СЫЙЛЫ КИТАП
ЯНГЫ РАЗИЛЕШИВНЮ
КЪУМУКЪЧА ТАРЖУМАСЫ
* * *
Сизин ойларыгъызны ва ёравларыгъызны шу адресге гёре йиберигиз: ibt_inform@ibt.org.ru
ISBN 5-93943-100-3
© Институт перевода Библии, Москва, 2007
БАШ СЁЗ
Гьюрметли охувчу!
Сиз къолугъузгъа тутгъан китап – Янгы Разилешивню къумукъ тилге этилген биринчи толу таржумасы. Янгы Разилешив – оьзюне Сыйлы Язывлар яда Библия деп айтылагъан китапны гесеги. Библиягъа бир китапхана деп айтмагъа ярай. Ону ичине кёп санавдагъы адамлар бир нече тиллерде ювукъ гьисапда минг ярым йылны узагъында язгъан онлар булангъы китаплар гире.
Библияны биринчи гесеги – Эсги Разилешив. Ону аслу маънасы – Аллагь, бары да бырынгъы халкълардан айырып исрайыллыланы танглап, олар булан разилешив бегетгенин гёрсетмек. Танглагъан халкъына Аллагьны рагьмусу болсун учун, исрайыллылар Аллагьдан оьзлеге берилген къанунланы кютмеге герек болгъан. Шоланы жыйымына Таврат, яда Мусаны Къануну деп ат тагъылгъан, неге тюгюл де оланы исрайыл халкъына Муса пайхаммар гелтирген.
Амма шо Разилешив де, Къанун да инсанланы янгыз янгы ва даимлик Разилешивге гьазирлей болгъан – шо янгы Разилешивню Аллагь инсанлар булан гьалиден эки минг йыл алда бу дюньягъа гелген Иса Месигьден таба бегетген. Янгы Разилешивге гиреген 27 китапда Исаны инсанлар булан бегетилген Янгы Разилешивюню гьакъында хабар юрюле.
Янгы Разилешивню башлапгъы дёрт китабына «Инжиллер» деп айтыла. Шо сёз грекчеден гёчюргенде, «сююнч хабар» демек бола. Инжиллерде Иса Месигьни тувмакълыгъы, Ону бу дюньядагъы яшаву, хачдагъы оьлюмю ва тирилмеклиги гьакъында хабарлана.
Янгы Разилешивню сонг гелеген «Элчилени ишлери» деген китабында Исагъа иман салгъанланы жыйыны башлап нечик амалгъа гелгени ва оьмюр сюргени, Исагъа бакъгъан якъдагъы иман сав дюньягъа нечик чалтлыкъда яйылып гетгени гьакъында хабар бериле.
Янгы Разилешивню китапларыны кёбюсю (21) – Исаны элчилери язгъан кагъызлар. Оланы аслу маънасы – иманлылагъа насигьат берив, Исагъа иман салгъанланы жыйынына шо заманларданокъ да гирмеге башлагъан адашывланы, ялгъан уьйретивлени юзюн ачмакъ.
Янгы Разилешивню ва савлай Библияны ахырынчы китабы – Югьанны вагьийи. Шо китапда ону язгъан элчи Югьангъа ахыр заман булан байлавлу Аллагьдан йиберилген вагьий бериле. Аллагь Югьангъа ахыр заман болма тарыкъ затны ачыкъ эте – бу дюньяда гьакимлик сюрюп турагъан яманлыкъдан Аллагь уьст чыгъажакъ.
Янгы Разилешив бизин девюрню 1-нчи асрусунда шо заманларда инг де бек яйылгъан грек тилинде язылгъан. Эки минг йылны ичинде Янгы Разилешив дюньядагъы юзлер булангъы тиллеге таржума этилген.
Къумукъ тилде тюрлю-тюрлю йылларда Янгы Разилешивню айры-айры китаплары чыкъгъан. 1888-нчи йылда Маттайны Инжили, 1897-нчи йылда буса Маркны Инжили чыкъгъан. 1897-нчи йылда Маттайны Инжили тюзелтилип онгарылып янгыдан чыкъгъан. 1996-нчы йылда Библияны Таржумасыны институту Маркны Инжилини янгы таржумасын, 2001-нчи йылда буса Лукъаны Инжилин чыгъаргъан.
Къолугъуздагъы бу китап – Янгы Разилешивню гьалиги къумукъ адабият тилге этилген толу таржумасыны биринчи къайдасы. Таржумачылар грекче текстдеги сёзлени гезигин, жумлаланы къурулушун сакъламагъа къарамагъан, ону маънасын бермеге къаст этген. Къумукъ тил де, грек тил де бир-бирине къардаш тиллер тюгюл, шо саялы да оланы грамматика къурулушлары да башгъа. Сынав гёрсетеген кюйде, тувра, сёз-сёзюне дегенлей этилген таржума къулакъгъа онча арив чалынмай, олай таржумадагъы бары зат англашылып да битмей. Бу таржума бырынгъы къолъязывланы илму гёзден къаралып чыкъгъанларындан этилген, шо саялы да муну бир-бир ерлери орус тилдеги мердешли таржума булан рас гелмей къалмагъа да бола.
Янгы Разилешивню бир-бир ерлерин тюрлю-тюрлю кюйде англамагъа ва таржума этмеге бола. Шолай гезиклени инг де аслуларында баянлыкълар берилген – оларда таржуманы болмагъа болагъан башгъа журалары берилген. Баянлыкъларда охувчугъа четим тиймеге болагъан бир-бир сёзлеге ва сёз тагъымлагъа англатывлар бериле.
Таржуманы гьар китабыны алдында гиччирек баш сёзлер бериле. Шоларда китапланы авторлары, оларда гётерилеген аслу масъалалар булан байлавлу болуп къысгъача маълуматлар бериле. Ондан къайры да, китапны гьар бёлюгю, бир маъна булан байлавлу гесеклеге пайланып, башлар да салынып бериле. Китапланы алдындагъы баш сёзлер де, оланы ичиндеги бёлюклердеги гесеклеге салынгъан башлар да башлапгъы грекче къолъязывларда болмагъан. Оланы таржумачылар охувчулагъа гьар китапны, ону гьар гесегин яхшы англамагъа кёмек болсун учун, оьзлени ягъындан къошгъан. Таржумада Сыйлы Язывланы Эсги Разилешив деген бёлюгюнден алынгъан гесеклер башгъа языв къайда булан берилген. Ахырда да, таржуманы ахырында Янгы Разилешивде ёлугъагъан терминлени, аслу ерни тутагъан адамланы ва ерлени атларыны сёзлюгю, Янгы Разилешивдеги агьвалатлар юрюлеген пачалыкъланы ва шагьарланы карталары берилген.
Библияны Таржумасыны институту Янгы Разилешивню къумукъ тилге гёчюрювде ортакъчылыкъ этген таржумачылагъа, редакторлагъа ва шолай да оьзге бары да къол ялгъагъанлагъа разилигин билдире.
Бу китап къумукъ халкъгъа пайдалы болур деп умут этебиз.
Библияны Таржумасыны институту
Маттайны Инжили
***
Янгы Разилешивдеги биринчи Инжилни язгъан Маттай Рум пачалыгъыны пайдасы учун ясакъ жыягъан адам болгъан. Бир керен, гьаман да йимик оьзюню ясакъ жыягъан еринде олтуруп турагъанда, о Исагъа ёлугъуп къала. Шо ёлугъув Маттайны яшавун бюс-бютюнлей алышдырып къоя: шо замандан тутуп о даим Иса булан бола, Ону булан Паластинни шагьарларындан, юртларындан айлана. Маттай Инжилинде язагъан кёбюсю агьвалатланы оьзю шагьаты болуп токътай.
Иса бу дюнья учун ваъда этилген Къутгъарывчу экенни гёрсетмек учун, Маттай китабында Эсги Разилешивден кёп аятлар гелтире. Къутгъарывчуну гелмеклиги гьакъда буса Эсги Разилешивде алданокъ айтылгъан. Маттай Исаны Аллагь бу дюньяда парахатлыкъны гьакимлигин токъташдырма йиберген Месигь гьисапда гёрсете. Кёклердеги Атасы йиберип гелген Иса, Оьзюню гьакимлигин сезип, Аллагь йимик сёйлемеге бола ва сёйлеме де сёйлей. Маттай Исаны беш уллу ваъзасын, неде сёйлевюн, гелтире: 1) Тавдагъы ваъзасын (5-6-нчы бёлюклер); 2) Исаны Оьзюню якъчыларына берген тапшурувун (10-нчу бёлюк); Кёклердеги Гьакимликни гьакъындагъы масалларын (13-нчю бёлюк); якъчыларына тарыкълы болагъан таклифлерин (18-нчи бёлюк); фарисейлени юзюн ачгъанын ва гележекде дюньяны не зат къаравуллагъаны гьакъда алданокъ айтгъанын (23-25-нчи бёлюклер).
1
Исаны тайпа-тухуму
1 Ибрагьимни наслусундан тувгъан Давутну наслусундан болгъан Исаны тайпа-тухуму.
2 Ибрагьим Исгьакъны атасы, Исгьакъ Якъубну атасы, Якъуб Ягьуданы да, ону агъа-инилерини да атасы болгъан. 3 Ягьуда Тамардан тувгъан Пересни де, Зарагьны да атасы, Перес Гьесронну атасы, Гьесрон Рамны атасы болгъан. 4 Рам Аминадавну атасы, Аминадав Нагьшонну атасы, Нагьшон Салимонну атасы болгъан. 5 Салимон Рагьавдан тувгъан Боазны атасы, Боаз Рутдан тувгъан Обедни атасы, Обед Ешайны атасы болгъан. 6 Ешай Давут пачаны атасы, Давут Урияны къатынындан болгъан Сулайманны атасы болгъан. 7 Сулайман Регьабиямны атасы, Регьабиям Абияны атасы, Абия Асатны атасы болгъан. 8 Асат Егьошафатны атасы, Егьошафат Ёрамны атасы, Ёрам Узияны атасы болгъан. 9 Узия Ётамны атасы, Ётам Агьазны атасы, Агьаз Гьезекияны атасы болгъан. 10 Гьезекия Манашаны атасы, Манаша Амосну атасы, Амос Ёшияны атасы болгъан. 11 Ёшия Еконияны да, ону агъа-инилерини де атасы болгъан. Олар ягьуди халкъы Бабилге сюргюн этилип йиберилгенде тувгъан.
12 Екония Бабилге сюргюн этилген сонг тувгъан Шалтыйылны атасы, Шалтыйыл Зерубабилни атасы болгъан.
13 Зерубабил Абигьудну атасы, Абигьуд Элгьакимни атасы, Элгьаким Азурну атасы болгъан.
14 Азур Садокну атасы, Садок Агьимни атасы, Агьим Элигьудну атасы болгъан.
15 Элигьуд Элиазарны атасы, Элиазар Маттанны атасы, Маттан Якъубну атасы болгъан.
16 Якъуб Мариямны эри Юсупну атасы болгъан. Мариямдан да Месигь
[1] деп айтылагъан Иса тувгъан.
17 Ибрагьимден Давутгъа ерли он дёрт наслу бар болгъан. Давутдан да Бабилге сюргюн этилгинче он дёрт наслу бар болгъан. Бабилге сюргюн этилгенден сонг Месигьге ерли де он дёрт наслу бар болгъан.
Иса Месигьни тувмакълыгъы
18 Иса Месигьни тувмакълыгъы булай болгъан: анасы Мариям Юсупгъа гелешинип турагъан заманда, болажакъ эри булан къошулгъанча, о Аллагьны Ругьуну гючю булан яшгъа токътагъаны аян бола. 19 Мариямны гелешмиши Юсуп бир муъмин адам болгъан. О халкъгъа хабар салып, къатынын биябур этме сюймей, ондан яшыртгъын айрылып къалмагъа токъташа. 20 Юсуп шолай этме хыяллы болгъанда, огъар тюшюнде Раббибиз йиберген малайик гёрюнюп, булай дей:
– Гьей Давутну Наслусу Юсуп! Мариямны къатын этип алмагъа къоркъма, неге тюгюл ондан туважакъ яш Аллагьны Ругьундандыр. 21 О Улан табажакъ, Огъар да сен Иса деп ат къоярсан. Неге тюгюл де, О Оьз халкъын гюнагьдан къутгъаражакъ.
22 Булар барысы да Раббибизни пайхаммардан таба айтгъан булай сёзлери яшавгъа чыкъсын учун болгъан гьакъ зат:
23 Бу къыз айлы болажакъ ва бир улан табажакъ.
Огъар Иммануйыл деп айтылажакъ.
Бу буса «Аллагь бизин булан» демекдир.
24 Юсуп юхусундан уяна. Раббибиз йиберген малайик оьзюне буюргъан кюйде этип, Мариямны къатын этип ала. 25 Амма къатыны улан тапгъынча, эри огъар ювукълашмай тура. Юсуп яшына Иса деп ат къоя.
2
Гюнтувуш алимлер Исагъа сужда этелер
1 Иса Гьирод пачаны девюрюнде Ягьудеяны Байтлагьам шагьарында тува. Шо заманда гюнтувушдан Ерусалимге алимлер
[2] геле.
2 Олар булай дей:
– Ягьудилени тувгъан пачасы къайдадыр? Биз гюнтувушда Ону юлдузу тувгъанны гёрюп, Огъар сужда этме гелгенбиз.
3 Шону эшитгенде, Гьирод пача да, ону булан бирге Ерусалимни халкъыны кёп яны да адап къала.
4 Бары да баш дин къуллукъчуланы
[3] да, дин алимлени де жыйып, Гьирод олагъа Месигь къайда тувмагъа болур деп сорай.
5 Олар да булай дей:
– Ягьудеяны Байтлагьам шагьарында, неге тюгюл пайхаммар булай язгъан:
6 Гьей сен Ягьудея топурагъындагъы Байтлагьам, Ягьудеяны баш
шагьарларыны арасында сен инг гиччиси саналмайсан.
Неге тюгюл де, исрайыл халкъымны гьайын этеген башчы
сенден чыгъажакъ.
7 Шо заман Гьирод, алимлени де яшыртгъын чакъырып, олардан юлдуз не вакъти гёрюнгенин биле. 8 Алимлени Байтлагьамгъа йибере туруп, о булай дей:
– Барып, яшны гьакъында тындырыкълы кюйде билип къарагъыз. Ону гёргенде, магъа билдиригиз, мен де барып Огъар сужда этейим.
9 Пачаны сёзюне тынглап, алимлер ёлгъа тюшелер. Алимлер гюнтувушда гёрген бу юлдуз оланы алды булан юрюп тура, ахырда да яш бар ерни уьстюне гелип токътай. 10 Юлдузну гёргенде, олар бек сююнелер! 11 Уьйге гирип, анасы Мариям да булан яшны гёрелер. Олар ерге къапланып, Огъар сужда этелер. Сандыкъларын ачып, Огъар савгъат этип алтын да, эки тюрлю арив ийисли зат да берелер. 12 Олар тюшюнде Гьиродну янына къайтып бармасын деп буварыв ала, сонг башгъа ёл булан оьз уьлкесине къайталар.
Мисриге къачыв
13 Алимлер ёлгъа тюшгенден сонг, Раббибиз йиберген малайик, Юсупгъа тюшюнде гёрюнюп, булай дей:
– Тур, яшны да, анасын да алып, Мисриге къач. Мен сагъа айтгъынча, онда тур. Яшны оьлтюрмек учун, Гьирод Ону излемеге сюе.
14 Юсуп туруп, яшны да, анасын да алып, гече булан Мисриге гете. 15 Гьирод оьлгюнче, Юсуп онда тура. «Мен Уланымны Мисриден чакъырып гелтирдим», – деп пайхаммардан таба Раббибиз айтгъан сёзлер шолай яшавгъа чыгъа.
16 Алимлер оьзюн алдатгъанын гёрюп, Гьирод бек къазаплана. Байтлагьамда да, ону айланасында да тувгъан эки йылгъа ерли чагъындагъы, алимлерден оьзю билген вакътиде тувгъан бары да уланъяшланы оьлтюрсюнлер деп, онда адамлар йибере. 17-18 Шо заман Еремия пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
Рама деген шагьарда бир сес – йылав да, уллу яс да – эшитиле;
Рагьил оьзюню яшлары учун яс эте, сабурлукъ этме болмай,
неге тюгюл олар дагъы ёкъ.
Мисриден къайтыв
19 Гьирод оьлген сонг, Раббибиз йиберген малайик Мисриде Юсупгъа тюшюнде гёрюне. 20 О булай дей:
– Тур, яшны да, анасын да алып, Исрайыл топурагъына къайт, неге тюгюл яшны оьлтюрме сюегенлер оьзлер оьлгенлер. 21 Юсуп, туруп, яшны да, анасын да алып, Исрайыл топурагъына геле.
22 Ягьудеяда атасы Гьиродну ерине уланы Аргьелай пача болгъанны эшитгенде буса, Юсуп онда бармагъа къоркъа. Тюшюнде буварыв алып, о Галилеягъа чыгъып гете. 23 Онда гелип, о Назарет деген шагьарда ерлеше. «Огъар назаретли деп айтылажакъ» деген пайхаммарны сёзлери яшавгъа чыгъа.
3
Ягьия пайхаммарны Аллагьгъа къуллукъ этивю
1 Шо гюнлерде Ягьия пайхаммар арагъа чыгъып, Ягьудеяны дангылында булай сёйлемеге башлай:
2 – Товба этигиз! Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура! 3 Ягьияны гьакъында Ешая пайхаммар айтгъан сёз муна шудур:
Дангылда биревню гючлю сеси эшитиле:
Раббибизге ёл гьазирлегиз!
Огъар ёлланы тюз этигиз!
4 Ягьияны тюе юнден этилген опурагъы, белинде къайыш белбаву болгъан. Ону ашы къыр бал ва ченгертки болгъан. 5 Ону янына Ерусалимден, бютюн Ягьудеядан ва Ёрдан оьзенни айлана якъларындан адамлар гелелер. 6 Адамлар гюнагьларына мюкюр болалар. Ягьия да оланы, Ёрдан оьзенде сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура.
7 Ягьия, сувгъа чомуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп янына гелеген бир хыйлы фарисейлени ва саддукейлени
[4] гёргенде, олагъа булай дей:
– Гьей йыланны наслулары! Аллагьны болажакъ жазасындан къутуларсыз деп сизге ким буварды? 8 Сиз гертиден де товба этгенигизни гёрсетеген кюйде яшагъыз. 9 Оьзюгюзге янгыз: «Атабыз Ибрагьимдир», – деп айтмакълыкъ таманлыкъ эте деп ойлашмагъыз. Неге тюгюл де, сизге айтаман: Аллагь Ибрагьимге бу ташлардан авлетлер яратмагъа да бола. 10 Аллагь балтаны тереклеге тюзлеп тура. Яхшы емиш бермейген гьар-бир терек гесилип, отгъа ташланыр.
11 Товба этгенигизни белгиси гьисапда мен сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман, амма менден де къудратлысы гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен. О сизин Аллагьны Ругьуна ва отгъа чомажакъ. 12 Иннырын тазаламакъ, будайын жыйып, беженине тёкмек учун, Ону къолунда кюреги бар, къувугъун буса сёнмежек отда яндыражакъ.
Ягьия, Исаны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура
13 Шо заман Ягьия Оьзюн сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурсун деп, Галилеядан Ёрдан оьзенге ону янына Иса да геле. 14 Ягьия:
– Сен мени сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа герек эдинг, Сен буса мени яныма Оьзюнг гелгенсен! – деп сёйлеп, Ону токътатмагъа сюе.
15 Иса огъар булай жавап бере:
– Гьали къой, шолай болсун. Аллагь бизден сюеген затны шолай этербиз.
Шо заман Ягьия Огъар рази бола. 16 Иса сувдан чыгъып гелегенде, кёклер ачылып, Аллагьны Ругьу гёгюрчюндей бир гёрюнюшде уьстюне багъып тюшюп гелегенин гёре ва 17 кёкден:
– Бу Мени сююмлю Уланымдыр. О Мени къуванчымдыр! – деген бир сес чалына.
4
Иса сынала
1 Шондан сонг Аллагьны Ругьу, Исаны иблисге сынатып къарамакъ учун, дангылгъа элте. 2 Къыркъ гюн ва къыркъ гече бир зат да ашамай тургъандан сонг, Иса бек ач бола. 3 Ону сынайгъан иблис, ювукълашып, булай дей:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, бу ташлар ашлагъа айлансын деп буюр.
4 Иса огъар булай дей:
– Сыйлы Язывларда: «Инсан янгыз бир аш булан яшамас, Аллагьны авзундан чыгъагъан гьар сёз булан яшар», – деп язылгъан.
5 Сонг иблис, Ону сыйлы шагьар болгъан Ерусалимге алып гелип, ибадатхананы инг бийик къалкъысына миндире. 6 Иблис Огъар булай дей:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, тюпге багъып атыл, неге тюгюл: «Сени сакъласын деп, О малайиклерине буйрукъ этежек» ва «Олар да, аягъынг ташгъа сюрюнмесин деп, сени къолуна гётерип юрюжеклер», – деп язылгъан чы.
7 – «Раббибиз Аллагьны сынама», – деп де язылгъан, – дей Иса огъар.
8 Сонг иблис Ону бир бек бийик тавну башына алып бара, Огъар дюньяны бары да пачалыкъларын ва олардагъы бары байлыкъланы гёрсете. 9 О Исагъа:
– Эгер алдымда ятып, магъа сужда этсенг, буланы барын да Сагъа бережекмен, – дей.
10 Шо заман Иса огъар булай дей:
– Ари тай Менден, иблис! «Раббибиз Аллагьгъа да сужда эт ва бир Огъар Оьзюне къуллукъ эт», – деп язылгъан Сыйлы Язывларда.
11 Шо вакъти иблис Ону къоюп гете. Малайиклер шоссагьат гелип, Исагъа къуллукъ этме гиришелер.
Иса Галилеяда
12 Ягьияны тутуп туснакъгъа салгъанын эшитгенде, Иса къайтып Галилеягъа геле. 13 Амма Назаретде токътамай, Зебулунну ва Нафталини ювугъунда Галилея кёлню ягъасындагъы Капернагьум деген юртгъа гёчюп токътай. 14 Аллагь Ешая пайхаммардан таба айтгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
15 Ёрдан оьзенни ари янында, кёлге барагъан ёлдагъы Зебулун
топурагъы, Нафтали топурагъы!
Ят халкълар яшайгъан Галилея!
16 Къарангылыкъда яшагъан халкъ бир уллу шавла гёрген.
Оьлюмню гёленткисини тюбюнде яшагъанлагъа да ярыкъ
гёрюнген.
17 Шо замандан тутуп Иса:
– Товба этигиз! Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура! – деп билдирмеге башлай.
Исаны башлапгъы якъчылары
18 Бир керен Галилея кёлню ягъасындан оьтюп барагъанда, Иса эки агъа-инини – Петер деп де айтылагъан Симонну ва ону иниси Андрейни кёлге тор ташлай туруп гёре. Олар балыкъчылар болгъанлар. 19 Иса олагъа:
– Гелигиз! Мени артыма тюшюгюз! Мен сизин балыкъ тутагъанлар тюгюл, инсан тутагъанлар этермен, – дей. 20 Олар торларын да къоюп, шоссагьат Ону артына тюшелер.
21 Ондан бираз ари бара туруп, Иса дагъы да эки агъа-инини – Зеведейни уланы Якъубну ва ону иниси Югьанны гёре. Олар атасы Зеведей де булан къайыкъда торлар ямай тура болгъан. Иса оланы да чакъыра. 22 Агъа-инилер де, къайыкъны ва атасын къоюп, шоссагьат Ону артына тюшелер.
Иса халкъгъа къуллукъ эте
23 Иса, синагогларда Аллагьны каламын англата туруп, Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы бу Сююнч Хабарны билдире туруп, адамланы гьар тюрлю аврувларын ва сыркъавларын сав эте туруп, бютюн Галилеядан айлана. 24 Ону гьакъындагъы хабар бютюн Суриягъа яйыла. Исаны янына бары да зайыпланы, гьар тюрлю аврувлардан ва сыркъавлардан азап чегип турагъанланы, жинлилени, аврув тутагъанланы, санлары тербенмейген болгъанланы гелтирелер. Иса да оланы сав эте. 25 Галилеядан, Оншагьардан, Ерусалимден, Ягьудеядан, Ёрдан оьзенни ари янындан да кёп халкъ Ону артына тюше.
5
Герти насип
1 Халкъны гёргенде, Иса тавгъа чыгъып олтура. Ону янына якъчылары геле. 2 Оланы уьйрете туруп, Иса булай дей:
3 – Насиплилердир ругь якъдан харлы болгъанлар! Аллагьны гьакимлиги олар учундур.
4 Насиплилердир яслы болгъанлар! Аллагь оланы гёнгюн алажакъдыр.
5 Насиплилердир саламат адамлар! Дюнья оланыки болажакъдыр.
6 Насиплилердир муъминликге ачыгъып сувсайгъанлар! Аллагь оланы тойдуражакъдыр.
7 Насиплилердир рагьмулулар! Аллагь олагъа рагьму этежекдир.
8 Насиплилердир юреги тазалар! Олар Аллагьны гёрежекдир.
9 Насиплилердир ярашывлукъ учун чалышагъанлар! Олагъа Аллагьны авлетлери деп айтылажакъдыр.
10 Насиплилердир Аллагь сюйгенни этгени учун гьызарланагъанлар! Аллагьны гьакимлиги олар учундур.
11 Мени якъчыларым деп сизин хорлап, гьызарлап, сизге гьар тюрлю яла ябагъан заманда сиз насиплилерсиздир! 12 Сююнюгюз ва къуваныгъыз! Неге тюгюл де, кёклерде сизин уллу савгъат къаравуллагъандыр. Сизден алда болгъан пайхаммарланы да шолай гьызарлагъандыр.
Туз булан шавла
13 – Сиз дюньяны тузусуздур. Амма туз тузлу татывун тас этсе, огъар тузлу татывну не булан бермеге болур? О бир затгъа да ярамайгъан болур. Ону инсанланы аякъ тюбюне ташлар!
14 Сиз дюньяны шавласысыздыр. Тавну уьстюнде къурулгъан шагьар гёрюнмей къалмагъа болмас. 15 Бирев де янагъан чыракъгъа къаплап савутну салмас. Терсине, уьйдегилеге барына да ярыкъ берсин учун, чыракълыкъгъа салыр. 16 Сизин шавлагъыз инсанлагъа ярыкъ берсин дагъы. Шолайлыкъда, олар сизин яхшы ишлеригизни гёрер ва сизин кёклердеги Атагъызгъа алгъышлар этер.
Мусаны Къануну гьакъында
17 – Мен Мусаны Къанунун
[5] яда пайхаммарланы язгъанларын бузмагъа гелген деп ойлашмагъыз. Мен бузмагъа тюгюл, олар айтгъанны яшавгъа чыгъармагъа гелгенмен!
18 Гертисин сёйлеймен сизге: кёк де, ер де тайып, ёкъ болмай туруп, бары да зат тамамланмай туруп, Къанундан гиччи бир гьарп яда бир гьыз таймажакъ.
19 Къанундагъы буйрукъланы инг гиччилерини бирин буса да ким бузуп, башгъаланы да шогъар уьйретсе, Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилерден о лап гиччиси деп саналажакъ. Къанундагъы буйрукъланы ким кютюп, башгъаланы да шогъар уьйретсе, Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилерден о уллусу деп гьисапланажакъ.
20 Сизге айтаман: эгер сиз Аллагь сюегенни фарисейлерден ва дин алимлерден эсе яхшы кютмесегиз, сиз Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежексиз.
Ачувну гьакъында
21 – Сизин ата-бабаларыгъызгъа: «Адам оьлтюрме! Ким оьлтюрсе, шо этген иши саялы дуванны алдында жавап бережек», – деп айтгъанны сиз билесиз. 22 Сизге айтаман: оьзюню къардашына къаршы къазапланагъан гьар ким дуванны алдында жавап бережек. Ким оьзюню къардашын мысгъылласа, о оьр мажлисни алдында жавап бережек. Ким биревге гьайгев деп айтса, огъар жагьаннемни оту тийишлидир. 23 Эгер Аллагьгъа этеген къурбанынгны къурбанлыкъны салагъан ерни алдына гелтирген заманда, къардашынгны сагъа хатири къалгъаны эсинге гелсе, 24 къурбанынгны онда къоюп къой. Бир башлап барып къардашынг булан яраш, сонг къайтып гелип къурбанынгны эт.
25 Эгер де сени бирев дуванханагъа элте буса, ону булан ёлда ярашма къара. Ёгъесе, о сени дуванчыны янына гелтирер, дуванчы сени туснакъчыны къолуна берер, туснакъчы да сени туснакъгъа салар. 26 Гертисин сёйлеймен сагъа: лап ахырынчы нохуратынга ерли борчунгну бермесенг, сен туснакъдан чыкъмассан.
Эр-къатынны гьакъында
27 – Сиз: «Зина этме!» – деп айтылгъанны эшитгенсиз. 28 Мен буса айтаман сизге: къатынгишиге гёз салгъан гиши де юрегинден ону булан зина этген болур. 29 Эгер онг гёзюнг сени гюнагьгъа тарта буса, ону чыгъарып ташла! Неге тюгюл де, сени бютюн къаркъаранг жагьаннемге тюшгенден эсе, санларынгдан бириси ёкъ болмакълыгъы оьзюнг учун яхшыдыр. 30 Эгер онг къолунг сени гюнагьгъа тарта буса, ону гесип ташла! Неге тюгюл де, сени бютюн къаркъаранг жагьаннемге тюшгенден эсе, санларынгдан бириси ёкъ болмакълыгъы оьзюнг учун яхшыдыр.
31 «Ким къатынындан айрыла буса, ону булангъы гебини бузулгъанны гьакъында шагьатнама берсин», – деп айтылгъан. 32 Мен буса айтаман сизге: зинадан башгъа бир себепге гёре де къатынындан айрылагъан адам ону зина этмеге борчлу этедир. Ким эрден айрылгъан къатынны алса, шо оьзю де зина этеген боладыр.
Антны гьакъында
33 – Сиз: «Антынгны бузма! Раббибизни алдында этген антларынгны кют!» – деп айтылгъанны да эшитгенсиздир. 34 Мен буса айтаман сизге: негьакъ ант этмегиз. Не кёклер булан ант этмегиз, неге тюгюл о Аллагьны тахыдыр. 35 Не ер булан ант этмегиз, неге тюгюл о Ону аякъ басагъан еридир. Не Ерусалим булан ант этмегиз, неге тюгюл о уллу Пачаны шагьарыдыр. 36 Башыгъыз булан да ант этмегиз, неге тюгюл сиз бир тюгюгюзню де я акъ, яда къара этип болмайсыздыр. 37 Сени сёзюнг дюр буса, «дюр», тюгюл буса, «тюгюл» болсун; мундан артыгъы иблисдендир.
Оьч алывну гьакъында
38 – Сиз: «Гёз учун – гёз, тиш учун – тиш», – деп айтылгъанны да эшитгенсиздир. 39 Мен буса айтаман сизге: сагъа яманлыкъ этген гишиге къаршылыкъ этме. Ким сени онг яягъынга ура буса, огъар урма сол яягъыгны да бакъдыр. 40 Ким сени булан дувангъа тюшюп, гёлегингни чыгъарып алмагъа сюе буса, огъар уьст гийимингни де бер. 41 Ким сени оьзю булан бир минг абат ёл юрюмеге борчлу эте буса, ону булан эки минг абат ёл юрю. 42 Эгер сенден бирев бир зат тилесе, бер. Сенден борчгъа алма сюегенден де юзюнгню бурма.
Душманланы сююв
43 – Сиз: «Ювукъларынгны сюй! Душманларынгны буса сюйме!» – деп айтылгъанны эшитгенсиздир. 44 Мен буса айтаман сизге: душманларыгъызны сююгюз, сизин гьызарлагъанлар учун дуа этигиз. 45 Шолайлыкъда, сиз кёклердеги Атагъызны авлетлери болурсуз. Неге тюгюл де, О гюнешге яман адамланы да, яхшы адамланы да уьстюнде тув деп буйрукъ этедир, муъмин болгъанлар учун да, гюнагьлылар учун да янгур явдурадыр. 46 Эгер сиз янгыз оьзюгюзню сюегенлени сююп къойсагъыз, сизге Аллагь не учун савгъат бермеге болур? Ясакъчылар да шолай этмейми дагъы? 47 Сиз янгыз къардашларыгъызгъа илиякълы бола бусагъыз, онда башгъа тамаша къалдырардай не зат бар дагъы? Имансызлар да шолай этмейми дагъы? 48 Кёклердеги Атагъыз нечик камил буса, сиз де шолай камил болугъуз.
6
Садагъаны гьакъында
1 Иса булай давам эте:
– Вёрегиз, муъмин ишлеригизни адамлагъа гёрсетип айланмагъыз, ёгъесе кёклердеги Атагъыз сизге тийишлисин бермес. 2 Садагъа этеген заманда, халкъны алдында макътав къазанмакъ учун, экиюзлю адамлар синагогларда да, орамларда да этеген кюйде, гьогьой этип айланма тарыкъ тюгюл. Гертисин сёйлеймен сизге: олар тийишлисин алгъандыр. 3 Сен пакъырлагъа садагъа береген заманда сол къолунг онг къолунг не этегенни билмесин. 4 Береген садагъанг яшыртгъынлыкъда къалсын, яшыртгъынлыкъны гёреген Атанг да сагъа тийишлисин бережек.
Дуаны гьакъында
5 – Дуа этеген заманда экиюзлюлер йимик болма. Адамлагъа гёрюнмек учун, олар синагогларда да, орамланы буччакъларында да токътап дуа этмеге сюелер. Гертисин сёйлеймен сизге: олар тийишлисин алгъандыр. 6 Сен буса дуа этеген заманда, уьюнге гирип, эшигингни де бегитип, гёзге гёрюнмейген Атанга дуа эт. Гёзге гёрюнмейгенни де гёреген Атанг да сагъа тийишлисин бережек.
7 Дуа этегенде, имансызлар йимик бош сёзлер сёйлеп турма. Кёп сёйлесе, олар Аллагь оьзлени эшитежек деп ойлайлар. 8 Олагъа ошамагъыз. Сиз Оьзюнден тилегинчокъ да Атагъыз сизге не тарыкъны биледир. 9 Сиз булай дуа этигиз:
Гьей кёклердеги Атабыз!
Инсанлар Сени сыйлы атынгны гьюрметлесин дагъы.
10 Сени гьакимлигинг токъташсын дагъы.
Кёкде йимик, ерде де Сени айтгъанынг болсун дагъы.
11 Бугюн бизге гюнлюк азыгъыбызны бер.
12 Бизин гюнагьларыбыздан геч!
Бизге яманлыкъ этгенлерден барындан да биз де гечебиз.
13 Бизин артыкъ сынавлагъа салма, иблисден де бизин сакъла.
14 Башгъаланы гюнагьларындан гечсегиз, кёклердеги Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечер. 15 Эгер башгъаланы гюнагьларындан гечмесегиз, Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечмес.
Оразаны гьакъында
16 – Ораза тутагъан заманда экиюзлюлер йимик мунглу болмагъыз. Ораза тутагъанын башгъалагъа гёрсетмек учун, олар бетлерин мунгайталар. Гертисин сёйлеймен сизге: олар тийишлисин алгъандыр. 17 Сен буса ораза тутгъанда, башынга май сюртюп, бетингни жув. 18 Шолайлыкъда, ораза тутагъанынгны башгъалагъа гёрсетмейген боларсан. Яшыртгъынлыкъдагъы Атанг ораза тутгъанынгны гёрежек. Яшыртгъынлыкъда этилеген бары да затны гёреген Атанг да сагъа тийишлисин бережек.
Аллагь ва байлыкълар
19 – Дюньяда оьзюгюзге байлыкълар жыймагъыз. Мунда оланы гюе де тийип, тот да ашап бузар яда уьюгюзге уручулар гирип урлар. 20 Оьзюгюзге кёклерде байлыкъ жыйыгъыз. Онда оланы не гюе тийип, не тот ашап бузмас, неде уручулар урламас. 21 Неге тюгюл де, байлыгъынг къайда буса, юрегинг де шонда болур.
22 Гёз къаркъара учун бир чыракъ йимикдир. Эгер гёзлеринг сав буса, къаркъаранг да бютюнлей ярыкъдан толур. 23 Эгер гёзлеринг бузукъ болса, къаркъаранг да къарангылыкъдан толур. Демек, сени ичингдеги ярыкъ къарангылыкъ буса, шо къарангылыкъ нечик уллудур дагъы!
24 Бирев де бир вакътини ичинде эки гьакимге къуллукъ этме болмас: о бирин сюежек, башгъасын буса сюймежек; я бирине амин болажакъ, башгъасына буса намартлыкъ этежек. Сиз де эки затгъа – Аллагьгъа да, байлыкъгъа да бирче къуллукъ этме болмассыз.
25 Шогъар гёре сизге айтаман: яшамакъ учун не ашажагъыгъызны, не ичежегигизни, чархыгъыз учун не гиежегигизни де гьайын этмегиз. Яшав ашдан, чарх да опуракъдан артыкъдыр. 26 Кёкдеги къушлагъа бир къарагъыз чы: олар не чачмайлар, не ормайлар, неде жыйып беженлеге тёкмейлер. Сизин кёклердеги Атагъыз оланы ашатып сакълай. Сиз къушлардан хыйлы да артыкъ тюгюлмюсюз дагъы? 27 Башыгъызгъа къайгъы этмек булан къайсыгъыз оьмюрюгюзню бираз сама да узатып болажакъсыз?
