам юрегини яхшы хазнасындан яхшы затлар чыгъарыр. Яман адам буса юрегини яман хазнасындан яман затлар чыгъарыр. 36 Сизге айтаман чы: гьар ойлашмай айтгъан сёзю учун инсанлар къыяматгюн жавап бережеклер. 37 Неге тюгюл де, Аллагь сен айыплы экенингни яда айыпсыз экенингни оьзюнгню сёзлеринг булан токъташдыражакъ.
Юнус пайхаммарны аламаты
38 Шо заман дин алимлерден ва фарисейлерден бирлери:
– Устаз! Сенден бир аламат гёрме сюер эдик, – дейлер.
39 Иса олагъа булай жавап бере:
– Бу гьалиги яман, имансыз наслу аламат гёрмеге сюе! Огъар Юнус пайхаммарны аламатындан башгъа аламат гёрсетилмес. 40 Юнус уьч гече, уьч гюн хортманы къарнында къалгъаны йимик, Мен де, Инсанны Уланы, уьч гече, уьч гюн ерни къарнында къалажакъман. 41 Къыяматгюн ниневиялы адамлар, гьалиги наслу булан туруп йиберип, о наслуну айыплажакълар. Неге тюгюл де, Юнусну сёйлевюнден сонг олар товба этгенлер. Гьали буса Юнусдан да уллусу мундадыр. 42 Шебаны пача къатыны, къыяматгюн туруп йиберип, бу наслуну айыплажакъ, неге тюгюл о, Сулайманны гьакъыллы сёзлерине тынгламакъ учун, дюньяны бир къырыйындан гелген. Гьали буса Сулаймандан да уллусу мундадыр!
43 Адамны ичинден чыкъгъан сонг, жин къургъакъ дангылларда айлана, оьзюне сыйынма ер ахтара, амма тапмай. 44 Сонг о: «Мен чыкъгъан уьюме къайтып бараман», – дей. Къайтып гелгенде буса, уьйню бош, сибирилип, жыйылып таба. 45 Сонг о барып оьзюнден де яман дагъы да етти жинни алып гелип, адамны ичине гирип яшай. Натижада, адамны гьалы алдын болгъандан да бузукъ бола. Бу яман наслуну адамларына да лап шолай болажакъ!
Исаны анасы ва инилери
46 Иса халкъгъа шолай сёйлеп турагъанда, Ону булан сёйлемеге сююп, анасы ва инилери гелип, къырда токътайлар. 47 Бирев гелип, Исагъа:
– Сени булан сёйлеме сююп, ананг да, инилеринг де гелип, къырда токътап туралар, – дей.
48 Иса шону айтгъан адамгъа:
– Мени анам кимдир, Мени инилерим кимлердир? – дей.
49 Къолу булан якъчыларын гёрсетип:
– Мени анам ва инилерим муна булардыр. 50 Ким кёклердеги Атамны сюйгенин эте буса, шо Мени иним де, къызардашым да, анам да дюрдюр, – дей.
13
Чачывчуну гьакъында
1 Шо гюн Иса, уьйден чыгъып, кёлню ягъасына барып олтура. 2 Ону янына кёп халкъ жыйыла, шо саялы Огъар къайыкъгъа минип олтурмагъа тюше. Къалгъан халкъ кёлню ягъасында токътай.
3 Иса олагъа, масаллар булан хыйлы затланы уьйрете туруп, булай дей:
– Муна, чачывчу чачмагъа чыгъа. 4 О чачагъанда, урлукъланы бирлери ёл ягъагъа тюше. Къушлар гелип оланы чёплеп ашайлар. 5 Бирлери, топурагъы аз ташкъатыш ерге тюшюп, узакъ къалмай чыгъа, неге тюгюл онда топуракъны къатлаву сай. 6 Гюн чыкъгъанда оьсюмлюклер сёнюп къала. Тамуру терен болмагъангъа гёре, олар къуруп къала. 7 Бирлери тегенекликге тюше. Тегенеклер оьсюп, урлукъланы оьсме къоймай, янча. 8 Башгъа урлукълар берекетли топуракъгъа тюше. Оланы да бирлери юз, оьзгелери алтмыш, башгъалары буса отуз керен артыкъ тюшюм бере. 9 Къулакълары барлар эшитсинлер!
10 Якъчылары ювукълашып, Исагъа:
– Неге олагъа масаллар булан сёйлейсен? – деп сорайлар.
11 Иса булай жавап бере:
– Аллагь нечик гьакимлик этегенни сырларын сизге билмеге гюч берилген, олагъа буса берилмеген. 12 Кимники бар буса, огъар дагъы да берилип, онуки артдырылажакъ. Кимники ёкъ буса, барлары да алынажакъ. 13 Мен олагъа масаллар булан сёйлейгенимни себеби – олар тынглап туражакълар, амма англамажакълар, къарап туражакълар, амма гёрмежеклер. 14 Ешая пайхаммарны айтгъан булай сёзлери олардан таба яшавгъа чыгъа:
Сиз тынглап туражакъсыз, амма англамажакъсыз;
къарап туражакъсыз, амма гёрмежексиз.
15 Неге тюгюл де, бу халкъны юреги ташгъа дёнген, оланы
къулакълары гьаран эшите, олар гёзлерин де юмгъанлар.
Ёгъесе, гёзлери булан гёрер эди, къулакълары булан эшитер эди,
юреги булан англар эди, Магъа багъар эди, Мен де
оланы сав этер эдим.
16 Сизин гёзлеригиз насиплидир – олар гёрелер, къулакъларыгъыз да насиплидир – олар эшителер. 17 Гертисин сёйлеймен сизге: кёп пайхаммарлар ва муъмин адамлар сиз гёреген затланы гёрмеге сюйгенлер, тек гёрмегенлер, сиз эшитеген затланы эшитмеге сюйгенлер, тек эшитмегенлер.
18 Энни сиз чачывчуну гьакъындагъы масалны маънасына тынглагъыз. 19 Бирев, Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы каламны эшитип, ону англамаса, иблис гелип йиберип, ону юрегине чачылгъан урлукъланы урлап къачар. Шо адам ёл ягъагъа чачылгъан урлукълагъа ошар. 20 Ташкъатыш ерлеге чачылгъаны буса, каламны эшитип, ону сююнч булан шо гьазиринде къабул этеген адамдыр. 21 Ону тамуру ёкъдур, шо саялы о бираз замангъа инанар. Амма калам учун къыйынлыкъгъа яда гьызарлавгъа тарыса, о шоссагьат иманындан таяр. 22 Тегенекли ерге чачылгъанлары буса каламны эшитеген адамдыр, амма бу дюньяны къайгъысы ва байлыкъгъа дамагькарлыкъ сёзню сёндюрер, о да асувсуз болар. 23 Берекетли топуракъгъа чачылгъаны каламны эшитеген ва англайгъан адамдыр. О яхшы тюшюм гелтирер, бириси юз, оьзгеси алтмыш, башгъасы буса отуз керен артыкъ тюшюм гелтирер.
Чёп отланы гьакъында
24 Иса олагъа башгъа бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги оьзюню авлагъына яхшы урлукъ чачагъан бир адамгъа ошайдыр. 25 Гече адамлар юхлама ятгъанда, ону душманы гелип, о чачгъан будайны арасына чёп отлар чачып гете. 26 Будай оьсюп башкъусгъанда, оланы арасында чёп отлар да оьсюп гёрюне. 27 Уьй есини къуллары гелип, огъар: «Бийибиз, сен авлагъынга яхшы урлукъ сама чачгъанмы эдинг? Мунда мунчакъы чёп отлар къайдан гелген?» – деп сорай. 28 О да къуллагъа: «Бу ишни душманым этгендир», – дей. Къуллары да огъар: «Сюе бусанг, биз барып, шо отланы юлкъуп тайдырайыкъ», – дейлер. 29 О да: «Тарыкъ тюгюл, чёпню юлкъабыз деп, огъар къошуп будайны да юлкъуп къоярсыз. 30 Оргъунча, экисин де бирче оьсюп турмагъа къоюгъуз. Оракъны заманы етишгенде, оракъчылагъа: Бир башлап чёпню жыйып алып, кюлтелер этип байлагъыз, сонг оланы яллатарсыз, будайны буса жыйып мени беженлериме тёгерсиз», – деп айтарман.
Гиччинев урлукъну ва маяны гьакъындагъы масаллар
31 Иса олагъа бирдагъы бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги оьзюню авлагъына гиччинев урлукъ чачгъан адамгъа ошайдыр. 32 Шо урлукъ бары да урлукълардан инг де гиччиси, оьсген заманда буса, бары да оьсюмлюклерден бек оьсюп, терек йимик бола. Къушлар, учуп гелип, ону бутакъларыны уьстюнде уялар тигелер.
33 Иса олагъа башгъа бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги бир къатынгиши уьч оьлчев унну ичине къошгъан бир увуч маягъа ошайдыр. Шо бары да хамурну гёпюрте.
34 Иса буланы барын да халкъгъа масаллар булан айта. Масалсыз олагъа гьеч бир зат да айтмай. 35 Пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
Мен олагъа масаллар булан сёйлежекмен.
Мен олагъа дюнья яралгъандан берли яшырылып къалып
тургъан затланы билдирежекмен.
Чёп отланы гьакъындагъы масалны баяны
36 Сонг халкъны йиберип, Иса уьйге къайта. Якъчылары Огъар ювукъ барып:
– Авлакъдагъы чёп отланы гьакъындагъы масалны бизге англат, – дей.
37 Иса олагъа булай жавап бере:
– Яхшы урлукъну чачгъан Инсанны Уланыдыр. 38 Авлакъ демек дюньядыр. Яхшы урлукъ демек Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилердир. Чёп отлар демек иблисни адамларыдыр. 39 Оланы чачгъан душман иблисдир. Оракъ заман дюньяны ахырыдыр. Оракъчылар буса малайиклердир. 40 Чёп отланы жыйып, от салып яллатагъанда йимик, бу дюньяны ахырында да шолай болажакъ. 41 Инсанны Уланы малайиклерин йибережек, олар да адамланы гюнагь ишлер этдирегенлени де, яманлыкъ этегенлени де барын да дюньядан жыяжакълар, 42 оланы яллайгъан отгъа ташлажакълар. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ. 43 О заман муъминлер Атасыны гьакимлигини тюбюнде гюнеш йимик шавлаланып къалажакълар. Къулакълары барлар эшитсинлер!
Яшырылгъан хазнаны ва багьалы жавгьарланы гьакъында
44 – Аллагьны гьакимлиги авлакъда яшырылгъан бир хазнагъа ошайдыр. Бирев ону табып, къайтарып басдырып къоя. О шондан бек сююнюп, барып бар чакъы затын да сатып, шо авлакъны оьзюне сатып ала.
45 Дагъы да Аллагьны гьакимлиги яхшы жавгьарлар излейген бир савдюгерчиге ошайдыр. 46 О бек багьалы бир жавгьарны таба. Оьзюню бары да затын сатып, шону сатып ала.
Балыкъ тутагъан торну гьакъында
47 – Дагъы да Аллагьны гьакимлиги кёлге ташланып ондан гьар тюрлю балыкълар тутгъан бир торгъа ошайдыр. 48 Тор балыкъдан толгъан заманда ону ягъагъа чыгъаралар. Сонг балыкъчылар олтуруп, яхшыларын сайлап, земгиллеге салалар, яманларын буса ари ташлайлар. 49 Дюньяны ахырында да шолай болажакъ. Малайиклер гелип, муъминлени арасындан яманланы айырып алып тайдыражакълар. 50 Малайиклер оланы яллайгъан отгъа ташлажакълар. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
51 Иса олагъа:
– Буланы барын да сиз англадыгъызмы? – деп сорай.
– Англадыкъ, – деп жавап бере олар.
52 О да якъчыларына:
– Шолайлыкъда, Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшген гьар дин алим оьзюню гьамарындан янгы ва эсги затланы чыгъарагъан уьй есине ошайдыр, – дей.
Пайхаммарны оьз ватанында абуру болмас
53 Бу масалланы айтып битген сонг, Иса ондан гете. 54 Оьзюню шагьарына гелип, синагогда адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. Бек гьайранлыкъ этип, олар булай сорайлар:
– Бу Адамгъа булай гьакъыл, муъжизатлар гёрсетмеге булай къудрат къайдан гелген? 55 Бу агъач устаны уланы тюгюлмю? Ону анасыны аты Мариям тюгюлмю? Инилери Якъуб, Юсуп, Симон ва Ягьуда тюгюлмю? 56 Ону бары да къызардашлары мунда, бизин арабызда, яшамаймы? Бу затлар бары да Огъар къайдан гелген?
57 Олар да Исагъа абур этмеген. Шо заман Иса олагъа:
– Пайхаммарны бары да ерлерде абуру болар, янгыз оьз ватанында да, оьз уьюнде де ону абуру болмас, – дей.
58 Шагьардагъыланы иманы ёкъ саялы, Иса онда кёп аламатлар гёрсетип болмай.
14
Ягьияны оьлюмю
1 Шо заман Исаны гьакъындагъы хабарлар Гьирод гьакимге етише. 2 О къуллукъчуларына:
– Оланы этеген Ягьиядыр. О оьлюп тирилген, шо саялы да Ону шо аламатланы этмеге къудраты бар, – дей.
3-4 Ягьия Гьиродгъа: «Сагъа агъанг Филипни алдынгъы къатыны Гьиродияда булан уьйленмеге ярамай», – деп бир нече керенлер айтгъан болгъан. Гьиродияда себеп болуп, Гьирод, Ягьияны тутуп бугъавлап, туснакъгъа салмагъа буйрукъ берген. 5 Гьирод Ягьияны оьлтюрмеге де сюйген. Амма халкъдан къоркъгъан, неге тюгюл де халкъ ону пайхаммар деп гьисап эте болгъан.
6 Гьиродну тувгъан гюнюн белгилейген заманда Гьиродияданы къызы ортагъа чыгъып бийиген. Шо Гьиродну бек хошуна гелген. 7 Шогъар гёре о къыз не зат тилесе де бережекге ант этген. 8 О да анасы айтгъангъа тынглап: «Магъа буссагьат тепсиге салып, Ягьия пайхаммарны башын гелтир», – деген. 9 Пача пашман болгъан. Амма къонакъланы алдында ант этгени саялы, о шо тилевню кютмеге буюргъан. 10 Жаллатны йиберип, туснакъдагъы Ягьияны башын гесдирген. 11 Ону башын тепсиге салып гелтирип, къызгъа берген. Къыз да ону элтип анасына берген. 12 Ягьияны якъчылары гелип, сюегин алып, ону гёмгенлер. Сонг барып о гьакъда Исагъа хабар бергенлер.
Беш минг адамны тойдурув
13 Шону эшитгенде, Иса къайыкъгъа да минип, янгыз къалмакъ учун, ондан бир чет ерге гете. Бу хабарны эшитген халкъ буса, шагьарлардан чыгъып, Ону артындан яяв гете. 14 Къайыкъдан ягъагъа чыкъгъанда, Иса бир кёп адамланы гёре. Адамлагъа языгъы чыгъып, Иса оланы авруйгъанларын сав эте.
15 Ахшам болгъанда, якъчылары Ону янына гелип:
– Бу чет ер де дюр, геч де болгъан. Халкъны къайтар, айланадагъы юртлагъа барып, оьзлеге ашамагъа зат алсынлар, – дейлер.
16 Амма Иса олагъа:
– Олагъа гетмеге тарыкъ тюгюл, олагъа ашама затны сиз беригиз, – дей.
17 – Бизин мунда янгыз беш экмегибиз де, эки балыгъыбыз да тюгюл ёкъ, – деп жавап берелер якъчылары.
18 Иса булай дей:
– Оланы мунда Магъа алып гелтиригиз. 19 Иса халкъгъа отну уьстюнде олтурмагъа буюра. О беш экмекни де, эки балыкъны да алып, кёкге багъып къарап, шюкюр дуа эте. Сонг, сындырып, экмеклени якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 20 Барысы да ашап тоялар. Къалгъан гесеклени жыйып, он эки земгилни толтуралар. 21 Ашайгъанлар буса, къатынлардан да, яшлардан да къайры, беш мингге ювукъ адам болгъан.
Иса сувну уьстю булан юрюй
22 Иса шоссагьат, халкъны йибергинче, якъчыларына, къайыкъгъа минип, Оьзюнден алда кёлню бириси ягъына чыгъып турмагъа буюра. 23 Халкъны йибергенден сонг, дуа этмек учун, Иса тавгъа чыгъа. Ахшам болгъанда да онда янгыз къала. 24 Къайыкъ ягъадан арекде бола. Ону толкъунлар чайкъай, неге тюгюл огъар къаршы гючлю ел эше.
25 Танг къатгъынча Иса, кёлню уьстю булан юрюп, якъчыларыны янына бара. 26 Кёлню уьстю булан юрюп гелегенин гёргенде, якъчылары адап къалалар. Къоркъмакълыкъдан:
– Бу бир сюлдюрдюр, – деп къычырып йиберелер.
27 О буса шоссагьат олагъа булай дей:
– Гьалекленмегиз! Менмен! Къоркъмагъыз!
28 Шо заман Огъар Петер:
– Я Раббим! Эгер Сен бусанг, сувну уьстю булан юрюп, Сени янынга гелмеге магъа да буйрукъ эт, – дей.
29 – Гел, – дей Иса.
Петер, къайыкъдан чыгъып, Исаны янына бармакъ учун, сувну уьстю булан юрюй. 30 Тек гючлю елни гёргенде, къоркъа. Батмагъа башлагъанда:
– Я Раббим! Мени къутгъар! – деп къычырып йибере.
31 Иса, шоссагьат къолун узатып, Петерни тутуп, огъар:
– Гьей имандан языкъ! Неге шеклик этдинг? – деп сорай.
32 Олар къайыкъгъа минген заманда ел сел бола. 33 Къайыкъдагъы якъчылары буса:
– Сен гертиден де Аллагьны Уланысан, – деп, ювугъуна барып, Исагъа сужда этелер.
Генисарет деген ерде аврувланы сав этив
34 Кёлню бириси ягъасына чыкъгъан сонг, олар Генисаретге баралар. 35 О ерни адамлары Исаны таныгъанда, бютюн айлана якълагъа хабар яялар. Ону янына бары да аврувланы гелтирелер. 36 Аврувлар да, янгыз Оьзюню опурагъыны этегине сама бир тиймеге къойсун деп, Исагъа ялбаралар. Тийгенлени барысы да сав болалар.
15
Ата-бабаларыбызны адатлары
1 Шо заман Ерусалимден бир-бир фарисейлер ва дин алимлер Исаны янына гелип:
2 – Сени якъчыларынг ата-бабаларыбызны адатларын неге бузалар? Аш ашайгъанда къолларын жувмайлар, – дейлер.
3 Иса олагъа булай жавап бере:
– Сиз де оьзюгюзню адатларыгъыз саялы Аллагьны буйругъун неге бузасыз? 4 Аллагь: «Атанга да, ананга да гьюрмет эт» ва: «Атасына яда анасына яман сёйлейген адам оьлюмге тарылма герек», – деп буюргъан. 5 Сиз буса атасына яда анасына: «Менден кёмек къаравулламагъыз. Мен сизге берме болагъан чакъы затымны Аллагьгъа къурбан этип бергенмен», – деп айтма ярай дейсиз. 6 Атасына яда анасына гьюрмет этмесе де ярай деп айтасыз. Шолайлыкъда, адатыгъыз саялы Аллагьны буйругъун оьзюгюз бузасыз. 7 Гьей экиюзлюлер! Ешая пайхаммар сизин гьакъыгъыздан алданокъ не яхшы айтгъан дагъы:
8 Бу халкъ Магъа авзу булан гьюрмет эте,
амма оланы юреклери Менден йыракъда.
9 Олар этеген ибадат негьакъ:
олар Мени насигьатларыма тюгюл, инсанлар ойлашып
чыгъаргъан насигьатлагъа уьйрете.
10 Янына халкъны чакъырып, Иса булай дей:
– Тынглагъыз, англама да къарагъыз: 11 инсанны мурдар этеген авзуна гиреген зат тюгюл, ону мурдар этеген авзундан чыгъагъан сёзлеридир.
12 Шо заман, якъчылары гелип, Огъар:
– Сени сёзлерингни эшитгенде, фарисейлени хатири къалгъанны билемисен? – деп сорайлар.
13 – Кёклердеги Атам орнатмагъан гьар-бир оьсюмлюк тамуру булан чыгъарылып алынажакъ. 14 Оланы къоюгъуз! Олар сокъурланы башын тутгъан сокъурлар. Эгер сокъурну башын сокъур тутса, экевю де чунгургъа тюшюп гетер, – деп жавап бере Иса.
15 – Бизге бу масалны маънасын англат, – дей Петер Огъар.
16 Иса булай дей:
– Гертилей де, сиз шону гьали де англамаймысыз? 17 Инсанны авзундан таба гиреген бары да зат, къарнына барып, сонг ондан таба къыргъа чыгъагъанны да англамаймысыз? 18 Инсанны мурдар этеген ону авзундан, юрегинден чыгъагъан сёзлеридир. 19 Неге тюгюл де, инсанны юрегинден чыгъагъан яман хыяллар оьлтюрювге, зинагъа, пасатлыкъгъа, уругъа, ялгъан шагьатлыкъгъа, капир сёзлени айтывгъа гелтире. 20 Инсанны мурдар этеген затлар шолардыр. Жувулмагъан къоллар булан ашамакъ инсанны мурдар этмес.
Гьананлы къатынны иманы
21 Иса ондан Сур булан Сайдан якълагъа чыгъып гете.
22 Шо ерлерде яшап турагъан гьананлы
[12] бир къатын, Ону янына гелип:
– Я Раббим, гьей Сен Давутну Наслусу! Магъа бир рагьму эт. Къызым жинли болуп, бек азап чегип тура, – деп ялбарып тилей.
23 Иса огъар гьеч бир сёз де жавап бермей. Якъчылары, ону янына гелип:
– Шо къатынгъа гет деп айт. Къычыра туруп, артыбыздан айрылмай чы, – деп тилейлер.
24 – Мен янгыз адашгъан къойлагъа ошагъан исрайыл халкъны янына йиберилгенмен, – деп жавап бере О.
25 Къатын буса, ювугъуна гелип:
– Я Раббим! Магъа бир кёмек эт! – деп, Ону алдында къапланып ята.
26 – Яшланы ашын алып, итлеге бермек тюз тюгюл, – деп жавап бере Иса.
27 – Я Раббим! Итлер де есилерини тепсисинден тюшген аш увакъланы ашай чы, – дей къатын.
28 Шо заман Иса огъар:
– Гьей къатын! Сени иманынг уллу. Сагъа сен сюеген кюйде болсун дагъы, – деп жавап бере. Шоссагьатына ону къызы сав болуп къала.
Дёрт минг адамны тойдурув
29 Ондан чыгъып, Иса Галилея кёлню ягъасына геле. Тавгъа чыгъып, онда олтура. 30 Ону янына бир кёп халкъ геле. Халкъ акъсакъланы, сокъурланы, тилсизлени, сакъатланы, хыйлы оьзгелени де алып геле. Оланы Исаны алдында ятдырып салалар. Иса да оланы сав эте. 31 Тилсизлени сёйлейгенин, сакъатланы сав болгъанын, акъсакъланы юрюйгенин, сокъурланы гёрегенин гёрген заманда, халкъ гьайранлыкъ этип къала ва Исрайылны Аллагьына алгъыш эте.
32 Иса, якъчыларын янына чакъырып, олагъа булай дей:
– Адамлагъа языкъсынаман. Мени янымда турагъаны муна уьч гюн бола, олагъа ашама зат ёкъ. Ёлда гьалсыз болмасын деп, ач кюйде йибермеге де сюймеймен.
33 Якъчылары Огъар:
– Бу къадар халкъны тойдурмагъа чакъы ашны бирев де ёкъ ерден къайдан табайыкъ? – деп сорайлар.
34 – Сизин нече экмегигиз бар? – деп сорай Иса олагъа.
– Етти экмегибиз де, бираз балыгъыбыз да бар, – деп жавап берелер олар.
35 Шо заман Иса халкъгъа ерде олтурсун деп буюра. 36 Етти экмекни де, балыкъны да алып, бир башлап шюкюр дуа эте, сонг сындырып якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 37 Барысы да ашап тоялар. Артыкъ къалгъан гесеклени жыйып, етти земгилни толтуралар. 38 Ашайгъанлар буса, къатынлардан да, яшлардан да къайры, дёрт минг адам болгъан. 39 Халкъны ёлгъа салгъандан сонг, къайыкъгъа да минип, Иса Магъдала якълагъа чыгъып гете.
16
Исадан аламат гёрсетмекни тилейлер
1 Исаны янына фарисейлер ва саддукейлер гелелер. Исаны сынап къарамакъ учун, О оьзлеге кёкден бир аламат гёрсетсин деп тилейлер. 2 Иса олагъа:
– Ахшам болгъанда сиз: «Кёк къызаргъан – чакъ исси болажакъ», – дейсиз. 3 Тангда буса: «Кёк къызаргъан – чакъ бузулажакъ», – дейсиз. Кёкню гьалын айырып билесиз, бизин заманны аламатларын билме болмаймысыз? 4 Бу гьалиги яман, имансыз наслу аламат гёрмеге сюе! Огъар Юнус пайхаммарны аламатындан башгъа аламат гёрсетилмес, – дей. Сонг Иса, оланы къоюп, ондан гете.
Фарисейлени ва саддукейлени маясы
5 Исаны якъчылары кёлню бириси ягъына чыгъалар, экмеклени буса алмагъа унутуп къалалар. 6 Иса олагъа:
– Вёрегиз, фарисейлени де, саддукейлени де маясындан сакъ туругъуз! – дей.
7 Олар оьз арасында:
– Гьали биз экмеклени алмай къойгъаныбыз саялы, булай айтадыр, – деп сёйлейлер.
8 Якъчылары не айтагъанны билип, Иса олагъа булай дей:
– Гьей имандан языкълар! Экмеклени гелтирмегенигизни гьакъында неге сёйлейсиз? 9 Гертилей де, сиз шону гьали де англамаймысыз? Беш минг адамгъа беш экмекни ашатып тойдургъаныгъызны, артыкъ къалгъанындан дагъы да нече земгилни жыйгъаныгъызны унутгъанмысыз? 10 Дёрт минг адамгъа ашатып тойдургъан етти экмекни, нече земгилни къойгъаныгъызны унутгъанмысыз? 11 Мен сизге экмекни гьакъында тюгюл, фарисейлени де, саддукейлени де маясындан сакъ туругъуз деп айтагъанны неге англамайсыз?
12 Шо заман олар, экмек маясындан тюгюл, фарисейлер ва саддукейлер уьйретеген затлардан сакъ турма герекни айтагъанны англайлар.
Петер Иса Месигь къутгъарывчу экенге шагьатлыкъ эте
13 Филиппа Къайсарияны къырыйларына гелген заманда, Иса якъчыларына:
– Халкъ Инсанны Уланын ким деп гьисап эте? – деп сорай.
14 – Бирлери Ягьия пайхаммар, башгъалары Илияс, биревюлери буса Еремия яда пайхаммарланы бириси деп гьисап эте, – деп жавап берелер олар.
15 – Сиз оьзюгюз Мени ким деп гьисап этесиз? – деп сорай Иса олагъа.
16 Симон деп айтылагъан Петер:
– Сен гьакъ Аллагьны Уланысан, Месигьсен, – деп жавап бере.
17 О заман Иса булай дей:
– Насипли адамсан сен, Юнусну уланы Симон. Неге тюгюл де, бу затны сагъа инсанлар тюгюл, Мени кёклердеги Атам ачыкъ этди.
18 Шо саялы Мен де сагъа айтаман: сен Петерсен, ярсан
[13]. Магъа иман салгъанланы жыйынын да Мен бу «Ярны» уьстюнде къуражакъман. Жагьаннемни гючлери ондан уьстюн чыкъмас.
19 Аллагьны гьакимлигини ачгъычларын Мен сагъа бережекмен. Дюньяда сен гери ургъан зат кёклерде де гери урулажакъ, дюньяда сен изну берген затгъа кёклерде де изну берилежек.
20 Сонг Иса якъчыларына Оьзю Месигь экенни биревге де айтмасын деп бувара.
Иса Оьзю азап чегежегин ва оьлежегин алданокъ айта
21 Шо замандан тутуп Иса якъчыларына Оьзю Ерусалимге барма, тамазаланы
[14], баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени къолундан кёп азап чекмеге, оьлтюрюлмеге, сонг уьчюнчю гюн къайтып тирилмеге гереги гьакъында сёйлемеге башлай.
22 Петер, Ону бир якъгъа чакъырып:
– Аллагь гёрсетмесин, я Раббим! Сени башынга бу балагьлар къопмасын! – деп, Огъар къаршы чыгъып сёйлемеге башлай.
23 О заман Иса, Петерге бурулуп:
– Менден ари тай, иблис! Сен Мени ёлумну къыркъып токътагъансан. Сени Аллагь сюеген затлар тюгюл, инсан сюеген затлар ойлашдыра! – дей.
24 Сонг Иса якъчыларына булай дей:
– Ким Мени булан гелмеге сюе буса, оьзюню хыялларын гери урсун, хачын да гётерип, Мени артыма тюшсюн. 25 Ким жанын къутгъармагъа сюе буса, о шону тас этер. Амма ким жанын Мени учун тас этсе, о шону къутгъарар. 26 Инсан, бютюн дюньяны къазанып, жанын тас этсе, шондан огъар не пайда бар? Инсан жанын не берип къайтарып бола? 27 Мен, Инсанны Уланы, Атасыны макътавуну шавласында Ону малайиклери де булан гелип, шо заман гьар кимге ишлерине гёре бережекмен. 28 Гертисин сёйлеймен сизге: мунда токътагъанланы арасында Инсанны Уланы нечик гьакимлик этежегин гёрмей туруп оьлмежеклер бар.
17
Исаны тюрленивю
1 Алты гюнден сонг, Иса Петерни, Якъубну ва ону иниси Югьанны да Оьзю булан алып, оланы бир бийик тавгъа чыгъара. 2 Оланы гёз алдында бирден Исаны гёрюнюшю тюрленип йибере: юзю гюнеш йимик шавлалана, опуракълары гёз къамашдырагъан кюйде акъ бола. 3 Бирден олагъа Иса булан сёйлеп турагъан Муса ва Илияс гёрюнелер. 4 Шонда Петер Исагъа булай дей:
– Я Раббим! Бизин мунда болмакълыгъыбыз не яхшыдыр! Сен сюе бусанг, мен мунда уьч чатыр къурайым: бирин – Сагъа, бирин – Мусагъа, бирин де – Илиясгъа.
5 О бу сёзлени сёйлеп турагъанда, кёкден нюрлю бир булут гелип, оланы уьстюнде салкъынлыкъ болдура. Булутдан таба:
– Бу Мени Сююмлю Уланымдыр, Бу Мени къуванчымдыр! Бугъар тынглагъыз, – деген бир сес чалына.
6 Сесни эшитгенде, якъчылары бек къоркъалар ва ерге бёттёбен багъып яталар. 7 Иса гелип, олагъа тийип:
– Туругъуз, къоркъмагъыз! – дей.
8 Башларын гётерип, олар онда Исадан башгъа дагъы биревню де гёрмейлер. 9 Тавдан энишлеп гелегенде, Иса олагъа:
– Мен, Инсанны Уланы, оьлюмден тирилгинче, гёрген затыгъызны биревге де сёйлемегиз, – деп буюра.
10 Якъчылары Огъар:
– «Башлап Илияс гелме герек», – деп дин алимлер неге айталар дагъы? – деп сорайлар.
11 Иса олагъа:
– Герти, башлап Илияс гелмеге, бары да затны онгармагъа герек. 12 Сизге айтаман: Илияс гелди, амма ону танымадылар, огъар сюйген-сюйгенин этдилер. Шолай Мен де, Инсанны Уланы, оланы къолундан азап чегежекмен, – деп жавап бере. 13 Шо заман якъчылары Иса оьзлеге Ягьияны гьакъында айтагъанны англайлар.
Жинли яшны сав болуву
14 Олар халкъны янына къайтып гелгенде, бир адам гелип, Исаны алдында тизлеринден чёгюп, Огъар булай дей:
15 – Я Раббим! Мени уланыма бир рагьму эт! Ону аврув тутагъаны бар, о бек азап чеге: о чакъ-чакъда отгъа йыгъыла, сувгъа тюше. 16 Мен ону якъчыларынгны янына да алып гелген эдим, амма олар сав этип болмадылар.
17 Иса булай жавап бере:
– Гьей имансыз ва бузукъ адамлар! Къачан болгъунча Мен сизин булан туражакъман? Къачан болгъунча сизге чыдап туражакъман? Ону мунда, Мени яныма, гелтиригиз! 18 Иса жинге чыкъ деп буюра, жин де яшдан чыгъып тая. Сонг яш шоссагьат сав болуп къала.
19 Шо заман якъчылары Исаны янында янгыз къалгъанда:
– Неге биз ону чыгъарып болмагъан эдик дагъы? – деп сорайлар.
20 Иса олагъа булай дей:
– Иманыгъыз аз болгъаны саялы. Гертисин сёйлеймен сизге: эгер сизин бир гиччинев урлукъ чакъы иманыгъыз бар буса, сиз бу тавгъа: «Мундан онда йылыш», – деп айтсагъыз, о сизге таби болур эди. Сиз этип болмайгъан бир зат да болмас эди. [
21 ]
[15]22 Олар бары да бирче Галилеягъа къайтып гелген заманда, Иса якъчыларына:
– Мени, Инсанны Уланын, инсанланы къолуна бережек. 23 Мени оьлтюрежеклер, уьчюнчю гюн Мен къайтып тирилежекмен, – дей. Олар бек пашман болалар.
Ибадатхана учун ясакъ
24 Олар Капернагьумгъа гелген заманда, Петерни янына ибадатхана учун ясакъ жыягъанлар гелип:
– Сизин устазыгъыз ясакъ бермейми? – деп сорайлар.
25 – Бере, – деп жавап бере Петер.
Уьйге гиргенде, Иса ондан алдынлыкъ этип:
– Сени нечик эсинге геле, Симон: дюньяны пачалары ясакъны кимлерден ала – оьзюню уьягьлюсюндегилерденми, ёгъесе башгъаларданмы? – деп сорай.
26 – Башгъалардан, – деп жавап бере Петер Огъар.
Иса огъар булай дей:
– Олай буса, оьзюню уьягьлюсюндегилер ясакъдан эркиндир. 27 Амма оланы хатирин къалдырмайыкъ. Кёлге барып, къармакъ ташла. Башлап тутулгъан балыкъны алып, авзун ачып къара: ондан бир акъча табарсан. Шону алып, Мени учун да, оьзюнг учун да олагъа бер.
18
«Ким уллудур?»
1 Шо заман якъчылары, Исаны янына гелип:
– Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшгенлерден инг уллусу кимдир? – деп сорайлар.
2 Иса, янына бир гиччи яшны чакъырып, оланы арасында эретургъуза. 3 Сонг булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: эгер сиз, алышынып, яшлар йимик болмасагъыз, Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмессиз. 4 Демек, ким оьзюн бу яшдай гиччи тутса, шо Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилени арасында уллусудур. 5 Бу яшны Мени атымны гьюрметинден ким къабул эте буса, шо Мени де къабул этер. 6 Амма Магъа иман салагъан бу гиччи яшлардан бирин ким гюнагь ёлгъа салса, бирев ону бойнуна тирменташ да тагъып, денгизге батылтса, оьзю учун яхшы болур!
7 Адаршай инсанланы гюнагь ёл булан сынайгъан дюньяны гьалына! Бу дюньяда инсанлар гюнагь ёлгъа тюшмей къалмажакъ. Амма гюнагь ёл булан сынайгъан адамланы гьалына адаршай!
8 Эгер сени къолунг яда аягъынг гюнагьгъа тарта буса, ону гесип ташла! Эки де къолунг да, эки де аягъынг да болуп, сёнмейген отгъа тюшмекден эсе, бир къолсуз яда бир аякъсыз болуп, даимлик яшавгъа гирмек оьзюнг учун яхшыдыр.
9 Эгер сени гёзюнг гюнагьгъа тарта буса, ону чыгъарып ташла! Эки де гёзюнг де болуп, жагьаннемни отуна тюшгенден эсе, бир гёзюнг булан даимлик яшавгъа гирмек оьзюнг учун яхшыдыр.
10 Вёрегиз, бу гиччилерден бирине де сансымай къарамакъдан сакъ болугъуз! Сизге айтаман: оланы кёклердеги малайиклери Мени кёклердеги Атамны юзюн даим гёрюп туралар. [
11 ]
[16]
12 Сизин нечик эсигизге геле? Эгер биревню юз къою бар буса, оланы да бири, адашып гетип, тас болгъан буса, о адам, сиривдеги токъсан тогъузун тавларда да къоюп, тас болгъанын излемеге бармасмы? 13 Тапгъанда буса, гертисин сёйлеймен сизге, тас болмагъан токъсан тогъузуна сююнегенден эсе, шо тас болуп табулгъанындан бек сююнежек. 14 Шону йимик, кёклердеги сизин Атагъыз да бу гиччилерден гьеч бирин де Оьзюню алдындан тас болгъанын сюймей.
Гюнагь иш этген иман къардашынг
15 – Эгер иман къардашынг сагъа къаршы бир гюнагь иш этсе, тюз тюгюл затын ону тувра бетине айып этип айт. Эгер о сагъа тынгласа, оьзюнге иман къардаш къайтаргъан болурсан. 16 Эгер тынгламаса, «сёйлейген гьар сёз эки яда уьч адамны шагьатлыгъы булан токъташдырылсын» учун, оьзюнг булан дагъы да бир яда эки гиши алып бар. 17 Эгер иман къардашынг олагъа да тынгламаса, Магъа иман салгъанланы жыйынындагъылагъа айт. Олагъа да тынгламаса, сен огъар бир имансыз адамгъа яда ясакъчыгъа йимик къара.
18 Гертисин сёйлеймен сизге: дюньяда сен гери ургъан зат кёклерде гери урулажакъ ва дюньяда сен изну берген затгъа кёклерде изну берилежек. 19 Дагъы да сизге айтаман: эгер сизин арагъыздан экигиз тилемеге сюйген гьар затыгъызны гьакъында дюньяда разилешсегиз, не зат тилесегиз де, кёклердеги Атам ону кютежек. 20 Неге тюгюл де, Мени атымны тутуп, не ерде буса да бир ерде эки яда уьч адам бирче жыйылса, Мен де онда, оланы арасында, болажакъман.
Гечмейген къулну гьакъында
21 Шо заман Петер гелип, Огъар:
– Я Раббим! Магъа къаршы гюнагь ишлер этеген иман къардашымдан мен нече керен гечме герекмен? Етти керенми? – деп сорай.
22 Иса огъар булай дей:
– Етти керен демеймен, етмиш керен етти деп айтаман. 23 Шо саялы Аллагьны гьакимлиги къулларындан борчларын къайтарып алмагъа сюйген бир пачагъа ошайдыр. 24 Къайтармагъа башлагъанда, пачаны янына огъар элли миллион алтын акъча борчу болгъан биревню гелтирелер. 25 Оьзюню борчун тёлемеге гючю болмагъаны саялы, пача къулну да, ону къатынын да, яшларын да, бар чакъы бары да мал-матагьын да сатып тёлесин деп буйрукъ эте. 26 Шо заман къул, ону алдында къапланып ятып: «Сабурлукъ эт! Мен сагъа барын да тёлежекмен», – деп ялбара. 27 Пача, къулуна рагьму этип, ону йибере, борчундан да гече.
28 Бу къул буса ондан чыкъгъанда, къул ёлдашларындан оьзюне юз гюмюш акъча борчлу болгъан башгъа бирисине къаршы болуп: «Борчунгну тёле!» – деп хырданындан тутуп, ону бува.
29 О заман ёлдашы, ону алдында тизлеринден туруп: «Биразгъа чыда, барын да тёлежекмен!» – деп ялбарып тилей. 30 Амма о чыдамагъа сюймей. Борчун тёлегинче, барып ону туснакъгъа салдыра. 31 Болгъан бу ишлени гёргенде, ону ёлдашлары бек къыйналалар, болгъан бары да затны пачагъа айталар.
32 Шо заман пача, ону янына чакъырып, огъар: «Гьей нажжас къул! Сен менден тилегенинг саялы, мен бары да шо борчунгну гечген эдим. 33 Мен сенден гечгеним йимик, сен де ёлдашынга рагьмулу болма тюшмейми эдинг?» – дей. 34 Пача къазапланып, бары да борчун тёлегинче, жазаламакъ учун, ону жаллатланы къолуна бере.
35 Эгер гьар-биригиз иман къардашыгъызны сизге къаршы этген гюнагь ишлеринден гьакъ юрекден гечмесегиз, кёклердеги Атам да сизге шолай этежек.
19
Айрылывну гьакъында
1 Бу сёзлени сёйлеп битгенден сонг, Иса, Галилеядан чыгъып, Ягьудеяны Ёрдан оьзенни ари ягъындагъы вилаятларына гете. 2 Ону артындан кёп адам да гете. Иса онда о адамланы сав эте.
3 Фарисейлер, Исаны янына гелип, Ону сынап къарамакъ учун, Огъар:
– Эргишиге къатынындан гьар не себепден де айрылмагъа Мусаны Къануну ихтияр береми? – деп сорайлар.
4-5 Иса олагъа булай жавап бере:
– Яратгъаныбыз инг башлап «адамланы эргиши ва къатынгиши этип яратгъан. Шогъар гёре, адам ата-анасыны уьюнден чыгъып, къатыны булан бирлешежек, экевю де туташ бир къаркъара болуп къалажакъ», – деп Сыйлы Язывларда язылгъанны охумагъанмысыз? 6 Олар экев тюгюл, туташ бир къаркъарадыр, биревдюр. Шолайлыкъда, Аллагь бирлешдиргенни инсан айырмасын!
7 – Муса, айрылыв шагьатнама берип, къатындан айрылмагъа неге изну берген дагъы? – деп сорай фарисейлер Исагъа.
8 Иса олагъа булай жавап бере:
– Юреклеригизни хырча болмакълыгъына гёре, Муса сизге къатынларыгъыздан айрылмагъа изну берген, амма башлап шолай болмагъан. 9 Мен буса сизге айтаман: ким зинадан башгъа себеп булан къатынындан айрылып, башгъасы булан уьйленсе, о оьзю зина этген гиши болар.
10 – Эгер къатынны алдында эрни борчу шолай буса, уьйленмей къалмакъ яхшы! – дейлер якъчылары.
11 Иса олагъа булай дей:
– Ким де бу сёзню къабул этип болмас, янгыз Аллагь оьзлеге имканлыкъ бергенлер къабул этерлер. 12 Эргишилер къатын алып болмайгъанлыкъгъа тюрлю-тюрлю себеплер бар. Бирлери шолай болуп тува, башгъаларын, адамлар оьзлер бичип, шолай этелер. Амма янгыз Аллагьгъа къуллукъ этмек учун, къатын алмайгъанлар да бар. Муну къабул этме болагъанлар къабул этсинлер!
Иса яшлар учун дуа эте
13 Шо заман, уьстюне къолларын тийдирип дуа этсин деп, Исаны янына яшланы гелтирелер. Якъчылары буса оланы гирме къоймай, алып гелгенлеге урушма башлайлар. 14 Амма Иса:
– Къоюгъуз, яшлар Мени яныма гелсинлер, олагъа пуршав этмегиз! Неге тюгюл де, Аллагьны гьакимлиги тап яшлар йимиклер учундур, – дей. 15 Оланы уьстюне къолларын салып, олагъа Аллагьны рагьмусун тилеп дуа эте. Сонг Иса ондан гете.
Иса ва бай жагьил улан
16 Шонда бир жагьил улан, Исаны янына гелип:
– Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не яхшылыкъ этме герекмен? – деп сорай Огъар.
17 – Неге Магъа яхшылыкъны гьакъында сорайсан? Бир Аллагьдан башгъа дагъы бирев де яхшы тюгюлдюр. Эгер даимлик яшавгъа гирмеге сюе бусанг, Аллагьны буйрукъларын кют, – дей Иса огъар.
18 – Къайсы буйрукъларын? – деп сорай о.
Иса да огъар бу буйрукъланы айта:
– Адам оьлтюрме, зина этме, урлама, ялгъан шагьатлыкъ этме, 19 атанга ва ананга гьюрмет эт, ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй.
20 Жагьил улан Исагъа булай дей:
– Буланы барын да мен юрютюп гелгенмен, магъа дагъы да не зат етишмей?
21 Иса огъар:
– Эгер камил болма сюе бусанг, барып бары да мюлкюнгню сатып, пакъырлагъа уьлеш. Шо заман кёклерде сени хазналарынг болур. Сонг гел, Мени артыма тюш! – дей.
22 Бу сёзлени эшитгенде, жагьил улан пашман болуп гете, неге тюгюл о бек бай болгъан. 23 Иса да якъчыларына булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечик къыйындыр! 24 Дагъы да айтаман: бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден эсе, тюеге инени гёзюнден оьтмеге рагьатдыр.
25 Якъчылары муну эшитгенде, тамаша болуп:
– Олай буса, ким къутгъарылмагъа болур дагъы? – деп сорайлар.
26 Иса олагъа тикленип къарап:
– Инсанлар учун бу имкансыз зат, амма Аллагь учун бары да зат имканлы, – дей.
27 Шо заман Петер Огъар:
– Муна, биз бары да затларыбызны да къоюп, Сени артынг булан юрюп турабыз. Бизге не болажакъ дагъы? – деп сорай.
28 Иса да олагъа булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бары да зат янгыртылгъанда, Мен, Инсанны Уланы, Оьзюмню макътавлу тахымда олтургъан заманда, сиз де, артым булан юрюгенлер де, Исрайылны он эки къавумуна, демек савлай ягьуди халкъына дуван этмек учун, он эки тахгъа минип олтуражакъсыз. 29 Мени атымны гьюрметлеп, уьйлерин, агъаларын, инилерин, къызардашларын, аталарын, аналарын, яшларын, топуракъларын къойгъан гьар ким юз керен артыкъ этип алажакъ ва даимлик яшав алажакъ. 30 Амма биринчилени бир кёплери ахырынчы, ахырынчылар буса биринчи болажакълар.
20
Юзюм бавдагъы къуллукъчуланы гьакъында
1 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги юзюмлюгюнде ишлетмек учун ишчилер тутмагъа эртен тез къыргъа чыкъгъан бир адамгъа ошайдыр. 2 Гюнюне бир гюмюш акъча бережекге ишчилер булан разилешип, о адам оланы юзюмлюгюне йибере.
3 Эртен сагьат тогъузларда къыргъа чыкъгъанда, о базар майдангъа гелип бош токътагъан дагъы да бир нече адамны гёре. 4 О адам булагъа да: «Сиз де мени юзюм бавума ишлемеге барыгъыз, мен сизге тийишли гьагъыгъызны берирмен», – дей. 5 Булар да гетелер. Сагьат он экиде де, уьчде де о дагъы да шолай эте. 6 Сагьат бешлер вакътиде о дагъы да шо ерге бара. Онда гелип бош токътагъан адамланы гёрюп: «Сав гюн мунда бош токътап не этесиз?» – деп сорай. 7 «Неге тюгюл де, бизин бирев де ялгъа тутмагъан», – деп жавап берелер олар. О адам булагъа да: «Буса сиз де мени юзюм бавума ишлемеге барыгъыз», – дей.
8 Ахшам болгъанда, юзюмлюкню еси баш къуллукъчусуна: «Ишчилени чакъырып, артда гелгенлеринден башлап биринчилей гелгенлерине ерли тийишли гьагъын бер», – дей. 9 Сагьат бешлерде ишге гелгенлер бирер гюмюш акъча алалар. 10 Башлап гелгенлери буса оьзлер артыкъ гьакъ аларбыз деп ойлашалар, амма олар да бирер гюмюш акъча алалар. 11-12 Алгъан сонг, олар юзюмлюкню есине: «Бу артда гелгенлер бир сагьат ишлеген, бизин, гюнню лап яллав заманында ишни кёп янын кютгенлени, сен олар булан тенг этип къойдунг», – деп къаршы сёйлемеге башлайлар. 13 Юзюмлюкню еси де оланы бирине булай жавап бере: «Ювугъум! Мен сени алдатмайман чы. Сен мени булан бир гюмюш акъчагъа разилешмегенми эдинг? 14 Оьзюнгню гьагъынгны да алып гет. Мен буса бу артда гелгенине сагъа бергеним чакъыны бермеге сюемен. 15 Оьз акъчам булан сюйгенимни этмеге ихтиярым ёкъму дагъы? Яда сен мени чомартлыгъымны гюллеймисен?» 16 Муна шолай, биринчилер ахырынчы, ахырынчылар буса биринчи болажакълар.