28 Опуракъны да не учун къайгъысын этесиз? Авлакъ чечеклени нечик оьсегенине бир къарагъыз чы: не загьмат тёкмейлер, неде йип ийирмейлер, 29 амма сизге айтаман: Сулайман оьзюню инг макъталгъан заманында да оланы бири йимик де гийинмеген. 30 Эгер бугюн авлакъда оьсюп, тангала ялламагъа ташланып къалагъан отну сама Аллагь шолай гийиндиреген болгъан сонг, гьей имандан языкълар, сизин дагъы да артыкъ гийиндирмежекми?
31 Шолайлыкъда: «Биз не ашайыкъ?», яда: «Не ичейик?», яда: «Не гиейик?» – деп дагъы къайгъы этмегиз ва сёйлемегиз. 32 Бу дюньяны бары да имансыз халкълары шоланы гьайын этип айланалар. Кёклердеги Атагъыз буса сизге шолар бары да тарыкъ экенни биле. 33 Инг башлап Аллагьны гьакимлигине таби болмагъа ва О сюегенни этмеге къаст этигиз. Къалгъан затланы барысын да сизге О Оьзю бережек. 34 Шогъар гёре тангалагъы гюнню гьайын этмегиз! Тангалагъы гюн оьзюню къайгъысын оьзю этежек: гьар гюнге оьзюню аварасы таманлыкъ эте.
7
Башгъаланы айыпламакъны гьакъында
1 Иса булай давам эте:
– Башгъаланы айыпламагъыз, Аллагь сизин де айыпламас. 2 Башгъаны сиз нечик айыпласагъыз, Аллагь сизин де шолай айыплар. Не оьлчев булан оьлчесегиз, сизге де шо оьлчев булан оьлченер. 3 Къардашынгны гёзюндеги чёпню сен неге гёресен, оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны гёрмейсен? 4 Яда къардашынга: «Къардашым, къайда, сени гёзюнгдеги чёпню тайдырайым», – деп нечик айтма боласан, оьзюнгню гёзюнгде аркъалыкъ бар тура? 5 Гьей экиюзлю! Башлап оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны тайдыр, къардашынгны гёзюндеги чёпню нечик тайдырма герекни шо заман гёрерсен.
6 Сыйлы затланы итлеге бермегиз, олар уьстюгюзге чабып, сизин паралар. Жавгьарланы донгузланы алдына ташламагъыз, олар шоланы аякъ тюбюне салып таптар.
«Тилегиз, излегиз, къагъыгъыз»
7 – Тилегиз – сизге берер, излегиз – табарсыз, эшикни къагъыгъыз – сизге ачар. 8 Неге тюгюл де, гьар тилеген – алар, излеген – табар, эшикни къакъгъангъа да – ачылар.
9 Арагъыздан къайсы ата уланы аш тилегенде, таш берер? 10 Яда балыкъ тилегенде, балыкъны орнуна йылан берер? 11 Шолайлыкъда, эгер сиз оьзюгюз яман бусагъыз да, авлетлеригизге яхшы савгъатлар берип бола бусагъыз, кёклердеги Атагъыз буса дагъокъ да Оьзюнден тилейгенлеге яхшы савгъатлар берер!
12 Шогъар гёре, адамлар сизин учун не этгенни сюе бусагъыз, олар учун сиз де шолай этигиз. Бютюн Къанун да, пайхаммарланы сёзлери де шогъар асаслана!
Тар къапулар
13 – Тар къапудан гиригиз, неге тюгюл жагьаннемге элтеген къапу генгдир ва ёл эркиндир. Ондан гирегенлер кёпдюр. 14 Яшавгъа элтеген къапу тардыр ва ёл тыгъысдыр. Ону табагъанлар аздыр.
Терек емишинден танылар
15 – Ялгъан пайхаммарлардан сакъ болугъуз! Олар сизин яныгъызгъа къойгъа ошап гелирлер, гьакъыкъатда буса олар йыртгъыч бёрюлердир. 16 Оланы сиз емишине, демек ишлерине, къарап таныжакъсыз. Гоган уьлкюлерден юзюм яда тегенек уьлкюлерден инжир жыямы? 17 Яхшы терек яхшы емиш берер, яман терекни де емиши яман болур. 18 Яхшы терек яман емиш бермес, яман терек де яхшы емиш бермес. 19 Яхшы емиш бермейген гьар терек, гесилип, отгъа салынар. 20 Шолайлыкъда, оланы емишине къарап таныжакъсыз.
21 Магъа: «Я Раббим! Я Раббим!» – дейген гьар ким Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежек. Онда янгыз кёклердеги Атамны сюегенин этегенлер болажакълар. 22 Шо заман кёплер Магъа: «Я Раббим! Я Раббим! Биз Сени атынгдан сёйледик. Сени атынг булан жинлени къуваладыкъ. Сени атынг булан бир кёп муъжизатлар гёрсетдик!» – деп айтажакълар. 23 Шо заман Мен де олагъа: «Мен сизин бир заманда да танымай эдим. Менден ари тайыгъыз, сиз барыгъыз да яманлыкъ этегенлерсиз!» – деп тувра айтажакъман.
24 Шолайлыкъда, Мени бу сёзлериме тынглап, буланы кютеген гьар ким ташны уьстюнде уьй къургъан гьакъыллы адамгъа ошап къалажакъ. 25 Янгурлар явду, оьзенлер ташыды, еллер эшди, олар барысы да шо уьйге бакъды. Амма о авмады, неге тюгюл о ташны уьстюнде къурулгъандыр. 26 Мени бу сёзлериме тынглап, буланы кютмейген адам буса оьзюню уьюн къайырны уьстюнде къургъан гьайгев адамгъа ошап къалажакъ. 27 Янгурлар явду, оьзенлер ташыды, еллер эшди, олар барысы да шо уьйге бакъды. Уьй буса, авуп, бюс-бютюнлей бузулду.
28 Иса бу сёзлени сёйлеп битгенде, барысы да О англатагъан затлагъа гьайранлыкъ этелер. 29 О дин алимлер йимик тюгюл, Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам йимик уьйретген.
8
Яман гён аврувлуну сав этив
1 Иса тавдан тюшгенде, Ону арты булан кёп халкъ бара. 2 Яман гён аврувлу бир адам, Огъар ювукълашып, тизден туруп:
– Я Раббим! Эгер сюйсенг, Сен мени сав этип болажакъ эдинг, – деп ялбара.
3 Иса, къолун узатып, авруйгъан адамгъа тийип:
– Сюемен, сав бол, – дей. Шоссагьатына ону авруву тайып къала. 4 Сонг Иса огъар:
– Вёре, биревге де айтмассан, барып дин къуллукъчугъа гёрюн. Аврувдан тазалангъанынг саялы, Муса буюргъан кюйде къурбан эт. Къурбан этгенинг сени къолай болгъанынга шагьатлыкъ этежек, – дей.
Юз асгерни башчысыны къулун сав этив
5 Иса Капернагьумгъа гиргенде, юз асгерни башчысы гелип, Огъар:
6 – Я Раббим! Мени бир къулум авруп ятгъан, тербенип болмай, кёп азап чегип тура, – дей.
7 Иса огъар:
– Мен гелип ону сав этермен, – дей.
8 Амма юз асгерни башчысы огъар булай дей:
– Я Раббим! Сен мени уьюме гирмеклигинге мен лайыкълы тюгюлмен. Тек Сен бир сёз сёйлесенг, мени къулум сав болуп къалажакъ эди. 9 Мен де оьзюмню гьакимимни табилигиндеги бир адамман, мени табилигимде де асгерлер бар. Бирине: «Гет!» – деймен – гете, башгъасына: «Гел!» – деймен – геле, къулума да: «Муну эт!» – деймен – эте.
10 Бу сёзлени эшитгенде, Иса огъар тамашалыкъ этип, Оьзюню арты булан гелеген халкъгъа булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: гьатта Исрайылда да Мен бу къадар уллу имангъа къаршы болмадым. 11 Сизге айтаман: гюнтувушдан да, гюнбатышдан да бир хыйлылар гележеклер. Аллагь гьакимлик этеген ерге гелип, тепсини айланасында Ибрагьим де, Исгьакъ да, Якъуб да булан бирче олтуражакълар. 12 Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге герекли болгъанлар буса тыш янгъа, къарангылыкъгъа ташланажакъ. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
13 Сонг Иса юз асгерни башчысына:
– Уьюнге къайт, сагъа иманынга гёре болсун, – дей. Шоссагьат ону къулу да сав болуп къала.
Иса кёплени сав эте
14 Петерни уьюне гелгенде, Иса ону къайнанасы иссиликден авруп ятгъанны гёре. 15 Иса къатынны къолуна тийгендокъ, ону иссилиги тайып къала. Сонг къатын да туруп, Огъар тепси къура.
16 Ахшам болгъанда, Исаны янына бир хыйлы жинли гишилени гелтирелер. О сёз булан жинлени къувалай ва бары да авруйгъанланы сав эте. 17 «О зайыплыкъларыбызны тайдырды, аврувларыбызны алды», – деп Ешая пайхаммар айтгъан сёзлер яшавгъа шолай чыгъа.
«Мени артыма тюш!»
18 Айланасына кёп халкъ жыйылгъанын гёрюп, Иса якъчыларына кёлню бириси ягъына юзюп чыкъмакъны буюра. 19 Шо заман бир дин алим гелип, Огъар:
– Устазым! Сен къайда барсанг да, мен Сени артынг булан гележекмен, – дей.
20 Иса огъар:
– Тюлкюлени инлери, кёкде учагъан къушланы уялары сама бар. Мени, Инсанны Уланыны, буса башымны сыйындырмагъа ерим де ёкъ, – дей.
21 Якъчыларындан бир башгъасы Огъар:
– Я Раббим! Бир алдын уьйге барып, атамны гёмюп гелмеге изну бер, – дей.
22 Иса да огъар:
– Гел! Мени артыма тюш! Оьлюлени оьзлер оьлюлер гёмсюнлер, – дей.
Иса алатолпанны токътата
23 Иса къайыкъгъа мине. Арты булан якъчылары да минелер. 24 Бирден кёл бек гьалекленип гете, гьатта къайыкъны толкъунлар батдырып къойма аз къала. Иса буса юхлап тура. 25 Якъчылары гелип, Ону уятып:
– Я Раббибиз! Бизин къутгъар, бата турабыз! – дейлер.
26 Иса олагъа:
– Гьей имандан языкълар, мунча неге къоркъасыз? – дей. Сонг туруп, елни ва кёлню гьалекленгенин токътата. Бир шыплыкъ болуп къала. 27 Якъчылары буса:
– Еллер де, кёл де Оьзюне таби болагъан Бу Кимдир? – деп гьайранлыкъ этелер.
Жинлилени сав этив
28 Иса Галилея кёлню бириси ягъасында ерлешген гадаренлилени топурагъына гелген заманда Ону къабурлардан чыкъгъан эки жинли адам къаршылай. Олар о даражада бек къутургъан болгъан чы, гьатта шо ёлдан бирев де юрюп болмай болгъан. 29 Олар:
– Гьей Аллагьны Уланы, бизден не сюесен? Мунда бизге белгиленген болжалдан алда азап берме гелгенмисен? – деп къычыралар.
30 Олардан бираз ариде отлайгъан бир уллу донгуз сирив болгъан. 31 Жинлер Исагъа:
– Бизин къувалай бусанг, шо сиривдеги донгузланы ичлерине гирме сама изну бер! – деп тилейлер.
32 Иса олагъа:
– Барыгъыз! – дей.
Жинлер де, адамлардан чыгъып, донгузланы ичлерине гирелер. Шонда савлай донгуз сирив, чабып йиберип, учурумдан таба кёлге тюшюп, сувгъа батып къала. 33 Донгуз сакълагъанлар буса, шагьаргъа къачып, донгузлагъа ва жинли адамлагъа болгъан бары да затны хабарлайлар. 34 Шо заман Исаны къаршыламагъа бютюн шагьар чыгъа. Ону гёрюп, Огъар оьзлени ерлеринден ариде турсун деп тилей.
9
Иса тербенип болмайгъан аврувну сав эте
1 Къайыкъгъа да минип, Иса бириси якъгъа чыгъа ва Оьзюню шагьарына геле. 2 Шонда Ону янына тербенип болмай авруйгъан бир адамны ятывдагъы кююнде гелтирелер. Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса тербенмейген шо адамгъа:
– Балам, къаст этип йибер! Сени гюнагьларынгдан гечилди! – дей.
3 Шо заман дин алимлерден бир нечеси:
– Бу Адам капир затланы сёйлей, – деп ойлашалар.
4 Оланы ойларын билип, Иса олагъа булай дей:
– Неге юрегигизге яман затланы аласыз? 5 Къайсы рагьатдыр айтмагъа: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, юрюп йибер», – демекми? 6 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрерсиз.
Сонг тербенип болмай авруйгъан адамгъа:
– Туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар, – дей. 7 О да туруп, уьюне гете. 8 Шону гёргенде, халкъ къоркъа. Инсанлагъа шолай къудрат берген Аллагьгъа макътав эте.
Иса Маттайны сайлай
9 Иса ондан оьтюп барагъанда, ясакъ жыягъан ерде олтургъан Маттай деген бир адамны гёрюп, огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей. Маттай да туруп, Ону артына тюше.
10 Иса Маттайны уьюнде олтуруп ашап турагъанда, онда бир кёп ясакъчылар да, гюнагьлылар да гелип, Иса ва Ону якъчылары булан бирче олтуралар. 11 Шону гёргенде, фарисейлер ону якъчыларына:
– Сизин устазыгъыз неге ясакъчылар да, гюнагьлылар да булан бирче олтуруп ашай? – деп сорай.
12 Шону эшитгенде, Иса олагъа булай дей:
– Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. 13 Барыгъыз, «Къурбанны тюгюл, Мен рагьмуну сюемен» деген сёзлени маънасын уьйренип гелигиз. Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы чакъырмакъ учун гелгенмен.
Оразаны гьакъында
14 Шо заман Ягьияны якъчылары Ону янына гелип:
– Биз де, фарисейлер де не учун ораза тутабыз, Сени якъчыларынг буса ораза тутмайлар? – деп сорайлар.
15 Иса олагъа булай жавап бере:
– Тойда болгъан адамлар оьзлени янында гиев бар тура, ораза да тутуп, пашман болуп боламы? Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо заман олар да ораза тутарлар.
16 Гьеч бирев де эсги опуракъгъа янгы къумачдан ямав салмас, неге тюгюл янгы къумачдан салынгъан ямав гирип, гиччи болур, эсгисин тартышдырып йыртар, йыртыгъы да дагъы да уллу болур. 17 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, тулукълар йыртылар, чагъыр ерге тёгюлер ва тулукълар ярахсыз болур. Янгы чагъырны янгы тулукълагъа тёгер. Шолай этсе, экиси де сакъланыр.
Гьакимни къызы ва авруйгъан къатын
18 Иса олагъа бу сёзлени сёйлейгенде, янына бир гьаким адам гелип, Огъар:
– Буссагьат къызым оьлюп къалды. Гелип, огъар къолунгну бир тийдирсенг, о сав болуп къалажакъ эди! – деп, тизден туруп тилей. 19 Иса, туруп, якъчылары да булан ону артына тюшюп гете.
20 Он эки йылдан берли къаны гетип авруйгъан бир къатын, артдан таба гелип, Исаны опурагъыны этегине тие.
21 – Ону опурагъына бир сама тийсем, сав болуп къалажакъ эдим, – дей о оьз-оьзюне.
22 Иса, бурулуп къарап, ону гёрюп:
– Къаст этип йибер, къызым! Иманынг сени сав этди, – дей. Шо сагьатдан тутуп къатын сав болуп къала.
23 Иса гьаким адамны уьюне гелген заманда, зурнай согъагъанланы ва къавгъалайгъан халкъны гёрюп, 24 олагъа:
– Мундан чыгъыгъыз! Къыз оьлмеген, юхлап тура! – дей. Олар Исаны мысгъыллап кюлейлер. 25 Халкъ къыргъа чыкъгъанда, Иса, уьйню ичине гирип, къызны къолун тута, къыз да шоссагьат аякъгъа тура. 26 Шону гьакъындагъы хабар бютюн бу уьлкеге яйыла.
Эки сокъурну сав болуву
27 Иса ондан къайтып гелегенде, Ону арты булан эки сокъур адам юрюй. Олар:
– Гьей Давутну Наслусу Иса, бизге бир рагьму эт! – деп къычыралар. 28 Иса уьйге гиргенде, Ону янына эки де сокъур геле. Иса олагъа:
– Мен сизин гёреген этер деп инанамысыз? – деп сорай.
Сокъурлар да Огъар:
– Инанабыз, я Раббибиз, – дейлер.
29 Шо заман Иса, оланы гёзлерине тийип:
– Сизге де иманыгъызгъа гёре болсун, – дей. 30 Олар да гёреген болуп къалалар. Иса олагъа:
– Вёрегиз, шуну бирев де билмесин, – деп бек бувара. 31 Олар буса чыкъгъандокъ, Ону гьакъындагъы хабарны айланадагъы бары да ерлерде билдирелер.
Тилсизни сав болуву
32 Олар гетегенде, Исаны янына жинли бир тилсиз адамны гелтирелер. 33 Жин къувалангъанда, тилсиз сёйлемеге башлай. Халкъ, бек гьайран болуп:
– Исрайылда булай иш бир заманда да болмагъан! – деп сёйлей.
34 Фарисейлер буса:
– Жинлени О жинлени башчысыны гючю булан къувалай, – дейлер.
35 Иса бары да шагьарлагъа ва юртлагъа барып айлана. Олардагъы синагогларда адамлагъа Аллагьны каламын англата ва Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдире. О адамланы гьар тюрлю аврувларын ва гьар тюрлю зайыплыкъларын сав эте. 36 Жыйылгъан кёп халкъны гёргенде, Исаны олагъа языгъы чыгъа, неге тюгюл олар, къойчусуз къалгъан къойлар йимик, инжинген ва кёмексиз къалгъан болгъан. 37 О заман Иса якъчыларына:
– Тюшюм кёп, амма ишчилер аз. 38 Шолай болгъанда Оьзюню тюшюмюн жыймагъа ишчилер йиберсин деп тюшюмню Есине тилегиз! – дей.
10
Он эки элчисине тапшурув
1 Он эки де якъчысын янына чакъырып, олагъа элчилер
[6] деп ат бере. Иса олагъа жинлени къуваламагъа ва гьар аврувну да, гьар зайыплыкъны да сав этмеге къудрат бере.
2 Он эки де элчини атлары булардыр: биринчиси Петер деп де айтылагъан Симон булан ону иниси Андрей, Зеведейни уланы Якъуб булан ону иниси Югьан,
3 Филип булан Бартолмай, Тома булан ясакъчы Маттай, Алфайны уланы Якъуб булан Тадай,
4 Элинсюер
[7] деп айтылагъан Симон ва артда Исагъа хыянатлыкъ этген Ягьуда Искариет.
5 Иса бу он эки де якъчысын булай буварып ёлгъа сала:
– Ят халкълагъа элтеген ёллардан юрюмегиз ва самариялыланы шагьарына гирмегиз. 6 Инг башлап адашгъан къойлагъа ошагъан исрайыл халкъыны янына барыгъыз. 7 Барагъанда гьар ерде: «Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура!» – деп билдиригиз. 8 Авруйгъанланы сав этигиз, оьлгенлени тирилтигиз, яман гён аврувланы тазалагъыз, жинлени къувалагъыз. Тегин тюшгенни тегин беригиз. 9 Оьзюгюз булан не алтын, не гюмюш, не багъыр акъча алмагъыз. 10 Ёлгъа не хуржун, не эки гийим опуракъ, не аякъгийим, не таякъ алмагъыз. Олар ишлейген адамгъа оьз къыйыны учун гьакъгъа тийишлидир.
11 Къайсы шагьаргъа яда юртгъа гирсегиз де, ким лайыкълы экенни ахтарып, шо шагьардан яда юртдан чыкъгъынча, шону уьюнде къалыгъыз. 12 Уьюне гирегенде буса, уьйдегилеге: «Уьюгюзге яхшылыкъ», – деп гиригиз. 13 Эгер лайыкълы буса, о уьйдегилеге шо яхшылыкъ болажакъ, эгер лайыкълы болмаса, яхшылыкъ сизге къайтажакъ. 14 Сизин къабул этмеген ва сёзлеригизге тынгламагъан уьйден яда шагьардан чыкъгъанда, аякъларыгъыздагъы чангны силкип тайдырыгъыз. 15 Гертисин сёйлеймен сизге: къыяматгюн Содом булан Гьоморада яшагъан адамланы гьалы о шагьардагъы адамланыкинден къолай болажакъ.
16 Муна, Мен сизин бёрюлени арасына къойланы йимик йиберемен. Гьасили, йыланлар йимик гьакъыллы, гёгюрчюнлер йимик гьилласыз болугъуз. 17 Адамлардан сакъ болугъуз: олар сизин тутуп дуванханалагъа бережеклер ва оьзлени синагогларына элтип, къамучу булан тюежеклер. 18 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, сизин гьакимлени ва пачаланы янына алып баражакълар. Сиз оланы ва ят халкъланы алдында Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежексиз. 19 Сизин дувангъа алып баргъанда, нечик ва не сёйлежегигизни гьайын этмегиз. Не сёйлежегигиз сизге шоссагьат билдирилежек. 20 Неге тюгюл де, оьзюгюз сёйлемежексиз, сизден таба Атагъызны Ругьу сёйлежек.
21 Агъасы инисин, атасы авлетин оьлюмге тарытажакъ. Авлетлери, ата-аналарына къаршы чыгъып, оланы оьлтюртежеклер. 22 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, олар барысы да сизин гёрюп ярамайгъан болажакъ. Ахырына ерли чыдагъан къутгъарылажакъ. 23 Сизин бир шагьарда гьызарласа, башгъасына къачыгъыз. Гертисин сёйлеймен сизге: сиз Исрайылны шагьарларын айланып битгинче, Мен, Инсанны Уланы, гележекмен.
24 Муталим муаллиминден оьр болмас, къул да оьзюню есинден оьр болмас.
25 Муталимге оьз муаллими йимик, къулгъа да оьз еси йимик болмакълыкъ таманлыкъ эте. Эгер уьй есине Зензебил
[8] деп айта буса, уьюндегилеге не деп де айтмажакъмы?
26 Буса да олардан къоркъмагъыз! Бир яшыртгъын зат да билинмей къалмажакъ, бир сыр да ачылмай къалмажакъ. 27 Къарангылыкъда сизге сёйлейгенимни сиз гюнню ярыгъында сёйлегиз. Къулагъыгъызгъа шыбышлагъанда эшитгенлеригизни къалкъыгъа чыгъып къычырып айтыгъыз. 28 Чархын оьлтюрегенлерден, амма жанын оьлтюрюп болмайгъанлардан къоркъмагъыз. Янгыз жанын да, чархын да жагьаннемге салып ёкъ этмеге болагъан къудраты булангъы Аллагьдан къоркъугъуз! 29 Эки жымчыкъ бир багъыр акъчагъа сатылмаймы? Кёклердеги Атагъыздан изну болмай туруп, жымчыкъланы бириси де ерге тюшмес. 30 Сизин буса башыгъыздагъы бары да тюклеригиз саналгъан. 31 Къоркъмагъыз! Бары да жымчыкълардан сиз хыйлы артыкъсыз.
32 Инсанланы алдында Магъа ачыкъдан-ачыкъ мюкюрлюк этген гьар кимге кёклердеги Атамны алдында Мен де шолай мюкюрлюк этежекмен. 33 Инсанланы алдында Мени инкар этген гьар кимни кёклердеги Атамны алдында Мен де инкар этежекмен.
Парахатлыкъ тюгюл – къылыч
34 – Мен бу дюньягъа парахатлыкъ алып гелген деп ойлашмагъыз. Мен парахатлыкъ тюгюл, къылыч алып гелгенмен.
35 Уланын – атасындан, къызын – анасындан,
гелинин къайнанасындан айырмагъа гелгенмен.
36 Уьюндегилери адамны душманлары болажакъ.
37 Атасын яда анасын Менден артыкъ сюеген адам Магъа лайыкълы тюгюлдюр. Уланын яда къызын Менден артыкъ сюеген адам да Магъа лайыкълы тюгюлдюр.
38 Оьзюню хачын
[9] да гётерип, Мени артыма тюшмейген адам Магъа лайыкълы тюгюлдюр.
39 Ким оьзюню жанын къутгъармагъа айланса, о ону тас этер. Ким Мени учун оьзюню жанын тас этсе, о ону къутгъарар.
40 Сизин къабул этеген Мени де къабул этер. Мени къабул этеген буса Мени йиберген Атамны да къабул этер. 41 Пайхаммарны пайхаммар деп къабул этеген гиши шо пайхаммар йимик тийишлисин алажакъ. Муъмин адамны муъмин деп къабул этеген гиши шо муъмин адам йимик тийишлисин алажакъ. 42 Мени якъчым экени саялы, бу гиччилерден бирин янгыз сувукъ сув берип ичирген гьар ким, Гертисин сёйлеймен сизге, тийишлисин алажакъ.
11
Иса ва Ягьия пайхаммар
1 Он эки де якъчысына насигьат берип битгенден сонг, башгъа шагьарларда Сююнч Хабарны билдирмек учун, Иса ондан гете.
2-3 Туснакъдагъы Ягьия, Месигьни ишлерини гьакъында эшитип, якъчыларын Огъар:
– Гелмеге герекли Сенмисен яда биз башгъасын гёзлейикми? – деп сорамагъа йибере.
4 Иса да олагъа булай жавап бере:
– Барып, эшитген ва гёрген затларыгъызны Ягьиягъа айтыгъыз: 5 Сокъурлар гёз ачалар, акъсакълар юрюйлер, яман гён аврувлулар сав болалар, сангыравлар эшителер, оьлюлер тирилелер ва пакъырлагъа Сююнч Хабар билдириле. 6 Насиплидир Магъа шеклик этмейген.
7 Олар гетгенде, Иса халкъгъа Ягьияны гьакъында айтмагъа башлай:
– Дангылгъа не гёрмеге деп баргъан эдигиз? Ел чайкъайгъан бир къамушну гёрмегеми? 8 Дагъы кимни гёрмеге баргъан эдигиз дагъы? Тизив опуракълар гийген адамны гёрмегеми? Тизив опуракълар гиегенлер пачаланы къалаларында болалар. 9 Кимни гёрмеге деп баргъан эдигиз? Пайхаммарны гёрмегеми? Дюр! Сизге айтаман: сиз гёрген адам пайхаммардан да уллудур. 10 Ягьия пайхаммарны гьакъында Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Муна, Мен Сени алдынга Оьзюмню чавушумну йиберемен.
О Сени алдынгда ёлунгну гьазирлежек.
11 Гертисин сёйлеймен сизге: инсанланы арасында Ягьиядан оьр болуп дагъы бирев де ёкъдур, амма Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилени инг гиччиси де ондан уллудур.
12 Ягьия арагъа чыкъгъан гюнлерден тутуп гьалиге ерли Аллагьны гьакимлигине къаршы ябушув юрюле. Гючлюлер буса ону гюч булан елемеге къаст этелер
[10].
13 Неге тюгюл де, бары да пайхаммарлар да, бютюн Мусаны Къануну да Ягьия арагъа чыкъгъанча не болмагъа тарыгъы гьакъында алданокъ билдире эди.
14 Эгер де сиз шо алданокъ билдирилген затланы къабул этмеге рази бусагъыз, гелмеге герекли болгъан Илияс да Ягьия оьзюдюр.
15 Къулакълары барлар эшитсинлер!
16-17 Бу наслуну адамларын Мен ким булан тенглешдирейим? Олар майданларда олтуруп, ёлдашларына: «Биз сизге зурнай сокъдукъ, сиз буса бийимедигиз. Биз сизге мунглу йырлар йырладыкъ, сиз буса тююнюп йыламадыгъыз», – дейген яшлагъа ошайлар. 18 Ягьия гелгенде, ораза тутду ва чагъыр ичмеди, амма адамлар: «О жинли адам», – деп айтдылар. 19 Мен, Инсанны Уланы, гелгенде, ашама да ашадым, ичме де ичдим. Адамлар буса: «Къарагъыз, ашама да, чагъыр ичме де сюеген адам, ясакъчыланы да, гюнагьлыланы да къурдашы!» – деп айтдылар. Амма Аллагьны гьакъылыны гертилиги Ону ёлуна тюшгенлени ишлеринде гёрюнедир.
Товба этмеген шагьарлар
20 Сонг Иса Оьзю бир хыйлы аламатлар гёрсетген шагьарланы халкълары товба этмегени саялы, олагъа айып этмеге башлай.
21 – Адаршай сагъа, гьей Гьоразин! Адаршай сагъа, гьей Байтсайда! Эгер сизде болгъан аламатлар Сурда ва Сайданда болгъан эди буса, олар тезокъ товба этер эди. Шону гёрсетмек учун, кирлер де гийип, кюлню ичинде олтурар эди. 22 Амма сизге айтаман: къыяматгюн Сурда ва Сайданда яшайгъан адамланы гьалы сизинкинден къолай болажакъ. 23 Сен де, Капернагьум, кёклеге ерли гётерилежекмен деп эсинге гелеми? Сен жагьаннемге ерли тёбен тюшюрюлежексен. Неге тюгюл де, сенде болгъан аламатлар Содомда болгъан эди буса, о бугюнге ерли сакъланар эди. 24 Шо саялы сагъа айтаман: къыяматгюн Содомда яшагъан адамланы гьалы сеникинден къолай болажакъ!
Иса береген яллыкъ
25 Шо заман Иса булай дей:
– Гьей кёкню де, ерни де Раббиси болгъан Атам! Бу затланы гьакъыллылардан ва англавлулардан яшырып, яшлагъа ачгъанынг саялы, Сагъа шюкюр этемен. 26 Дюр, Атам! Сени сюегенинг де тап шолай эди.
27 Атам Магъа бары да затны инанып тапшурду. Атадан башгъа гьеч бирев Уланын танымас. Атаны да Уланындан ва Уланы Ону оьзюне аян этмеге сюеген гишиден къайры бирев де танымас.
28 Гьей бары да къавшалгъанлар ва юклери авур болгъанлар! Мени яныма гелигиз, Мен сизге яллыкъ берермен! 29 Мен егилген боюнсаны, Менден алып, оьзюгюз егилигиз. Мен сизин юрютейим. Неге тюгюл де, Мен юваш хасиятлыман, ачыкъ гёнгюллюмен, сиз де жанларыгъызгъа яллыкъ табарсыз. 30 Мен сизге къоягъан боюнсам енгил чи, сизин уьстюгюзге салагъан югюм де авур тюгюл чю.
12
Месигь ва сонгугюн
1 Шо заман сонгугюн
[11] Иса ашлыкъ чачылгъан авлакъдан оьтюп бара болгъан. Ону якъчылары, ач болуп, будай башланы юлкъуп ашамагъа башлайлар.
2 Фарисейлер шону гёрюп, Огъар:
– Гёремисен, Сени якъчыларынг сонгугюн гьарам затны этелер, – дейлер.
3 Иса олагъа булай жавап бере:
– Оьзю де, ону булангъылар да ач болгъан заманда Давут этген затны гьакъында сиз охумагъанмысыз? 4 Аллагьны уьюне гиргенде, о не оьзюне, не оьзю булан бирче болгъанлагъа ашама гьарам этилген, янгыз дин къуллукъчулар учун гьалал этилген экмеклени ашагъан. 5 Яда дин къуллукъчулар, сонгугюнлер ибадатханада оьзлени къуллугъун этсе, олар гюнагьлы болмайгъаны гьакъда Къанунда язылгъанны сиз охумагъанмысыз? 6 Сизге айтаман: гьали мундагъысы ибадатханадан да уллудур! 7 Эгер сиз «Мен къурбанны тюгюл, рагьмуну сюемен» деген сёзлени маънасын биле эдигиз буса, гюнагьсыз адамланы гюнагьламас эдигиз. 8 Неге тюгюл де, Мен, Инсанны Уланы, сонгугюнню де уьстюндеги гьакиммендир.
Къолу къуругъан адамны сав болуву
9 Ондан гетип, Иса синагоггъа геле. 10 Онда къолу къуругъан бир адам болгъан. Исаны айыпламакъ учун, фарисейлер Огъар:
– Сонгугюнлер аврувланы сав этмеге яраймы? – деп сорай.
11 Иса олагъа булай дей:
– Эгер биригизни биргине-бир къоюгъуз бар буса, о да сонгугюн къуюгъа тюшюп къалса, къайсыгъыз ону тутуп чыгъармай къояр эдигиз? 12 Къойдан эсе инсан нечакъы артыкъдыр! Шолай болгъанда, сонгугюнлер де яхшылыкъ этмеге ярар.
13 Сонг Иса о адамгъа:
– Къолунгну узат, – дей.
О да узата. Бириси къолу йимик, о да сав болуп къала. 14 Фарисейлер буса, къыргъа чыгъып, Исаны оьлтюрмек учун, Огъар къаршы бир питне къуралар.
Аллагь сайлагъан къуллукъчу
15 Амма шону билип, Иса ондан гете. Ону арты булан кёп халкъ да гете. Иса авруйгъанланы барын да сав эте. 16 Иса олагъа Оьзюню гьакъында башгъалагъа билдирмесин деп бувара. 17 Ешая пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
18 Будур Мени сайлангъан, Мен Оьзюн сюеген къулум. О Мени
жанымны къуванчыдыр. Ругьумну Огъар бережекмен.
О бары да халкълагъа Аллагьны адиллиги етише турагъаны
гьакъда билдирежек.
19 О не эришмежек, не къычырмажакъ, бирев де орамларда Ону
сесин эшитмежек.
20 Адиллик уьстюн болмай туруп, О иелген къамушну да
сындырмажакъ, сёне турагъан мелтени де сёндюрмежек.
21 Халкълар оьзлени умутларын Ону аты булан байлавлу
этежеклер.
Иса ва Зензебил
22 Сонг Исаны янына сокъур ва тилсиз жинли адамны алып гелелер. Иса ону сав эте. Шо адам гёрмеге ва сёйлемеге башлай. 23 Бары да адамлар бек гьайран болуп:
– Бу Давутну Наслусу сама тюгюлмю? – деп сорайлар.
24 Фарисейлер муну эшитгенде:
– Жинлени О жинлени башчысы болгъан Зензебилни гючю булан къувалай, – деп сёйлейлер.
25 Иса буса, фарисейлер не ойлашагъанны билип, олагъа булай дей:
– Ичинде душманлыкъ болуп ярплашгъан гьар къайсы пачалыкъ да бузулмай къалмас. Ичинде душманлыкъ болуп ярплашгъан бир шагьар яда уьй бирикмес. 26 Эгер иблис иблисни къувалай эди буса, о оьзюне оьзю къаршы чыгъагъан болур эди. Шолай болгъанда, ону пачалыгъы бузулмай нечик сакъланыр? 27 Эгер Мен жинлени Зензебилни гючю булан къувалай бусам, сизин якъчыларыгъыз оланы кимни гючю булан къувалай дагъы? Шогъар гёре сизге дуванны якъчыларыгъыз эте турсун. 28 Эгер де Мен жинлени Аллагьны Ругьу булан къувалай бусам, шо Аллагьны гьакимлигини бир белгисидир. 29 Бир адам, оьзюнден гючлю башгъа биревню уьюне гирип, ону малын нечик урламагъа болур? Бир алдын къуватлы гишини къолун-бутун байласа, янгыз шо заман ону уьюн урламагъа болур.
30 Мени булан тюгюллер Магъа къаршылардыр, Мени булан жыймайгъанлар яягъанлардыр. 31 Шону учун сизге айтаман: инсанланы бары да гюнагьлары да, капирлик де гечилежек. Амма Аллагьны Ругьуна къаршы этилген капирлиги гечилмес. 32 Инсанны Уланына къаршы капир сёз сёйлеген гишиден гечилежек. Аллагьны Ругьуна капир сёйлегенден не бу дюньяда, не гележекде гечилмес.
33 Сиз яхшы терекге ва ону емишине яхшы деп яда яман терекге ва ону емишине яман деп айтмагъа тарыкъсыз. Неге тюгюл де, терек емишине къарап танылыр. 34 Гьей йыланны балалары! Оьзюгюз яман да бола туруп, яхшы затланы нечик сёйлемеге боласыз! Неге тюгюл де, юрекде бар зат тилинден таба чыгъар. 35 Яхшы адам юрегини яхшы хазнасындан яхшы затлар чыгъарыр. Яман адам буса юрегини яман хазнасындан яман затлар чыгъарыр. 36 Сизге айтаман чы: гьар ойлашмай айтгъан сёзю учун инсанлар къыяматгюн жавап бережеклер. 37 Неге тюгюл де, Аллагь сен айыплы экенингни яда айыпсыз экенингни оьзюнгню сёзлеринг булан токъташдыражакъ.
Юнус пайхаммарны аламаты
38 Шо заман дин алимлерден ва фарисейлерден бирлери:
– Устаз! Сенден бир аламат гёрме сюер эдик, – дейлер.
39 Иса олагъа булай жавап бере:
– Бу гьалиги яман, имансыз наслу аламат гёрмеге сюе! Огъар Юнус пайхаммарны аламатындан башгъа аламат гёрсетилмес. 40 Юнус уьч гече, уьч гюн хортманы къарнында къалгъаны йимик, Мен де, Инсанны Уланы, уьч гече, уьч гюн ерни къарнында къалажакъман. 41 Къыяматгюн ниневиялы адамлар, гьалиги наслу булан туруп йиберип, о наслуну айыплажакълар. Неге тюгюл де, Юнусну сёйлевюнден сонг олар товба этгенлер. Гьали буса Юнусдан да уллусу мундадыр. 42 Шебаны пача къатыны, къыяматгюн туруп йиберип, бу наслуну айыплажакъ, неге тюгюл о, Сулайманны гьакъыллы сёзлерине тынгламакъ учун, дюньяны бир къырыйындан гелген. Гьали буса Сулаймандан да уллусу мундадыр!