Иса уьчюнчюлей Оьзюню оьлюмю ва тириливю гьакъында айта
17 Иса Ерусалимге барагъанда, он эки де якъчысын янына чакъырып, олагъа:
18 – Муна биз Ерусалимге бара турабыз. Мен баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени къолуна берилежекмен. Олар да Мени оьлтюрмеге дуван этип, 19 ят халкъланы къолуна бережеклер. Олар Мени хорлажакълар, къамучу булан тюежеклер ва хачгъа илежеклер. Мен буса уьчюнчю гюн къайтып тирилежекмен, – дей.
Якъубну ва Югьанны тилевю
20 Сонг Зеведейни къатыны, уланлары булан бирче Исаны янына гелип, Ону алдында къапланып ятып, Ондан бир зат тилемеге сюе. 21 Иса огъар:
– Сен не сюесен? – деп сорай.
– Сен пача болгъанда, мени эки де уланым бири онг янынгда, бириси буса сол янынгда олтурмагъа изну бер, – дей къатын.
22 Иса булай дей:
– Сиз не тилейгенигизни билмейсиз. Башыма тюшежек азаплардан Мен оьтежек йимик, сиз де оьтюп болурмусуз?
– Болурбуз, – деп жавап берелер олар.
23 – Мени йимик сиз де азаплардан оьтежексиз. Амма Мени онг янымда яда сол янымда олтурмагъа изну бермеклик Мени ихтиярымда тюгюл. О ерлер янгыз Мени Атам белгилегенлер учундур, – дей Иса.
24 Къалгъан он якъчысы шону эшитгенде, Якъубгъа ва Югьангъа къазапланмагъа башлайлар. 25 Иса буса, оланы барын да янына чакъырып, булай дей:
– Сиз билесиз: бу дюньяны башчылары халкъларына буйрукъ этелер, уллу гьакимлери де олагъа гьакимлигин гёрсетелер. 26 Амма сизин арагъызда олай болмасын! Арагъызда уллу болма сюегенигиз къалгъанларыгъызгъа къуллукъчу болуп къалсын! 27 Арагъызда биринчи болма сюегенигиз барыгъызгъа да къул болуп къалсын! 28 Инсанны Уланы да Оьзюне къуллукъ этдирмек учун тюгюл, башгъалагъа къуллукъ этмек, бир хыйлыланы къутгъармакъ ва Оьз яшавун къурбан этмек учун гелди.
Эки сокъурну сав болуву
29 Олар Еригьондан чыгъагъан заманда, Исаны арты булан кёп халкъ геле. 30 Шонда ёл ягъада олтургъан эки сокъур, Иса оьтюп барагъанны эшитип:
– Я Раббибиз! Гьей Давутну Наслусу! Сен бизге бир рагьму эт! – деп къычыралар. 31 Халкъ урушуп, оланы тындырмагъа къарай. Амма олар:
– Я Раббибиз! Сен бизге бир рагьму эт! Гьей Давутну Наслусу! – деп бирден-бир бек къычыралар.
32 Иса токътап, оланы чакъырып:
– Мен сизге не этгенни сюесиз? – деп сорай.
33 – Я Раббибиз! Биз гёрмеге сюебиз, – дейлер сокъурлар Огъар. 34 Рагьму этип, Иса оланы гёзлерине тие. Шоссагьат сокъурлар гёреген болуп къалалар, олар да Исаны арты булан гетелер.
21
Исаны Ерусалимге геливю
1 Ерусалимге ювукълашып, Зайтун тавну къырыйындагъы Байтагия деген юртгъа гелген заманда, эки якъчысын алгъа йибере туруп, 2 Иса олагъа булай дей:
– Тувра къаршыгъыздагъы юртгъа барыгъыз. Онда байлангъан бир тиши эшекни, ону булан бир къодукъну табажакъсыз. Оланы чечип, Мени яныма гелтиригиз. 3 Эгер сизге гьеч ким бир зат сёйлесе: «Булар Раббибизге тарыкъ», – деп айтарсыз. Шо адам шоссагьат оланы берер. 4 Шолайлыкъда, пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
5 Сион къызына
[17] айтыгъыз:
янынга Пачанг геле тура.
О саламат кюйде эшекге минген.
Тиши эшекден тувгъан къодукъгъа минген.
6 Якъчылары барып, оьзлеге Иса буюргъан кюйде этелер. 7 Эшекни де, къодукъну да гелтирелер. Олагъа уьст опуракъларын юклейлер. Иса шоланы уьстюне де минип олтура. 8 Кёп халкъ, уьст опуракъларын чечип, ёлгъа яя, оьзгелери буса, тереклерден бутакълар гесип алып, ёлгъа яялар. 9 Исаны алды ва арты булан барагъан халкъ:
– Давутну Наслусуна гьосанна!
[18] Раббибизни аты булан гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун! Кёклердеги Аллагьгъа гьосанна! – деп къычыра.
10 Иса Ерусалимге гирген заманда, бютюн шагьар чайкъалышып:
– Бу кимдир? – деп сорай.
11 Халкъ булай жавап бере:
– Бу Галилеяны Назарет деген шагьарындан чыкъгъан Иса пайхаммар.
Иса ибадатханада
12 Иса, ибадатханагъа гирип, ондагъы сатывчуланы ва алывчуланы къуваламагъа башлай. О акъча алышдырагъанланы такъчаларын ва гёгюрчюн сатагъанланы шанжалларын авдара. 13 Олагъа:
– Сыйлы Язывларда: «Мени уьюм дуа этеген уьйдюр», – деп язылгъан, сиз буса ону талавурчуланы уясына айландыргъансыз! – дей.
14 Ибадатханада Исаны янына сокъурлар ва акъсакълар гелелер. Иса оланы сав эте. 15 О этген гьайран ишлени ва ибадатханада: «Давутну Наслусуна гьосанна!» – деп къычырагъан яшланы гёргенде, баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер къазапланалар. 16 Олар Исагъа:
– Булар не сёйлейгенни эшитемисен? – деп сорайлар.
Иса да олагъа:
– Эшитемен. Сиз бир заманда да Сыйлы Язывларда: «Сабийлени де, эмчек ичеген нарысталаны да авзу булан Сен Оьзюнге алгъыш гьазир этдинг», – деп язылгъанны охумагъанмысыз? – дей. 17 Иса, оланы къоюп, Ерусалимден къыргъа, Байтаниягъа гетип, онда гече къала.
Къуругъан инжир терек
18 Эртенине шагьаргъа къайтып барагъанда, Иса ач болуп, ашамагъа сюе. 19 Ёл ягъада бир инжир терекни гёрюп, ону ягъына бара. Терекде япыракълардан къайры бир зат да тапмай. Сонг терекге:
– Энниден сонг сени дагъы емишинг болмасын! – дей.
Инжир терек шоссагьат къуруп къала. 20 Шону гёрюп, якъчылары тамаша болалар.
– Инжир терек шоссагьат нечик къуруп къалды? – деп сорайлар олар.
21 Иса буса олагъа булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сизге: эгер иманыгъыз болуп, шекликге тюшмесегиз, янгыз бу инжир терекге болгъанны тюгюл, бу тавгъа: «Гётерилип, денгизге атыл!» – деп айтсагъыз, шо да болажакъ. 22 Иман да булан дуа эте туруп не зат тилесегиз де, алажакъсыз.
Исаны ихтияры гьакъында
23 Иса, ибадатханагъа гелип, Аллагьны каламын англатып турагъан заманда, баш дин къуллукъчулар ва тамазалар Ону янына гелип:
– Бу ишлени Сен кимден ихтияр булан этесен? Сагъа олай ихтиярны ким берген? – деп сорайлар.
24 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен де сизге бир зат сорайым, шогъар жавап берсегиз, бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни Мен де сизге айтарман. 25 Ягьияны, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа ихтияры къайдан эди – Аллагьдан эдими яда инсанлардан эдими?
Олар бир-бири булан эришмеге башлай:
– Эгер: «Аллагьдан эди», – десек, шо заман О: «Неге дагъы сиз огъар инанмадыгъыз?» – деп соражакъ. 26 Эгер: «Инсанлардан эди», – десек, халкъдан къоркъабыз, неге тюгюл барысы да Ягьияны пайхаммар деп гьисап эте, – деп сёйлешелер.
27 – Биз билмейбиз, – деп жавап берелер олар Исагъа.
– Бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни сизге Мен де айтмасман, – дей Иса олагъа.
Эки уланны гьакъында
28 Иса булай дей:
– Сизин нечик эсигизге геле? Бир адамны эки уланы бола. О барып биринчисине: «Уланым, бугюн барып юзюм бавда ишле», – дей. 29 О да: «Сюймеймен», – деп жавап да берип, артда гьёкюнюп, бара. 30 Экинчисини янына барып да, о шолай дей. О да: «Барайым, атам», – деп жавап да берип, бармай къала. 31 Оланы экевюнден де атасы айтгъанны къайсы этген? – деп сорай.
– Биринчиси, – деп жавап берелер.
Иса олагъа булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: ясакъчылар да, къагьба къатынлар да Аллагьны гьакимлигини тюбюне сизден эсе алда тюшюп туралар. 32 Неге десегиз, Ягьия сизин яныгъызгъа Аллагьны тюз ёлун гёрсетмеге гелген. Сиз буса огъар инанмагъансыз, ясакъчылар да, къагьба къатынлар да огъар инангъанлар. Сиз бу затланы барын да гёргенде де, гьёкюнмегенсиз ва огъар инанмагъансыз.
Рагьмусуз юзюмчюлени гьакъындагъы масал
33 – Бирдагъы бир масалгъа тынглагъыз. Бир уьй еси бола. О юзюм бав орната, чал эшип, ону айланасын бегите. Юзюм сыкъмакъ учун, тёле къаза ва бийик къаравул къош къура. Бавну юзюмчюлеге ижарагъа да берип, оьзю сапар чыгъып гете. 34 Юзюм бишеген вакъти ювукълашгъанда, юзюмден оьзюню пайын алмакъ учун, о къулларын юзюмчюлени янына йибере. 35 Юзюмчюлер, ону къулларын тутуп, бирин тюе, бирин оьлтюре, бирин де таш урушгъа тута. 36 Юзюм бавну еси янгыдан алдындан да кёп къуллар йибере. Юзюмчюлер олагъа да шолай этелер.
37 Ахырда да о: «Уланыма сама абур этерлер», – деп ойлашып, оланы янына уланын йибере. 38 Юзюмчюлер буса уланны гёргенде, бир-бирине: «Бу гелегени – варис. Гелигиз, ону да оьлтюрейик, шо заман ону мюлкю бизинки болуп къалыр!» – деп сёйлейлер. 39 Юзюмчюлер, ону тутуп, юзюм бавдан къыргъа чыгъарып, оьлтюрелер.
40 Энни юзюм бавну еси гелген заманда, бу юзюмчюлеге не этежек?
41 Олар Исагъа:
– Бу яман адамланы яман кюйде оьлтюрежек. Оьз заманында оьзюне гелимин берсин учун, юзюм бавну башгъа юзюмчюлеге ижарагъа бережек, – деп жавап берелер.
42 Иса олагъа булай дей:
– Сиз Сыйлы Язывларда язылгъанны бир де охумагъанмысыз дагъы?
Усталар ташлап къойгъан таш
кюрчюню аслу ташы болуп токътады.
Раббибиз этген шо ишни гёрмеге де гьайран чы!
43 Шогъар гёре сизге айтаман: Оьзюню гьакимлигини тюбюне тюшмеге берген ихтиярны, Аллагь сизден алып, яхшы гелим берегенлеге бережек. 44 Бу ташгъа сюрюнюп йыгъылгъан гьар ким пара-пара болажакъ, о кимни уьстюне тюшсе, ону янчажакъ.
45 Исаны масалын эшитгенде, баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер О оьзлени гьакъында айтагъанны англайлар. 46 Олар Исаны тутмагъа сюелер, амма халкъдан къоркъалар. Неге тюгюл де, халкъ Ону пайхаммар деп гьисап эте болгъан.
22
Пачаны уланыны тою гьакъында
1 Иса олагъа бирдагъы бир масал айта:
2 – Аллагьны гьакимлиги уланына къатын алагъанда той этген бир пачагъа ошайдыр. 3 Тойгъа чакъырылгъанлагъа гел деп айтсын учун, пача къулларын йибере. Амма чакъырылгъанлар гелмеге сюймейлер.
4 Пача, чакъырылгъанлагъа янгыдан башгъа къулларын йиберип, олагъа: «Мен тойгъа бары да затны гьазирлегенмен, семиз гьайванлар-маллар союлгъан, бары да зат гьазир этилген, тойгъа гелигиз», – деп айтмагъа тапшура. 5 Амма чакъырылгъанлар, ону сёзлерин тергевсюз къоюп, бирлери авлагъына, бирлери сатыв-алыв ишлерине гетелер. 6 Башгъалары буса, ону къулларын тутуп, токъалап, оьлтюрелер. 7 Пача бек къазаплана. Асгерлерин йиберип, оланы оьлтюрте, шагьарын буса яллата.
8 Сонг о къулларына булай дей: «Той учун бары да зат гьазир, амма чакъырылгъан къонакълар шогъар лайыкълы тюгюл эдилер. 9 Энни ёл бойлагъа барыгъыз, къаршылашгъанланы барысын да тойгъа чакъырыгъыз». 10 Къуллар орамлагъа чыгъып – яман болсун, яхшы болсун – къаршы болгъанланы барысын да жыйып гелтирелер. Той мажлиси де къонакълардан тола.
11 Пача гелген къонакълагъа къарамакъ учун гиргенде, о тойгъа гёре гийинмеген бир адамны гёре. 12 Огъар: «Ювугъум! Той опуракълар гиймей, сен мунда нечик гелдинг?» – деп сорай. О буса сёйлемей токътай. 13 Шо заман пача къулларына: «Муну тутуп, къолларын-бутларын да байлап, йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ тыш яндагъы къарангылыкъгъа ташлагъыз», – деп буйрукъ эте. 14 Неге тюгюл де, чакъырылгъанлар кёпдюр, сайлангъанлар буса аздыр.
Пачаныкин – пачагъа
15 Шо заман фарисейлер чыгъып гетелер. Исаны терс сёзюн тапмакъны гьакъында ойлашалар. 16 Олар Исаны янына Гьиродну якъчылары да булан оьзлени якъчыларын йиберелер. Олар Исагъа булай дей:
– Устаз! Сен туврасын айтагъан адам экенни, Аллагьны ёлунда тюз ва ачыкъ кюйде нечик яшама герекни уьйретегенингни билебиз. Биревден де къоркъмайгъанынгны, биревге де бет-хатир этмейгенингни гёребиз. 17 Энни бизге айт: Сени нечик эсинге геле, Румну пачасына ясакъ бермеге герекми яда тюгюлмю?
18 Амма Иса, оланы яман хыялын билип:
– Сиз Мени не учун сынап къарама сюесиз, гьей экиюзлюлер? 19 Ясакъгъа тёленеген акъчаны Магъа гёрсетигиз! – дей.
Олар Исагъа бир гюмюш акъча гелтирелер. 20 Иса олагъа:
– Бу сурат кимникидир? Мунда кимни аты язылгъан? – деп сорай.
21 – Румну пачасыныки, – дейлер олар.
Шо заман Иса олагъа:
– Шолай буса, Румну пачасыныкин пачагъа, Аллагьныкин Аллагьгъа беригиз, – дей.
22 Олар муну эшитгенде, тамаша болуп, Ону къоюп гетелер.
Оьлюмден тирилмекни гьакъында
23 Оьлюмден сонг тирилмек ёкъ деп сёйлейген саддукейлени бирлери, шо гюн Исаны янына гелип, Огъар булай сорайлар:
24 – Устаз! Муса: «Бир адам авлети болмайлы оьлсе, иниси, ону къатынын алып, оьлген агъасыны наслусун узатсын», – деп язгъан. 25 Арабызда етти агъа-ини болгъан буса, биринчиси къатын алып, авлети болмайлы оьле, къатыны инисине къала. 26 Экинчиси, уьчюнчюсю, гьатта еттинчиси де, шо къатынны алып, авлети болмайлы оьлелер. 27 Барысындан да сонг къатын да оьле. 28 Энни оьлюлер тирилегенде, о къатын етти де агъа-иниден къайсыны къатыны болажакъ? Неге тюгюл де, оланы барысы да ону эри болгъан эди чи.
29 Иса олагъа булай жавап бере:
– Сиз не Сыйлы Язывланы, не Аллагьны къудратын билмейгенигиз саялы янгылышасыз. 30 Тирилген сонг, оьлюлер я къатын алмажакълар, я эрге бармажакълар, кёклердеги малайиклер йимик болуп къалажакълар. 31-32 Оьлюлени тирилмеклиги гьакъында Аллагь сизге: «Мен Ибрагьимни Аллагьыман, Исгьакъны Аллагьыман ва Якъубну Аллагьыман», – деп язгъан сёзлерин охумагъанмысыз? Аллагь оьлюлени Аллагьы тюгюл, савланы Аллагьы.
33 Буланы эшитген халкъ о уьйретеген затлагъа гьайран болуп къала.
Инг уллу буйрукъ
34 Иса саддукейлени пысдыргъанны эшитгенде, Ону айланасына фарисейлер жыйылалар. 35 Олардан бири, Къанундан яхшы англаву бары, Исаны терс сёзюн тапмакъ учун:
36 – Гьей Устаз, Мусаны Къанунундагъы инг агьамиятлы буйрукъ къайсыдыр? – деп сорай.
37 Иса огъар булай жавап бере:
– «Раббинг Аллагьны бютюн юрегинг булан, бютюн жанынг булан ва бютюн гьакъылынг булан сюй». 38 Бу биринчи ва инг агьамиятлы буйрукъдур. 39 Бугъар ошайгъан экинчиси будур: «Ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй». 40 Бютюн Мусаны Къануну ва пайхаммарланы бютюн уьйретивю бу эки де буйрукъгъа асаслана.
«Месигь кимни Уланыдыр?»
41 Айланасына жыйылгъан фарисейлеге Иса:
42 – Месигьни гьакъында сиз не ойлашасыз? О кимни Уланыдыр? – деп сорай.
Фарисейлер Огъар:
– Давутну Наслусу, – деп жавап берелер.
43 Иса олагъа булай дей:
– Олай буса, Аллагьны Ругьуну таъсиринден Давут Огъар Рабби деп неге айтгъан? О булай сёйлеген чи:
44 Аллагь Мени Раббиме айтды:
«Мен Сени душманларынгны аякъ тюбюнге салгъынча,
гелип Мени онг ягъымда олтуруп тур».
45 Эгер Давут Исагъа Рабби деп айта болгъан сонг, О Давутну уланы нечик бола дагъы?
46 Бирев де Огъар дагъы жавап берип болмай. Шо гюнден сонг гьеч бирев де Огъар бир зат да сорамагъа болушлукъ этмей.
23
Фарисейлени юзюн ачыв
1 Сонг Иса халкъгъа ва якъчыларына булай сёйлемеге башлай:
2 – Дин алимлер де, фарисейлер де Мусаны орнуна къалгъанлар. 3 Шо саялы олар сизге буюрагъан бары да затны юрютюгюз ва сакълагъыз. Амма олар этеген ишлени этмегиз, неге тюгюл оланы сёйлейгени бирдир, этегени буса башгъадыр. 4 Олар инсанлагъа къатты дин талаплар салып, оланы уьстюне авур, кютмеге къыйынлы намусланы салалар. Оьзлер буса оланы кютмек учун бармагъын сама тербетмеге де сюймейлер.
5 Оьзлени ишлерин олар янгыз адамлар гёрсюн деп, гёземелик учун этелер: Мусаны Къанунундан алынып язылгъан гьайкеллерин
[19] баргъан сайын генг, опуракъларыны чачакъларын да узун этелер.
6 Шатлыкъ мажлислерде, синагогларда тёрге чыгъып олтурмагъа сюелер.
7 Базар майданларда оьзлеге гьюрмет этгенни, адамлар оьзлеге: «Муаллимим!» – деп айтгъанны да сюелер.
8 Сиз буса оьзюгюзге: «Муаллимим!» – деп айтдырмагъыз. Неге тюгюл де, сизин герти Муаллимигиз бирдир – Раббибиздир, сиз барыгъыз да къардашларсыздыр.
9 Бу дюньяда биревге де сиз: «Атам!» – деп айтмагъыз. Сизин Атагъыз бирдир – кёклердеги Атагъыздыр.
10 Сизге: «Устазым!» – деп де айтмасынлар. Устазыгъыз бирдир – Месигьдир.
11 Арагъыздан инг уллугъуз къалгъанларыгъызгъа къул болуп къалсын.
12 Неге тюгюл де, оьз-оьзюн оьр тутагъан гьар ким тёбен болажакъ, тёбен тутса, оьр болажакъ.
13 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Инсанланы Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге къоймай токътатасыз, оьзюгюз де тюшмейсиз, тюшме сюегенлени де къоймайсыз. [
14 ]
[20]
15 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Бир адамны имангъа гелтирмек учун, сиз денгизни де, къуруну да къыдырып айланасыз. Эгер гелтирсегиз, ону оьзюгюзден эки керен яман жагьаннем агьлю этесиз.
16 Адаршай сизин гьалыгъызгъа! «Ким ибадатхананы атын тутуп ант этсе, ант саналмас, ким ибадатханадагъы алтынны атын тутуп ант этсе, оьз антын кютме герекли болур», – деп сёйлейген гьей сокъур башчылар! 17 Гьей сиз агьмакълар булан сокъурлар! Къайсы агьамиятлыдыр: алтынмы яда алтынны да сыйлы этген ибадатханамы? 18 Шолай: «Ким къурбанлыкъны салагъан ерни атын тутуп ант этсе, ант саналмас, ким къурбан этеген ерни уьстюндеги къурбанны атын тутуп ант этсе, оьз антын кютме герекли болур», – дейсиз. 19 Гьей сиз сокъурлар! Къайсы агьамиятлыдыр: къурбанмы яда къурбанны да сыйлы этген къурбанлыкъны салагъан ерми? 20 Къурбанлыкъны салагъан ерни атын тутуп ант этеген адам шо къурбанлыкъны салагъан ерни де, ону уьстюндеги бары да затны атын тутуп ант этеген болур. 21 Ибадатхананы атын тутуп ант этеген де шо ибадатхананы ва ону ичинде яшайгъан Аллагьны атын тутуп ант этеген болур. 22 Кёкню атын тутуп ант этеген адам Аллагьны тахыны атын ва ону уьстюнде Олтурагъанны атын тутуп ант этеген болур.
23 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Гьатта нананы, оччамны, тавмичарини де ондан бир пайын секет чыгъарып бересиз. Къанунну лап агьамиятлы янлары болгъан адилликни, садагъаны ва иманны буса сансымайсыз! Бу агьамиятлы затланы юрютмеге герексиз, бирисилерин де унутуп къойма герек тюгюлсюз! 24 Сюйрюжибин ичигизге гетип къалмасын деп, сюзюп ичеген, тюени буса савлай ютагъан, гьей сокъур башчылар!
25 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сукараларыгъызны ва бошгъапларыгъызны тыш янларын тазалайсыз, ичигиз буса сутурлукъдан ва талавурчулукъдан толуп тура! 26 Гьей сокъур фарисей! Инг башлап сукарангны ичин тазала, сонг тыш яны да таза болур!
27 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сиз акъ чабылгъан къабур анакълар йимиксиз: тышдан къарагъанда, олар арив гёрюне, ичи буса оьлю сюеклерден ва гьар тюрлю чирикликден толуп бола! 28 Сиз де шолай: тышдан къарагъанда, адамлагъа муъмин гишилер йимик гёрюнесиз, ичигиз буса экиюзлюлюкден ва гюнагьдан толуп тура.
29 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сиз пайхаммарлагъа зияратлар ишлейсиз ва муъминлени сынташларын безендиресиз.
30 «Эгер биз ата-бабаларыбызны заманында яшагъан болгъан эдик буса, пайхаммарланы оьлтюрювде ортакъчылар болмас эдик», – дейсиз сиз.
31 Шоллукъда, сиз пайхаммарланы оьлтюргенлени наслусу экенигизге оьзюгюз мюкюрлюк этесиз.
32 Олай буса, ата-бабаларыгъыз башлагъан ишни ахырына да чыгъарыгъыз!
33 Гьей йыланлар, йыланны наслусу! Сиз къыяматгюнден ва жагьаннемни азабындан нечик къутулар экенсиз?
34 Шо саялы Мен сизге пайхаммарлар, гьакъыллы адамлар ва муаллимлер йиберип тураман. Сиз оланы бирлерин оьлтюрежексиз, хачгъа илежексиз, бирлерин буса синагогларыгъызда къамучу булан тюежексиз, шагьардан шагьаргъа къувалажакъсыз.
35 Муъмин болгъан Гьабилни къанындан башлап ибадатхана булан къурбанлыкъны салагъан ерни арасында сиз оьлтюрген Баракияны уланы Закарияны
[21] къанына ерли гьар муъмин адамны ер юзюнде тёгюлген бютюн къаны сизин уьстюгюзде къалажакъ!
36 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да бу наслуну уьстюне тюшежек!
Раббибиз Ерусалимге болгъан ишге къайгъыра
37 – Гьей Ерусалим! Пайхаммарланы оьлтюреген ва оьзюнге багъып йиберилгенлени таш урушгъа тутагъан Ерусалим! Къуш оьзюню балаларын къанатларыны тюбюне жыягъанда йимик, Мен де сени авлетлерингни нече керен жыймагъа сюйген эдим, амма сиз жыйылма сюймедигиз! 38 Гьали, Ерусалим, Аллагь сени къоюп гетежек. 39 Сагъа айтаман: «Раббибизни атындан гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун!» – деп сен айтажакъ заман болгъунча, Мени дагъы гёрмежексен.
24
Ерусалимни дагъылыву гьакъында
1 Иса ибадатханадан чыгъып гетип барагъанда, Ону янына якъчылары гелелер. Олар Исаны ибадатхананы биналарына тергевюн бакъдырмагъа сюелер. 2 Иса олагъа булай дей:
– Буланы барын да сиз гёремисиз? Гертисин сёйлеймен сизге: мунда ташны уьстюнде таш да къалмажакъ, бары да зат дагъытылажакъ!
3 Зайтун тавда янгыз олтуруп турагъанда, Исаны янына якъчылары гелелер. Олар:
– Шо къачан болажагъын айт чы бизге. Сени гелмеклигингни де, ахыр заманны да гёрсетеген не аламат болажакъ? – деп сорайлар.
4 Иса олагъа булай жавап бере:
– Вёрегиз, сакъ болугъуз, сизин алдатмасынлар! 5 Бир кёплер: «Мен Месигьмен», – деп, Мени атым булан гелип, хыйлыланы алдатажакълар. 6 Сиз гележекде давланы ва оланы гьакъындагъы хабарланы эшитежексиз. Вёрегиз, къоркъмагъыз! Олар болмагъа герекли затлар. Амма шо заманда да ахыр заман гелип битмежек. 7 Бир миллет башгъа миллетге, бир пачалыкъ башгъа пачалыкъгъа къаршы гётерилежек. Хыйлы ерлерде ачлыкъ ва ер тербенивлер болажакъ. 8 Шолар барысы да, къатынгиши яш табагъанда азап чегегенде йимик, азапгъа тарывугъузну биринчи белгилери болуп токътажакъ.
9 О заман сизге азап бережеклер, оьлтюрежеклер. Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, бары да халкълар сизин гёрюп ярамайгъан болажакълар. 10 Шо заман кёплер иманындан чыгъажакълар, бир-бирине хыянатлыкъ этежеклер, бир-бирин гёрюп ярамайгъан болажакълар. 11 Шо заман бир хыйлы ялгъан пайхаммарлар арагъа чыгъып, хыйлыланы алдатажакълар. 12 Яманлыкъны кёп болмакълыгъыны себебинден бир кёплени сюювю сёнежек. 13 Амма ахыргъа ерли чыдагъан къутгъарылажакъ. 14 Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы бу Сююнч Хабар бютюн дюньяда бары да халкълагъа билдирилежек. Сонг ахыр заман етежек.
Болажакъ азаплар
15 – Даниял пайхаммардан таба айтылгъан кюйде, «мурдар этеген затны» Сыйлы Ерде токътагъанын гёрген заманда (охуйгъан англасын!), 16 ягьудеядагъылар тавлагъа къачсынлар. 17 Къалкъыдагъылар, уьйдеги затын алабыз деп, ерге тюшмесинлер. 18 Авлакъдагъылар, уьст опуракъларын алабыз деп, уьюне къайтмасынлар. 19 Шо гюнлерде айлы болгъан ва эмчек ичиреген къатынланы гьалына адаршай! 20 Къачывугъуз къышгъа яда сонгугюнге къаршылашмасын деп, дуа этигиз. 21 Шо гюнлерде олай уллу бир балагь болажакъ чы! Шолай балагь Аллагь дюньяны яратгъан замандан гьалиге ерли бир де болмагъан, гьеч болма да болмажакъ! 22 Эгер шо гюнлер къысгъартылажакъ болмагъан эди буса, бары да жанлы зат ёкъ болажакъ эди. Амма Оьзюню сайлангъанлары себеп болуп, Раббибиз шо гюнлени къысгъартгъан.
23 Шо заманда сизге бирев: «Къарагъыз! Муна Месигь!» – яда, «Она О», – деп айтса, инанмагъыз. 24 Ялгъан месигьлер, ялгъан пайхаммарлар арагъа чыгъажакълар. Эгер имканлыкъ болса, аламатлар ва муъжизатлар гёрсетип, сайлангъанланы да алдатажакълар. 25 Муна, Мен сизге алданокъ айтып бувардым.
26 Гьасили, эгер сизге: «Къарагъыз! Месигь дангылда», – деп айтса, онда бармагъыз. Яда: «О уьйню ичинде», – десе де, инанмагъыз.
27 Яшмын гюнтувушда чыгъып, гюнбатышда да гёрюнегени йимик, Мени, Инсанны Уланыны, геливю де шолай болажакъ.
28 Къайда оьлю сюек болса, шонда къаракъуш да болур
[22].
Инсанны Уланыны геливю
29 – Шо гюнлени балагьындан сонг «бирден гюнеш къаралажакъ, айны ярыгъы сёнежек, юлдузлар кёкден тюшежек, кёклени къудратлары чайкъалажакъ». 30 Шо заман кёкде Инсанны Уланыны белгиси гёрюнежек. Ер юзюндеги бютюн халкълар тююнюп йылап яс этежеклер. Кёкдеги булутланы уьстюнде къудрат ва сыйлы нюр булан Инсанны Уланыны гелегенин гёрежеклер. 31 О гючлю сесли сюрю булан малайиклерин йибережек. Олар дёрт де якъдан, кёклени бир къырыйындан бир къырыйына ерли, Ону сайлангъанларын бир ерге жыяжакълар.
32 Инжир терек сизге бир дарс болуп къалсын: ону бутакълары йымышап япыракълар чыгъарагъан заманда, яй ювукълашгъанны билерсиз. 33 Шолай сиз де бары да бу затланы гёргенде, Инсанны Уланы ювукъда экенни, етип геле турагъанны билигиз. 34 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да, гьали бар наслу яшай туруп, яшавгъа чыгъажакъ. 35 Кёк де, ер де ёкъ болуп таяжакъ, амма Мени сёзлерим бир заманда да ёкъ болмажакъ.
36 О гюнню ва о сагьатны бирев де, гьатта кёклердеги малайиклер де, Оьзю Уланы да билмей, янгыз Атам биле. 37 Нугьну заманында нечик болгъан буса, Инсанны Уланыны геливю де шолай болажакъ. 38 Нугь гемеге минген гюнге ерли, сув алывну алдындагъы гюнлерде йимик, инсанлар ашап, ичип, къатын алып, эрге барып тургъанлар. 39 Сув алып, барын да ёкъ этгинче, олар бир затгъа да шекленмегенлер. Инсанны Уланы гелгенде де, шолай болажакъ.
40 Шо заман авлакъда болагъан экевден бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ. 41 Бирче тирмен тартагъан эки къатын болажакъ: бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ. 42 Гьасили, айыкъ туругъуз! Раббигизни къайсы гюн гележегин билмейсиз.
43 Билип къоюгъуз, эгер уьй есине уручуну къачан гележеги белгили эди буса, о уручуну уьюне гирмеге къоймас эди. 44 Шо саялы сиз де гьазир болуп туругъуз. Инсанны Уланы сиз къаравулламайгъан бир заманда гелип къалажакъ.
Инамлы ва англавлу къул
45 – Оьзге къулларына заманында аш-сув берип къарасын деп, оланы уьстюнде еси къоюп гетген инамлы ва англавлу къул йимик болугъуз. 46 Еси уьюне къайтгъанда, шолай ишлей туруп табулгъан къул насиплидир. 47 Гертисин сёйлеймен сизге: еси ону оьзюню бютюн малыны-мюлкюню уьстюне салажакъ. 48 Эгер о, яман хыяллы бир къул болуп чыгъып, оьз-оьзюне: «Есим тез гелмежек», – деп, 49 башгъа къулланы тюймеге, ичкичилер булан ашама-ичме башласа, 50 о къулну еси гёзлемейген бир гюн, билмейген бир сагьатда гелип къалажакъ. 51 Ону къатты кюйде жазалажакъ, экиюзлюлер булан бир къысматгъа тарытажакъ. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
25
Он къызны гьакъындагъы масал
1 Иса булай дей:
– Шо заман Аллагьны гьакимлиги дагъы да негер ошай? Он къыз, чыракъларын да алып, гиевню къаршылама чыгъа. 2 Олардан бешевю гьакъыллы, бешевю де авлия. 3 Авлиялары чыракълар алгъанда, оьзлер булан олагъа тёкмеге май алмайлар. 4 Гьакъыллылары буса чыракълар булан бирге савутлагъа май да алалар. 5 Гиев гелип битмейгенде, къызланы юху басып, юхлап къалалар. 6 Гечортада: «Гиев геле тура, ону къаршылама чыгъыгъыз!» – деп къавгъа гётерилип гете. 7 Шо заман шо он къыз туруп, чыракълары яхшы ялласын деп, мелтелерин онгаралар. 8 Авлиялары гьакъыллыларына: «Бизге майыгъыздан беригиз хари, чыракъларыбыз сёнюп бара», – деп тилейлер. 9 Гьакъыллылары буса: «Сизге берсек, май бизге де, сизге де етишмежек. Барып сатывчулардан алыгъыз», – деп жавап берелер. 10 Олар май сатып алмагъа гетгенде, гиев гелип къала. Гиевню къаршылама гьазир болгъан къызлар, ону булан той-йыбавгъа барып, гирип эшиклени бегите. 11 Сонг о бириси къызлар да гелип: «Есибиз! Есибиз! Бизге эшикни ач!» – деп тилейлер. 12 О буса олагъа: «Гертисин сёйлеймен сизге: мен сизин танымайман», – деп жавап бере.
13 Гьасили, айыкъ туругъуз, неге тюгюл сиз Инсанны Уланы гелеген я гюнню, я сагьатны билмейсиз.
Уьй къуллукъчуну гъакъындагъы масал
14 – Аллагьны гьакимлиги ят уьлкеге барма ёл чыкъгъанда, къулларын чакъырып, олагъа малын-мюлкюн аманат этген бир гиши йимик болмагъа бола. 15 Шо гиши, къулларыны гьарисини бажарывлугъуна гёре, бирине беш минг, башгъасына эки минг, оьзгесине де минг алтын акъча да берип, оьзю ёлгъа чыгъа. 16 Беш минг алтын акъча алгъаны, барып оланы пайдаландырып, дагъы да беш минг алтын акъча къазана. 17 Эки минг алтын акъча алгъаны да, лап шолай этип, дагъы да эки минг алтын акъча къазана. 18 Минг алтын акъча алгъаны буса, барып, еси оьзюне берген акъчасын къазып ерге басдырып яшыра.
19 Узакъ замандан сонг, бу къулланы еси къайтып гелип, булардан гьисап талап эте. 20 Беш минг алтын акъча алгъаны гелип, дагъы да беш минг алтын акъча гелтирип: «Есим! Сен магъа беш минг алтын акъча берген эдинг. Муна, бу беш минг алтын акъчаны да мен шо акъчалар булан къазандым», – дей. 21 Еси де огъар: «Яхшы, мени яхшы, инамлы къулум! Сен аз ишде магъа гьалал болдунг, мен де сагъа дагъы да уллу ишлер тапшурарман. Гел, есингни шатлыгъына ортакъчы бол», – дей. 22 Эки минг алтын акъча алгъаны да гелип: «Есим! Магъа сен эки минг алтын акъча берген эдинг. Оланы пайдаландырып, мен дагъы да эки минг алтын акъча къазандым», – дей. 23 Еси де огъар: «Яхшы, мени яхшы, инамлы къулум! Сен аз ишде магъа гьалал болдунг, мен де сагъа дагъы да уллу иш тапшуруп болурман. Гел, есингни шатлыгъына ортакъчы бол», – дей.
24 Сонг минг алтын акъча алгъаны да гелип: «Есим! Сен бир бек къатты адам экенингни мен биле эдим. Чачмагъан ерингден орасан, салмагъан ерингден аласан. 25 Мен сенден къоркъуп, барып минг алтын акъчангны ерге басдырып яшырдым. Муна, гьали сеники сагъа болсун», – деп, къайтарып бере. 26 Ону еси буса: «Гьей яман, эринчек къул! Чачмагъан еримден орагъанымны, салмагъан еримден алагъанымны сен биле болгъансан. 27 Шогъар гёре, акъчамны хайыр алмакъ учун, бай адамлагъа бермеге герек эдинг. Мен гелгенде, шо хайыры булан къайтарып алар эдим. 28 Энни акъчаны мундан алып, он минг алтын акъчасы барына беригиз! 29 Кимники бар буса, огъар берилежек, онукине дагъы да къошулажакъ, ёкънуки буса бар заты да алынажакъ. 30 Ярахсыз бу къулну буса къарангылыкъгъа чыгъарып ташлагъыз. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ», – дей.
Къыяматгюн
31 – Мен, Инсанны Уланы, бары да малайиклер ва сыйлы нюрюм булан гелген заманда, Оьзюмню макътавлу тахымда олтуражакъман. 32 Мени алдыма бары да халкълар жыйылажакъ. Къойчу къойланы эчкилерден айырагъанда йимик, Мен оланы бир-биринден айыражакъман. 33 Къойланы Оьзюмню онг ягъыма, эчкилени буса сол ягъыма чыгъаражакъман.
34 Шо заман Мен, Пача, онг ягъымдагъылагъа булай айтажакъман: «Гьей, Атам сизге рагьмусун гёрсетди! Дюнья яралгъандан берли сизин учун кёклерде гьазирлеген пачалыкъгъа ес болугъуз. 35 Мен ач болгъанда – Магъа ашама бердигиз, сувсагъанда – сув ичирдигиз, ят болдум – Мени сыйындырдыгъыз. 36 Ялангъач болдум – Мени гийиндирдигиз, аврудум – Мени гёрме гелдигиз, туснакъда болдум – яныма гелдигиз».
37 О заман муъминлер Магъа булай жавап бережеклер: «Я Раббибиз! Къачан Сени биз ач гёрюп, ашатдыкъ яда сувсап гёрюп, сув ичирдик? 38 Биз Сени ят болуп гёрюп, къачан сыйындырдыкъ яда ялангъач гёрюп, къачан гийиндирдик? 39 Сен авруп яда туснакъда болуп, биз янынга къачан гелдик?» 40 Мен олагъа: «Гертисин сёйлеймен сизге: буланы сиз Мени инг амалсыз якъчыларымдан бирине этгенигиз саялы Магъа этген боласыз», – деп жавап бережекмен.
41 Сонг Мен сол ягъымдагъылагъа булай дежекмен: «Гьей налатлангъанлар! Мени янымдан гетигиз! Иблис ва ону малайиклери учун гьазирленген жагьаннемни отуна тюшюгюз! 42 Мен ач болгъанда – сиз Магъа ашама бермедигиз, сувсагъанда – сув ичирмедигиз. 43 Ят болуп гелгенде – сыйындырмадыгъыз, ялангъач болгъанда – гийиндирмедигиз, авругъанда – къарамадыгъыз, туснакъгъа тюшгенде де – гёрмеге гелмедигиз».
44 Шо заман олар да Магъа: «Я Раббибиз! Сени ач болуп, сувсап, ёлавчу яда ялангъач болуп, авруп, яда туснакъда болуп биз Сени къачан гёргенбиз, къачан гьайынгны этмей къойгъанбыз?» – деп соражакълар. 45 Мен буса олагъа: «Гертисин сёйлеймен сизге: буланы сиз Мени инг амалсыз якъчыларымдан бирине этмеген сонг, Магъа да этмеген боласыз», – деп жавап бережекмен. 46 Олар даимлик жазагъа тарыжакълар, муъминлер буса даимлик яшавгъа чыгъып къалажакълар.
26
Ягьудилени Исагъа къаршы этген питнеси
1 Сёйлеп битгенден сонг, Иса якъчыларына булай дей:
2 – Сиз эки гюнден сонг ягьуди Пасха байрам болажагъын ва Мен, Инсанны Уланы, хачгъа илинмек учун къолгъа берилежегимни билесиз.
3 Шо заман Кайафа деген дин къуллукъчуланы башчысыны абзарында баш дин къуллукъчулар ва халкъны тамазалары жыйылалар. 4 Олар Исаны гьилла булан тутуп оьлтюрмеге сёйлешелер.
5 – Халкъны арасында къазапланывлар болмасын учун, шо иш байрам гюнлерде этилмесин, – деп сёйлейлер олар.
Исагъа къыйматлы май сюртюле
6 Иса Байтанияда яман гён аврувдан авруйгъан Симонну уьюнде турагъан заманда, 7 Ону янына ичинде арив ийисли бек къыйматлы майы да булангъы чыны кажин булан бир къатын геле. О тепсиде олтуруп турагъан Исаны башына май тёге. 8 Шону гёргенде, Ону якъчылары къазапланып:
– Бу негьакъ харж негер тарыкъдыр? 9 Бу майны кёп акъчагъа сатып, пакъырлагъа садагъа этип бермеге ярай эди! – дей.
10 Иса, якъчыларыны разисизлигин гёрюп, олагъа булай дей:
– Бу къатынгъа неге къайнашасыз? О Мени учун яхшы иш этди! 11 Пакъырлар даим яныгъызда болажакъ, Мен буса даим яныгъызда болмажакъман. 12 Бу къатын, бу къыйматлы майны чархыма тёгюп, Мени гёммек учун гьазирледи. 13 Гертисин сёйлеймен сизге: бу Сююнч Хабар бютюн дюньяны не еринде билдирилсе де, бу къатын этген иш сёйленежек ва оьзю де эсге алынажакъ.
Ягьуданы хыянатлыгъы
14 Шо заман Исаны он эки якъчысыны бири болгъан Ягьуда Искариет, баш дин къуллукъчуланы янына барып:
15 – Исаны къолугъузгъа берсем, магъа не бережексиз? – деп сорай.
Олар Ягьудагъа санап отуз гюмюш акъча берелер. 16 Шо вакътиден тутуп, о Исагъа хыянатлыкъ этмек учун онгайлы мюгьлет ахтарып айлана.
Ягьуди Пасхагъа гьазирленив
17 Маясыз Экмекни байрамыны биринчи гюнюнде якъчылары Исаны янына гелип:
– Сени учун ягьуди Пасха ашны ашайгъан ерни къайда гьазирлегенни сюесен? – деп сорайлар.
18 О да булай дей:
– Шагьаргъа паланкесни янына барып, огъар: «Устаз булай деди: Заманым ювукълашып тура, ягьуди Пасха байрамны якъчыларым да булан сени уьюнгде этемен», – деп айтыгъыз. 19 Якъчылары, Иса айтгъан кюйде этип, ягьуди Пасха ашны гьазирлейлер.
20 Ахшам болгъанда, Иса он эки якъчысы да булан тепсиде олтура. 21 Олар ашап турагъанда, Иса:
– Гертисин сёйлеймен сизге: сизин биригиз Магъа хыянатлыкъ этежек, – дей.
22 Олар бек пашман бола. Гьариси:
– Я Раббим! Мен сама тюгюлменми? – деп сорамагъа башлайлар.
23 – Экмегин Мени булан бирче бир сукарагъа мандыражакъ адам Магъа хыянатлыкъ этежек. 24 Сыйлы Язывларда Оьзюню гьакъында язылгъаны йимик, Мен, Инсанны Уланы, оьлме герекмен. Амма Инсанны Уланына хыянатлыкъ этген адамны гьалына адаршай! О адам анадан тувмай къалгъан буса яхшы эди! – дей Иса.
25 Огъар хыянатлыкъ этежек Ягьуда бу арада:
– Устазым, шо мен тюгюлмендир чи? – деп сорай.
– Сен оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
26 Олар ашайгъанда, Иса экмек алып, шюкюр дуа да этип, сындырып якъчыларына пайлай. Сонг:
– Алып ашагъыз. Бу Мени къаркъарамдыр, – дей. 27 Аякъны алып, шюкюр дуа эте. Олагъа берип, булай дей:
– Барыгъыз да мундан ичигиз. 28 Бу аякъ хыйлыланы гюнагьларын гечдирмек учун тёгюлежек къанымдыр. О къан Аллагьны ва Ону халкъыны арасындагъы разилешивню белгисидир. 29 Сизге айтаман: Аллагь толу кюйде гьакимлик этеген заман гелгинче, Мен юзюмден этилген чагъырны дагъы ичмежекмен. О заман янгы чагъыр ичежекмен. 30 Аллагьгъа макътав йыр йырлагъандан сонг, олар Зайтун тавгъа гетелер.
Иса Оьзюн Петер инкар этежегин алданокъ айта
31 Шо заман Иса олагъа булай дей:
– Бу гече сиз барыгъыз да Мени къоюп гетежексиз. Сыйлы Язывларда: «Къойчуну оьлтюрежек, сиривдеги къойлары чачылышажакъ», – деп язылгъан чы. 32 Мен оьлюп тирилген сонг, сизден алда Галилеягъа барып туражакъман.
33 Петер Огъар:
– Эгер Сени бары да инкар этсе де, бир заманда да мен инкар этмесмен! – дей.
34 – Гертисин сёйлеймен сизге: бу гече хораз къычыргъанча, сен Мени уьч керен инкар этежексен, – дей Иса огъар.
35 Амма Петер Огъар:
– Магъа Сени булан бирге оьлюп гетмеге тюшсе де, мен Сени инкар этмесмен, – дей. Къалгъан якъчылары да шолай дейлер.
Иса Гетсаманияда
36 Сонг Иса олар булан бирге Гетсамания деп айтылагъан бир ерге геле. О якъчыларына:
– Мен онда барып дуа этгинче, сиз мунда олтуруп туругъуз, – дей.
37 Иса Петерни ва Зеведейни эки де уланын Оьзю булан алып гете. О бек къайгъырмагъа ва гьалекленмеге башлай. 38 Шо заман Иса олагъа:
– Юрегимни терен къайгъы басгъан, мунда Мени булан къалып, юхламай туругъуз! – дей.
39 Бираз ари тайып, О ерге де къапланып, булай дуа эте:
– Атам! Эгер имканлы буса, Мени бу къысматдан къутгъар! Амма Мен сюеген кюйде тюгюл, Сен сюеген кюйде болсун.
40 Иса къайтып якъчыларыны янына гелгенде, оланы юхлай туруп таба. Петерге:
– Мени булан бирче бир сагьат сама юхламай туруп болмадыгъызмы? 41 Юхламагъыз. Болажакъ сынавлардан оьтмек учун, дуа этигиз. Юрек хыял этсе де, къаркъараны буса гючю ёкъдур! – дей.
42 Иса янгыдан, бирдагъы керен ари тайып, булай дуа эте:
– Атам! Бу къысматдан Магъа оьтюп гетме имканлы тюгюл буса, Сен айтгъан кюйде болсун дагъы!
43 Къайтып гелгенде, якъчыларын дагъы да юхлай туруп таба. Олар юхусундан гёзлерин ачып болмайлар. 44 Оланы къоюп, дагъы да ари тая. Шо сёзлени де айтып, уьчюнчю керен де дуа эте. 45 Сонг Иса, якъчыларыны янына гелип, олагъа булай дей:
– Сиз гьали де ятып юхлап рагьатланамысыз? Муна, болжал ювукълашды. Мен, Инсанны Уланы, гюнагьлыланы къолуна бериле тураман. 46 Туругъуз, гетейик! Муна, гьали Магъа хыянатлыкъ этеген адам да ювукълашып геле.
Исаны тутулуву
47 Иса сёйлеп турагъанда, он эки якъчысыны бириси болгъан Ягьуда геле. Ону булан бирче баш дин къуллукъчулар ва халкъны тамазалары йиберген бир хыйлы адамлар гелелер. Олар къылычлары ва таякълары булан савутлангъан. 48 Исагъа хыянатлыкъ этеген Ягьуда олар булан:
– Мен Оьзюн оьбежек Адам Исадыр. Ону тутарсыз, – деп алданокъ сёйлешген болгъан. 49 Шоссагьат о Исагъа ювукълашып:
– Салам, Устаз, – деп, Ону оьбе.
50 – Ювугъум, этмеге деп гелген затынгны эт! – дей Иса огъар.
Шо заман Исаны туталар. 51 Шонда Иса булан болгъанлардан бири, къылычын сувуруп, уруп дин къуллукъчуланы башчысыны къулуну къулагъын гесип тюшюре. 52 Иса огъар:
– Къылычынгны къайтарып къынына сукъ! Къолуна къылыч алгъанлар къылычдан оьлюп де гетежеклер. 53 Яда Мен Атамдан кёмек тилеп болмас деп, тилесем, шоссагьат О Магъа он эки мингден де артыкъ малайиклер йиберип гелмес деп ойлашамысан? 54 Булай болмагъа герек деп билдиреген Сыйлы Язывлардагъы затлар о заман нечик яшавгъа чыгъажакъ дагъы? – дей.
55 Сонг Иса халкъгъа:
– Мени тутмакъ учун, сиз, бир жинаятчыны тутагъанда йимик, къылычлар да, таякълар да булан чыкъгъансыз! Сизге Аллагьны каламын англата туруп, Мен чи гьар гюн ибадатханада олтуруп бола эдим. О заман Мени тутмадыгъыз. 56 Амма бу затлар барысы да пайхаммарланы язывларында айтылгъан кюйде яшавгъа чыкъмагъа тарыкъ, – дей. Шо заман бары да якъчылары Ону къоюп къачалар.
Иса ягьудилени оьр мажлисини алдында
57 Исаны тутгъанлар Ону дин къуллукъчуланы башчысы Кайафаны янына элтелер. Онда дин алимлер булан тамазалар да жыйылгъан болгъанлар. 58 Петер буса дин къуллукъчуланы башчысыны абзарына ерли, арекден туруп, Исаны арты булан юрюй. Ичине гирген сонг, муну ахыры не болажагъын гёрмек учун, къаравулланы арасына гирип олтура.
59 Баш дин къуллукъчулар ва бютюн ягьудилени оьр мажлиси буса, Исаны оьлтюрмек учун, Огъар къаршы ялгъан шагьатлар ахтарып айланалар. 60 Кёплер ялгъан шагьатлыкъ этсе де, Ону айыбын тапмайлар. Ахырда да эки ялгъан шагьат гелип, булай дей:
61 – Бу Адам: «Мен Аллагьны ибадатханасын дагъытып, уьч гюнден къайтарып къуруп боламан», – дей эди.
62 Дин къуллукъчуланы башчысы туруп, Исагъа:
– Неге бир жавап да бермейсен? Буланы Сагъа айтагъанларына къаршы айтмагъа затынг ёкъму? – дей. 63 Амма Иса сёйлемей. Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы Огъар:
– Герти Аллагьны атын тутуп ант эт. Айт бизге: Аллагьны Уланы, Месигь Сенмисен? – деп сорай.
64 Иса огъар булай жавап бере:
– Оьзюнг айтып бердинг чи. Ондан къайры да айтайым сизге: энниден сонг Инсанны Уланын бары да затгъа гючю етеген Аллагьны онг ягъында олтуруп, кёкню булутларыны уьстюнде гелегенин гёрежексиз.
65 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы, уьст опуракъларын йыртып йиберип:
– Бу Аллагьгъа къаршы капир затланы сёйлей! Бизге дагъы шагьатлар негер тарыкъдыр? Муна гьали эшитдигиз чи сиз Муну Аллагьгъа къаршы капир затланы сёйлейгенин! 66 Сиз нечик ойлашасыз? – деп къычыра.
– Гюнагьлы. Оьлтюрюлме герек, – деп жавап берелер олар.
67 Шо заман олар Исаны бетине тюкюрелер, юмурукъгъа туталар, башгъалары да Ону яякъларын къыздыралар. Огъар:
68 – Гьей Месигь, пайхаммар бусанг, Сагъа ургъан ким экенни бизге айтып бер, къарайыкъ, – дейлер.
Петер инкар эте
69 Петер буса къырда абзарда олтуруп тура болгъан. Бир къуллукъчу къыз ону янына гелип:
– Сен де галилеялы Иса булан бирче эдинг, – дей.
70 Амма Петер:
– Сен не айтагъанынгны билмеймен, – деп, барыны да алдында о айтгъан затны инкар эте. 71 Къапудан къыргъа чыгъагъанда, ону башгъа бир къуллукъчу къыз гёрюп, ондагъылагъа:
– Назаретли Иса булан бу адам да бар эди, – дей.
72 – О Адамны мен танымайман! – деп, ант да этип, Петер бирдагъы керен инкар эте. 73 Бираздан сонг онда токътагъанлар гелип Петерге:
– Гертилей де, сен де оланы бирисен чи, неге тюгюл сёйлейген кююнг билдирип къоя, – дей.
74 Петер буса:
– О Адамны мен танымайман! – деп, ант этмеге башлай. Шоссагьат хораз къычырып йибере. 75 Петер: «Хораз къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен», – деп Иса айтгъан сёзлени эсине гелтире. Къыргъа чыгъып, гьынкъ этип йыламагъа башлай.
27
1 Эртен болгъанда, бары да баш дин къуллукъчулар ва халкъны тамазалары жыйылып, Исаны нечик оьлтюрмеге болагъанны арагъа салып ойлашалар. 2 Байлап, элтип Ону Пилат деген гьакимге тапшуралар.
Ягьуданы гьёкюнчю ва оьлюмю
3 Шо заман Огъар хыянатлыкъ этген Ягьуда, Исагъа оьлюм дуван этилгенин билгенде, гьёкюнюп, оьзю алгъан отуз гюмюш акъчаны къайтарып баш дин къуллукъчулагъа ва тамазалагъа бере. 4 Ягьуда:
– Мен гюнагьсыз гишиге хыянатлыкъ этип, гюнагь иш этгенмен, – дей.
Олар да огъар:
– О бизге не аварадыр? О сени ишинг, – дей. 5 Ягьуда гюмюшлени ибадатхананы ичине ташлап чыгъа, сонг барып асылып оьле.
6 Баш дин къуллукъчулар, гюмюшлени алып:
– Оьлтюрювге себеп болгъан бу акъчаны ибадатхананы хазнасына салма ярамас, – дей.
7 Оьз арасында сёйлешип, шо акъчагъа оьлген ятланы гёммеге къабурлар этмек учун, бир савут-саба этеген адамдан сатып топуракъ алалар. 8 Шону учун бу топуракъгъа бугюнлеге ерли де «Къан Топурагъы» деп айтыла. 9-10 О заман Еремия пайхаммардан таба: «Олар Исрайылны халкъы Огъар токъташдыргъан багьаны, отуз гюмюш акъчаны, алгъанлар ва, магъа Раббибиз айтгъаны йимик, оланы савут-саба этеген адамны топурагъы учун бергенлер», – деп айтылгъан сёзлер яшавгъа чыкъгъан.
Иса Пилатны алдында
11 Иса Пилат гьакимни алдында токътай. Пилат Огъар:
– Сен ягьудилени пачасымысан? – деп сорай.
– Оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
12 Баш дин къуллукъчулар ва тамазалар айыплайгъан заманда, Иса бир жавап да бермей. 13 Шонда Пилат Огъар:
– Сагъа къаршы нечакъы шагьат барны эшитемисен? – деп сорай.
14 Иса ону бир сёзюне де жавап бермей. Гьаким буса бек тамашалыкъ этип къала.
Оьлюм дуван
15 Гьакимни тутулуп туснакъ этилгенлени бирисин ягьуди Пасха байрамда халкъны тилевюне гёре азат этеген адаты болгъан. 16 Шо гюнлерде Барабба деген тутулгъан бир белгили жинаятчы адам болгъан. 17 Халкъ жыйылгъан заманда, Пилат:
– Кимни чыгъаргъанымны сюесиз: Бараббанымы яда Месигь деп айтылагъан Исанымы? – деп сорай. 18 Неге тюгюл де, Пилат ягьудилени башчылары Исаны гюллемекликден тутдургъанын биле болгъан.
19 Пилат дуванханада олтуруп турагъанда, къатыны огъар:
– О Муъмин Адамгъа бир зат да этме! Неге тюгюл де, бу гече тюшюмде О Адам саялы мен бек азап чекдим, – деп хабар йибере.
20 Амма баш дин къуллукъчулар ва тамазалар, адамлар Бараббаны чыгъармакъны, Исаны буса оьлтюрмекни тилесин деп, оланы мюкюр этелер. 21 Шо заман Пилат халкъгъа: Экевюню де къайсын чыгъаргъанымны сюесиз? – деп сорай.
– Бараббаны, – деп жавап берелер олар.
22 – Олай буса, Месигь деп айтылагъан Исагъа мен не этейим дагъы? – деп сорай Пилат.
Барысы да бирче огъар:
– Хачгъа ил! – дейлер.
23 – Бу не яманлыкъ этген? – деп сорай о.
– Ону хачгъа ил! – деп дагъы да бек къычыралар олар.
24 Пилат гьеч затны этип болмайгъанын ва къазапланыв гючленегенни гёргенде, сув гелтиртип:
– Бу Адамны къаны учун мени гюнагьым ёкъ. Муну оьлюмюне сиз оьзюгюз жаваплысыз! – деп, халкъны алдында къолларын жува.
25 Бютюн халкъ:
– Ону оьлюмю учун тёгюлген къан оьзюбюзню ва яшларыбызны уьстюнде къалсын! – деп жавап бере.
26 Шо заман о Бараббаны чыгъара. Исаны буса, къамучу булан тюйдюрген сонг, хачгъа илмек учун, асгерлени къолуна бере.
Асгерлер Исаны хорлай
27 Сонг гьакимни асгерлери, Исаны бекликге элтип, оьзлени асгер бёлюгюн жыялар. 28 Исаны чечиндирип, олар ону уьстюне бир авур къызыл аба гийдирелер. 29 Тегенекден таж да эшип, Ону башына салалар, онг къолуна бир таякъ да тутдуралар. Ону алдында тизден чёгюп:
– Яшасын ягьудилени пачасы! – деп, Ону мысгъылламагъа башлайлар. 30 Огъар тюкюрелер, башына таякъ булан уралар. 31 Ону мысгъыллап ялкъгъан сонг, авур къызыл абаны уьстюнден чечип алалар. Къайтара оьзюню опуракъларын гийдирип, хачгъа илмеге алып гетелер.
Исаны хачгъа илелер
32 Къыргъа чыгъагъанда, олар киринейли Симон деген биревге къаршы болалар. Исаны илежек хачны гётерип юрюмеге ону борчлу этелер. 33 Голгота, демек «Такъаны ери» деп айтылагъан ерге гелгенде, 34 ичмек учун Исагъа оьт къошулуп ярашдырылгъан чагъыр берелер. Иса, ону уртлап къарап, ичме сюймей.
35 Асгерлер Исаны хачгъа илген сонг, чёп салып, Ону опуракъларын пайлап алалар. 36 Онда олтуруп, Огъар къаравул этелер. 37 Ону уьстюне: «Ягьудилени пачасы Иса», – деп язып, айыбын гёрсетеген такъта салалар. 38 Ону булан бирге, бирин онг ягъында, биревюн де сол ягъында, эки талавурчуну да хачгъа илелер.
39 Ондан оьтегенлер, башларын чайкъай туруп, Огъар:
40 – Гьы, Сен чи, ибадатхананы дагъытып, уьч гюнден ону къайтарып къурагъан Адам эдинг! Энни Оьзюнгню къутгъар! Аллагьны Уланы бусанг, илинген хачынгдан тюш гьали! – деп мысгъыллап сёйлейлер.
41 Баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар булан бирге, Ону мысгъыллай туруп, булай сёйлейлер:
42 – Бу башгъаланы къутгъара эди, Оьзюн буса къутгъарып болмай! Бу Исрайылны пачасы чы! Гьали хачдан тюшсюн, шо заман биз де Огъар иман саларбыз! 43 О Аллагьгъа аркъа таяй эди. Эгер Аллагь Муну сюе буса, энни къутгъарсын дагъы. О: «Мен Аллагьны Уланыман», – дей эди чи. 44 Иса булан бирче хачгъа илинген талавурчулар да Огъар мысгъыл сёзлер айталар.
Исаны оьлюмю
45 Тюшде сагьат он экиден уьчге ерли бютюн уьлкени къарангылыкъ къуршай. Шо къарангылыкъ сагьат уьчге ерли таймай тура. 46 Сагьат уьчлер вакътиде Иса гючлю тавуш булан:
– Эли, Эли, лама сабакътаны? Демек, «Аллагьым, Аллагьым! Мени не саялы ташлап къойдунг?» – деп къычыра.
47 Онда болгъанлардан бирлери муну эшитгенде:
– О Илиясны чакъыра, – дей.
48 Оланы бири шоссагьат чабып барып чюпюрек гелтире. Ону ачыгъан чагъыргъа чомуп, таякъны башына да илип, Исагъа авзун бавукъ этмеге узата. 49 Бирлери буса:
– Къой! Къарайыкъ, Ону къутгъармагъа Илияс гелерми экен? – дей.
50 Иса, гючлю аваз булан дагъы да къычырып, жан бере.
51 Шо мюгьлетде ибадатханадагъы перде, уьстден тюпге ерли ярылып, эки бёлюне, ер тербене, ярлар ярыла.
52 Къабурлар ачыла, Аллагьны хыйлы оьлген адамлары тириле.
53 Олар, къабурларындан чыгъып, Иса тирилгенден сонг, сыйлы шагьаргъа
[23] гирип, бир хыйлы адамлагъа гёрюнелер.
54 Юз асгерни башчысы ва ону булан бирче Исагъа къаравул этегенлер ер тербенгенин ва болуп турагъан бары да бу гьарасатны гёрюп, бек къоркъуп:
– Гертилей де, О Аллагьны Уланы болгъан, – дейлер.
55 Онда Исагъа къуллукъ эте туруп Галилеядан Ону булан гелген бир кёп къатынгишилер де болалар. Олар бу гьарасатгъа арекден къарап туралар. 56 Оланы арасында Маждаллы Мариям, Якъуб булан Юсупну анасы Мариям ва Зеведейни уланларыны анасы бола.
Исаны гёмюв
57 Ахшам болгъанда, Исаны якъчысы болуп тургъан ариматеялы Юсуп деген бир бай гиши геле. 58 Пилатны янына барып, о Исаны сюегин бермекни тилей. Шонда Пилат огъар сюекни бермеге буйрукъ эте. 59 Сюекни алып, Юсуп Ону таза кетен гебинге чырмай. 60 Ону ярны ойдуруп оьзю этдирген янгы къабургъа сала. Къабурну алдына бир уллу таш да къаплап гете. 61 Онда Маждаллы Мариям булан бириси Мариям да къабурну къаршысында олтуруп бола.
Къабурну къаравуллары
62 Артындагъы гюн, сонгугюн, баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер, Пилатны янына жыйылып, булай дей:
63 – Гьакимибиз! Шо ялгъанчы сав заманында: «Уьч гюнден сонг Мен тирилежекмен», – деп айтгъаны эсибизге тюшюп гетди. 64 Шо саялы уьчюнчю гюнге ерли къабурну сакъламагъа буйрукъ бер. Ёгъесе, якъчылары, гече гелип, Ону урлап гетежеклер. Сонг халкъгъа: «Оьлюмден тирилди», – деп хабар салажакълар. Шо заман бу ахырынчы ялгъан башлапгъысындан да яман болажакъ.
65 Пилат олагъа:
– Муна сизге къаравуллар. Барып, тийишли гёрген кююгюзде оьзюгюз къаравул этигиз, – дей. 66 Олар барып къабурну янына къаравуллар салып, ташны уьстюне мюгьюр де басалар.
28
Исаны тириливю
1 Сонгугюн оьтюп, къаттыгюнню танг вакътисинде, Маждаллы Мариям булан бириси Мариям къабургъа къарамагъа баралар. 2 Бирден бир уллу ер тербенив болуп гете. Раббибиз йиберген малайик, кёкден тюшюп, къабурну алдындагъы ташны да авдарып, ону уьстюнде олтуруп токътай. 3 Малайикни гёрюнюшю яшмын йимик, гийими буса къар йимик акъ бола. 4 Къаравуллар, ондан бек къоркъуп, къартылламагъа башлайлар ва оьлю гьаллы болалар.
5 Малайик къатынлагъа булай дей:
– Къоркъмагъыз! Сиз хачгъа илинген Исаны излейгенигизни билемен. 6 О мунда тюгюл. Оьзю де айтгъаны йимик, О тирилди. Ювукъ гелигиз. Къарагъыз: О мунда ятгъан эди. 7 Тез барып, Ону якъчыларына: «Иса оьлюмден тирилген, сизден алда Галилеягъа барып туражакъ, Ону онда гёрежексиз», – деп айтыгъыз. Муна, гьали мен сизге айтдым.
8 Къатынлар, къоркъув ва уллу сююнч булан алгъасап къабурдан гетип, Исаны якъчыларына хабар бермеге чабалар. 9 Бирден олагъа Иса къаршылашып къала! О якъчыларына:
– Салам сизге! – дей. Олар да ювугъуна барып, Исаны алдында ерге къапланып, Ону аякъларын къучакълайлар ва Огъар сужда этелер. 10 Шо заман Иса олагъа:
– Къоркъмагъыз! Барып иман къардашларыма билдиригиз, Галилеягъа гелсинлер, олар Мени онда гёрежеклер, – дей.
Къаравулланы билдиривю
11 Къатынлар гетгенде, къаравулланы бирлери шагьаргъа барып, бары да болгъан затны баш дин къуллукъчулагъа билдирелер. 12 Олар да тамазалар булан бирче жыйылып, бир-бири булан сёйлешген сонг, асгерлеге кёп акъча да берип, 13 булай дейлер:
– Сиз: «Биз юхлайгъанда, гече якъчылары гелип, Ону сюегин урлап гетгенлер», – деп айтып къоярсыз. 14 Эгер муну гьакъындагъы хабар гьакимге етишсе, биз ону инандырарбыз, сизге де гьеч зат болмажакъ. 15 Акъчаны да алып, олар оьзлеге айтгъан кюйде этелер. Бу хабар бугюнге ерли ягьудилени арасында шо кюйде такрарланып тура.
Иса якъчыларына этген буйрукъ
16 Он бир де якъчысы буса Галилеягъа, Иса айтгъан тавгъа, гете. 17 Исаны гёрген заманда, Огъар сужда этелер, бирлери буса шеклик этелер. 18 Иса да, олагъа ювукъ барып, булай дей:
– Кёкде ва дюньяда бютюн гьакимлик Магъа берилген. 19 Шолайлыкъда, барыгъыз, бары да халкъланы Мени якъчыларым этигиз. Атаны, Уланны ва Аллагьны Ругьуну да аты булан оланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшуругъуз. 20 Оланы Мен сизге буюргъан бары да затны юрютмеге уьйретигиз. Мен де ахыр замангъа ерли даим сизин булан болажакъман.
Маркны Инжили
***
Бу Инжилни Югьан Марк язгъан. «Элчилени ишлери» деген китапдан белгили болгъан кюйде, о бир вакътини ичинде элчи Павел булан ишлеген. Оьзюню Инжилин о элчи Павел де булан бирче Румда болгъан вакътисинде язгъан ва аслу гьалда ят халкълар ва Исагъа янгы иман салгъанлар учун язгъан. Исаны артына да тюшюп, Петер Ону булан бирче Аллагьны ёлунда чалышгъан. Марк Инжилин оьзю Петерден эшитген маълуматлагъа асасланып къура. Марк аслу тергевюн Иса Месигь этип гетген ишлеге бакъдыра, Аллагьны Уланы гьисапда Ону гьар къайсы аврувну, азап чегивню, оьлюмню уьстюнде де гьакимлиги барын гёрсетме къасткъыла.
Маркны шагьатлыгъына гёре, Иса гьакимлигин бир заманда да Оьзюню пайдасына къолламагъа къарамагъан – бары да къудратын О инсанны гюнагьны, яманлыкъны есирлигинден азат этмеге бакъдыргъан. Автор аслу гьалда Исаны яшавуну ахырынчы жумалары, гюнлери гьакъда, Ону азап чегивю, оьлюмю ва тириливю гьакъда хабарлай. Бу Инжил Иса оьлюмден уьст гелгенине ачыкъ кюйде шагьатлыкъ эте.
1
Ягьия пайхаммарны геливю
1 Аллагьны Уланы Иса Месигьни
[24] гьакъындагъы Сююнч Хабарыны аввалы.
2-3 Ешая пайхаммарны китабында булай язылгъан:
Муна, Мен Сени алдынга Оьзюмню чавушумну йиберемен.
О Сени алдынгда ёлунгну гьазирлежек
Дангылда биревню гючлю сеси эшитиле: «Раббибизге ёл
гьазирлегиз! Огъар ёлланы тюз этигиз!»
4 Шолай Ягьия пайхаммар арагъа чыгъып, дангылда булай сёйлемеге башлай:
– Товба этигиз, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртугъуз, шо заман Аллагь сизин гюнагьларыгъызны гечежек.
5 Бютюн Ягьудея топурагъындан ва Ерусалимден адамлар ону янына гелип, гюнагьларына мюкюр болалар. Ягьия да оланы, Ёрдан оьзенде сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура. 6 Ягьияны тюе юнден этилген опурагъы, белинде къайыш белбаву болгъан. Ону ашы къыр бал ва ченгертки болгъан. 7 О инсанлагъа булай сёйлей:
– Менден сонг менден къудратлысы гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен. 8 Мен сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман, О буса сизин Аллагьны Ругьуна чомажакъ.
Ягьия, Исаны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура
9 Шо гюнлерде Ягьия, Галилеяны Назарет шагьарындан гелген Исаны Ёрдан оьзенде сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура. 10 Иса сувдан чыгъып гелегенде, шоссагьат кёк ачылып, Аллагьны Ругьу гёгюрчюндей Ону янына гелегени гёрюне. 11 Кёкден:
– Сен Мени сююмлю Уланымсан. Сенде Мени къуванчым! – деген бир сес чалына.
Исаны дангылда сынав
12 Шоссагьат Аллагьны Ругьу Исаны дангылгъа бармагъа борчлу эте. 13 Онда Иса къыркъ гюнню узагъында иблисни ягъындан сыналып тура. Иса къыр гьайванланы арасында тура ва малайиклер Огъар къуллукъ этелер.
14 Ягьияны тутуп туснакъгъа салгъан сонг, Иса, Аллагьны Сююнч Хабарын билдире туруп, Галилеягъа геле.
15 – Заман етишди. Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура! Товба этигиз ва Сююнч Хабарны къабул этигиз, – дей О.
Исаны башлапгъы якъчылары
16 Бир керен Галилея кёлню ягъасындан оьтюп барагъанда, Иса Симонну ва ону иниси Андрейни кёлге тор ташлай туруп гёре. Олар балыкъчылар болгъанлар. Иса олагъа:
17 – Гелигиз! Мени артыма тюшюгюз! Мен сизин балыкъ тутагъанлар тюгюл, инсан тутагъанлар этермен, – дей.
18 Олар торларын да къоюп, шоссагьат Ону арты булан гетелер. 19 Бираз ари бара туруп, Иса Зеведейни уланы Якъубну ва ону иниси Югьанны гёре. Олар къайыкъда олтуруп, торлар ярашдыра болгъан. 20 Иса шоссагьат оланы чакъыра. Олар къуллукъчулары булан бирче атасы Зеведейни къайыкъда да къоюп, Ону арты булан гетелер.
Иса жинли адамланы ва аврувланы сав эте
21 Олар Капернагьумгъа гелелер. Сонгугюн
[25] Иса, шоссагьат синагоггъа барып, адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай.
22 О англатагъан затлагъа барысы да гьайранлыкъ этелер. О дин алимлер йимик тюгюл, Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам йимик уьйрете.
23 Шо вакъти синагоггъа жинли бир адам гирип геле.
24 О:
– Сен бизден не сюесен, гьей назаретли Иса? Бизин дагъытма гелгенмисен? Мен Сени Ким экенингни таныйман – Аллагьны Сыйлысысан, – деп къычыра.
25 Шонда Иса жинге:
– Тын! Ондан чыкъ! – деп буюра.
26 Сонг жин о адамны чайкъай, гючлю тавуш этип къычыра ва ондан чыгъып тая. 27 Барысы да шогъар гьайран болуп, бир-бирине:
– Бу недир? Бу бир янгы уьйретивмю? О жинлеге гючю булан буйрукъ эте, олар да Огъар таби болалар, – деп бир-бирине сёйлемеге башлайлар. 28 Шоссагьат Исаны гьакъындагъы хабар бютюн Галилеяны айлана якъларына яйыла.
29 Синагогдан чыгъып, Иса Якъуб ва Югьан булан бирче Симонну ва Андрейни уьюне бара. 30 Симонну къайнанасы гючлю иссиликден авруп ята болгъан ва гьазиринде шону гьакъында Исагъа айталар. 31 О да къатынгъа ювукъ барып, къолундан тутуп тургъуза, ону иссилиги тайып къала. Сонг къатын да туруп, олагъа тепси къура.
32 Гюн артагъан заманда, Ону янына бары да авруйгъанланы ва жинли адамланы гелтирмеге башлайлар. 33 Бютюн шагьарны халкъы къапу алгъа жыйыла. 34 Иса гьар тюрлю аврувлардан азап чегип турагъан хыйлы аврувланы сав эте, хыйлы жинлени къувалай. Иса жинлеге Оьзю Ким экенни билегенин сёйлемесин деп къатты кюйде бувара.
35 Эртен кёп тез туруп, Иса къыргъа чыгъа ва янгыз ерге барып, онда дуа эте. 36 Симон ва ону булан бирге болгъанлар Исаны арты булан алгъасайлар. 37 Ону табып:
– Барысы да Сени излейлер, – дейлер.
38 Иса олагъа:
– Башгъа ерлеге, ювукъдагъы юртлагъа барайыкъ. Онда да Мен Сююнч Хабарны билдирме герекмен. Мен шону учун гелгенмен, – дей. 39 Синагогларда Аллагьны каламын англата ва жинлени къувалай туруп, О бютюн Галилеяны айлана.
Гён аврувлу адам сав бола
40 Яман гён аврувлу бир адам Огъар ювукълашып, тизден туруп:
– Эгер сюйсенг, Сен мени сав этип болажакъ эдинг, – деп ялбара.
41 Иса языкъсына ва къолун узатып, авруйгъан адамгъа тийип:
– Сюемен, сав бол, – дей. 42 Шоссагьатына сав болуп, ону авруву тайып къала.
43 Иса шоссагьат аврувну йиберегенде, огъар къатты кюйде булай бувара:
44 – Вёре, биревге де айтмассан, барып дин къуллукъчугъа
[26] гёрюн. Аврувдан тазалангъанынг саялы, Муса буюргъан кюйде къурбан эт. Къурбан этгенинг сени къолай болгъанынга шагьатлыкъ этежек.
45 Амма бу адам чыгъып гетип, оьзюне болгъан ишни гьакъында айта туруп, токътавсуз хабар билдирмеге башлай. Бу себепден Иса ачыкъдан шагьаргъа дагъы гирип болмай, адам ёкъ чет ерлерде токътайгъан бола. Шо заманда да Ону янына бары да ерлерден адамлар гелелер.
2
«Балам, гюнагьларынг гечилди»
1 Бир нече гюнден сонг Иса Капернагьумгъа къайтып геле ва Ону уьйге къайтгъаны шагьаргъа белгили бола. 2 Онча да кёп халкъ жыйыла чы, гьатта эшик алда сама бош ер болмай. Иса олагъа Сююнч Хабарны билдире. 3 Дёрт адам ону янына тербенип болмай авруйгъан бир адамны гётерип гелтире. 4 Амма жыйылгъан халкъны кёбюнден олар Исагъа ювукъ барып болмайлар. Шо заман олар уьйню Иса токътагъан ерини уьстюнден къалкъыны тешип, тешик этелер ва шондан таба аврувну тёшеги булан бирче тюпге тюшюрелер. 5 Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса тербенмейген шо адамгъа:
– Балам, сени гюнагьларынгдан гечилди, – дей.
6 Онда дин алимлерден бир нечеси олтуруп:
7 – Неге Бу Адам капирлик эте? Бир Аллагьдан башгъа гюнагьларындан гечмеге ким бола? – деп ойлашалар.
8 Иса шоссагьат дин алимлени ойларын ругьу булан билип, олагъа булай дей:
– Сиз неге олай ойлашасыз? 9 Къайсы рагьатдыр, тербенмей авруйгъан адамгъа: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, ятывунгну да алып, юрюп йибер», – демекми? 10 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрежексиз. Сонг аврувгъа булай дей:
11 – Туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар.
12 О туруп, шоссагьат ятывун да алып, барысыны да гёз алдында къыргъа чыгъа. Барысы да гьайран болуп къалалар ва биз булай затны бир заманда да гёрмегенбиз деп, Аллагьгъа макътав этелер.
Иса Левийни чакъыра
13 Иса дагъы да кёлню ягъасына бара. Бютюн халкъ да Ону янына жыйыла. Иса олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. 14 Оьтюп барагъанда, Иса ясакъ жыягъан ерде олтургъан Алфайны уланы Левийни гёре ва огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей. О да туруп, Ону булан гете.
15 Бир керен Иса Левийни уьюнде олтуруп ашап турагъанда, Иса ва Ону якъчылары булан онда бир хыйлы ясакъчылар ва гюнагьлылар болгъан. Исаны артына тюшген бу кюйде кёп тюрлю халкъ болгъан.
16 Иса ясакъчылар ва гюнагьлылар булан ашайгъанын гёрюп, дин алимлер ва фарисейлер
[27] Ону якъчыларына:
– О чу ясакъчылар ва гюнагьлылар булан бирче олтуруп ашап-ичип тура – дейлер.
17 Шону эшитип, Иса олагъа:
– Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы товба этмеге чакъырмакъ учун гелгенмен, – дей.
Оразаны гьакъында
18 Шо гюнлерде Ягьияны якъчылары ва фарисейлени якъчылары ораза тута болгъан. Бир нече адам гелип Исагъа:
– Ягьияны ва фарисейлени якъчылары ораза туталар, Сени якъчыларынг неге тутмайлар? – деп сорайлар.
19 Иса олагъа булай жавап бере:
– Гиевнёгерлер тойда гиев булан бирче олтургъанда, ораза тутармы? Оьзлер булан бирче гиев бар чакъы олар ораза тутуп болмаслар. 20 Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо заман олар да ораза тутарлар.
21 Эсги опуракъгъа бирев де янгы къумачдан ямав салмас. Шолай этсе, салынгъан ямав гирип, гиччи болур, опуракъны тартышдырып йыртар, йыртыгъы да дагъы да уллу болур. 22 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, янгы чагъыр тулукъланы йыртар ва чагъыр да тёгюлер, тулукълар да ярахсыз болур. Янгы чагъырны янгы тулукълагъа тёгер.
Сонгугюнню гьакъында
23 Бир керен сонгугюн Иса ашлыкъ чачылгъан авлакъдан оьтюп бара болгъан. Ёл бойда Ону якъчылары будай башланы юлкъмагъа башлайлар. 24 Фарисейлер Огъар:
– Гёремисен, сонгугюн гьарам затны олар неге этелер? – деп сорайлар.
25 Иса олагъа булай жавап бере:
– Оьзю де, ону булангъылар да ач, гьажатлы болгъан заманда, Давут этген затны гьакъында сиз охумагъанмысыз? 26 Дин къуллукъчуланы башчысы Авиятарны заманында, Давут Аллагьны уьюне гирип, Аллагь учун гелтирилген ва Мусаны къанунуна гёре дин къуллукъчулардан башгъа биревге де ашамагъа буюрмайгъан экмеклени оьзю де ашап, оьзю булан болгъанлагъа да бергенни гьакъында охумагъанмысыз?
27 – Инсан сонгугюн учун тюгюл, сонгугюн инсан учун яратылгъан. 28 Шогъар гёре Мен, Инсанны Уланы, сонгугюнню де уьстюндеги гьакимимендир, – дей Иса олагъа.
3
«Сонгугюн яхшылыкъ этме герекми яда яманлыкъ этме герекми?»
1 Иса башгъа бир сонгугюн синагоггъа геле. Онда къолу къуругъан бир адам болгъан. 2 Бир-биревлер Исаны айыпламакъ учун, сонгугюн О биревню сама сав этмесми экен деп къаравуллап токътагъан болгъан. 3 Иса къолу къуругъан адамгъа:
– Туруп, ортагъа чыкъ! – дей.
4 Олагъа буса:
– Сонгугюн яхшылыкъ этме герекми яда яманлыкъ этме герекми? Жанын къутгъарма герекми яда оьлтюрме герекми? – деп сорай.
Амма олар гьеч сёйлемей токътайлар. 5 Иса айланасындагъылагъа къазапланып къарай. Оланы юреклерини енгилмейгенлиги Ону пашман эте. Сонг о адамгъа:
– Къолунгну узат! – дей.
О къолун узата, о да алда йимик сав болуп къала. 6 Фарисейлер къыргъа чыгъып, шоссагьат Гьиродну якъчылары булан Исаны оьлтюрмек учун, Огъар къаршы бир питне къурмагъа башлайлар.
Кёлню ягъасында
7 Иса буса якъчылары да булан кёлге багъып бара. Галилеядан ва Ягьудеядан гелген кёп халкъ да Ону арты булан гете. 8 Ерусалимде, Идумеяда, Ёрдан оьзенни ари ягъында, Сурну ва Сайданны айлана якъларында яшайгъан кёп халкъ, Иса этеген ишлени эшитип, жыйылып Ону янына геле. 9 Жыйылгъан шо халкъ Оьзюню уьстюне ябурулуп, таптап къоймасын учун, Иса якъчыларына бир къайыкъ гьазирлеп къойсун деп тапшура. 10 Иса кёплени сав этгени саялы, Огъар къолу булан бир узатылып тиймек учун, аврувлар Ону уьстюне ябурулалар. 11 Жинлер Исаны гёрген заманда, Ону алдында ерге къапланып ятып:
– Сен Аллагьны Уланысан! – деп къычыра.
12 Амма Иса Оьзюню гьакъында башгъалагъа билдирмесин деп, олагъа къатты кюйде бувара.
Иса он эки элчисин танглай
13 Иса тавгъа оьрлене ва Оьзю танглагъанланы янына чакъыра. Олар да Ону янына гелелер.
14 Олар Иса Оьзю танглагъан ва элчилер
[28] деп ат берген он эки адам болгъан. Олар даим Иса булан бирче болмагъа герек болгъан. Иса оланы Сююнч Хабар билдирмек учун,
15 аврувланы сав этмеге ва жинлени къуваламагъа гючю болсун учун сайлай.
16 О сайлагъан он эки де адам булардыр: Симон (Иса огъар Петер деп ат берген),
17 Зеведейни Якъуб деген уланы ва Якъубну иниси Югьан (Иса олагъа Бени-Регеш, демек «Кёк кёкюревню уланлары» деп ат берген),
18 Андрей, Филип, Бартолмай, Маттай, Тома, Алфайны уланы Якъуб, Тадай, Элинсюер
[29] деп айтылагъан Симон
19 ва артда Исагъа хыянатлыкъ этген Ягьуда Искариет.
Аллагьны Ругьун мысгъыллав
20 Сонг Иса уьюне къайта ва онда онча да кёп халкъ жыйыла чы, Исаны ва Ону якъчыларыны гьатта ашамагъа да имканлыгъы болмай. 21 Исаны къардашлары шону эшитген заманда, Ону алмагъа геле, неге тюгюл: «О гьакъылдан тайышгъан», – дей болгъанлар.
22 Ерусалимден гелген дин алимлери: «Ону ичине Зензебил
[30] гирген» ва «Жинлени буса О жинлени башчысыны гючю булан къувалай», – деп сёйлейлер.
23 Шо заман Иса, оланы Оьзюню янына чакъырып, олагъа масаллар булан сёйлемеге башлай:
– Иблис иблисни нечик къувалап бола? 24 Эгер бир пачалыкъ экиге бёлюнсе, шолай пачалыкъ тозулар. 25 Яда бир агьлю экиге бёлюнсе, шолай агьлю яшап болмас. 26 Эгер иблис оьз-оьзюне къаршы чыгъып, ону гючю бёлюнген буса, о сав къалмас, огъар ахыр къобар. 27 Гючлю бир адамны уьюне гирип, бир алдын ону байламаса, бирев де ону уьюн урламагъа болмас. Шондан сонг ону уьюн урламагъа бажарылар.
28 Гертисин сёйлеймен сизге: адамлар этген не гюнагь иш де, не капирлик де гечилежек. 29 Амма Аллагьны Ругьуна капир сёйлегенден бир заманда да гечилмес. О даимлик гюнагьы булан такъсырлы.
30 Иса бу сёзлени адамлар: «Огъар жин гирген», – деп сёйлейгени саялы айта.
Исаны анасы ва инилери
31 Сонг Исаны анасы ва инилери гелелер. Оьзлер къырда къалып, Ону чакъырмагъа йиберелер. 32 Ону айланасында кёп халкъ олтургъан болгъан. Огъар:
– Къырда Сени ананг ва инилеринг гелип, Сени сорайлар, – дейлер.
33 Иса олагъа:
– Мени анам ва инилерим кимлердир? – деп жавап бере. 34 Оьзюню айланасында олтургъанлагъа гёз къаратып:
– Мени анам ва инилерим муна булардыр. 35 Аллагь сюегенни этеген гьар ким Мени иним, къызардашым, анамдыр, – дей.
4
Чачывчуну масалы
1 Иса дагъы да кёлню ягъасында халкъгъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. Ону айланасына оьтесиз кёп халкъ жыйыла. Шо саялы О къайыкъгъа да минип, бираз ари юзе, халкъ буса кёлню ягъасында къала. 2 Иса олагъа масаллар булан кёп затланы уьйрете. О уьйрете туруп, булай дей:
3 – Тынглагъыз! Чачывчу чачмагъа чыгъа. 4 О чачагъанда, урлукъланы бирлери ёл ягъагъа тюшюп къала. Къушлар гелип оланы чёплеп ашайлар. 5 Бирлери, топурагъы аз ташкъатыш ерге тюшюп, узакъ къалмай чыгъа, неге тюгюл онда топуракъны къатлаву сай. 6 Гюн чыкъгъанда, оьсюмлюклер сёнюп къала. Тамуру терен болмагъангъа гёре, олар къуруп къала. 7 Бирлери тегенекликге тюше. Тегенеклер оьсюп, урлукъланы оьсме къоймай, янча ва олар тюшюм бермей. 8 Башгъа урлукълар берекетли топуракъгъа тюше, оьсюп оьрге гётерилмеге башлай. Оланы да бирлери юз, оьзгелери алтмыш, башгъалары буса отуз керен артыкъ тюшюм бере.
9 Сонг Иса:
– Къулакълары барлар эшитсинлер! – дей.
10 Халкъ тозулгъанда, Исаны он эки элчиси ва оьзге якъчылары Огъар масалланы гьакъында сорай. 11 О да олагъа булай дей:
– Аллагь нечик гьакимлик этегенни сырларын сизге билмеге гюч берилген. Амма башгъалагъа бары да зат масаллар булан сёйлене. 12 Мен олагъа масаллар булан сёйлейгенимни себеби:
Олар тынглап туражакълар – амма англамажакълар, къарап
туражакълар – амма гёрмежеклер.
Ёгъесе, олар товба этер эди ва оланы гюнагьлары гечилмеге
болур эди.
13 Иса сонг олагъа булай дей:
– Сиз бу масалны англамадыгъызмы? Олай буса башгъа масалланы нечик англамагъа болурсуз? 14 Чачывчуну чачагъаны Аллагьны каламыдыр. 15 Бир-биревлер ёл ягъагъа чачылгъан урлукълагъа ошайлар. Олар каламны эшите, амма шоссагьат иблис гелип, оланы юреклерине чачылгъан каламны чыгъарып ала. 16 Башгъалары буса ташкъатыш ерлеге чачылгъан урлукълагъа ошайлар. Олар Аллагьны каламын эшитгенде, ону бек сююп, шоссагьатына къабул этелер. 17 Амма олар оьзлени юреклеринде каламны тамурлашма къоймайгъаны саялы, о ончакъы узакъ турмай. Бир тюрлю аваралар чыкъгъанда яда калам учун гьызарлав башлангъанда буса, олар шоссагьат иманындан чыгъып къалалар. 18 Бирлери тегенекли ерге чачылгъан урлукълагъа ошай. Олар каламны эшителер, 19 амма бу дюньяны къайгъысы, байлыкъгъа дамагькарлыкъ ва башгъа хыяллар оларда ону сёндюре, о да тюшюм гелтирмей. 20 Башгъалары берекетли топуракъгъа чачылгъан урлукълагъа ошай. Олар каламны эшитип къабул этегенлердир. Олар яхшы тюшюм гелтирелер, бириси юз, оьзгеси алтмыш, башгъасы буса отуз керен артыкъ тюшюм гелтирелер.
Ярыкъны гьакъында
21 Иса олагъа булай дей:
– Чыракъны уьйге уьстюне бёттёбен савут къаплап яда тахны тюбюне салмакъ учун гелтиреми? Чыракъны гёрюнеген ерге орнатмакъ учун тюгюлмю дагъы гелтирегени? 22 Бир яшыртгъын зат да билинмей къалмажакъ, бир сыр да ачылмай къалмажакъ. 23 Эшитме къулакълары барлар эшитсинлер!
24 Иса булай давам эте:
– Эшитген затыгъызны уьстюнден ойлашыгъыз. Башгъаланы нечик оьлчев булан оьлчесегиз, сизге де шолай оьлченер, дагъы да къошулар. 25 Кимники бар буса, огъар дагъы да берилежек. Кимники ёкъ буса, барлары да алынажакъ.
Урлукъну гьакъындагъы масал
26 – Аллагьны гьакимлиги нечик затдыр? Айтайыкъ, бир адам топуракъгъа урлукъ чача. 27 Гечелер о юхлай, гюндюзлер тура. Шо вакътини ичинде урлукъ чыгъа, оьсе. О буса шо нечик болагъанны билмей. 28 Топуракъ оьзлюгюнден гелим бере: башлап отну, сонг башын, ондан сонг баш толтуруп бюртюкню чыгъара. 29 Бюртюк бишгенде буса, шо гьазиринде о оракъ ора. Неге тюгюл де, оракъны заманы етишген.
Гиччинев урлукъну гьакъында
30 – Аллагьны гьакимлигин дагъы да не булан тенглешдирме болабыз? Яда ону не масал булан англатмагъа бажарыла? 31 О гиччинев урлукъ йимик. Шо урлукъ бары да урлукълардан инг де гиччиси, 32 оьсген заманда буса, бары да оьсюмлюклерден бек оьсюп, терек йимик болуп къала. Ону уллу бутакъларыны салкъынында къушлар уялар тигип сыйынма болалар.
33 Адамлар англап болагъан чакъы Иса оланы дагъы да булай кёп масаллар булан уьйретип тура. 34 Масалсыз олагъа гьеч бир зат да айтмай. Оьзюню якъчыларына буса янгыз къалгъанда, бары да затны англатып бере.
Алатолпанны токътатыв
35 Шо гюн ахшам болгъанда, Иса якъчыларына:
– Кёлню бириси ягъына барайыкъ, – дей.
36 Олар да халкъны къоюп, Исаны янына къайыкъгъа минип, ёлгъа тюшелер. Олар булан бирче башгъа къайыкълар да бола. 37 Гючлю алатолпан гётерилип гете. Толкъунлар уруп, къайыкъны сувдан толтурмагъа башлай. 38 Иса къайыкъны арт янында, ястыкъгъа баш да этип, юхлап тура. Якъчылары Ону уятып:
– Устаз! Бизин батып бара турагъаныбызда Сени гьеч аваранг ёкъму? – деп сорайлар.
39 О да уянып, елге токътамагъа буюра ва кёлге:
– Токъта! Сабур бол! – дей. Ел тына ва бир шыплыкъ болуп къала. 40 Иса якъчыларына:
– Неге булай къоркъасыз? Сизин бир де иманыгъыз ёкъму? – дей. 41 Олар оьтесиз бек къоркъалар ва:
– Еллер де, кёл де Оьзюне таби болагъан Бу Кимдир? – деп бир-бирине сёйлейлер.
5
Жинли бир адамны сав болуву
1 Олар Галилея кёлню бириси ягъына, герасалыланы топурагъына гелелер. 2 Иса къайыкъдан чыкъгъанда, бир жинли адам къабурлардан чыгъып, шоссагьат Ону къаршылай. 3 Биревню де къабурларда яшайгъан бу адамны къолларын шынжырлар булан байлап, бутларын бугъавлап токътатма гючю етмей болгъан. 4 Бир нече керенлер шынжырлар ва бугъавлар булан бегитсе де, о шынжырланы уьзюп, бугъавланы бузуп къутула болгъан. Биревню де ону енгип токътатма гючю етмей болгъан. 5 Даим гечеси-гюню булан тавларда ва къабурларда акъыра ва ташлагъа уруна туруп тура болгъан.
6 Исаны гелегенин арекденокъ гёрюп, о чабып барып, Ону алдында тобукъларындан тура. 7 Гючлю тавуш булан къычырып:
– Гьей Иса, Аллагьу-Тааланы Уланы! Менден не сюесен? Аллагьны аты булан тилеймен Сагъа: магъа азап берме! – дей. 8 Неге тюгюл де, Иса: «Гьей жин! Бу адамны ичинден чыгъып тай!» – деп айтгъан болгъан.
9 Сонг Иса огъар:
– Сени атынг кимдир? – деп сорай.
– Легион
[31], – деп жавап бере о, неге тюгюл ону ичине кёп жинлер гирген болгъан.
10 Жинлер Исагъа оьзлени бу ерлерден къуваламасын деп кёп ялбаралар. 11 Онда тав бетде отлайгъан бир уллу донгуз сирив болгъан. 12 Жинлер Исагъа:
– Бизин шу донгузланы ичине гирме къой, шоларда ерлешейик, – деп тилейлер.
13 Иса да олагъа шоссагьат изну бере. Жинлер де, адамлардан чыгъып, донгузланы ичлерине гирелер. Эки мингге ювукъ донгузу булангъы сирив чабып йиберип, учурумдан таба кёлге тюшюп, сувгъа бата.
14 Донгуз сакълагъанлар къачып гетип, шагьарда ва юртларда бу хабарны яя. Адамлар да болгъан бу ишлеге къарамагъа чыгъалар. 15 Олар Исаны янына гелгенде, ичинден жинлер чыкъгъан адам гийинип олтургъанын, ону башында гьакъылы барын гёргенде, къоркъалар. 16 Бу ишни гёргенлер жинли адам ва донгузлар булан не болгъанын гелгенлеге англаталар. 17 Шо заман бары да адамлар Исагъа оьзлени ерлеринден гетсин деп тилемеге башлайлар.
18 Иса гетмеге деп къайыкъгъа минген заманда, ичинден жинлер чыкъгъан адам Ону булан бирче бармагъа оьзюне де изну берсин деп тилей. 19 Амма Иса огъар изну бермей ва:
– Уьюнге барып, Раббинг сагъа этген бары да затны ювукъларынга айт, Раббинг сагъа Оьзюню рагьмусун нечик гёрсетгенни англат, – дей.
20 О адам гетип, оьзю учун Иса нелер этгенин Оншагьар деген ерде айтмагъа башлай. Барысы да тамаша болуп къалалар.
Къызны тириливю ва авруйгъан къатынны сав болуву
21 Иса къайыкъ булан дагъы да къайтып бириси якъгъа чыкъгъанда, Ону янына кёп халкъ жыйыла. О кёлню ягъасында къала. 22 Онда синагогну башчысы болгъан Яир деген бир адам геле. Исаны гёргенде, о ерге къапланып, Ону аякъларына баш ура.