43 Адамны ичинден чыкъгъан сонг, жин къургъакъ дангылларда айлана, оьзюне сыйынма ер ахтара, амма тапмай. 44 Сонг о: «Мен чыкъгъан уьюме къайтып бараман», – дей. Къайтып гелгенде буса, уьйню бош, сибирилип, жыйылып таба. 45 Сонг о барып оьзюнден де яман дагъы да етти жинни алып гелип, адамны ичине гирип яшай. Натижада, адамны гьалы алдын болгъандан да бузукъ бола. Бу яман наслуну адамларына да лап шолай болажакъ!
Исаны анасы ва инилери
46 Иса халкъгъа шолай сёйлеп турагъанда, Ону булан сёйлемеге сююп, анасы ва инилери гелип, къырда токътайлар. 47 Бирев гелип, Исагъа:
– Сени булан сёйлеме сююп, ананг да, инилеринг де гелип, къырда токътап туралар, – дей.
48 Иса шону айтгъан адамгъа:
– Мени анам кимдир, Мени инилерим кимлердир? – дей.
49 Къолу булан якъчыларын гёрсетип:
– Мени анам ва инилерим муна булардыр. 50 Ким кёклердеги Атамны сюйгенин эте буса, шо Мени иним де, къызардашым да, анам да дюрдюр, – дей.
13
Чачывчуну гьакъында
1 Шо гюн Иса, уьйден чыгъып, кёлню ягъасына барып олтура. 2 Ону янына кёп халкъ жыйыла, шо саялы Огъар къайыкъгъа минип олтурмагъа тюше. Къалгъан халкъ кёлню ягъасында токътай.
3 Иса олагъа, масаллар булан хыйлы затланы уьйрете туруп, булай дей:
– Муна, чачывчу чачмагъа чыгъа. 4 О чачагъанда, урлукъланы бирлери ёл ягъагъа тюше. Къушлар гелип оланы чёплеп ашайлар. 5 Бирлери, топурагъы аз ташкъатыш ерге тюшюп, узакъ къалмай чыгъа, неге тюгюл онда топуракъны къатлаву сай. 6 Гюн чыкъгъанда оьсюмлюклер сёнюп къала. Тамуру терен болмагъангъа гёре, олар къуруп къала. 7 Бирлери тегенекликге тюше. Тегенеклер оьсюп, урлукъланы оьсме къоймай, янча. 8 Башгъа урлукълар берекетли топуракъгъа тюше. Оланы да бирлери юз, оьзгелери алтмыш, башгъалары буса отуз керен артыкъ тюшюм бере. 9 Къулакълары барлар эшитсинлер!
10 Якъчылары ювукълашып, Исагъа:
– Неге олагъа масаллар булан сёйлейсен? – деп сорайлар.
11 Иса булай жавап бере:
– Аллагь нечик гьакимлик этегенни сырларын сизге билмеге гюч берилген, олагъа буса берилмеген. 12 Кимники бар буса, огъар дагъы да берилип, онуки артдырылажакъ. Кимники ёкъ буса, барлары да алынажакъ. 13 Мен олагъа масаллар булан сёйлейгенимни себеби – олар тынглап туражакълар, амма англамажакълар, къарап туражакълар, амма гёрмежеклер. 14 Ешая пайхаммарны айтгъан булай сёзлери олардан таба яшавгъа чыгъа:
Сиз тынглап туражакъсыз, амма англамажакъсыз;
къарап туражакъсыз, амма гёрмежексиз.
15 Неге тюгюл де, бу халкъны юреги ташгъа дёнген, оланы
къулакълары гьаран эшите, олар гёзлерин де юмгъанлар.
Ёгъесе, гёзлери булан гёрер эди, къулакълары булан эшитер эди,
юреги булан англар эди, Магъа багъар эди, Мен де
оланы сав этер эдим.
16 Сизин гёзлеригиз насиплидир – олар гёрелер, къулакъларыгъыз да насиплидир – олар эшителер. 17 Гертисин сёйлеймен сизге: кёп пайхаммарлар ва муъмин адамлар сиз гёреген затланы гёрмеге сюйгенлер, тек гёрмегенлер, сиз эшитеген затланы эшитмеге сюйгенлер, тек эшитмегенлер.
18 Энни сиз чачывчуну гьакъындагъы масалны маънасына тынглагъыз. 19 Бирев, Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы каламны эшитип, ону англамаса, иблис гелип йиберип, ону юрегине чачылгъан урлукъланы урлап къачар. Шо адам ёл ягъагъа чачылгъан урлукълагъа ошар. 20 Ташкъатыш ерлеге чачылгъаны буса, каламны эшитип, ону сююнч булан шо гьазиринде къабул этеген адамдыр. 21 Ону тамуру ёкъдур, шо саялы о бираз замангъа инанар. Амма калам учун къыйынлыкъгъа яда гьызарлавгъа тарыса, о шоссагьат иманындан таяр. 22 Тегенекли ерге чачылгъанлары буса каламны эшитеген адамдыр, амма бу дюньяны къайгъысы ва байлыкъгъа дамагькарлыкъ сёзню сёндюрер, о да асувсуз болар. 23 Берекетли топуракъгъа чачылгъаны каламны эшитеген ва англайгъан адамдыр. О яхшы тюшюм гелтирер, бириси юз, оьзгеси алтмыш, башгъасы буса отуз керен артыкъ тюшюм гелтирер.
Чёп отланы гьакъында
24 Иса олагъа башгъа бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги оьзюню авлагъына яхшы урлукъ чачагъан бир адамгъа ошайдыр. 25 Гече адамлар юхлама ятгъанда, ону душманы гелип, о чачгъан будайны арасына чёп отлар чачып гете. 26 Будай оьсюп башкъусгъанда, оланы арасында чёп отлар да оьсюп гёрюне. 27 Уьй есини къуллары гелип, огъар: «Бийибиз, сен авлагъынга яхшы урлукъ сама чачгъанмы эдинг? Мунда мунчакъы чёп отлар къайдан гелген?» – деп сорай. 28 О да къуллагъа: «Бу ишни душманым этгендир», – дей. Къуллары да огъар: «Сюе бусанг, биз барып, шо отланы юлкъуп тайдырайыкъ», – дейлер. 29 О да: «Тарыкъ тюгюл, чёпню юлкъабыз деп, огъар къошуп будайны да юлкъуп къоярсыз. 30 Оргъунча, экисин де бирче оьсюп турмагъа къоюгъуз. Оракъны заманы етишгенде, оракъчылагъа: Бир башлап чёпню жыйып алып, кюлтелер этип байлагъыз, сонг оланы яллатарсыз, будайны буса жыйып мени беженлериме тёгерсиз», – деп айтарман.
Гиччинев урлукъну ва маяны гьакъындагъы масаллар
31 Иса олагъа бирдагъы бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги оьзюню авлагъына гиччинев урлукъ чачгъан адамгъа ошайдыр. 32 Шо урлукъ бары да урлукълардан инг де гиччиси, оьсген заманда буса, бары да оьсюмлюклерден бек оьсюп, терек йимик бола. Къушлар, учуп гелип, ону бутакъларыны уьстюнде уялар тигелер.
33 Иса олагъа башгъа бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги бир къатынгиши уьч оьлчев унну ичине къошгъан бир увуч маягъа ошайдыр. Шо бары да хамурну гёпюрте.
34 Иса буланы барын да халкъгъа масаллар булан айта. Масалсыз олагъа гьеч бир зат да айтмай. 35 Пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
Мен олагъа масаллар булан сёйлежекмен.
Мен олагъа дюнья яралгъандан берли яшырылып къалып
тургъан затланы билдирежекмен.
Чёп отланы гьакъындагъы масалны баяны
36 Сонг халкъны йиберип, Иса уьйге къайта. Якъчылары Огъар ювукъ барып:
– Авлакъдагъы чёп отланы гьакъындагъы масалны бизге англат, – дей.
37 Иса олагъа булай жавап бере:
– Яхшы урлукъну чачгъан Инсанны Уланыдыр. 38 Авлакъ демек дюньядыр. Яхшы урлукъ демек Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилердир. Чёп отлар демек иблисни адамларыдыр. 39 Оланы чачгъан душман иблисдир. Оракъ заман дюньяны ахырыдыр. Оракъчылар буса малайиклердир. 40 Чёп отланы жыйып, от салып яллатагъанда йимик, бу дюньяны ахырында да шолай болажакъ. 41 Инсанны Уланы малайиклерин йибережек, олар да адамланы гюнагь ишлер этдирегенлени де, яманлыкъ этегенлени де барын да дюньядан жыяжакълар, 42 оланы яллайгъан отгъа ташлажакълар. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ. 43 О заман муъминлер Атасыны гьакимлигини тюбюнде гюнеш йимик шавлаланып къалажакълар. Къулакълары барлар эшитсинлер!
Яшырылгъан хазнаны ва багьалы жавгьарланы гьакъында
44 – Аллагьны гьакимлиги авлакъда яшырылгъан бир хазнагъа ошайдыр. Бирев ону табып, къайтарып басдырып къоя. О шондан бек сююнюп, барып бар чакъы затын да сатып, шо авлакъны оьзюне сатып ала.
45 Дагъы да Аллагьны гьакимлиги яхшы жавгьарлар излейген бир савдюгерчиге ошайдыр. 46 О бек багьалы бир жавгьарны таба. Оьзюню бары да затын сатып, шону сатып ала.
Балыкъ тутагъан торну гьакъында
47 – Дагъы да Аллагьны гьакимлиги кёлге ташланып ондан гьар тюрлю балыкълар тутгъан бир торгъа ошайдыр. 48 Тор балыкъдан толгъан заманда ону ягъагъа чыгъаралар. Сонг балыкъчылар олтуруп, яхшыларын сайлап, земгиллеге салалар, яманларын буса ари ташлайлар. 49 Дюньяны ахырында да шолай болажакъ. Малайиклер гелип, муъминлени арасындан яманланы айырып алып тайдыражакълар. 50 Малайиклер оланы яллайгъан отгъа ташлажакълар. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
51 Иса олагъа:
– Буланы барын да сиз англадыгъызмы? – деп сорай.
– Англадыкъ, – деп жавап бере олар.
52 О да якъчыларына:
– Шолайлыкъда, Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшген гьар дин алим оьзюню гьамарындан янгы ва эсги затланы чыгъарагъан уьй есине ошайдыр, – дей.
Пайхаммарны оьз ватанында абуру болмас
53 Бу масалланы айтып битген сонг, Иса ондан гете. 54 Оьзюню шагьарына гелип, синагогда адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. Бек гьайранлыкъ этип, олар булай сорайлар:
– Бу Адамгъа булай гьакъыл, муъжизатлар гёрсетмеге булай къудрат къайдан гелген? 55 Бу агъач устаны уланы тюгюлмю? Ону анасыны аты Мариям тюгюлмю? Инилери Якъуб, Юсуп, Симон ва Ягьуда тюгюлмю? 56 Ону бары да къызардашлары мунда, бизин арабызда, яшамаймы? Бу затлар бары да Огъар къайдан гелген?
57 Олар да Исагъа абур этмеген. Шо заман Иса олагъа:
– Пайхаммарны бары да ерлерде абуру болар, янгыз оьз ватанында да, оьз уьюнде де ону абуру болмас, – дей.
58 Шагьардагъыланы иманы ёкъ саялы, Иса онда кёп аламатлар гёрсетип болмай.
14
Ягьияны оьлюмю
1 Шо заман Исаны гьакъындагъы хабарлар Гьирод гьакимге етише. 2 О къуллукъчуларына:
– Оланы этеген Ягьиядыр. О оьлюп тирилген, шо саялы да Ону шо аламатланы этмеге къудраты бар, – дей.
3-4 Ягьия Гьиродгъа: «Сагъа агъанг Филипни алдынгъы къатыны Гьиродияда булан уьйленмеге ярамай», – деп бир нече керенлер айтгъан болгъан. Гьиродияда себеп болуп, Гьирод, Ягьияны тутуп бугъавлап, туснакъгъа салмагъа буйрукъ берген. 5 Гьирод Ягьияны оьлтюрмеге де сюйген. Амма халкъдан къоркъгъан, неге тюгюл де халкъ ону пайхаммар деп гьисап эте болгъан.
6 Гьиродну тувгъан гюнюн белгилейген заманда Гьиродияданы къызы ортагъа чыгъып бийиген. Шо Гьиродну бек хошуна гелген. 7 Шогъар гёре о къыз не зат тилесе де бережекге ант этген. 8 О да анасы айтгъангъа тынглап: «Магъа буссагьат тепсиге салып, Ягьия пайхаммарны башын гелтир», – деген. 9 Пача пашман болгъан. Амма къонакъланы алдында ант этгени саялы, о шо тилевню кютмеге буюргъан. 10 Жаллатны йиберип, туснакъдагъы Ягьияны башын гесдирген. 11 Ону башын тепсиге салып гелтирип, къызгъа берген. Къыз да ону элтип анасына берген. 12 Ягьияны якъчылары гелип, сюегин алып, ону гёмгенлер. Сонг барып о гьакъда Исагъа хабар бергенлер.
Беш минг адамны тойдурув
13 Шону эшитгенде, Иса къайыкъгъа да минип, янгыз къалмакъ учун, ондан бир чет ерге гете. Бу хабарны эшитген халкъ буса, шагьарлардан чыгъып, Ону артындан яяв гете. 14 Къайыкъдан ягъагъа чыкъгъанда, Иса бир кёп адамланы гёре. Адамлагъа языгъы чыгъып, Иса оланы авруйгъанларын сав эте.
15 Ахшам болгъанда, якъчылары Ону янына гелип:
– Бу чет ер де дюр, геч де болгъан. Халкъны къайтар, айланадагъы юртлагъа барып, оьзлеге ашамагъа зат алсынлар, – дейлер.
16 Амма Иса олагъа:
– Олагъа гетмеге тарыкъ тюгюл, олагъа ашама затны сиз беригиз, – дей.
17 – Бизин мунда янгыз беш экмегибиз де, эки балыгъыбыз да тюгюл ёкъ, – деп жавап берелер якъчылары.
18 Иса булай дей:
– Оланы мунда Магъа алып гелтиригиз. 19 Иса халкъгъа отну уьстюнде олтурмагъа буюра. О беш экмекни де, эки балыкъны да алып, кёкге багъып къарап, шюкюр дуа эте. Сонг, сындырып, экмеклени якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 20 Барысы да ашап тоялар. Къалгъан гесеклени жыйып, он эки земгилни толтуралар. 21 Ашайгъанлар буса, къатынлардан да, яшлардан да къайры, беш мингге ювукъ адам болгъан.
Иса сувну уьстю булан юрюй
22 Иса шоссагьат, халкъны йибергинче, якъчыларына, къайыкъгъа минип, Оьзюнден алда кёлню бириси ягъына чыгъып турмагъа буюра. 23 Халкъны йибергенден сонг, дуа этмек учун, Иса тавгъа чыгъа. Ахшам болгъанда да онда янгыз къала. 24 Къайыкъ ягъадан арекде бола. Ону толкъунлар чайкъай, неге тюгюл огъар къаршы гючлю ел эше.
25 Танг къатгъынча Иса, кёлню уьстю булан юрюп, якъчыларыны янына бара. 26 Кёлню уьстю булан юрюп гелегенин гёргенде, якъчылары адап къалалар. Къоркъмакълыкъдан:
– Бу бир сюлдюрдюр, – деп къычырып йиберелер.
27 О буса шоссагьат олагъа булай дей:
– Гьалекленмегиз! Менмен! Къоркъмагъыз!
28 Шо заман Огъар Петер:
– Я Раббим! Эгер Сен бусанг, сувну уьстю булан юрюп, Сени янынга гелмеге магъа да буйрукъ эт, – дей.
29 – Гел, – дей Иса.
Петер, къайыкъдан чыгъып, Исаны янына бармакъ учун, сувну уьстю булан юрюй. 30 Тек гючлю елни гёргенде, къоркъа. Батмагъа башлагъанда:
– Я Раббим! Мени къутгъар! – деп къычырып йибере.
31 Иса, шоссагьат къолун узатып, Петерни тутуп, огъар:
– Гьей имандан языкъ! Неге шеклик этдинг? – деп сорай.
32 Олар къайыкъгъа минген заманда ел сел бола. 33 Къайыкъдагъы якъчылары буса:
– Сен гертиден де Аллагьны Уланысан, – деп, ювугъуна барып, Исагъа сужда этелер.
Генисарет деген ерде аврувланы сав этив
34 Кёлню бириси ягъасына чыкъгъан сонг, олар Генисаретге баралар. 35 О ерни адамлары Исаны таныгъанда, бютюн айлана якълагъа хабар яялар. Ону янына бары да аврувланы гелтирелер. 36 Аврувлар да, янгыз Оьзюню опурагъыны этегине сама бир тиймеге къойсун деп, Исагъа ялбаралар. Тийгенлени барысы да сав болалар.
15
Ата-бабаларыбызны адатлары
1 Шо заман Ерусалимден бир-бир фарисейлер ва дин алимлер Исаны янына гелип:
2 – Сени якъчыларынг ата-бабаларыбызны адатларын неге бузалар? Аш ашайгъанда къолларын жувмайлар, – дейлер.
3 Иса олагъа булай жавап бере:
– Сиз де оьзюгюзню адатларыгъыз саялы Аллагьны буйругъун неге бузасыз? 4 Аллагь: «Атанга да, ананга да гьюрмет эт» ва: «Атасына яда анасына яман сёйлейген адам оьлюмге тарылма герек», – деп буюргъан. 5 Сиз буса атасына яда анасына: «Менден кёмек къаравулламагъыз. Мен сизге берме болагъан чакъы затымны Аллагьгъа къурбан этип бергенмен», – деп айтма ярай дейсиз. 6 Атасына яда анасына гьюрмет этмесе де ярай деп айтасыз. Шолайлыкъда, адатыгъыз саялы Аллагьны буйругъун оьзюгюз бузасыз. 7 Гьей экиюзлюлер! Ешая пайхаммар сизин гьакъыгъыздан алданокъ не яхшы айтгъан дагъы:
8 Бу халкъ Магъа авзу булан гьюрмет эте,
амма оланы юреклери Менден йыракъда.
9 Олар этеген ибадат негьакъ:
олар Мени насигьатларыма тюгюл, инсанлар ойлашып
чыгъаргъан насигьатлагъа уьйрете.
10 Янына халкъны чакъырып, Иса булай дей:
– Тынглагъыз, англама да къарагъыз: 11 инсанны мурдар этеген авзуна гиреген зат тюгюл, ону мурдар этеген авзундан чыгъагъан сёзлеридир.
12 Шо заман, якъчылары гелип, Огъар:
– Сени сёзлерингни эшитгенде, фарисейлени хатири къалгъанны билемисен? – деп сорайлар.
13 – Кёклердеги Атам орнатмагъан гьар-бир оьсюмлюк тамуру булан чыгъарылып алынажакъ. 14 Оланы къоюгъуз! Олар сокъурланы башын тутгъан сокъурлар. Эгер сокъурну башын сокъур тутса, экевю де чунгургъа тюшюп гетер, – деп жавап бере Иса.
15 – Бизге бу масалны маънасын англат, – дей Петер Огъар.
16 Иса булай дей:
– Гертилей де, сиз шону гьали де англамаймысыз? 17 Инсанны авзундан таба гиреген бары да зат, къарнына барып, сонг ондан таба къыргъа чыгъагъанны да англамаймысыз? 18 Инсанны мурдар этеген ону авзундан, юрегинден чыгъагъан сёзлеридир. 19 Неге тюгюл де, инсанны юрегинден чыгъагъан яман хыяллар оьлтюрювге, зинагъа, пасатлыкъгъа, уругъа, ялгъан шагьатлыкъгъа, капир сёзлени айтывгъа гелтире. 20 Инсанны мурдар этеген затлар шолардыр. Жувулмагъан къоллар булан ашамакъ инсанны мурдар этмес.
Гьананлы къатынны иманы
21 Иса ондан Сур булан Сайдан якълагъа чыгъып гете.
22 Шо ерлерде яшап турагъан гьананлы
[12] бир къатын, Ону янына гелип:
– Я Раббим, гьей Сен Давутну Наслусу! Магъа бир рагьму эт. Къызым жинли болуп, бек азап чегип тура, – деп ялбарып тилей.
23 Иса огъар гьеч бир сёз де жавап бермей. Якъчылары, ону янына гелип:
– Шо къатынгъа гет деп айт. Къычыра туруп, артыбыздан айрылмай чы, – деп тилейлер.
24 – Мен янгыз адашгъан къойлагъа ошагъан исрайыл халкъны янына йиберилгенмен, – деп жавап бере О.
25 Къатын буса, ювугъуна гелип:
– Я Раббим! Магъа бир кёмек эт! – деп, Ону алдында къапланып ята.
26 – Яшланы ашын алып, итлеге бермек тюз тюгюл, – деп жавап бере Иса.
27 – Я Раббим! Итлер де есилерини тепсисинден тюшген аш увакъланы ашай чы, – дей къатын.
28 Шо заман Иса огъар:
– Гьей къатын! Сени иманынг уллу. Сагъа сен сюеген кюйде болсун дагъы, – деп жавап бере. Шоссагьатына ону къызы сав болуп къала.
Дёрт минг адамны тойдурув
29 Ондан чыгъып, Иса Галилея кёлню ягъасына геле. Тавгъа чыгъып, онда олтура. 30 Ону янына бир кёп халкъ геле. Халкъ акъсакъланы, сокъурланы, тилсизлени, сакъатланы, хыйлы оьзгелени де алып геле. Оланы Исаны алдында ятдырып салалар. Иса да оланы сав эте. 31 Тилсизлени сёйлейгенин, сакъатланы сав болгъанын, акъсакъланы юрюйгенин, сокъурланы гёрегенин гёрген заманда, халкъ гьайранлыкъ этип къала ва Исрайылны Аллагьына алгъыш эте.
32 Иса, якъчыларын янына чакъырып, олагъа булай дей:
– Адамлагъа языкъсынаман. Мени янымда турагъаны муна уьч гюн бола, олагъа ашама зат ёкъ. Ёлда гьалсыз болмасын деп, ач кюйде йибермеге де сюймеймен.
33 Якъчылары Огъар:
– Бу къадар халкъны тойдурмагъа чакъы ашны бирев де ёкъ ерден къайдан табайыкъ? – деп сорайлар.
34 – Сизин нече экмегигиз бар? – деп сорай Иса олагъа.
– Етти экмегибиз де, бираз балыгъыбыз да бар, – деп жавап берелер олар.
35 Шо заман Иса халкъгъа ерде олтурсун деп буюра. 36 Етти экмекни де, балыкъны да алып, бир башлап шюкюр дуа эте, сонг сындырып якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 37 Барысы да ашап тоялар. Артыкъ къалгъан гесеклени жыйып, етти земгилни толтуралар. 38 Ашайгъанлар буса, къатынлардан да, яшлардан да къайры, дёрт минг адам болгъан. 39 Халкъны ёлгъа салгъандан сонг, къайыкъгъа да минип, Иса Магъдала якълагъа чыгъып гете.
16
Исадан аламат гёрсетмекни тилейлер
1 Исаны янына фарисейлер ва саддукейлер гелелер. Исаны сынап къарамакъ учун, О оьзлеге кёкден бир аламат гёрсетсин деп тилейлер. 2 Иса олагъа:
– Ахшам болгъанда сиз: «Кёк къызаргъан – чакъ исси болажакъ», – дейсиз. 3 Тангда буса: «Кёк къызаргъан – чакъ бузулажакъ», – дейсиз. Кёкню гьалын айырып билесиз, бизин заманны аламатларын билме болмаймысыз? 4 Бу гьалиги яман, имансыз наслу аламат гёрмеге сюе! Огъар Юнус пайхаммарны аламатындан башгъа аламат гёрсетилмес, – дей. Сонг Иса, оланы къоюп, ондан гете.
Фарисейлени ва саддукейлени маясы
5 Исаны якъчылары кёлню бириси ягъына чыгъалар, экмеклени буса алмагъа унутуп къалалар. 6 Иса олагъа:
– Вёрегиз, фарисейлени де, саддукейлени де маясындан сакъ туругъуз! – дей.
7 Олар оьз арасында:
– Гьали биз экмеклени алмай къойгъаныбыз саялы, булай айтадыр, – деп сёйлейлер.
8 Якъчылары не айтагъанны билип, Иса олагъа булай дей:
– Гьей имандан языкълар! Экмеклени гелтирмегенигизни гьакъында неге сёйлейсиз? 9 Гертилей де, сиз шону гьали де англамаймысыз? Беш минг адамгъа беш экмекни ашатып тойдургъаныгъызны, артыкъ къалгъанындан дагъы да нече земгилни жыйгъаныгъызны унутгъанмысыз? 10 Дёрт минг адамгъа ашатып тойдургъан етти экмекни, нече земгилни къойгъаныгъызны унутгъанмысыз? 11 Мен сизге экмекни гьакъында тюгюл, фарисейлени де, саддукейлени де маясындан сакъ туругъуз деп айтагъанны неге англамайсыз?
12 Шо заман олар, экмек маясындан тюгюл, фарисейлер ва саддукейлер уьйретеген затлардан сакъ турма герекни айтагъанны англайлар.
Петер Иса Месигь къутгъарывчу экенге шагьатлыкъ эте
13 Филиппа Къайсарияны къырыйларына гелген заманда, Иса якъчыларына:
– Халкъ Инсанны Уланын ким деп гьисап эте? – деп сорай.
14 – Бирлери Ягьия пайхаммар, башгъалары Илияс, биревюлери буса Еремия яда пайхаммарланы бириси деп гьисап эте, – деп жавап берелер олар.
15 – Сиз оьзюгюз Мени ким деп гьисап этесиз? – деп сорай Иса олагъа.
16 Симон деп айтылагъан Петер:
– Сен гьакъ Аллагьны Уланысан, Месигьсен, – деп жавап бере.
17 О заман Иса булай дей:
– Насипли адамсан сен, Юнусну уланы Симон. Неге тюгюл де, бу затны сагъа инсанлар тюгюл, Мени кёклердеги Атам ачыкъ этди.
18 Шо саялы Мен де сагъа айтаман: сен Петерсен, ярсан
[13]. Магъа иман салгъанланы жыйынын да Мен бу «Ярны» уьстюнде къуражакъман. Жагьаннемни гючлери ондан уьстюн чыкъмас.
19 Аллагьны гьакимлигини ачгъычларын Мен сагъа бережекмен. Дюньяда сен гери ургъан зат кёклерде де гери урулажакъ, дюньяда сен изну берген затгъа кёклерде де изну берилежек.
20 Сонг Иса якъчыларына Оьзю Месигь экенни биревге де айтмасын деп бувара.
Иса Оьзю азап чегежегин ва оьлежегин алданокъ айта
21 Шо замандан тутуп Иса якъчыларына Оьзю Ерусалимге барма, тамазаланы
[14], баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени къолундан кёп азап чекмеге, оьлтюрюлмеге, сонг уьчюнчю гюн къайтып тирилмеге гереги гьакъында сёйлемеге башлай.
22 Петер, Ону бир якъгъа чакъырып:
– Аллагь гёрсетмесин, я Раббим! Сени башынга бу балагьлар къопмасын! – деп, Огъар къаршы чыгъып сёйлемеге башлай.
23 О заман Иса, Петерге бурулуп:
– Менден ари тай, иблис! Сен Мени ёлумну къыркъып токътагъансан. Сени Аллагь сюеген затлар тюгюл, инсан сюеген затлар ойлашдыра! – дей.
24 Сонг Иса якъчыларына булай дей:
– Ким Мени булан гелмеге сюе буса, оьзюню хыялларын гери урсун, хачын да гётерип, Мени артыма тюшсюн. 25 Ким жанын къутгъармагъа сюе буса, о шону тас этер. Амма ким жанын Мени учун тас этсе, о шону къутгъарар. 26 Инсан, бютюн дюньяны къазанып, жанын тас этсе, шондан огъар не пайда бар? Инсан жанын не берип къайтарып бола? 27 Мен, Инсанны Уланы, Атасыны макътавуну шавласында Ону малайиклери де булан гелип, шо заман гьар кимге ишлерине гёре бережекмен. 28 Гертисин сёйлеймен сизге: мунда токътагъанланы арасында Инсанны Уланы нечик гьакимлик этежегин гёрмей туруп оьлмежеклер бар.
17
Исаны тюрленивю
1 Алты гюнден сонг, Иса Петерни, Якъубну ва ону иниси Югьанны да Оьзю булан алып, оланы бир бийик тавгъа чыгъара. 2 Оланы гёз алдында бирден Исаны гёрюнюшю тюрленип йибере: юзю гюнеш йимик шавлалана, опуракълары гёз къамашдырагъан кюйде акъ бола. 3 Бирден олагъа Иса булан сёйлеп турагъан Муса ва Илияс гёрюнелер. 4 Шонда Петер Исагъа булай дей:
– Я Раббим! Бизин мунда болмакълыгъыбыз не яхшыдыр! Сен сюе бусанг, мен мунда уьч чатыр къурайым: бирин – Сагъа, бирин – Мусагъа, бирин де – Илиясгъа.
5 О бу сёзлени сёйлеп турагъанда, кёкден нюрлю бир булут гелип, оланы уьстюнде салкъынлыкъ болдура. Булутдан таба:
– Бу Мени Сююмлю Уланымдыр, Бу Мени къуванчымдыр! Бугъар тынглагъыз, – деген бир сес чалына.
6 Сесни эшитгенде, якъчылары бек къоркъалар ва ерге бёттёбен багъып яталар. 7 Иса гелип, олагъа тийип:
– Туругъуз, къоркъмагъыз! – дей.
8 Башларын гётерип, олар онда Исадан башгъа дагъы биревню де гёрмейлер. 9 Тавдан энишлеп гелегенде, Иса олагъа:
– Мен, Инсанны Уланы, оьлюмден тирилгинче, гёрген затыгъызны биревге де сёйлемегиз, – деп буюра.
10 Якъчылары Огъар:
– «Башлап Илияс гелме герек», – деп дин алимлер неге айталар дагъы? – деп сорайлар.
11 Иса олагъа:
– Герти, башлап Илияс гелмеге, бары да затны онгармагъа герек. 12 Сизге айтаман: Илияс гелди, амма ону танымадылар, огъар сюйген-сюйгенин этдилер. Шолай Мен де, Инсанны Уланы, оланы къолундан азап чегежекмен, – деп жавап бере. 13 Шо заман якъчылары Иса оьзлеге Ягьияны гьакъында айтагъанны англайлар.
Жинли яшны сав болуву
14 Олар халкъны янына къайтып гелгенде, бир адам гелип, Исаны алдында тизлеринден чёгюп, Огъар булай дей:
15 – Я Раббим! Мени уланыма бир рагьму эт! Ону аврув тутагъаны бар, о бек азап чеге: о чакъ-чакъда отгъа йыгъыла, сувгъа тюше. 16 Мен ону якъчыларынгны янына да алып гелген эдим, амма олар сав этип болмадылар.
17 Иса булай жавап бере:
– Гьей имансыз ва бузукъ адамлар! Къачан болгъунча Мен сизин булан туражакъман? Къачан болгъунча сизге чыдап туражакъман? Ону мунда, Мени яныма, гелтиригиз! 18 Иса жинге чыкъ деп буюра, жин де яшдан чыгъып тая. Сонг яш шоссагьат сав болуп къала.
19 Шо заман якъчылары Исаны янында янгыз къалгъанда:
– Неге биз ону чыгъарып болмагъан эдик дагъы? – деп сорайлар.
20 Иса олагъа булай дей:
– Иманыгъыз аз болгъаны саялы. Гертисин сёйлеймен сизге: эгер сизин бир гиччинев урлукъ чакъы иманыгъыз бар буса, сиз бу тавгъа: «Мундан онда йылыш», – деп айтсагъыз, о сизге таби болур эди. Сиз этип болмайгъан бир зат да болмас эди. [
21 ]
[15]22 Олар бары да бирче Галилеягъа къайтып гелген заманда, Иса якъчыларына:
– Мени, Инсанны Уланын, инсанланы къолуна бережек. 23 Мени оьлтюрежеклер, уьчюнчю гюн Мен къайтып тирилежекмен, – дей. Олар бек пашман болалар.
Ибадатхана учун ясакъ
24 Олар Капернагьумгъа гелген заманда, Петерни янына ибадатхана учун ясакъ жыягъанлар гелип:
– Сизин устазыгъыз ясакъ бермейми? – деп сорайлар.
25 – Бере, – деп жавап бере Петер.
Уьйге гиргенде, Иса ондан алдынлыкъ этип:
– Сени нечик эсинге геле, Симон: дюньяны пачалары ясакъны кимлерден ала – оьзюню уьягьлюсюндегилерденми, ёгъесе башгъаларданмы? – деп сорай.
26 – Башгъалардан, – деп жавап бере Петер Огъар.
Иса огъар булай дей:
– Олай буса, оьзюню уьягьлюсюндегилер ясакъдан эркиндир. 27 Амма оланы хатирин къалдырмайыкъ. Кёлге барып, къармакъ ташла. Башлап тутулгъан балыкъны алып, авзун ачып къара: ондан бир акъча табарсан. Шону алып, Мени учун да, оьзюнг учун да олагъа бер.
18
«Ким уллудур?»
1 Шо заман якъчылары, Исаны янына гелип:
– Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшгенлерден инг уллусу кимдир? – деп сорайлар.
2 Иса, янына бир гиччи яшны чакъырып, оланы арасында эретургъуза. 3 Сонг булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: эгер сиз, алышынып, яшлар йимик болмасагъыз, Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмессиз. 4 Демек, ким оьзюн бу яшдай гиччи тутса, шо Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилени арасында уллусудур. 5 Бу яшны Мени атымны гьюрметинден ким къабул эте буса, шо Мени де къабул этер. 6 Амма Магъа иман салагъан бу гиччи яшлардан бирин ким гюнагь ёлгъа салса, бирев ону бойнуна тирменташ да тагъып, денгизге батылтса, оьзю учун яхшы болур!
7 Адаршай инсанланы гюнагь ёл булан сынайгъан дюньяны гьалына! Бу дюньяда инсанлар гюнагь ёлгъа тюшмей къалмажакъ. Амма гюнагь ёл булан сынайгъан адамланы гьалына адаршай!
8 Эгер сени къолунг яда аягъынг гюнагьгъа тарта буса, ону гесип ташла! Эки де къолунг да, эки де аягъынг да болуп, сёнмейген отгъа тюшмекден эсе, бир къолсуз яда бир аякъсыз болуп, даимлик яшавгъа гирмек оьзюнг учун яхшыдыр.
9 Эгер сени гёзюнг гюнагьгъа тарта буса, ону чыгъарып ташла! Эки де гёзюнг де болуп, жагьаннемни отуна тюшгенден эсе, бир гёзюнг булан даимлик яшавгъа гирмек оьзюнг учун яхшыдыр.
10 Вёрегиз, бу гиччилерден бирине де сансымай къарамакъдан сакъ болугъуз! Сизге айтаман: оланы кёклердеги малайиклери Мени кёклердеги Атамны юзюн даим гёрюп туралар. [
11 ]
[16]
12 Сизин нечик эсигизге геле? Эгер биревню юз къою бар буса, оланы да бири, адашып гетип, тас болгъан буса, о адам, сиривдеги токъсан тогъузун тавларда да къоюп, тас болгъанын излемеге бармасмы? 13 Тапгъанда буса, гертисин сёйлеймен сизге, тас болмагъан токъсан тогъузуна сююнегенден эсе, шо тас болуп табулгъанындан бек сююнежек. 14 Шону йимик, кёклердеги сизин Атагъыз да бу гиччилерден гьеч бирин де Оьзюню алдындан тас болгъанын сюймей.
Гюнагь иш этген иман къардашынг
15 – Эгер иман къардашынг сагъа къаршы бир гюнагь иш этсе, тюз тюгюл затын ону тувра бетине айып этип айт. Эгер о сагъа тынгласа, оьзюнге иман къардаш къайтаргъан болурсан. 16 Эгер тынгламаса, «сёйлейген гьар сёз эки яда уьч адамны шагьатлыгъы булан токъташдырылсын» учун, оьзюнг булан дагъы да бир яда эки гиши алып бар. 17 Эгер иман къардашынг олагъа да тынгламаса, Магъа иман салгъанланы жыйынындагъылагъа айт. Олагъа да тынгламаса, сен огъар бир имансыз адамгъа яда ясакъчыгъа йимик къара.
18 Гертисин сёйлеймен сизге: дюньяда сен гери ургъан зат кёклерде гери урулажакъ ва дюньяда сен изну берген затгъа кёклерде изну берилежек. 19 Дагъы да сизге айтаман: эгер сизин арагъыздан экигиз тилемеге сюйген гьар затыгъызны гьакъында дюньяда разилешсегиз, не зат тилесегиз де, кёклердеги Атам ону кютежек. 20 Неге тюгюл де, Мени атымны тутуп, не ерде буса да бир ерде эки яда уьч адам бирче жыйылса, Мен де онда, оланы арасында, болажакъман.
Гечмейген къулну гьакъында
21 Шо заман Петер гелип, Огъар:
– Я Раббим! Магъа къаршы гюнагь ишлер этеген иман къардашымдан мен нече керен гечме герекмен? Етти керенми? – деп сорай.
22 Иса огъар булай дей:
– Етти керен демеймен, етмиш керен етти деп айтаман. 23 Шо саялы Аллагьны гьакимлиги къулларындан борчларын къайтарып алмагъа сюйген бир пачагъа ошайдыр. 24 Къайтармагъа башлагъанда, пачаны янына огъар элли миллион алтын акъча борчу болгъан биревню гелтирелер. 25 Оьзюню борчун тёлемеге гючю болмагъаны саялы, пача къулну да, ону къатынын да, яшларын да, бар чакъы бары да мал-матагьын да сатып тёлесин деп буйрукъ эте. 26 Шо заман къул, ону алдында къапланып ятып: «Сабурлукъ эт! Мен сагъа барын да тёлежекмен», – деп ялбара. 27 Пача, къулуна рагьму этип, ону йибере, борчундан да гече.
28 Бу къул буса ондан чыкъгъанда, къул ёлдашларындан оьзюне юз гюмюш акъча борчлу болгъан башгъа бирисине къаршы болуп: «Борчунгну тёле!» – деп хырданындан тутуп, ону бува.
29 О заман ёлдашы, ону алдында тизлеринден туруп: «Биразгъа чыда, барын да тёлежекмен!» – деп ялбарып тилей. 30 Амма о чыдамагъа сюймей. Борчун тёлегинче, барып ону туснакъгъа салдыра. 31 Болгъан бу ишлени гёргенде, ону ёлдашлары бек къыйналалар, болгъан бары да затны пачагъа айталар.
32 Шо заман пача, ону янына чакъырып, огъар: «Гьей нажжас къул! Сен менден тилегенинг саялы, мен бары да шо борчунгну гечген эдим. 33 Мен сенден гечгеним йимик, сен де ёлдашынга рагьмулу болма тюшмейми эдинг?» – дей. 34 Пача къазапланып, бары да борчун тёлегинче, жазаламакъ учун, ону жаллатланы къолуна бере.
35 Эгер гьар-биригиз иман къардашыгъызны сизге къаршы этген гюнагь ишлеринден гьакъ юрекден гечмесегиз, кёклердеги Атам да сизге шолай этежек.
19
Айрылывну гьакъында
1 Бу сёзлени сёйлеп битгенден сонг, Иса, Галилеядан чыгъып, Ягьудеяны Ёрдан оьзенни ари ягъындагъы вилаятларына гете. 2 Ону артындан кёп адам да гете. Иса онда о адамланы сав эте.
3 Фарисейлер, Исаны янына гелип, Ону сынап къарамакъ учун, Огъар:
– Эргишиге къатынындан гьар не себепден де айрылмагъа Мусаны Къануну ихтияр береми? – деп сорайлар.
4-5 Иса олагъа булай жавап бере:
– Яратгъаныбыз инг башлап «адамланы эргиши ва къатынгиши этип яратгъан. Шогъар гёре, адам ата-анасыны уьюнден чыгъып, къатыны булан бирлешежек, экевю де туташ бир къаркъара болуп къалажакъ», – деп Сыйлы Язывларда язылгъанны охумагъанмысыз? 6 Олар экев тюгюл, туташ бир къаркъарадыр, биревдюр. Шолайлыкъда, Аллагь бирлешдиргенни инсан айырмасын!
7 – Муса, айрылыв шагьатнама берип, къатындан айрылмагъа неге изну берген дагъы? – деп сорай фарисейлер Исагъа.
8 Иса олагъа булай жавап бере:
– Юреклеригизни хырча болмакълыгъына гёре, Муса сизге къатынларыгъыздан айрылмагъа изну берген, амма башлап шолай болмагъан. 9 Мен буса сизге айтаман: ким зинадан башгъа себеп булан къатынындан айрылып, башгъасы булан уьйленсе, о оьзю зина этген гиши болар.
10 – Эгер къатынны алдында эрни борчу шолай буса, уьйленмей къалмакъ яхшы! – дейлер якъчылары.
11 Иса олагъа булай дей:
– Ким де бу сёзню къабул этип болмас, янгыз Аллагь оьзлеге имканлыкъ бергенлер къабул этерлер. 12 Эргишилер къатын алып болмайгъанлыкъгъа тюрлю-тюрлю себеплер бар. Бирлери шолай болуп тува, башгъаларын, адамлар оьзлер бичип, шолай этелер. Амма янгыз Аллагьгъа къуллукъ этмек учун, къатын алмайгъанлар да бар. Муну къабул этме болагъанлар къабул этсинлер!
Иса яшлар учун дуа эте
13 Шо заман, уьстюне къолларын тийдирип дуа этсин деп, Исаны янына яшланы гелтирелер. Якъчылары буса оланы гирме къоймай, алып гелгенлеге урушма башлайлар. 14 Амма Иса:
– Къоюгъуз, яшлар Мени яныма гелсинлер, олагъа пуршав этмегиз! Неге тюгюл де, Аллагьны гьакимлиги тап яшлар йимиклер учундур, – дей. 15 Оланы уьстюне къолларын салып, олагъа Аллагьны рагьмусун тилеп дуа эте. Сонг Иса ондан гете.
Иса ва бай жагьил улан
16 Шонда бир жагьил улан, Исаны янына гелип:
– Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не яхшылыкъ этме герекмен? – деп сорай Огъар.
17 – Неге Магъа яхшылыкъны гьакъында сорайсан? Бир Аллагьдан башгъа дагъы бирев де яхшы тюгюлдюр. Эгер даимлик яшавгъа гирмеге сюе бусанг, Аллагьны буйрукъларын кют, – дей Иса огъар.
18 – Къайсы буйрукъларын? – деп сорай о.
Иса да огъар бу буйрукъланы айта:
– Адам оьлтюрме, зина этме, урлама, ялгъан шагьатлыкъ этме, 19 атанга ва ананга гьюрмет эт, ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй.
20 Жагьил улан Исагъа булай дей:
– Буланы барын да мен юрютюп гелгенмен, магъа дагъы да не зат етишмей?
21 Иса огъар:
– Эгер камил болма сюе бусанг, барып бары да мюлкюнгню сатып, пакъырлагъа уьлеш. Шо заман кёклерде сени хазналарынг болур. Сонг гел, Мени артыма тюш! – дей.
22 Бу сёзлени эшитгенде, жагьил улан пашман болуп гете, неге тюгюл о бек бай болгъан. 23 Иса да якъчыларына булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечик къыйындыр! 24 Дагъы да айтаман: бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден эсе, тюеге инени гёзюнден оьтмеге рагьатдыр.
25 Якъчылары муну эшитгенде, тамаша болуп:
– Олай буса, ким къутгъарылмагъа болур дагъы? – деп сорайлар.
26 Иса олагъа тикленип къарап:
– Инсанлар учун бу имкансыз зат, амма Аллагь учун бары да зат имканлы, – дей.
27 Шо заман Петер Огъар:
– Муна, биз бары да затларыбызны да къоюп, Сени артынг булан юрюп турабыз. Бизге не болажакъ дагъы? – деп сорай.
28 Иса да олагъа булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бары да зат янгыртылгъанда, Мен, Инсанны Уланы, Оьзюмню макътавлу тахымда олтургъан заманда, сиз де, артым булан юрюгенлер де, Исрайылны он эки къавумуна, демек савлай ягьуди халкъына дуван этмек учун, он эки тахгъа минип олтуражакъсыз. 29 Мени атымны гьюрметлеп, уьйлерин, агъаларын, инилерин, къызардашларын, аталарын, аналарын, яшларын, топуракъларын къойгъан гьар ким юз керен артыкъ этип алажакъ ва даимлик яшав алажакъ. 30 Амма биринчилени бир кёплери ахырынчы, ахырынчылар буса биринчи болажакълар.
20
Юзюм бавдагъы къуллукъчуланы гьакъында
1 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Аллагьны гьакимлиги юзюмлюгюнде ишлетмек учун ишчилер тутмагъа эртен тез къыргъа чыкъгъан бир адамгъа ошайдыр. 2 Гюнюне бир гюмюш акъча бережекге ишчилер булан разилешип, о адам оланы юзюмлюгюне йибере.
3 Эртен сагьат тогъузларда къыргъа чыкъгъанда, о базар майдангъа гелип бош токътагъан дагъы да бир нече адамны гёре. 4 О адам булагъа да: «Сиз де мени юзюм бавума ишлемеге барыгъыз, мен сизге тийишли гьагъыгъызны берирмен», – дей. 5 Булар да гетелер. Сагьат он экиде де, уьчде де о дагъы да шолай эте. 6 Сагьат бешлер вакътиде о дагъы да шо ерге бара. Онда гелип бош токътагъан адамланы гёрюп: «Сав гюн мунда бош токътап не этесиз?» – деп сорай. 7 «Неге тюгюл де, бизин бирев де ялгъа тутмагъан», – деп жавап берелер олар. О адам булагъа да: «Буса сиз де мени юзюм бавума ишлемеге барыгъыз», – дей.
8 Ахшам болгъанда, юзюмлюкню еси баш къуллукъчусуна: «Ишчилени чакъырып, артда гелгенлеринден башлап биринчилей гелгенлерине ерли тийишли гьагъын бер», – дей. 9 Сагьат бешлерде ишге гелгенлер бирер гюмюш акъча алалар. 10 Башлап гелгенлери буса оьзлер артыкъ гьакъ аларбыз деп ойлашалар, амма олар да бирер гюмюш акъча алалар. 11-12 Алгъан сонг, олар юзюмлюкню есине: «Бу артда гелгенлер бир сагьат ишлеген, бизин, гюнню лап яллав заманында ишни кёп янын кютгенлени, сен олар булан тенг этип къойдунг», – деп къаршы сёйлемеге башлайлар. 13 Юзюмлюкню еси де оланы бирине булай жавап бере: «Ювугъум! Мен сени алдатмайман чы. Сен мени булан бир гюмюш акъчагъа разилешмегенми эдинг? 14 Оьзюнгню гьагъынгны да алып гет. Мен буса бу артда гелгенине сагъа бергеним чакъыны бермеге сюемен. 15 Оьз акъчам булан сюйгенимни этмеге ихтиярым ёкъму дагъы? Яда сен мени чомартлыгъымны гюллеймисен?» 16 Муна шолай, биринчилер ахырынчы, ахырынчылар буса биринчи болажакълар.
Иса уьчюнчюлей Оьзюню оьлюмю ва тириливю гьакъында айта
17 Иса Ерусалимге барагъанда, он эки де якъчысын янына чакъырып, олагъа:
18 – Муна биз Ерусалимге бара турабыз. Мен баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени къолуна берилежекмен. Олар да Мени оьлтюрмеге дуван этип, 19 ят халкъланы къолуна бережеклер. Олар Мени хорлажакълар, къамучу булан тюежеклер ва хачгъа илежеклер. Мен буса уьчюнчю гюн къайтып тирилежекмен, – дей.
Якъубну ва Югьанны тилевю
20 Сонг Зеведейни къатыны, уланлары булан бирче Исаны янына гелип, Ону алдында къапланып ятып, Ондан бир зат тилемеге сюе. 21 Иса огъар:
– Сен не сюесен? – деп сорай.
– Сен пача болгъанда, мени эки де уланым бири онг янынгда, бириси буса сол янынгда олтурмагъа изну бер, – дей къатын.
22 Иса булай дей:
– Сиз не тилейгенигизни билмейсиз. Башыма тюшежек азаплардан Мен оьтежек йимик, сиз де оьтюп болурмусуз?
– Болурбуз, – деп жавап берелер олар.
23 – Мени йимик сиз де азаплардан оьтежексиз. Амма Мени онг янымда яда сол янымда олтурмагъа изну бермеклик Мени ихтиярымда тюгюл. О ерлер янгыз Мени Атам белгилегенлер учундур, – дей Иса.
24 Къалгъан он якъчысы шону эшитгенде, Якъубгъа ва Югьангъа къазапланмагъа башлайлар. 25 Иса буса, оланы барын да янына чакъырып, булай дей:
– Сиз билесиз: бу дюньяны башчылары халкъларына буйрукъ этелер, уллу гьакимлери де олагъа гьакимлигин гёрсетелер. 26 Амма сизин арагъызда олай болмасын! Арагъызда уллу болма сюегенигиз къалгъанларыгъызгъа къуллукъчу болуп къалсын! 27 Арагъызда биринчи болма сюегенигиз барыгъызгъа да къул болуп къалсын! 28 Инсанны Уланы да Оьзюне къуллукъ этдирмек учун тюгюл, башгъалагъа къуллукъ этмек, бир хыйлыланы къутгъармакъ ва Оьз яшавун къурбан этмек учун гелди.
Эки сокъурну сав болуву
29 Олар Еригьондан чыгъагъан заманда, Исаны арты булан кёп халкъ геле. 30 Шонда ёл ягъада олтургъан эки сокъур, Иса оьтюп барагъанны эшитип:
– Я Раббибиз! Гьей Давутну Наслусу! Сен бизге бир рагьму эт! – деп къычыралар. 31 Халкъ урушуп, оланы тындырмагъа къарай. Амма олар:
– Я Раббибиз! Сен бизге бир рагьму эт! Гьей Давутну Наслусу! – деп бирден-бир бек къычыралар.
32 Иса токътап, оланы чакъырып:
– Мен сизге не этгенни сюесиз? – деп сорай.
33 – Я Раббибиз! Биз гёрмеге сюебиз, – дейлер сокъурлар Огъар. 34 Рагьму этип, Иса оланы гёзлерине тие. Шоссагьат сокъурлар гёреген болуп къалалар, олар да Исаны арты булан гетелер.
21
Исаны Ерусалимге геливю
1 Ерусалимге ювукълашып, Зайтун тавну къырыйындагъы Байтагия деген юртгъа гелген заманда, эки якъчысын алгъа йибере туруп, 2 Иса олагъа булай дей:
– Тувра къаршыгъыздагъы юртгъа барыгъыз. Онда байлангъан бир тиши эшекни, ону булан бир къодукъну табажакъсыз. Оланы чечип, Мени яныма гелтиригиз. 3 Эгер сизге гьеч ким бир зат сёйлесе: «Булар Раббибизге тарыкъ», – деп айтарсыз. Шо адам шоссагьат оланы берер. 4 Шолайлыкъда, пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
5 Сион къызына
[17] айтыгъыз:
янынга Пачанг геле тура.
О саламат кюйде эшекге минген.
Тиши эшекден тувгъан къодукъгъа минген.
6 Якъчылары барып, оьзлеге Иса буюргъан кюйде этелер. 7 Эшекни де, къодукъну да гелтирелер. Олагъа уьст опуракъларын юклейлер. Иса шоланы уьстюне де минип олтура. 8 Кёп халкъ, уьст опуракъларын чечип, ёлгъа яя, оьзгелери буса, тереклерден бутакълар гесип алып, ёлгъа яялар. 9 Исаны алды ва арты булан барагъан халкъ:
– Давутну Наслусуна гьосанна!
[18] Раббибизни аты булан гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун! Кёклердеги Аллагьгъа гьосанна! – деп къычыра.
10 Иса Ерусалимге гирген заманда, бютюн шагьар чайкъалышып:
– Бу кимдир? – деп сорай.
11 Халкъ булай жавап бере:
– Бу Галилеяны Назарет деген шагьарындан чыкъгъан Иса пайхаммар.
Иса ибадатханада
12 Иса, ибадатханагъа гирип, ондагъы сатывчуланы ва алывчуланы къуваламагъа башлай. О акъча алышдырагъанланы такъчаларын ва гёгюрчюн сатагъанланы шанжалларын авдара. 13 Олагъа:
– Сыйлы Язывларда: «Мени уьюм дуа этеген уьйдюр», – деп язылгъан, сиз буса ону талавурчуланы уясына айландыргъансыз! – дей.
14 Ибадатханада Исаны янына сокъурлар ва акъсакълар гелелер. Иса оланы сав эте. 15 О этген гьайран ишлени ва ибадатханада: «Давутну Наслусуна гьосанна!» – деп къычырагъан яшланы гёргенде, баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер къазапланалар. 16 Олар Исагъа:
– Булар не сёйлейгенни эшитемисен? – деп сорайлар.
Иса да олагъа:
– Эшитемен. Сиз бир заманда да Сыйлы Язывларда: «Сабийлени де, эмчек ичеген нарысталаны да авзу булан Сен Оьзюнге алгъыш гьазир этдинг», – деп язылгъанны охумагъанмысыз? – дей. 17 Иса, оланы къоюп, Ерусалимден къыргъа, Байтаниягъа гетип, онда гече къала.
Къуругъан инжир терек
18 Эртенине шагьаргъа къайтып барагъанда, Иса ач болуп, ашамагъа сюе. 19 Ёл ягъада бир инжир терекни гёрюп, ону ягъына бара. Терекде япыракълардан къайры бир зат да тапмай. Сонг терекге:
– Энниден сонг сени дагъы емишинг болмасын! – дей.
Инжир терек шоссагьат къуруп къала. 20 Шону гёрюп, якъчылары тамаша болалар.
– Инжир терек шоссагьат нечик къуруп къалды? – деп сорайлар олар.
21 Иса буса олагъа булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сизге: эгер иманыгъыз болуп, шекликге тюшмесегиз, янгыз бу инжир терекге болгъанны тюгюл, бу тавгъа: «Гётерилип, денгизге атыл!» – деп айтсагъыз, шо да болажакъ. 22 Иман да булан дуа эте туруп не зат тилесегиз де, алажакъсыз.
Исаны ихтияры гьакъында
23 Иса, ибадатханагъа гелип, Аллагьны каламын англатып турагъан заманда, баш дин къуллукъчулар ва тамазалар Ону янына гелип:
– Бу ишлени Сен кимден ихтияр булан этесен? Сагъа олай ихтиярны ким берген? – деп сорайлар.
24 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен де сизге бир зат сорайым, шогъар жавап берсегиз, бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни Мен де сизге айтарман. 25 Ягьияны, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа ихтияры къайдан эди – Аллагьдан эдими яда инсанлардан эдими?
Олар бир-бири булан эришмеге башлай:
– Эгер: «Аллагьдан эди», – десек, шо заман О: «Неге дагъы сиз огъар инанмадыгъыз?» – деп соражакъ. 26 Эгер: «Инсанлардан эди», – десек, халкъдан къоркъабыз, неге тюгюл барысы да Ягьияны пайхаммар деп гьисап эте, – деп сёйлешелер.
27 – Биз билмейбиз, – деп жавап берелер олар Исагъа.
– Бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни сизге Мен де айтмасман, – дей Иса олагъа.
Эки уланны гьакъында
28 Иса булай дей:
– Сизин нечик эсигизге геле? Бир адамны эки уланы бола. О барып биринчисине: «Уланым, бугюн барып юзюм бавда ишле», – дей. 29 О да: «Сюймеймен», – деп жавап да берип, артда гьёкюнюп, бара. 30 Экинчисини янына барып да, о шолай дей. О да: «Барайым, атам», – деп жавап да берип, бармай къала. 31 Оланы экевюнден де атасы айтгъанны къайсы этген? – деп сорай.
– Биринчиси, – деп жавап берелер.
Иса олагъа булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: ясакъчылар да, къагьба къатынлар да Аллагьны гьакимлигини тюбюне сизден эсе алда тюшюп туралар. 32 Неге десегиз, Ягьия сизин яныгъызгъа Аллагьны тюз ёлун гёрсетмеге гелген. Сиз буса огъар инанмагъансыз, ясакъчылар да, къагьба къатынлар да огъар инангъанлар. Сиз бу затланы барын да гёргенде де, гьёкюнмегенсиз ва огъар инанмагъансыз.
Рагьмусуз юзюмчюлени гьакъындагъы масал
33 – Бирдагъы бир масалгъа тынглагъыз. Бир уьй еси бола. О юзюм бав орната, чал эшип, ону айланасын бегите. Юзюм сыкъмакъ учун, тёле къаза ва бийик къаравул къош къура. Бавну юзюмчюлеге ижарагъа да берип, оьзю сапар чыгъып гете. 34 Юзюм бишеген вакъти ювукълашгъанда, юзюмден оьзюню пайын алмакъ учун, о къулларын юзюмчюлени янына йибере. 35 Юзюмчюлер, ону къулларын тутуп, бирин тюе, бирин оьлтюре, бирин де таш урушгъа тута. 36 Юзюм бавну еси янгыдан алдындан да кёп къуллар йибере. Юзюмчюлер олагъа да шолай этелер.
37 Ахырда да о: «Уланыма сама абур этерлер», – деп ойлашып, оланы янына уланын йибере. 38 Юзюмчюлер буса уланны гёргенде, бир-бирине: «Бу гелегени – варис. Гелигиз, ону да оьлтюрейик, шо заман ону мюлкю бизинки болуп къалыр!» – деп сёйлейлер. 39 Юзюмчюлер, ону тутуп, юзюм бавдан къыргъа чыгъарып, оьлтюрелер.
40 Энни юзюм бавну еси гелген заманда, бу юзюмчюлеге не этежек?
41 Олар Исагъа:
– Бу яман адамланы яман кюйде оьлтюрежек. Оьз заманында оьзюне гелимин берсин учун, юзюм бавну башгъа юзюмчюлеге ижарагъа бережек, – деп жавап берелер.
42 Иса олагъа булай дей:
– Сиз Сыйлы Язывларда язылгъанны бир де охумагъанмысыз дагъы?
Усталар ташлап къойгъан таш
кюрчюню аслу ташы болуп токътады.
Раббибиз этген шо ишни гёрмеге де гьайран чы!
43 Шогъар гёре сизге айтаман: Оьзюню гьакимлигини тюбюне тюшмеге берген ихтиярны, Аллагь сизден алып, яхшы гелим берегенлеге бережек. 44 Бу ташгъа сюрюнюп йыгъылгъан гьар ким пара-пара болажакъ, о кимни уьстюне тюшсе, ону янчажакъ.
45 Исаны масалын эшитгенде, баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер О оьзлени гьакъында айтагъанны англайлар. 46 Олар Исаны тутмагъа сюелер, амма халкъдан къоркъалар. Неге тюгюл де, халкъ Ону пайхаммар деп гьисап эте болгъан.
22
Пачаны уланыны тою гьакъында
1 Иса олагъа бирдагъы бир масал айта:
2 – Аллагьны гьакимлиги уланына къатын алагъанда той этген бир пачагъа ошайдыр. 3 Тойгъа чакъырылгъанлагъа гел деп айтсын учун, пача къулларын йибере. Амма чакъырылгъанлар гелмеге сюймейлер.
4 Пача, чакъырылгъанлагъа янгыдан башгъа къулларын йиберип, олагъа: «Мен тойгъа бары да затны гьазирлегенмен, семиз гьайванлар-маллар союлгъан, бары да зат гьазир этилген, тойгъа гелигиз», – деп айтмагъа тапшура. 5 Амма чакъырылгъанлар, ону сёзлерин тергевсюз къоюп, бирлери авлагъына, бирлери сатыв-алыв ишлерине гетелер. 6 Башгъалары буса, ону къулларын тутуп, токъалап, оьлтюрелер. 7 Пача бек къазаплана. Асгерлерин йиберип, оланы оьлтюрте, шагьарын буса яллата.
8 Сонг о къулларына булай дей: «Той учун бары да зат гьазир, амма чакъырылгъан къонакълар шогъар лайыкълы тюгюл эдилер. 9 Энни ёл бойлагъа барыгъыз, къаршылашгъанланы барысын да тойгъа чакъырыгъыз». 10 Къуллар орамлагъа чыгъып – яман болсун, яхшы болсун – къаршы болгъанланы барысын да жыйып гелтирелер. Той мажлиси де къонакълардан тола.
11 Пача гелген къонакълагъа къарамакъ учун гиргенде, о тойгъа гёре гийинмеген бир адамны гёре. 12 Огъар: «Ювугъум! Той опуракълар гиймей, сен мунда нечик гелдинг?» – деп сорай. О буса сёйлемей токътай. 13 Шо заман пача къулларына: «Муну тутуп, къолларын-бутларын да байлап, йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ тыш яндагъы къарангылыкъгъа ташлагъыз», – деп буйрукъ эте. 14 Неге тюгюл де, чакъырылгъанлар кёпдюр, сайлангъанлар буса аздыр.
Пачаныкин – пачагъа
15 Шо заман фарисейлер чыгъып гетелер. Исаны терс сёзюн тапмакъны гьакъында ойлашалар. 16 Олар Исаны янына Гьиродну якъчылары да булан оьзлени якъчыларын йиберелер. Олар Исагъа булай дей:
– Устаз! Сен туврасын айтагъан адам экенни, Аллагьны ёлунда тюз ва ачыкъ кюйде нечик яшама герекни уьйретегенингни билебиз. Биревден де къоркъмайгъанынгны, биревге де бет-хатир этмейгенингни гёребиз. 17 Энни бизге айт: Сени нечик эсинге геле, Румну пачасына ясакъ бермеге герекми яда тюгюлмю?
18 Амма Иса, оланы яман хыялын билип:
– Сиз Мени не учун сынап къарама сюесиз, гьей экиюзлюлер? 19 Ясакъгъа тёленеген акъчаны Магъа гёрсетигиз! – дей.
Олар Исагъа бир гюмюш акъча гелтирелер. 20 Иса олагъа:
– Бу сурат кимникидир? Мунда кимни аты язылгъан? – деп сорай.
21 – Румну пачасыныки, – дейлер олар.
Шо заман Иса олагъа:
– Шолай буса, Румну пачасыныкин пачагъа, Аллагьныкин Аллагьгъа беригиз, – дей.
22 Олар муну эшитгенде, тамаша болуп, Ону къоюп гетелер.
Оьлюмден тирилмекни гьакъында
23 Оьлюмден сонг тирилмек ёкъ деп сёйлейген саддукейлени бирлери, шо гюн Исаны янына гелип, Огъар булай сорайлар:
24 – Устаз! Муса: «Бир адам авлети болмайлы оьлсе, иниси, ону къатынын алып, оьлген агъасыны наслусун узатсын», – деп язгъан. 25 Арабызда етти агъа-ини болгъан буса, биринчиси къатын алып, авлети болмайлы оьле, къатыны инисине къала. 26 Экинчиси, уьчюнчюсю, гьатта еттинчиси де, шо къатынны алып, авлети болмайлы оьлелер. 27 Барысындан да сонг къатын да оьле. 28 Энни оьлюлер тирилегенде, о къатын етти де агъа-иниден къайсыны къатыны болажакъ? Неге тюгюл де, оланы барысы да ону эри болгъан эди чи.
29 Иса олагъа булай жавап бере:
– Сиз не Сыйлы Язывланы, не Аллагьны къудратын билмейгенигиз саялы янгылышасыз. 30 Тирилген сонг, оьлюлер я къатын алмажакълар, я эрге бармажакълар, кёклердеги малайиклер йимик болуп къалажакълар. 31-32 Оьлюлени тирилмеклиги гьакъында Аллагь сизге: «Мен Ибрагьимни Аллагьыман, Исгьакъны Аллагьыман ва Якъубну Аллагьыман», – деп язгъан сёзлерин охумагъанмысыз? Аллагь оьлюлени Аллагьы тюгюл, савланы Аллагьы.
33 Буланы эшитген халкъ о уьйретеген затлагъа гьайран болуп къала.
Инг уллу буйрукъ
34 Иса саддукейлени пысдыргъанны эшитгенде, Ону айланасына фарисейлер жыйылалар. 35 Олардан бири, Къанундан яхшы англаву бары, Исаны терс сёзюн тапмакъ учун:
36 – Гьей Устаз, Мусаны Къанунундагъы инг агьамиятлы буйрукъ къайсыдыр? – деп сорай.
37 Иса огъар булай жавап бере:
– «Раббинг Аллагьны бютюн юрегинг булан, бютюн жанынг булан ва бютюн гьакъылынг булан сюй». 38 Бу биринчи ва инг агьамиятлы буйрукъдур. 39 Бугъар ошайгъан экинчиси будур: «Ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй». 40 Бютюн Мусаны Къануну ва пайхаммарланы бютюн уьйретивю бу эки де буйрукъгъа асаслана.
«Месигь кимни Уланыдыр?»
41 Айланасына жыйылгъан фарисейлеге Иса:
42 – Месигьни гьакъында сиз не ойлашасыз? О кимни Уланыдыр? – деп сорай.
Фарисейлер Огъар:
– Давутну Наслусу, – деп жавап берелер.
43 Иса олагъа булай дей:
– Олай буса, Аллагьны Ругьуну таъсиринден Давут Огъар Рабби деп неге айтгъан? О булай сёйлеген чи:
44 Аллагь Мени Раббиме айтды:
«Мен Сени душманларынгны аякъ тюбюнге салгъынча,
гелип Мени онг ягъымда олтуруп тур».
45 Эгер Давут Исагъа Рабби деп айта болгъан сонг, О Давутну уланы нечик бола дагъы?
46 Бирев де Огъар дагъы жавап берип болмай. Шо гюнден сонг гьеч бирев де Огъар бир зат да сорамагъа болушлукъ этмей.
23
Фарисейлени юзюн ачыв
1 Сонг Иса халкъгъа ва якъчыларына булай сёйлемеге башлай:
2 – Дин алимлер де, фарисейлер де Мусаны орнуна къалгъанлар. 3 Шо саялы олар сизге буюрагъан бары да затны юрютюгюз ва сакълагъыз. Амма олар этеген ишлени этмегиз, неге тюгюл оланы сёйлейгени бирдир, этегени буса башгъадыр. 4 Олар инсанлагъа къатты дин талаплар салып, оланы уьстюне авур, кютмеге къыйынлы намусланы салалар. Оьзлер буса оланы кютмек учун бармагъын сама тербетмеге де сюймейлер.
5 Оьзлени ишлерин олар янгыз адамлар гёрсюн деп, гёземелик учун этелер: Мусаны Къанунундан алынып язылгъан гьайкеллерин
[19] баргъан сайын генг, опуракъларыны чачакъларын да узун этелер.
6 Шатлыкъ мажлислерде, синагогларда тёрге чыгъып олтурмагъа сюелер.
7 Базар майданларда оьзлеге гьюрмет этгенни, адамлар оьзлеге: «Муаллимим!» – деп айтгъанны да сюелер.
8 Сиз буса оьзюгюзге: «Муаллимим!» – деп айтдырмагъыз. Неге тюгюл де, сизин герти Муаллимигиз бирдир – Раббибиздир, сиз барыгъыз да къардашларсыздыр.
9 Бу дюньяда биревге де сиз: «Атам!» – деп айтмагъыз. Сизин Атагъыз бирдир – кёклердеги Атагъыздыр.
10 Сизге: «Устазым!» – деп де айтмасынлар. Устазыгъыз бирдир – Месигьдир.
11 Арагъыздан инг уллугъуз къалгъанларыгъызгъа къул болуп къалсын.
12 Неге тюгюл де, оьз-оьзюн оьр тутагъан гьар ким тёбен болажакъ, тёбен тутса, оьр болажакъ.
13 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Инсанланы Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге къоймай токътатасыз, оьзюгюз де тюшмейсиз, тюшме сюегенлени де къоймайсыз. [
14 ]
[20]
15 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Бир адамны имангъа гелтирмек учун, сиз денгизни де, къуруну да къыдырып айланасыз. Эгер гелтирсегиз, ону оьзюгюзден эки керен яман жагьаннем агьлю этесиз.
16 Адаршай сизин гьалыгъызгъа! «Ким ибадатхананы атын тутуп ант этсе, ант саналмас, ким ибадатханадагъы алтынны атын тутуп ант этсе, оьз антын кютме герекли болур», – деп сёйлейген гьей сокъур башчылар! 17 Гьей сиз агьмакълар булан сокъурлар! Къайсы агьамиятлыдыр: алтынмы яда алтынны да сыйлы этген ибадатханамы? 18 Шолай: «Ким къурбанлыкъны салагъан ерни атын тутуп ант этсе, ант саналмас, ким къурбан этеген ерни уьстюндеги къурбанны атын тутуп ант этсе, оьз антын кютме герекли болур», – дейсиз. 19 Гьей сиз сокъурлар! Къайсы агьамиятлыдыр: къурбанмы яда къурбанны да сыйлы этген къурбанлыкъны салагъан ерми? 20 Къурбанлыкъны салагъан ерни атын тутуп ант этеген адам шо къурбанлыкъны салагъан ерни де, ону уьстюндеги бары да затны атын тутуп ант этеген болур. 21 Ибадатхананы атын тутуп ант этеген де шо ибадатхананы ва ону ичинде яшайгъан Аллагьны атын тутуп ант этеген болур. 22 Кёкню атын тутуп ант этеген адам Аллагьны тахыны атын ва ону уьстюнде Олтурагъанны атын тутуп ант этеген болур.
23 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Гьатта нананы, оччамны, тавмичарини де ондан бир пайын секет чыгъарып бересиз. Къанунну лап агьамиятлы янлары болгъан адилликни, садагъаны ва иманны буса сансымайсыз! Бу агьамиятлы затланы юрютмеге герексиз, бирисилерин де унутуп къойма герек тюгюлсюз! 24 Сюйрюжибин ичигизге гетип къалмасын деп, сюзюп ичеген, тюени буса савлай ютагъан, гьей сокъур башчылар!
25 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сукараларыгъызны ва бошгъапларыгъызны тыш янларын тазалайсыз, ичигиз буса сутурлукъдан ва талавурчулукъдан толуп тура! 26 Гьей сокъур фарисей! Инг башлап сукарангны ичин тазала, сонг тыш яны да таза болур!
27 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сиз акъ чабылгъан къабур анакълар йимиксиз: тышдан къарагъанда, олар арив гёрюне, ичи буса оьлю сюеклерден ва гьар тюрлю чирикликден толуп бола! 28 Сиз де шолай: тышдан къарагъанда, адамлагъа муъмин гишилер йимик гёрюнесиз, ичигиз буса экиюзлюлюкден ва гюнагьдан толуп тура.
29 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сиз пайхаммарлагъа зияратлар ишлейсиз ва муъминлени сынташларын безендиресиз.
30 «Эгер биз ата-бабаларыбызны заманында яшагъан болгъан эдик буса, пайхаммарланы оьлтюрювде ортакъчылар болмас эдик», – дейсиз сиз.
31 Шоллукъда, сиз пайхаммарланы оьлтюргенлени наслусу экенигизге оьзюгюз мюкюрлюк этесиз.
32 Олай буса, ата-бабаларыгъыз башлагъан ишни ахырына да чыгъарыгъыз!
33 Гьей йыланлар, йыланны наслусу! Сиз къыяматгюнден ва жагьаннемни азабындан нечик къутулар экенсиз?
34 Шо саялы Мен сизге пайхаммарлар, гьакъыллы адамлар ва муаллимлер йиберип тураман. Сиз оланы бирлерин оьлтюрежексиз, хачгъа илежексиз, бирлерин буса синагогларыгъызда къамучу булан тюежексиз, шагьардан шагьаргъа къувалажакъсыз.
35 Муъмин болгъан Гьабилни къанындан башлап ибадатхана булан къурбанлыкъны салагъан ерни арасында сиз оьлтюрген Баракияны уланы Закарияны
[21] къанына ерли гьар муъмин адамны ер юзюнде тёгюлген бютюн къаны сизин уьстюгюзде къалажакъ!
36 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да бу наслуну уьстюне тюшежек!
Раббибиз Ерусалимге болгъан ишге къайгъыра
37 – Гьей Ерусалим! Пайхаммарланы оьлтюреген ва оьзюнге багъып йиберилгенлени таш урушгъа тутагъан Ерусалим! Къуш оьзюню балаларын къанатларыны тюбюне жыягъанда йимик, Мен де сени авлетлерингни нече керен жыймагъа сюйген эдим, амма сиз жыйылма сюймедигиз! 38 Гьали, Ерусалим, Аллагь сени къоюп гетежек. 39 Сагъа айтаман: «Раббибизни атындан гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун!» – деп сен айтажакъ заман болгъунча, Мени дагъы гёрмежексен.
24
Ерусалимни дагъылыву гьакъында
1 Иса ибадатханадан чыгъып гетип барагъанда, Ону янына якъчылары гелелер. Олар Исаны ибадатхананы биналарына тергевюн бакъдырмагъа сюелер. 2 Иса олагъа булай дей:
– Буланы барын да сиз гёремисиз? Гертисин сёйлеймен сизге: мунда ташны уьстюнде таш да къалмажакъ, бары да зат дагъытылажакъ!
3 Зайтун тавда янгыз олтуруп турагъанда, Исаны янына якъчылары гелелер. Олар:
– Шо къачан болажагъын айт чы бизге. Сени гелмеклигингни де, ахыр заманны да гёрсетеген не аламат болажакъ? – деп сорайлар.
4 Иса олагъа булай жавап бере:
– Вёрегиз, сакъ болугъуз, сизин алдатмасынлар! 5 Бир кёплер: «Мен Месигьмен», – деп, Мени атым булан гелип, хыйлыланы алдатажакълар. 6 Сиз гележекде давланы ва оланы гьакъындагъы хабарланы эшитежексиз. Вёрегиз, къоркъмагъыз! Олар болмагъа герекли затлар. Амма шо заманда да ахыр заман гелип битмежек. 7 Бир миллет башгъа миллетге, бир пачалыкъ башгъа пачалыкъгъа къаршы гётерилежек. Хыйлы ерлерде ачлыкъ ва ер тербенивлер болажакъ. 8 Шолар барысы да, къатынгиши яш табагъанда азап чегегенде йимик, азапгъа тарывугъузну биринчи белгилери болуп токътажакъ.
9 О заман сизге азап бережеклер, оьлтюрежеклер. Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, бары да халкълар сизин гёрюп ярамайгъан болажакълар. 10 Шо заман кёплер иманындан чыгъажакълар, бир-бирине хыянатлыкъ этежеклер, бир-бирин гёрюп ярамайгъан болажакълар. 11 Шо заман бир хыйлы ялгъан пайхаммарлар арагъа чыгъып, хыйлыланы алдатажакълар. 12 Яманлыкъны кёп болмакълыгъыны себебинден бир кёплени сюювю сёнежек. 13 Амма ахыргъа ерли чыдагъан къутгъарылажакъ. 14 Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы бу Сююнч Хабар бютюн дюньяда бары да халкълагъа билдирилежек. Сонг ахыр заман етежек.