23 – Къызым авруп оьле тура. Гелип, огъар къолунгну бир тийдирсенг, о сав болуп, яшап къалажакъ эди! – деп ялбармагъа башлай. 24 Иса ону артына тюшюп гете.
Исаны арты булан, Огъар ябурулуп кёп халкъ да юрюй. 25 Онда он эки йылны узагъында къаны гетип авруйгъан бир къатын болгъан. 26 О кёп азап чегип тура болгъан. Огъар кёп эмчилер кёмек этме къарагъан. Олар учун о барын-ёгъун чыгъаргъан. Амма ону гьалы къолайлашмагъан, дагъы да бузукълашгъан. 27 Исаны гьакъындан эшитгенде, халкъны арасындан артдан таба Ону ювугъуна барып, бу къатын узатылып Ону опурагъына тие. 28 Неге тюгюл де: «Ону опурагъына бир сама тийсем, сав болуп къалажакъ эдим», – деп ойлаша. 29 Шоссагьатына ону къаны гетегени токътай ва къатын къаркъарасы аврувдан тазалангъанын гьис эте.
30 Шоссагьат Иса, Оьзюню эмли къудраты таъсир этгенни билип, бурулуп халкъгъа къарай ва:
– Мени опурагъыма ким тийди? – деп сорай.
31 Якъчылары Огъар:
– Халкъ Сагъа багъып ябурулуп гелегенни гёресен чи, Оьзюнг: «Магъа ким тийди?» – деп сорайсан, – дейлер.
32 Амма Оьзюне тийген ким экенни билме сююп, О айланасына къарай. 33 Шо заман оьзюне не болгъанны англап, бу къатын къоркъуп къартыллай туруп, Исаны аякъларына баш ура ва Огъар болгъан затны герти кюйде айта. 34 Иса огъар:
– Къызым, иманынг сени сав этди. Эсен-аман бар, аврувунгдан дагъы инжиме, – дей.
35 Иса шо сёзлени сёйлеп турагъанда, синагогну башчысы Яирни уьюнден адамлар гелип:
– Сени къызынг оьлдю. Устазны негьакъ авара этмеге негер тарыкъдыр? – дейлер.
36 Амма Иса оланы сёзлерин эшитгенде, Яирге:
– Къоркъма, янгыз иман салып къой, – дей.
37 Иса Петерден, Якъубдан ва Якъубну иниси Югьандан башгъа биревге де Оьзю булан гелмеге изну бермей. 38 Олар синагогну башчысыны уьюне гелелер ва Иса къавгъаны, къычырып йылап яс этеген адамланы гёре. 39 О ичине гире ва олагъа:
– Бу пашманлыкъ, яс негер тарыкъдыр? Къыз оьлмеген, о юхлап тура, – дей.
40 Олар буса Ону уьстюнден кюлеп къоялар. О бары да адамланы къыргъа чыгъартдыргъан сонг, къызны атасын, анасын ва Оьзю булан болгъан уьч де якъчысын да алып, къыз ятгъан ерге гире. 41 Къызны къолундан тутуп, огъар:
– Талита къум! – дей. Бу сёз: «Къызым, сагъа айтаман, тур!» – демекдир.
42 Он эки яшындагъы къыз, шоссагьат туруп, юрюмеге башлай. Муну гёргенлер бу ишге бек гьайранлыкъ этип къалалар. 43 Иса олагъа:
– Бу ишни бирев де билмесин! – деп къатты кюйде бувара ва къызгъа ашамагъа бир зат беригиз деп буюра.
6
Назаретлилер Исаны къабул этмейлер
1 Иса, ондан чыгъып, оьз шагьарына геле. Якъчылары да Ону булан гелелер. 2 Сонгугюн болгъанда, Иса синагогда адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. Кёплер Огъар тынглагъан сонг, тамаша болуп къалалар. Олар булай дей:
– Бу Адам бу затланы къайдан уьйренген? Бугъар берилген бу гьакъыл недир? Муну къоллары булан этилеген бу аламатлар нени англата? 3 Мариямны уланы, Якъубну, Юсупну, Ягьуданы ва Симонну агъасы агъач уста Бу сама тюгюлмю? Къызардашлары мунда, бизин арабызда, яшамаймы? – деп сорайлар.
Олар да Исагъа абур этмей. 4 Иса да олагъа:
– Пайхаммарны бары да ерлерде абуру бардыр, янгыз оьз ватанында, оьзюню адамларыны арасында ва оьз уьюнде ону абуру ёкъдур, – дей.
5 Шо саялы онда Иса гьеч бир муъжизат гёрсетип болмай. Янгыз бир нече авруйгъан адамланы уьстюне къолун узатып, оланы сав эте. 6 Оланы имансызлыгъына къарап, Иса тамашалыкъ эте. Сонг адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа айланадагъы юртлагъа гете.
Иса элчилерин Сююнч Хабарны билдирмеге йибере
7 Он эки де элчисин Оьзюню янына чакъырып, Иса оланы экев-экев этип йибермеге башлай, олагъа жинлени къувалама къудрат бере. 8 Ёлгъа оьзлер булан бир таякъдан башгъа дагъы бир зат да – не экмек, не дорба, не кисесине акъча алмасынлар деп тапшура. 9 Олагъа чарыкълар гийсинлер ва уьстюне де гийгенинден башгъа дагъы гёлек алмасынлар деп буюра. 10 Олагъа булай дей:
– Къайсы ерде бир уьйге гирсегиз, о ерден гетгинче, шо уьйде къалыгъыз. 11 Баргъан еригизде сизин къабул этмесе ва сёзлеригизге тынгламаса, ондан чыгъагъанда, аякъларыгъыздагъы чангны да силкип тайдырыгъыз. Бу олар учун буварыв болажакъ.
12 Олар ёлгъа чыгъалар ва инсанланы товба этмеге чакъыралар. 13 Олар хыйлы жинлени къувалайлар ва бир кёп аврувланы зайтун май сюртюп сав этелер.
Ягьия пайхаммарны оьлюмю
14 Гьирод гьаким Исаны гьакъында эшите, неге тюгюл Ону аты яхшы белгили болгъан. Халкъ: «Бу Адам оьлюмден тирилген Ягьия пайхаммардыр. Шо саялы бу муъжизатланы О гёрсете», – дей. 15 Башгъалары да: «О Илияс пайхаммардыр», – дей. Бирлери де: «О бырынгъы пайхаммарлар йимик бир пайхаммардыр», – дей.
16 Муну эшитгенде, Гьирод: «О мен башын гесдирген Ягьиядыр, о оьлюмден тирилген», – дей. 17-18 Ягьия Гьиродгъа: «Сагъа агъанг Филипни алдынгъы къатыны Гьиродияда булан уьйленмеге ярамай», – деп бир нече керенлер айтгъан болгъан. Гьиродияда себеп болуп, Гьирод, Ягьияны тутуп бугъавлап, туснакъгъа салмагъа буйрукъ берген.
19 Гьиродияда Ягьиядан ачув алма сююп, ону оьлтюртмеге сюе, тек шону этип болмай. 20 Неге тюгюл де, Ягьия бир сыйлы ва муъмин адам экенин билип, Гьирод ондан къоркъа ва ону къоруп сакълай. Гьирод Ягьияны сёзлерине бек сююп тынгласа да, олар ону даим рагьатсызландыра болгъан.
21 Оьзю тувгъан гюнюн белгилеп, Гьирод оьзюню айтылгъан адамлары, асгербашчылары, ва Галилеяны абурлу адамлары учун къонакълыкъ къургъанда, онгайлы гюн гелип къала. 22 Гьиродияданы къызы шонда гирип гелип, бийиме башлагъанда, о Гьиродну ва ону булан олтургъанланы кепине геле. Пача бу къызгъа:
– Сен менден не тилесенг де, мен сагъа бережекмен. 23 Менден не зат тилесенг де, гьатта пачалыгъымны яртысын тилесенг де, бережекмен, – деп ант эте.
24 Къыз да чыгъып, анасына:
– Не тилейим? – деп сорай.
– Ягьия пайхаммарны башын гес деп тиле, – дей анасы.
25 Къыз шоссагьат алгъасап, пачаны янына барып, огъар:
– Тепсиге де салып, магъа буссагьат Ягьия пайхаммарны башын бергенингни сюемен, – дей.
26 Пача бек пашман бола. Амма къонакъланы да алдында ант этгени саялы, къызны тилевюн гери урма сюймей. 27 Пача гьазиринде жаллатны чакъырып, огъар Ягьияны башын гесип гелтирмекни буюра. Жаллат, туснакъгъа барып, Ягьияны башын гесе. 28 Ону башын, тепсиге салып гелтирип, къызгъа бере. Къыз да ону элтип анасына бере. 29 Ягьияны якъчылары муну эшитгенде, гелип, ону сюегин алалар ва къабургъа салалар.
Беш минг адамны тоймакълыгъы
30 Элчилер, Исаны янына жыйылып, Огъар оьзлер не этгенни ва не уьйретгенни айталар. 31 Иса да олагъа:
– Гьали бир чет ерге барайыкъ, шонда бираз рагьатланыгъыз, – дей.
Неге тюгюл де, гелеген-гетегенлер онча да кёп бола чы, оланы гьатта ашамагъа сама заманы болмай. 32 Олар къайыкъгъа да минип, халкъдан ари бир чет ерге баралар.
33 Барагъанын гёрген бир кёп гишилер оланы таныйлар. Бары да юртлардан жыйылгъан халкъ чабып олардан алдын шонда барып токътай. 34 Къайыкъдан ягъагъа чыкъгъанда, Иса бир кёп адамланы гёре. Ону адамлагъа языгъы чыгъа, неге десе олар къойчусуз къалгъан къойлар йимик болгъан. Сонг олагъа кёп затланы англатмагъа башлай. 35 Заман геч болуп барагъанына гёре, якъчылары Исаны янына гелип:
– Бу чет ер де дюр, геч де болгъан. 36 Халкъны къайтар, айланадагъы махилеге ва юртлагъа барып, оьзлеге ашамагъа зат алсынлар, – дейлер.
37 – Олагъа ашама зат сиз беригиз, – деп жавап бере Иса.
– Биз барып аш сатып алып, оланы тойдурайыкъмы? Шону алмакъ учун чу, эки юз гюмюш акъча сама герек, – дейлер олар.
38 – Сизин нече экмегигиз бар? Барып къарап гелигиз, – дей Иса.
Олар билип:
– Беш экмегибиз де, эки балыгъыбыз да бар, – дейлер.
39 Иса олагъа бютюн халкъны гюп-гюп этип яшыл отну уьстюнде олтуртмагъа буйрукъ эте. 40 Халкъ да юз-юз, элли-элли адамдан гюплер болуп олтура. 41 Иса беш экмекни де, эки балыкъны да алып, кёкге багъып къарап, шюкюр дуа эте. Сонг, сындырып, экмеклени якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. Иса эки балыкъны да шолай барысына да пайлай. 42 Барысы да ашап тоя. 43 Къалгъан гесеклени жыйып, он эки земгилни экмекден де, балыкъдан да толтуралар. 44 Ашайгъанлар буса беш мингге ювукъ адам болгъан.
Иса сувну уьстю булан юрюй
45 Иса шоссагьат, халкъны йибергинче, якъчыларына, къайыкъгъа минип, Оьзюнден алда о бириси якъгъа, Байтсайдагъа, чыгъып турмагъа буюра. 46 Халкъны ёлгъа салгъандан сонг, дуа этмек учун, Иса тавгъа чыгъа.
47 Ахшам болгъанда, къайыкъ кёлню ортасында, Иса буса ягъада къуру ерде янгыз бола. 48 Къаршы гючлю ел эшегени саялы, О якъчыларына кюсмен чалмагъа къыйын экенни гёре. Танг къатгъынча Иса кёлню уьстю булан юрюп, оланы янына бара. Оланы янындан оьтюп гетмеге де сюе, 49 амма Ону кёлню уьстю булан юрюп гелегенин гёрюп, олар шо бир гёзге гёрюнеген затдыр деп ойлашалар ва барысы да бирче къоркъуп къычырып йиберелер. 50 Олар бары да Исаны гёрюп, бек къоркъалар. О буса шоссагьат олагъа булай дей:
– Гьалекленмегиз! Менмен! Къоркъмагъыз!
51 Сонг Иса оланы янына къайыкъгъа мине. Ел сел бола. Олар бек тамашалыкъ этип къалалар, 52 неге тюгюл олар экмеклер булангъы аламатны агьамиятлыгъын гьали де англап битмеген болгъан. Буланы барын да олар юреклерини енгилмейгенлигинден англап болмагъан.
Галилеяда аврувланы сав этив
53 Кёлню бириси ягъасына чыкъгъан сонг, олар Генисаретге баралар. Онда къайыкъны ягъагъа байлайлар. 54 Олар къайыкъдан чыгъып гелегенде, адамлар шоссагьат Исаны таный. 55 Олар айланадагъы бары да ерлеге бара. Иса къайда барса да, аврувлуланы тёшекде ятгъан гьалында Ону янына гелтирмеге башлайлар. 56 Шагьар болсун, юрт яда махи болсун – О къайда барса да, бары да ерлерде аврувланы майданлагъа гелтирелер. Аврувлар да, янгыз Оьзюню опурагъыны этегине сама бир тиймеге къойсун деп, Исагъа ялбаралар. Тийгенлени барысы да сав болалар.
7
Ата-бабаланы адатлары
1 Ерусалимден гелген бир-бир фарисейлер ва дин алимлер Исаны янына жыйылалар. 2 Олар Исаны бир-бир якъчылары мурдар кюйде, демек жувулмагъан къоллары булан ашайгъанны гёрелер. 3 Фарисейлер, бары да оьзге ягьудилер йимик, оьзлени ата-бабаларыны адатына гёре, къолларын тындырыкълы кюйде жувмай туруп ашамай болгъанлар. 4 Базардан гелгенде де, жувунмай туруп, ашамай болгъанлар. Олар дагъы да хыйлы адатланы юрюте болгъанлар. Масала, сукараланы, кажинлени ва багъыр къазанланы жувуп тазалай болгъанлар.
5 Шо саялы фарисейлер ва дин алимлер Исагъа:
– Сени якъчыларынг ата-бабаларыбызны адатларын неге бузалар, мурдар къоллары булан неге аш ашайлар? – деп сорайлар.
6 Иса олагъа булай жавап бере:
– Ешая пайхаммар сизин гьакъыгъыздан алданокъ не яхшы айтгъан дагъы. Ону китабында булай язылгъан:
Бу халкъ Магъа авзу булан гьюрмет эте,
амма оланы юреклери Менден йыракъда.
7 Олар этеген ибадат негьакъ:
олар Мени насигьатларыма тюгюл, инсанлар ойлашып
чыгъаргъан насигьатлагъа уьйрете.
8 Сиз Аллагьны буйругъун къоюп, инсанланы адатларын юрютесиз. 9 Аллагьны буйругъун гери уруп, оьзюгюзню адатларыгъызны юрютмеге нечакъы да устасыз! 10 Муса: «Атанга да, ананга да гьюрмет эт» ва: «Атасына яда анасына яман сёйлейген адам оьлюмге тарылма герек», – деп айтгъан. 11 Сиз буса атасына яда анасына: «Менден кёмек къаравулламагъыз. Мен сизге берме болагъан чакъы затымны Аллагьгъа къурбан этип бергенмен», – деп айтма ярай дейсиз. 12 О адамгъа оьзюню атасы ва анасы учун бир зат да этмей къоймагъа ихтияр бересиз. 13 Шолайлыкъда, наслудан наслугъа бериле гелеген адатыгъыз саялы Аллагьны буйругъун оьзюгюз бузасыз. Огъар ошагъан дагъы да хыйлы затланы этесиз.
«Инсанны не зат мурдар эте?»
14 Янына халкъны чакъырып, Иса булай дей:
– Барыгъыз да Магъа тынглап, англамагъа къарагъыз!
15 Инсанны мурдар этеген авзуна гиреген зат тюгюл, ону мурдар этеген авзундан чыгъагъан сёзлеридир. [
16 ]
[32]17 Халкъны янындан тайып, уьйге гиргенде, якъчылары Исагъа бу тапшурманы гьакъында сорайлар. 18 Иса:
– Гертилей де, сиз шону гьали де англамаймысыз? Инсанны ичине тышдан гелип гиреген бир зат да ону мурдарлама болмайгъанны сиз гёрмеймисиз дагъы? 19 Неге десе, о ону юрегине бармай, къарнына гире ва ондан таба чыгъып тая, – дей. Шолайлыкъда, Иса бары да ашайгъан затлар таза экенин айта.
20 Сонг Иса булай давам эте:
– Инсандан чыгъагъан зат инсанны мурдар эте. 21 Неге тюгюл де, яман хыяллар, зиналыкъ, пасатлыкъ, оьлтюрювлер, 22 уручулукъ, сутурлукъ, къылыкъсызлыкъ, гьиллачылыкъ, уятсызлыкъ, гюнчюлюк, бугьтанчылыкъ, хохабазлыкъ, авлиялыкъ – инсанны юрегинден, ичинден чыгъагъан затлар. 23 Бары да бу яман ишлер ичинден чыгъа ва инсанны мурдар эте.
Финикиялы къатынны иманы
24 Ондан чыгъып, Иса Сур ва Сайдан деген топуракълагъа бара. Мунда О бир уьйде токътай ва онда Оьзюн гиши таныгъанны сюймей, амма яшынмагъа бажарылмай. 25 Оьзюню гиччи бир къызъяшыны ичине жин гирген бир къатын, Исаны гелгенин эшитип, шоссагьат гелип Ону аякъларына баш ура. 26 О Сурия Финикиясында тувгъан бир ят къатын болгъан. О къызындан жинни къуваласын деп, Исагъа ялбарып тилей. 27 Иса огъар:
– Бир алдын яшланы ашдан тоймагъа къой. Яшланы ашын алып, итлеге бермек тюз тюгюл, – дей.
28 – Я Раббим! Итлер де тепсини тюбюнде яшлардан къалгъан аш увакъланы ашай чы, – деп жавап бере къатын.
29 – Сёйлеген бу сёзюнг учун парахатынга уьюнге барма боласан, сени къызынгдан жин чыкъды, – дей Иса огъар.
30 Къатын уьюне гелгенде, къызны жинден къутулуп, тёшекде ятып турагъанын гёре.
Къыйынлача сёйлейген сангыравну сав этив
31 Сур топурагъындан чыгъып, Иса Сайданны ичинден Оншагьар деген ерни ортасындан таба дагъы да Галилея кёлню ягъасына геле. 32 Ону янына сангырав ва къыйынлача сёйлейген бир адамны гелтирелер ва огъар къолун тийдирсин деп тилейлер. 33 Ону адамлардан ари тайышдырып, Иса бармакъларын бу адамны къулакъларына сугъа ва тюкюрюп ону тилине тие. 34 Сонг кёкге багъып къарап, кюстюнюп, огъар: «Эффата!» Демек, «Ачыл!» – дей.
35 Шоссагьат ону къулакълары эшитеген болуп къала ва къыйынлача сёйлейгени тайып, тап-таза сёйлемеге башлай. 36 Иса олагъа шуну гьакъында биревге де айтмасын деп бувара. Амма бек буваргъан чакъы, бу хабарны дагъы да бек яялар. 37 Адамлар бу ишге оьтесиз бек тамаша болалар ва:
– О бары да затны яхшы эте. Гьатта сангыравланы эшитеген эте, сёйлеп болмайгъанланы буса сёйлете! – дейлер.
8
Дёрт минг адамны тойдурув
1 Шо гюнлерде дагъы да бир кёп халкъ жыйыла ва олагъа ашама зат болмай. Иса, якъчыларын янына чакъырып, олагъа булай дей:
2 – Адамлагъа языкъсынаман. Мени янымда турагъаны муна уьч гюн бола, олагъа ашама зат ёкъ. 3 Оланы ашамагъан кююнде уьйлерине йиберсем, олар ёлда гьалсыз болурлар. Оланы бирлери буса йыракъдан гелген.
4 – Бу къадар халкъны тойдурмагъа чакъы ашны бирев де ёкъ ерден къайдан табайыкъ? – деп сорав булан жавап берелер якъчылары Огъар.
5 – Сизин нече экмегигиз бар? – деп сорай Иса олагъа.
– Етти, – деп жавап берелер олар.
6 Шо заман Иса халкъгъа ерде олтурсун деп буюра. Сонг етти де экмекни алып, бир башлап шюкюр дуа эте. Сонг сындырып якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 7 Оланы бир нече гиччи балыкълары да бола. Иса, шюкюр дуа этип, оланы да уьлешсин деп буюра. 8 Барысы да ашап тоя. Артыкъ къалгъан гесеклени жыйып, етти земгилни толтуралар. 9 Ашайгъанлар дёрт мингге ювукъ адам болгъан. Халкъны ёлгъа салгъандан сонг, 10 якъчылары да булан къайыкъгъа да минип, Иса Далманута якълагъа чыгъып гете.
Фарисейлер аламат гёрсетмекни талап эте
11 Фарисейлер гелип, Иса булан эришмеге башлайлар. Ону сынап къарамакъ учун, О оьзлеге кёкден бир аламат гёрсетсин деп тилейлер. 12 Иса теренден кюстюнюп:
– Неге бу гьалиги наслу Менден аламат гёрсетмекни талап эте? Гертисин сёйлеймен сизге: бу наслугъа аламат гёрсетилмес, – дей. 13 Оланы да къоюп, Иса къайтып къайыкъгъа мине ва кёлню бириси ягъына багъып гете.
Фарисейлени ва Гьиродну маясы
14 Якъчылары экмек алмагъа унутуп къалалар ва къайыкъда олар булан бир экмек тюгюл болмай. 15 Иса олагъа:
– Вёрегиз! Фарисейлени маясындан ва Гьиродну маясындан сакъ туругъуз, – деп бувара.
16 Олар оьз арасында:
– Гьали бизин экмеклерибиз ёкъ саялы булай айтадыр, – деп сёйлейлер.
17 Олар не сёйлейгенни билип, Иса:
– Экмеклеригиз ёгъу гьакъда неге сёйлейсиз? Гьали де гьакъылыгъыз етишип, англап битмеймисиз? Юреклеригиз гьали де шону англамаймы? 18 Гёзлеригиз бар буса да, гёрмеймисиз? Къулакъларыгъыз бар буса да, эшитмеймисиз? 19 Мен беш минг адамгъа беш экмекни пайлагъанда, къалгъан гесеклерден толтуруп, нече земгилни жыйгъаныгъыз эсигиздеми? – дей.
– Он эки, – деп жавап берелер олар.
20 – Етти экмекни дёрт минг адамгъа пайлагъанда, къалгъан затдан нече земгилни толтуруп жыйдыгъыз? – деп сорай Иса.
– Етти, – деп жавап берелер олар.
21 Шо заман Иса олагъа:
– Неге сиз гьали де англамайсыз? – дей.
Байтсайдада сокъурну сав этив
22 Иса якъчылары булан Байтсайдагъа геле. Онда къолун тийдирсин деп тилеп, Ону янына бир сокъур адамны гелтирелер. 23 Иса сокъурну къолундан тутуп, ону юртдан чыгъара. Сонг ону гёзлерине тюкюрюгюн тийдирип, ону уьстюне къолларын сала ва:
– Гьеч зат гёремисен? – деп сорай.
24 Бу адам къарап:
– Мен адамланы гёремен, олар тереклер йимик, тек олар юрюйлер, – дей.
25 Сонг Иса къолларын дагъы да ону гёзлерине сала. Бу адам гёзлерин ачып къарай. Ону гёзлери ачыла ва дагъы да къайтып яхшы гёреген бола. 26 Иса ону:
– Уьюнге бар, амма юртгъа гирме, – деп йибере.
Петерни мюкюрлюгю
27 Мундан таба Иса якъчылары да булан бирге Филиппа Къайсарияны юртларына багъып бара. Ёлда О якъчыларына:
– Адамлар Мени ким деп гьисап эте? – деп сорай.
28 – Бирлери Ягьия пайхаммар, башгъалары Илияс, биревюлери буса пайхаммарланы бириси деп гьисап эте, – деп жавап берелер якъчылары Огъар.
29 – Сиз Мен кимдир деп ойлашасыз? – деп сорай Иса олагъа.
– Сен Месигьсен! – деп жавап бере Петер. 30 Оьзюню гьакъында гьеч биревге де сёйлемесин деп, Иса олагъа къатты кюйде бувара.
Иса Оьзюне болажакъ азапланы гьакъында айта
31 Иса олагъа Оьзю, Инсанны Уланы, кёп азап чекмеге герекли болажагъын, тамазалар
[33], баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер Оьзюн инкар этежегин, оьлтюрюлежегин ва уьч гюнден сонг къайтып тирилежегин айтмагъа башлай.
32 Шону гьакъында Иса олагъа ачыкъдан айта. Петер буса, Исаны бир якъгъа чакъырып, Огъар къаршы чыгъып сёйлемеге башлай.
33 Амма Иса бурулуп якъчыларына багъып къарай ва Петерге:
– Менден ари тай, иблис! Сени Аллагь сюеген затлар тюгюл, инсан сюеген затлар ойлашдыра! – деп къатты кюйде жавап бере.
34 Сонг Иса, халкъны ва якъчыларын янына чакъырып, булай дей:
– Ким Мени булан гелмеге сюе буса, оьзюню хыялларын гери урсун, хачын да гётерип, Мени артыма тюшсюн. 35 Ким оьзюню жанын къутгъармагъа сюе буса, о шону тас этер. Амма ким Мени ва Сююнч Хабар учун оьзюню жанын тас этсе, о шону къутгъарар. 36 Инсан бютюн дюньяны къазанып, жанын тас этсе, ондан огъар не пайда болур? 37 Инсан жанын сакъламакъ учун, бары да затын бермесми? 38 Шогъар гёре бу гюнагьлы ва имансыз наслуну алдында яшайгъан ким буса да бирев Менден ва Мени сёзлеримден илыкъса, Инсанны Уланы да Атасыны макътавлугъунда сыйлы малайиклер булан гелген заманда, о адамдан оьзюнден илыгъар.
9
1 Иса булай узата:
– Гертисин сёйлеймен сизге: мунда токътагъанланы арасында Аллагь нечик гьакимлик этежегин гёрмей туруп оьлмежеклер бар.
Исаны тюрленивю
2 Алты гюнден сонг, Иса Петерни, Якъубну ва Югьанны Оьзю булан алып, оланы бир бийик тавгъа чыгъара. Онда оланы гёз алдында бирден Исаны гёрюнюшю тюрленип йибере. 3 Ону опуракълары йыртыллайгъан, гёз къамашдырагъан кюйде ап-акъ бола; ер юзюнде гьеч бир опуракъ жувувчу да дагъы артыкъ акъ этип болмасдай шолай акъ бола. 4 Олагъа Илияс ва Муса гёрюнелер. Илияс ва Муса Иса булан лакъыр этмеге башлайлар. 5 Петер Исагъа:
– Устаз! Бизин мунда болмакълыгъыбыз не яхшыдыр! Бирин Сени учун, бирин Муса учун, бирин де Илияс учун уьч чатыр къурайыкъ, – дей.
6 Олар о даражада бек къоркъгъан чы, гьатта о не айтгъанын да билмей. 7 Бу арада бир булут гелип, оланы уьстюнде салкъынлыкъ болдура. Булутдан таба:
– Бу Мени сююмлю Уланым. Огъар тынглагъыз! – деген сес чалына. 8 Бирден башларын гётерип, олар онда Исадан башгъа дагъы биревню де гёрмейлер.
9 Тавдан энишлеп гелегенде, Иса якъчыларына Оьзюн, Инсанны Уланын, оьлюмден тирилгинче, мунда гёрген затыгъызны биревге де айтмасын деп буюра.
10 Олар да бу сёзню ичинде сакълайлар, амма:
– «Оьлюмден тирилмек» демек не демекдир? – деп бир-бирине сорайлар.
11 – Башлап Илияс гелме герек деп дин алимлер неге айталар дагъы? – деп сорайлар олар.
12 Иса олагъа булай жавап бере:
– Бары да затны янгыдан тюзлемек учун, гертиден де, башлап Илияс гелмеге герек. Амма Инсанны Уланы кёп азап чегежек ва хорланажакъ деп Сыйлы Язывларда неге язылгъан? 13 Буса да Мен сизге айтайым: Илияс гелди ва лап ону гьакъында язылгъаны йимик, огъар сюйген-сюйгенин этдилер.
Жинли уланны сав этив
14 Иса якъчыларыны янына гелгенде, оланы къуршап токътагъан кёп халкъны ва олар булан эришеген дин алимлени гёре. 15 Шоссагьат Исаны гёрюп, бютюн халкъ тамашалыкъ эте ва чабып гелип, Огъар салам бере. 16 Иса якъчыларына:
– Булар булан сиз нени гьакъында эришесиз? – деп сорай.
17 Халкъны арасындан чыгъып, бириси Огъар булай жавап бере:
– Устаз, мен Сени янынга ичинде жини булангъы уланымны алып гелгенмен. О жин уланымны тилсиз этип къоя. 18 Шо жин себеп болуп, ону не ерде аврув тутса да, о ерге йыгъыла, ону авзундан гёбюк геле, тишлерин къыжырата ва санлары къурушуп къала. Ону ичинден шо жинни чыгъарсын деп, мен якъчыларынга тилеген эдим, амма олар шону чыгъарып болмадылар. 19 Иса олагъа:
– Гьей имансыз адамлар! Къачан болгъунча Мен сизин булан туражакъман? Къачан болгъунча сизге чыдап туражакъман? Ону мунда, Мени яныма гелтиригиз! – дей.
20 Яшны Исаны янына гелтирелер. Жин Исаны гёргендокъ, яшны аврув тута: о ерге йыгъыла, талашмагъа, авзундан гёбюк гелмеге башлай.
21 Шо заман Иса ону атасына:
– Бугъар булай болагъаны кёп боламы? – деп сорай.
О булай жавап бере:
– Гиччи чагъындан берли. 22 Оьлтюрмек учун, муну жин бир кёп керенлер отгъа, сувгъа салды. Эгер Сен гьеч бир зат этип бола бусанг, бизге языкъсын, бир кёмек эт хари!
23 – Эгер сен бола бусанг дегенинг недир? Иман салагъан адамны бары да затны этмеге имканлыгъы бола, – дей Иса огъар.
24 Яшны атасы шоссагьат:
– Иман саламан! Мени имансызлыгъымны енгмеге бир кёмек эт! – деп къычырып йибере.
25 Оьзлени янына кёп халкъ чабып гелегенни гёргенде, Иса жинге:
– Гьей тилсизликни ва сангыравлукъну жини! Мен сагъа буйрукъ этемен: мундан чыкъ, дагъы къайтып огъар гирме! – дей.
26 Жин бек акъырып ва яшны гючлю кюйде аврув тутдуруп, ондан чыгъып тая. Яш оьлгендей болуп, сойралып къала ва кёплер:
– О оьлдю! – дейлер. 27 Амма Иса ону къолун тута ва гётерип тургъуза. Яш тура.
28 Иса уьйге гиргенде, якъчылары Ону булан янгыз къалып, Огъар:
– Неге биз ону чыгъарып болмагъан эдик дагъы? – деп сорайлар.
29 – Бу тайпа жинлени янгыз дуа этип чыгъармагъа бола
[34], – деп жавап бере Иса.
Иса Оьзюню оьлюмю ва тириливю гьакъында янгыдан айта
30 Ондан чыгъып, олар Галилеядан таба баралар. Иса шо гьакъда бирев де билгенни сюймей. 31 Неге тюгюл де, О якъчыларына Аллагьны каламын англатмагъа сюе болгъан. Иса олагъа:
– Мени, Инсанны Уланын, инсанланы къолуна бережек. Мени оьлтюрежеклер, уьчюнчю гюн Мен къайтып тирилежекмен, – деп сёйлей.
32 Амма олар бу сёзлени маънасын англамайлар. Огъар къайтарып сорамагъа да къоркъалар.
«Ким уллудур?»
33 Олар Капернагьумгъа къайталар. Иса уьйге гиргенде, олагъа:
– Ёл бойда оьз арагъызда нени гьакъында эрише эдигиз? – деп сорай.
34 Олар иннемей токътайлар, неге тюгюл ёл бойда олар оьзлени арасында лап уллусу кимдир деп эришген болгъанлар. 35 Иса олтуруп, он эки де якъчысын янына чакъыра. Иса олагъа:
– Ким биринчи болмагъа сюе буса, о барыны да ахырынчысы, барына да къуллукъчу болсун, – дей.
36 Гиччи бир яшны алып, орталыкъгъа сала, сонг ону къучакълап, олагъа:
37 – Бир гиччи яшны Мени атымны гьюрметинден ким къабул эте буса, шо Мени де къабул этер. Мени ким къабул эте буса, о бир Мени тюгюл, Мени йибергенни де къабул этер, – дей.
38 – Устаз! Биз Сени атынг булан жинлени къувалайгъан бир адамны гёрдюк, бизинки болмагъаны саялы, биз ону токътатмагъа къарадыкъ, – дей Югьан Огъар.
39 Иса булай жавап бере:
– Ону токътатмагъыз, неге тюгюл Мени атым булан муъжизат гёрсетип, шоссагьат Мени гьакъымдан яман сёйлемеге бирев де болмас. 40 Бизге къаршы тюгюллер бизин якъчыларыбыздыр! 41 Гертисин сёйлеймен сизге: Месигьге амин болгъаныгъыз учун, ким сизге бир шинжа сув ичирсе, шо адам тийишлисин алажакъ.
Гюнагьны гьакъында
42 – Магъа иман салагъан бу гиччилерден бирин ким гюнагьгъа тартса, бойнуна тирменташ да тагъып, ону денгизге батдырмакъ оьзю учун яхшы болур.
43 Эгер къолунг сени гюнагьгъа тарта буса, ону гес! Эки къолунг да булан жагьаннемни сёнмейген отуна тюшмекден эсе, даимлик яшавгъа бир къолунг булан гирмек сагъа яхшыдыр. [
44 ]
[35] 45 Эгер аягъынг сени гюнагьгъа тарта буса, ону гес! Эки де аягъынг да булан жагьаннемге тюшмекден эсе, даимлик яшавгъа бир аягъынг булан гирмек сагъа яхшыдыр. [
46 ]
[36] 47 Эгер сени гёзюнг сени гюнагьгъа тарта буса, ону тюртюп чыгъарып къой! Эки де гёзюнг де булан жагьаннемге тюшмекден эсе, бир гёзюнг булан Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмек сагъа яхшыдыр.
48 Жагьаннемде даим оланы къаркъарасын хуртлар талап турар ва оту сёнмес.
49 Къурбангъа союлгъан гьайван туз булан тазаланагъаны йимик
[37], гьар ким де от булан тазаланажакъ.
50 Туз яхшы зат. Амма туз тузлу татывун тас этсе, огъар тузлу татывну не булан бермеге болур? Ичигизде тузугъуз болсун, бир-биригиз булан татывлукъда яшап къалыгъыз.
10
Уьйленмекни ва айрылмакъны гьакъында
1 Ондан чыгъып, Иса Ягьудея якъгъа, Ёрдан оьзенни бириси ягъына бара. Ону янына янгыдан кёп адам жыйыла ва О, Оьзюню адатына гёре, олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай.
2 Исаны янына гелген бир нече фарисейлер, Ону сынап къарамакъ учун:
– Эргишиге къатынындан айрылмагъа Мусаны Къануну ихтияр береми? – деп сорайлар.
3 – Муса сизге не буюргъан? – деп сорав булан жавап бере Иса олагъа.
4 – Муса айрылыв шагьатнама язмагъа ва къатындан айрылмагъа изну берген, – дейлер олар.
5 Иса олагъа булай жавап бере:
– Юреклеригизни хырча болмакълыгъына гёре, Муса сизге къатынларыгъыздан айрылмагъа изну берген. 6 Амма Аллагь дюньяны яратагъанда, адамланы «эргиши ва къатынгиши этип яратгъан. 7 Шогъар гёре адам ата-анасыны уьюнден чыгъып, къатыны булан бирлешежек, 8 экевю де туташ бир къаркъара болуп къалажакъ». Олар экев тюгюл, туташ бир къаркъарадыр, биревдюр. 9 Шолайлыкъда, Аллагь бирлешдиргенни инсан айырмасын!
10 Уьйде якъчылары Огъар дагъы да шо гьакъда сорайлар. 11 Иса олагъа булай дей:
– Къатынындан айырылып, башгъасын алагъан адам биринчи къатынына бакъгъан якъда зина этеген бола. 12 Эгер къатынгиши эринден айрылып, башгъагъа эрге барса, о да зина этеген бола.
Иса Аллагьдан яшлар учун рагьму тилей
13 Къолу булан тийсин деп, Исаны янына гиччи яшланы гелтирелер. Якъчылары буса оланы гирме къоймай, алып гелгенлеге урушма башлайлар. 14 Шону гёргенде, Иса ачувлана ва олагъа:
– Къоюгъуз, яшлар Мени яныма гелсинлер, олагъа пуршав этмегиз! Неге тюгюл, Аллагьны гьакимлиги тап яшлар йимиклер учундур. 15 Гертисин сёйлеймен сизге: бир гиччи яш йимик, ким Аллагьны гьакимлигин къабул этмесе, о бир заманда да шо гьакимликни тюбюне тюшмес, – дей.
16 Иса, яшланы къучакълап, уьстюне къолларын салып, олагъа Аллагьны рагьмусун тилеп дуа эте.
Байлыкъ ва къутгъарылыв
17 Иса ёлгъа чыгъа турагъанда, Ону янына чабып бир адам геле ва тизлеринден туруп, Огъар:
– Яхшы Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не этме герекмен? – деп сорай.
18 Иса огъар булай дей:
– Магъа яхшы деп сен неге айтасан? Бир Аллагьдан башгъа дагъы бирев де яхшы тюгюлдюр. 19 Сен Ону буйрукъларын билемисен? Адам оьлтюрме, зина этме, урлама, ялгъан шагьатлыкъ этме, гишини алдатма, атанга ва ананга гьюрмет эт, – дей.
20 Бу адам Огъар:
– Устаз! Мен буланы барысын да яш заманымдан берли юрютемен, – деп жавап бере.
21 Иса огъар сююв булан къарай ва:
– Сагъа юрютме тарыкъ дагъы да бир зат къалгъан. Барып бар чакъы затынгны сатып, пакъырлагъа уьлеш. Шо заман кёклерде сени хазналарынг болур. Сонг гел, Мени артыма тюш! – дей.
22 Бу сёзлени эшитгенде, о адамны бети алышынып гете ва пашман болуп, ари тая, неге тюгюл о бек бай гиши болгъан.
23 Эки ягъына къарап, Иса якъчыларына:
– Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечик къыйындыр! – дей.
24 Якъчылары Ону сёзлерине тамаша болалар. Амма Иса олагъа дагъы да булай дей:
– Балаларым! Бай адамгъа Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечакъы да къыйын болар! 25 Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден эсе, тюеге инени гёзюнден оьтмеге рагьатдыр!
26 Олар оьтесиз бек тамаша бола ва бир-бирине:
– Олай буса, ким къутгъарылмагъа болур дагъы? – деп сорайлар
27 Иса, олагъа къарап:
– Инсанлар учун бу имкансыз зат, амма Аллагь учун буса тюгюл. Аллагь учун бары да зат имканлы, – дей.
28 – Къара гьали! Муна, биз бары да затларыбызны да къоюп, Сени артынг булан юрюп турабыз, – деп сёйлемеге башлай Петер Огъар.
29 – Гертисин сёйлеймен сизге: Мени атымны гьюрмети ва Сююнч Хабар учун уьюн-эшигин, агъаларын, инилерин, къызардашларын, аталарын, аналарын, яшларын, топуракъларын къоягъан гьар-бир адам, 30 гьали бу дюньяда болагъан азаплагъа да къарамайлы, юз керен артыкъ уьйлер, агъалар, инилер, къызардашлар, аналар, яшлар, топуракълар алажакъ, гележек дюньяда даимлик яшав алажакъ. 31 Амма биринчилени бир кёплери ахырынчы, ахырынчылар буса биринчи болажакълар, – деп жавап бере Иса.
Зеведейни уланларыны тилевю
32 Иса ёлдашлары да булан Ерусалимге бармагъа ёлгъа чыгъа. Иса оланы алды булан юрюй. Ону арты булан барагъан ёлдашларын гьалеклик ва къоркъув къуршай. Он эки де якъчысын янына чакъырып, Иса Оьзюне не болажагъын сёйлемеге башлай:
33 – Муна биз Ерусалимге бара турабыз. Мен баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени къолуна берилежекмен. Олар да Мени оьлтюрмеге дуван этип, ят халкъланы къолуна бережеклер. 34 Ят халкълар Мени хорлажакълар, бетиме тюкюрежеклер, къамучу булан тюежеклер ва оьлтюрежеклер. Уьч гюнден сонг буса Мен къайтып тирилежекмен.
35 Зеведейни уланлары Якъуб ва Югьан, Исаны ювугъуна барып:
– Устаз! Сен биз сюеген затны этсин деп, Сагъа тилемеге сюебиз, – дейлер.
36 – Мен сизин учун не этгенни сюесиз? – деп сорай Иса олагъа.
37 – Сен макътавлу болгъанда, бирибизге Сени онг янынгда, бирибизге сол янынгда олтурмагъа изну бер, – дейлер олар.
38 – Сиз не тилейгенигизни билмейсиз. Башыма тюшежек азаплардан Мен оьтежек йимик, сиз де оьтюп болурмусуз? – деп сорай Иса олагъа.
39-40 – Болурбуз, – деп жавап берелер олар.
– Мени йимик сиз де азаплардан оьтежексиз. Амма Мени онг янымда яда сол янымда олтурмагъа изну бермеклик Мени ихтиярымда тюгюл. О ерлер янгыз Аллагь белгилегенлер учундур, – дей Иса олагъа.
41 Къалгъан он якъчысы шону эшитгенде, Якъубгъа ва Югьангъа къазапланмагъа башлайлар. 42 Иса буса, оланы барын да янына чакъырып, булай дей:
– Сиз билесиз: бу дюньяны башчылары халкъларына буйрукъ этелер, уллу гьакимлери де олагъа гьакимлигин гёрсетелер. 43 Амма сизин арагъызда олай болмасын. Арагъызда уллу болма сюегенигиз къалгъанларыгъызгъа къуллукъчу болуп къалсын! 44 Арагъызда биринчи болма сюегенигиз барыгъызгъа да къул болуп къалсын! 45 Инсанны Уланы да Оьзюне къуллукъ этдирмек учун тюгюл, башгъалагъа къуллукъ этмек, бир хыйлыланы къутгъармакъ ва Оьз яшавун къурбан этмек учун гелди.
Иса сокъур Бартимайны сав эте
46 Олар Еригьонгъа гелелер. Иса якъчылары ва кёп халкъ да булан Еригьондан чыгъагъан заманда, Тимайны уланы Бартимай деген бир сокъур ёл ягъада олтуруп, садагъа тилей болгъан. 47 Назаретли Иса онда экенин эшитип, о:
– Гьей Давутну Наслусу Иса! Магъа бир рагьму эт! – деп къычыра. 48 Сокъур иннемей турсун деп, бир хыйлылар огъар къайнашалар. О буса:
– Давутну Уланы! Магъа бир рагьму эт! – деп бирден-бир бек къычыра.
49 Иса токътап:
– Ону чакъырыгъыз, – дей.
Олар сокъурну чакъырып, огъар:
– Тез бол, тур! О сени чакъыра, – дейлер.
50 Бартимай уьстюндеги абасын чечип ата ва туруп Исаны янына геле. 51 Иса огъар:
– Мен сагъа не этгенни сюесен? – деп сорай.
– Устаз! Мен гёрмеге сюемен, – дей сокъур.
52 – Бар, иманынг сени къутгъарды, – дей Иса огъар. О шоссагьат гёреген болуп къала ва ёл булан Исаны артындан бара.
11
1 Ерусалимни къырыйындагъы Зайтун тавну бетинде ерлешген Байтагия булан Байтаниягъа ювукълашгъан заманда, якъчыларындан экевюн алгъа йибере туруп, 2 Иса олагъа булай дей:
– Тувра къаршыгъыздагъы юртгъа барыгъыз. Юртгъа гиргенде, оьзюне бирев де минмеген байлангъан бир къодукъну табажакъсыз. Ону чечип, мунда гелтиригиз. 3 Эгер гьеч гиши сизге: «Муну сиз неге этесиз?» – деп айтса: «Бу Раббибизге тарыкъ, О ону шоссагьат къайтаражакъ», – деп айтарсыз.
4 Олар гетелер ва орамда къапугъа байлангъан бир къодукъну табалар. Ону байлангъан еринден чечелер. 5 Шо ерде токътап турагъанланы бирлери олагъа:
– Не этесиз? Къодукъну неге чечесиз? – деп сорайлар.
6 Олар оьзлеге Иса буюргъан кюйде айталар, олар да къодукъну чечип алмагъа къоялар. 7 Къодукъну Исаны янына гелтирип, огъар уьст опуракъларын юклейлер ва Иса ону уьстюне минип олтура. 8 Исагъа гьюрмет этип, бир хыйлы адамлар, уьст опуракъларын чечип, ёлгъа яялар, башгъалары, тереклерден бутакълар гесип алып, ёлгъа яялар. 9 Адамлар Исаны алдындан ва артындан юрюй туруп:
– Гьосанна!
[38] Раббибизни аты булан Гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун!
10 Атабыз Давутну болажакъ гьакимлигине Аллагьны яхшылыгъы болсун! Кёклердеги Аллагьгъа гьосанна! – деп къычыралар.
11 Ерусалимге гелгенде, Иса, ибадатханагъа гирип, айланасындагъы бары да затгъа къарай. Гече геч болгъанда, он эки де якъчысы де булан Байтаниягъа гете.
Емишсиз инжир терек
12 Артындагъы гюн олар Байтаниядан гетип барагъанда, ач болуп, Иса ашамагъа сюе. 13 Йыракъда бир инжир терекни гёрюп, ону ягъына бара. Терекде япыракълардан къайры бир зат да тапмай, неге тюгюл де инжир бишеген заман етишмеген болгъан. 14 Шо заман Иса терекге:
– Энниден сонг бир заманда да бирев де сени емишингни ашамасын! – дей. Якъчылары да шону эшителер.
Иса ибадатханадагъы савдюгерчилени къувалай
15 Ондан олар Ерусалимге гелелер. Иса, ибадатханагъа гирип, ондагъы сатывчуланы ва алывчуланы къуваламагъа башлай. О акъча алышдырагъанланы такъчаларын ва гёгюрчюн сатагъанланы шанжалларын авдара. 16 Юк ташыйгъан гьеч биревге ибадатханадан оьтюп юрюмеге изну бермей. 17 Сонг Иса олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлап:
– Сыйлы Язывларда: «Мени уьюм бары да халкълар учун дуа этеген уьйдюр», – деп язылгъан. Сиз буса ону талавурчуланы уясына айландыргъансыз! – дей.
18 Баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер шону эшитгенде, Исаны оьлтюрмек учун, бир ёл излемеге башлайлар. Олар Исадан къоркъа болгъанлар. Неге тюгюл де, бютюн халкъ О уьйретеген затлагъа гьайран болуп тынглай болгъан.
19 Ахшам болгъанда, Иса якъчылары да булан шагьардан гете.
Иманны гючю
20 Артындагъы гюн эртен инжир терекни янындан оьтюп барагъанда, терекни тамурларындан баш бутакъларына ерли къуругъанын гёрелер. 21 Петер, тюнегюн болгъан затны эсге алып, Исагъа:
– Устаз, къара гьали! Сен налатлагъан инжир терек къуруп къалгъан, – дей.
22 Иса булай дей:
– Аллагьгъа иман салыгъыз.
23 Гертисин сёйлеймен сизге! Эгер бирев бу тавгъа: «Гётерилип, денгизге атыл!» – деп айтса, шо огъар таби болур эди. Ким юрегине шеклик гелтирмей, оьзю айтгъаны болажагъына иман салса, лап айтгъан кюйде болажакъ.
24 Шогъар гёре сизге айтаман: дуа этегенде, не зат тилесегиз де, шо сизге болажакъгъа инаныгъыз, сиз де шону алажакъсыз.
25 Дуа этмеге тургъан заманда, сизге къаршы ким буса да бирев гюнагь этген буса, ондан гечигиз. Кёклердеги Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечер. [
26 ]
[39]
Исаны ихтияры гьакъында
27 Олар дагъы да къайтып Ерусалимге гелелер. Иса ибадатханагъа гирип айланагъанда, Ону янына баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар гелелер. 28 Огъар:
– Бу ишлени Сен кимден ихтияр булан этесен? Буланы этмеге ихтиярны Сагъа ким берген? – деп сорайлар.