Болажакъ азаплар
15 – Даниял пайхаммардан таба айтылгъан кюйде, «мурдар этеген затны» Сыйлы Ерде токътагъанын гёрген заманда (охуйгъан англасын!), 16 ягьудеядагъылар тавлагъа къачсынлар. 17 Къалкъыдагъылар, уьйдеги затын алабыз деп, ерге тюшмесинлер. 18 Авлакъдагъылар, уьст опуракъларын алабыз деп, уьюне къайтмасынлар. 19 Шо гюнлерде айлы болгъан ва эмчек ичиреген къатынланы гьалына адаршай! 20 Къачывугъуз къышгъа яда сонгугюнге къаршылашмасын деп, дуа этигиз. 21 Шо гюнлерде олай уллу бир балагь болажакъ чы! Шолай балагь Аллагь дюньяны яратгъан замандан гьалиге ерли бир де болмагъан, гьеч болма да болмажакъ! 22 Эгер шо гюнлер къысгъартылажакъ болмагъан эди буса, бары да жанлы зат ёкъ болажакъ эди. Амма Оьзюню сайлангъанлары себеп болуп, Раббибиз шо гюнлени къысгъартгъан.
23 Шо заманда сизге бирев: «Къарагъыз! Муна Месигь!» – яда, «Она О», – деп айтса, инанмагъыз. 24 Ялгъан месигьлер, ялгъан пайхаммарлар арагъа чыгъажакълар. Эгер имканлыкъ болса, аламатлар ва муъжизатлар гёрсетип, сайлангъанланы да алдатажакълар. 25 Муна, Мен сизге алданокъ айтып бувардым.
26 Гьасили, эгер сизге: «Къарагъыз! Месигь дангылда», – деп айтса, онда бармагъыз. Яда: «О уьйню ичинде», – десе де, инанмагъыз.
27 Яшмын гюнтувушда чыгъып, гюнбатышда да гёрюнегени йимик, Мени, Инсанны Уланыны, геливю де шолай болажакъ.
28 Къайда оьлю сюек болса, шонда къаракъуш да болур
[22].
Инсанны Уланыны геливю
29 – Шо гюнлени балагьындан сонг «бирден гюнеш къаралажакъ, айны ярыгъы сёнежек, юлдузлар кёкден тюшежек, кёклени къудратлары чайкъалажакъ». 30 Шо заман кёкде Инсанны Уланыны белгиси гёрюнежек. Ер юзюндеги бютюн халкълар тююнюп йылап яс этежеклер. Кёкдеги булутланы уьстюнде къудрат ва сыйлы нюр булан Инсанны Уланыны гелегенин гёрежеклер. 31 О гючлю сесли сюрю булан малайиклерин йибережек. Олар дёрт де якъдан, кёклени бир къырыйындан бир къырыйына ерли, Ону сайлангъанларын бир ерге жыяжакълар.
32 Инжир терек сизге бир дарс болуп къалсын: ону бутакълары йымышап япыракълар чыгъарагъан заманда, яй ювукълашгъанны билерсиз. 33 Шолай сиз де бары да бу затланы гёргенде, Инсанны Уланы ювукъда экенни, етип геле турагъанны билигиз. 34 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да, гьали бар наслу яшай туруп, яшавгъа чыгъажакъ. 35 Кёк де, ер де ёкъ болуп таяжакъ, амма Мени сёзлерим бир заманда да ёкъ болмажакъ.
36 О гюнню ва о сагьатны бирев де, гьатта кёклердеги малайиклер де, Оьзю Уланы да билмей, янгыз Атам биле. 37 Нугьну заманында нечик болгъан буса, Инсанны Уланыны геливю де шолай болажакъ. 38 Нугь гемеге минген гюнге ерли, сув алывну алдындагъы гюнлерде йимик, инсанлар ашап, ичип, къатын алып, эрге барып тургъанлар. 39 Сув алып, барын да ёкъ этгинче, олар бир затгъа да шекленмегенлер. Инсанны Уланы гелгенде де, шолай болажакъ.
40 Шо заман авлакъда болагъан экевден бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ. 41 Бирче тирмен тартагъан эки къатын болажакъ: бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ. 42 Гьасили, айыкъ туругъуз! Раббигизни къайсы гюн гележегин билмейсиз.
43 Билип къоюгъуз, эгер уьй есине уручуну къачан гележеги белгили эди буса, о уручуну уьюне гирмеге къоймас эди. 44 Шо саялы сиз де гьазир болуп туругъуз. Инсанны Уланы сиз къаравулламайгъан бир заманда гелип къалажакъ.
Инамлы ва англавлу къул
45 – Оьзге къулларына заманында аш-сув берип къарасын деп, оланы уьстюнде еси къоюп гетген инамлы ва англавлу къул йимик болугъуз. 46 Еси уьюне къайтгъанда, шолай ишлей туруп табулгъан къул насиплидир. 47 Гертисин сёйлеймен сизге: еси ону оьзюню бютюн малыны-мюлкюню уьстюне салажакъ. 48 Эгер о, яман хыяллы бир къул болуп чыгъып, оьз-оьзюне: «Есим тез гелмежек», – деп, 49 башгъа къулланы тюймеге, ичкичилер булан ашама-ичме башласа, 50 о къулну еси гёзлемейген бир гюн, билмейген бир сагьатда гелип къалажакъ. 51 Ону къатты кюйде жазалажакъ, экиюзлюлер булан бир къысматгъа тарытажакъ. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
25
Он къызны гьакъындагъы масал
1 Иса булай дей:
– Шо заман Аллагьны гьакимлиги дагъы да негер ошай? Он къыз, чыракъларын да алып, гиевню къаршылама чыгъа. 2 Олардан бешевю гьакъыллы, бешевю де авлия. 3 Авлиялары чыракълар алгъанда, оьзлер булан олагъа тёкмеге май алмайлар. 4 Гьакъыллылары буса чыракълар булан бирге савутлагъа май да алалар. 5 Гиев гелип битмейгенде, къызланы юху басып, юхлап къалалар. 6 Гечортада: «Гиев геле тура, ону къаршылама чыгъыгъыз!» – деп къавгъа гётерилип гете. 7 Шо заман шо он къыз туруп, чыракълары яхшы ялласын деп, мелтелерин онгаралар. 8 Авлиялары гьакъыллыларына: «Бизге майыгъыздан беригиз хари, чыракъларыбыз сёнюп бара», – деп тилейлер. 9 Гьакъыллылары буса: «Сизге берсек, май бизге де, сизге де етишмежек. Барып сатывчулардан алыгъыз», – деп жавап берелер. 10 Олар май сатып алмагъа гетгенде, гиев гелип къала. Гиевню къаршылама гьазир болгъан къызлар, ону булан той-йыбавгъа барып, гирип эшиклени бегите. 11 Сонг о бириси къызлар да гелип: «Есибиз! Есибиз! Бизге эшикни ач!» – деп тилейлер. 12 О буса олагъа: «Гертисин сёйлеймен сизге: мен сизин танымайман», – деп жавап бере.
13 Гьасили, айыкъ туругъуз, неге тюгюл сиз Инсанны Уланы гелеген я гюнню, я сагьатны билмейсиз.
Уьй къуллукъчуну гъакъындагъы масал
14 – Аллагьны гьакимлиги ят уьлкеге барма ёл чыкъгъанда, къулларын чакъырып, олагъа малын-мюлкюн аманат этген бир гиши йимик болмагъа бола. 15 Шо гиши, къулларыны гьарисини бажарывлугъуна гёре, бирине беш минг, башгъасына эки минг, оьзгесине де минг алтын акъча да берип, оьзю ёлгъа чыгъа. 16 Беш минг алтын акъча алгъаны, барып оланы пайдаландырып, дагъы да беш минг алтын акъча къазана. 17 Эки минг алтын акъча алгъаны да, лап шолай этип, дагъы да эки минг алтын акъча къазана. 18 Минг алтын акъча алгъаны буса, барып, еси оьзюне берген акъчасын къазып ерге басдырып яшыра.
19 Узакъ замандан сонг, бу къулланы еси къайтып гелип, булардан гьисап талап эте. 20 Беш минг алтын акъча алгъаны гелип, дагъы да беш минг алтын акъча гелтирип: «Есим! Сен магъа беш минг алтын акъча берген эдинг. Муна, бу беш минг алтын акъчаны да мен шо акъчалар булан къазандым», – дей. 21 Еси де огъар: «Яхшы, мени яхшы, инамлы къулум! Сен аз ишде магъа гьалал болдунг, мен де сагъа дагъы да уллу ишлер тапшурарман. Гел, есингни шатлыгъына ортакъчы бол», – дей. 22 Эки минг алтын акъча алгъаны да гелип: «Есим! Магъа сен эки минг алтын акъча берген эдинг. Оланы пайдаландырып, мен дагъы да эки минг алтын акъча къазандым», – дей. 23 Еси де огъар: «Яхшы, мени яхшы, инамлы къулум! Сен аз ишде магъа гьалал болдунг, мен де сагъа дагъы да уллу иш тапшуруп болурман. Гел, есингни шатлыгъына ортакъчы бол», – дей.
24 Сонг минг алтын акъча алгъаны да гелип: «Есим! Сен бир бек къатты адам экенингни мен биле эдим. Чачмагъан ерингден орасан, салмагъан ерингден аласан. 25 Мен сенден къоркъуп, барып минг алтын акъчангны ерге басдырып яшырдым. Муна, гьали сеники сагъа болсун», – деп, къайтарып бере. 26 Ону еси буса: «Гьей яман, эринчек къул! Чачмагъан еримден орагъанымны, салмагъан еримден алагъанымны сен биле болгъансан. 27 Шогъар гёре, акъчамны хайыр алмакъ учун, бай адамлагъа бермеге герек эдинг. Мен гелгенде, шо хайыры булан къайтарып алар эдим. 28 Энни акъчаны мундан алып, он минг алтын акъчасы барына беригиз! 29 Кимники бар буса, огъар берилежек, онукине дагъы да къошулажакъ, ёкънуки буса бар заты да алынажакъ. 30 Ярахсыз бу къулну буса къарангылыкъгъа чыгъарып ташлагъыз. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ», – дей.
Къыяматгюн
31 – Мен, Инсанны Уланы, бары да малайиклер ва сыйлы нюрюм булан гелген заманда, Оьзюмню макътавлу тахымда олтуражакъман. 32 Мени алдыма бары да халкълар жыйылажакъ. Къойчу къойланы эчкилерден айырагъанда йимик, Мен оланы бир-биринден айыражакъман. 33 Къойланы Оьзюмню онг ягъыма, эчкилени буса сол ягъыма чыгъаражакъман.
34 Шо заман Мен, Пача, онг ягъымдагъылагъа булай айтажакъман: «Гьей, Атам сизге рагьмусун гёрсетди! Дюнья яралгъандан берли сизин учун кёклерде гьазирлеген пачалыкъгъа ес болугъуз. 35 Мен ач болгъанда – Магъа ашама бердигиз, сувсагъанда – сув ичирдигиз, ят болдум – Мени сыйындырдыгъыз. 36 Ялангъач болдум – Мени гийиндирдигиз, аврудум – Мени гёрме гелдигиз, туснакъда болдум – яныма гелдигиз».
37 О заман муъминлер Магъа булай жавап бережеклер: «Я Раббибиз! Къачан Сени биз ач гёрюп, ашатдыкъ яда сувсап гёрюп, сув ичирдик? 38 Биз Сени ят болуп гёрюп, къачан сыйындырдыкъ яда ялангъач гёрюп, къачан гийиндирдик? 39 Сен авруп яда туснакъда болуп, биз янынга къачан гелдик?» 40 Мен олагъа: «Гертисин сёйлеймен сизге: буланы сиз Мени инг амалсыз якъчыларымдан бирине этгенигиз саялы Магъа этген боласыз», – деп жавап бережекмен.
41 Сонг Мен сол ягъымдагъылагъа булай дежекмен: «Гьей налатлангъанлар! Мени янымдан гетигиз! Иблис ва ону малайиклери учун гьазирленген жагьаннемни отуна тюшюгюз! 42 Мен ач болгъанда – сиз Магъа ашама бермедигиз, сувсагъанда – сув ичирмедигиз. 43 Ят болуп гелгенде – сыйындырмадыгъыз, ялангъач болгъанда – гийиндирмедигиз, авругъанда – къарамадыгъыз, туснакъгъа тюшгенде де – гёрмеге гелмедигиз».
44 Шо заман олар да Магъа: «Я Раббибиз! Сени ач болуп, сувсап, ёлавчу яда ялангъач болуп, авруп, яда туснакъда болуп биз Сени къачан гёргенбиз, къачан гьайынгны этмей къойгъанбыз?» – деп соражакълар. 45 Мен буса олагъа: «Гертисин сёйлеймен сизге: буланы сиз Мени инг амалсыз якъчыларымдан бирине этмеген сонг, Магъа да этмеген боласыз», – деп жавап бережекмен. 46 Олар даимлик жазагъа тарыжакълар, муъминлер буса даимлик яшавгъа чыгъып къалажакълар.
26
Ягьудилени Исагъа къаршы этген питнеси
1 Сёйлеп битгенден сонг, Иса якъчыларына булай дей:
2 – Сиз эки гюнден сонг ягьуди Пасха байрам болажагъын ва Мен, Инсанны Уланы, хачгъа илинмек учун къолгъа берилежегимни билесиз.
3 Шо заман Кайафа деген дин къуллукъчуланы башчысыны абзарында баш дин къуллукъчулар ва халкъны тамазалары жыйылалар. 4 Олар Исаны гьилла булан тутуп оьлтюрмеге сёйлешелер.
5 – Халкъны арасында къазапланывлар болмасын учун, шо иш байрам гюнлерде этилмесин, – деп сёйлейлер олар.
Исагъа къыйматлы май сюртюле
6 Иса Байтанияда яман гён аврувдан авруйгъан Симонну уьюнде турагъан заманда, 7 Ону янына ичинде арив ийисли бек къыйматлы майы да булангъы чыны кажин булан бир къатын геле. О тепсиде олтуруп турагъан Исаны башына май тёге. 8 Шону гёргенде, Ону якъчылары къазапланып:
– Бу негьакъ харж негер тарыкъдыр? 9 Бу майны кёп акъчагъа сатып, пакъырлагъа садагъа этип бермеге ярай эди! – дей.
10 Иса, якъчыларыны разисизлигин гёрюп, олагъа булай дей:
– Бу къатынгъа неге къайнашасыз? О Мени учун яхшы иш этди! 11 Пакъырлар даим яныгъызда болажакъ, Мен буса даим яныгъызда болмажакъман. 12 Бу къатын, бу къыйматлы майны чархыма тёгюп, Мени гёммек учун гьазирледи. 13 Гертисин сёйлеймен сизге: бу Сююнч Хабар бютюн дюньяны не еринде билдирилсе де, бу къатын этген иш сёйленежек ва оьзю де эсге алынажакъ.
Ягьуданы хыянатлыгъы
14 Шо заман Исаны он эки якъчысыны бири болгъан Ягьуда Искариет, баш дин къуллукъчуланы янына барып:
15 – Исаны къолугъузгъа берсем, магъа не бережексиз? – деп сорай.
Олар Ягьудагъа санап отуз гюмюш акъча берелер. 16 Шо вакътиден тутуп, о Исагъа хыянатлыкъ этмек учун онгайлы мюгьлет ахтарып айлана.
Ягьуди Пасхагъа гьазирленив
17 Маясыз Экмекни байрамыны биринчи гюнюнде якъчылары Исаны янына гелип:
– Сени учун ягьуди Пасха ашны ашайгъан ерни къайда гьазирлегенни сюесен? – деп сорайлар.
18 О да булай дей:
– Шагьаргъа паланкесни янына барып, огъар: «Устаз булай деди: Заманым ювукълашып тура, ягьуди Пасха байрамны якъчыларым да булан сени уьюнгде этемен», – деп айтыгъыз. 19 Якъчылары, Иса айтгъан кюйде этип, ягьуди Пасха ашны гьазирлейлер.
20 Ахшам болгъанда, Иса он эки якъчысы да булан тепсиде олтура. 21 Олар ашап турагъанда, Иса:
– Гертисин сёйлеймен сизге: сизин биригиз Магъа хыянатлыкъ этежек, – дей.
22 Олар бек пашман бола. Гьариси:
– Я Раббим! Мен сама тюгюлменми? – деп сорамагъа башлайлар.
23 – Экмегин Мени булан бирче бир сукарагъа мандыражакъ адам Магъа хыянатлыкъ этежек. 24 Сыйлы Язывларда Оьзюню гьакъында язылгъаны йимик, Мен, Инсанны Уланы, оьлме герекмен. Амма Инсанны Уланына хыянатлыкъ этген адамны гьалына адаршай! О адам анадан тувмай къалгъан буса яхшы эди! – дей Иса.
25 Огъар хыянатлыкъ этежек Ягьуда бу арада:
– Устазым, шо мен тюгюлмендир чи? – деп сорай.
– Сен оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
26 Олар ашайгъанда, Иса экмек алып, шюкюр дуа да этип, сындырып якъчыларына пайлай. Сонг:
– Алып ашагъыз. Бу Мени къаркъарамдыр, – дей. 27 Аякъны алып, шюкюр дуа эте. Олагъа берип, булай дей:
– Барыгъыз да мундан ичигиз. 28 Бу аякъ хыйлыланы гюнагьларын гечдирмек учун тёгюлежек къанымдыр. О къан Аллагьны ва Ону халкъыны арасындагъы разилешивню белгисидир. 29 Сизге айтаман: Аллагь толу кюйде гьакимлик этеген заман гелгинче, Мен юзюмден этилген чагъырны дагъы ичмежекмен. О заман янгы чагъыр ичежекмен. 30 Аллагьгъа макътав йыр йырлагъандан сонг, олар Зайтун тавгъа гетелер.
Иса Оьзюн Петер инкар этежегин алданокъ айта
31 Шо заман Иса олагъа булай дей:
– Бу гече сиз барыгъыз да Мени къоюп гетежексиз. Сыйлы Язывларда: «Къойчуну оьлтюрежек, сиривдеги къойлары чачылышажакъ», – деп язылгъан чы. 32 Мен оьлюп тирилген сонг, сизден алда Галилеягъа барып туражакъман.
33 Петер Огъар:
– Эгер Сени бары да инкар этсе де, бир заманда да мен инкар этмесмен! – дей.
34 – Гертисин сёйлеймен сизге: бу гече хораз къычыргъанча, сен Мени уьч керен инкар этежексен, – дей Иса огъар.
35 Амма Петер Огъар:
– Магъа Сени булан бирге оьлюп гетмеге тюшсе де, мен Сени инкар этмесмен, – дей. Къалгъан якъчылары да шолай дейлер.
Иса Гетсаманияда
36 Сонг Иса олар булан бирге Гетсамания деп айтылагъан бир ерге геле. О якъчыларына:
– Мен онда барып дуа этгинче, сиз мунда олтуруп туругъуз, – дей.
37 Иса Петерни ва Зеведейни эки де уланын Оьзю булан алып гете. О бек къайгъырмагъа ва гьалекленмеге башлай. 38 Шо заман Иса олагъа:
– Юрегимни терен къайгъы басгъан, мунда Мени булан къалып, юхламай туругъуз! – дей.
39 Бираз ари тайып, О ерге де къапланып, булай дуа эте:
– Атам! Эгер имканлы буса, Мени бу къысматдан къутгъар! Амма Мен сюеген кюйде тюгюл, Сен сюеген кюйде болсун.
40 Иса къайтып якъчыларыны янына гелгенде, оланы юхлай туруп таба. Петерге:
– Мени булан бирче бир сагьат сама юхламай туруп болмадыгъызмы? 41 Юхламагъыз. Болажакъ сынавлардан оьтмек учун, дуа этигиз. Юрек хыял этсе де, къаркъараны буса гючю ёкъдур! – дей.
42 Иса янгыдан, бирдагъы керен ари тайып, булай дуа эте:
– Атам! Бу къысматдан Магъа оьтюп гетме имканлы тюгюл буса, Сен айтгъан кюйде болсун дагъы!
43 Къайтып гелгенде, якъчыларын дагъы да юхлай туруп таба. Олар юхусундан гёзлерин ачып болмайлар. 44 Оланы къоюп, дагъы да ари тая. Шо сёзлени де айтып, уьчюнчю керен де дуа эте. 45 Сонг Иса, якъчыларыны янына гелип, олагъа булай дей:
– Сиз гьали де ятып юхлап рагьатланамысыз? Муна, болжал ювукълашды. Мен, Инсанны Уланы, гюнагьлыланы къолуна бериле тураман. 46 Туругъуз, гетейик! Муна, гьали Магъа хыянатлыкъ этеген адам да ювукълашып геле.
Исаны тутулуву
47 Иса сёйлеп турагъанда, он эки якъчысыны бириси болгъан Ягьуда геле. Ону булан бирче баш дин къуллукъчулар ва халкъны тамазалары йиберген бир хыйлы адамлар гелелер. Олар къылычлары ва таякълары булан савутлангъан. 48 Исагъа хыянатлыкъ этеген Ягьуда олар булан:
– Мен Оьзюн оьбежек Адам Исадыр. Ону тутарсыз, – деп алданокъ сёйлешген болгъан. 49 Шоссагьат о Исагъа ювукълашып:
– Салам, Устаз, – деп, Ону оьбе.
50 – Ювугъум, этмеге деп гелген затынгны эт! – дей Иса огъар.
Шо заман Исаны туталар. 51 Шонда Иса булан болгъанлардан бири, къылычын сувуруп, уруп дин къуллукъчуланы башчысыны къулуну къулагъын гесип тюшюре. 52 Иса огъар:
– Къылычынгны къайтарып къынына сукъ! Къолуна къылыч алгъанлар къылычдан оьлюп де гетежеклер. 53 Яда Мен Атамдан кёмек тилеп болмас деп, тилесем, шоссагьат О Магъа он эки мингден де артыкъ малайиклер йиберип гелмес деп ойлашамысан? 54 Булай болмагъа герек деп билдиреген Сыйлы Язывлардагъы затлар о заман нечик яшавгъа чыгъажакъ дагъы? – дей.
55 Сонг Иса халкъгъа:
– Мени тутмакъ учун, сиз, бир жинаятчыны тутагъанда йимик, къылычлар да, таякълар да булан чыкъгъансыз! Сизге Аллагьны каламын англата туруп, Мен чи гьар гюн ибадатханада олтуруп бола эдим. О заман Мени тутмадыгъыз. 56 Амма бу затлар барысы да пайхаммарланы язывларында айтылгъан кюйде яшавгъа чыкъмагъа тарыкъ, – дей. Шо заман бары да якъчылары Ону къоюп къачалар.
Иса ягьудилени оьр мажлисини алдында
57 Исаны тутгъанлар Ону дин къуллукъчуланы башчысы Кайафаны янына элтелер. Онда дин алимлер булан тамазалар да жыйылгъан болгъанлар. 58 Петер буса дин къуллукъчуланы башчысыны абзарына ерли, арекден туруп, Исаны арты булан юрюй. Ичине гирген сонг, муну ахыры не болажагъын гёрмек учун, къаравулланы арасына гирип олтура.
59 Баш дин къуллукъчулар ва бютюн ягьудилени оьр мажлиси буса, Исаны оьлтюрмек учун, Огъар къаршы ялгъан шагьатлар ахтарып айланалар. 60 Кёплер ялгъан шагьатлыкъ этсе де, Ону айыбын тапмайлар. Ахырда да эки ялгъан шагьат гелип, булай дей:
61 – Бу Адам: «Мен Аллагьны ибадатханасын дагъытып, уьч гюнден къайтарып къуруп боламан», – дей эди.
62 Дин къуллукъчуланы башчысы туруп, Исагъа:
– Неге бир жавап да бермейсен? Буланы Сагъа айтагъанларына къаршы айтмагъа затынг ёкъму? – дей. 63 Амма Иса сёйлемей. Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы Огъар:
– Герти Аллагьны атын тутуп ант эт. Айт бизге: Аллагьны Уланы, Месигь Сенмисен? – деп сорай.
64 Иса огъар булай жавап бере:
– Оьзюнг айтып бердинг чи. Ондан къайры да айтайым сизге: энниден сонг Инсанны Уланын бары да затгъа гючю етеген Аллагьны онг ягъында олтуруп, кёкню булутларыны уьстюнде гелегенин гёрежексиз.
65 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы, уьст опуракъларын йыртып йиберип:
– Бу Аллагьгъа къаршы капир затланы сёйлей! Бизге дагъы шагьатлар негер тарыкъдыр? Муна гьали эшитдигиз чи сиз Муну Аллагьгъа къаршы капир затланы сёйлейгенин! 66 Сиз нечик ойлашасыз? – деп къычыра.
– Гюнагьлы. Оьлтюрюлме герек, – деп жавап берелер олар.
67 Шо заман олар Исаны бетине тюкюрелер, юмурукъгъа туталар, башгъалары да Ону яякъларын къыздыралар. Огъар:
68 – Гьей Месигь, пайхаммар бусанг, Сагъа ургъан ким экенни бизге айтып бер, къарайыкъ, – дейлер.
Петер инкар эте
69 Петер буса къырда абзарда олтуруп тура болгъан. Бир къуллукъчу къыз ону янына гелип:
– Сен де галилеялы Иса булан бирче эдинг, – дей.
70 Амма Петер:
– Сен не айтагъанынгны билмеймен, – деп, барыны да алдында о айтгъан затны инкар эте. 71 Къапудан къыргъа чыгъагъанда, ону башгъа бир къуллукъчу къыз гёрюп, ондагъылагъа:
– Назаретли Иса булан бу адам да бар эди, – дей.
72 – О Адамны мен танымайман! – деп, ант да этип, Петер бирдагъы керен инкар эте. 73 Бираздан сонг онда токътагъанлар гелип Петерге:
– Гертилей де, сен де оланы бирисен чи, неге тюгюл сёйлейген кююнг билдирип къоя, – дей.
74 Петер буса:
– О Адамны мен танымайман! – деп, ант этмеге башлай. Шоссагьат хораз къычырып йибере. 75 Петер: «Хораз къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен», – деп Иса айтгъан сёзлени эсине гелтире. Къыргъа чыгъып, гьынкъ этип йыламагъа башлай.
27
1 Эртен болгъанда, бары да баш дин къуллукъчулар ва халкъны тамазалары жыйылып, Исаны нечик оьлтюрмеге болагъанны арагъа салып ойлашалар. 2 Байлап, элтип Ону Пилат деген гьакимге тапшуралар.
Ягьуданы гьёкюнчю ва оьлюмю
3 Шо заман Огъар хыянатлыкъ этген Ягьуда, Исагъа оьлюм дуван этилгенин билгенде, гьёкюнюп, оьзю алгъан отуз гюмюш акъчаны къайтарып баш дин къуллукъчулагъа ва тамазалагъа бере. 4 Ягьуда:
– Мен гюнагьсыз гишиге хыянатлыкъ этип, гюнагь иш этгенмен, – дей.
Олар да огъар:
– О бизге не аварадыр? О сени ишинг, – дей. 5 Ягьуда гюмюшлени ибадатхананы ичине ташлап чыгъа, сонг барып асылып оьле.
6 Баш дин къуллукъчулар, гюмюшлени алып:
– Оьлтюрювге себеп болгъан бу акъчаны ибадатхананы хазнасына салма ярамас, – дей.
7 Оьз арасында сёйлешип, шо акъчагъа оьлген ятланы гёммеге къабурлар этмек учун, бир савут-саба этеген адамдан сатып топуракъ алалар. 8 Шону учун бу топуракъгъа бугюнлеге ерли де «Къан Топурагъы» деп айтыла. 9-10 О заман Еремия пайхаммардан таба: «Олар Исрайылны халкъы Огъар токъташдыргъан багьаны, отуз гюмюш акъчаны, алгъанлар ва, магъа Раббибиз айтгъаны йимик, оланы савут-саба этеген адамны топурагъы учун бергенлер», – деп айтылгъан сёзлер яшавгъа чыкъгъан.
Иса Пилатны алдында
11 Иса Пилат гьакимни алдында токътай. Пилат Огъар:
– Сен ягьудилени пачасымысан? – деп сорай.
– Оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
12 Баш дин къуллукъчулар ва тамазалар айыплайгъан заманда, Иса бир жавап да бермей. 13 Шонда Пилат Огъар:
– Сагъа къаршы нечакъы шагьат барны эшитемисен? – деп сорай.
14 Иса ону бир сёзюне де жавап бермей. Гьаким буса бек тамашалыкъ этип къала.
Оьлюм дуван
15 Гьакимни тутулуп туснакъ этилгенлени бирисин ягьуди Пасха байрамда халкъны тилевюне гёре азат этеген адаты болгъан. 16 Шо гюнлерде Барабба деген тутулгъан бир белгили жинаятчы адам болгъан. 17 Халкъ жыйылгъан заманда, Пилат:
– Кимни чыгъаргъанымны сюесиз: Бараббанымы яда Месигь деп айтылагъан Исанымы? – деп сорай. 18 Неге тюгюл де, Пилат ягьудилени башчылары Исаны гюллемекликден тутдургъанын биле болгъан.
19 Пилат дуванханада олтуруп турагъанда, къатыны огъар:
– О Муъмин Адамгъа бир зат да этме! Неге тюгюл де, бу гече тюшюмде О Адам саялы мен бек азап чекдим, – деп хабар йибере.
20 Амма баш дин къуллукъчулар ва тамазалар, адамлар Бараббаны чыгъармакъны, Исаны буса оьлтюрмекни тилесин деп, оланы мюкюр этелер. 21 Шо заман Пилат халкъгъа: Экевюню де къайсын чыгъаргъанымны сюесиз? – деп сорай.
– Бараббаны, – деп жавап берелер олар.
22 – Олай буса, Месигь деп айтылагъан Исагъа мен не этейим дагъы? – деп сорай Пилат.
Барысы да бирче огъар:
– Хачгъа ил! – дейлер.
23 – Бу не яманлыкъ этген? – деп сорай о.
– Ону хачгъа ил! – деп дагъы да бек къычыралар олар.
24 Пилат гьеч затны этип болмайгъанын ва къазапланыв гючленегенни гёргенде, сув гелтиртип:
– Бу Адамны къаны учун мени гюнагьым ёкъ. Муну оьлюмюне сиз оьзюгюз жаваплысыз! – деп, халкъны алдында къолларын жува.
25 Бютюн халкъ:
– Ону оьлюмю учун тёгюлген къан оьзюбюзню ва яшларыбызны уьстюнде къалсын! – деп жавап бере.
26 Шо заман о Бараббаны чыгъара. Исаны буса, къамучу булан тюйдюрген сонг, хачгъа илмек учун, асгерлени къолуна бере.
Асгерлер Исаны хорлай
27 Сонг гьакимни асгерлери, Исаны бекликге элтип, оьзлени асгер бёлюгюн жыялар. 28 Исаны чечиндирип, олар ону уьстюне бир авур къызыл аба гийдирелер. 29 Тегенекден таж да эшип, Ону башына салалар, онг къолуна бир таякъ да тутдуралар. Ону алдында тизден чёгюп:
– Яшасын ягьудилени пачасы! – деп, Ону мысгъылламагъа башлайлар. 30 Огъар тюкюрелер, башына таякъ булан уралар. 31 Ону мысгъыллап ялкъгъан сонг, авур къызыл абаны уьстюнден чечип алалар. Къайтара оьзюню опуракъларын гийдирип, хачгъа илмеге алып гетелер.
Исаны хачгъа илелер
32 Къыргъа чыгъагъанда, олар киринейли Симон деген биревге къаршы болалар. Исаны илежек хачны гётерип юрюмеге ону борчлу этелер. 33 Голгота, демек «Такъаны ери» деп айтылагъан ерге гелгенде, 34 ичмек учун Исагъа оьт къошулуп ярашдырылгъан чагъыр берелер. Иса, ону уртлап къарап, ичме сюймей.
35 Асгерлер Исаны хачгъа илген сонг, чёп салып, Ону опуракъларын пайлап алалар. 36 Онда олтуруп, Огъар къаравул этелер. 37 Ону уьстюне: «Ягьудилени пачасы Иса», – деп язып, айыбын гёрсетеген такъта салалар. 38 Ону булан бирге, бирин онг ягъында, биревюн де сол ягъында, эки талавурчуну да хачгъа илелер.
39 Ондан оьтегенлер, башларын чайкъай туруп, Огъар:
40 – Гьы, Сен чи, ибадатхананы дагъытып, уьч гюнден ону къайтарып къурагъан Адам эдинг! Энни Оьзюнгню къутгъар! Аллагьны Уланы бусанг, илинген хачынгдан тюш гьали! – деп мысгъыллап сёйлейлер.
41 Баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар булан бирге, Ону мысгъыллай туруп, булай сёйлейлер:
42 – Бу башгъаланы къутгъара эди, Оьзюн буса къутгъарып болмай! Бу Исрайылны пачасы чы! Гьали хачдан тюшсюн, шо заман биз де Огъар иман саларбыз! 43 О Аллагьгъа аркъа таяй эди. Эгер Аллагь Муну сюе буса, энни къутгъарсын дагъы. О: «Мен Аллагьны Уланыман», – дей эди чи. 44 Иса булан бирче хачгъа илинген талавурчулар да Огъар мысгъыл сёзлер айталар.
Исаны оьлюмю
45 Тюшде сагьат он экиден уьчге ерли бютюн уьлкени къарангылыкъ къуршай. Шо къарангылыкъ сагьат уьчге ерли таймай тура. 46 Сагьат уьчлер вакътиде Иса гючлю тавуш булан:
– Эли, Эли, лама сабакътаны? Демек, «Аллагьым, Аллагьым! Мени не саялы ташлап къойдунг?» – деп къычыра.
47 Онда болгъанлардан бирлери муну эшитгенде:
– О Илиясны чакъыра, – дей.
48 Оланы бири шоссагьат чабып барып чюпюрек гелтире. Ону ачыгъан чагъыргъа чомуп, таякъны башына да илип, Исагъа авзун бавукъ этмеге узата. 49 Бирлери буса:
– Къой! Къарайыкъ, Ону къутгъармагъа Илияс гелерми экен? – дей.
50 Иса, гючлю аваз булан дагъы да къычырып, жан бере.
51 Шо мюгьлетде ибадатханадагъы перде, уьстден тюпге ерли ярылып, эки бёлюне, ер тербене, ярлар ярыла.
52 Къабурлар ачыла, Аллагьны хыйлы оьлген адамлары тириле.
53 Олар, къабурларындан чыгъып, Иса тирилгенден сонг, сыйлы шагьаргъа
[23] гирип, бир хыйлы адамлагъа гёрюнелер.
54 Юз асгерни башчысы ва ону булан бирче Исагъа къаравул этегенлер ер тербенгенин ва болуп турагъан бары да бу гьарасатны гёрюп, бек къоркъуп:
– Гертилей де, О Аллагьны Уланы болгъан, – дейлер.
55 Онда Исагъа къуллукъ эте туруп Галилеядан Ону булан гелген бир кёп къатынгишилер де болалар. Олар бу гьарасатгъа арекден къарап туралар. 56 Оланы арасында Маждаллы Мариям, Якъуб булан Юсупну анасы Мариям ва Зеведейни уланларыны анасы бола.
Исаны гёмюв
57 Ахшам болгъанда, Исаны якъчысы болуп тургъан ариматеялы Юсуп деген бир бай гиши геле. 58 Пилатны янына барып, о Исаны сюегин бермекни тилей. Шонда Пилат огъар сюекни бермеге буйрукъ эте. 59 Сюекни алып, Юсуп Ону таза кетен гебинге чырмай. 60 Ону ярны ойдуруп оьзю этдирген янгы къабургъа сала. Къабурну алдына бир уллу таш да къаплап гете. 61 Онда Маждаллы Мариям булан бириси Мариям да къабурну къаршысында олтуруп бола.
Къабурну къаравуллары
62 Артындагъы гюн, сонгугюн, баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер, Пилатны янына жыйылып, булай дей:
63 – Гьакимибиз! Шо ялгъанчы сав заманында: «Уьч гюнден сонг Мен тирилежекмен», – деп айтгъаны эсибизге тюшюп гетди. 64 Шо саялы уьчюнчю гюнге ерли къабурну сакъламагъа буйрукъ бер. Ёгъесе, якъчылары, гече гелип, Ону урлап гетежеклер. Сонг халкъгъа: «Оьлюмден тирилди», – деп хабар салажакълар. Шо заман бу ахырынчы ялгъан башлапгъысындан да яман болажакъ.
65 Пилат олагъа:
– Муна сизге къаравуллар. Барып, тийишли гёрген кююгюзде оьзюгюз къаравул этигиз, – дей. 66 Олар барып къабурну янына къаравуллар салып, ташны уьстюне мюгьюр де басалар.
28
Исаны тириливю
1 Сонгугюн оьтюп, къаттыгюнню танг вакътисинде, Маждаллы Мариям булан бириси Мариям къабургъа къарамагъа баралар. 2 Бирден бир уллу ер тербенив болуп гете. Раббибиз йиберген малайик, кёкден тюшюп, къабурну алдындагъы ташны да авдарып, ону уьстюнде олтуруп токътай. 3 Малайикни гёрюнюшю яшмын йимик, гийими буса къар йимик акъ бола. 4 Къаравуллар, ондан бек къоркъуп, къартылламагъа башлайлар ва оьлю гьаллы болалар.
5 Малайик къатынлагъа булай дей:
– Къоркъмагъыз! Сиз хачгъа илинген Исаны излейгенигизни билемен. 6 О мунда тюгюл. Оьзю де айтгъаны йимик, О тирилди. Ювукъ гелигиз. Къарагъыз: О мунда ятгъан эди. 7 Тез барып, Ону якъчыларына: «Иса оьлюмден тирилген, сизден алда Галилеягъа барып туражакъ, Ону онда гёрежексиз», – деп айтыгъыз. Муна, гьали мен сизге айтдым.