29 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен де сизге бир зат сорайым. Шогъар жавап берсегиз, бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни Мен де сизге айтарман. 30 Ягьияны, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа ихтияры Аллагьданмы эди яда адамларданмы эди? Магъа жавап беригиз!
31 Олар бир-бири булан эришмеге башлай:
– Эгер: «Аллагьдан эди», – десек, шо заман О: «Неге дагъы сиз огъар инанмадыгъыз?» – деп соражакъ. 32 Эгер «Инсанлардан эди», – десек ... (Олар халкъдан къоркъалар. Неге тюгюл де, бютюн халкъ Ягьияны герти пайхаммар деп гьисап эте болгъан.) 33 Шо саялы олар Исагъа:
– Биз билмейбиз, – деп жавап берелер.
– Бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни сизге Мен де айтмасман, – дей Иса олагъа.
12
Рагьмусуз юзюмчюлени гьакъындагъы масал
1 Иса олагъа масаллар булан сёйлемеге башлай:
– Бир адам юзюм бав орната, айланасын бегите, юзюм сыкъмакъ учун бир къую къаза ва бийик къаравул къош къура. Сонг бавну юзюмчюлеге ижарагъа берип, оьзю башгъа якълагъа чыгъып гете. 2 Юзюм бишгенде, юзюм бавдан гелген тюшюмню оьзюне тиеген пайын алмакъ учун, юзюмчюлени янына оьзюню бир къулун йибере. 3 Юзюмчюлер буса къулну тутуп тююп, бир зат да бермей, бош къайтаралар. 4 Юзюм бавну еси оланы янына башгъа бир къулун йибере. Олар ташлар булан уруп, башын да ярып, ону да биябур этип йиберелер. 5 Сонг бирдагъы бирин йибере. Олар ону оьлтюрелер. О дагъы да хыйлы къулларын йибере. Олар да бирлерин токъалайлар, бирлерин оьлтюрелер. 6 Ону кёп сюеген биргине-бир уланы бола. Ахырда: «Уланыма сама абур этерлер бугъай», – деп, ону да юзюмчюлени янына йибере. 7 Амма юзюмчюлер бир-бири булан: «Бу гелегени – варис. Гелигиз, ону да оьлтюрейик, шо заман ону мюлкю бизинки болуп къалыр», – деп сёйлешелер. 8 Олар тутуп ону да оьлтюрелер ва юзюм бавдан къыргъа чыгъарып ташлайлар.
9 Энни юзюм бавну еси не этежек? Гелип юзюмчюлени оьлтюрежек, бавну да башгъаларына бережек. 10 Иса олагъа:
– Сиз Сыйлы Язывларда язылгъанны бир де охумагъанмысыз дагъы?
Усталар ташлап къойгъан таш
кюрчюню аслу ташы болуп токътады.
11 Раббибиз этген шо ишни гёрмеге де гьайран чы!
12 Иса оьзлер булан сёйлейгенлер бу масал оьзлеге къаршы бакъдырылгъанын англап, Ону тутмагъа сюелер, тек халкъдан къоркъмакълыкъдан Ону къоюп, гери таялар.
Пачаныкин – пачагъа
13 Исаны терс айтылгъан сёзюн багьана этип тутмакъ учун, Ону янына фарисейлени ва Гьиродну якъчыларын йиберелер. 14 Олар да гелип Исагъа:
– Устаз! Сен туврасын айтагъан адам экенни, Аллагьны ёлунда тюз ва ачыкъ кюйде нечик яшама герекни уьйретегенингни билебиз. Биревден де къоркъмайгъанынгны, биревге де бет-хатир этмейгенингни гёребиз. Румну пачасына ясакъ бермеге герекми яда тюгюлмю? – дейлер.
15 Иса, гелгенлени экиюзлюлюгюн билип, олагъа:
– Сиз Мени неге сынап къарама сюесиз? Магъа бир гюмюш акъча гелтиригиз чи, къарайым, – дей. 16 Олар алып гелтирелер. Иса олагъа:
– Бу сурат кимникидир? Мунда кимни аты язылгъан? – деп сорай.
– Румну пачасыныки, – деп жавап берелер олар.
17 – Шолай буса, Румну пачасыныкин пачагъа, Аллагьныкин Аллагьгъа беригиз, – дей Иса.
Олар Ону жавабына тамаша болуп къалалар.
Оьлюлени тирилмеклиги гьакъында
18 Оьлюмден сонг тирилмек ёкъ деп сёйлейген саддукейлер
[40], Исаны янына гелип, Огъар булай сорайлар:
19 – Устаз, Муса бизин учун: «Эгер биревню агъасы яда инисини оьлюп, олардан авлети де болмай къатыны къалса, оьлген агъасыны наслусун узатмакъ учун, къалгъаны шо къатынны алып, авлетлер тувдурмагъа герек», – деп язгъан. 20 Етти агъа-ини болгъан. Оланы биринчиси къатын алып, авлети болмагъан кюйде оьлюп къала. 21 Шо къатынны экинчи иниси ала ва авлети болмайлы, о да оьле. Уьчюнчю иниси булан да лап шолай бола. 22 Етти де агъа-инини биринден де авлет къалмай. Барындан да артда къатын да оьле. 23 Энни оьлюлер тирилегенде, о къатын етти де агъа-иниден къайсыны къатыны болажакъ? Неге тюгюл де, оланы барысы да ону эри болгъан эди чи.
24 Иса олагъа булай жавап бере:
– Сиз не Сыйлы Язывланы, не Аллагьны къудратын билмейгенигиз саялы янгылышасыз. 25 Тирилген сонг, оьлюлер я къатын алмажакълар, я эрге бармажакълар, кёклердеги малайиклер йимик болуп къалажакълар. 26 Оьлюмден тирилмекге гелгенде буса, Мусаны китабында яллайгъан тегенек бёлекден туруп Аллагь Мусагъа: «Мен Ибрагьимни Аллагьыман, Исгьакъны Аллагьыман ва Якъубну Аллагьыман», – деп язгъан сёзлерин охумагъанмысыз? 27 Аллагь оьлюлени Аллагьы тюгюл, савланы Аллагьы. Сиз бек адашасыз.
Инг аслу буйрукъ
28 Дин алимлерден бири гелип, оланы эришивюне тынглай ва Исаны олагъа яхшы жавап берегенин гёргенде:
– Буйрукъланы инг биринчиси къайсыдыр? – деп сорай.
29 Иса огъар булай жавап бере:
– Инг биринчи буйрукъ шудур: «Тынгла, гьей Исрайыл! Аллагьыбыз болгъан Раббибиз бирдир. 30 Раббинг Аллагьны бютюн юрегинг булан, бютюн жанынг булан, бютюн гьакъылынг булан ва бютюн гючюнг булан сюй». 31 Экинчи буйрукъ муна шолай: «Ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй». Булардан уллу болуп дагъы буйрукъ ёкъдур.
32 Дин алим Огъар булай дей:
– Бек яхшы, Устаз! Аллагь бир ва Ондан къайры дагъы Аллагь ёкъ деп айтып, Сен тюз айтасан. 33 Ону бютюн юрек булан, бютюн гьакъыл булан, бютюн гюч булан сюймек, ювугъунгну оьзюнгню йимик сюймек отгъа салынып яндырылагъан бары да къурбан гьайванлардан да, бары да союлагъан къурбанлардан да артыкъдыр.
34 Ону гьакъыллы кюйде жавап берегенин эшитип, Иса огъар:
– Сен Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден йыракъда тюгюлсен, – дей.
Мундан сонг гьеч бирев де Огъар бир зат да сорамагъа болушлукъ этмей.
«Месигь кимни Уланыдыр?»
35 Ибадатханада халкъгъа Аллагьны каламын англата туруп, Иса булай дей:
– Месигь Давутну Наслусу деп дин алимлер нечик айтып болалар? 36 Аллагьны Ругьуну таъсиринден Давут булай сёйлеген чи:
Аллагь Мени Раббиме айтды:
«Мен Сени душманларынгны аякъ тюбюнге салгъынча,
гелип Мени онг ягъымда олтуруп тур».
37 Давут Исагъа Рабби деп айта болгъан сонг, О Давутну Наслусу нечик бола дагъы?
38 Уьйрете туруп, Иса булай дей:
– Дин алимлерден сакъ болугъуз. Олар узун опуракълар гийип юрюмеге сюелер, базар майданларда оьзлени гьюрметлегенни сюелер, 39 синагогларда, гьюрметли ерлерде, шатлыкъ мажлислерде тёрге чыгъып олтурмагъа сюелер. 40 Олар тул къатынланы мал-матагьын юталар, гёземелик учун узун-узун дуалар этелер! Олар Аллагьдан инг авур жазаны алажакълар!
Тул къатынны садагъасы
41 Садагъа сандыкъны къаршысында олтуруп, Иса адамланы онда акъча салагъанына къарай. Бир кёп бай гишилер кёп акъча салалар. 42 Бир ярлы тул къатын гелип, гьарангъа бир нохурат болар чакъы эки увакъ акъча сала. 43 Якъчыларын янына чакъырып, Иса булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бу ярлы тул къатын садагъа сандыкъгъа барындан да артыкъ акъча салды. 44 Неге тюгюл де, оланы барысы да акъчасыны кёплюгюнден салды, бу къатын буса оьзюню касиплигинден яшавлукъ учун къойгъан бары да затын салды.
13
Ахыр заманны аламатлары
1 Иса ибадатханадан чыгъагъанда, якъчыларындан бири Огъар:
– Устаз! Къара чы, не тизив ташлардыр, не тизив биналардыр! – дей.
2 – Сен бу уллу биналагъа гьайранлыкъ этемисен? Мунда ташны уьстюнде таш да къалмажакъ, бары да зат дагъылажакъ! – деп жавап бере Иса.
3 Иса Зайтун тавда, ибадатхананы къаршысында олтуруп турагъанда, Петер, Якъуб, Югьан ва Андрей Огъар айрыча:
4 – Айт чы бизге, бу ишлер къачан болажакъ? Бу ишлер узакъ къалмай болажагъын биз нечик билербиз? Ону нечик аламаты болажакъ? – деп сорайлар.
5 Иса олагъа англатмагъа башлай:
– Вёрегиз, сакъ болугъуз, сизин алдатмасынлар! 6 Бир кёплер: «Мен Месигьмен», – деп, Мени атым булан гелип, хыйлыланы алдатажакълар. 7 Сиз гележекде давланы да, оланы гьакъындагъы хабарланы да эшитгенде, къоркъмагъыз! Олар болмагъа герекли затлар. Амма шо заманда да ахыр заман гелип битмегендир. 8 Бир миллет башгъа миллетге, бир пачалыкъ башгъа пачалыкъгъа къаршы гётерилежек. Хыйлы ерлерде ачлыкъ ва ер тербенивлер болажакъ. Шолар барысы да, къатынгиши яш табагъанда азап чегегенде йимик, азапгъа тарывугъузну биринчи белгилери болуп токътажакъ.
9 Амма сиз гьазир болуп туругъуз! Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, сизин тутуп дуванханалагъа бережеклер, синагогларда тюежеклер, гьакимлени, пачаланы алдында токътатажакълар. Шо заман Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежексиз. 10 Амма ахыр къопгъунча, башлап бары да халкълар Сююнч Хабарны эшитмеге герек. 11 Сизин тутуп дуванханагъа алып баргъанда, не айтайыкъ деп алданокъ инжинмегиз, шо заман Аллагь сизин эсигизге не салса, шону сёйлегиз, неге тюгюл сёйлейген сиз болмажакъсыз, Аллагьны Ругьу болажакъ.
12 Агъасы инисин, иниси агъасын, атасы авлетлерин оьлюмге бережек, авлетлери ата-анасына къаршы чыгъажакълар, оланы оьлтюртежеклер. 13 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, бары да халкълар сизин гёрюп ярамайгъан болажакълар. Амма ахыргъа ерли чыдагъан къутгъарылажакъ.
14 «Мурдар этеген затны» тийишсиз ерде токътагъанын гёрген заманда (охуйгъан англасын!), ягьудеядагъылар тавлагъа къачсынлар. 15 Къалкъыдагъылар, уьйдеги затын алабыз деп, тюпге тюшюп, ерге гирмесинлер. 16 Авлакъдагъылар, уьст опуракъларын алабыз деп, уьюне къайтмасынлар. 17 Шо гюнлерде айлы болгъан ва эмчек ичиреген къатынланы гьалына адаршай! 18 Бу ишлер къышда болмасын деп дуа этигиз. 19 Шо гюнлерде олай уллу бир балагь болажакъ чы! Шолай балагь Аллагь дюньяны яратгъан замандан гьалиге ерли бир де болмагъан, гьеч болма да болмажакъ! 20 Эгер Раббибиз шо гюнлени къысгъартмагъан эди буса, бары да жанлы зат ёкъ болажакъ эди. Амма Оьзюню сайлангъанлары себеп болуп, О шо гюнлени къысгъартгъан.
21 Шо заманда сизге бирев: «Къарагъыз! Муна Месигь!» – яда: «Она О», – деп айтса, инанмагъыз. 22 Ялгъан месигьлер, ялгъан пайхаммарлар арагъа чыгъажакълар. Эгер имканлыкъ болса, аламатлар ва муъжизатлар гёрсетип, сайлангъанланы да алдатажакълар. 23 Амма сиз сакъ болугъуз! Мен сизге алданокъ бары да затны айтып бувардым.
Инсанны Уланыны экинчи керен геливю
24 – Шо гюнлени балагьындан сонг,
бирден гюнеш къаралажакъ, айны ярыгъы сёнежек,
25 юлдузлар кёкден тюшежек, кёклени къудратлары чайкъалажакъ.
26 Шо заман Инсанны Уланын уллу къудрат ва сыйлы нюр булан булутларда гелегенин гёрежеклер. 27 Ондан сонг О алдын-алдын малайиклерин йиберип, ер юзюню бир къырыйындан кёкню къырыйына ерли дюньяны дёрт де ягъындан Оьзюню сайлангъанларын бир ерге жыйдыражакъ.
28 Инжир терекден мисал алып къоюгъуз: ону бутакъларына сув тюшюп, япыракълар чыгъарагъан заманда, яй ювукълашгъанны билигиз. 29 Шолай сиз де бу затланы болагъанын гёргенде, Инсанны Уланы ювукъда экенни, етип геле турагъанны билигиз. 30 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да, гьали бар наслу яшай туруп, яшавгъа чыгъажакъ. 31 Кёк де, ер де ёкъ болуп таяжакъ, амма Мени сёзлерим бир заманда да ёкъ болмажакъ.
32 О гюнню де, о сагьатны да бирев де, гьатта кёклердеги малайиклер де, Оьзю Уланы да билмей, янгыз Атам биле. 33 Вёрегиз, юхлап турмагъыз! Шону сагьаты къачан гележегин билмейсиз. 34 О ёлгъа чыгъагъан бир адамны гьалына ошай: о адам уьюнден гетегенде, къулларыны гьарисине оьз ишин тапшуруп, уьйге къарамакъны, къапучугъа буса даим айыкъ турмакъны буюра. 35 Гьасили, айыкъ туругъуз! Неге тюгюл де, уьйню еси не вакъти гележегин – ахшаммы, гечортадамы, хоразлар къычырагъан тавукъчакъдамы яда гюн чыкъгъанда эртенми – билмейсиз. 36 О хапарсыздан гелип, сизин юхлай туруп тапмасын! 37 Сизге айтагъанымны бары да адамлагъа айтаман: айыкъ туругъуз!
14
Исагъа къаршы питне
1 Ягьуди Пасха ва Маясыз Экмекни байрамы болма эки гюн къала. Баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер Исаны гьилла булан тутуп оьлтюрмеге ёл излей. 2 Олар:
– Байрам гюнлерде этмеге тарыкъ тюгюл, дагъы ёгъесе халкъ баш гётережек, – дейлер.
3 Иса Байтанияда яман гён аврувдан авруйгъан Симонну уьюнде къонакълыкъда болгъан. О янтайып турагъанда, ичинде бек багьалы нард деген атир ийисли таза май къуюлгъан чыны кажинни де тутуп, онда бир къатынгиши гирип геле. Кажинни сындырып, о майны Исаны башына тёге. 4 Къонакъланы бирлери огъар ачувлана ва бир-бирине:
– Булай багьалы майны не учун шолай зая эте? 5 Шону чу уьч юз гюмюш акъчадан да артыкъгъа сатып, пакъырлагъа садагъа этип бермеге ярай эди! – деп сёйлейлер ва къатынгъа бек айып этмеге башлайлар.
6 Амма Иса булай дей:
– Къатынны парахат къоюгъуз! Огъар неге къайнашасыз? Мени учун о бир яхшы иш этди! 7 Пакъырлар даим сизин яныгъызда болажакъ, не заман сюйсегиз де, олагъа яхшылыкъ этмеге болажакъсыз. Мен буса даим яныгъызда болмажакъман. 8 Къатын къолундан гелеген затын этди. Гёммеге гьазирлемек учун, о Мени чархыма май тёкдю. 9 Гертисин сёйлеймен сизге: бу Сююнч Хабар бютюн дюньяны не еринде билдирилсе де, бу къатын этген иш сёйленежек ва оьзю эсге алынажакъ.
Ягьуданы хыянатлыгъы
10 Шо вакъти Исаны он эки де якъчысыны бири болгъан Ягьуда Искариет, Ону баш дин къуллукъчуланы къолуна бермек учун, оланы янына гете. 11 Олар шону эшитип, сююнелер ва огъар акъча бермеге сёз берелер. Ягьуда Исагъа хыянатлыкъ этмек учун онгайлы мюгьлет ахтарып айлана.
Пасха байрам аш
12 Ягьуди Пасхагъа къурбан къозусу союлагъан Маясыз Экмекни байрамыны биринчи гюнюнде якъчылары Исагъа:
– Пасха ашны Сен къайда ашама сюесен? Биз барып гьазирлейик, – дейлер.
13 Иса якъчыларындан экевюн йибере туруп, олагъа булай дей:
– Шагьаргъа барыгъыз. Сизге онда кажин булан сув алып барагъан бир адам къаршылашар. Ону арты булан барарсыз. 14 О гирген уьйню есине: «Устаз, Пасха байрам аш ашамакъ учун якъчыларым да булан уьюнгде жыйылма болагъан ер къайдадыр деп сорай эди», – деп айтарсыз. 15 О сизге оьрде ясалгъан, бары да зат гьазирленген бир уллу отав уьйню гёрсетежек. Бизин учун ахшам ашны шонда онгарыгъыз.
16 Якъчылары ёлгъа тюшелер ва шагьаргъа гелгенде, бары да затны Иса айтгъан кюйде болуп табалар. Онда олар ягьуди Пасха ашны гьазирлейлер.
17 Ахшам он эки якъчысы да булан Иса шонда геле. 18 Олар тепсиде олтуруп ашап турагъанда, Иса:
– Гертисин сёйлеймен сизге: Мени булан бирге тепсиде олтуруп ашап турагъанлардан биригиз Магъа хыянатлыкъ этежексиз, – дей.
19 Олар бек пашман болалар ва бирерлеп:
– Шо мен тюгюлмендир чи? – деп сорамагъа башлайлар.
20 Иса олагъа булай жавап бере:
– Он экевден шо бирев экмегин Мени булан бир сукарагъа мандырагъаныгъыз болажакъ! 21 Сыйлы Язывларда Оьзюню гьакъында язылгъаны йимик, Мен, Инсанны Уланы, оьлме герекмен. Амма Инсанны Уланына хыянатлыкъ этген адамны гьалына адаршай! О адам анадан тувмай къалгъан буса яхшы эди!
22 Олар ашайгъанда, Иса экмек алып, шюкюр дуа да этип, сындырып якъчыларына пайлай. Сонг:
– Алыгъыз, бу Мени къаркъарамдыр! – дей.
23 Сонг О бир аякъны ала, шюкюр дуа да этип, олагъа бере ва барысы да ондан ичелер. 24 Иса булай дей:
– Бу аякъ хыйлыланы гюнагьларын гечдирмек учун тёгюлежек къанымдыр. О къан Аллагьны ва Ону халкъыны арасындагъы разилешивню белгисидир. 25 Гертисин сёйлеймен сизге: Аллагь толу кюйде гьакимлик этеген заман гелгинче, Мен юзюмден этилген чагъырны дагъы ичмежекмен. О заман янгы чагъыр ичежекмен. 26 Аллагьгъа макътав йыр йырлагъандан сонг, олар Зайтун тавгъа гетелер.
Петер Исаны инкар этмежекге сёз бере
27 Шонда Иса якъчыларына булай дей:
– Сиз барыгъыз да Мени къоюп гетежексиз. Сыйлы Язывларда: «Къойчуну оьлтюрежек, сиривдеги къойлары чачылышажакъ», – деп язылгъан чы. 28 Мен оьлюп тирилген сонг, сизден алда Галилеягъа барып туражакъман.
29 – Эгер Сени бары да инкар этсе де, мен инкар этмесмен! – дей Петер Огъар.
30 Шо заман Иса огъар:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бугюн, гьатта бу гече хораз эки керен къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен, – дей.
31 Амма Петер:
– Магъа Сени булан бирге оьлюп гетмеге тюшсе де, мен Сени инкар этмесмен! – деп дагъы да къаныгъывлу кюйде такрарлай. Оьзгелери де шолай дейлер.
Иса Гетсамания бавунда
32 Мундан сонг олар Гетсамания деген бир ерге гелелер. Иса якъчыларына:
– Мен дуа этип битгинче, сиз мунда олтуруп туругъуз, – дей.
33 О Петерни, Якъубну ва Югьанны Оьзю булан ала, къайгъырмагъа ва гьалекленмеге башлай. 34 Олагъа:
– Юрегимни терен къайгъы басгъан, мунда Мени булан къалып, юхламай туругъуз! – дей.
35 Бираз ари тайып, ерге къапланып, шо мюгьлет болма тарыкълы зат, имканлы буса, Оьзюне етмесин деп, дуа этмеге башлай. 36 Иса:
– Атам! Сени къудратынг етмейген зат ёкъ. Мени бу къысматдан къутгъар! Амма Мен сюеген кюйде тюгюл, Сен сюеген кюйде болсун, – дей.
37 Иса къайтып якъчыларыны янына гелгенде, оланы юхлай туруп таба. Петерге булай дей:
– Сен юхлаймысан? Бир сагьат сама юхламай туруп болмадынгмы? 38 Юхламагъыз. Болажакъ сынавлардан оьтмек учун дуа этигиз. Юрек хыял этсе де, къаркъараны буса гючю ёкъдур!
39 О дагъы да ари тайып, алдагъы дуасындагъы сёзлени айта туруп дуа эте. 40 Къайтып гелгенде, якъчыларын дагъы да юхлай туруп таба. Олар юхусундан гёзлерин ачып болмайлар. Огъар не жавап берегенин билмейлер.
41 Уьчюнчю гезик де оланы янына гелип, Иса:
– Сиз гьали де ятып юхлап рагьатланамысыз? Таманыгъыз! Заман етишген. Мен, Инсанны Уланы, гюнагьлыланы къолуна бериле тураман. 42 Туругъуз, гетейик! Муна, гьали Магъа хыянатлыкъ этеген адам да ювукълашып геле, – дей.
Исаны тутулуву
43 Иса бу сёзлени сёйлеп турагъанда, шоссагьат он эки якъчысыны бириси болгъан Ягьуда геле. Ону булан бирге баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар йиберген къылычлары ва таякълары булангъы кёп халкъ да бола. 44 Исагъа хыянатлыкъ этеген Ягьуда олар булан:
– Мен Оьзюн оьбежек Адам Исадыр. Ону тутарсыз, тек Ону сакълыкъ булан элтерсиз, – деп алданокъ сёйлешген болгъан.
45 Шоссагьат о Исагъа ювукълашып:
– Устаз, – деп, Ону оьбе.
46 Шо заман Исаны туталар. 47 Ону янында токътагъан якъчыларындан бири, къылычын да сувуруп, уруп дин къуллукъчуланы башчысыны къулуну къулагъын гесип тюшюре. 48 Шо заман Иса олагъа булай дей:
– Сиз Мени уьстюме, бир жинаятчыны тутагъанда йимик, къылычлар да, таякълар да булан гелгенсиз. 49 Мен гьар гюн сизин булан ибадатханада болуп, сизге Аллагьны каламын англатып турдум, сиз де Мени тутмадыгъыз. Амма Сыйлы Язывларда язылгъан сёзлер яшавгъа чыкъмагъа герек!
50 Шо заман бары да якъчылары Исаны къоюп къачалар. 51 Исаны артындан гелегенлени арасында ялангъач къаркъарасына кетен шаршав чырмалгъан бир жагьил улан болгъан. Олар ону да туталар. 52 Амма о улан, оланы къолунда шаршавун да къоюп, сыпкъырылып, ялангъач кююнде къачып гете.
Ягьудилени оьр мажлисини алдында
53 Исаны дин къуллукъчуланы башчысыны янына гелтирелер. Онда бары да баш дин къуллукъчулар, тамазалар ва дин алимлер де жыйылалар. 54 Петер буса дин къуллукъчуланы башчысыны абзарына ерли, арекден туруп, Исаны арты булан юрюй. Онда отну алдында да олтуруп, къаравулчулар булан бирге исси болуп тура. 55 Баш дин къуллукъчулар ва бютюн ягьудилени оьр мажлиси буса Исаны оьлтюрмек учун Огъар къаршы ялгъан шагьатлар ахтарып айланалар. Амма Ону айыбын тапмайлар. 56 Кёплер Огъар къаршы ялгъан шагьатлыкъ этсе де, оланы шагьатлыкълары бир-бирине къыйышмай.
57 Огъар къаршы булай ялгъан шагьатлыкъ этегенлери де бола:
58 – Биз Ону къол булан ишленген бу ибадатхананы Мен дагъытажакъман, уьч гюнден къол булан ишленмеген башгъасын тигежекмен деп сёйлейгенин эшитдик.
59 Амма оланы ялгъан шагьатлыкълары мунда да бир-бирине къыйышмай. 60 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы ортагъа чыгъып, Исагъа:
– Неге бир жавап да бермейсен? Буланы Сагъа айтагъанларына къаршы айтмагъа затынг ёкъму? – деп сорай.
61 Иса сёйлемей токътай ва гьеч жавап бермей. Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы Огъар:
– Аллагьу-Тааланы Уланы ва Месигь Сенмисен? – деп дагъы да сорай.
62 – Менмен. Инсанны Уланын да бары да затгъа гючю етеген Аллагьны онг ягъында олтуруп, кёкню булутларыны уьстюнде гелегенин гёрежексиз, – деп жавап бере Иса.
63 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы, уьст опуракъларын йыртып йиберип:
– Бизге дагъы шагьатлар негер тарыкъдыр? 64 Муну Аллагьгъа къаршы капир затланы сёйлейгенин эшитдигиз! Сиз нечик ойлашасыз? – дей.
Оланы барысы да О айыплы ва оьлтюрюлме герек деп гьисап эте. 65 Бирлери Ону бетине тюкюрмеге, гёзлерин байлап, токъаламагъа башлайлар.
– Къайда, пайхаммарлыгъынгны гёрсет, – дей. Къаравулчулар да Ону аралап тюймеге башлайлар.
Петер Исаны инкар эте
66 Петер тюпде, абзарда турагъанда, ону янына дин къуллукъчуланы башчысыны къаравашларындан бириси геле. 67 Отда исинип турагъан Петерни гёргенде, огъар яхшы тикленип къарап:
– Шо назаретли Иса булан сен де бар эдинг чи, – дей.
68 – Сен нени гьакъында сёйлейгенингни билмеймен ва англамайман, – деп инкар этип, Петер къабакъ тюпге багъып чыгъып гете. Шо заман хораз къычыра.
69 Къараваш, Петерни дагъы да гёрюп, янында токътагъанлагъа:
– Бу да олардан биревю, – деп сёйлемеге башлай.
70 Петер дагъы да инкар эте. Арадан бираз заман оьтген сонг, онда токътагъанлар Петерге дагъы да:
– Сен оланы биревю экенинг герти. Сен де галилеялысан чы, – дейлер.
71 – Сиз айтагъан Адамны мен танымайман, – деп, ант этмеге башлай о.
72 Шо заман хораз экинчи керен де къычыра. «Хораз эки керен къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен», – деп Иса айтгъан сёзлени Петер шо заман эсине гелтире ва гьынкъ этип йыламагъа башлай.
15
Исадан сорав алына
1 Эртен тез вакъти баш дин къуллукъчулар, тамазалар, дин алимлер ва ягьудилени оьр мажлисини оьзге бары да ортакъчылары генгеш этгенден сонг, Исаны байлап алып барып, Пилатгъа берелер. 2 Пилат Огъар:
– Сен ягьудилени пачасымысан? – деп сорай.
– Оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
3 Баш дин къуллукъчулар Ону кёп ишлерде айыпламагъа башлайлар. 4 Пилат дагъы да Огъар:
– Сен гьеч жавап бермежекмисен? Гёремисен, Сени нечакъы ишлерде айыплайлар! – деп сорай. 5 Амма Иса огъар дагъы бир жавап да бермей. Шо Пилатны бек тамаша эте.
«Исамы, Бараббамы?»
6 Гьакимни тутулуп туснакъ этилгенлени бирисин ягьуди Пасха байрамда халкъны тилевюне гёре азат этеген адаты болгъан. 7 Шо вакътилерде хозгъавулну заманында адам оьлтюрген башгётеривчюлер булан бирче туснакъда турагъан Барабба деген бирев болгъан. 8 Халкъ гелип:
– Бизге адатлы гьалда этеген затынгны эт, – деп Пилатгъа тилемеге башлай.
9 – Сюйсегиз, мен сизин учун ягьудилени пачасын чыгъараймы? – дей Пилат олагъа.
10 Неге тюгюл де, Пилат баш дин къуллукъчулар Исаны гюллемекликден тутдургъанын биле. 11 Баш дин къуллукъчулар буса Исаны тюгюл, Бараббаны чыгъарсын деп тилемеге халкъны бакъдыралар. 12 Амма Пилат олагъа:
– Олай буса, ягьудилени пачасы деп айтылагъан адамгъа мен не этейим дагъы? – деп дагъы да сорай.
13 Олар да жавап бере туруп, къычырып:
– Ону хачгъа ил! – дейлер.
14 – Бу не яманлыкъ этген? – деп сорай о.
– Ону хачгъа ил! – деп дагъы да бек къычыралар олар.
15 Шо заман Пилат халкъны рази этмек учун, Бараббаны чыгъара, Исаны буса къамучу булан тюйдюрген сонг, хачгъа илмек учун йибере.
Исаны хорлайлар
16 Асгерлер Исаны бекликни ичине, преторий деген ерге гийирелер ва Ону айланасына оьзлени асгер бёлюгюн жыялар. 17 Огъар бир авур къызыл аба, башына да тегенеклерден эшилип этилген бир таж гийдирелер.
18 – Яшасын ягьудилени пачасы! – деп къычырып, мысгъылламагъа башлайлар.
19 Ону башына таякълар булан уралар, бетине тюкюрелер, Огъар сужда этеген болуп гёрюнюп, Ону алдында тизлеринден югюнелер. 20 Ону мысгъыллап ялкъгъан сонг, авур къызыл абаны уьстюнден чечип алалар. Къайтара оьзюню опуракъларын гийдирип, хачгъа илмеге алып гетелер.
Исаны хачгъа илелер
21 Искендер булан Руфну атасы, киринейли Симон деген бирев авлакъдан къайтывунда шо ерден оьтюп бара болгъан. Исаны илежек хачны гётерип юрюмеге ону борчлу этелер. 22 Исаны Голгота, демек «Такъаны ери» деп айтылагъан ерге гелтирелер. 23 Огъар ичмеге эсден тайдырагъан затлар къошулгъан чагъыр берелер. Амма Иса ону ичмей. 24 Сонг асгерлер Ону хачгъа илелер ва ким не алажакъ деп чёп салып, Ону опуракъларын пайлап алалар.
25 Ону хачгъа илгенде, эртен сагьат тогъуз вакъти болгъан.
26 Ону айыбын гёрсетеген такътагъа «Ягьудилени пачасы» деп языла.
27 Ону булан бирге, бирин онг ягъында, биревюн де сол ягъында, эки талавурчуну да хачгъа илелер. [
28 ]
[41] 29-30 Ондан оьтегенлер, башларын чайкъай туруп, Огъар:
– Гьы, Сен чи, ибадатхананы дагъытып, уьч гюнден ону къайтарып къурагъан Адам эдинг! Энни Оьзюнгню къутгъар! Илинген хачынгдан тюш гьали! – деп мысгъыллап сёйлейлер.
31 Шолай баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер, Ону мысгъыллай туруп:
– Башгъаланы къутгъара эди, Оьзюн буса къутгъарып болмай! 32 Къой, гёрейик, Исрайылны пачасы, Месигь хачдан тюшсюн гьали, шону гёрсек, биз де иман саларбыз, – деп бир-бирине сёйлейлер. Ону булан бирче илингенлер де Огъар сёгюшелер.
Исаны оьлюмю
33 Тюшде сагьат он экиден уьчге ерли бютюн уьлкени къарангылыкъ къуршай. 34 Тюшде сагьат уьч вакътиде Иса гючлю тавуш булан:
– Эли, Эли, лама сабакътаны? Демек, «Аллагьым, Аллагьым! Мени не саялы ташлап къойдунг?» – деп къычыра.
35 Онда болгъанлардан бирлери муну эшитгенде:
– Къарагъыз чы! О Илиясны чакъыра! – дей.
36 Бирев чабып барып, чюпюрекни ачыгъан чагъыргъа чомуп, ону таякъны башына да илип, Исагъа авзун бавукъ этмеге узата. Сонг:
– Къой, къарайыкъ, Илияс гелип, Ону хачдан тюшюрерми экен? – дей.
37 Иса буса бек къычырып аваз этип, жан бере.
38 Шо мюгьлетде ибадатханадагъы перде, уьстден тюпге ерли ярылып, эки бёлюне. 39 Ону къаршысында токътагъан юз асгерни башчысы, Иса жан береген кююн гёргенде:
– Гертилей де, Бу Адам Аллагьны Уланы болгъан, – дей.
40 Мунда йыракъдан туруп къарагъан къатынгишилер де бола. Оланы арасында Маждаллы Мариям, Юсупну ва гиччи Якъубну анасы Мариям ва Саломия да бола. 41 Иса Галилеяда турагъанда, олар Ону арты булан гелгенлер ва Огъар кёмек этгенлер. Онда Иса булан бирче Ерусалимге гелген дагъы да кёп къатынгишилер де бола.
Исаны гёмюв
42 О гюн гьазирлик гюню, демек сонгугюнню алдындагъы гюн болгъан ва геч заман болгъан. 43 Ягьудилени оьр мажлисини гёрмекли ортакъчыларындан бири болгъан ва Аллагьны гьакимлик этеген заманын къаравуллайгъан ариматеялы Юсуп геле ва Пилатны янына гирмеге тавакаллыкъ этип, Исаны сюегин бермекни тилей. 44 Пилат Исаны шолай тез оьлгенине тамашалыкъ эте ва юз асгерни башчысын чакъырып:
– Оьлгени хыйлы боламы? – деп сорай.
45 Юз асгерни башчысыны хабарын эшитгенде, Пилат Юсупгъа сюекни алма изну бере. 46 О сатып кетен гебин ала, Исаны хачгъа илинген еринден тюшюре, Ону кетен гебинге чырмай ва ярны оюп этилген бир къабургъа салып, ону алдын таш булан яба. 47 Маждаллы Мариям ва Ёсейни анасы Мариям къарап Исаны къайда салгъанын гёрелер.
16
Исаны тирилмеклиги
1 Сонгугюн оьтгенден сонг, Маждаллы Мариям, Якъубну анасы Мариям ва Саломия барып Исаны сюегине сюртмек учун атирлер сатып алалар. 2 Къаттыгюн эртен кёп тез вакъти гюн чыкъгъандокъ, олар къабургъа гелелер. 3 Олар:
– Къабурну алдындагъы ташны бизге ким тайдырып берир, – деп бир-бирине сёйлейлер. 4 Къараса, олар ташны къабурну алдындан йылышгъанын гёрелер. Таш буса бек уллу таш болгъан. 5 Къабургъа гиргенде, олар акъ опуракълар да гийип, онг якъда олтургъан бир жагьил уланны гёрелер, ондан бек къоркъалар.
6 О улан олагъа:
– Къоркъмагъыз! Сиз хачгъа илинген назаретли Исаны излейсиздир. О тирилди. О мунда тюгюл. Муна О салынгъан ер. 7 Гьали барып Петерге де, Исаны оьзге якъчыларына да айтыгъыз: Иса сизден алда Галилеягъа барып туражакъ. Сизге айтгъаны йимик, Ону онда гёрежексиз, – дей.
8 Къатынлар къабурдан чыгъып къачалар, къоркъуп, бек гьайран болалар. Къоркъмакълыкъдан биревге бир зат да айтып болмай къалалар.
Тирилген Иса булан ёлугъув
9 Жуманы биринчи гюнюнде эртен тез тирилген Иса башлап Маждаллы Мариямгъа гёрюне. Бу къатындан Иса етти жинни къувалап чыгъаргъан болгъан. 10 Мариям да барып шо гьакъда Иса булан бирче болгъанлагъа айта. Олар буса яс тутуп терен къайгъыда болгъан. 11 Амма олар Иса тирилгенни ва огъар гёрюнгенни эшитгенде, инанмайлар.
12 Мундан сонг Иса юртгъа барма деп ёлгъа чыкъгъан якъчыларыны экевюне башгъа бир келпетде гёрюне. 13 Олар да къайтып гелип, шо гьакъда къалгъанлагъа айталар, амма олагъа да инанмайлар.
14 Ахырда да О ашап турагъан он бир якъчысына гёрюне. Иса Оьзюню тирилгенин гёргенлеге инанмагъаны учун, имансызлыгъы ва юреклерини енгилмейгени учун, олагъа айып эте.
Иса якъчыларын бютюн дюньягъа йибере
15 Иса олагъа булай дей:
– Бютюн дюньягъа барып айланыгъыз, Сююнч Хабарны бары да адамлагъа билдиригиз. 16 Сююнч Хабаргъа иман салып, сувгъа чомдурулуп, Аллагьгъа тапшурулгъанлар къутгъарылажакълар. Иман салмайгъанлагъа буса дуван этилежек. 17 Иман салагъанлар булай аламатлар гёрсетмеге болажакълар: Мени атым булан жинлени къувалажакълар, янгы тиллерде сёйлежеклер. 18 Олар къоллары булан йыланланы тутуп болажакълар, гьатта оьлтюреген загьруну ичсе де, олагъа зарал болмажакъ, къолун тийдирип, аврувланы сав этежеклер.
19 Раббибиз Иса олар булан сёйлегенден сонг, кёкге гётериле ва Аллагьны онг янында олтура. 20 Якъчылары буса барып Раббибизни сёзюн бары да ерлерде билдирелер. Раббибиз олагъа кёмек эте, гьайран аламатлар гёрсетмек булан оланы сёзлерин гертилей.
Лукъаны Инжили
***
Уьчюнчю Инжилни Лукъа язгъан. Касбусуна гёре Лукъа эмчи болгъан. Ят халкъланы арасындан чыгъып, Исагъа иман салгъанланы сыдраларына къошулуп, о Аллагьны ёлунда къайратлы кюйде чалышма башлай. Элчи Павелни Исаны гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан сапарларында Лукъа кёп гезиклер ону булан бирче болгъан. Оьзюню Инжилин о Теофилге багъышлагъан. Лукъа огъар гьакъыкъатда Иса Ким болгъанын, инсанлагъа О не этип гетгенин гёрсетмеге сюйген. Оьзюн шо къаст бюс-бютюнлей елеген Лукъа ишине бек тындырыкълы кюйде гиришген. О Исаны бу дюньядагъы яшавуна, этип гетген ишлерине шагьат болгъанлардан сорамагъа, Ону гьакъында язылып къалгъан маълуматланы жыймагъа къасткъылгъан.
Лукъа Инжилинде оьзюне белгили болгъан маълуматланы барын да гёрсетип берген. Китабыны лап башында о Ягьия пайхаммарны ва Иса Месигьни тувмакълыгъы булан байлавлу агьвалатланы гьакъында тындырыкълы кюйде хабарлай. Мисал учун, Исаны яшлыгъы гьакъда янгыз о яза. Лукъа Исаны яшавун шо девюрдеги тарихи агьвалатлар булан байлавлу этип гёрсете. Бары да шо агьвалатланы гьакъындагъы хабар янгыз Оьзю Исаны айланасындагъылагъа тюгюл, сав дюньягъа бакъдырылгъан болгъан.
1
Гиришив
1 Арабызда болуп гетген агьвалатланы гьакъында бир хыйлылар хабарлар тизме башлагъанлар. 2 Башындан тутуп шо агьвалатланы оьзлер гёргенлер ва Аллагьны каламына къуллукъ этегенлер бизге шо гьакъда англатды. 3 Мен де, гьей гьюрметли Теофил, башындан тутуп тындырыкълы кюйде ахтаргъандан сонг, шоланы барын да бир ягъадан сагъа язмагъа токъташдым, 4 сагъа уьйретилген шо илмуну гьакълыгъын сен билсин деп айтып.
Ягьия пайхаммар туважагъы билдириле
5 Ягьудеяны гьакими Гьиродну заманында дин къуллукъчу
[42] Абияны бёлюгюнден Закария деген бир дин къуллукъчу ва Гьарунну тухумундан Элизабет деген ону къатыны болгъан.
6 Олар экевю де, Аллагьны алдында муъмин болуп, Раббибизни бары да буйрукъларындан ва насигьатларындан тайышмай иш гёргенлер.
7 Оланы авлети болмагъан. Элизабетден яш болмай болгъан. Ондан къайры да, экевюне де хыйлы йыллар да бола болгъан.
8 Бир керен ибадатханада къуллукъ этмеге ону бёлюгюне гезик гелген заманда,
9 дин къуллукъчуланы адатына гёре чёп салгъанда, арив ийисли затлар яндырмакъ
[43] учун, Раббибизни ибадатханасына гирмеге Закариягъа чёп чыгъа.
10 Арив ийисли затлар яндырылып битгинче, ибадатханадан тышда токътап кёп халкъ дуа этип тура болгъан.
11 Шо заман Закариягъа Раббибизни бир малайиги гелип гёрюне. О арив ийисли затлар яндырылагъан ерни онг янында токътай. 12 Малайикни гёргенде, Закария адай ва бек къоркъа. 13 Малайик буса огъар булай дей:
– Къоркъма, Закария! Сени дуанг къабул этилди. Къатынынг Элизабет сагъа бир улан табажакъ, огъар да Ягьия деп ат къояжакъсан. 14 О сагъа уллу сююнч ва шатлыкъ гелтирежек ва ону тувмакълыгъына кёплер сююнежеклер. 15 Ягьия Раббибизни алдында уллу адам болажакъ, чагъыр ва оьзге ички ичмежек, анасындан тувгъандан тутуп онда Аллагьны Ругьуну гючю болажакъ. 16 Исрайылны халкъындан кёплерин оьзлени Аллагьы болгъан Раббибизге иман салдыражакъ. 17 О аталарын авлетлери булан ярашдыражакъ, енгилмейгенлени муъминликни ёлуна къайтаражакъ. Раббибизни геливюне халкъны гьазирлемек учун, о Илияс пайхаммарныки йимик ругь ва къудрат булан Ону алды булан гележек.
18 Закария малайикге:
– Мен ону неден билермен? Мен чи бир къарт адамман, къатыныма да хыйлы йыллар бола, – деп сорай.
19 – Мен Аллагьны алдында турагъан Жабрайылман, сени булан сёйлемек ва бу сююнчню сагъа билдирмек учун йиберилип гелгенмен. 20 Заманы етишгенде, гьакълыгъы билинежек мени сёзлериме инанмагъанынг саялы, сени тилинг тутулуп, бу затлар болгъунча, сёйлеп болмай туражакъсан, – деп жавап бере огъар малайик.
21 Къырда Закарияны чыкъмакълыгъын къаравуллап токътагъан халкъ ону ибадатханадан чыкъмай олай узакъ къалып турагъанына тамашалыкъ эте. 22 Чыкъгъан заманда, Закария олагъа сёйлеп болмай. Олар да ибадатханада Закариягъа бир гёрюнюш гёрюнгенни англай. Закария олагъа ишаралар булан англата, тили тутулгъан кююнде къала.
23 Ибадат гюнлери битгенден сонг, о уьюне къайта. 24 Бир нечакъы замандан сонг, къатыны Элизабет яшгъа токътай ва беш ай уьюнден чыкъмай туруп, сонг:
25 – Мени учун муну этген Раббибиздир. Гьали адамланы арасында мени биябур гьалдан къутгъарды, – дей.
Исаны туважагъы билдириле
26 Элизабет айлы болуп алтынчы айда Жабрайыл малайик Аллагьны ягъындан Галилеяны Назарет деп айтылагъан шагьарына 27 Давутну ожагъындан болгъан Юсуп деген адамгъа гелешинген бир къызны янына йибериле. Къызны аты Мариям болгъан. 28 Малайик ону янына гирип:
– Салам сагъа, гьей оьзюне Аллагь рагьмулу болгъан къыз. Раббибиз сени буландыр, – дей.
29 Къыз буса, ону гёрюп, сёзлеринден тартына ва бу сёзлер нени англатмагъа бола деп ойлаша. 30 Малайик огъар булай дей:
– Къоркъма, Мариям! Аллагь сагъа рагьмулу болду. 31 Айлы болуп, бир улан табажакъсан ва Огъар да Иса деп ат къояжакъсан. 32 О Аллагьны алдында уллу болажакъ, Огъар Аллагьу-Тааланы Уланы деп айтылажакъ ва Раббибиз Аллагь Огъар уллу атасы Давутну тахын бережек. 33 О даим Якъубну халкъыны уьстюнде пача болуп туражакъ ва Ону гьакимлигини ахыры болмажакъ.
34 Мариям буса малайикге:
– Бу нечик болажакъ, мен чи гьали де эрге де бармагъанман? – деп сорай.
35 Огъар малайик булай жавап бере:
– Аллагьны Ругьу сени уьстюнге гележек ва Аллагьу-Тааланы къудраты сени къуршап алажакъ. Шогъар гёре сенден туважакъ сыйлы Авлетге Аллагьны Уланы деп айтылажакъ. 36 Муна сени къардаш къатынынг Элизабет, о оьзю къарт буса да, уланъяшгъа токътады. Бары да халкъ ондан яш болмай дей эди. О айлы болгъанлы буса гьали алты ай бола. 37 Аллагь этип болмайгъан гьеч бир зат ёкъдур.
38 О заман Мариям:
– Мен Раббимни къулуман. Къой, магъа да сен айтгъан кюйде болсун, – дей. Малайик де ону янындан гете.
Мариям Элизабетни янына бара
39 Шо гюнлерде Мариям алгъасавлукъда тав бойда ерлешген Ягьудеядагъы бир шагьаргъа бара. 40 Закарияны уьюне гирип, о Элизабет булан саламлаша. 41 Элизабет Мариямны саламын эшитгенде, ону къарнында яш тербенип йибере. Элизабет Аллагьны Ругьундан тола. 42 Гётеринки тавуш булан Элизабет булай дей:
– Къатынланы арасындан Аллагь инг сыйлагъаны сенсен. Сени къарнынгдагъы балангны да сыйлагъандыр. 43 Раббимни анасы яныма гелмеклик йимик насип болмагъа мен киммен? 44 Неге десенг, сени саламынгны сеси мени къулагъыма чалынгъандокъ, къарнымдагъы балам сююнмекден тербенип гетди. 45 Раббибиз оьзюне айтгъан сёзлер герти болажагъына иман салгъан къатын насиплидир!
46 Мариям булай дей:
– Жаным Раббибизге макътав эте,
47 Къутгъарывчум болгъан Аллагь учун юрегим сююне,
48 О Оьзюню инг гиччи бир къулу болгъан магъа тергев берди.
Энниден сонг бары да наслулар магъа насипли деп
айтажакълар.
49 Къудратны Еси мени учун зор уллу иш этди. Ону Аты
Сыйлыдыр!
50 Аллагьны рагьмусу Оьзюнден къоркъагъан
бары да наслулагъа болажакъ.
51 О Оьзюню къолу булан къудратын гёрсетди, оьктемлени юреклериндеги яман къастларын тозду.
52 Гючлюлени тахларындан тюшюрдю, гючсюзлени буса гётерди.
53 Ачланы ниъматлардан толтурду, байланы буса бош къайтарды.
54 Аллагь Оьзюню къуллукъчусу болгъан
Исрайылгъа кёмекге табулду.
55 Бизин аталарыбызгъа сёз бергени йимик, О Ибрагьимге ва ону наслуларына даим рагьму этмеге унутмады.
56 Элизабет булан уьч айгъа ювукъ тургъандан сонг, Мариям уьюне къайта.
Ягьия пайхаммарны тувмакълыгъы
57 Элизабетни яш тапма чагъы етишип, о улан таба. 58 Хоншулары ва къардашлары, Раббибиз Элизабетге Оьзюню уллу рагьмусун гёрсетгенни эшитип, ону булан бирге сююне.
59 Сегизинчи гюн яшны сюннет этме гелелер ва огъар, атасына йимик, Закария деп ат къоймагъа сюелер. 60 Амма анасы:
– Тарыкъ тюгюл! Ону аты Ягьия болажакъ, – дей.
61 – Сени тухумунгда шолай аты булан бирев де ёкъ, – дейлер олар.
62 Яшгъа не ат къойма сюегенин атасына ишаралар булан сорамагъа башлайлар. 63 Закария бир такъта гесек гелтирмекни тилей ва: «Ону аты Ягьиядыр», – деп яза. Барысы да тамаша болуп къалалар. 64 Шо мюгьлетде Закария сёйлеп болагъан бола. О Аллагьгъа макътав этмеге башлай. 65 Оланы бары да хоншуларына къоркъув тюше. Бары да бу агьвалатланы гьакъындагъы хабар Ягьудеяны бютюн тав ерлерине яйыла. 66 Шону эшитгенлени барысы да, бугъар тамаша болуп: «Ажайып бар, бу яш не болажакъ?» – дейлер. Гертилей де, Раббибизни къудраты ону булан бола.
Закария Аллагьны атындан сёйлей
67 Ягьияны атасы Закария Аллагьны Ругьундан тола ва шону таъсиринден адамлагъа булай сёйлей:
68 – Оьз халкъына кёмекге гелген ва огъар эркинлик гелтиреген Исрайылны Аллагьы Раббибизге макътав болсун!
69-70 Аллагь бырынгъы заманлардан берли Оьзюне тапшурулгъан пайхаммарлардан таба билдиргенине гёре,
О бизге Оьзюню къулу Давутну наслусундан къудратлы бир Къутгъарывчуну йиберди.
71 О бизин душманларыбыздан ва бизин сюймейгенлени
барысындан да къутгъаражакъ.
72 Шолайлыкъда, аталарыбызгъа рагьму эте ва Оьзюню айтгъан сыйлы сёзюн унутмай.
73-75 Бютюн оьмюрюбюз Аллагьны алдында Оьзюне тапшурулуп ва муъмин болагъан кюйде биз къоркъувсуз Оьзюне ибадат этмек учун, душманларыбыздан къутгъараман деп, О
бизин уллу атабыз Ибрагьимге ант этди.
76 Сен де, балам, Аллагьу-Тааланы пайхаммары деген атны
алажакъсан, неге тюгюл Огъар ёллар салмакъ учун,
Ону алды булан йиберилежексен,
77 халкъны гюнагьлары гечилгенин ва къутгъарылажагъын огъар билдирежексен.
78 Аллагьыбызны юреги рагьмудан толуп, кёклерден
къутгъарывну Гюнешин
[44] йибережек.
О къарангылыкъда ва оьлюм тунлугъунда турагъанлагъа
барысына да ярыкъ бережек.
79 Бизге парахатлыкъны ёлун гёрсетежек.
80 Яш буса торая туруп, ругьун къуватландыра ва Исрайылны халкъына гёрюнежек гюнге ерли дангылларда къала.
2
Исаны тувмакълыгъы
1 Шо заман Август пача бютюн Рум дюньясындагъы халкъны санавун гьисапгъа алсын деп буйрукъ эте. 2 Кивириний Сурияны гьакими болгъанлы, бу биринчилей оьтгерилеген гьисап алыв болгъан. 3 Гьисапгъа алынмакъ учун, гьар ким оьзю тувгъан ерине гете. 4-5 Юсуп Давутну агьлюсюнден болгъан. Гьисапгъа алынмакъ учун, о Галилеядагъы Назарет шагьардан Ягьудеяда ерлешген Байтлагьам деген Давут тувгъан шагьаргъа багъып ёлгъа тюше. Юсуп булан шо вакътилерде айлы болгъан гелешмиши Мариям да бара. 6 Олар онда турагъан вакътиде Мариямны яш тапмагъа чагъы етише. 7 О оьзюню биринчи уланын таба, яшны къуннакълай. Ондагъы петерде оьзлер учун ер болмагъаны саялы, Ону отлукъгъа салып къоя.
Къойчулар ва малайиклер
8 Шо ерлерден бираз ариде гече авлакъда къалып оьзлени сиривлерин багъагъан бир къойчулар болгъан. 9 Бирден оланы алдына Раббибизни малайиги гелип токътай. Раббибизни сыйлы нюрю оланы юзлерин ярыкъландырып къоя. Къойчулар бек къоркъалар. 10 Амма малайик олагъа булай дей:
– Къоркъмагъыз! Мен сизге кюллю халкъны сююндюрежек бир уллу сююнч гелтиргенмен.
11 Бугюн Давут тувгъан шагьарда сизге Къутгъарывчу тувду. О – Месигь
[45] Раббидир.
12 Муна сизге бир белги: сиз отлукъда ятгъан, бир къуннакълангъан Яшны табажакъсыз.
13 Бирден бу малайик булан бирге кёкден гелген кёп башгъа малайиклер гёрюне. Олар Раббибизни алгъышлап:
14 – Кёклердеги Аллагьгъа макътав ва ер юзюнде Аллагь сюеген инсанланы арасында парахатлыкъ болсун! – дейлер.
15 Малайиклер кёкге чыкъгъан заманда, къойчулар бир-бирине:
– Гелигиз, Байтлагьамгъа барайыкъ, онда не болгъанны, Раббибиз бизге билдирген хабар не экенни билейик, – деп сёйлейлер.
16 Алгъасап гелип, къойчулар онда Мариямны, Юсупну ва отлукъгъа салынгъан Яшны табалар. 17 Яшны гёрген сонг, Ону гьакъында оьзлеге малайик айтгъан хабарны адамлагъа айталар. 18 Къойчулар айтгъанны эшитгенлер барысы да шогъар тамашалыкъ эте. 19 Мариям буса къойчуланы сёзлерин эсинде сакълай ва шоланы гьакъында ойлаша тура. 20 Къойчулар, оьзлер эшитген ва гёрген бары да затлар учун Аллагьгъа алгъыш ва макътав эте туруп, гери къайталар: бары да зат олагъа малайик айтгъан кюйде болуп табула.
Исаны ибадатханагъа гелтирелер
21 Арадан сегиз гюн оьтюп, яшны сюннетлемеге заман болгъанда, ананы къарнында амалгъа гелгинчеге де малайик айтгъанда йимик, Огъар Иса деп ат къоялар.
22 Мусаны Къанунуна гёре, тазаланыв адатны заманы етишгенде, Яшны Раббибизге тапшурмакъ учун, Мариям ва Юсуп Ону Ерусалимге элтелер. 23 Неге тюгюл де, Раббибизни Къанунунда башлап тувгъан гьар уланъяш Раббибизге тапшурулма герек деп язылгъан. 24 Къанунгъа гёре, олар къурбан этмек учун уьй ва къыр гёгюрчюнню эки баласын алып гелме герек болгъан.
25 О заман Ерусалимде Симон деген бир адам яшай болгъан. О муъмин ва динагьлю, Исрайылны къутгъарылмакълыгъын гёзлейген, оьзюнде Аллагьны Ругьу булангъы гиши болгъан. 26 Месигьни гёрмейли, оьзю оьлмежек деп Симонгъа Аллагьны Ругьуну ягъындан алданокъ билдирилген болгъан. 27 Аллагьны Ругьуну таъсиринден о ибадатханагъа геле. Къанунда язылгъан адатны этмек учун, ата-анасы сабий Исаны ибадатхананы ичине алып гиргенде, 28 Симон, Ону къучагъына алып, Аллагьгъа макътав эте ва булай дей:
29 – Я Раббим, Сен сёз бергенинг йимик, Сен къулунгну гьали парахатлыкъда бу дюньядан гетмеге де къоярсан,
30 неге тюгюл бары да халкъланы гёз алдында
31 ят халкъланы ярыкъландырагъан нюрюнгню
32 ва исрайыл халкъынгны гьюрметин артдырагъан
Къутгъарывчуну яратгъанынгны гёзлерим гёрдю.
33 Яшны ата-анасы Исаны гьакъында Симон айтагъан сёзлеге гьайран болуп тынглайлар. 34 Симон олагъа Аллагьны яхшылыгъын тилеп дуа эте. Сонг Исаны анасы Мариямгъа булай дей:
– Бу ятгъан Яш Исрайылда бир хыйлыланы ер болмакълыгъыны ва оьр болмакълыгъыны себеби болажакъ. 35 Бу Раббибизни бир аламаты болажакъ, амма кёплер Огъар къаршы чыгъажакълар ва оьзлени юреклериндеги яшыртгъын сырланы ачыкъгъа чыгъаражакълар. Сени юрегинге де бир къылыч чанчылгъандай болажакъ.
36 Шонда Ашерни наслу бутагъындан болгъан Фануйылны Аллагьны атындан сёйлейген Анна деген къызы болгъан. О эрге барып, ону булан етти йыл яшагъан сонг, тул къалгъан. 37 Сексен дёрт яшындагъы бу тул къатын, гечеси-гюню булан ибадатханадан чыкъмай, ораза тутуп, дуа этип, ибадат этип тура. 38 О да шо заман гелип, Раббибизге макътав эте ва Ерусалимни къутгъарылмакълыгъын гёзлейгенлени барысына да Ону гьакъында сёйлемеге башлай.
Назаретге къайтыв
39 Раббибизни Къануну буюрагъан бары да затланы тамам этгенден сонг, Юсуп булан Мариям Галилеягъа, оьз шагьары Назаретге къайталар. 40 Яш торая туруп, ругь якъдан гючлене ва гьакъылы арта. Аллагьны рагьмусу да Огъар бакъдырыла.
Иса ибадатханада
41 Исаны ата-анасы гьар йыл ягьуди Пасха байрамда Ерусалимге бара болгъан. 42 Яшгъа он эки йыл битгенде, олар гьаманда йимик байрамгъа Ерусалимге баралар. 43 Байрамдан сонг олар уьйлерине къайта, оьрюм чагъындагъы Иса буса Ерусалимде къалып къала. Яшны ата-анасы шону билмей къалалар. 44 О башгъа къайтагъан адамлар булан бирге геледир деп ойлашалар. Бир гюнлюк ёл юрюген сонг буса, къардашларындан ва танышларындан Ону ахтармагъа башлайлар. 45 Тапмагъанда, Ерусалимге къайтып, яшны онда излейлер. 46 Янгыз уьч гюнден сонг олар Ону ибадатханада табалар. Иса, муаллимлени арасында олтуруп, олагъа тынглап, суаллар бере болгъан. 47 Исагъа тынглагъанлар барысы да Ону гьакъылына ва жавапларына тамашалыкъ этгенлер. 48 Исаны гёргенде, ата-анасы гьайран болуп къала ва анасы Огъар:
– Балам! Сен бизге этгенинг недир? Атанг да, мен де Сени излей туруп, нечик талчыкъгъанны гёресен чи, – дей.
49 Яш буса олагъа:
– Мени негер излеп айландыгъыз? Яда сиз Мен Атамны уьюнде болма герекни билмедигизми? – деп сорай. 50 Амма олар Иса айтгъан сёзлени англамайлар.
51 Иса ата-анасы булан гете ва Назаретге геле, оланы изнусундан чыкъмай тура. Ону анасы буса бары да бу затланы эсде сакълай ва оланы гьакъында ойлаша тура. 52 Иса буса гьакъыл ва оьмюр якъдан оьсе. Йыллар гетген сайын Огъар Аллагьны ва инсанланы сюювю арта.
3
Ягьияны Аллагьгъа къуллукъ этивю
1 Тиберия Румну пачасы болгъанлы он беш йыл битгенде, Понтий Пилат Ягьудеяны гьакими, Гьирод Галилеяны гьакими, ону иниси Филип Итуреяны ва Трагьонит вилаятланы гьакими, Лисаний Абиленаны гьакими, 2 Гьанна булан Кайафа баш дин къуллукъчулар болуп турагъан заманда, дангылда Закарияны уланы Ягьиягъа Аллагьны каламы эшитиле. 3 Ёрдан оьзенни боюндагъы бары да ерлерден айланып, о булай сёйлей:
– Товба этигиз, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртугъуз, шо заман Аллагь сизин гюнагьларыгъызны гечежек.
4 Шону гьакъында Ешая пайхаммарны китабында булай язылгъан:
Дангылда биревню гючлю сеси эшитиле: Раббибизге ёл
гьазирлегиз! Огъар ёлланы тюз этигиз!
5 Гьар ойтан толсун, гьар тав ва тёбе алаша болсун, айланмалар
тюзленсин, ойтанлы ёллар тегишленсин.
6 Шо заман бары да инсанлар Аллагь къутгъарагъанын гёрер.
7 Сувгъа чомуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп янына гелеген халкъгъа Ягьия булай дей:
– Гьей йыланны наслулары! Аллагьны болажакъ жазасындан къутуларсыз деп сизге ким буварды? 8 Сиз гертиден де товба этгенигизни гёрсетеген кюйде яшагъыз. Оьзюгюзге янгыз: «Атабыз Ибрагьимдир», – деп айтмакълыкъ таманлыкъ эте деп айтмагъыз. Неге тюгюл де, сизге айтаман: Аллагь Ибрагьимге бу ташлардан авлетлер яратмагъа да бола. 9 Аллагь балтаны тереклеге тюзлеп тура. Яхшы емиш бермейген гьар-бир терек гесилип, отгъа ташланар.
10 Халкъ огъар:
– Биз не этмеге герекбиз? – деп сорай.
11 – Эки гёлеги барлар бирин гёлексизге берсинлер, ашама ашы барлар да шолай этсинлер, – дей Ягьия олагъа.
12 Сувгъа чомуп, Ягьия оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп, ону янына ясакъ жыйывчулар гелелер. Олар Ягьиягъа:
– Устаз, биз не этейик? – деп сорайлар.
13 – Сиз тийишлисинден артыкъ ясакъ талап этмегиз, – деп жавап бере Ягьия олагъа.
14 Бир-бир асгерлер де огъар:
– Биз не этейик? – деп сорайлар.
– Биревню де гюч булан яда къоркъутуп затын алмагъыз, алагъан алапагъызгъа рази болуп яшагъыз, – дей Ягьия олагъа.
15 Халкъ Месигьни къаравуллап токътап тура. Барысы да Ягьияны гьакъында: «Бу Месигь сама тюгюлмю экен?» – деп ойлашып турагъанда, 16 о олагъа булай жавап бере:
– Мен сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман. Амма менден де къудратлысы гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен. О сизин Аллагьны Ругьуна ва отгъа чомажакъ. 17 Иннырын тазаламакъ, будайын жыйып, беженине тёкмек учун, Ону къолунда кюреги бар, къувугъун буса сёнмежек отда яндыражакъ. 18 Шолай сёзлер булан о халкъгъа дагъы да хыйлы яхшы насигьатлар бере.
19 Ягьия пайхаммар Гьирод гьаким оьзюню агъасыны къатыны Гьиродиядагъа уьйленгенин ва оьзге бары да писликлени аян эте. 20 Оьзю этген бары да писликлеге бирдагъыны къошуп, Гьирод Ягьияны туснакъгъа салмагъа буйрукъну берген.
Сувгъа чомуп, Ягьия Исаны Аллагьгъа тапшура
21 Бютюн халкъ йимик, Иса да, сувгъа чомдуртуп, Оьзюн Аллагьгъа тапшурта. Иса дуа этеген заманда, кёк ачыла. 22 Аллагьны Ругьу гёгюрчюндей Ону янына геле ва кёкден:
– Сен Мени сююмлю Уланымсан, Сенде Мени къуванчым! – деген бир сес чалына.
Исаны тайпа-тухуму
23 Иса Аллагьгъа этеген къуллугъун башлагъан заманда, О отуз яшында бола. Адамлар токъташдырагъанына гёре, Иса – Юсупну уланы. Юсуп буса Гьелини уланы. Ону къалгъан тайпа-тухуму: 24 Маттат, Левий, Малик, Яннай, Юсуп, 25 Маттатия, Амос, Нагьум, Гьесли, Наггай, 26 Маттат, Маттатия, Шимий, Ёсек, Ёда, 27 Ёгьан, Реса, Зерубабил, Шалтыйыл, Нери, 28 Малик, Адди, Косам, Элмадам, Эр, 29 Ешия, Элиезер, Ёрим, Маттат, Левий, 30 Симон, Ягьуда, Юсуп, Ёнам, Елгьаким, 31 Малия, Минна, Маттата, Натан, Давут, 32 Есей, Обед, Боаз, Салимон, Нагьшон, 33 Аминадав, Админ, Арам, Гьесрон, Перес, Ягьуда, 34 Якъуб, Исгьакъ, Ибрагьим, Терагь, Нагьор, 35 Саруж, Рев, Пелег, Эбер, Шелагь, 36 Кайнан, Арпахшад, Сим, Нугь, Ламегь, 37 Матусалагь, Энош, Иеред, Магьалалел, Кайнан, 38 Энос, Сет, Адам – Аллагь.
4
Иса дангылда сынала
1 Аллагьны Ругьундан толгъан Иса, Ёрдан оьзенден къайтып гелген сонг, Аллагьны Ругьу Ону дангылгъа элте. 2 Онда Иса къыркъ гюнню узагъында иблисни ягъындан сыналып тура ва шо гюнлерде бир зат да ашамай. Ахырда да О ач бола.
3 Иблис Исагъа:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, бу таш ашгъа айлансын деп буюр, – дей.
4 – Сыйлы Язывларда: «Инсан янгыз бир аш булан яшамас», – деп язылгъан, – дей Иса огъар.
5 Сонг Исаны бир бийикликге чыгъарып, иблис бир мюгьлетни ичинде Огъар дюньяны бары да пачалыкъларын гёрсете. 6 Иблис Огъар:
– Бары да бу пачалыкъланы бютюн къудратын ва байлыгъын Сагъа беремен, неге тюгюл шо магъа берилген, мен де, кимге сюйсем, шогъар беремен. 7 Сен магъа сужда этсенг, булар барысы да Сеники болажакъ, – дей.
8 – Сыйлы Язывларда: «Раббинг Аллагьгъа сужда эт ва бир Огъар къуллукъ эт», – деп язылгъан, – дей Иса.
9 Сонг иблис Исаны Ерусалимге алып бара ва ибадатхананы инг бийик къалкъысына миндирип, Огъар:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, мундан тюпге багъып атыл, 10 неге тюгюл: «О Оьзюню малайиклерине Сени сакъласын деп буйрукъ этежек. 11 Олар да, аягъынг ташгъа сюрюнмесин деп, Сени къолуна гётерип юрюжеклер», – деп язылгъан чы, – дей.
12 – Сыйлы Язывларда: «Раббинг Аллагьны сынама», – деп де язылгъан, – дей Иса огъар.
13 Иблис бары да сынавларын битдирген сонг, онгайлы бир заман гелгинче, Ону къоюп гете.
Иса Назаретдеги синагогда
14 Иса Галилеягъа къайтгъанда, Аллагьны Ругьуну гючю Ону булан бола. Исаны гьакъындагъы хабар айлана якълагъа яйыла. 15 О синагогларда адамлагъа Аллагьны каламын англата ва олар барысы да Ону макътай.
16 Иса Оьзю оьсген Назаретге геле. Оьзюню адатына гёре, сонгугюн
[46] О синагоггъа бара ва Сыйлы Язывланы охумакъ учун, ортагъа чыгъа.
17 Исагъа Ешая пайхаммарны китабын берелер. Китапны ачып, О булай сёзлер язылгъан ерин таба:
18 – Раббибизни Ругьу Мени уьстюмде, О Мени танглагъан.
О Мени пакъырлагъа Сююнч Хабарны, есирлеге азатлыкъ,
сокъурлагъа гёз ачыв гьакъда билдирмеге йиберген.
О Мени азап чегегенлени азат этмеге,
19 инсанлагъа Раббибизни рагьмусуну заманы етишгенни
билдирмеге йиберген.
20 Китапны ябып ва синагогну къуллукъчусуна къайтарып берип, Иса олтура. Синагогдагъыланы барысыны да гёзлери Огъар тикленип тура. 21 Иса олагъа:
– Мен сизге охугъан бу сёзлер эшитеген бары да халкъны алдында бугюн яшавгъа чыгъып тура, – деп сёйлеме башлай.
22 Барысы да шону арив гёрелер. Ону авзундан чыкъгъан бек тизив сёзлеге гьайранлыкъ этелер ва:
– Бу Юсупну уланы тюгюлмю дагъы? – деп сорайлар.
23 Иса олагъа:
– Озокъда, сиз Магъа «Гьей эмчи! Сен бир башлап Оьзюнге эм эт» деген айтывну айтма боласыз. Капернагьумда болгъан деп биз эшитген затланы мунда, Сени ватанынгда да, эт деп сёйлемеге боласыз, – дей.
24 Сонг булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: оьз ватанында абурлу болгъан гьеч бир пайхаммар да ёкъдур. 25 Сизге дагъы да айтаман: Илиясны заманында уьч йыл ярымны узагъында янгур явмай къургъакълыкъ болуп, бютюн уьлкеге уллу ачлыкъ къопгъан. Шо заман Исрайылда кёп тул къатынлар да болгъан. 26 Илияс оланы гьеч бирини янына йиберилмеген; янгыз Сайданны ювугъундагъы Сарапат шагьардагъы бир тул къатынны янына йиберилген. 27 Элиса пайхаммарны заманында да Исрайылда яман гён аврувлу кёп адамлар болгъан. Олардан гьеч бириси де тазаланмагъан. Янгыз Сурияда яшайгъан Наман тазалангъан.
28 Бу сёзлени эшитгенде, синагогдагъылар барысы да бек къазапланалар, 29 олар хозгъалыша ва Исаны шагьардан къувалай. Ону дёгеретип ташламакъ учун, оьзлени шагьары Назарет къурулгъан тавну башына сюйреп элтелер. 30 Амма Иса оланы арасындан оьтюп чыгъып гете.
Иса Капернагьумдагъы синагогда
31 Иса Галилеяны Капернагьум шагьарына геле ва сонгугюн халкъгъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. 32 О англатагъан затлагъа барысы да гьайранлыкъ этелер. Неге тюгюл де, Иса Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам йимик уьйрете болгъан.
33 Синагогда жинли бир адам болгъан. О гючлю сес булан:
34 – Сен бизден не сюесен, гьей назаретли Иса? Бизин дагъытма гелгенмисен? Мен Сени Ким экенингни таныйман. Аллагьны Сыйлысысан, – деп къычыра.
35 – Тын, ону ичинден чыгъып тай! – деп буюра Иса жинге.
Жин, о адамны синагогну ортасында йыгъып, огъар гьеч бир зарал да этмейли, ону ичинден чыгъып тая. 36 Барысы да гьайран болуп:
– Бу не демекдир? О жинлеге гючю булан буйрукъ эте, олар да чыгъып тая, – деп бир-бири булан сёйлейлер. 37 Ону гьакъындагъы хабар айлана якълагъа яйыла.
Иса кёп адамланы сав эте
38 Синагогдан чыгъып, Иса Симонну уьюне бара. Симонну къайнанасы гючлю иссиликден авруп ята болгъан. Исагъа огъар къарасын деп тилейлер. 39 Аврувну башлыгъында токътап, О къатынны иссилигин тайдыра, о да сав болуп къала. Къатын, шоссагьат аякъгъа туруп, олагъа тепси къура.
40 Гюн артагъан заманда, адамлар Ону янына гьар тюрлю аврувлары булангъыланы гелтирелер. Иса да, оланы гьарисини уьстюне къолларын салып, сав эте. 41 Бир кёплеринден жинлер:
– Сен Аллагьны Уланысан! – деп къычыра туруп чыгъып таялар. Жинлер Оьзю Месигь экенни билегени саялы, Иса олагъа сёйлемесин деп къатты кюйде бувара.
Иса Ягьудеяда Сююнч Хабарны билдире
42 Эртен болгъанда, шагьардан чыгъып, Иса бир янгыз ерге бара. Халкъ Исаны ахтарып айлана ва янына гелип, оьзлени къоюп гетмесин деп, Ону сакъламагъа сюе. 43 Амма Иса олагъа:
– Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны башгъа шагьарларда да билдирмеге герекмен. Мен шону учун йиберилгенмен, – дей.
44 О Ягьудеяны синагогларында Аллагьны каламын англата туруп айлана.
5
Исаны башлапгъы якъчылары
1 Бир керен Иса, Галилея кёлню
[47] ягъасында токътап, айланадагъы ябурулуп жыйылгъан халкъгъа Аллагьны каламын англата болгъан.
2 О кёлню ягъасында токътагъан эки къайыкъны гёре. Балыкъчылар, къайыкълардан чыгъып, торларын жува болгъан.
3 Иса къайыкълардан бирине, Симонну къайыгъына мине. О Симонгъа Оьзюн ягъадан бираз ари элтсин деп тилей. Къайыкъда олтургъан кююнде Иса халкъгъа Аллагьны каламын англата.
4 Англатып битген сонг, Симонгъа:
– Терен ерге багъып юз ва балыкъ тутмакъ учун торларынгны ташла, – дей.
5 – Устаз, биз сав гечени узагъында доландыкъ, гьеч бир зат да тутмадыкъ. Амма Сен айтгъан сонг, торланы ташлажакъман, – деп жавап бере Симон Огъар.
6 Шолай этген сонг, олар оьтесиз кёп балыкъ туталар, балыкъны кёбюнден гьатта торлары йыртылмагъа башлай. 7 Гелип оьзлеге кёмек этгенни сююп, олар башгъа бир къайыкъдагъы ёлдашларына ишара этелер. Олар да гелелер, эки де къайыкъны балыкъдан толтуралар. Авурлукъдан къайыкълар сувгъа батмагъа башлай.
8 Шону гёрюп, Петер деп де айтылагъан Симон:
– Я Раббим, менден ари тай, неге тюгюл мен бир гюнагьлы адамман, – дей ва Исаны тизлерине къаплана.
9 Тутулгъан шолай кёп балыкъны гёрген Симон ва ону булангъы бары да адамлар, 10 ону ёлдашлары болгъан Зеведейни уланлары Якъуб ва Югьан бек къоркъалар. Иса Симонгъа:
– Къоркъма! Бугюнден сонг балыкъны орнуна сен инсанлар тутажакъсан, – дей.
11 Къайыкъланы ягъагъа чыгъарып, бары да затны еринде де къоюп, олар Исаны арты булан гетелер.
Яман гён аврувлу адамны сав болуву
12 Бир керен Иса бир юртгъа бара. Ону янына яман гён аврувлу бир адам геле. Исаны гёргенде, ятып ерге де къапланып, Огъар:
– Я Раббим! Эгер сюйсенг, Сен мени сав этип болажакъ эдинг, – деп ялбара.
13 Иса, къолун узатып:
– Сюемен, сав бол, – деп, авруйгъан адамгъа тие.
Шоссагьатына ону авруву тайып къала. 14 Иса огъар:
– Шону, вёре, биревге де айтмассан. Барып дин къуллукъчугъа гёрюн, аврувдан тазалангъанынг саялы, Муса буюргъан кюйде къурбан эт. Къурбан этгенинг сени къолай болгъанынга шагьатлыкъ этежек, – дей.
15 Буса да Исаны гьакъындагъы хабар бек яйыла. Огъар тынгламакъ ва оьзлени аврувларындан сав болмакъ учун, Ону янына оьтесиз кёп халкъ жыйылып гелмеге башлай. 16 Оьзю Иса буса, янгыз ерлеге гетип, дуа этип тура.
Капернагьумда тербенмейген бир аврувну сав болуву
17 Бир керен Иса Аллагьны каламын англатып турагъанда, Огъар тынглайгъанланы арасында Галилеяны, Ягьудеяны бары да юртларындан ва Ерусалимден гелген фарисейлер
[48] ва дин алимлер болгъан. Аллагьдан гелген гюч булан Иса аврувланы сав этип тура.
18 Бир нече гиши тербенип болмай авруйгъан бир адамны ятывдагъы кююнде гелтирип, ону уьйню ичине гийирмеге ва Исаны алдына салмагъа къарайлар.
19 Адамланы кёплюгюнден аврувну уьйню ичине гийирмеге кюй тапмай, уьйню къалкъысын тешип, ондан таба ону ятыву да булан уьйню ортасына, Исаны алдына, тюшюрелер.
20 Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса аврувгъа:
– Балам, сени гюнагьларынгдан гечилди, – дей.
21 Дин алимлер ва фарисейлер:
– Капир затланы сёйлейген Бу Адам Кимдир? Бир Аллагьдан башгъа гюнагьларындан гечмеге ким бола? – деп ойлашмагъа башлайлар.
22 Оланы ойларын билип, Иса булай дей:
– Сиз неге олай ойлашасыз? 23 Къайсы рагьатдыр: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, юрюп йибер», – демекми? 24 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрежексиз, – деп жавап бере. Авруйгъан адамгъа буса:
– Сагъа айтаман: туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар, – дей.
25 О шоссагьат бары да халкъны гёз алдында тура, ятывун да алып, Аллагьгъа шюкюр де эте туруп, уьюне гете. 26 Барысы да гьайран болуп къалалар ва Аллагьгъа макътав этелер. Къоркъгъан гьалында:
– Бугюн биз бек гьайран ишлер гёрдюк, – дейлер.
Левийни Исаны якъчыларына къошулуву
27 Шондан сонг Иса ондан гете. О ясакъ жыягъан ерде олтургъан Левий деген ясакъчыны гёре ва огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей.
28 Левий де туруп, бары да затын да къоюп, Ону булан гете. 29 Левий оьзюню уьюнде Иса учун бир уллу къонакълыкъ эте. Къонакъланы арасында бир хыйлы ясакъчылар ва оьзге адамлар да бола. 30 Фарисейлер ва дин алимлер буса Исаны якъчыларына:
– Сиз неге ясакъчылар ва гюнагьлылар булан бирче олтуруп ашап-ичип турасыз? – деп сорай.
31 – Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. 32 Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы товба этмеге чакъырмакъ учун гелгенмен, – деп жавап бере Иса олагъа.
Оразаны гьакъында
33 Олар шо заман Исагъа:
– Ягьияны якъчылары чакъда-чакъда ораза туталар ва дуа этелер. Фарисейлени якъчылары да шолай этелер, Сеникилер буса ашап-ичип туралар, – дейлер.
34 Иса олагъа булай жавап бере:
– Тойда гиевню янында олтургъан гиевнёгерлени ашама къоймай сакълама бажарылармы? 35 Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо гюнлерде олар да ораза тутарлар.
36 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Гьеч бирев, янгы опуракъдан гесек алып, эсги опуракъгъа ямав салмас. Салса, янгы опуракъ бузулар. Янгы опуракъдан алынгъан ямав эсгисине ярашмас. 37 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, янгы чагъыр тулукъланы йыртар, чагъыр да ерге тёгюлер ва тулукълар да ярахсыз болур. 38 Янгы чагъыр янгы тулукълагъа тёгюлме герек! 39 Гьеч бирев эсги чагъырны ичгенден сонг, янгысын ичмеге сюймес, неге тюгюл: «Эсгиси яхшы бола», – дейлер.
6
Сонгугюнню масъаласы
1 Бир керен сонгугюн Иса ашлыкъ чачылгъан авлакъдан оьтюп бара болгъан. Ону якъчылары, будай башланы юлкъуп, къоллары булан увуп ашамагъа башлайлар. 2 Фарисейлени бирлери олагъа:
– Сонгугюн гьарам затны сиз неге этесиз? – дейлер.
3 Иса олагъа булай жавап бере:
– Оьзю де, ону булангъылар да ач болгъан заманда, Давут этген затны гьакъында сиз охумагъанмысыз? 4 О Аллагьны уьюне гирген ва янгыз дин къуллукъчулардан къайры дагъы биревге де ашама яратылмайгъан къурбан экмеклени алып ашагъан ва оьзю булан бирче болгъанлагъа да берген, – деп жавап бере. 5 Сонг:
– Мен, Инсанны Уланы, сонгугюнню де уьстюндеги гьакимимендир, – дей.
Къолу къуругъан адам
6 Башгъа бир сонгугюн Иса синагоггъа геле ва онда Аллагьны каламын англата. Онда онг къолу къуругъан бир адам болгъан. 7 Дин алимлер булан фарисейлер, Исаны айыпламакъ учун, сонгугюн О биревню сама сав этмесми экен деп къаравуллап токътагъан болгъан. 8 Тек оланы хыялларын билип, Иса къолу къуругъан адамгъа:
– Туруп, ортагъа чыкъ! – дей.
О адам да, туруп, чыгъа. 9 Шо заман Иса дин алимлер булан фарисейлеге:
– Мен сизге сорайман: сонгугюн не этме ярай? Яхшылыкъмы яда яманлыкъмы? Жанын къутгъарма герекми яда оьлтюрме герекми? – дей. 10 Оланы барысына да къарап, Иса о адамгъа: – Къолунгну узат, – дей.
О да шолай эте ва ону къолу сав болуп къала. 11 Дин алимлер булан фарисейлер буса ачувундан бирден-бир къазаплана ва Исагъа не этме герек деп оьз арасында сёйлешелер.
Иса он эки элчисин танглай
12 Бир керен шо гюнлерде, дуа этмек учун, Иса тавгъа чыгъа ва сав гечени Аллагьгъа дуа эте туруп оьтгере.
13 Эртен болгъанда, Оьзюню якъчыларын янына чакъырып ва оланы арасындан он экисин танглап, олагъа элчилер
[49] деп ат бере. Танглангъанлары булардыр:
14 Иса оьзюне Петер деп ат берген Симон ва ону иниси Андрей, Якъуб, Югьан, Филип, Бартолмай,
15 Маттай, Тома, Алфайны уланы Якъуб, Элинсюер
[50] деп айтылагъан Симон,
16 Якъубну уланы Ягьуда ва артда Исагъа хыянатлыкъ этген Ягьуда Искариет.
Яхшылыкъ ва налат
17 Олар булан бирге тюпге тюшюп, Иса бир тюз ерде токътай. Онда Ону кёп якъчылары ва бютюн Ягьудеядан, Ерусалимден, денгиз ягъадагъы Сайдандан ва Сурдан гелген кёп халкъ жыйылгъан болгъан. 18 Халкъ Огъар тынгламакъ, оьзлени аврувларындан сав болмакъ учун гелген болгъан. Жинли адамлар да сав болгъанлар. 19 Бютюн халкъ Исагъа къолу булан бир тиймеге къаст эте, неге тюгюл Ону ичинден чыгъагъан гюч оланы барысын да сав эте болгъан.
20 Оьзюню якъчыларына гёз къаратып, Иса булай дей:
– Гьей пакъырлар, сиз насиплилерсиз. Аллагьны гьакимлиги сизин учундур. 21 Гьали ач къалгъанлар, сиз насиплилерсиз. Сизин Аллагь тойдуражакъ. Гьали йылайгъанлар, сиз насиплилерсиз. Сиз кюлежексиз. 22 Инсанны Уланы учун сизин адамлар гёрме сюймейгенде, сизин къувалайгъанда, сизин сёгюп, атыгъызны яманлайгъанда, сиз насиплилерсиз. 23 Шо гюн къуваныгъыз ва сююнмеклигигизден оьрге атылыгъыз. Неге тюгюл де, кёклерде сизин уллу савгъат къаравуллагъан. Пайхаммарлар булан бу адамланы ата-бабалары да шолай этген.
24 Сизге буса, гьей байлар, адаршай. Сиз сюйген чакъы кеп чекгенсиз. 25 Сизге, гьей гьалиги токълар, адаршай. Сиз ач болажакъсыз. Сизге, гьей гьали кюлейгенлер, адаршай. Сиз яс этип йылажакъсыз. 26 Бары да адамлар сизин макътайгъан болгъан заманда, сизге адаршай: бу адамланы ата-бабалары ялгъан пайхаммарланы да шолай макътагъанлар.
«Душманларыгъызны сююгюз»
27 – Амма сизге, Магъа тынглайгъанлагъа, айтаман: душманларыгъызны сююгюз, сизин сюймейгенлеге яхшылыкъ этигиз. 28 Сизге налат берегенлеге Аллагьны яхшылыгъын ёрагъыз ва сизин хорлайгъанлар учун дуа этигиз. 29 Ким сени бир яягъынга ура буса, огъар урма бириси яягъыгны да бакъдыр. Ким сени уьст опурагъынгны ала буса, гёлегингни де чыгъарып алмагъа пуршав этме. 30 Сенден гьар тилейгенге бер ва сеникин алгъанлардан къайтарып талап этме. 31 Адамлар сизин учун не этгенни сюе бусагъыз, олар учун сиз де шолай этигиз.
32 Эгер сиз янгыз оьзюгюзню сюегенлени сююп къойсагъыз, ону учун неге макътав къаравуллайсыз? Неге тюгюл де, гюнагьлылар да оьзлени сюегенлени сюелер. 33 Эгер сиз янгыз оьзюгюзге кёмек этегенлеге кёмек этип къоя бусагъыз, ону учун неге макътав къаравуллайсыз? Неге тюгюл де, гюнагьлылар да шолай этелер. 34 Эгер янгыз къайтарып алмагъа умут булан борчгъа бере бусагъыз, ону учун неге макътав къаравуллайсыз? Неге тюгюл де, берген чакъысын къайтарып алмакъ учун, гюнагьлылар да гюнагьлылагъа борчгъа берелер.
35 Сиз буса шолай этмегиз. Сиз оьзюгюзню душманларыгъызны сююгюз, олагъа кёмек этигиз ва къайтарар деп умутламай, борчгъа беригиз. Сизге шо заман Аллагь разилигин гёрсетежек ва сиз Аллагьу-Тааланы авлетлери болажакъсыз, неге тюгюл О яхшылыкъны билмейгенлеге де, яманлагъа да бир йимик яхшыдыр. 36 Атагъыз нечик рагьмулу буса, сиз де шолай рагьмулу болугъуз.
«Башгъаны айыпламагъыз»
37 – Башгъаланы кем гёрмегиз, Аллагь сизин де кем гёрмес, биревню де айыпламагъыз, Аллагь сизин де айыпламас, гечигиз, сизден де гечилер. 38 Беригиз, сизге де берерлер; басылып сыкълашгъан, тёбеси чыгъып толгъан кюйде сизин этегигизге гелип тёгерлер. Сиз къайсы оьлчев булан оьлчесегиз, шолай оьлчев булан сизге де оьлченер.
39 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Сокъур сокъурну башын тутуп юрюп болурму? Экевю де чунгургъа тюшюп гетмесми? 40 Муталим муаллиминден оьр болмас. Янгыз охувун тамамлагъан сонг, гьар муталим оьз муаллими йимик болур.
41 Къардашынгны гёзюндеги чёпню сен неге гёресен, оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны гёрмейсен? 42 Яда къардашынга: «Къардашым, къайда, сени гёзюнгдеги чёпню тайдырайым», – деп нечик айтма боласан, оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны буса гёрмейсен? Гьей экиюзлю! Башлап оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны тайдыр, къардашынгны гёзюндеги чёпню нечик тайдырма герекни шо заман гёрерсен.
Терек ва емиши
43 – Яхшы терек яман емиш бермес, яман терек де яхшы емиш бермес. 44 Терек емишине къарап танылыр. Гоган уьлкюлерден инжир чёпленмес, тегенек уьлкюлерден де юзюм жыйылмас. 45 Яхшы адам юрегини яхшы хазнасындан яхшы затлар чыгъарыр. Яман адам буса юрегини яман хазнасындан яман затлар чыгъарыр. Неге тюгюл де, юрекде бар зат тилинден таба чыгъар.
Эки башгъа кюрчю
46 – Неге сиз Магъа: «Раббим, Раббим!» – деп айтасыз, оьзюгюз буса Мени айтгъанымны этмейсиз? 47 Мени яныма гелеген, Мени сёзлериме тынглайгъан ва оланы кютеген адамны ким булан тенглешдирме ярайгъанны Мен сизге гёрсетермен. 48 Ону уьй къурагъанда терен къазып кюрчюсюн ташны уьстюне салагъан адам булан тенглешдирмеге ярар. Оьзенлер ташып, ташгъын гелип, сув урунгъан заманда, шолай ишленген уьйню тербетмеге болмай, неге тюгюл о яхшы ишленген. 49 Мени сёзлериме тынглап, оланы кютмейген адамны топуракъны уьстюнде кюрчюсюз уьй къургъан адам булан тенглешдирмеге ярай: оьзен ташып, сув гелип урунгъан заманда, шолай уьй шоссагьат чёгюп къала, олай уьйню бузулуву къоркъунч гелтире.
7
Юз асгерни башчысыны иманы
1 Оьзюне тынглагъан халкъгъа бары да айтагъанын айтып битгенде, Иса Капернагьумгъа гире.
2 Онда бир юз асгерни башчысы болгъан. Ону кёп сюеген бир къулу бек авруп оьле тура болгъан.
3 Юз асгерни башчысы, Иса гелгенни эшитип, оьзюню къулун сав этсин деп, Огъар тилемеге ягьудилени тамазаларын
[51] йибере.
4 Олар Исаны янына гелип, Огъар бек ялбарып тилеп:
– О Сен оьзюне шолай кёмек этмеге лайыкълы адам, 5 о бизин халкъыбызны сюе ва бизге синагогну да о къуруп берген, – дейлер.
6 Иса олар булан гете ва юз асгерни башчысыны уьюне ювукълаша. Шо юз асгерни башчысы оьзюню янына ювукъларындан Исагъа шулай айтсын деп йибере:
– Я Раббим, авара болма! Сен мени уьюмню ичине гирмеклигинге мен лайыкълы тюгюлмен. 7 Шо саялы Сени янынга гелмеге оьзюмню де лайыкълы гёрмедим, тек Сен бир сёз сёйлесенг, мени къулум сав болуп къалажакъ эди. 8 Мен де оьзюмню гьакимимни табилигиндеги бир адамман, мени табилигимде де асгерлер бар. Бирине: «Гет!» – деймен – гете, башгъасына: «Гел!» – деймен – геле, къулума да: «Муну эт!» – деймен – эте.
9 Иса бу сёзлени эшитгенде, огъар тамашалыкъ этип, Оьзюню арты булан гелеген халкъгъа булай дей:
– Сизге айтаман, гьатта Исрайылда да Мен бу къадар уллу имангъа къаршы болмадым.
10 Йиберилген адамлар уьйге къайтып гелгенде, авруйгъан къулну сав болуп табалар.
Наинде бир тул къатынны уланыны тириливю
11 Шондан сонг, узакъ къалмай, Иса Наин деген бир шагьаргъа гете. Иса булан бирге Ону якъчылары ва кёп халкъ да бола. 12 Иса шагьарны къапуларына ювукълашгъан заманда, онда бир тул къатынны биргине-бир уланыны сюегин алып чыгъып геле болгъан. Шагьардан бу къатын булан кёп халкъ геле болгъан. 13 Къатынны гёрюп, Раббини огъар языгъы чыгъа. Къатынгъа О:
– Йылама, – дей.
14 Ювукълашып, табутгъа тие ва гётерип алып барагъанлар токътайлар.
– Гьей улан, сагъа айтаман, тур! – дей Иса.
15 Оьлю туруп олтура ва сёйлемеге башлай. Иса ону анасына тапшура. 16 Барысын да къоркъув къуршай ва:
– Бизин арабызда бир уллу пайхаммар белгили болду. Аллагь Оьзюню халкъына кёмекге гелди, – дей туруп, Аллагьгъа макътавлар этелер. 17 Ону гьакъындагъы шолай хабар бютюн Ягьудеягъа ва айлана якълагъа яйылып гете.
Иса ва Ягьия пайхаммар
18 Ягьия пайхаммарны якъчылары огъар бары да бу хабарны билдире. 19 Ягьия, оьзюню якъчыларындан экевюн янына чакъырып, оланы Рабби Исаны янына:
– Гелмеге герекли Сенмисен яда биз башгъасын гёзлейикми? – деп айтмагъа йибере.
20 Исаны янына гелип, олар:
– «Гелмеге герекли Сенмисен яда биз башгъасын гёзлейикми?» – деп сорамагъа Сени янынга бизин Ягьия йиберген, – дейлер.
21 Шо заман О кёплени аврувлардан, сыркъавлардан ва жинлерден сав этип ва бир кёп сокъурланы гёзюн ачдырып турагъан заман болгъан. 22 Иса олагъа булай дей:
– Барып, эшитген ва гёрген затларыгъызны Ягьиягъа айтыгъыз: сокъурлар гёз ача, акъсакълар юрюй, яман гён аврувлулар сав бола, сангыравлар эшите, оьлюлер тириле ва пакъырлагъа Сююнч Хабар билдириле. 23 Насиплидир Магъа шеклик этмейген.
24 Ягьия йиберип гелгенлер гете. Сонг Иса халкъгъа Ягьияны гьакъында айтмагъа башлай:
– Дангылгъа не гёрмеге деп баргъан эдигиз? Ел чайкъайгъан бир къамушну гёрмегеми? 25 Дагъы кимни гёрмеге баргъан эдигиз дагъы? Тизив опуракълар гийген адамны гёрмегеми? Тизив опуракълар гиегенлер, кюрлюкде яшайгъанлар пачаланы къалаларында болалар. 26 Кимни гёрмеге деп баргъан эдигиз? Пайхаммарны гёрмегеми? Дюр! Сизге айтаман: сиз гёрген адам пайхаммардан да уллудур. 27 Ягьия пайхаммарны гьакъында Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Муна, Мен Сени алдынга Оьзюмню чавушумну йиберемен.
О Сени алдынгда ёлунгну гьазирлежек.
28 Сизге айтаман: инсанланы арасында Ягьиядан оьр болуп дагъы бирев де ёкъдур, амма Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилени инг гиччиси де ондан уллудур.
29 Исагъа тынглагъан бары да халкъ, гьатта ясакъчылар да, Аллагьны ёлу адилли экенине мюкюрлюк этген. Неге тюгюл де, сувгъа чомуп, Ягьия оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп, олар ону янына гелелер. 30 Фарисейлер ва дин алимлер буса Ягьия, сувгъа чомуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурмагъанына гёре, Ону ёлун гери уралар.
31 О заман Иса булай дей:
– Бу наслуну адамларын Мен ким булан тенглешдирейим? Олар кимге ошайлар? 32 Олар майданда олтуруп: «Биз сизге зурнай сокъдукъ, сиз буса бийимедигиз, биз сизге мунглу йырлар йырладыкъ, сиз буса тююнюп йыламадыгъыз», – деп бир-бирине къычырагъан яшлагъа ошайлар. 33 Ягьия гелгенде, ораза тутду ва чагъыр ичмеди, амма сиз: «О жинли адам», – дейсиз. 34 Мен, Инсанны Уланы, гелгенде, ашадым ва ичдим. Сиз буса: «Къарагъыз, ашама ва чагъыр ичме сюеген адам, ясакъчыланы ва гюнагьлыланы къурдашы!» – дейсиз. 35 Амма Аллагьны гьакъылыны гертилиги Ону ёлуна тюшгенлени ишлеринде гёрюнедир.
Иса ва бир гюнагьлы къатын
36 Фарисейлерден бириси Исаны тюш ашгъа чакъыра. Фарисейни уьюне гирип, Иса ону тепсисинде олтура. 37 Шонда о шагьарда яшайгъан гюнагьлы бир къатын, Иса фарисейни уьюнде олтургъанны билип, ичинде бек арив ийисли майы булангъы чыны кажинни гелтире. 38 Исаны аякълары бар якъда токътап йылай туруп, бу къатын Ону аякъларына гёзьяшларын акъдырмагъа башлай. Сонг оьзюню чачлары булан гёзьяшларын сибирип, Ону аякъларын оьбе ва шо арив ийисли майны сюрте.
39 Исаны уьюне чакъыргъан фарисей шону гёргенде: «Бу Адам герти пайхаммар болгъан эди буса, Оьзюне тиеген къатын ким ва нечик къатын экенни билер эди. Бу чу бир гюнагьлы къатын», – деп ойлаша. 40 Иса булай дей:
– Симон, мени сагъа бир-эки айтагъаным бар.