8 Къатынлар, къоркъув ва уллу сююнч булан алгъасап къабурдан гетип, Исаны якъчыларына хабар бермеге чабалар. 9 Бирден олагъа Иса къаршылашып къала! О якъчыларына:
– Салам сизге! – дей. Олар да ювугъуна барып, Исаны алдында ерге къапланып, Ону аякъларын къучакълайлар ва Огъар сужда этелер. 10 Шо заман Иса олагъа:
– Къоркъмагъыз! Барып иман къардашларыма билдиригиз, Галилеягъа гелсинлер, олар Мени онда гёрежеклер, – дей.
Къаравулланы билдиривю
11 Къатынлар гетгенде, къаравулланы бирлери шагьаргъа барып, бары да болгъан затны баш дин къуллукъчулагъа билдирелер. 12 Олар да тамазалар булан бирче жыйылып, бир-бири булан сёйлешген сонг, асгерлеге кёп акъча да берип, 13 булай дейлер:
– Сиз: «Биз юхлайгъанда, гече якъчылары гелип, Ону сюегин урлап гетгенлер», – деп айтып къоярсыз. 14 Эгер муну гьакъындагъы хабар гьакимге етишсе, биз ону инандырарбыз, сизге де гьеч зат болмажакъ. 15 Акъчаны да алып, олар оьзлеге айтгъан кюйде этелер. Бу хабар бугюнге ерли ягьудилени арасында шо кюйде такрарланып тура.
Иса якъчыларына этген буйрукъ
16 Он бир де якъчысы буса Галилеягъа, Иса айтгъан тавгъа, гете. 17 Исаны гёрген заманда, Огъар сужда этелер, бирлери буса шеклик этелер. 18 Иса да, олагъа ювукъ барып, булай дей:
– Кёкде ва дюньяда бютюн гьакимлик Магъа берилген. 19 Шолайлыкъда, барыгъыз, бары да халкъланы Мени якъчыларым этигиз. Атаны, Уланны ва Аллагьны Ругьуну да аты булан оланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшуругъуз. 20 Оланы Мен сизге буюргъан бары да затны юрютмеге уьйретигиз. Мен де ахыр замангъа ерли даим сизин булан болажакъман.
Маркны Инжили
***
Бу Инжилни Югьан Марк язгъан. «Элчилени ишлери» деген китапдан белгили болгъан кюйде, о бир вакътини ичинде элчи Павел булан ишлеген. Оьзюню Инжилин о элчи Павел де булан бирче Румда болгъан вакътисинде язгъан ва аслу гьалда ят халкълар ва Исагъа янгы иман салгъанлар учун язгъан. Исаны артына да тюшюп, Петер Ону булан бирче Аллагьны ёлунда чалышгъан. Марк Инжилин оьзю Петерден эшитген маълуматлагъа асасланып къура. Марк аслу тергевюн Иса Месигь этип гетген ишлеге бакъдыра, Аллагьны Уланы гьисапда Ону гьар къайсы аврувну, азап чегивню, оьлюмню уьстюнде де гьакимлиги барын гёрсетме къасткъыла.
Маркны шагьатлыгъына гёре, Иса гьакимлигин бир заманда да Оьзюню пайдасына къолламагъа къарамагъан – бары да къудратын О инсанны гюнагьны, яманлыкъны есирлигинден азат этмеге бакъдыргъан. Автор аслу гьалда Исаны яшавуну ахырынчы жумалары, гюнлери гьакъда, Ону азап чегивю, оьлюмю ва тириливю гьакъда хабарлай. Бу Инжил Иса оьлюмден уьст гелгенине ачыкъ кюйде шагьатлыкъ эте.
1
Ягьия пайхаммарны геливю
1 Аллагьны Уланы Иса Месигьни
[24] гьакъындагъы Сююнч Хабарыны аввалы.
2-3 Ешая пайхаммарны китабында булай язылгъан:
Муна, Мен Сени алдынга Оьзюмню чавушумну йиберемен.
О Сени алдынгда ёлунгну гьазирлежек
Дангылда биревню гючлю сеси эшитиле: «Раббибизге ёл
гьазирлегиз! Огъар ёлланы тюз этигиз!»
4 Шолай Ягьия пайхаммар арагъа чыгъып, дангылда булай сёйлемеге башлай:
– Товба этигиз, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртугъуз, шо заман Аллагь сизин гюнагьларыгъызны гечежек.
5 Бютюн Ягьудея топурагъындан ва Ерусалимден адамлар ону янына гелип, гюнагьларына мюкюр болалар. Ягьия да оланы, Ёрдан оьзенде сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура. 6 Ягьияны тюе юнден этилген опурагъы, белинде къайыш белбаву болгъан. Ону ашы къыр бал ва ченгертки болгъан. 7 О инсанлагъа булай сёйлей:
– Менден сонг менден къудратлысы гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен. 8 Мен сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман, О буса сизин Аллагьны Ругьуна чомажакъ.
Ягьия, Исаны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура
9 Шо гюнлерде Ягьия, Галилеяны Назарет шагьарындан гелген Исаны Ёрдан оьзенде сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура. 10 Иса сувдан чыгъып гелегенде, шоссагьат кёк ачылып, Аллагьны Ругьу гёгюрчюндей Ону янына гелегени гёрюне. 11 Кёкден:
– Сен Мени сююмлю Уланымсан. Сенде Мени къуванчым! – деген бир сес чалына.
Исаны дангылда сынав
12 Шоссагьат Аллагьны Ругьу Исаны дангылгъа бармагъа борчлу эте. 13 Онда Иса къыркъ гюнню узагъында иблисни ягъындан сыналып тура. Иса къыр гьайванланы арасында тура ва малайиклер Огъар къуллукъ этелер.
14 Ягьияны тутуп туснакъгъа салгъан сонг, Иса, Аллагьны Сююнч Хабарын билдире туруп, Галилеягъа геле.
15 – Заман етишди. Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура! Товба этигиз ва Сююнч Хабарны къабул этигиз, – дей О.
Исаны башлапгъы якъчылары
16 Бир керен Галилея кёлню ягъасындан оьтюп барагъанда, Иса Симонну ва ону иниси Андрейни кёлге тор ташлай туруп гёре. Олар балыкъчылар болгъанлар. Иса олагъа:
17 – Гелигиз! Мени артыма тюшюгюз! Мен сизин балыкъ тутагъанлар тюгюл, инсан тутагъанлар этермен, – дей.
18 Олар торларын да къоюп, шоссагьат Ону арты булан гетелер. 19 Бираз ари бара туруп, Иса Зеведейни уланы Якъубну ва ону иниси Югьанны гёре. Олар къайыкъда олтуруп, торлар ярашдыра болгъан. 20 Иса шоссагьат оланы чакъыра. Олар къуллукъчулары булан бирче атасы Зеведейни къайыкъда да къоюп, Ону арты булан гетелер.
Иса жинли адамланы ва аврувланы сав эте
21 Олар Капернагьумгъа гелелер. Сонгугюн
[25] Иса, шоссагьат синагоггъа барып, адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай.
22 О англатагъан затлагъа барысы да гьайранлыкъ этелер. О дин алимлер йимик тюгюл, Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам йимик уьйрете.
23 Шо вакъти синагоггъа жинли бир адам гирип геле.
24 О:
– Сен бизден не сюесен, гьей назаретли Иса? Бизин дагъытма гелгенмисен? Мен Сени Ким экенингни таныйман – Аллагьны Сыйлысысан, – деп къычыра.
25 Шонда Иса жинге:
– Тын! Ондан чыкъ! – деп буюра.
26 Сонг жин о адамны чайкъай, гючлю тавуш этип къычыра ва ондан чыгъып тая. 27 Барысы да шогъар гьайран болуп, бир-бирине:
– Бу недир? Бу бир янгы уьйретивмю? О жинлеге гючю булан буйрукъ эте, олар да Огъар таби болалар, – деп бир-бирине сёйлемеге башлайлар. 28 Шоссагьат Исаны гьакъындагъы хабар бютюн Галилеяны айлана якъларына яйыла.
29 Синагогдан чыгъып, Иса Якъуб ва Югьан булан бирче Симонну ва Андрейни уьюне бара. 30 Симонну къайнанасы гючлю иссиликден авруп ята болгъан ва гьазиринде шону гьакъында Исагъа айталар. 31 О да къатынгъа ювукъ барып, къолундан тутуп тургъуза, ону иссилиги тайып къала. Сонг къатын да туруп, олагъа тепси къура.
32 Гюн артагъан заманда, Ону янына бары да авруйгъанланы ва жинли адамланы гелтирмеге башлайлар. 33 Бютюн шагьарны халкъы къапу алгъа жыйыла. 34 Иса гьар тюрлю аврувлардан азап чегип турагъан хыйлы аврувланы сав эте, хыйлы жинлени къувалай. Иса жинлеге Оьзю Ким экенни билегенин сёйлемесин деп къатты кюйде бувара.
35 Эртен кёп тез туруп, Иса къыргъа чыгъа ва янгыз ерге барып, онда дуа эте. 36 Симон ва ону булан бирге болгъанлар Исаны арты булан алгъасайлар. 37 Ону табып:
– Барысы да Сени излейлер, – дейлер.
38 Иса олагъа:
– Башгъа ерлеге, ювукъдагъы юртлагъа барайыкъ. Онда да Мен Сююнч Хабарны билдирме герекмен. Мен шону учун гелгенмен, – дей. 39 Синагогларда Аллагьны каламын англата ва жинлени къувалай туруп, О бютюн Галилеяны айлана.
Гён аврувлу адам сав бола
40 Яман гён аврувлу бир адам Огъар ювукълашып, тизден туруп:
– Эгер сюйсенг, Сен мени сав этип болажакъ эдинг, – деп ялбара.
41 Иса языкъсына ва къолун узатып, авруйгъан адамгъа тийип:
– Сюемен, сав бол, – дей. 42 Шоссагьатына сав болуп, ону авруву тайып къала.
43 Иса шоссагьат аврувну йиберегенде, огъар къатты кюйде булай бувара:
44 – Вёре, биревге де айтмассан, барып дин къуллукъчугъа
[26] гёрюн. Аврувдан тазалангъанынг саялы, Муса буюргъан кюйде къурбан эт. Къурбан этгенинг сени къолай болгъанынга шагьатлыкъ этежек.
45 Амма бу адам чыгъып гетип, оьзюне болгъан ишни гьакъында айта туруп, токътавсуз хабар билдирмеге башлай. Бу себепден Иса ачыкъдан шагьаргъа дагъы гирип болмай, адам ёкъ чет ерлерде токътайгъан бола. Шо заманда да Ону янына бары да ерлерден адамлар гелелер.
2
«Балам, гюнагьларынг гечилди»
1 Бир нече гюнден сонг Иса Капернагьумгъа къайтып геле ва Ону уьйге къайтгъаны шагьаргъа белгили бола. 2 Онча да кёп халкъ жыйыла чы, гьатта эшик алда сама бош ер болмай. Иса олагъа Сююнч Хабарны билдире. 3 Дёрт адам ону янына тербенип болмай авруйгъан бир адамны гётерип гелтире. 4 Амма жыйылгъан халкъны кёбюнден олар Исагъа ювукъ барып болмайлар. Шо заман олар уьйню Иса токътагъан ерини уьстюнден къалкъыны тешип, тешик этелер ва шондан таба аврувну тёшеги булан бирче тюпге тюшюрелер. 5 Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса тербенмейген шо адамгъа:
– Балам, сени гюнагьларынгдан гечилди, – дей.
6 Онда дин алимлерден бир нечеси олтуруп:
7 – Неге Бу Адам капирлик эте? Бир Аллагьдан башгъа гюнагьларындан гечмеге ким бола? – деп ойлашалар.
8 Иса шоссагьат дин алимлени ойларын ругьу булан билип, олагъа булай дей:
– Сиз неге олай ойлашасыз? 9 Къайсы рагьатдыр, тербенмей авруйгъан адамгъа: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, ятывунгну да алып, юрюп йибер», – демекми? 10 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрежексиз. Сонг аврувгъа булай дей:
11 – Туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар.
12 О туруп, шоссагьат ятывун да алып, барысыны да гёз алдында къыргъа чыгъа. Барысы да гьайран болуп къалалар ва биз булай затны бир заманда да гёрмегенбиз деп, Аллагьгъа макътав этелер.
Иса Левийни чакъыра
13 Иса дагъы да кёлню ягъасына бара. Бютюн халкъ да Ону янына жыйыла. Иса олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. 14 Оьтюп барагъанда, Иса ясакъ жыягъан ерде олтургъан Алфайны уланы Левийни гёре ва огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей. О да туруп, Ону булан гете.
15 Бир керен Иса Левийни уьюнде олтуруп ашап турагъанда, Иса ва Ону якъчылары булан онда бир хыйлы ясакъчылар ва гюнагьлылар болгъан. Исаны артына тюшген бу кюйде кёп тюрлю халкъ болгъан.
16 Иса ясакъчылар ва гюнагьлылар булан ашайгъанын гёрюп, дин алимлер ва фарисейлер
[27] Ону якъчыларына:
– О чу ясакъчылар ва гюнагьлылар булан бирче олтуруп ашап-ичип тура – дейлер.
17 Шону эшитип, Иса олагъа:
– Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы товба этмеге чакъырмакъ учун гелгенмен, – дей.
Оразаны гьакъында
18 Шо гюнлерде Ягьияны якъчылары ва фарисейлени якъчылары ораза тута болгъан. Бир нече адам гелип Исагъа:
– Ягьияны ва фарисейлени якъчылары ораза туталар, Сени якъчыларынг неге тутмайлар? – деп сорайлар.
19 Иса олагъа булай жавап бере:
– Гиевнёгерлер тойда гиев булан бирче олтургъанда, ораза тутармы? Оьзлер булан бирче гиев бар чакъы олар ораза тутуп болмаслар. 20 Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо заман олар да ораза тутарлар.
21 Эсги опуракъгъа бирев де янгы къумачдан ямав салмас. Шолай этсе, салынгъан ямав гирип, гиччи болур, опуракъны тартышдырып йыртар, йыртыгъы да дагъы да уллу болур. 22 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, янгы чагъыр тулукъланы йыртар ва чагъыр да тёгюлер, тулукълар да ярахсыз болур. Янгы чагъырны янгы тулукълагъа тёгер.
Сонгугюнню гьакъында
23 Бир керен сонгугюн Иса ашлыкъ чачылгъан авлакъдан оьтюп бара болгъан. Ёл бойда Ону якъчылары будай башланы юлкъмагъа башлайлар. 24 Фарисейлер Огъар:
– Гёремисен, сонгугюн гьарам затны олар неге этелер? – деп сорайлар.
25 Иса олагъа булай жавап бере:
– Оьзю де, ону булангъылар да ач, гьажатлы болгъан заманда, Давут этген затны гьакъында сиз охумагъанмысыз? 26 Дин къуллукъчуланы башчысы Авиятарны заманында, Давут Аллагьны уьюне гирип, Аллагь учун гелтирилген ва Мусаны къанунуна гёре дин къуллукъчулардан башгъа биревге де ашамагъа буюрмайгъан экмеклени оьзю де ашап, оьзю булан болгъанлагъа да бергенни гьакъында охумагъанмысыз?
27 – Инсан сонгугюн учун тюгюл, сонгугюн инсан учун яратылгъан. 28 Шогъар гёре Мен, Инсанны Уланы, сонгугюнню де уьстюндеги гьакимимендир, – дей Иса олагъа.
3
«Сонгугюн яхшылыкъ этме герекми яда яманлыкъ этме герекми?»
1 Иса башгъа бир сонгугюн синагоггъа геле. Онда къолу къуругъан бир адам болгъан. 2 Бир-биревлер Исаны айыпламакъ учун, сонгугюн О биревню сама сав этмесми экен деп къаравуллап токътагъан болгъан. 3 Иса къолу къуругъан адамгъа:
– Туруп, ортагъа чыкъ! – дей.
4 Олагъа буса:
– Сонгугюн яхшылыкъ этме герекми яда яманлыкъ этме герекми? Жанын къутгъарма герекми яда оьлтюрме герекми? – деп сорай.
Амма олар гьеч сёйлемей токътайлар. 5 Иса айланасындагъылагъа къазапланып къарай. Оланы юреклерини енгилмейгенлиги Ону пашман эте. Сонг о адамгъа:
– Къолунгну узат! – дей.
О къолун узата, о да алда йимик сав болуп къала. 6 Фарисейлер къыргъа чыгъып, шоссагьат Гьиродну якъчылары булан Исаны оьлтюрмек учун, Огъар къаршы бир питне къурмагъа башлайлар.
Кёлню ягъасында
7 Иса буса якъчылары да булан кёлге багъып бара. Галилеядан ва Ягьудеядан гелген кёп халкъ да Ону арты булан гете. 8 Ерусалимде, Идумеяда, Ёрдан оьзенни ари ягъында, Сурну ва Сайданны айлана якъларында яшайгъан кёп халкъ, Иса этеген ишлени эшитип, жыйылып Ону янына геле. 9 Жыйылгъан шо халкъ Оьзюню уьстюне ябурулуп, таптап къоймасын учун, Иса якъчыларына бир къайыкъ гьазирлеп къойсун деп тапшура. 10 Иса кёплени сав этгени саялы, Огъар къолу булан бир узатылып тиймек учун, аврувлар Ону уьстюне ябурулалар. 11 Жинлер Исаны гёрген заманда, Ону алдында ерге къапланып ятып:
– Сен Аллагьны Уланысан! – деп къычыра.
12 Амма Иса Оьзюню гьакъында башгъалагъа билдирмесин деп, олагъа къатты кюйде бувара.
Иса он эки элчисин танглай
13 Иса тавгъа оьрлене ва Оьзю танглагъанланы янына чакъыра. Олар да Ону янына гелелер.
14 Олар Иса Оьзю танглагъан ва элчилер
[28] деп ат берген он эки адам болгъан. Олар даим Иса булан бирче болмагъа герек болгъан. Иса оланы Сююнч Хабар билдирмек учун,
15 аврувланы сав этмеге ва жинлени къуваламагъа гючю болсун учун сайлай.
16 О сайлагъан он эки де адам булардыр: Симон (Иса огъар Петер деп ат берген),
17 Зеведейни Якъуб деген уланы ва Якъубну иниси Югьан (Иса олагъа Бени-Регеш, демек «Кёк кёкюревню уланлары» деп ат берген),
18 Андрей, Филип, Бартолмай, Маттай, Тома, Алфайны уланы Якъуб, Тадай, Элинсюер
[29] деп айтылагъан Симон
19 ва артда Исагъа хыянатлыкъ этген Ягьуда Искариет.
Аллагьны Ругьун мысгъыллав
20 Сонг Иса уьюне къайта ва онда онча да кёп халкъ жыйыла чы, Исаны ва Ону якъчыларыны гьатта ашамагъа да имканлыгъы болмай. 21 Исаны къардашлары шону эшитген заманда, Ону алмагъа геле, неге тюгюл: «О гьакъылдан тайышгъан», – дей болгъанлар.
22 Ерусалимден гелген дин алимлери: «Ону ичине Зензебил
[30] гирген» ва «Жинлени буса О жинлени башчысыны гючю булан къувалай», – деп сёйлейлер.
23 Шо заман Иса, оланы Оьзюню янына чакъырып, олагъа масаллар булан сёйлемеге башлай:
– Иблис иблисни нечик къувалап бола? 24 Эгер бир пачалыкъ экиге бёлюнсе, шолай пачалыкъ тозулар. 25 Яда бир агьлю экиге бёлюнсе, шолай агьлю яшап болмас. 26 Эгер иблис оьз-оьзюне къаршы чыгъып, ону гючю бёлюнген буса, о сав къалмас, огъар ахыр къобар. 27 Гючлю бир адамны уьюне гирип, бир алдын ону байламаса, бирев де ону уьюн урламагъа болмас. Шондан сонг ону уьюн урламагъа бажарылар.
28 Гертисин сёйлеймен сизге: адамлар этген не гюнагь иш де, не капирлик де гечилежек. 29 Амма Аллагьны Ругьуна капир сёйлегенден бир заманда да гечилмес. О даимлик гюнагьы булан такъсырлы.
30 Иса бу сёзлени адамлар: «Огъар жин гирген», – деп сёйлейгени саялы айта.
Исаны анасы ва инилери
31 Сонг Исаны анасы ва инилери гелелер. Оьзлер къырда къалып, Ону чакъырмагъа йиберелер. 32 Ону айланасында кёп халкъ олтургъан болгъан. Огъар:
– Къырда Сени ананг ва инилеринг гелип, Сени сорайлар, – дейлер.
33 Иса олагъа:
– Мени анам ва инилерим кимлердир? – деп жавап бере. 34 Оьзюню айланасында олтургъанлагъа гёз къаратып:
– Мени анам ва инилерим муна булардыр. 35 Аллагь сюегенни этеген гьар ким Мени иним, къызардашым, анамдыр, – дей.
4
Чачывчуну масалы
1 Иса дагъы да кёлню ягъасында халкъгъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. Ону айланасына оьтесиз кёп халкъ жыйыла. Шо саялы О къайыкъгъа да минип, бираз ари юзе, халкъ буса кёлню ягъасында къала. 2 Иса олагъа масаллар булан кёп затланы уьйрете. О уьйрете туруп, булай дей:
3 – Тынглагъыз! Чачывчу чачмагъа чыгъа. 4 О чачагъанда, урлукъланы бирлери ёл ягъагъа тюшюп къала. Къушлар гелип оланы чёплеп ашайлар. 5 Бирлери, топурагъы аз ташкъатыш ерге тюшюп, узакъ къалмай чыгъа, неге тюгюл онда топуракъны къатлаву сай. 6 Гюн чыкъгъанда, оьсюмлюклер сёнюп къала. Тамуру терен болмагъангъа гёре, олар къуруп къала. 7 Бирлери тегенекликге тюше. Тегенеклер оьсюп, урлукъланы оьсме къоймай, янча ва олар тюшюм бермей. 8 Башгъа урлукълар берекетли топуракъгъа тюше, оьсюп оьрге гётерилмеге башлай. Оланы да бирлери юз, оьзгелери алтмыш, башгъалары буса отуз керен артыкъ тюшюм бере.
9 Сонг Иса:
– Къулакълары барлар эшитсинлер! – дей.
10 Халкъ тозулгъанда, Исаны он эки элчиси ва оьзге якъчылары Огъар масалланы гьакъында сорай. 11 О да олагъа булай дей:
– Аллагь нечик гьакимлик этегенни сырларын сизге билмеге гюч берилген. Амма башгъалагъа бары да зат масаллар булан сёйлене. 12 Мен олагъа масаллар булан сёйлейгенимни себеби:
Олар тынглап туражакълар – амма англамажакълар, къарап
туражакълар – амма гёрмежеклер.
Ёгъесе, олар товба этер эди ва оланы гюнагьлары гечилмеге
болур эди.
13 Иса сонг олагъа булай дей:
– Сиз бу масалны англамадыгъызмы? Олай буса башгъа масалланы нечик англамагъа болурсуз? 14 Чачывчуну чачагъаны Аллагьны каламыдыр. 15 Бир-биревлер ёл ягъагъа чачылгъан урлукълагъа ошайлар. Олар каламны эшите, амма шоссагьат иблис гелип, оланы юреклерине чачылгъан каламны чыгъарып ала. 16 Башгъалары буса ташкъатыш ерлеге чачылгъан урлукълагъа ошайлар. Олар Аллагьны каламын эшитгенде, ону бек сююп, шоссагьатына къабул этелер. 17 Амма олар оьзлени юреклеринде каламны тамурлашма къоймайгъаны саялы, о ончакъы узакъ турмай. Бир тюрлю аваралар чыкъгъанда яда калам учун гьызарлав башлангъанда буса, олар шоссагьат иманындан чыгъып къалалар. 18 Бирлери тегенекли ерге чачылгъан урлукълагъа ошай. Олар каламны эшителер, 19 амма бу дюньяны къайгъысы, байлыкъгъа дамагькарлыкъ ва башгъа хыяллар оларда ону сёндюре, о да тюшюм гелтирмей. 20 Башгъалары берекетли топуракъгъа чачылгъан урлукълагъа ошай. Олар каламны эшитип къабул этегенлердир. Олар яхшы тюшюм гелтирелер, бириси юз, оьзгеси алтмыш, башгъасы буса отуз керен артыкъ тюшюм гелтирелер.
Ярыкъны гьакъында
21 Иса олагъа булай дей:
– Чыракъны уьйге уьстюне бёттёбен савут къаплап яда тахны тюбюне салмакъ учун гелтиреми? Чыракъны гёрюнеген ерге орнатмакъ учун тюгюлмю дагъы гелтирегени? 22 Бир яшыртгъын зат да билинмей къалмажакъ, бир сыр да ачылмай къалмажакъ. 23 Эшитме къулакълары барлар эшитсинлер!
24 Иса булай давам эте:
– Эшитген затыгъызны уьстюнден ойлашыгъыз. Башгъаланы нечик оьлчев булан оьлчесегиз, сизге де шолай оьлченер, дагъы да къошулар. 25 Кимники бар буса, огъар дагъы да берилежек. Кимники ёкъ буса, барлары да алынажакъ.
Урлукъну гьакъындагъы масал
26 – Аллагьны гьакимлиги нечик затдыр? Айтайыкъ, бир адам топуракъгъа урлукъ чача. 27 Гечелер о юхлай, гюндюзлер тура. Шо вакътини ичинде урлукъ чыгъа, оьсе. О буса шо нечик болагъанны билмей. 28 Топуракъ оьзлюгюнден гелим бере: башлап отну, сонг башын, ондан сонг баш толтуруп бюртюкню чыгъара. 29 Бюртюк бишгенде буса, шо гьазиринде о оракъ ора. Неге тюгюл де, оракъны заманы етишген.
Гиччинев урлукъну гьакъында
30 – Аллагьны гьакимлигин дагъы да не булан тенглешдирме болабыз? Яда ону не масал булан англатмагъа бажарыла? 31 О гиччинев урлукъ йимик. Шо урлукъ бары да урлукълардан инг де гиччиси, 32 оьсген заманда буса, бары да оьсюмлюклерден бек оьсюп, терек йимик болуп къала. Ону уллу бутакъларыны салкъынында къушлар уялар тигип сыйынма болалар.
33 Адамлар англап болагъан чакъы Иса оланы дагъы да булай кёп масаллар булан уьйретип тура. 34 Масалсыз олагъа гьеч бир зат да айтмай. Оьзюню якъчыларына буса янгыз къалгъанда, бары да затны англатып бере.
Алатолпанны токътатыв
35 Шо гюн ахшам болгъанда, Иса якъчыларына:
– Кёлню бириси ягъына барайыкъ, – дей.
36 Олар да халкъны къоюп, Исаны янына къайыкъгъа минип, ёлгъа тюшелер. Олар булан бирче башгъа къайыкълар да бола. 37 Гючлю алатолпан гётерилип гете. Толкъунлар уруп, къайыкъны сувдан толтурмагъа башлай. 38 Иса къайыкъны арт янында, ястыкъгъа баш да этип, юхлап тура. Якъчылары Ону уятып:
– Устаз! Бизин батып бара турагъаныбызда Сени гьеч аваранг ёкъму? – деп сорайлар.
39 О да уянып, елге токътамагъа буюра ва кёлге:
– Токъта! Сабур бол! – дей. Ел тына ва бир шыплыкъ болуп къала. 40 Иса якъчыларына:
– Неге булай къоркъасыз? Сизин бир де иманыгъыз ёкъму? – дей. 41 Олар оьтесиз бек къоркъалар ва:
– Еллер де, кёл де Оьзюне таби болагъан Бу Кимдир? – деп бир-бирине сёйлейлер.
5
Жинли бир адамны сав болуву
1 Олар Галилея кёлню бириси ягъына, герасалыланы топурагъына гелелер. 2 Иса къайыкъдан чыкъгъанда, бир жинли адам къабурлардан чыгъып, шоссагьат Ону къаршылай. 3 Биревню де къабурларда яшайгъан бу адамны къолларын шынжырлар булан байлап, бутларын бугъавлап токътатма гючю етмей болгъан. 4 Бир нече керенлер шынжырлар ва бугъавлар булан бегитсе де, о шынжырланы уьзюп, бугъавланы бузуп къутула болгъан. Биревню де ону енгип токътатма гючю етмей болгъан. 5 Даим гечеси-гюню булан тавларда ва къабурларда акъыра ва ташлагъа уруна туруп тура болгъан.
6 Исаны гелегенин арекденокъ гёрюп, о чабып барып, Ону алдында тобукъларындан тура. 7 Гючлю тавуш булан къычырып:
– Гьей Иса, Аллагьу-Тааланы Уланы! Менден не сюесен? Аллагьны аты булан тилеймен Сагъа: магъа азап берме! – дей. 8 Неге тюгюл де, Иса: «Гьей жин! Бу адамны ичинден чыгъып тай!» – деп айтгъан болгъан.
9 Сонг Иса огъар:
– Сени атынг кимдир? – деп сорай.
– Легион
[31], – деп жавап бере о, неге тюгюл ону ичине кёп жинлер гирген болгъан.
10 Жинлер Исагъа оьзлени бу ерлерден къуваламасын деп кёп ялбаралар. 11 Онда тав бетде отлайгъан бир уллу донгуз сирив болгъан. 12 Жинлер Исагъа:
– Бизин шу донгузланы ичине гирме къой, шоларда ерлешейик, – деп тилейлер.
13 Иса да олагъа шоссагьат изну бере. Жинлер де, адамлардан чыгъып, донгузланы ичлерине гирелер. Эки мингге ювукъ донгузу булангъы сирив чабып йиберип, учурумдан таба кёлге тюшюп, сувгъа бата.
14 Донгуз сакълагъанлар къачып гетип, шагьарда ва юртларда бу хабарны яя. Адамлар да болгъан бу ишлеге къарамагъа чыгъалар. 15 Олар Исаны янына гелгенде, ичинден жинлер чыкъгъан адам гийинип олтургъанын, ону башында гьакъылы барын гёргенде, къоркъалар. 16 Бу ишни гёргенлер жинли адам ва донгузлар булан не болгъанын гелгенлеге англаталар. 17 Шо заман бары да адамлар Исагъа оьзлени ерлеринден гетсин деп тилемеге башлайлар.
18 Иса гетмеге деп къайыкъгъа минген заманда, ичинден жинлер чыкъгъан адам Ону булан бирче бармагъа оьзюне де изну берсин деп тилей. 19 Амма Иса огъар изну бермей ва:
– Уьюнге барып, Раббинг сагъа этген бары да затны ювукъларынга айт, Раббинг сагъа Оьзюню рагьмусун нечик гёрсетгенни англат, – дей.
20 О адам гетип, оьзю учун Иса нелер этгенин Оншагьар деген ерде айтмагъа башлай. Барысы да тамаша болуп къалалар.
Къызны тириливю ва авруйгъан къатынны сав болуву
21 Иса къайыкъ булан дагъы да къайтып бириси якъгъа чыкъгъанда, Ону янына кёп халкъ жыйыла. О кёлню ягъасында къала. 22 Онда синагогну башчысы болгъан Яир деген бир адам геле. Исаны гёргенде, о ерге къапланып, Ону аякъларына баш ура.
23 – Къызым авруп оьле тура. Гелип, огъар къолунгну бир тийдирсенг, о сав болуп, яшап къалажакъ эди! – деп ялбармагъа башлай. 24 Иса ону артына тюшюп гете.
Исаны арты булан, Огъар ябурулуп кёп халкъ да юрюй. 25 Онда он эки йылны узагъында къаны гетип авруйгъан бир къатын болгъан. 26 О кёп азап чегип тура болгъан. Огъар кёп эмчилер кёмек этме къарагъан. Олар учун о барын-ёгъун чыгъаргъан. Амма ону гьалы къолайлашмагъан, дагъы да бузукълашгъан. 27 Исаны гьакъындан эшитгенде, халкъны арасындан артдан таба Ону ювугъуна барып, бу къатын узатылып Ону опурагъына тие. 28 Неге тюгюл де: «Ону опурагъына бир сама тийсем, сав болуп къалажакъ эдим», – деп ойлаша. 29 Шоссагьатына ону къаны гетегени токътай ва къатын къаркъарасы аврувдан тазалангъанын гьис эте.
30 Шоссагьат Иса, Оьзюню эмли къудраты таъсир этгенни билип, бурулуп халкъгъа къарай ва:
– Мени опурагъыма ким тийди? – деп сорай.
31 Якъчылары Огъар:
– Халкъ Сагъа багъып ябурулуп гелегенни гёресен чи, Оьзюнг: «Магъа ким тийди?» – деп сорайсан, – дейлер.
32 Амма Оьзюне тийген ким экенни билме сююп, О айланасына къарай. 33 Шо заман оьзюне не болгъанны англап, бу къатын къоркъуп къартыллай туруп, Исаны аякъларына баш ура ва Огъар болгъан затны герти кюйде айта. 34 Иса огъар:
– Къызым, иманынг сени сав этди. Эсен-аман бар, аврувунгдан дагъы инжиме, – дей.
35 Иса шо сёзлени сёйлеп турагъанда, синагогну башчысы Яирни уьюнден адамлар гелип:
– Сени къызынг оьлдю. Устазны негьакъ авара этмеге негер тарыкъдыр? – дейлер.
36 Амма Иса оланы сёзлерин эшитгенде, Яирге:
– Къоркъма, янгыз иман салып къой, – дей.
37 Иса Петерден, Якъубдан ва Якъубну иниси Югьандан башгъа биревге де Оьзю булан гелмеге изну бермей. 38 Олар синагогну башчысыны уьюне гелелер ва Иса къавгъаны, къычырып йылап яс этеген адамланы гёре. 39 О ичине гире ва олагъа:
– Бу пашманлыкъ, яс негер тарыкъдыр? Къыз оьлмеген, о юхлап тура, – дей.
40 Олар буса Ону уьстюнден кюлеп къоялар. О бары да адамланы къыргъа чыгъартдыргъан сонг, къызны атасын, анасын ва Оьзю булан болгъан уьч де якъчысын да алып, къыз ятгъан ерге гире. 41 Къызны къолундан тутуп, огъар:
– Талита къум! – дей. Бу сёз: «Къызым, сагъа айтаман, тур!» – демекдир.
42 Он эки яшындагъы къыз, шоссагьат туруп, юрюмеге башлай. Муну гёргенлер бу ишге бек гьайранлыкъ этип къалалар. 43 Иса олагъа:
– Бу ишни бирев де билмесин! – деп къатты кюйде бувара ва къызгъа ашамагъа бир зат беригиз деп буюра.
6
Назаретлилер Исаны къабул этмейлер
1 Иса, ондан чыгъып, оьз шагьарына геле. Якъчылары да Ону булан гелелер. 2 Сонгугюн болгъанда, Иса синагогда адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. Кёплер Огъар тынглагъан сонг, тамаша болуп къалалар. Олар булай дей:
– Бу Адам бу затланы къайдан уьйренген? Бугъар берилген бу гьакъыл недир? Муну къоллары булан этилеген бу аламатлар нени англата? 3 Мариямны уланы, Якъубну, Юсупну, Ягьуданы ва Симонну агъасы агъач уста Бу сама тюгюлмю? Къызардашлары мунда, бизин арабызда, яшамаймы? – деп сорайлар.
Олар да Исагъа абур этмей. 4 Иса да олагъа:
– Пайхаммарны бары да ерлерде абуру бардыр, янгыз оьз ватанында, оьзюню адамларыны арасында ва оьз уьюнде ону абуру ёкъдур, – дей.
5 Шо саялы онда Иса гьеч бир муъжизат гёрсетип болмай. Янгыз бир нече авруйгъан адамланы уьстюне къолун узатып, оланы сав эте. 6 Оланы имансызлыгъына къарап, Иса тамашалыкъ эте. Сонг адамлагъа Аллагьны каламын англатмагъа айланадагъы юртлагъа гете.
Иса элчилерин Сююнч Хабарны билдирмеге йибере
7 Он эки де элчисин Оьзюню янына чакъырып, Иса оланы экев-экев этип йибермеге башлай, олагъа жинлени къувалама къудрат бере. 8 Ёлгъа оьзлер булан бир таякъдан башгъа дагъы бир зат да – не экмек, не дорба, не кисесине акъча алмасынлар деп тапшура. 9 Олагъа чарыкълар гийсинлер ва уьстюне де гийгенинден башгъа дагъы гёлек алмасынлар деп буюра. 10 Олагъа булай дей:
– Къайсы ерде бир уьйге гирсегиз, о ерден гетгинче, шо уьйде къалыгъыз. 11 Баргъан еригизде сизин къабул этмесе ва сёзлеригизге тынгламаса, ондан чыгъагъанда, аякъларыгъыздагъы чангны да силкип тайдырыгъыз. Бу олар учун буварыв болажакъ.
12 Олар ёлгъа чыгъалар ва инсанланы товба этмеге чакъыралар. 13 Олар хыйлы жинлени къувалайлар ва бир кёп аврувланы зайтун май сюртюп сав этелер.
Ягьия пайхаммарны оьлюмю
14 Гьирод гьаким Исаны гьакъында эшите, неге тюгюл Ону аты яхшы белгили болгъан. Халкъ: «Бу Адам оьлюмден тирилген Ягьия пайхаммардыр. Шо саялы бу муъжизатланы О гёрсете», – дей. 15 Башгъалары да: «О Илияс пайхаммардыр», – дей. Бирлери де: «О бырынгъы пайхаммарлар йимик бир пайхаммардыр», – дей.
16 Муну эшитгенде, Гьирод: «О мен башын гесдирген Ягьиядыр, о оьлюмден тирилген», – дей. 17-18 Ягьия Гьиродгъа: «Сагъа агъанг Филипни алдынгъы къатыны Гьиродияда булан уьйленмеге ярамай», – деп бир нече керенлер айтгъан болгъан. Гьиродияда себеп болуп, Гьирод, Ягьияны тутуп бугъавлап, туснакъгъа салмагъа буйрукъ берген.