– Айт чы, Устаз, – дей о.
41 – Бир бай адамны эки борчлусуну бири огъар беш юз гюмюш акъча, биревюсю элли гюмюш акъча борчлу болгъан. 42 Оланы тёлемеге бир заты да болмагъаны саялы, о экевюнден де гечген. Энни айт чы сен, шо адамланы къайсы бай адамны кёп сюежек? – дей Иса.
43 Оьзюне кёпню гечгени деп ойлайман, – деп жавап бере Симон.
– Сен тюз ойлайсан, – дей Иса.
44 Къатынгъа багъып къарап, Иса Симонгъа булай айта:
– Гёремисен бу къатынны? Мен сени уьюнге гелдим, сен Магъа аякъларымны жувмагъа сув сама бермединг. Бу къатын буса Мени аякъларымны гёзьяшлары булан жувуп, чачлары булан сибирди. 45 Сен мени оьпмединг, о буса Мен гелгенден берли токътавсуз Мени аякъларымны оьбюп тура. 46 Сен Мени башыма зайтун май сюртмединг, о буса Мени аякъларыма арив ийисли май сюртдю. 47 Мен сагъа айтайым неге экенни: о кёп сюе, неге тюгюл де кёп гюнагьлары гечилген. Кимни гюнагьлары аз гечиле буса, о аз сюе. 48 Иса къатынгъа:
– Сени гюнагьларынг гечилди, – дей.
49 Ону булан бирче тепсиде олтургъанлар: «Гюнагьланы да гечеген Бу кимдир?» – деп ойлашмагъа башлайлар. 50 Амма Иса къатынгъа:
– Иманынг сени къутгъарды, сен буса гьали парахатынга уьюнге гет, – дей.
8
Исаны узатагъан къатынлар
1 Шондан сонг узакъ къалмай Иса, шагьарлагъа ва юртлагъа барып, Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны халкъгъа билдирип юрюй. 2 Ону булан бирче он эки де элчи, жинлерден ва аврувлардан сав болуп тазалангъан бир нече къатын, оьзюню ичинден етти жин къуваланып тайгъан Маждаллы Мариям, 3 Гьиродну уьй къуллукъларыны башын тутгъан Гьузну къатыны Ёгьанна, Сусанна ва кёп оьзгелери бола. Олар оьзлени харжы булан Исагъа ва Ону элчилерине кёмек этелер.
Чачывчуну масалы
4 Кёп халкъ жыйылып, бары да шагьарлардан Исаны янына адамлар гелген заманда, О олагъа масал айтмагъа башлай:
5 – Чачывчу урлукъ чачмагъа чыкъгъан болгъан. Чачагъанда, урлукъланы бирлери ёл ягъагъа тюшюп, аякъ тюпде тапталып къала. Къушлар гелип оланы чёплеп ашайлар. 6 Бирлери ташкъатыш ерге тюшюп, чыкъгъан сонг, къуруп къала, неге тюгюл онда дымлыкъ ёкъ. 7 Бирлери тегенекликге тюше. Тегенеклер оьсюп, оланы оьсме къоймай, янча. 8 Башгъа урлукълар берекетли топуракъгъа тюше ва оьсюп, юз керен артыкъ тюшюм бере.
Буланы айтып, Иса:
– Къулакълары барлар эшитсинлер! – дей.
Масалны баяны
9 Исаны якъчылары Огъар:
– Бу масалны маънасы недир? – деп сорайлар.
10 Иса булай жавап бере:
– Аллагь нечик гьакимлик этегенни сырларын билмеге сизге гюч берилген. Мен башгъалагъа масаллар булан сёйлейгенимни себеби: олар тынглап туражакълар, амма англамажакълар; къарап туражакълар, амма гёрмежеклер.
11 Бу масалны маънасы будур: урлукъ Аллагьны каламыдыр. 12 Ёлну ягъасына тюшгенлери – каламны эшитегенлер. Сонг, оланы янына иблис гелип, олар иман салмасын ва къутгъарылмасын деп, оланы юреклеринден каламны алып гете. 13 Ташкъатыш ерлеге чачылгъаны буса – сёзню эшитип, ону сююнч булан къабул этегенлер. Амма оланы тамурлары болмайгъаны саялы, бир аз заман иман салалар, сынавгъа тюшгенде буса, иманындан тайып къалалар. 14 Тегенекли ерге чачылгъанлары – каламны эшитегенлер, амма яшавну аваралары, байлыкъ ва кеп чегив булан бувулуп къала ва оланы тюшюмю болмай. 15 Берекетли топуракъгъа чачылгъанлары буса – каламны эшитип, ону яхшы ва таза юрекде сакълайгъанлар ва чыдамлыкъда тюшюм берегенлер.
Бары да зат аянгъа чыгъажакъ
16 – Бирев де чыракъ ягъып, ону уьстюне я савут къапламас, яда тахны тюбюне салмас, уьйге гирегенлер ярыкъны гёрсюн учун, гёрюнеген бийик ерге салыр. 17 Неге тюгюл де, ачыкъ болмай къалагъан бир сыр да ёкъдур, билинип аянгъа чыкъмай къалагъан бир яшырылгъан зат да ёкъдур. 18 Шолайлыкъда, сизин тынглайгъан кююгюзге тергев этигиз: кимники бар буса, огъар дагъы да берилежек. Кимники ёкъ буса, ону оьзю бар деп хыял этеген заты да алынажакъ.
Исаны анасы ва инилери
19 Бир керен Исаны янына Ону анасы ва инилери геле. Амма халкъны кёплюгюнден олар Ону ювугъуна барып болмайлар. 20 Огъар:
– Сени ананг ва инилеринг, Сени гёрме сююп, къырда токътагъанлар, – деп билдирелер.
21 – Мени анам ва инилерим, Аллагьны каламына тынглап, ону кютегенлердир, – деп жавап бере Иса олагъа.
Иса алатолпанны токътата
22 Бир керен Иса, Оьзюню бир нече якъчылары да булан бир къайыкъгъа да минип, олагъа:
– Кёлню бириси ягъына барайыкъ, – дей.
23 Олар юзюп барагъанда, Иса юхлап къала. Кёлде гючлю ел гётерилип гете. Толкъунлар къайыкъгъа урунуп, олар бир къоркъунчлу гьалгъа тюшелер. 24 Ювугъуна барып, олар Исаны уятып:
– Устаз! Устаз! Биз батыла турабыз, – дейлер.
Уянып, О елни ва сувну гьалекленивюн токътата. Олар да токътап, бир шыплыкъ болуп къала. 25 Иса олагъа:
– Сизин иманыгъыз къайдадыр? – дей.
Олар буса къоркъуп ва гьайран болуп, бир-бирине:
– Еллеге де, сувлагъа да буйрукъ этеген ва олар да Оьзюне таби болагъан Бу Кимдир? – дейлер.
Жинли бир адамны сав болуву
26 Олар Галилея кёлню къаршысында ерлешген герасалыланы топурагъына гелелер. 27 Иса ягъагъа чыкъгъанда, Огъар юртдан бир адам къаршылаша. Бу адам жинли болуп турагъаны, уьстюне опуракъ гиймейгени ва уьйде тюгюл, къабурларда яшайгъаны хыйлы заман бола болгъан. 28 Исаны гёргенде, О акъырып, Ону аякъларына баш ура ва:
– Гьей Иса, Аллагьу-Тааланы Уланы! Менден не сюесен? Ялбараман Сагъа, магъа азап берме, – деп къычыра.
29 Неге тюгюл де, Иса жинге шо адамдан чыгъып тайсын деп буюргъан болгъан, о буса узакъ заманны боюнда огъар азап берип тургъан. О адамны енгмек учун, ону аркъанлар ва шынжырлар булан байлагъанлар. О адам буса байлавларын да уьзюп, жинлер къувалап, гиши турмайгъан ерге чыгъып гете болгъан. 30 Иса огъар:
– Сени атынг кимдир? – деп сорай.
– Легион
[52], – деп жавап бере о, неге тюгюл ону ичине кёп жинлер гирген болгъан.
31 Жинлер, оьзлеге оьлюлер болагъан ерге тюшюп гетмекни буюрмасын деп, Исагъа ялбаралар. 32 Онда тав бетде отлайгъан бир уллу донгуз сирив болгъан. Жинлер де Исагъа оьзлеге донгузланы ичлерине гирмеге изну берсин деп тилейлер. Иса да изну бере. 33 Жинлер де, адамлардан чыгъып, донгузланы ичлерине гирелер. Сирив чабып йиберип, учурумдан таба кёлге тюшюп, сувгъа бата.
34 Донгуз сакълайгъанлар, болгъан ишни гёрюп, къачып гете, шагьарда ва юртларда бу хабарны яя. 35 Халкъ болгъан ишни гёрмеге чыгъа ва Исаны янына геле. Ичинден жинлер чыкъгъан адамны Исаны аякъларыны алдында гийинген кюйде ва гьакъылы да къайтып гелип, олтуруп турагъанын гёрюп, бек къоркъа. 36 Бу ишни гёргенлер буса жинли адам нечик сав болгъанны гелгенлеге англаталар. 37 Герасаны айланасындагъы бютюн халкъ Исагъа ондан гетмекни тилей, неге десе олар бек къоркъа. О да къайыкъгъа да минип гете.
38 Ичинден жинлер чыкъгъан адам оьзюн Ону булан бармагъа къойсун деп тилей. Амма Иса ону къайтарып йибере ва:
39 – Уьюнге къайт ва Аллагь сагъа не этгенни айт, – дей. О да гетип, Иса оьзюне этген затны бютюн шагьаргъа билдире.
Тирилген къыз ва сав болгъан къатын
40 Иса гери къайтгъанда, Ону кёп халкъ къаршылай. Ону барысы да гёзлеп тура болгъан. 41 Шонда синагогну башчысы болгъан Яир деген бир адам гелип, Исаны аякъларына баш ура ва Огъар оьзюню уьюне гелсин деп тилей. 42 Неге тюгюл де, ону он эки йыллыкъ бир къызы бек авруп оьле тура болгъан.
Иса онда бара. Халкъ Огъар ябурула ва айланасын къуршап ала. 43 Он эки йылдан берли къаны гетип авруйгъан, бары да байлыгъын эмчилеге берген, амма оланы гьеч бириси де оьзюн сав этип болмагъан бир къатын, 44 артындан таба барып, Исаны опурагъыны этегине тие ва шоссагьат ону къаны гетегени токътай. 45 Иса:
– Магъа ким тийди? – деп сорай.
Гьариси оьзю тиймегенни айта. Шо заман Петер:
– Устаз, сени айланангда кёп халкъ бар ва бары да якълардан ябурулуп геле, – дей.
46 Амма Иса:
– Магъа ким буса да бирев тийди, неге тюгюл Мен оьзюмден чыгъып барагъан бир къудратны гьис этдим, – дей.
47 Шо къатын, болгъан зат билинмей къалмажагъын англагъанда, къартыллай туруп гелип, Ону аякъларына баш ура. Бютюн халкъны алдында Огъар не себепден тийгенин ва шоссагьат сав болгъанын айта. 48 Иса да огъар:
– Къызым, иманынг сени сав этди, эсен-аман бар, – дей.
49 Иса шо сёзлени сёйлеп турагъанда, синагогну башчысы Яирни уьюнден бир адам гелип:
– Сени къызынг оьлдю. Устазны негьакъ авара этме, – дей.
50 Шо сёзлени эшитгенде, Иса синагогну башчысына:
– Къоркъма, иман салып къой, о да тирилежек, – дей.
51 Уьйге гелгенде буса, О Петерден, Югьандан, Якъубдан ва къызны ата-анасындан башгъа биревню де уьйге гирме къоймай. 52 Барысы да къызгъа тююнюп яс этип йылайлар. Амма О:
– Йыламагъыз, о оьлмеген, юхлап тура, – дей.
53 Къызны оьлгенин билип, олар Иса айтагъанны мысгъыллап кюлеме къарайлар. 54 О буса къызны къолун тута ва:
– Гьей къызым, тур! – дей.
55 Къызны ругьу гери къайта ва шоссагьат о аякъгъа тура. Иса да огъар ашама зат берсин деп буюра. 56 Къызны ата-анасы гьайран болуп къала. Иса буса болгъан бу ишни гьакъында биревге де сёйлемегиз деп тапшура.
9
Иса он эки элчисин Сююнч Хабарны билдирме йибере
1 Он эки де элчисин чакъырып, Иса олагъа бары да жинлени къуваламакъ ва аврувланы сав этмек учун гьакимлик ва къудрат бере. 2 Оланы Аллагьны гьакимлиги гьакъда билдирмеге ва аврувланы сав этмеге йибере. 3 Иса олагъа булай дей:
– Ёлгъа бир зат да алмагъыз: не таякъ, не дорба, не экмек, неде акъча, эки гийим опурагъыгъыз болмасын. 4 Эгер де сиз биревню уьюне гирсегиз, гетмеге заман болгъунча, онда къалыгъыз. 5 Сизин къабул этмеген ерде буса, о шагьардан чыгъагъан заманда, аякъларыгъыздагъы чангны да силкип тайдырыгъыз. Бу олар учун буварыв болажакъ.
6 Исаны якъчылары ёлгъа чыгъалар ва юртлагъа барып, Сююнч Хабарны яя туруп, гьар ерде аврувланы сав этелер.
Гьиродну гьалекленивю
7 Гьирод гьаким, бу ишлени барын да эшитип, гьайран бола, неге тюгюл бирлери: «Ягьия пайхаммар оьлюмден тирилген», 8 башгъалары: «Илияс пайхаммар гелген», биревюлери буса: «Бырынгъы пайхаммарланы бири тирилген», – дейлер.
9 – Мен Ягьияны башын гесдим. Оьзюню гьакъында мен бу затланы эшитеген Бу ким болажакъ дагъы? – дей Гьирод. Сонг о Исаны гёрмеге сюе.
Беш минг адамны тойдурув
10 Къайтгъан сонг, элчилер Исагъа оьзлер этген ишлени гьакъында айталар. О да оланы Оьзю булан алып, Байтсайда деп айтылагъан шагьарны ювугъундагъы бир чет ерге гете. 11 Амма халкъ билип, Ону артындан бара. Иса адамланы арив къабул эте, олагъа Аллагьны гьакимлиги гьакъда англата ва сав болмагъа сюйгенлени сав эте.
12 Гюн артылып, ахшам болмагъа башлай. Он эки де элчиси Исагъа ювукъ гелип:
– Халкъны къайтар, олар айланадагъы юртларда ва махилерде оьзлеге турмагъа ер ва ашама аш тапсынлар, неге тюгюл биз мунда бир адам да ёкъ чет ердебиз, – дейлер.
13 – Олагъа ашама затны сиз беригиз, – дей Иса олагъа.
– Бизин мунда янгыз беш экмегибиз де, эки балыгъыбыз да тюгюл ёкъ. Бары да бу адамлар учун ашама затны биз барып сатып алгъанны сюемисен? – деп сорайлар олар.
14 Олар онда беш мингге ювукъ адам болгъан. Иса якъчыларына:
– Оланы элли-элли этип, гюп-гюп этип олтуртугъуз, – дей.
15 Шолай этип, олар барысын да олтурталар. 16 Иса беш экмекни де, эки балыкъны да алып, кёкге багъып къарап, шюкюр дуа эте. Сонг сындырып, экмеклени якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 17 Барысы да ашап тоя. Къалгъан гесеклени жыйып, он эки земгилни толтуралар.
Петер Иса Месигь экенге шагьатлыкъ эте
18 Бир керен Иса янгыз ерде дуа этегенде, Ону янына якъчылары геле. Иса олагъа:
– Халкъ Мени ким деп гьисап эте? – деп сорай.
19 – Бирлери Ягьия пайхаммар, башгъалары Илияс, биревюлери буса бырынгъы пайхаммарлардан бири тирилген деп гьисап эте, – деп жавап берелер олар.
20 – Сиз Мен кимдир деп ойлашасыз? – деп сорай Иса олагъа.
– Аллагь йиберген Месигь! – деп жавап бере Петер.
21 Иса шо гьакъда биревге де айтмасын деп, олагъа къатты кюйде бувара ва 22 булай дей:
– Магъа, Инсанны Уланына, кёп азап чекмеге, тамазаланы, баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени янындан гери урулмагъа, оьлтюрюлмеге ва уьчюнчю гюн тирилмеге герек болажакъ.
23 Сонг Иса барысына да булай дей:
– Ким Мени булан гелмеге сюе буса, оьзюню хыялларын гери урсун ва гьар гюн хачын да гётерип, Мени артыма тюшсюн. 24 Ким оьзюню жанын къутгъармагъа сюе буса, о шону тас этер. Амма ким жанын Мени учун тас этсе, о шону къутгъарар. 25 Эгер инсан бютюн дюньяны къазанып, оьзюн пасат этсе яда оьзюне зарал этсе, ондан не пайда болур? 26 Ким Менден ва Мени сёзлеримден илыкъса, Инсанны Уланы да Оьзюню, Атасыны ва Аллагьны малайиклерини сыйлы нюрю булан гелген заманда, о адамдан оьзюнден илыгъар. 27 Гертисин сёйлеймен сизге: мунда токътагъанланы арасында Аллагь нечик гьакимлик этежегин гёрмей туруп оьлмежеклер бар.
Исаны тюрленивю
28 Бу сёзлени сёйлеп сегиз гюнден сонг, Петерни, Югьанны ва Якъубну да алып, Иса дуа этмек учун тавгъа чыгъа. 29 Дуа этип турагъан заманда, Исаны гёрюнюшю алышынып гете ва уьстюндеги опурагъы гёз къамашдырагъан кюйде ап-акъ болуп къала. 30 Ону булан оьзлерден нюр тёгюлюп гелеген экев лакъыр эте. Олар Муса ва Илияс болгъан. 31 Олар Иса булан Ону бу дюньядан гетмеклиги гьакъында сёйлегенлер. Шо иш Ерусалимде кютюлме тарыкъ болгъан.
32 Петер ва ону булан болгъанлар терен юхугъа баталар. Уянгъанда буса, Исаны, Ону булан токътагъан экевню ва Исаны сыйлы нюрюн гёрелер. 33 Олар Исаны янындан гетме айланагъан заманда, Петер Огъар:
– Устаз, бизин мунда болмакълыгъыбыз не яхшыдыр! Бирин Сени учун, бирин Муса учун, бирин де Илияс учун уьч чатыр къурайыкъ, – дей.
Шо заман не сёйлейгенин о оьзю де билмей. 34 О бу сёзлени сёйлеп турагъанда, бир булут гелип, оланы уьстюнде салкъынлыкъ болдура. Оьзлер булутгъа гиргенде, Исаны якъчылары бек къоркъалар. 35 Амма булутдан таба:
– Бу Мени Сайлангъан Уланымдыр, Огъар тынглагъыз, – деген бир сес чалына.
36 Бу сес токътагъанда, олар онда Исадан башгъа дагъы биревню де гёрмейлер. Олар тынып токътайлар ва шо гюнлерде гёргенлерин биревге де айтмайлар.
Жинли яшны сав болуву
37 Артындагъы гюн олар тавдан тюшюп гелегенде, Исаны кёп халкъ къаршылай. 38 Бирден халкъны арасындан бирев къычыра:
– Устаз! Сагъа ялбараман, мени уланыма къара, о мени биргине-бир уланым! 39 Бир жин уланымны тута, о да хапарсыздан къычырып йибере, ону аврув тута, авзундан гёбюк геле. Уланымны инжитген сонг да, ондан гьарангъа айрыла. 40 Шону къуваласын деп, Сени якъчыларынга тиледим, тек олар болмадылар.
41 – Гьей имансыз ва бузукъ адамлар! Къачан болгъунча Мен сизин булан туражакъман? Къачан болгъунча сизге чыдап туражакъман? Гелтир мунда сени уланынгны! – дей Иса.
42 Яш гелегенде, жин ону ерге йыгъып тёбелемеге башлай, амма Иса жинге чыкъ деп буюра ва, уланны сав этип, ону атасына къайтарып бере. 43 Барысы да Аллагьны къудратына гьайранлыкъ этип къала. Олар Оьзю этген бары да затлагъа тамашалыкъ этип турагъанда, Иса якъчыларына:
44 – Мен сизге айтагъангъа тынглап, ону эсигизде сакълагъыз: Мени, Инсанны Уланын, инсанланы къолуна бережек, – дей.
45 Амма олар бу сёзлени англамайлар ва шолар олар учун сырлы кюйде къала. Шону олар Исагъа сорамагъа да къоркъалар.
«Ким уллудур?»
46 Исаны якъчыларыны арасында оьзлени къайсы уллудур деген бир эришивлюк тува. 47 Иса, оланы юреклериндеги ойну билип, бир гиччи яшны алып, Оьзю булан янаша сала 48 ва олагъа:
– Бир гиччи яшны Мени атымны гьюрметинден ким къабул эте буса, шо Мени де къабул этер. Мени ким къабул эте буса, шо Мени йибергенни де къабул этер, неге тюгюл сизден ким барындан да гиччи буса, шо барындан да уллу болажакъ, – дей.
«Сизге къаршы тюгюллер сизин яныгъыздыр»
49 Бу заман Югьан:
– Устаз! Биз Сени атынг булан жинлени къувалайгъан бир адамны гёрдюк, бизинки болмагъаны саялы, биз ону токътатмагъа къарадыкъ, – дей.
50 – Ону токътатмагъыз, неге тюгюл сизге къаршы тюгюллер сизин яныгъыздыр, – дей Иса огъар.
Самариялылар Исаны сюймей
51 Оьзю дюньядан алынажакъ гюнлер ювукълашгъанда, Иса Ерусалимге бармагъа токъташа. 52 Оьзюнден алда О адамланы йибере. Ону къаршыламакъ учун, о адамлар бары да затны гьазирлемеге самариялыланы бир юртуна баралар. 53 Онда Исаны къабул этмейлер, неге тюгюл о юртдагъылар Ону Ерусалимге бармагъа чыкъгъанын гёре. 54 Шону гёрюп, Ону якъчылары Якъуб ва Югьан:
– Я Рабби! Сюе бусанг, Илияс этгенде йимик, кёкден от ялын тюшюп, оланы къырсын деп айтайыкъмы? – дейлер. 55 Иса, бурулуп къарап, олагъа шону этмесин деп къатты кюйде бувара. 56 Сонг олар бир башгъа юртгъа гетелер.
Исаны якъчыларыны алдына салынагъан талаплар
57 Олар ёлун узаталар. Ёлда бирев Исагъа:
– Сен къайда барсанг да, мен Сени артынг булан гележекмен, – дей.
58 – Тюлкюлени инлери, кёкде учагъан къушланы уялары сама бар. Мени, Инсанны Уланыны, буса башымны сыйындырмагъа ерим де ёкъ, – дей Иса огъар.
59 Башгъа биревюне Иса:
– Гел, Мени артыма тюш, – дей.
– Я Раббим! Бир алдын уьйге барып, атамны гёмюп гелмеге изну бер, – дей о.
60 – Оьлюлени оьзлер оьлюлер гёмсюнлер, сен буса бар, Аллагьны гьакимлиги гьакъда билдир, – дей Иса огъар.
61 Башгъа бирдагъысы:
– Я Раббим, мен Сени якъчыларынга къошулажакъман, тек бир алдын магъа мени уьйдегилерим булан савболлашма изну бер, – дей Исагъа.
62 – Сабан бутакъны тутгъан гьар ким артына гёз къарата буса, огъар Аллагьны гьакимлигини тюбюнде болмагъа къыйышмас, – дей Иса огъар.
10
Иса Оьзюню етмиш эки якъчысын йибере
1 Сонг Раббибиз Иса, якъчыларыны арасындан дагъы да етмиш экисин
[53] сайлап, Оьзю барма герекли гьар шагьаргъа ва юртгъа Оьзюню алдындан жут-жут этип, оланы йибере.
2 Иса олагъа булай дей:
– Тюшюм кёп, амма ишчилер аз. Шолай болгъанда, Оьзюню тюшюмюн жыймагъа ишчилер йиберсин деп, тюшюмню Есине тилегиз! 3 Барыгъыз! Мен сизин бёрюлени арасына къозуланы йимик йиберемен. 4 Оьзюгюз булан не дорба, не хуржун, неде аякъгийим алмагъыз. Ёлда биревге де салам бермегиз.
5 Биревню уьюне гирсегиз, башлап: «Бу уьйде парахатлыкъ болсун», – деп айтыгъыз. 6 Эгер онда парахатлыкъ сюеген адам бар буса, сиз ёрагъан парахатлыкъ огъар болажакъ, ёкъ буса, сизге къайтажакъ. 7 Шо уьйде къалыгъыз, олар берген бар затны ашагъыз, ичигиз, неге тюгюл ишлейген адамгъа оьз къыйыны учун гьакъ тийишлидир. Уьйден уьйге гёчмегиз.
8 Къайсы шагьаргъа гелсегиз ва сизин къабул этсе, сизге берген затны ашап къоюгъуз. 9 Ондагъы аврувланы сав этигиз, олагъа: «Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура», – дегиз. 10 Баргъан шагьарларыгъыздан къайсында сизин къабул этмесе, орамгъа чыгъып: 11 «Сизин шагьарыгъыздан аякъларыбызгъа къонгъан чангны да силкип, сизге къоюп гетебиз, тек, билип къоюгъуз, Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура», – дегиз. 12 Мен сизге айтаман: къыяматгюн Содомда яшагъан адамланы гьалы о шагьардагъы адамланыкинден къолай болажакъ!
Имансызлагъа буварыв
13 – Адаршай сагъа, Гьоразин! Адаршай сагъа, Байтсайда! Эгер сизде болгъан аламатлар Сурда ва Сайданда болгъан эди буса, олар тезокъ товба этер эди. Шону гёрсетмек учун, кирлер де гийип, кюлню ичинде олтурар эди
[54].
14 Къыяматгюн Сурда ва Сайданда яшайгъан адамланы гьалы сизинкинден къолай болажакъ.
15 Сен де, Капернагьум, кёклеге ерли гётерилежекмен деп эсинге гелеми? Сен жагьаннемге ерли тёбен тюшюрюлежексен.
16 Сизге тынглайгъан Магъа тынглар, сизин инкар этеген Мени де инкар этер. Мени инкар этегенлер буса Мени йиберген Атамны да инкар этер.
Жинлени таби болуву
17 Исаны етмиш эки де якъчысы шат болуп къайта ва:
– Я Рабби! Сени атынгны айтгъанда, бизге жинлер де таби болду, – дейлер олар.
18 Иса да олагъа булай дей:
– Мен яшмын йимик болуп кёкден тюшеген иблисни гёрдюм. 19 Шолайлыкъда, сизге оьзюгюзге гьеч бир заралсыз йыланланы, акъырапланы ва душманны бютюн гючюн аякъ тюпге салып таптап янчмакъ учун ихтияр беремен. 20 Тек жинлер сизге таби бола деп сююнмегиз, амма сизин атларыгъыз кёклерде язылгъанына сююнюгюз.
Исаны сююнчю
21 Шо сагьатда Иса, Аллагьны Ругьундан сююнюп, булай дей:
– Гьей кёкню де, ерни де Раббиси болгъан Атам! Бу затланы гьакъыллылардан ва англавлулардан яшырып, яшлагъа ачгъанынг саялы, Сагъа шюкюрлюк этемен. Дюр, Атам! Сени сюегенинг де тап шолай эди.
22 Атам Магъа бары да затны инанып тапшурду. Атадан башгъа гьеч бирев Уланын танымас. Атаны да Уланындан ва Уланы Ону оьзюне аян этмеге сюеген гишиден къайры бирев де танымас.
23 Сонг Оьзюню якъчыларына багъып бурулуп, олагъа:
– Сиз гёрегенни гёрген гёзлер насиплидир. 24 Сизге айтаман: кёп пайхаммарлар ва пачалар сиз гёреген затланы гёрмеге сюйгенлер, тек гёрмегенлер, сиз эшитеген затланы эшитмеге сюйгенлер, тек эшитмегенлер, – дей.
Рагьмулу самариялыны гьакъында
25 Шонда Къанундан яхшы англагъан бир дин алими туруп, Ону сынама сююп:
– Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не этме герекмен? – деп сорай.
26 – Мусаны Къанунунда шо гьакъда не язылгъан? Нечик англайсан? – деп сорав булан жавап бере Иса.
27 – «Раббинг Аллагьны бютюн юрегинг булан, бютюн жанынг булан, бютюн гючюнг булан ва бютюн гьакъылынг булан сюй» ва «ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй», – дей о.
28 – Тюз жавап бердинг, шолай эт, даимлик яшав алажакъсан, – дей Иса.
29 Тек о дагъы да мекенлешдирме сююп, Исагъа:
– Мени ювугъум кимдир? – деп сорай.
30 Иса огъар булай дей:
– Бир адам Ерусалимден Еригьонгъа барагъанда, къачакъланы къолуна тюшюп къала. Олар ону тонап, токъалап, оьлю санлы кюйде къоюп гетелер.
31 Шо ёл булан гелеген бир дин къуллукъчу, ону гёрюп, ёлну бириси янына чыгъып оьтюп гете.
32 Шолай левийлерден
[55] болгъан бирев де о ерге бара, ону гёрюп, янындан оьтюп гете.
33 Самариялы бирев буса шо ёлдан барагъанда, шо адамгъа къаршы бола ва огъар языгъы чыгъа. 34 Ювугъуна барып, зайтун май ва чагъыр тёгюп, ону яраларын байлай. Оьзюню эшегине де миндирип, ону бир петерге гелтирип, ону гьайын эте. 35 Артындагъы гюн оьзю гетегенде буса, эки гюмюш акъча чыгъарып, къонакъ уьйню есине бере ва огъар: «Муну гьайын этерсен ва эгер артыкъ харжласанг, мен сагъа къайтывда берермен», – дей.
36 Сен ойлашагъан кюйде, къачакъланы къолуна тюшген адамны ювугъу шо уьч де гишиден къайсыдыр?
37 – Огъар рагьму этген адамдыр, – дей о.
– Буса бар, сен де шолай этерсен, – дей Иса.
Иса Мартаны ва Мариямны уьюнде
38 Олар ёлун узатып барагъанда, Иса бир юртгъа геле. Мунда Марта деген бир къатын, Исаны уьюне чакъырып, Ону къабул эте. 39 Ону Мариям деген бир къызардашы да болгъан. О Раббибиз Исаны аякъларыны алдында олтуруп, Ону сёзюне тынглай. 40 Марта буса уллу къонакълыкъ этмек учун, гьаракат этип айлана. Исагъа ювукълашып, о булай дей:
– Мени Раббим! Къызардашым бары да ишни магъа саллап къойгъанына Сен тергев этмеймисен? Огъар айт дагъы, магъа кёмек этсин!
41 – Марта, Марта! Сен кёп затны гьайын этип талашып айланасан, 42 янгыз бир зат тарыкъ. Мариям буса оьзюнден чыгъарылып алынмажакъ яхшы пайын сайлагъан, – деп жавап бере Иса огъар.
11
Дуаны гьакъында
1 Бир керен Иса бир ерде дуа этип тура болгъан. Битген заманда, Оьзюню якъчыларындан бири Огъар:
– Я Раббим, Ягьия оьзюню якъчыларын уьйретгени йимик, Сен де бизин дуа этмеге уьйрет, – дей.
2 Иса да булай дей:
– Сиз булай дуа этигиз:
Гьей бизин Атабыз!
Инсанлар Сени сыйлы атынгны гьюрметлесин дагъы.
Сени гьакимлигинг токъташсын дагъы.
3 Бугюн бизге гюнлюк азыгъыбызны бер.
4 Бизин гюнагьларыбыздан геч!
Бизге яманлыкъ этгенлерден барындан да биз де гечебиз.
Бизин артыкъ сынавлагъа салма.
5 Сонг Иса олагъа булай дей:
– Айтайыкъ, сизин биригизни бир ювугъугъуз бар. Гечортада гелип, огъар булай дейсиз: «Ювугъум! Магъа борчгъа уьч экмек бер. 6 Магъа йыракъ ёлдан бир ювугъум гелген, ону алдына салмагъа мени бир затым да ёкъ».
7 О буса уьйню ичинден туруп, сизге: «Мени авара этме. Эшиклер бегитилген, мени булан ятып тёшекде яшларым да бар. Туруп сагъа бир зат да берип болмайман», – деп жавап бере. 8 Сизге айтаман: о адам ятгъан еринден туруп, сагъа герек затынгны ювукълукъну гьюрметин этип де бермесе, эгер сен къаныгъып къарышсанг, огъар туруп, сагъа тарыкъ затны бермеге тюшер.
9 Шо саялы Мен айтаман сизге: тилегиз – сизге бережек, излегиз – табажакъсыз, эшикни къагъыгъыз – сизге ачажакъ. 10 Неге тюгюл де, гьар тилеген – алар, излеген – табар, эшикни къакъгъангъа да – ачылар.
11 Арагъыздан къайсы ата, уланы аш тилегенде, таш берер яда балыкъ тилегенде, балыкъны орнуна йылан берер? 12 Яда йымырткъа тилеген заманда, огъар акъырап берер? 13 Шолайлыкъда, эгер сиз оьзюгюз яман бусагъыз да, авлетлеригизге яхшы савгъатлар берип бола бусагъыз, кёклердеги Атагъыз буса Оьзюнден тилейгенлеге Ругьун дагъокъ да берер.
Иса ва Зензебил
14 Бир керен Иса сёйлеп болмайгъан бир адамдан тилсизликни жинин къувалай. Жин чыкъгъан заманда, тилсиз сёйлемеге башлай ва халкъ бек гьайран болуп къала. 15 Олардан бирлери:
– Жинлени О жинлени башчысы болгъан Зензебилни
[56] гючю булан къувалай, – дейлер.
16 Башгъалары Исаны сынап къарамакъ учун, О оьзлеге кёкден бир аламат гёрсетсин деп тилейлер. 17 Амма шо адамлар не ойлашагъанны билип, Иса олагъа булай дей:
– Оьз ичинде бёлюнген гьар пачалыкъ тозулар ва оьз ичинде бёлюнген уьй йыгъылар. 18 Иблис де оьз ичинде бёлюнсе, ону пачалыгъы бузулмай нечик токътар? Муна сиз жинлени Мен Зензебилни гючю булан къувалай деп айтасыз. 19 Эгер Мен жинлени Зензебилни гючю булан къувалай бусам, сизин якъчыларыгъыз оланы кимни гючю булан къувалай дагъы? Шо саялы сизге дуванны оьзюгюзню якъчыларыгъыз эте турсун. 20 Эгер де Мен жинлени Аллагьны къудраты булан къувалай бусам, шо Аллагьны гьакимлигини бир белгисидир.
21 Гючлю бир адам оьзюню уьюн савут булан сакълай буса, ону мюлкюне къоркъунч ёкъдур. 22 Шо адамдан да гючлю бириси огъар чапгъын этип, ондан уьстюн гелсе, шо заман ону аркъа таягъан бары да савутун алыр ва мюлкюн де сюйген кюйде пайлар.
23 Мени булан тюгюллер Магъа къаршылардыр, Мени булан жыймайгъанлар яягъанлардыр.
24 Адамны ичинден чыкъгъан сонг, жин къургъакъ дангылларда айлана, оьзюне сыйынма ер ахтара, амма тапмай. Сонг о: «Мен чыкъгъан уьюме къайтып бараман», – дей. 25 Къайтып гелгенде буса, о уьйню сибирилип, жыйылып таба. 26 Сонг барып оьзюнден де яман дагъы да етти жинни алып гелип, жин адамны ичине гирип яшай. Натижада, адамны гьалы алдагъысындан да бузукъ бола.
Герти насип
27 Иса бу сёзлени айтып турагъанда, халкъны арасындан бир къатын чыгъып, Огъар:
– Насиплидир Сени къурсагъында гётерип юрюген ва Сени эмдирген! – деп къычыра.
28 – Дагъы да насиплидир, Аллагьны каламын эшитип, ону кютегенлер, – деп жавап бере Иса.
Юнусну аламаты
29 Исаны айланасына дагъы да кёп адамлар жыйыла. Иса олагъа сёйлемеге башлай:
– Не ямандыр бу гьалиги наслу. О аламатлар ахтара, амма огъар Юнус пайхаммарны аламатындан башгъа аламат гёрсетилмес. 30 Ниневияны халкъына Юнус нечик аламат болгъан буса, Мен де, Инсанны Уланы, бу наслу учун шолай аламат болажакъман.
31 Шебаны пача къатыны къыяматгюн туруп йиберип, бу наслуну айыплажакъ, неге тюгюл Сулайманны гьакъыллы сёзлерине тынгламакъ учун, о дюньяны бир къырыйындан гелген. Гьали буса Сулаймандан да уллусу мундадыр! 32 Къыяматгюн ниневиялы адамлар, гьалиги наслу булан туруп йиберип, о наслуну айыплажакълар. Неге тюгюл де, Юнусну сёйлевюнден сонг олар товба этгенлер. Гьали буса Юнусдан да уллусу мундадыр.
Къаркъараны чырагъы
33 – Яллайгъан чыракъны бирев де яшыртгъын ерге я савутну тюбюне салмас. Гирегенлер ярыгъын гёрсюн учун, ону бийик ерге салыр. 34 Гёз къаркъара учун бир чыракъ йимикдир. Эгер гёзлеринг сав буса, къаркъаранг бютюнлей ярыкъдан толур. Эгер гёзлеринг бузукъ болса, къаркъарангны къарангылыкъ къуршар. 35 Шолайлыкъда, къара, ичингдеги ярыкъ къарангылыкъгъа айланып къалмасын! 36 Эгер бютюн къаркъаранг ярыкъдан толгъан буса ва сенде бир де къарангы ер ёкъ буса, чыракъ оьзюню шавласы булан ярыкъ берегени йимик, бютюн къаркъаранг да ярыкъ болуп къалажакъ.
«Адаршай сизге, фарисейлер»
37 Иса сёйлеп битгенде, бир фарисей Ону тюш ашгъа чакъыра. Иса барып уьйню ичине гирип олтура. 38 Ашны алдында Иса къолларын жувмагъанын гёрюп, фарисей бек тамаша бола. 39 Раббибиз огъар булай дей:
– Гьали сиз, фарисейлер, сукараланы ва бошгъапланы тыш ягъын таза сакълайсыз, ичигиз буса сутурлукъдан ва яманлыкъдан толуп тура. 40 Авлиялар! Тышын Ким яратгъан буса, ичин де О яратмагъанмы? 41 Сиз оьзюгюзню бар затыгъыздан пакъырлагъа садагъа беригиз, шо заман сизин бары да затыгъыз таза болур.
42 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей фарисейлер! Нананы, гийиготну ва гьар тюрлю яшылчаланы ондан бир пайын секет чыгъарып бересиз, адилликни ва Аллагьны сюювюню гьакъында буса ойлашмайсыз. Бу агьамиятлы затланы юрютмеге герексиз, бирисилерин де унутуп къойма герек тюгюлсюз!
43 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей фарисейлер! Синагогларда тёрге чыгъып олтурмагъа сюесиз, базар майданларда адамлар гьюрметлегенни сюесиз.
44 Адаршай сизин гьалыгъызгъа! Сиз уьстюнден адамлар билмей таптап турагъан белгисиз бир къабурлар йимиксиз.
45 Шо заман дин алимлерден бириси Огъар къаршы чыгъып:
– Устаз, булай сёйлеп, Сен бизин де хатирибизни къалдырасан, – дей.
46 Иса огъар:
– Адаршай сизин де гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер! Сиз инсанлагъа къатты дин талаплар салып, оланы уьстюне авур, кютмеге къыйынлы намусланы саласыз. Оьзюгюз буса оланы кютмек учун бармагъыгъызны сама тербетмеге де сюймейсиз.
47 Адаршай сизин гьалыгъызгъа. Сиз пайхаммарлар учун зияратлар ишлейсиз. Оланы буса сизин ата-бабаларыгъыз оьлтюрген. 48 Шолайлыкъда, сиз ата-бабаларыгъыз этгенине рази болуп къаласыз, неге тюгюл пайхаммарланы олар оьлтюргенлер, сиз буса о пайхаммарлагъа зияратлар ишлейсиз. 49 Шону учун Аллагь булай терен ойлу сёзлени айтгъан: «Мен ягьудилени ва дин алимлени янына пайхаммарлар ва элчилер йибережекмен, оланы бирлерин оьлтюрежеклер, башгъаларын буса гьызарлажакълар».
50 Шогъар гёре дюнья яралгъандан берли бары да пайхаммарланы тёгюлген къаны учун Аллагь бу наслудан жавап талап этежек.
51 Гьабилни къанындан башлап, ибадатхананы къурбанлыкъны салагъан ерини де, Сыйлы Ерини де арасында оьлтюрюлген Закарияны
[57] къанына ерли тёгюлген бары да къан учун жавап талап этежек. Сизге айтаман: бары да зат учун бу наслудан жавап талап этилежек.
52 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер! Сиз Аллагьны илмусуну ачгъычларын алгъансыз, амма ону ичине не оьзюгюз гирмейсиз, неде гирме сюегенлени гирме къоймайсыз.
53 Шо заман Иса гете. Амма дин алимлер ва фарисейлер, Огъар ачувланып, бир хыйлы суаллар бермеге сюелер. 54 Исаны авзундан терс сёз къаравуллап, Ону айыпламагъа къаст этелер.
12
Экиюзлюлюкню гьакъында
1 Бу арада минглер булан адамлар жыйылып, бир-бирине ябурулмагъа башлай. Иса башлап якъчыларына сёйлей:
– Фарисейлени маясындан, демек экиюзлюлюгюнден сакъ туругъуз. 2 Бир яшыртгъын зат да билинмей къалмажакъ, бир сыр да ачылмай къалмажакъ. 3 Къарангылыкъда сёйлегенигиз гюнню ярыгъында эшитилежек, уьйню ичинде шыбышлап айтгъаныгъызны къалкъыбашдан къалкъыгъа чыгъып къычырып айтажакълар.
«Бир Аллагьдан къоркъугъуз»
4 – Сизге айтаман, къурдашларым: къаркъараны оьлтюрюп, ондан сонг дагъы бир зат да этип болмайгъанлардан къоркъмагъыз. 5 Кимден къоркъма герекни Мен сизге гёрсетермен: гишини оьлтюрмеге ва оьлтюрген сонг жагьаннемге ташлама да гючю бар бир Аллагьдан къоркъугъуз. Сизге айтаман чы, Ондан къоркъугъуз! 6 Беш жымчыкъны эки увакъ акъчагъа сатып бермейми? Аллагь буса оланы гьеч бирисин де унутмагъан. 7 Сизин буса башыгъыздагъы бары да тюклеригиз саналгъан. Къоркъмагъыз! Бары да жымчыкълардан сиз хыйлы артыкъсыз.
8 Сизге айтаман: инсанланы алдында Магъа ачыкъдан-ачыкъ мюкюрлюк этген гьар кимге Аллагьны малайиклерини алдында Мен де, Инсанны Уланы, шолай мюкюрлюк этежекмен. 9 Инсанланы алдында Мени инкар этген гьар кимни Аллагьны малайиклерини алдында Мен де инкар этежекмен. 10 Инсанны Уланына къаршы сёйлегенден гечилмеге бола. Амма Аллагьны Ругьуна къаршы капир сёйлегенден гечилмес.
11 Сизин синагоглагъа башчыланы ва гьакимлени алдына гелтирген заманда, нечик ва не жавап бережегигизни яда не сёйлежегигизни гьайын этмегиз. 12 Шо сагьатда не сёйлеме герекни сизге Аллагьны Ругьу уьйретер.
Гьайгев байны гьакъындагъы масал
13 Халкъны арасындан бирев чыгъып, Исагъа:
– Устаз, мени агъама атамдан къалгъан варисликден пай берсин деп айтсана, – дей.
14 Иса шо адамгъа:
– Гьей адам, сизге дуван этмеге яда сизин малыгъызны бёлмеге Магъа ким тапшургъан? – дей. 15 Сонг барысына да:
– Къарагъыз, вёре, дамагькарлыкъдан сакъ болугъуз, неге тюгюл инсанны яшаву ону малыны кёплюгюнден асылы болмай, – дей.
16 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Бир бай гишини топурагъы яхшы тюшюм берген. 17 «Гьали мен не этейим? Тюшюмюмню салмагъа ерим ёкъ чу», – деп ойлаша о. 18 Сонг о: «Булай этейим: гьамарларымны бузуп, дагъы да уллуларын ишлейим, бары да ашлыгъымны ва бютюн байлыгъымны онда жыяйым». 19 Оьзюме де айтайым: «Гьали сени кёп йыллагъа топлангъан хыйлы байлыгъынг бар, энни рагьатлан, аша, ич, кеп чек», – деп токъташа.
20 Амма Аллагь огъар: «Гьей гьайгев! Бу гече гелип сени жанынг алынажакъ, сен жыйгъан зат кимге къалажакъ?» – дей.
21 Аллагь учун тюгюл, оьзю учун байлыкъ топлайгъан гьар-бир адамны ахыры шолай болажакъ.
Къоркъмай турмакъны гьакъында
22 Иса якъчыларына булай дей:
– Шогъар гёре сизге айтаман: яшамакъ учун не ашажагъыгъызны, чархыгъыз учун не гиежегигизни де гьайын этмегиз. 23 Яшав ашдан, чарх да опуракъдан артыкъдыр. 24 Къаргъалагъа бир къарагъыз чы: олар я чачмайлар, я ормайлар, оланы я гьамарлары, я беженлери ёкъ, тек оланы Аллагь ашатып сакълай. Сиз къушлардан хыйлы да артыкъсыз чы! 25 Башгъа къайгъы этмек булан къайсыгъыз оьмюрюгюзню бираз сама да узатып болажакъсыз? 26 Шолай бир гиччи затны да этип болмай бусагъыз, къалгъан затланы не учун гьайын этесиз?
27 Авлакъ чечеклени нечик оьсегенине бир къарагъыз чы: не загьмат тёкмейлер, неде йип ийирмейлер. Амма сизге айтаман: Сулайман оьзюню инг макъталгъан заманында да оланы бири йимик де гийинмеген. 28 Эгер бугюн авлакъда оьсюп, тангала ялламагъа ташланып къалагъан отну сама Аллагь шолай гийиндиреген болгъан сонг, гьей имандан языкълар, сизин дагъы да артыкъ гийиндирмежекми? 29 Сиз не ашажагъыгъызны ва не ичежегигизни ахтарып айланмагъыз ва шогъар авара болмагъыз. 30 Бу дюньяны бары да имансыз халкълары шоланы гьайын этип айланалар. Сизин Атагъыз буса сизге шолар бары да тарыкъ экенни биле. 31 Сиз Аллагьны гьакимлигине таби болмагъа да къаст этигиз. Къалгъан затланы барысын да сизге О Оьзю бережек.
32 Къоркъма, гьей Мени гиччи сиривюм. Неге тюгюл де, сизин Атагъызны рагьмулу буйругъу шолай: сизге Оьзюню гьакимлигини тюбюнде яшамагъа имканлыкъ бережек. 33 Бар чакъы затыгъызны сатып, пакъырлагъа садагъа этип беригиз. Оьзюгюзге кёклерде тозулмайгъан киселер ва арты битмейген байлыкълар гьазирлегиз. Онда уручу ювукълашмас ва ону гюе ашап бузмас. 34 Неге тюгюл де, байлыгъыгъыз къайда буса, юрегигиз де шонда болажакъ.
Гьазир болуп турув
35 – Даим гьазир кюйде туругъуз: сизин беллеригиз байланып ва чыракъларыгъыз янып турсун. 36 Оьзюню есини тойдан къайтмакълыгъын къаравуллайгъан къуллукъчулагъа ошагъыз: гелип эшикни къакъгъандокъ, шоссагьат ону ачыгъыз. 37 Еси гелген заманда, уяв табулажакъ къуллар насиплидир. Гертисин сёйлеймен сизге: чечинип, о уьстюне къуллукъчуланы опуракъларын гиежек, оланы тепсиде олтуртажакъ, гелип, оьзю олагъа къуллукъ этежек. 38 Эгер гечортада ва дагъы да геч гелип, о оланы уяв тапса, шо къуллар насиплилердир. 39 Билип къоюгъуз: эгер уьй есине уручуну къачан гележеги белгили эди буса, о уручуну уьюне гирмеге къоймас эди. 40 Шо саялы сиз де гьазир болуп туругъуз. Инсанны Уланы сиз къаравулламайгъан бир заманда гелип къалажакъ.
41 – Я Раббим, бу масалны Сен янгыз бизге айтамысан яда бары да къалгъанлагъа да айтамысан? – деп сорай Петер Огъар.