19 Гьиродияда Ягьиядан ачув алма сююп, ону оьлтюртмеге сюе, тек шону этип болмай. 20 Неге тюгюл де, Ягьия бир сыйлы ва муъмин адам экенин билип, Гьирод ондан къоркъа ва ону къоруп сакълай. Гьирод Ягьияны сёзлерине бек сююп тынгласа да, олар ону даим рагьатсызландыра болгъан.
21 Оьзю тувгъан гюнюн белгилеп, Гьирод оьзюню айтылгъан адамлары, асгербашчылары, ва Галилеяны абурлу адамлары учун къонакълыкъ къургъанда, онгайлы гюн гелип къала. 22 Гьиродияданы къызы шонда гирип гелип, бийиме башлагъанда, о Гьиродну ва ону булан олтургъанланы кепине геле. Пача бу къызгъа:
– Сен менден не тилесенг де, мен сагъа бережекмен. 23 Менден не зат тилесенг де, гьатта пачалыгъымны яртысын тилесенг де, бережекмен, – деп ант эте.
24 Къыз да чыгъып, анасына:
– Не тилейим? – деп сорай.
– Ягьия пайхаммарны башын гес деп тиле, – дей анасы.
25 Къыз шоссагьат алгъасап, пачаны янына барып, огъар:
– Тепсиге де салып, магъа буссагьат Ягьия пайхаммарны башын бергенингни сюемен, – дей.
26 Пача бек пашман бола. Амма къонакъланы да алдында ант этгени саялы, къызны тилевюн гери урма сюймей. 27 Пача гьазиринде жаллатны чакъырып, огъар Ягьияны башын гесип гелтирмекни буюра. Жаллат, туснакъгъа барып, Ягьияны башын гесе. 28 Ону башын, тепсиге салып гелтирип, къызгъа бере. Къыз да ону элтип анасына бере. 29 Ягьияны якъчылары муну эшитгенде, гелип, ону сюегин алалар ва къабургъа салалар.
Беш минг адамны тоймакълыгъы
30 Элчилер, Исаны янына жыйылып, Огъар оьзлер не этгенни ва не уьйретгенни айталар. 31 Иса да олагъа:
– Гьали бир чет ерге барайыкъ, шонда бираз рагьатланыгъыз, – дей.
Неге тюгюл де, гелеген-гетегенлер онча да кёп бола чы, оланы гьатта ашамагъа сама заманы болмай. 32 Олар къайыкъгъа да минип, халкъдан ари бир чет ерге баралар.
33 Барагъанын гёрген бир кёп гишилер оланы таныйлар. Бары да юртлардан жыйылгъан халкъ чабып олардан алдын шонда барып токътай. 34 Къайыкъдан ягъагъа чыкъгъанда, Иса бир кёп адамланы гёре. Ону адамлагъа языгъы чыгъа, неге десе олар къойчусуз къалгъан къойлар йимик болгъан. Сонг олагъа кёп затланы англатмагъа башлай. 35 Заман геч болуп барагъанына гёре, якъчылары Исаны янына гелип:
– Бу чет ер де дюр, геч де болгъан. 36 Халкъны къайтар, айланадагъы махилеге ва юртлагъа барып, оьзлеге ашамагъа зат алсынлар, – дейлер.
37 – Олагъа ашама зат сиз беригиз, – деп жавап бере Иса.
– Биз барып аш сатып алып, оланы тойдурайыкъмы? Шону алмакъ учун чу, эки юз гюмюш акъча сама герек, – дейлер олар.
38 – Сизин нече экмегигиз бар? Барып къарап гелигиз, – дей Иса.
Олар билип:
– Беш экмегибиз де, эки балыгъыбыз да бар, – дейлер.
39 Иса олагъа бютюн халкъны гюп-гюп этип яшыл отну уьстюнде олтуртмагъа буйрукъ эте. 40 Халкъ да юз-юз, элли-элли адамдан гюплер болуп олтура. 41 Иса беш экмекни де, эки балыкъны да алып, кёкге багъып къарап, шюкюр дуа эте. Сонг, сындырып, экмеклени якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. Иса эки балыкъны да шолай барысына да пайлай. 42 Барысы да ашап тоя. 43 Къалгъан гесеклени жыйып, он эки земгилни экмекден де, балыкъдан да толтуралар. 44 Ашайгъанлар буса беш мингге ювукъ адам болгъан.
Иса сувну уьстю булан юрюй
45 Иса шоссагьат, халкъны йибергинче, якъчыларына, къайыкъгъа минип, Оьзюнден алда о бириси якъгъа, Байтсайдагъа, чыгъып турмагъа буюра. 46 Халкъны ёлгъа салгъандан сонг, дуа этмек учун, Иса тавгъа чыгъа.
47 Ахшам болгъанда, къайыкъ кёлню ортасында, Иса буса ягъада къуру ерде янгыз бола. 48 Къаршы гючлю ел эшегени саялы, О якъчыларына кюсмен чалмагъа къыйын экенни гёре. Танг къатгъынча Иса кёлню уьстю булан юрюп, оланы янына бара. Оланы янындан оьтюп гетмеге де сюе, 49 амма Ону кёлню уьстю булан юрюп гелегенин гёрюп, олар шо бир гёзге гёрюнеген затдыр деп ойлашалар ва барысы да бирче къоркъуп къычырып йиберелер. 50 Олар бары да Исаны гёрюп, бек къоркъалар. О буса шоссагьат олагъа булай дей:
– Гьалекленмегиз! Менмен! Къоркъмагъыз!
51 Сонг Иса оланы янына къайыкъгъа мине. Ел сел бола. Олар бек тамашалыкъ этип къалалар, 52 неге тюгюл олар экмеклер булангъы аламатны агьамиятлыгъын гьали де англап битмеген болгъан. Буланы барын да олар юреклерини енгилмейгенлигинден англап болмагъан.
Галилеяда аврувланы сав этив
53 Кёлню бириси ягъасына чыкъгъан сонг, олар Генисаретге баралар. Онда къайыкъны ягъагъа байлайлар. 54 Олар къайыкъдан чыгъып гелегенде, адамлар шоссагьат Исаны таный. 55 Олар айланадагъы бары да ерлеге бара. Иса къайда барса да, аврувлуланы тёшекде ятгъан гьалында Ону янына гелтирмеге башлайлар. 56 Шагьар болсун, юрт яда махи болсун – О къайда барса да, бары да ерлерде аврувланы майданлагъа гелтирелер. Аврувлар да, янгыз Оьзюню опурагъыны этегине сама бир тиймеге къойсун деп, Исагъа ялбаралар. Тийгенлени барысы да сав болалар.
7
Ата-бабаланы адатлары
1 Ерусалимден гелген бир-бир фарисейлер ва дин алимлер Исаны янына жыйылалар. 2 Олар Исаны бир-бир якъчылары мурдар кюйде, демек жувулмагъан къоллары булан ашайгъанны гёрелер. 3 Фарисейлер, бары да оьзге ягьудилер йимик, оьзлени ата-бабаларыны адатына гёре, къолларын тындырыкълы кюйде жувмай туруп ашамай болгъанлар. 4 Базардан гелгенде де, жувунмай туруп, ашамай болгъанлар. Олар дагъы да хыйлы адатланы юрюте болгъанлар. Масала, сукараланы, кажинлени ва багъыр къазанланы жувуп тазалай болгъанлар.
5 Шо саялы фарисейлер ва дин алимлер Исагъа:
– Сени якъчыларынг ата-бабаларыбызны адатларын неге бузалар, мурдар къоллары булан неге аш ашайлар? – деп сорайлар.
6 Иса олагъа булай жавап бере:
– Ешая пайхаммар сизин гьакъыгъыздан алданокъ не яхшы айтгъан дагъы. Ону китабында булай язылгъан:
Бу халкъ Магъа авзу булан гьюрмет эте,
амма оланы юреклери Менден йыракъда.
7 Олар этеген ибадат негьакъ:
олар Мени насигьатларыма тюгюл, инсанлар ойлашып
чыгъаргъан насигьатлагъа уьйрете.
8 Сиз Аллагьны буйругъун къоюп, инсанланы адатларын юрютесиз. 9 Аллагьны буйругъун гери уруп, оьзюгюзню адатларыгъызны юрютмеге нечакъы да устасыз! 10 Муса: «Атанга да, ананга да гьюрмет эт» ва: «Атасына яда анасына яман сёйлейген адам оьлюмге тарылма герек», – деп айтгъан. 11 Сиз буса атасына яда анасына: «Менден кёмек къаравулламагъыз. Мен сизге берме болагъан чакъы затымны Аллагьгъа къурбан этип бергенмен», – деп айтма ярай дейсиз. 12 О адамгъа оьзюню атасы ва анасы учун бир зат да этмей къоймагъа ихтияр бересиз. 13 Шолайлыкъда, наслудан наслугъа бериле гелеген адатыгъыз саялы Аллагьны буйругъун оьзюгюз бузасыз. Огъар ошагъан дагъы да хыйлы затланы этесиз.
«Инсанны не зат мурдар эте?»
14 Янына халкъны чакъырып, Иса булай дей:
– Барыгъыз да Магъа тынглап, англамагъа къарагъыз!
15 Инсанны мурдар этеген авзуна гиреген зат тюгюл, ону мурдар этеген авзундан чыгъагъан сёзлеридир. [
16 ]
[32]17 Халкъны янындан тайып, уьйге гиргенде, якъчылары Исагъа бу тапшурманы гьакъында сорайлар. 18 Иса:
– Гертилей де, сиз шону гьали де англамаймысыз? Инсанны ичине тышдан гелип гиреген бир зат да ону мурдарлама болмайгъанны сиз гёрмеймисиз дагъы? 19 Неге десе, о ону юрегине бармай, къарнына гире ва ондан таба чыгъып тая, – дей. Шолайлыкъда, Иса бары да ашайгъан затлар таза экенин айта.
20 Сонг Иса булай давам эте:
– Инсандан чыгъагъан зат инсанны мурдар эте. 21 Неге тюгюл де, яман хыяллар, зиналыкъ, пасатлыкъ, оьлтюрювлер, 22 уручулукъ, сутурлукъ, къылыкъсызлыкъ, гьиллачылыкъ, уятсызлыкъ, гюнчюлюк, бугьтанчылыкъ, хохабазлыкъ, авлиялыкъ – инсанны юрегинден, ичинден чыгъагъан затлар. 23 Бары да бу яман ишлер ичинден чыгъа ва инсанны мурдар эте.
Финикиялы къатынны иманы
24 Ондан чыгъып, Иса Сур ва Сайдан деген топуракълагъа бара. Мунда О бир уьйде токътай ва онда Оьзюн гиши таныгъанны сюймей, амма яшынмагъа бажарылмай. 25 Оьзюню гиччи бир къызъяшыны ичине жин гирген бир къатын, Исаны гелгенин эшитип, шоссагьат гелип Ону аякъларына баш ура. 26 О Сурия Финикиясында тувгъан бир ят къатын болгъан. О къызындан жинни къуваласын деп, Исагъа ялбарып тилей. 27 Иса огъар:
– Бир алдын яшланы ашдан тоймагъа къой. Яшланы ашын алып, итлеге бермек тюз тюгюл, – дей.
28 – Я Раббим! Итлер де тепсини тюбюнде яшлардан къалгъан аш увакъланы ашай чы, – деп жавап бере къатын.
29 – Сёйлеген бу сёзюнг учун парахатынга уьюнге барма боласан, сени къызынгдан жин чыкъды, – дей Иса огъар.
30 Къатын уьюне гелгенде, къызны жинден къутулуп, тёшекде ятып турагъанын гёре.
Къыйынлача сёйлейген сангыравну сав этив
31 Сур топурагъындан чыгъып, Иса Сайданны ичинден Оншагьар деген ерни ортасындан таба дагъы да Галилея кёлню ягъасына геле. 32 Ону янына сангырав ва къыйынлача сёйлейген бир адамны гелтирелер ва огъар къолун тийдирсин деп тилейлер. 33 Ону адамлардан ари тайышдырып, Иса бармакъларын бу адамны къулакъларына сугъа ва тюкюрюп ону тилине тие. 34 Сонг кёкге багъып къарап, кюстюнюп, огъар: «Эффата!» Демек, «Ачыл!» – дей.
35 Шоссагьат ону къулакълары эшитеген болуп къала ва къыйынлача сёйлейгени тайып, тап-таза сёйлемеге башлай. 36 Иса олагъа шуну гьакъында биревге де айтмасын деп бувара. Амма бек буваргъан чакъы, бу хабарны дагъы да бек яялар. 37 Адамлар бу ишге оьтесиз бек тамаша болалар ва:
– О бары да затны яхшы эте. Гьатта сангыравланы эшитеген эте, сёйлеп болмайгъанланы буса сёйлете! – дейлер.
8
Дёрт минг адамны тойдурув
1 Шо гюнлерде дагъы да бир кёп халкъ жыйыла ва олагъа ашама зат болмай. Иса, якъчыларын янына чакъырып, олагъа булай дей:
2 – Адамлагъа языкъсынаман. Мени янымда турагъаны муна уьч гюн бола, олагъа ашама зат ёкъ. 3 Оланы ашамагъан кююнде уьйлерине йиберсем, олар ёлда гьалсыз болурлар. Оланы бирлери буса йыракъдан гелген.
4 – Бу къадар халкъны тойдурмагъа чакъы ашны бирев де ёкъ ерден къайдан табайыкъ? – деп сорав булан жавап берелер якъчылары Огъар.
5 – Сизин нече экмегигиз бар? – деп сорай Иса олагъа.
– Етти, – деп жавап берелер олар.
6 Шо заман Иса халкъгъа ерде олтурсун деп буюра. Сонг етти де экмекни алып, бир башлап шюкюр дуа эте. Сонг сындырып якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 7 Оланы бир нече гиччи балыкълары да бола. Иса, шюкюр дуа этип, оланы да уьлешсин деп буюра. 8 Барысы да ашап тоя. Артыкъ къалгъан гесеклени жыйып, етти земгилни толтуралар. 9 Ашайгъанлар дёрт мингге ювукъ адам болгъан. Халкъны ёлгъа салгъандан сонг, 10 якъчылары да булан къайыкъгъа да минип, Иса Далманута якълагъа чыгъып гете.
Фарисейлер аламат гёрсетмекни талап эте
11 Фарисейлер гелип, Иса булан эришмеге башлайлар. Ону сынап къарамакъ учун, О оьзлеге кёкден бир аламат гёрсетсин деп тилейлер. 12 Иса теренден кюстюнюп:
– Неге бу гьалиги наслу Менден аламат гёрсетмекни талап эте? Гертисин сёйлеймен сизге: бу наслугъа аламат гёрсетилмес, – дей. 13 Оланы да къоюп, Иса къайтып къайыкъгъа мине ва кёлню бириси ягъына багъып гете.
Фарисейлени ва Гьиродну маясы
14 Якъчылары экмек алмагъа унутуп къалалар ва къайыкъда олар булан бир экмек тюгюл болмай. 15 Иса олагъа:
– Вёрегиз! Фарисейлени маясындан ва Гьиродну маясындан сакъ туругъуз, – деп бувара.
16 Олар оьз арасында:
– Гьали бизин экмеклерибиз ёкъ саялы булай айтадыр, – деп сёйлейлер.
17 Олар не сёйлейгенни билип, Иса:
– Экмеклеригиз ёгъу гьакъда неге сёйлейсиз? Гьали де гьакъылыгъыз етишип, англап битмеймисиз? Юреклеригиз гьали де шону англамаймы? 18 Гёзлеригиз бар буса да, гёрмеймисиз? Къулакъларыгъыз бар буса да, эшитмеймисиз? 19 Мен беш минг адамгъа беш экмекни пайлагъанда, къалгъан гесеклерден толтуруп, нече земгилни жыйгъаныгъыз эсигиздеми? – дей.
– Он эки, – деп жавап берелер олар.
20 – Етти экмекни дёрт минг адамгъа пайлагъанда, къалгъан затдан нече земгилни толтуруп жыйдыгъыз? – деп сорай Иса.
– Етти, – деп жавап берелер олар.
21 Шо заман Иса олагъа:
– Неге сиз гьали де англамайсыз? – дей.
Байтсайдада сокъурну сав этив
22 Иса якъчылары булан Байтсайдагъа геле. Онда къолун тийдирсин деп тилеп, Ону янына бир сокъур адамны гелтирелер. 23 Иса сокъурну къолундан тутуп, ону юртдан чыгъара. Сонг ону гёзлерине тюкюрюгюн тийдирип, ону уьстюне къолларын сала ва:
– Гьеч зат гёремисен? – деп сорай.
24 Бу адам къарап:
– Мен адамланы гёремен, олар тереклер йимик, тек олар юрюйлер, – дей.
25 Сонг Иса къолларын дагъы да ону гёзлерине сала. Бу адам гёзлерин ачып къарай. Ону гёзлери ачыла ва дагъы да къайтып яхшы гёреген бола. 26 Иса ону:
– Уьюнге бар, амма юртгъа гирме, – деп йибере.
Петерни мюкюрлюгю
27 Мундан таба Иса якъчылары да булан бирге Филиппа Къайсарияны юртларына багъып бара. Ёлда О якъчыларына:
– Адамлар Мени ким деп гьисап эте? – деп сорай.
28 – Бирлери Ягьия пайхаммар, башгъалары Илияс, биревюлери буса пайхаммарланы бириси деп гьисап эте, – деп жавап берелер якъчылары Огъар.
29 – Сиз Мен кимдир деп ойлашасыз? – деп сорай Иса олагъа.
– Сен Месигьсен! – деп жавап бере Петер. 30 Оьзюню гьакъында гьеч биревге де сёйлемесин деп, Иса олагъа къатты кюйде бувара.
Иса Оьзюне болажакъ азапланы гьакъында айта
31 Иса олагъа Оьзю, Инсанны Уланы, кёп азап чекмеге герекли болажагъын, тамазалар
[33], баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер Оьзюн инкар этежегин, оьлтюрюлежегин ва уьч гюнден сонг къайтып тирилежегин айтмагъа башлай.
32 Шону гьакъында Иса олагъа ачыкъдан айта. Петер буса, Исаны бир якъгъа чакъырып, Огъар къаршы чыгъып сёйлемеге башлай.
33 Амма Иса бурулуп якъчыларына багъып къарай ва Петерге:
– Менден ари тай, иблис! Сени Аллагь сюеген затлар тюгюл, инсан сюеген затлар ойлашдыра! – деп къатты кюйде жавап бере.
34 Сонг Иса, халкъны ва якъчыларын янына чакъырып, булай дей:
– Ким Мени булан гелмеге сюе буса, оьзюню хыялларын гери урсун, хачын да гётерип, Мени артыма тюшсюн. 35 Ким оьзюню жанын къутгъармагъа сюе буса, о шону тас этер. Амма ким Мени ва Сююнч Хабар учун оьзюню жанын тас этсе, о шону къутгъарар. 36 Инсан бютюн дюньяны къазанып, жанын тас этсе, ондан огъар не пайда болур? 37 Инсан жанын сакъламакъ учун, бары да затын бермесми? 38 Шогъар гёре бу гюнагьлы ва имансыз наслуну алдында яшайгъан ким буса да бирев Менден ва Мени сёзлеримден илыкъса, Инсанны Уланы да Атасыны макътавлугъунда сыйлы малайиклер булан гелген заманда, о адамдан оьзюнден илыгъар.
9
1 Иса булай узата:
– Гертисин сёйлеймен сизге: мунда токътагъанланы арасында Аллагь нечик гьакимлик этежегин гёрмей туруп оьлмежеклер бар.
Исаны тюрленивю
2 Алты гюнден сонг, Иса Петерни, Якъубну ва Югьанны Оьзю булан алып, оланы бир бийик тавгъа чыгъара. Онда оланы гёз алдында бирден Исаны гёрюнюшю тюрленип йибере. 3 Ону опуракълары йыртыллайгъан, гёз къамашдырагъан кюйде ап-акъ бола; ер юзюнде гьеч бир опуракъ жувувчу да дагъы артыкъ акъ этип болмасдай шолай акъ бола. 4 Олагъа Илияс ва Муса гёрюнелер. Илияс ва Муса Иса булан лакъыр этмеге башлайлар. 5 Петер Исагъа:
– Устаз! Бизин мунда болмакълыгъыбыз не яхшыдыр! Бирин Сени учун, бирин Муса учун, бирин де Илияс учун уьч чатыр къурайыкъ, – дей.
6 Олар о даражада бек къоркъгъан чы, гьатта о не айтгъанын да билмей. 7 Бу арада бир булут гелип, оланы уьстюнде салкъынлыкъ болдура. Булутдан таба:
– Бу Мени сююмлю Уланым. Огъар тынглагъыз! – деген сес чалына. 8 Бирден башларын гётерип, олар онда Исадан башгъа дагъы биревню де гёрмейлер.
9 Тавдан энишлеп гелегенде, Иса якъчыларына Оьзюн, Инсанны Уланын, оьлюмден тирилгинче, мунда гёрген затыгъызны биревге де айтмасын деп буюра.
10 Олар да бу сёзню ичинде сакълайлар, амма:
– «Оьлюмден тирилмек» демек не демекдир? – деп бир-бирине сорайлар.
11 – Башлап Илияс гелме герек деп дин алимлер неге айталар дагъы? – деп сорайлар олар.
12 Иса олагъа булай жавап бере:
– Бары да затны янгыдан тюзлемек учун, гертиден де, башлап Илияс гелмеге герек. Амма Инсанны Уланы кёп азап чегежек ва хорланажакъ деп Сыйлы Язывларда неге язылгъан? 13 Буса да Мен сизге айтайым: Илияс гелди ва лап ону гьакъында язылгъаны йимик, огъар сюйген-сюйгенин этдилер.
Жинли уланны сав этив
14 Иса якъчыларыны янына гелгенде, оланы къуршап токътагъан кёп халкъны ва олар булан эришеген дин алимлени гёре. 15 Шоссагьат Исаны гёрюп, бютюн халкъ тамашалыкъ эте ва чабып гелип, Огъар салам бере. 16 Иса якъчыларына:
– Булар булан сиз нени гьакъында эришесиз? – деп сорай.
17 Халкъны арасындан чыгъып, бириси Огъар булай жавап бере:
– Устаз, мен Сени янынга ичинде жини булангъы уланымны алып гелгенмен. О жин уланымны тилсиз этип къоя. 18 Шо жин себеп болуп, ону не ерде аврув тутса да, о ерге йыгъыла, ону авзундан гёбюк геле, тишлерин къыжырата ва санлары къурушуп къала. Ону ичинден шо жинни чыгъарсын деп, мен якъчыларынга тилеген эдим, амма олар шону чыгъарып болмадылар. 19 Иса олагъа:
– Гьей имансыз адамлар! Къачан болгъунча Мен сизин булан туражакъман? Къачан болгъунча сизге чыдап туражакъман? Ону мунда, Мени яныма гелтиригиз! – дей.
20 Яшны Исаны янына гелтирелер. Жин Исаны гёргендокъ, яшны аврув тута: о ерге йыгъыла, талашмагъа, авзундан гёбюк гелмеге башлай.
21 Шо заман Иса ону атасына:
– Бугъар булай болагъаны кёп боламы? – деп сорай.
О булай жавап бере:
– Гиччи чагъындан берли. 22 Оьлтюрмек учун, муну жин бир кёп керенлер отгъа, сувгъа салды. Эгер Сен гьеч бир зат этип бола бусанг, бизге языкъсын, бир кёмек эт хари!
23 – Эгер сен бола бусанг дегенинг недир? Иман салагъан адамны бары да затны этмеге имканлыгъы бола, – дей Иса огъар.
24 Яшны атасы шоссагьат:
– Иман саламан! Мени имансызлыгъымны енгмеге бир кёмек эт! – деп къычырып йибере.
25 Оьзлени янына кёп халкъ чабып гелегенни гёргенде, Иса жинге:
– Гьей тилсизликни ва сангыравлукъну жини! Мен сагъа буйрукъ этемен: мундан чыкъ, дагъы къайтып огъар гирме! – дей.
26 Жин бек акъырып ва яшны гючлю кюйде аврув тутдуруп, ондан чыгъып тая. Яш оьлгендей болуп, сойралып къала ва кёплер:
– О оьлдю! – дейлер. 27 Амма Иса ону къолун тута ва гётерип тургъуза. Яш тура.
28 Иса уьйге гиргенде, якъчылары Ону булан янгыз къалып, Огъар:
– Неге биз ону чыгъарып болмагъан эдик дагъы? – деп сорайлар.
29 – Бу тайпа жинлени янгыз дуа этип чыгъармагъа бола
[34], – деп жавап бере Иса.
Иса Оьзюню оьлюмю ва тириливю гьакъында янгыдан айта
30 Ондан чыгъып, олар Галилеядан таба баралар. Иса шо гьакъда бирев де билгенни сюймей. 31 Неге тюгюл де, О якъчыларына Аллагьны каламын англатмагъа сюе болгъан. Иса олагъа:
– Мени, Инсанны Уланын, инсанланы къолуна бережек. Мени оьлтюрежеклер, уьчюнчю гюн Мен къайтып тирилежекмен, – деп сёйлей.
32 Амма олар бу сёзлени маънасын англамайлар. Огъар къайтарып сорамагъа да къоркъалар.
«Ким уллудур?»
33 Олар Капернагьумгъа къайталар. Иса уьйге гиргенде, олагъа:
– Ёл бойда оьз арагъызда нени гьакъында эрише эдигиз? – деп сорай.
34 Олар иннемей токътайлар, неге тюгюл ёл бойда олар оьзлени арасында лап уллусу кимдир деп эришген болгъанлар. 35 Иса олтуруп, он эки де якъчысын янына чакъыра. Иса олагъа:
– Ким биринчи болмагъа сюе буса, о барыны да ахырынчысы, барына да къуллукъчу болсун, – дей.
36 Гиччи бир яшны алып, орталыкъгъа сала, сонг ону къучакълап, олагъа:
37 – Бир гиччи яшны Мени атымны гьюрметинден ким къабул эте буса, шо Мени де къабул этер. Мени ким къабул эте буса, о бир Мени тюгюл, Мени йибергенни де къабул этер, – дей.
38 – Устаз! Биз Сени атынг булан жинлени къувалайгъан бир адамны гёрдюк, бизинки болмагъаны саялы, биз ону токътатмагъа къарадыкъ, – дей Югьан Огъар.
39 Иса булай жавап бере:
– Ону токътатмагъыз, неге тюгюл Мени атым булан муъжизат гёрсетип, шоссагьат Мени гьакъымдан яман сёйлемеге бирев де болмас. 40 Бизге къаршы тюгюллер бизин якъчыларыбыздыр! 41 Гертисин сёйлеймен сизге: Месигьге амин болгъаныгъыз учун, ким сизге бир шинжа сув ичирсе, шо адам тийишлисин алажакъ.
Гюнагьны гьакъында
42 – Магъа иман салагъан бу гиччилерден бирин ким гюнагьгъа тартса, бойнуна тирменташ да тагъып, ону денгизге батдырмакъ оьзю учун яхшы болур.
43 Эгер къолунг сени гюнагьгъа тарта буса, ону гес! Эки къолунг да булан жагьаннемни сёнмейген отуна тюшмекден эсе, даимлик яшавгъа бир къолунг булан гирмек сагъа яхшыдыр. [
44 ]
[35] 45 Эгер аягъынг сени гюнагьгъа тарта буса, ону гес! Эки де аягъынг да булан жагьаннемге тюшмекден эсе, даимлик яшавгъа бир аягъынг булан гирмек сагъа яхшыдыр. [
46 ]
[36] 47 Эгер сени гёзюнг сени гюнагьгъа тарта буса, ону тюртюп чыгъарып къой! Эки де гёзюнг де булан жагьаннемге тюшмекден эсе, бир гёзюнг булан Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмек сагъа яхшыдыр.
48 Жагьаннемде даим оланы къаркъарасын хуртлар талап турар ва оту сёнмес.
49 Къурбангъа союлгъан гьайван туз булан тазаланагъаны йимик
[37], гьар ким де от булан тазаланажакъ.
50 Туз яхшы зат. Амма туз тузлу татывун тас этсе, огъар тузлу татывну не булан бермеге болур? Ичигизде тузугъуз болсун, бир-биригиз булан татывлукъда яшап къалыгъыз.
10
Уьйленмекни ва айрылмакъны гьакъында
1 Ондан чыгъып, Иса Ягьудея якъгъа, Ёрдан оьзенни бириси ягъына бара. Ону янына янгыдан кёп адам жыйыла ва О, Оьзюню адатына гёре, олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай.
2 Исаны янына гелген бир нече фарисейлер, Ону сынап къарамакъ учун:
– Эргишиге къатынындан айрылмагъа Мусаны Къануну ихтияр береми? – деп сорайлар.
3 – Муса сизге не буюргъан? – деп сорав булан жавап бере Иса олагъа.
4 – Муса айрылыв шагьатнама язмагъа ва къатындан айрылмагъа изну берген, – дейлер олар.
5 Иса олагъа булай жавап бере:
– Юреклеригизни хырча болмакълыгъына гёре, Муса сизге къатынларыгъыздан айрылмагъа изну берген. 6 Амма Аллагь дюньяны яратагъанда, адамланы «эргиши ва къатынгиши этип яратгъан. 7 Шогъар гёре адам ата-анасыны уьюнден чыгъып, къатыны булан бирлешежек, 8 экевю де туташ бир къаркъара болуп къалажакъ». Олар экев тюгюл, туташ бир къаркъарадыр, биревдюр. 9 Шолайлыкъда, Аллагь бирлешдиргенни инсан айырмасын!
10 Уьйде якъчылары Огъар дагъы да шо гьакъда сорайлар. 11 Иса олагъа булай дей:
– Къатынындан айырылып, башгъасын алагъан адам биринчи къатынына бакъгъан якъда зина этеген бола. 12 Эгер къатынгиши эринден айрылып, башгъагъа эрге барса, о да зина этеген бола.
Иса Аллагьдан яшлар учун рагьму тилей
13 Къолу булан тийсин деп, Исаны янына гиччи яшланы гелтирелер. Якъчылары буса оланы гирме къоймай, алып гелгенлеге урушма башлайлар. 14 Шону гёргенде, Иса ачувлана ва олагъа:
– Къоюгъуз, яшлар Мени яныма гелсинлер, олагъа пуршав этмегиз! Неге тюгюл, Аллагьны гьакимлиги тап яшлар йимиклер учундур. 15 Гертисин сёйлеймен сизге: бир гиччи яш йимик, ким Аллагьны гьакимлигин къабул этмесе, о бир заманда да шо гьакимликни тюбюне тюшмес, – дей.
16 Иса, яшланы къучакълап, уьстюне къолларын салып, олагъа Аллагьны рагьмусун тилеп дуа эте.
Байлыкъ ва къутгъарылыв
17 Иса ёлгъа чыгъа турагъанда, Ону янына чабып бир адам геле ва тизлеринден туруп, Огъар:
– Яхшы Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не этме герекмен? – деп сорай.
18 Иса огъар булай дей:
– Магъа яхшы деп сен неге айтасан? Бир Аллагьдан башгъа дагъы бирев де яхшы тюгюлдюр. 19 Сен Ону буйрукъларын билемисен? Адам оьлтюрме, зина этме, урлама, ялгъан шагьатлыкъ этме, гишини алдатма, атанга ва ананга гьюрмет эт, – дей.
20 Бу адам Огъар:
– Устаз! Мен буланы барысын да яш заманымдан берли юрютемен, – деп жавап бере.
21 Иса огъар сююв булан къарай ва:
– Сагъа юрютме тарыкъ дагъы да бир зат къалгъан. Барып бар чакъы затынгны сатып, пакъырлагъа уьлеш. Шо заман кёклерде сени хазналарынг болур. Сонг гел, Мени артыма тюш! – дей.
22 Бу сёзлени эшитгенде, о адамны бети алышынып гете ва пашман болуп, ари тая, неге тюгюл о бек бай гиши болгъан.
23 Эки ягъына къарап, Иса якъчыларына:
– Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечик къыйындыр! – дей.
24 Якъчылары Ону сёзлерине тамаша болалар. Амма Иса олагъа дагъы да булай дей:
– Балаларым! Бай адамгъа Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечакъы да къыйын болар! 25 Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден эсе, тюеге инени гёзюнден оьтмеге рагьатдыр!
26 Олар оьтесиз бек тамаша бола ва бир-бирине:
– Олай буса, ким къутгъарылмагъа болур дагъы? – деп сорайлар
27 Иса, олагъа къарап:
– Инсанлар учун бу имкансыз зат, амма Аллагь учун буса тюгюл. Аллагь учун бары да зат имканлы, – дей.
28 – Къара гьали! Муна, биз бары да затларыбызны да къоюп, Сени артынг булан юрюп турабыз, – деп сёйлемеге башлай Петер Огъар.
29 – Гертисин сёйлеймен сизге: Мени атымны гьюрмети ва Сююнч Хабар учун уьюн-эшигин, агъаларын, инилерин, къызардашларын, аталарын, аналарын, яшларын, топуракъларын къоягъан гьар-бир адам, 30 гьали бу дюньяда болагъан азаплагъа да къарамайлы, юз керен артыкъ уьйлер, агъалар, инилер, къызардашлар, аналар, яшлар, топуракълар алажакъ, гележек дюньяда даимлик яшав алажакъ. 31 Амма биринчилени бир кёплери ахырынчы, ахырынчылар буса биринчи болажакълар, – деп жавап бере Иса.
Зеведейни уланларыны тилевю
32 Иса ёлдашлары да булан Ерусалимге бармагъа ёлгъа чыгъа. Иса оланы алды булан юрюй. Ону арты булан барагъан ёлдашларын гьалеклик ва къоркъув къуршай. Он эки де якъчысын янына чакъырып, Иса Оьзюне не болажагъын сёйлемеге башлай:
33 – Муна биз Ерусалимге бара турабыз. Мен баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени къолуна берилежекмен. Олар да Мени оьлтюрмеге дуван этип, ят халкъланы къолуна бережеклер. 34 Ят халкълар Мени хорлажакълар, бетиме тюкюрежеклер, къамучу булан тюежеклер ва оьлтюрежеклер. Уьч гюнден сонг буса Мен къайтып тирилежекмен.
35 Зеведейни уланлары Якъуб ва Югьан, Исаны ювугъуна барып:
– Устаз! Сен биз сюеген затны этсин деп, Сагъа тилемеге сюебиз, – дейлер.
36 – Мен сизин учун не этгенни сюесиз? – деп сорай Иса олагъа.
37 – Сен макътавлу болгъанда, бирибизге Сени онг янынгда, бирибизге сол янынгда олтурмагъа изну бер, – дейлер олар.
38 – Сиз не тилейгенигизни билмейсиз. Башыма тюшежек азаплардан Мен оьтежек йимик, сиз де оьтюп болурмусуз? – деп сорай Иса олагъа.
39-40 – Болурбуз, – деп жавап берелер олар.
– Мени йимик сиз де азаплардан оьтежексиз. Амма Мени онг янымда яда сол янымда олтурмагъа изну бермеклик Мени ихтиярымда тюгюл. О ерлер янгыз Аллагь белгилегенлер учундур, – дей Иса олагъа.
41 Къалгъан он якъчысы шону эшитгенде, Якъубгъа ва Югьангъа къазапланмагъа башлайлар. 42 Иса буса, оланы барын да янына чакъырып, булай дей:
– Сиз билесиз: бу дюньяны башчылары халкъларына буйрукъ этелер, уллу гьакимлери де олагъа гьакимлигин гёрсетелер. 43 Амма сизин арагъызда олай болмасын. Арагъызда уллу болма сюегенигиз къалгъанларыгъызгъа къуллукъчу болуп къалсын! 44 Арагъызда биринчи болма сюегенигиз барыгъызгъа да къул болуп къалсын! 45 Инсанны Уланы да Оьзюне къуллукъ этдирмек учун тюгюл, башгъалагъа къуллукъ этмек, бир хыйлыланы къутгъармакъ ва Оьз яшавун къурбан этмек учун гелди.
Иса сокъур Бартимайны сав эте
46 Олар Еригьонгъа гелелер. Иса якъчылары ва кёп халкъ да булан Еригьондан чыгъагъан заманда, Тимайны уланы Бартимай деген бир сокъур ёл ягъада олтуруп, садагъа тилей болгъан. 47 Назаретли Иса онда экенин эшитип, о:
– Гьей Давутну Наслусу Иса! Магъа бир рагьму эт! – деп къычыра. 48 Сокъур иннемей турсун деп, бир хыйлылар огъар къайнашалар. О буса:
– Давутну Уланы! Магъа бир рагьму эт! – деп бирден-бир бек къычыра.
49 Иса токътап:
– Ону чакъырыгъыз, – дей.
Олар сокъурну чакъырып, огъар:
– Тез бол, тур! О сени чакъыра, – дейлер.
50 Бартимай уьстюндеги абасын чечип ата ва туруп Исаны янына геле. 51 Иса огъар:
– Мен сагъа не этгенни сюесен? – деп сорай.
– Устаз! Мен гёрмеге сюемен, – дей сокъур.
52 – Бар, иманынг сени къутгъарды, – дей Иса огъар. О шоссагьат гёреген болуп къала ва ёл булан Исаны артындан бара.
11
1 Ерусалимни къырыйындагъы Зайтун тавну бетинде ерлешген Байтагия булан Байтаниягъа ювукълашгъан заманда, якъчыларындан экевюн алгъа йибере туруп, 2 Иса олагъа булай дей:
– Тувра къаршыгъыздагъы юртгъа барыгъыз. Юртгъа гиргенде, оьзюне бирев де минмеген байлангъан бир къодукъну табажакъсыз. Ону чечип, мунда гелтиригиз. 3 Эгер гьеч гиши сизге: «Муну сиз неге этесиз?» – деп айтса: «Бу Раббибизге тарыкъ, О ону шоссагьат къайтаражакъ», – деп айтарсыз.