42 Рабби Иса булай дей:
– Оьзге къулларына заманында аш-сув берип къарасын деп, оланы уьстюнде еси къоюп гетген инамлы ва англавлу къул йимик болугъуз. 43 Еси уьюне къайтгъанда, шолай ишлей туруп табулгъан къул насиплидир. 44 Гертисин сёйлеймен сизге: еси ону оьзюню бютюн малыны-мюлкюню уьстюне салажакъ. 45 Эгер шо къул оьз-оьзюне: «Есим тез гелмежек», – деп айтып, къулланы ва къаравашланы тюймеге, оьзю буса ашап-ичип, эсирип айланса, 46 о къулну еси гёзлемейген бир гюн, билмейген бир сагьатда гелип къалажакъ. Ону къатты кюйде жазалажакъ, имансызлар булан бир къысматгъа тарытажакъ. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
47 Есини мурадын билип, ону кютмеге къарамайгъан къул буса кёп тююлежек. 48 Билмей туруп такъсырланма тюшеген иш этгени буса аз тююлежек. Кимге кёп берилген буса, ондан кёп де талап этилежек. Кимге кёп инанылгъан буса, ондан кёп де къаравулланажакъ.
Иса учунгъу эришивлюклер
49 – Мен дюньягъа от яндырмагъа гелгенмен, о къызышып янгъанны нече де сюемен. 50 Мен кёп уллу азаплар чегежекмен. Шо яшавгъа чыкъгъынча, Мени юрегим зарланып туражакъ. 51 Мен бу дюньягъа парахатлыкъ бермеге гелгенмен деп ойлаймысыз? Тюгюл деймен сизге, айрылыв гелтирмеге гелгенмен. 52 Гьалиден сонг бир уьйде яшайгъан беш адам бир-биринден айры болажакъ: уьчев экевге къаршы, экев уьчевге къаршы болажакъ. 53 Атасы уланына къаршы, уланы атасына къаршы, анасы къызына къаршы, къызы анасына къаршы, къайнанасы гелинине къаршы, гелини къайнанасына къаршы болажакъ.
Заманны белгиси
54 Иса халкъгъа булай дей:
– Гюнбатышдан булут гётерилип гелегенин гёрген заманда, сиз шоссагьат: «Янгур болажакъ», – деп айтасыз ва шолай болма да бола. 55 Къыбладан ел уьфюреген заманда: «Яллав болажакъ», – деп айтасыз, шолай болма да бола. 56 Гьей экиюзлюлер! Ерге ва кёкге къарап, чакъ нечик болажагъын англап билесиз, гьалиги заманны англамагъа неге болмайсыз дагъы?
57 Оьзюгюз учун не зат яхшы экенни неге оьзюгюз айырып болмайсыз? 58 Оьзю булан эришген адам булан дуванханагъа барагъанда, ону булан ёлда ярашмагъа къаст эт. Ёгъесе, о сени дуванчыны янына гелтирер, дуванчы да сени туснакъчыны къолуна берер, туснакъчы да сени туснакъгъа салар. 59 Сагъа айтаман: лап ахырынчы нохуратынга ерли борчунгну бермесенг, сен туснакъдан чыкъмассан.
13
Товбаны гьакъында
1 Шо заман биревлер гелип, Исагъа бир нече галилеялыланы гьакъында айталар. Пилат оланы ибадатханада къурбан соягъан заманында оьлтюрген болгъан. 2 Иса олагъа:
– Олагъа шолай болгъанлыгъы къалгъан бары да галилеялылардан эсе оланы гюнагьы артыкъ экени саялы деп ойлашамысыз? 3 Тюгюл, башгъаланыкинден оланы гюнагьы кёп тюгюл деп айтаман Мен сизге. Амма товба этмесегиз, барыгъыз да олар йимик дагъытылып къалажакъсыз! 4 Яда уьстюне Силогьам къала авуп оьлген о он сегиз адам Ерусалимде яшайгъанланы барысындан да артыкъ гюнагьлы болгъан деп ойлашамысыз? 5 Тюгюл деп айтаман Мен сизге. Амма товба этмесегиз, барыгъыз да олар йимик дагъытылып къалажакъсыз! – дей.
Емиш бермейген терек
6 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Биревню юзюм бавунда орнатылгъан бир инжир тереги болгъан. О гелип, ондан емиш излей, тек тапмай. 7 Сонг барып юзюмчюге айта: «Бу инжир терекден емиш излеп гелегеним ва тапмайгъаным муна бу уьчюнчю йыл. Гесип ташла муну. Бу негьакъ ерни елеп не эте?»
8 Бавчу огъар: «Бийим! Муну бу йыл да къоюп къарайыкъ, мен ону айланасын къазып ва покълукъ тёгюп кюйлермен, 9 къарайыкъ, гелеген йыл емиш бермесми экен. Эгер бермесе, гесерсен», – деп жавап бере.
Сонгугюн бир къатынны сав болуву
10 Иса синагогланы биринде сонгугюн Аллагьны каламын англатып тура болгъан. 11 Онда он сегиз йылны узагъында ичинде зайыплыкъны жини булангъы бир къатын болгъан. Ону бели бюкленип къалгъан ва язылып болмай болгъан. 12 Иса ону гёргенде, чакъырып, огъар:
– Гьей къатын, сен гьали аврувунгдан сав болажакъсан, – дей.
13 Иса къатынны уьстюне къолларын сала. О шоссагьат язылып, Аллагьгъа макътавлар этмеге башлай. 14 Синагогну башчысы, Иса сонгугюн адамланы сав этгени саялы къазапланып:
– Ишлемеге герекли алты гюн бар. Шогъар гёре сав болмакъ учун сонгугюн тюгюл, шо гюнлерде гелигиз, – дей.
15 Рабби Иса огъар:
– Гьей экиюзлюлер! Сизин биригиз де сонгугюн оьгюзюгюзню яда эшегигизни отлукъдан чечип, сув ичирме элтмеймисиз?
16 Бу къатынны буса муна он сегиз йылны узагъында иблис байлап сакълагъан. Муну, Ибрагьимни наслусундан болгъан къатынны, сонгугюн
[58] шо байлавун чечме герекмейми эди дагъы? – деп жавап бере.
17 Иса бу сёзлени айтгъанда, Огъар къаршы чыкъгъанлар барысы да уяла. Бютюн халкъ Ону бары да макътавлу ишлеринден сююне.
Гиччинев урлукъ ва мая
18 Иса булай дей:
– Аллагьны гьакимлик этивюн не зат булан тенглешдирме бола? Ону Мен негер ошатаман? 19 Айтайыкъ, муна бир гиччинев урлукъ. Бир адам ону алып, оьзюню бавуна орната, о буса оьсюп, бир уллу терек бола. Къушлар гелип, ону бутакъларында уялар тиге.
20 Дагъы да Иса:
– Аллагьны гьакимлик этивюн дагъы да не зат булан тенглешдирме бола? 21 Бир къатынгиши уьч оьлчев унну ичине къошгъан бир увуч маягъа ошайдыр. Шо бары да хамурну гёпюрте, – дей.
Тар къапу
22 О Ерусалимге барагъан ёлунда, шагьарлардан ва юртлардан оьтюп, адамлагъа Аллагьны каламын англатып юрюй. 23 Бирев Огъар:
– Я Раббим, аз адамдан къайрылар къутгъарылмажакъмы? – деп сорай.
24 Иса булай дей:
– Тар къапудан гирмеге къаст этигиз, неге тюгюл, сизге айтаман, кёплер гирмеге сюежеклер, тек болмажакълар. 25 Уьй еси туруп къапуну япгъанда, сиз къырдан туруп къапуну къакъмагъа башлап: «Я есим, ач бизге!» – деп айтажакъсыз. О буса сизге: «Сизин танымайман, сиз къайдансыз?» – деп соражакъ. 26 О заман сиз: «Биз Сени булан бирче ашап-ичип турдукъ ва Сен бизин орамларда уьйретдинг», – демеге башлажакъсыз. 27 О да сизге: «Мен сизин танымайман, сиз къайдансыз? Менден ари гетигиз, сиз барыгъыз да яманлыкъ этегенлерсиз!» – деп айтажакъ.
28 Ибрагьимни, Исгьакъны, Якъубну ва бары да пайхаммарланы Аллагь гьакимлик этеген ерде, оьзюгюз буса ондан къуваланып къырда къалгъаныгъызны гёрген заманда, онда йылав-яс этежексиз ва тишлеригизни къыжыратажакъсыз. 29 Гюнтувушдан ва гюнбатышдан, темиркъазыкъдан ва къыбладан Аллагь гьакимлик этеген ерге гелип, тепсини айланасында олтуражакълар. 30 Гьали ахырынчы болгъанлар шо заман биринчилер болажакълар ва гьалиги биринчилер буса ахырынчылар болажакълар.
Ерусалимге яс этив
31 Шо заман бир нече фарисей гелип, Огъар:
– Сен мундан чыгъып гетме герексен. Гьирод Сени оьлтюрме сюе, – дейлер.
32 Иса олагъа булай дей:
– Барып шо тюлкюге айтыгъыз: Мен бугюн де, тангала да жинлени къувалажакъман ва адамланы сав этежекмен, уьчюнчю гюн буса ишлеримни битдирежекмен. 33 Сонг да Мен бугюн, тангала ва бирисигюн ёлумну узатма герекмен, неге тюгюл пайхаммар Ерусалимден тышда оьлтюрюлмеге болмай.
34 Гьей Ерусалим! Пайхаммарланы оьлтюреген ва оьзюнге багъып йиберилгенлени таш урушгъа тутагъан Ерусалим! Къуш оьзюню балаларын къанатларыны тюбюне жыягъанда йимик, Мен де сени авлетлерингни нече керен жыймагъа сюйген эдим, амма сиз жыйылма сюймедигиз! 35 Гьали, Ерусалим, Аллагь сени къоюп гетежек. Сагъа айтаман: «Раббибизни атындан гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун!» – деп сен айтажакъ заман болгъунча, Мени дагъы гёрмежексен.
14
Иса бир фарисейни уьюнде
1 Бир керен сонгугюн Иса лап белгили фарисейлени бирини уьюне тюш аш ашамагъа бара. Онда болгъанлар Огъар тергев этелер. 2 Шонда Ону къаршысында сув тюшюп авруйгъан бир адам олтургъан болгъан. 3 Иса дин алимлеге ва фарисейлеге:
– Сонгугюн адамланы сав этмеге ихтияр берилеми яда берилмейми? – деп сорай.
4 Олар пысып туралар. О адамгъа къолун тийдирип, Иса ону сав этип, уьюне йибере. 5 Иса олагъа булай дей:
– Эгер сонгугюн сизин биригизни уланыгъыз яда оьгюзюгюз йыгъылып, къуюгъа тюшюп къалса, ону гьазиринде чыгъармасмы эдигиз? 6 Олар Исаны бу суалына гьеч жавап къайтарып болмай къалалар.
7 Чакъырылып гелген къонакълар тёрге чыгъып олтурагъанын гёрюп, Иса олагъа булай бир масал айта:
8 – Сени бирев тойгъа чакъырса, тёр якъгъа чыгъып олтурма, балики, чакъырылгъанланы арасында сенден де гьюрметли бириси болмагъа ярай. 9 Шо заман сени де, ону да чакъыргъан той еси ювугъунга гелип: «Туруп, бу ерни бу адамгъа бер», – деп айтар. Шо заман биябур болуп, лап артдагъы ерге чыгъып олтурмагъа борчлу болурсан.
10 Чакъырылып баргъанда буса, сени чакъыргъан адам ювугъунга гелип: «Ювугъум! Тёрге чыгъып олтур», – деп айтсын учун, артдагъы ерде олтур. О заман оьзюнг булан олтургъанланы арасында сен абурлу болурсан. 11 Неге тюгюл де, оьзю оьзюн оьр тутагъан гьар ким тёбен болажакъ, тёбен тутса, оьрленежек.
«Кимни къонакъ чакъырма тюше?»
12 Оьзюн чакъыргъан фарисейге Иса дагъы да булай дей:
– Эгер къушлукъ аш яда тюш аш эте бусанг, не ювукъларынгны, не къардашларынгны, не бай хоншуларынгны чакъырма, неге тюгюл олар да сени чакъырар ва сагъа гьагъын къайтарар. 13 Къонакълыкъ этегенде, пакъырланы, сакъатланы, акъсакъланы, сокъурланы чакъыр. 14 Муна шо заман сагъа Аллагьны яхшылыгъы болур: олар сагъа ону гьагъын къайтарып болмас. Муъминлени тирилтеген заманда буса, сагъа ону гьагъы къайтарылажакъ.
Уллу къонакълыкъны гьакъында
15 Шону эшитип, къонакълардан бириси Исагъа:
– Насиплидир Аллагь гьакимлик этеген янгы дюньяда Ону къонакълыгъында ортакъчылыкъ этежеклер! – дей.
16 Иса огъар булай дей:
– Бир адам, уллу къонакълыкъ этмеге сююп, кёп къонакълар чакъыргъан болгъан. 17 Тепсиде олтурмагъа вакъти гелгенде, чакъырылгъанлагъа: «Гелигиз, бары да зат гьазир болду», – деп айтмакъ учун, о къулун йибере.
18 Барысы да, бир-бири булан сёйлешгенде йимик, багъышлап къоймакъны тилемеге башлайлар. Биринчиси: «Мен бир ер сатып алгъанман, барып шогъар къарамагъа герекмен. Тилеймен сагъа, мени багъышлап къой», – деп айтып гете. 19 Экинчиси: «Мен беш жут оьгюз сатып алгъанман, шоланы сынап къарамагъа бараман. Тилеймен сагъа, мени багъышлап къой», – дей. 20 Уьчюнчюсю: «Мен янгы къатын алгъанман, шо саялы гелип болмайман», – дей.
21 Къайтып гелип, къул шону оьзюню есине билдире. Шо заман ачувлангъан уьй еси: «Тез барып, шагьарны орамларындагъы ва тыгъырыкъларындагъы бары да пакъырланы, сакъатланы, акъсакъланы ва сокъурланы мунда жыйып гелтир», – деп буюра къулуна. 22 «Бийим, сен буюргъан кюйде этгенмен, тепсиде дагъыдалагъа олтурма ерлер бар», – деп жавап бере къул. 23 Шо заман еси къулуна: «Барып ёл бойлардан ва чыр тюплерден ахтарып къара, адамлар гелеген кюй болсун, уьюм халкъдан толсун. 24 Муна айта тураман сагъа: шо алда чакъырылгъанлардан бириси де мени уьюмде тепсиде олтурмажакъ», – дей.
Исаны якъчылары
25 Иса булан бирге кёп адам гетип бара болгъан. Бурулуп къарап, Иса олагъа булай дей:
26 – Эгер яныма гелегенлер оьзюню атасындан, анасындан, къатынындан ва яшларындан, агъа-инилеринден ва къызардашларындан, гьатта оьзюню яшавундан эсе Мени артыкъ сюймей буса, о якъчым болуп болмас.
27 Оьзюню хачын
[59] да гётерип, Мени артыма тюшмейген адам Мени якъчым болуп болмас.
28 Сизин биригиз, бийик къала къурмагъа сюйгенде, ону тамамламакъ учун, тарыкълы харжы бармы-ёкъму деп, бир алдын олтуруп гьисабын этмесми? 29 Шолай болмаса, о кюрчюсюн салып, ишин битдирип болмай къалар. Шо заманда ону гёргенлер барысы да огъар кюлеп: 30 «Бу адам къурмагъа чы башлады, амма битдирмеге гючю етишмеди», – деп сёйлемеге башламасмылар?
31 Яда бир пача башгъа пачагъа къаршы дав этмеге бара буса, он минг асгер булан о оьзюню уьстюне гелеген йигирма минг асгерге гючю чатармы яда чатмасмы деп, бир алдын олтуруп гьисап этмесми? 32 Гючю чатмай деп гьисап эте буса, огъар элчилер йиберип, о ярашывлукъ этмекни тилер. 33 Сиз де шолай: бары да бар-ёгъугъузну инкар этмесегиз, Мени якъчым болуп болмассыз.
Татыву ёкъ туз
34 – Туз – яхшы зат. Амма туз тузлу татывун тас этсе, огъар тузлу татывну не булан бермеге болур? 35 О шо заман бир затгъа да ярамайгъан болур, ону гьатта топуракъгъа кюйлевюч гьисапда къошмагъа да ярамас. Ону ташлап къоярлар. Къулакълары барлар эшитсинлер!
15
Тас болгъан къойну масалы
1 Исагъа тынгламакъ учун, бир керен Ону янына бир кёп ясакъчылар ва башгъа гюнагьлылар гелелер. 2 Фарисейлер ва дин алимлер буса:
– Бу Адам гюнагьлыланы къабул эте ва гьатта олар булан бирче олтуруп ашай, – деп кант эте.
3 Шо заман Иса олагъа булай бир масал айта:
4 – Айтайыкъ, сизин биригизни юз къоюгъуз бола, оланы да бири тас болуп къала. Къалгъан токъсан тогъузун авлакъда да къоюп, тас болгъаны табулгъанча, ону артындан излемеге бармасмы эдигиз? 5 Тапгъанда буса, ондан сююнюп, ону инбашыгъызгъа гётермесми эдигиз? 6 Уьйге къайтгъан заманда, ювукъларыгъызны ва хоншуларыгъызны да чакъырып: «Мени булан бирче сиз де сююнюгюз, мен тас болгъан къоюмну тапгъанман», – деп айтмасмы эдигиз? 7 Сизге муну айтагъаным – къоймагъа тарыкъ гюнагь ишлери ёкъ токъсан тогъуз муъминден эсе, товба этген бир гюнагьлы учун кёклерде сююнч артыкъ болажакъ.
Тас болгъан акъчаны масалы
8 – Яда, айтайыкъ, бир къатынны он гюмюш акъчасы бола. Ону бир акъчасы тас болуп къала. Шо къатын, чыракъ да ягъып, уьюн сибирип, ону тапгъынча, тындырыкълы кюйде излемесми? 9 Тапгъанда буса, къурдашларын ва хоншуларын да чакъырып: «Мени булан бирче сююнюгюз, мен тас болгъан акъчамны тапдым», – деп айтажакъ о. 10 Инаныгъыз Магъа, товба этген бир гюнагьлы учун Аллагьны малайиклерини де шолай сююнчю болажакъ.
Тас болгъан уланны масалы
11 – Бир адамны эки уланы бола. 12 Оланы гиччиси атасына: «Атам, мюлкюнгню магъа тиеген пайын бёлюп бер», – дей. Атасы да мюлкню уланларыны арасында пайлай.
13 Бир нече гюнден сонг гиччи уланы, бары да затын да сатып ва акъчасын да алып, йыракъ бир элге чыгъып гете. Онда пасат яшав сюрюп, бютюн барын-ёгъун пуч эте. 14 Бар чакъы затын пуч этип битгенден сонг, о уьлкеде уллу ачлыкъ бола. Гиччи уланы тарчыкъ гьалгъа тюшмеге башлай. 15 Шондан сонг о барып шо уьлкеде яшайгъанланы бирини алдында ялчы бола, о да ону авлакъгъа донгузларын сакълама йибере. 16 О улан донгузлагъа береген ем булан къарнын толтурмагъа да рази бола, тек огъар шону да бирев де бермей.
17 Сонг о бир керен ойлашып, оьз-оьзюне булай айтып сёйлей: атамны нечакъы ялчылары бар, оланы барысыны да тойгъунча ашама ашы бар, мен буса мунда ачымдан оьле тураман! 18 Атамны янына барып, огъар: «Атам! Мен Аллагьны ва сени алдынгда гюнагь иш этгенмен, 19 мен дагъы сени уланынгман деп айтмагъа тийишли тюгюлмен. Мени оьзюнгню ялчыларынгдан бириси деп гьисап этип къой», – деп айтайым.
20 О шоссагьат къайтып атасыны янына гете. Хыйлы арекденокъ да ону гелегенин гёрюп, атасы огъар языкъсына. Чабып барып, ону бойнундан къучакълап оьбе. 21 Уланы огъар: «Атам! Мен Аллагьны ва сени алдынгда гюнагь иш этгенмен ва дагъы сени уланынгман деп айтмагъа тийишли тюгюлмен», – дей. 22 Атасы буса оьзюню къулларына: «Тез болугъуз! Инг яхшы гийимлер де гелтирип, муну гийиндиригиз, бармагъына юзюк ва аякъларына аякъгийимлер беригиз. 23 Семиз бир тана гелтирип союгъуз: ашап йыбанайыкъ. 24 Неге тюгюл де, бу мени уланым. Бу оьлген эди, гьали тирилген, тас болгъан эди, гьали табулгъан», – дей. Олар ашап-ичип, йыбанмагъа башлайлар.
25 Ону уллу уланы шо заман авлакъда болгъан. Къайтывда, уьйге ювукъ болгъанда, о бир йырлав ва бийив тавушлар эшите. 26 Къуллукъчулардан бирисин чакъырып, о: «Бу не зат болмагъа бола?» – деп сорай. 27 Къуллукъчу огъар: «Сени ининг къайтып гелген. О сав-саламат къайтгъаны саялы, атанг огъар семиз бир тана сойгъан», – деп жавап бере. 28 О ачувлана ва уьйге гирмеге сюймей. Атасы буса чыгъып, ону чакъыра. 29 О да атасына: «Муна, мен сени бир къулунг йимик болуп сагъа ишлейгеним нечесе йыллар бола. Мен бир де сени буйругъунгдан чыкъмагъанман. Амма сен буса, къурдашларым булан йыбансын деп, магъа бир улакъ сама да бермегенсен. 30 Сени бу уланынг, пасат къатынлар булан кеп чегип юрюп, оьзюню бютюн барын-ёгъун да пуч этип гелген заманда, сен огъар семиз бир тана сойгъансан!» – деп жавап бере. 31 Атасы огъар: «Балам! Сен даим мени булансан, мени бютюн байлыгъым да сеникидир. 32 Бу ининг оьлюп тирилгени ва тас болуп табулгъаны саялы, сагъа сююнмеге ва йыбанмагъа герек эди чи», – дей.
16
Герти байлыкъ
1 Иса якъчыларына булай дей:
– Бир бай гишини уьй къуллукъчусу болгъан. Шо къуллукъчу ону малын пуч эте деп байгъа хабар геле. 2 Къуллукъчуну чакъырып, еси огъар: «Сени гьакъынгдан мен эшитеген бу не хабардыр? Сен юрютеген ишни гьакъында гьисап бер, дагъы сен уьйню ишин юрютмеге болмайсан», – дей. 3 О заман къуллукъчу: «Гьали мен не этмеге герекмен? Есим уьй къуллукъ юрютювден мени тайдыра: ер къазып болмайман, тиленмеге уяламан. 4 Гьа, уьй къуллукъ юрютювден мен тайдырылгъан заманда, мени башгъалар оьзлени уьйлерине къабул этсин учун, не этме герекни билемен», – деп ойлаша.
5 Оьзюню есине борчлуланы гьарисин гезик булан чакъырып, биринчисине: «Сен мени есиме нечакъы борчлусан?» – деп сорай. 6 О: «Юз бёчке зайтун май», – деп жавап бере. Огъар: «Муна сени шагьатнаманг, тез ал, элли деп яз», – дей. 7 Сонг бирисине сорай: «Сен нечакъы борчлусан?» О: «Минг дорба будай», – деп жавап бере. Огъар да: «Муна сени шагьатнаманг, сегиз юз деп яз», – дей. 8 Гьакъыллы кюйде иш гёргени учун, еси гьарам къуллукъчусун макътай. Гертилей де, бу дюньяны адамлары оьзлер йимиклер булангъы ишлерде нюрню адамларындан эсе хыйлы да гьакъыллы.
9 Мен сизге айтаман: бу пана дюньяда сизге берилген байлыкъдан пайдаланып, оьзюгюзге къурдашлар къазанып къоюгъуз. Неге тюгюл де, бу дюньяда къазангъан чакъы бары да малыгъыздан магьрюм къалгъан заманда, даимлик уьйде сиз сююп къабул этилежексиз. 10 Аз затда гьалал болгъан кёпде де гьалалдыр, аз затда гьалал тюгюл буса, кёпде де гьалал тюгюлдюр. 11 Эгер сизге бу дюньяны байлыгъын инанып тапшурма ярамай буса, герти байлыкъны сизге ким инанып къояжакъ? 12 Эгер сизге башгъа гишини малын инанып къоймагъа ярамай буса, оьзюгюзнюкин сизге ким берир?
13 Гьеч бир къуллукъчу бир вакътини ичинде эки гьакимге къуллукъ этме болмас: о бирин сюежек, башгъасын буса сюймежек; я бирине амин болажакъ, башгъасына буса намартлыкъ этежек. Сиз де эки затгъа – Аллагьгъа да, байлыкъгъа да бирче къуллукъ этме болмассыз.
14 Акъчагъа сутур фарисейлер, бары да бу сёзлени эшитип, Исаны уьстюнден кюлеме башлайлар. 15 Иса олагъа булай дей:
– Сиз инсанланы алдында оьзюгюзню муъминлер этип гёрсетмеге сюесиз, амма Аллагь сизин юреклеригизни биле. Инсанланы алдында оьр даражалы саналагъан зат Аллагьны алдында жиргенч затдыр.
16 Мусаны Къануну ва пайхаммарланы девюрю Ягьияны заманына ерли болгъан. О замандан берли Аллагьны гьакимлиги гьакъда Сююнч Хабар билдириле ва гьар ким шо гьакимликни тюбюне тюшмеге бек къаст эте. 17 Амма Къанундан бир гьарп тайгъынча, кёк ва ер ёкъ болур.
18 Оьзюню къатынындан айырылып, башгъа къатын алмакъ ва шолай да эринден айрылгъан къатын булан уьйленмек зина этивге тенг геле.
Бай адам ва Лазар
19 – Бир бай адам болгъан. Пача гийимлер де гийип, о кепи гелгенни этип яшап тура. 20 Лазар деген бирдагъы бир пакъыр адам болгъан. Къотурлагъа да батып, о байны къапусуну алдында ятып тура. 21 О байны тепсисинден къайтгъан ашлар булан къарнын тойдурмагъа умут эте. Гьатта итлер гелип ону яраларын ялай. 22 Пакъыр оьле, малайиклер ону Ибрагьимни янына элтелер. Бай да оьле, ону да гёмелер.
23 Бай гиши жагьаннемде азап чегип турагъан заманда, бирден гёзлерин ачып къарап, йыракъда Ибрагьимни ва ону янында олтургъан Лазарны гёре. 24 «Гьей Ибрагьим атам! Магъа бир языкъсын, Лазарны йибер, барып бармагъыны учун сувгъа чомуп, мени тилимни бавукъ этсин. Мен бу от-ялынны ичинде бек азап чегип тураман!» – деп къычыра бай. 25 Ибрагьим де огъар: «Гьей балам! Эсинге гелтир чи, оьз яшавунгда сен кёп-кёп ниъматланы алдынг, Лазар буса янгыз азап гёрюп турду. Гьали буса о мунда кеп чеге, сен азап чегесен. 26 Ондан къайры да, бизин де, сизин де арабызда бек уллу бир къакъа бар. Мундан сизин якъгъа чыкъма сюегенлер де чыгъып болмажакълар, шолай ондан бизин якъгъа да чыгъып болмажакълар», – деп жавап бере.
27 Шо заманда бай: «Олай буса, атам, тилеймен сагъа, ону мени атамны уьюне йибер, 28 мени беш агъа-иним бар, олар да азап береген бу ерге гелмесинлер деп, Лазар олагъа буварсын», – дей. 29 Ибрагьим огъар: «Оларда Мусаны ва пайхаммарланы Сыйлы Язывлары бар. Къой, агъа-инилеринг оланы Сыйлы Язывларына гёре юрюсюнлер», – деп жавап бере. 30 Бай да: «Тюгюл, Ибрагьим атам. Оьлюлерден бирев сама оланы янына гелсе, олар товба этерлер», – дей. 31 О заман Ибрагьим огъар: «Эгер агъа-инилеринг Мусагъа ва пайхаммарлагъа тынгламай буса, оланы бирев де, гьатта оьлюлерден бири тирилсе де, инандырып болмаслар», – деп жавап бере.
17
Иман къардашдан гечив
1 Иса якъчыларына булай дей:
– Инсан оьзюн гюнагьгъа тартагъан затлардан къутулмагъа болмай, тек шо гюнагьгъа чакъырагъан адамны гьалына адаршай. 2 Магъа аявлулардан бирин гюнагь ёлгъа салгъан гишини бойнуна тирменташ да тагъып, денгизге ташламакъ ону учун яхшы болар эди. 3 Вёрегиз, сакъ болугъуз! Эгер иман къардашынг сагъа къаршы гюнагь иш этсе, огъар айып эт, эгер этеген гюнагь ишине гьёкюнсе, ондан геч. 4 Эгер гюнде етти керен о сагъа къаршы гюнагь иш этип ва гюнде етти керен о сагъа: «Айыплыман, геч», – деп айтса, ондан геч.
Къулланы борчлары
5 Шо заман элчилер Рабби Исагъа:
– Иманыбызны артдыр, – дейлер.
6 Рабби Иса булай дей:
– Эгер сизин бир гиччинев урлукъ чакъы иманыгъыз бар эди буса, бу тут терекге: «Мундан чыгъып, денгизде орнатыл!» – деп айтсагъыз, о сизге таби болур эди.
7 Айтайыкъ, сизин ер сюреген яда къойлар багъагъан бир къулугъуз бар. Къулугъуз авлакъдан къайтгъанда, огъар: «Тез гел, тепсиде олтур», – деп сиз къайсыгъыз айтарсыз? 8 Терсине, огъар: «Магъа ахшамгъа аш гьазирле, мен ашайгъан ва ичеген заманны ичинде магъа къуллукъ этип тур, оьзюнг сонг ашарсан ва ичерсен», – деп айтмасмысыз? 9 Оьзю кютме герекли буйрукъларыгъызны кютгени учун, къулунга сен баракалла бермессен чи? 10 Сиз де шолай, сизге буюрулгъан бары да затны кютюп битген заманда: «Биз янгыз бир къулларбыз, биз оьзюбюзге этме тюшеген затны этип турдукъ», – деп айтыгъыз.
Яман гён аврувлуланы сав болуву
11 Ерусалимге барагъан ёлунда Иса Самария булан Галилеяны арасындагъы дазу бойдан оьте. 12 Бир керен бир юртгъа гиреген заманда, Огъар яман гён аврувлу он адам къаршы бола. Олар йыракъда да токътап:
13 – Иса, Устаз, бизге бир рагьму эт! – деп къычыра.
14 О адамланы гёрюп, Иса олагъа:
– Барып дин къуллукъчуларыгъызгъа гёрюнюгюз, – дей.
Олар барагъанда, ёлдокъ да аврувундан тазаланалар. 15 Олардан бири, оьзю сав болгъанын гёрюп, къычырып Аллагьгъа макътав эте туруп, гери къайта 16 ва Исаны аякъларына баш уруп, Огъар алгъыш эте. Шо адам самариялы болгъан. 17 Шо вакъти Иса:
– Тазалангъанлар он адам тюгюлмю эди? Къалгъан тогъузу къайда? 18 Оланы бу ят тухумдан болгъанындан башгъа бири де гери къайтып Аллагьгъа алгъыш этмедими? – деп сорай.
19 Сонг огъар:
– Туруп бар. Сени иманынг къутгъарды, – дей.
«Аллагьны гьакимлиги къачан башланажакъ?»
20 Бир керен фарисейлер Огъар Аллагьны гьакимлиги не заман гележек деп сорайлар. Иса олагъа:
– Аллагьны гьакимлиги гёрюп болардай зат тюгюл.
21 «О, муна, мунда!» яда «Она, онда!» – деп бирев де айтып болмас. Неге тюгюл де, Аллагь сизин арагъызда
[60] гьакимлик этедир, – деп жавап бере.
22 Сонг Иса якъчыларына булай дей:
– Олай бир гюнлер гележек чи, Инсанны Уланыны гюнлеринден бирисин гёрмеге сюежексиз, тек гёрюп болмажакъсыз. 23 Сизге: «О мунда!» яда «О онда!» – деп айтажакълар. Еригизден тербенмегиз ва артындан чапмагъыз. 24 Яшмын кёкню бир ягъасындан чыгъып, бириси ягъасында нечик лансыллай буса, Инсанны Уланы да къайтып гележек гюнюнде шолай болажакъ. 25 Амма шолай болгъунча, кёп азап чекмеге ва бу наслуну янындан инкар этилмеге борчлу болажакъ.
26 Нугьну гюнлеринде нечик болгъан буса, Инсанны Уланыны гюнлеринде де шолай болажакъ: 27 Нугь гемеге минген гюнге ерли инсанлар ашап, ичип, къатын алып, эрге барып тургъанлар, сонг сув алып, оланы барын да дагъытгъан.
28 Лутну гюнлеринде де шолай болгъан: инсанлар ашап, ичип, сатып-алып, чачып, уьй къуруп тургъанлар. 29 Лут Содомдан чыкъгъан гюн, кёкден от ялын тюшюп, барын да къыргъан. 30 Инсанны Уланы къайтып гележек гюн де муна шолай болажакъ.
31 Шо гюн къалкъыдагъылар, уьйдеги затын алабыз деп, тюпге тюшмесинлер. Авлакъдагъылар, уьст опуракъларын алабыз деп, уьюне къайтмасынлар.
32 Лутну къатынын эсге алып къоюгъуз!
33 Ким оьзюню жанын къутгъарма айланса, о ону тас этер, ким ону тас этсе, о ону къутгъарар.
34 Сизге айтаман: шо гече бир тёшекде экев болажакъ: бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ.
35 Бирче тирмен тартагъан эки къатын болажакъ: бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ. [
36 ]
[61]
37 Шо заман Исаны якъчылары Огъар:
– Бу затлар бары да къайда болажакъ, я Рабби? – деп сорайлар.
– Къайда оьлю сюек болса, шонда къаракъуш да болур
[62], – деп жавап бере Иса.
18
Тул къатынны ва дуванчыны гьакъында
1 Иса якъчыларына къаныгъып дуа этмекни ва гьеч ругьдан тюшмей турмакъны гьакъында бир масал айта:
2 – Бир шагьарда Аллагьдан къоркъмайгъан ва адамлардан уялмайгъан бир дуванчы болгъан. 3 Бу шагьарда бир тул къатын да болгъан. Бу къатын, гьар заман дуванчыны янына гелип: «Душманымдан мени якъла», – дей болгъан. 4 Кёп заманлар дуванчы ону тилевюн кютме сюймей тургъан. Сонг оьз-оьзюне: «Мен Аллагьдан къоркъмасам да, адамлардан уялмасам да, 5 бу къатын мени беззер этип тура. Дагъы да гелип мени инжитмесин учун, ону тилевюн кютейим чи», – деп ойлаша.
6 Сонг Раббибиз Иса булай дей:
– Гьарамчы дуванчы не айтгъанны эшитдигизми? 7 Сайлангъанларын, Оьзюне гече де, гюн де ялбарагъанланы Аллагь якъламай къояжакъмы? Аллагь олагъа шоссагьат кёмек этмеге алгъасамажакъмы? 8 Сизге айтаман: О шоссагьат кёмек этежек. Амма Мен, Инсанны Уланы, гелген заманда, ер юзюнде иман табажакъманмы экен?
Фарисейни ва ясакъчыны гьакъында
9 Оьзлени муъмин болгъанына инанып, башгъаланы тёбен гёреген биревлеге Иса булай бир масал айта:
10 – Эки адам дуа этмек учун ибадатханагъа геле, оланы бири – фарисей, биревюсю – ясакъчы. 11 Фарисей эретуруп, оьз-оьзюне булай дуа эте: «Я Аллагь! Мен башгъа адамлар йимик талавурчу, гишини хатирин къалдырагъанлардан, зиначы яда шу ясакъчы йимик тюгюлюм учун Сагъа шюкюрлюк этемен. 12 Жумада эки керен ораза тутаман, алагъан бары да затымны ондан бир пайын беремен». 13 Ясакъчы буса, арекде токътап, гёзлерин кёкге гётерип къарап да болмай, тёшюне уруп тююнюп: «Я Аллагь! Мен гюнагьлыгъа рагьмулу бол!» – дей.
14 Сизге айтаман: фарисей тюгюл, Аллагьны ягъындан бу адам къабул этилип, уьюне гетген. Неге тюгюл де, оьзю оьзюн оьр гёрежек гьар ким тёбен болажакъ, тёбен гёрегени буса оьрленежек.
Иса ва яшлар
15 Иса къолун тийдирсин деп, Ону янына яшланы да гелтирелер. Якъчылары буса оланы гирме къоймай, алып гелгенлеге урушма башлайлар. 16 Амма Иса, яшланы янына чакъырып:
– Къоюгъуз, яшлар Мени яныма гелсинлер, олагъа пуршав этмегиз! Неге тюгюл, Аллагьны гьакимлиги тап яшлар йимиклер учундур. 17 Гертисин сёйлеймен сизге: ким яшлар йимик Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмесе, о бир заманда да шо гьакимликни тюбюне тюшмес, – дей.
Бай гьаким
18 Бир гьаким адам Исагъа:
– Яхшы Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не этме герекмен? – деп сорай.
19 – Не учун сен Магъа яхшы деп айтасан? Бир Аллагьдан башгъа дагъы бирев де яхшы тюгюлдюр. 20 Сен Ону буйрукъларын билемисен? Зина этме, адам оьлтюрме, урлама, ялгъан шагьатлыкъ этме, атанга ва ананга гьюрмет эт, – дей Иса огъар.
21 – Мен буланы барысын да яш заманымдан берли юрютемен, – дей о.
22 Шону эшитген сонг, Иса огъар:
– Сагъа дагъы да бир зат етишмей: бар чакъы малынгны сатып, пакъырлагъа уьлеш. Шо заман кёклерде сени хазналарынг болур. Сонг гел, Мени артыма тюш! – дей.
23 Бу сёзлени эшитгенде, о адам бек пашман бола, неге тюгюл о бек бай гиши болгъан. 24 Ону пашман болгъанын гёрюп, Иса:
– Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечик къыйындыр. 25 Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден эсе, тюеге инени гёзюнден оьтмеге рагьатдыр, – дей.
26 Бу сёзлени эшитгенлер:
– Олай буса, ким къутгъарылмагъа болур дагъы? – деп сорайлар.
27 – Инсанлар учун имкансыз зат Аллагь учун имканлы, – дей Иса.
28 Шо заманда Петер:
– Муна, биз бары да затыбызны да къоюп, Сени артынг булан юрюп турабыз, – дей.
29 – Гертисин сёйлеймен сизге: Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмек учун, уьюн-эшигин, агъа – инилерин, къызардашларын, ата-анасын къатынларын, яда яшларын ким къойса, 30 бу дюньяда дагъы да артыгъын алажакъ ва гележек девюрде даимлик яшав алажакъ, – дей Иса олагъа.
Иса оьлюп тирилежегин янгыдан билдире
31 Он эки якъчысын янына чакъырып, Иса олагъа:
– Муна биз Ерусалимге бара турабыз. Онда Инсанны Уланы гьакъында пайхаммарлар язгъан бары да зат яшавгъа чыгъажакъ. 32 Мени, Инсанны Уланын, ят халкъланы къолуна бережеклер. Олар Мени хорлажакълар, Магъа сёгюшежеклер, бетиме тюкюрежеклер, 33 къамучу булан тюежеклер ва оьлтюрежеклер. Мен буса уьчюнчю гюн къайтып тирилежекмен, – дей.
34 Амма олар бу сёзлерден гьеч бир зат да англамайлар. Исаны бу сёзлерини маънасы олардан яшырыла ва олар шону билмейлер.
Иса бир сокъурну гёзлерин сав эте
35 Иса Еригьонгъа ювукъ болгъан заманда, бир сокъур ёл ягъада олтуруп садагъа тилей болгъан. 36 Оьзюню янындан кёп адам оьтюп барагъан тавушну эшитгенде:
– Бу недир? – деп сорай сокъур.
37 Огъар назаретли Иса гетип бара деп айталар. 38 Шо заман сокъур:
– Гьей Давутну Наслусу Иса! Магъа бир рагьму эт! – деп къычыра. 39 Алда барагъанлар ону сёйлеме къоймай токътатмагъа къарайлар. Сокъур буса: – Давутну Наслусу! Магъа бир рагьму эт! – деп бирден-бир бек къычыра.
40 Иса, токътап, ону Оьзюню янына алып гелсин деп буюра. Сокъур ювукълашгъан заманда, Иса Огъар:
41 – Мен сагъа не этгенни сюесен? – деп сорай.
– Я Раббим! Мен гёрмеге сюемен, – деп жавап бере сокъур.
42 – Сен гёрежексен! Сени иманынг къутгъарды, – дей Иса огъар.
43 Сокъур шоссагьат гёреген болуп къала ва Аллагьгъа алгъыш эте туруп, Исаны арты булан гете. Ону гёрген бютюн халкъ да Аллагьгъа макътавлар эте.
19
Иса ва ясакъчы Закай
1 Еригьон шагьаргъа гирип, Иса ону орамларындан юрюй. 2 Онда Закай деген бир адам бола. Закай ясакъчыланы башчысы ва бир бай гиши болгъан. 3 О Исаны гёрмеге ва Ону ким экенин билмеге сюе. Амма Закайны бою гиччи болгъаны саялы ва халкъны да кёплюгюнден Ону гёрюп болмай. 4 Исаны гёрмек учун, о чабып алгъа чыгъып, бир тут терекге мине. Иса шо терекни янындан оьтме герек болгъан.
5 Иса шо ерге гелген заманда, къарап Закайны гёре ва огъар:
– Закай! Тез ерге тюш, бугюн Магъа сени уьюнгде болмагъа герек болажакъ, – дей.
6 О чалт тюшюп, Исаны бек сююп къабул эте. 7 Муну гёрюп, халкъ къазапланмагъа башлай ва:
– О бу гюнагьлы адамны уьюне неге гирди экен? – деп сёйлей.
8 Закай, Раббини алдында токътап, Огъар:
– Я Раббим, бар байлыгъымны яртысын мен пакъырлагъа бережекмен ва кимден артыкъ алгъан бусам, дёрт керен артыкъ этип къайтарып бережекмен, – дей.
9 – Бугюн бу уьйге къутгъарылыв гелди, неге тюгюл бу адам да Ибрагьимни уланларындан биридир. 10 Мен, Инсанны Уланы, адашгъанланы табып, оланы къутгъармакъ учун гелгенмен, – дей Иса огъар.
Аллагь бергени булан пайдаланыв
11 Иса Ерусалимге ете тура болгъанына гёре, бир-бир адамлар буса узакъ къалмай Аллагь гьакимлик этегени белгили болажакъ деп гьисап эте болгъан. 12 Иса булай масал айта:
– Бай тухумдан бир адам пача болмакъ учун йыракъ бир элге ёлгъа онгарыла. О ондан оьзюню халкъына пача болуп къайтып гелмеге тарыкъ болгъан. 13 Къулларындан он адамны чакъырып, олагъа он алтын акъча берип: «Мен гелгинче, булар булан пайдаланып, къазанып туругъуз», – дей. 14 Ватандашлары буса ону гёрюп ярамай болгъан ва ону артындан элчилер йиберип: «Бу адам бизин уьстюбюзде пача болгъанын сюймейбиз», – деп айтмакъны тапшуралар.
15 Пача да болуп гери къайтгъандан сонг, о оьзлеге акъча берген къулларын янына чакъырта ва ким нечакъы къазангъанны билмеге сюе. 16 Биринчиси гелип: «Есим, сени алтынынг булан дагъы да он алтын къазандым», – дей. 17 Пача огъар: «Яхшы, яравлу къулум! Аз затда гьалал болгъанынг учун, он шагьарны уьстюнде гьакимлик къуллукъну алажакъсан», – дей. 18 Экинчиси гелип: «Есим, сени алтынынг булан дагъы да беш алтын къазандым», – дей. 19 Бугъар да: «Сен де беш шагьарны уьстюнде гьакимликни алажакъсан», – дей пача.
20 Шо заман уьчюнчюсю гелип: «Есим, муна сени алтынынг, мен муну явлукъгъа да чырмап сакълап турдум. 21 Сен бек рагьмусуз адам экенинг саялы, мен сенден къоркъдум. Сен оьзюнг салмагъан затны аласан, оьзюнг чачмагъан затны жыясан», – дей. 22 Пача огъар: «Гьей ярахсыз къул! Мен сени оьзюнгню сёзлеринг булан жазалажакъман. Мен рагьмусуз адам экенни, салмагъанымны алагъанымны ва чачмагъанымны жыягъанымны сен биле эдинг чи. 23 Хайыр алмакъ учун, акъчаны адамлагъа сама неге бермединг? Къайтгъанда шо хайыры да булан магъа берир эдинг», – дей. 24 Сонг къуллукъчуларына: «Мундан алтынны алыгъыз ва он алтыны булангъысына беригиз», – дей. 25 «Есибиз, ону булай да он алтыны бар чы!» – дей олар. 26 «Сизге айтаман чы, кимники бар буса, огъар берилежек, онукине дагъы да къошулажакъ, ёкънуки буса бар заты да алынажакъ. 27 Мен оьзлени уьстюнде пача болгъанны сюймейген шо мени душманларымны буса мунда гелтиригиз ва мени гёзюмню алдында оьлтюрюгюз», – дей пача.
Исаны Ерусалимге геливю
28 Бу масалны да айтып, Иса алгъа, Ерусалимге багъып гете. 29 Ерусалимни къырыйындагъы Зайтун тавну бетинде ерлешген Байтагия булан Байтаниягъа ювукълашгъан заманда, якъчыларындан экевюн алгъа йибере туруп, 30 Иса олагъа булай дей:
– Тувра къаршыгъыздагъы юртгъа барыгъыз. Юртгъа гиргенде, оьзюне бирев де минмеген байлангъан бир къодукъну табажакъсыз. Ону чечип мунда гелтиригиз. 31 Эгер сизге: «Неге чечесиз?» – деп сораса: «Бу Раббибизге тарыкъ», – деп айтарсыз.
32 Йиберилген Исаны якъчылары онда баргъанда, гьар затны О айтгъан кюйде табалар. 33 Олар къодукъну чечеген заманда, ону есилери:
– Къодукъну неге чечесиз? – деп сорайлар.
34 – Бу къодукъ Раббибизге тарыкъ, – деп жавап берелер олар. 35 Къодукъну Исаны янына гелтирелер ва огъар уьст опуракъларын юклеп, ону уьстюне Исаны миндирелер. 36 Иса барагъанда, адамлар уьст опуракъларын чечип, ёлгъа яялар.
37 Иса Зайтун Тавну тюбюне ювукълашгъан заманда, кёп санавдагъы бары да Ону якъчылары, оьзлер гёрген бары да аламатлардан сююнюп, шат бола ва къычырып Аллагьгъа макътавлар этмеге башлайлар:
38 – Раббибизни аты булан гелеген Пачагъа Аллагьны яхшылыгъы болсун! Кёклерде парахатлыкъ ва Аллагьгъа макътав болсун! – дейлер.
39 Халкъны арасындан фарисейлерден бирлери чыгъып, Огъар:
– Устаз, Сен якъчыларынгны токътат! – дейлер.
40 – Инаныгъыз, эгер олар токътаса, ташлар оькюрежеклер, – деп жавап бере Иса олагъа.
41 Ерусалимге ювукълашгъанда, шагьаргъа къарап, Иса йылай ва:
42 – Агь, бугюн сама сени халкъынг учун парахатлыкъны ёлун гёрген эдинг буса. Амма о гьали сени гёзлеринге гёрюнмей. 43 Сагъа олай бир гюнлер къобажакъ: душманларынг айланангда бекликлер къуражакълар. Айланангны къуршап алажакълар, бары да якълардан сени къысажакълар. 44 Сени дагъытажакълар, халкъынгны къыражакълар, ташынгны уьстюнде ташынгны да къоймажакълар. Неге тюгюл де, Аллагь сени къутгъармакъ учун гелген заманны сен билмединг, – дей.
Иса ибадатханада
45 Сонг Иса, ибадатханагъа гирип, ондагъы сатывчуланы къуваламагъа башлай. 46 Олагъа:
– Сыйлы Язывларда: «Мени уьюм дуа этеген уьйдюр», – деп язылгъан. Сиз буса ону талавурчуланы уясына айландыргъансыз! – дей.
47 Иса гьар гюн ибадатханада Аллагьны каламын англатып тура. Баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва халкъны башчылары буса Ону оьлтюрмек учун кюй излеп айлана. 48 Амма олар шону нечик этме герекни билмей, неге тюгюл бютюн халкъ Исаны янындан таймай, Огъар бек агьамият берип тынглай.
20