4 Олар гетелер ва орамда къапугъа байлангъан бир къодукъну табалар. Ону байлангъан еринден чечелер. 5 Шо ерде токътап турагъанланы бирлери олагъа:
– Не этесиз? Къодукъну неге чечесиз? – деп сорайлар.
6 Олар оьзлеге Иса буюргъан кюйде айталар, олар да къодукъну чечип алмагъа къоялар. 7 Къодукъну Исаны янына гелтирип, огъар уьст опуракъларын юклейлер ва Иса ону уьстюне минип олтура. 8 Исагъа гьюрмет этип, бир хыйлы адамлар, уьст опуракъларын чечип, ёлгъа яялар, башгъалары, тереклерден бутакълар гесип алып, ёлгъа яялар. 9 Адамлар Исаны алдындан ва артындан юрюй туруп:
– Гьосанна!
[38] Раббибизни аты булан Гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун!
10 Атабыз Давутну болажакъ гьакимлигине Аллагьны яхшылыгъы болсун! Кёклердеги Аллагьгъа гьосанна! – деп къычыралар.
11 Ерусалимге гелгенде, Иса, ибадатханагъа гирип, айланасындагъы бары да затгъа къарай. Гече геч болгъанда, он эки де якъчысы де булан Байтаниягъа гете.
Емишсиз инжир терек
12 Артындагъы гюн олар Байтаниядан гетип барагъанда, ач болуп, Иса ашамагъа сюе. 13 Йыракъда бир инжир терекни гёрюп, ону ягъына бара. Терекде япыракълардан къайры бир зат да тапмай, неге тюгюл де инжир бишеген заман етишмеген болгъан. 14 Шо заман Иса терекге:
– Энниден сонг бир заманда да бирев де сени емишингни ашамасын! – дей. Якъчылары да шону эшителер.
Иса ибадатханадагъы савдюгерчилени къувалай
15 Ондан олар Ерусалимге гелелер. Иса, ибадатханагъа гирип, ондагъы сатывчуланы ва алывчуланы къуваламагъа башлай. О акъча алышдырагъанланы такъчаларын ва гёгюрчюн сатагъанланы шанжалларын авдара. 16 Юк ташыйгъан гьеч биревге ибадатханадан оьтюп юрюмеге изну бермей. 17 Сонг Иса олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлап:
– Сыйлы Язывларда: «Мени уьюм бары да халкълар учун дуа этеген уьйдюр», – деп язылгъан. Сиз буса ону талавурчуланы уясына айландыргъансыз! – дей.
18 Баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер шону эшитгенде, Исаны оьлтюрмек учун, бир ёл излемеге башлайлар. Олар Исадан къоркъа болгъанлар. Неге тюгюл де, бютюн халкъ О уьйретеген затлагъа гьайран болуп тынглай болгъан.
19 Ахшам болгъанда, Иса якъчылары да булан шагьардан гете.
Иманны гючю
20 Артындагъы гюн эртен инжир терекни янындан оьтюп барагъанда, терекни тамурларындан баш бутакъларына ерли къуругъанын гёрелер. 21 Петер, тюнегюн болгъан затны эсге алып, Исагъа:
– Устаз, къара гьали! Сен налатлагъан инжир терек къуруп къалгъан, – дей.
22 Иса булай дей:
– Аллагьгъа иман салыгъыз.
23 Гертисин сёйлеймен сизге! Эгер бирев бу тавгъа: «Гётерилип, денгизге атыл!» – деп айтса, шо огъар таби болур эди. Ким юрегине шеклик гелтирмей, оьзю айтгъаны болажагъына иман салса, лап айтгъан кюйде болажакъ.
24 Шогъар гёре сизге айтаман: дуа этегенде, не зат тилесегиз де, шо сизге болажакъгъа инаныгъыз, сиз де шону алажакъсыз.
25 Дуа этмеге тургъан заманда, сизге къаршы ким буса да бирев гюнагь этген буса, ондан гечигиз. Кёклердеги Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечер. [
26 ]
[39]
Исаны ихтияры гьакъында
27 Олар дагъы да къайтып Ерусалимге гелелер. Иса ибадатханагъа гирип айланагъанда, Ону янына баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар гелелер. 28 Огъар:
– Бу ишлени Сен кимден ихтияр булан этесен? Буланы этмеге ихтиярны Сагъа ким берген? – деп сорайлар.
29 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен де сизге бир зат сорайым. Шогъар жавап берсегиз, бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни Мен де сизге айтарман. 30 Ягьияны, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа ихтияры Аллагьданмы эди яда адамларданмы эди? Магъа жавап беригиз!
31 Олар бир-бири булан эришмеге башлай:
– Эгер: «Аллагьдан эди», – десек, шо заман О: «Неге дагъы сиз огъар инанмадыгъыз?» – деп соражакъ. 32 Эгер «Инсанлардан эди», – десек ... (Олар халкъдан къоркъалар. Неге тюгюл де, бютюн халкъ Ягьияны герти пайхаммар деп гьисап эте болгъан.) 33 Шо саялы олар Исагъа:
– Биз билмейбиз, – деп жавап берелер.
– Бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни сизге Мен де айтмасман, – дей Иса олагъа.
12
Рагьмусуз юзюмчюлени гьакъындагъы масал
1 Иса олагъа масаллар булан сёйлемеге башлай:
– Бир адам юзюм бав орната, айланасын бегите, юзюм сыкъмакъ учун бир къую къаза ва бийик къаравул къош къура. Сонг бавну юзюмчюлеге ижарагъа берип, оьзю башгъа якълагъа чыгъып гете. 2 Юзюм бишгенде, юзюм бавдан гелген тюшюмню оьзюне тиеген пайын алмакъ учун, юзюмчюлени янына оьзюню бир къулун йибере. 3 Юзюмчюлер буса къулну тутуп тююп, бир зат да бермей, бош къайтаралар. 4 Юзюм бавну еси оланы янына башгъа бир къулун йибере. Олар ташлар булан уруп, башын да ярып, ону да биябур этип йиберелер. 5 Сонг бирдагъы бирин йибере. Олар ону оьлтюрелер. О дагъы да хыйлы къулларын йибере. Олар да бирлерин токъалайлар, бирлерин оьлтюрелер. 6 Ону кёп сюеген биргине-бир уланы бола. Ахырда: «Уланыма сама абур этерлер бугъай», – деп, ону да юзюмчюлени янына йибере. 7 Амма юзюмчюлер бир-бири булан: «Бу гелегени – варис. Гелигиз, ону да оьлтюрейик, шо заман ону мюлкю бизинки болуп къалыр», – деп сёйлешелер. 8 Олар тутуп ону да оьлтюрелер ва юзюм бавдан къыргъа чыгъарып ташлайлар.
9 Энни юзюм бавну еси не этежек? Гелип юзюмчюлени оьлтюрежек, бавну да башгъаларына бережек. 10 Иса олагъа:
– Сиз Сыйлы Язывларда язылгъанны бир де охумагъанмысыз дагъы?
Усталар ташлап къойгъан таш
кюрчюню аслу ташы болуп токътады.
11 Раббибиз этген шо ишни гёрмеге де гьайран чы!
12 Иса оьзлер булан сёйлейгенлер бу масал оьзлеге къаршы бакъдырылгъанын англап, Ону тутмагъа сюелер, тек халкъдан къоркъмакълыкъдан Ону къоюп, гери таялар.
Пачаныкин – пачагъа
13 Исаны терс айтылгъан сёзюн багьана этип тутмакъ учун, Ону янына фарисейлени ва Гьиродну якъчыларын йиберелер. 14 Олар да гелип Исагъа:
– Устаз! Сен туврасын айтагъан адам экенни, Аллагьны ёлунда тюз ва ачыкъ кюйде нечик яшама герекни уьйретегенингни билебиз. Биревден де къоркъмайгъанынгны, биревге де бет-хатир этмейгенингни гёребиз. Румну пачасына ясакъ бермеге герекми яда тюгюлмю? – дейлер.
15 Иса, гелгенлени экиюзлюлюгюн билип, олагъа:
– Сиз Мени неге сынап къарама сюесиз? Магъа бир гюмюш акъча гелтиригиз чи, къарайым, – дей. 16 Олар алып гелтирелер. Иса олагъа:
– Бу сурат кимникидир? Мунда кимни аты язылгъан? – деп сорай.
– Румну пачасыныки, – деп жавап берелер олар.
17 – Шолай буса, Румну пачасыныкин пачагъа, Аллагьныкин Аллагьгъа беригиз, – дей Иса.
Олар Ону жавабына тамаша болуп къалалар.
Оьлюлени тирилмеклиги гьакъында
18 Оьлюмден сонг тирилмек ёкъ деп сёйлейген саддукейлер
[40], Исаны янына гелип, Огъар булай сорайлар:
19 – Устаз, Муса бизин учун: «Эгер биревню агъасы яда инисини оьлюп, олардан авлети де болмай къатыны къалса, оьлген агъасыны наслусун узатмакъ учун, къалгъаны шо къатынны алып, авлетлер тувдурмагъа герек», – деп язгъан. 20 Етти агъа-ини болгъан. Оланы биринчиси къатын алып, авлети болмагъан кюйде оьлюп къала. 21 Шо къатынны экинчи иниси ала ва авлети болмайлы, о да оьле. Уьчюнчю иниси булан да лап шолай бола. 22 Етти де агъа-инини биринден де авлет къалмай. Барындан да артда къатын да оьле. 23 Энни оьлюлер тирилегенде, о къатын етти де агъа-иниден къайсыны къатыны болажакъ? Неге тюгюл де, оланы барысы да ону эри болгъан эди чи.
24 Иса олагъа булай жавап бере:
– Сиз не Сыйлы Язывланы, не Аллагьны къудратын билмейгенигиз саялы янгылышасыз. 25 Тирилген сонг, оьлюлер я къатын алмажакълар, я эрге бармажакълар, кёклердеги малайиклер йимик болуп къалажакълар. 26 Оьлюмден тирилмекге гелгенде буса, Мусаны китабында яллайгъан тегенек бёлекден туруп Аллагь Мусагъа: «Мен Ибрагьимни Аллагьыман, Исгьакъны Аллагьыман ва Якъубну Аллагьыман», – деп язгъан сёзлерин охумагъанмысыз? 27 Аллагь оьлюлени Аллагьы тюгюл, савланы Аллагьы. Сиз бек адашасыз.
Инг аслу буйрукъ
28 Дин алимлерден бири гелип, оланы эришивюне тынглай ва Исаны олагъа яхшы жавап берегенин гёргенде:
– Буйрукъланы инг биринчиси къайсыдыр? – деп сорай.
29 Иса огъар булай жавап бере:
– Инг биринчи буйрукъ шудур: «Тынгла, гьей Исрайыл! Аллагьыбыз болгъан Раббибиз бирдир. 30 Раббинг Аллагьны бютюн юрегинг булан, бютюн жанынг булан, бютюн гьакъылынг булан ва бютюн гючюнг булан сюй». 31 Экинчи буйрукъ муна шолай: «Ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй». Булардан уллу болуп дагъы буйрукъ ёкъдур.
32 Дин алим Огъар булай дей:
– Бек яхшы, Устаз! Аллагь бир ва Ондан къайры дагъы Аллагь ёкъ деп айтып, Сен тюз айтасан. 33 Ону бютюн юрек булан, бютюн гьакъыл булан, бютюн гюч булан сюймек, ювугъунгну оьзюнгню йимик сюймек отгъа салынып яндырылагъан бары да къурбан гьайванлардан да, бары да союлагъан къурбанлардан да артыкъдыр.
34 Ону гьакъыллы кюйде жавап берегенин эшитип, Иса огъар:
– Сен Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден йыракъда тюгюлсен, – дей.
Мундан сонг гьеч бирев де Огъар бир зат да сорамагъа болушлукъ этмей.
«Месигь кимни Уланыдыр?»
35 Ибадатханада халкъгъа Аллагьны каламын англата туруп, Иса булай дей:
– Месигь Давутну Наслусу деп дин алимлер нечик айтып болалар? 36 Аллагьны Ругьуну таъсиринден Давут булай сёйлеген чи:
Аллагь Мени Раббиме айтды:
«Мен Сени душманларынгны аякъ тюбюнге салгъынча,
гелип Мени онг ягъымда олтуруп тур».
37 Давут Исагъа Рабби деп айта болгъан сонг, О Давутну Наслусу нечик бола дагъы?
38 Уьйрете туруп, Иса булай дей:
– Дин алимлерден сакъ болугъуз. Олар узун опуракълар гийип юрюмеге сюелер, базар майданларда оьзлени гьюрметлегенни сюелер, 39 синагогларда, гьюрметли ерлерде, шатлыкъ мажлислерде тёрге чыгъып олтурмагъа сюелер. 40 Олар тул къатынланы мал-матагьын юталар, гёземелик учун узун-узун дуалар этелер! Олар Аллагьдан инг авур жазаны алажакълар!
Тул къатынны садагъасы
41 Садагъа сандыкъны къаршысында олтуруп, Иса адамланы онда акъча салагъанына къарай. Бир кёп бай гишилер кёп акъча салалар. 42 Бир ярлы тул къатын гелип, гьарангъа бир нохурат болар чакъы эки увакъ акъча сала. 43 Якъчыларын янына чакъырып, Иса булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бу ярлы тул къатын садагъа сандыкъгъа барындан да артыкъ акъча салды. 44 Неге тюгюл де, оланы барысы да акъчасыны кёплюгюнден салды, бу къатын буса оьзюню касиплигинден яшавлукъ учун къойгъан бары да затын салды.
13
Ахыр заманны аламатлары
1 Иса ибадатханадан чыгъагъанда, якъчыларындан бири Огъар:
– Устаз! Къара чы, не тизив ташлардыр, не тизив биналардыр! – дей.
2 – Сен бу уллу биналагъа гьайранлыкъ этемисен? Мунда ташны уьстюнде таш да къалмажакъ, бары да зат дагъылажакъ! – деп жавап бере Иса.
3 Иса Зайтун тавда, ибадатхананы къаршысында олтуруп турагъанда, Петер, Якъуб, Югьан ва Андрей Огъар айрыча:
4 – Айт чы бизге, бу ишлер къачан болажакъ? Бу ишлер узакъ къалмай болажагъын биз нечик билербиз? Ону нечик аламаты болажакъ? – деп сорайлар.
5 Иса олагъа англатмагъа башлай:
– Вёрегиз, сакъ болугъуз, сизин алдатмасынлар! 6 Бир кёплер: «Мен Месигьмен», – деп, Мени атым булан гелип, хыйлыланы алдатажакълар. 7 Сиз гележекде давланы да, оланы гьакъындагъы хабарланы да эшитгенде, къоркъмагъыз! Олар болмагъа герекли затлар. Амма шо заманда да ахыр заман гелип битмегендир. 8 Бир миллет башгъа миллетге, бир пачалыкъ башгъа пачалыкъгъа къаршы гётерилежек. Хыйлы ерлерде ачлыкъ ва ер тербенивлер болажакъ. Шолар барысы да, къатынгиши яш табагъанда азап чегегенде йимик, азапгъа тарывугъузну биринчи белгилери болуп токътажакъ.
9 Амма сиз гьазир болуп туругъуз! Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, сизин тутуп дуванханалагъа бережеклер, синагогларда тюежеклер, гьакимлени, пачаланы алдында токътатажакълар. Шо заман Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежексиз. 10 Амма ахыр къопгъунча, башлап бары да халкълар Сююнч Хабарны эшитмеге герек. 11 Сизин тутуп дуванханагъа алып баргъанда, не айтайыкъ деп алданокъ инжинмегиз, шо заман Аллагь сизин эсигизге не салса, шону сёйлегиз, неге тюгюл сёйлейген сиз болмажакъсыз, Аллагьны Ругьу болажакъ.
12 Агъасы инисин, иниси агъасын, атасы авлетлерин оьлюмге бережек, авлетлери ата-анасына къаршы чыгъажакълар, оланы оьлтюртежеклер. 13 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, бары да халкълар сизин гёрюп ярамайгъан болажакълар. Амма ахыргъа ерли чыдагъан къутгъарылажакъ.
14 «Мурдар этеген затны» тийишсиз ерде токътагъанын гёрген заманда (охуйгъан англасын!), ягьудеядагъылар тавлагъа къачсынлар. 15 Къалкъыдагъылар, уьйдеги затын алабыз деп, тюпге тюшюп, ерге гирмесинлер. 16 Авлакъдагъылар, уьст опуракъларын алабыз деп, уьюне къайтмасынлар. 17 Шо гюнлерде айлы болгъан ва эмчек ичиреген къатынланы гьалына адаршай! 18 Бу ишлер къышда болмасын деп дуа этигиз. 19 Шо гюнлерде олай уллу бир балагь болажакъ чы! Шолай балагь Аллагь дюньяны яратгъан замандан гьалиге ерли бир де болмагъан, гьеч болма да болмажакъ! 20 Эгер Раббибиз шо гюнлени къысгъартмагъан эди буса, бары да жанлы зат ёкъ болажакъ эди. Амма Оьзюню сайлангъанлары себеп болуп, О шо гюнлени къысгъартгъан.
21 Шо заманда сизге бирев: «Къарагъыз! Муна Месигь!» – яда: «Она О», – деп айтса, инанмагъыз. 22 Ялгъан месигьлер, ялгъан пайхаммарлар арагъа чыгъажакълар. Эгер имканлыкъ болса, аламатлар ва муъжизатлар гёрсетип, сайлангъанланы да алдатажакълар. 23 Амма сиз сакъ болугъуз! Мен сизге алданокъ бары да затны айтып бувардым.
Инсанны Уланыны экинчи керен геливю
24 – Шо гюнлени балагьындан сонг,
бирден гюнеш къаралажакъ, айны ярыгъы сёнежек,
25 юлдузлар кёкден тюшежек, кёклени къудратлары чайкъалажакъ.
26 Шо заман Инсанны Уланын уллу къудрат ва сыйлы нюр булан булутларда гелегенин гёрежеклер. 27 Ондан сонг О алдын-алдын малайиклерин йиберип, ер юзюню бир къырыйындан кёкню къырыйына ерли дюньяны дёрт де ягъындан Оьзюню сайлангъанларын бир ерге жыйдыражакъ.
28 Инжир терекден мисал алып къоюгъуз: ону бутакъларына сув тюшюп, япыракълар чыгъарагъан заманда, яй ювукълашгъанны билигиз. 29 Шолай сиз де бу затланы болагъанын гёргенде, Инсанны Уланы ювукъда экенни, етип геле турагъанны билигиз. 30 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да, гьали бар наслу яшай туруп, яшавгъа чыгъажакъ. 31 Кёк де, ер де ёкъ болуп таяжакъ, амма Мени сёзлерим бир заманда да ёкъ болмажакъ.
32 О гюнню де, о сагьатны да бирев де, гьатта кёклердеги малайиклер де, Оьзю Уланы да билмей, янгыз Атам биле. 33 Вёрегиз, юхлап турмагъыз! Шону сагьаты къачан гележегин билмейсиз. 34 О ёлгъа чыгъагъан бир адамны гьалына ошай: о адам уьюнден гетегенде, къулларыны гьарисине оьз ишин тапшуруп, уьйге къарамакъны, къапучугъа буса даим айыкъ турмакъны буюра. 35 Гьасили, айыкъ туругъуз! Неге тюгюл де, уьйню еси не вакъти гележегин – ахшаммы, гечортадамы, хоразлар къычырагъан тавукъчакъдамы яда гюн чыкъгъанда эртенми – билмейсиз. 36 О хапарсыздан гелип, сизин юхлай туруп тапмасын! 37 Сизге айтагъанымны бары да адамлагъа айтаман: айыкъ туругъуз!
14
Исагъа къаршы питне
1 Ягьуди Пасха ва Маясыз Экмекни байрамы болма эки гюн къала. Баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер Исаны гьилла булан тутуп оьлтюрмеге ёл излей. 2 Олар:
– Байрам гюнлерде этмеге тарыкъ тюгюл, дагъы ёгъесе халкъ баш гётережек, – дейлер.
3 Иса Байтанияда яман гён аврувдан авруйгъан Симонну уьюнде къонакълыкъда болгъан. О янтайып турагъанда, ичинде бек багьалы нард деген атир ийисли таза май къуюлгъан чыны кажинни де тутуп, онда бир къатынгиши гирип геле. Кажинни сындырып, о майны Исаны башына тёге. 4 Къонакъланы бирлери огъар ачувлана ва бир-бирине:
– Булай багьалы майны не учун шолай зая эте? 5 Шону чу уьч юз гюмюш акъчадан да артыкъгъа сатып, пакъырлагъа садагъа этип бермеге ярай эди! – деп сёйлейлер ва къатынгъа бек айып этмеге башлайлар.
6 Амма Иса булай дей:
– Къатынны парахат къоюгъуз! Огъар неге къайнашасыз? Мени учун о бир яхшы иш этди! 7 Пакъырлар даим сизин яныгъызда болажакъ, не заман сюйсегиз де, олагъа яхшылыкъ этмеге болажакъсыз. Мен буса даим яныгъызда болмажакъман. 8 Къатын къолундан гелеген затын этди. Гёммеге гьазирлемек учун, о Мени чархыма май тёкдю. 9 Гертисин сёйлеймен сизге: бу Сююнч Хабар бютюн дюньяны не еринде билдирилсе де, бу къатын этген иш сёйленежек ва оьзю эсге алынажакъ.
Ягьуданы хыянатлыгъы
10 Шо вакъти Исаны он эки де якъчысыны бири болгъан Ягьуда Искариет, Ону баш дин къуллукъчуланы къолуна бермек учун, оланы янына гете. 11 Олар шону эшитип, сююнелер ва огъар акъча бермеге сёз берелер. Ягьуда Исагъа хыянатлыкъ этмек учун онгайлы мюгьлет ахтарып айлана.
Пасха байрам аш
12 Ягьуди Пасхагъа къурбан къозусу союлагъан Маясыз Экмекни байрамыны биринчи гюнюнде якъчылары Исагъа:
– Пасха ашны Сен къайда ашама сюесен? Биз барып гьазирлейик, – дейлер.
13 Иса якъчыларындан экевюн йибере туруп, олагъа булай дей:
– Шагьаргъа барыгъыз. Сизге онда кажин булан сув алып барагъан бир адам къаршылашар. Ону арты булан барарсыз. 14 О гирген уьйню есине: «Устаз, Пасха байрам аш ашамакъ учун якъчыларым да булан уьюнгде жыйылма болагъан ер къайдадыр деп сорай эди», – деп айтарсыз. 15 О сизге оьрде ясалгъан, бары да зат гьазирленген бир уллу отав уьйню гёрсетежек. Бизин учун ахшам ашны шонда онгарыгъыз.
16 Якъчылары ёлгъа тюшелер ва шагьаргъа гелгенде, бары да затны Иса айтгъан кюйде болуп табалар. Онда олар ягьуди Пасха ашны гьазирлейлер.
17 Ахшам он эки якъчысы да булан Иса шонда геле. 18 Олар тепсиде олтуруп ашап турагъанда, Иса:
– Гертисин сёйлеймен сизге: Мени булан бирге тепсиде олтуруп ашап турагъанлардан биригиз Магъа хыянатлыкъ этежексиз, – дей.
19 Олар бек пашман болалар ва бирерлеп:
– Шо мен тюгюлмендир чи? – деп сорамагъа башлайлар.
20 Иса олагъа булай жавап бере:
– Он экевден шо бирев экмегин Мени булан бир сукарагъа мандырагъаныгъыз болажакъ! 21 Сыйлы Язывларда Оьзюню гьакъында язылгъаны йимик, Мен, Инсанны Уланы, оьлме герекмен. Амма Инсанны Уланына хыянатлыкъ этген адамны гьалына адаршай! О адам анадан тувмай къалгъан буса яхшы эди!
22 Олар ашайгъанда, Иса экмек алып, шюкюр дуа да этип, сындырып якъчыларына пайлай. Сонг:
– Алыгъыз, бу Мени къаркъарамдыр! – дей.
23 Сонг О бир аякъны ала, шюкюр дуа да этип, олагъа бере ва барысы да ондан ичелер. 24 Иса булай дей:
– Бу аякъ хыйлыланы гюнагьларын гечдирмек учун тёгюлежек къанымдыр. О къан Аллагьны ва Ону халкъыны арасындагъы разилешивню белгисидир. 25 Гертисин сёйлеймен сизге: Аллагь толу кюйде гьакимлик этеген заман гелгинче, Мен юзюмден этилген чагъырны дагъы ичмежекмен. О заман янгы чагъыр ичежекмен. 26 Аллагьгъа макътав йыр йырлагъандан сонг, олар Зайтун тавгъа гетелер.
Петер Исаны инкар этмежекге сёз бере
27 Шонда Иса якъчыларына булай дей:
– Сиз барыгъыз да Мени къоюп гетежексиз. Сыйлы Язывларда: «Къойчуну оьлтюрежек, сиривдеги къойлары чачылышажакъ», – деп язылгъан чы. 28 Мен оьлюп тирилген сонг, сизден алда Галилеягъа барып туражакъман.
29 – Эгер Сени бары да инкар этсе де, мен инкар этмесмен! – дей Петер Огъар.
30 Шо заман Иса огъар:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бугюн, гьатта бу гече хораз эки керен къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен, – дей.
31 Амма Петер:
– Магъа Сени булан бирге оьлюп гетмеге тюшсе де, мен Сени инкар этмесмен! – деп дагъы да къаныгъывлу кюйде такрарлай. Оьзгелери де шолай дейлер.
Иса Гетсамания бавунда
32 Мундан сонг олар Гетсамания деген бир ерге гелелер. Иса якъчыларына:
– Мен дуа этип битгинче, сиз мунда олтуруп туругъуз, – дей.
33 О Петерни, Якъубну ва Югьанны Оьзю булан ала, къайгъырмагъа ва гьалекленмеге башлай. 34 Олагъа:
– Юрегимни терен къайгъы басгъан, мунда Мени булан къалып, юхламай туругъуз! – дей.
35 Бираз ари тайып, ерге къапланып, шо мюгьлет болма тарыкълы зат, имканлы буса, Оьзюне етмесин деп, дуа этмеге башлай. 36 Иса:
– Атам! Сени къудратынг етмейген зат ёкъ. Мени бу къысматдан къутгъар! Амма Мен сюеген кюйде тюгюл, Сен сюеген кюйде болсун, – дей.
37 Иса къайтып якъчыларыны янына гелгенде, оланы юхлай туруп таба. Петерге булай дей:
– Сен юхлаймысан? Бир сагьат сама юхламай туруп болмадынгмы? 38 Юхламагъыз. Болажакъ сынавлардан оьтмек учун дуа этигиз. Юрек хыял этсе де, къаркъараны буса гючю ёкъдур!
39 О дагъы да ари тайып, алдагъы дуасындагъы сёзлени айта туруп дуа эте. 40 Къайтып гелгенде, якъчыларын дагъы да юхлай туруп таба. Олар юхусундан гёзлерин ачып болмайлар. Огъар не жавап берегенин билмейлер.
41 Уьчюнчю гезик де оланы янына гелип, Иса:
– Сиз гьали де ятып юхлап рагьатланамысыз? Таманыгъыз! Заман етишген. Мен, Инсанны Уланы, гюнагьлыланы къолуна бериле тураман. 42 Туругъуз, гетейик! Муна, гьали Магъа хыянатлыкъ этеген адам да ювукълашып геле, – дей.
Исаны тутулуву
43 Иса бу сёзлени сёйлеп турагъанда, шоссагьат он эки якъчысыны бириси болгъан Ягьуда геле. Ону булан бирге баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар йиберген къылычлары ва таякълары булангъы кёп халкъ да бола. 44 Исагъа хыянатлыкъ этеген Ягьуда олар булан:
– Мен Оьзюн оьбежек Адам Исадыр. Ону тутарсыз, тек Ону сакълыкъ булан элтерсиз, – деп алданокъ сёйлешген болгъан.
45 Шоссагьат о Исагъа ювукълашып:
– Устаз, – деп, Ону оьбе.
46 Шо заман Исаны туталар. 47 Ону янында токътагъан якъчыларындан бири, къылычын да сувуруп, уруп дин къуллукъчуланы башчысыны къулуну къулагъын гесип тюшюре. 48 Шо заман Иса олагъа булай дей:
– Сиз Мени уьстюме, бир жинаятчыны тутагъанда йимик, къылычлар да, таякълар да булан гелгенсиз. 49 Мен гьар гюн сизин булан ибадатханада болуп, сизге Аллагьны каламын англатып турдум, сиз де Мени тутмадыгъыз. Амма Сыйлы Язывларда язылгъан сёзлер яшавгъа чыкъмагъа герек!
50 Шо заман бары да якъчылары Исаны къоюп къачалар. 51 Исаны артындан гелегенлени арасында ялангъач къаркъарасына кетен шаршав чырмалгъан бир жагьил улан болгъан. Олар ону да туталар. 52 Амма о улан, оланы къолунда шаршавун да къоюп, сыпкъырылып, ялангъач кююнде къачып гете.
Ягьудилени оьр мажлисини алдында
53 Исаны дин къуллукъчуланы башчысыны янына гелтирелер. Онда бары да баш дин къуллукъчулар, тамазалар ва дин алимлер де жыйылалар. 54 Петер буса дин къуллукъчуланы башчысыны абзарына ерли, арекден туруп, Исаны арты булан юрюй. Онда отну алдында да олтуруп, къаравулчулар булан бирге исси болуп тура. 55 Баш дин къуллукъчулар ва бютюн ягьудилени оьр мажлиси буса Исаны оьлтюрмек учун Огъар къаршы ялгъан шагьатлар ахтарып айланалар. Амма Ону айыбын тапмайлар. 56 Кёплер Огъар къаршы ялгъан шагьатлыкъ этсе де, оланы шагьатлыкълары бир-бирине къыйышмай.
57 Огъар къаршы булай ялгъан шагьатлыкъ этегенлери де бола:
58 – Биз Ону къол булан ишленген бу ибадатхананы Мен дагъытажакъман, уьч гюнден къол булан ишленмеген башгъасын тигежекмен деп сёйлейгенин эшитдик.
59 Амма оланы ялгъан шагьатлыкълары мунда да бир-бирине къыйышмай. 60 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы ортагъа чыгъып, Исагъа:
– Неге бир жавап да бермейсен? Буланы Сагъа айтагъанларына къаршы айтмагъа затынг ёкъму? – деп сорай.
61 Иса сёйлемей токътай ва гьеч жавап бермей. Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы Огъар:
– Аллагьу-Тааланы Уланы ва Месигь Сенмисен? – деп дагъы да сорай.
62 – Менмен. Инсанны Уланын да бары да затгъа гючю етеген Аллагьны онг ягъында олтуруп, кёкню булутларыны уьстюнде гелегенин гёрежексиз, – деп жавап бере Иса.
63 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы, уьст опуракъларын йыртып йиберип:
– Бизге дагъы шагьатлар негер тарыкъдыр? 64 Муну Аллагьгъа къаршы капир затланы сёйлейгенин эшитдигиз! Сиз нечик ойлашасыз? – дей.
Оланы барысы да О айыплы ва оьлтюрюлме герек деп гьисап эте. 65 Бирлери Ону бетине тюкюрмеге, гёзлерин байлап, токъаламагъа башлайлар.
– Къайда, пайхаммарлыгъынгны гёрсет, – дей. Къаравулчулар да Ону аралап тюймеге башлайлар.
Петер Исаны инкар эте
66 Петер тюпде, абзарда турагъанда, ону янына дин къуллукъчуланы башчысыны къаравашларындан бириси геле. 67 Отда исинип турагъан Петерни гёргенде, огъар яхшы тикленип къарап:
– Шо назаретли Иса булан сен де бар эдинг чи, – дей.
68 – Сен нени гьакъында сёйлейгенингни билмеймен ва англамайман, – деп инкар этип, Петер къабакъ тюпге багъып чыгъып гете. Шо заман хораз къычыра.
69 Къараваш, Петерни дагъы да гёрюп, янында токътагъанлагъа:
– Бу да олардан биревю, – деп сёйлемеге башлай.
70 Петер дагъы да инкар эте. Арадан бираз заман оьтген сонг, онда токътагъанлар Петерге дагъы да:
– Сен оланы биревю экенинг герти. Сен де галилеялысан чы, – дейлер.
71 – Сиз айтагъан Адамны мен танымайман, – деп, ант этмеге башлай о.
72 Шо заман хораз экинчи керен де къычыра. «Хораз эки керен къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен», – деп Иса айтгъан сёзлени Петер шо заман эсине гелтире ва гьынкъ этип йыламагъа башлай.
15
Исадан сорав алына
1 Эртен тез вакъти баш дин къуллукъчулар, тамазалар, дин алимлер ва ягьудилени оьр мажлисини оьзге бары да ортакъчылары генгеш этгенден сонг, Исаны байлап алып барып, Пилатгъа берелер. 2 Пилат Огъар:
– Сен ягьудилени пачасымысан? – деп сорай.
– Оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
3 Баш дин къуллукъчулар Ону кёп ишлерде айыпламагъа башлайлар. 4 Пилат дагъы да Огъар:
– Сен гьеч жавап бермежекмисен? Гёремисен, Сени нечакъы ишлерде айыплайлар! – деп сорай. 5 Амма Иса огъар дагъы бир жавап да бермей. Шо Пилатны бек тамаша эте.
«Исамы, Бараббамы?»
6 Гьакимни тутулуп туснакъ этилгенлени бирисин ягьуди Пасха байрамда халкъны тилевюне гёре азат этеген адаты болгъан. 7 Шо вакътилерде хозгъавулну заманында адам оьлтюрген башгётеривчюлер булан бирче туснакъда турагъан Барабба деген бирев болгъан. 8 Халкъ гелип:
– Бизге адатлы гьалда этеген затынгны эт, – деп Пилатгъа тилемеге башлай.
9 – Сюйсегиз, мен сизин учун ягьудилени пачасын чыгъараймы? – дей Пилат олагъа.
10 Неге тюгюл де, Пилат баш дин къуллукъчулар Исаны гюллемекликден тутдургъанын биле. 11 Баш дин къуллукъчулар буса Исаны тюгюл, Бараббаны чыгъарсын деп тилемеге халкъны бакъдыралар. 12 Амма Пилат олагъа:
– Олай буса, ягьудилени пачасы деп айтылагъан адамгъа мен не этейим дагъы? – деп дагъы да сорай.
13 Олар да жавап бере туруп, къычырып:
– Ону хачгъа ил! – дейлер.
14 – Бу не яманлыкъ этген? – деп сорай о.
– Ону хачгъа ил! – деп дагъы да бек къычыралар олар.
15 Шо заман Пилат халкъны рази этмек учун, Бараббаны чыгъара, Исаны буса къамучу булан тюйдюрген сонг, хачгъа илмек учун йибере.
Исаны хорлайлар
16 Асгерлер Исаны бекликни ичине, преторий деген ерге гийирелер ва Ону айланасына оьзлени асгер бёлюгюн жыялар. 17 Огъар бир авур къызыл аба, башына да тегенеклерден эшилип этилген бир таж гийдирелер.
18 – Яшасын ягьудилени пачасы! – деп къычырып, мысгъылламагъа башлайлар.
19 Ону башына таякълар булан уралар, бетине тюкюрелер, Огъар сужда этеген болуп гёрюнюп, Ону алдында тизлеринден югюнелер. 20 Ону мысгъыллап ялкъгъан сонг, авур къызыл абаны уьстюнден чечип алалар. Къайтара оьзюню опуракъларын гийдирип, хачгъа илмеге алып гетелер.
Исаны хачгъа илелер
21 Искендер булан Руфну атасы, киринейли Симон деген бирев авлакъдан къайтывунда шо ерден оьтюп бара болгъан. Исаны илежек хачны гётерип юрюмеге ону борчлу этелер. 22 Исаны Голгота, демек «Такъаны ери» деп айтылагъан ерге гелтирелер. 23 Огъар ичмеге эсден тайдырагъан затлар къошулгъан чагъыр берелер. Амма Иса ону ичмей. 24 Сонг асгерлер Ону хачгъа илелер ва ким не алажакъ деп чёп салып, Ону опуракъларын пайлап алалар.
25 Ону хачгъа илгенде, эртен сагьат тогъуз вакъти болгъан.
26 Ону айыбын гёрсетеген такътагъа «Ягьудилени пачасы» деп языла.
27 Ону булан бирге, бирин онг ягъында, биревюн де сол ягъында, эки талавурчуну да хачгъа илелер. [
28 ]
[41] 29-30 Ондан оьтегенлер, башларын чайкъай туруп, Огъар:
– Гьы, Сен чи, ибадатхананы дагъытып, уьч гюнден ону къайтарып къурагъан Адам эдинг! Энни Оьзюнгню къутгъар! Илинген хачынгдан тюш гьали! – деп мысгъыллап сёйлейлер.
31 Шолай баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер, Ону мысгъыллай туруп:
– Башгъаланы къутгъара эди, Оьзюн буса къутгъарып болмай! 32 Къой, гёрейик, Исрайылны пачасы, Месигь хачдан тюшсюн гьали, шону гёрсек, биз де иман саларбыз, – деп бир-бирине сёйлейлер. Ону булан бирче илингенлер де Огъар сёгюшелер.
Исаны оьлюмю
33 Тюшде сагьат он экиден уьчге ерли бютюн уьлкени къарангылыкъ къуршай. 34 Тюшде сагьат уьч вакътиде Иса гючлю тавуш булан:
– Эли, Эли, лама сабакътаны? Демек, «Аллагьым, Аллагьым! Мени не саялы ташлап къойдунг?» – деп къычыра.
35 Онда болгъанлардан бирлери муну эшитгенде:
– Къарагъыз чы! О Илиясны чакъыра! – дей.
36 Бирев чабып барып, чюпюрекни ачыгъан чагъыргъа чомуп, ону таякъны башына да илип, Исагъа авзун бавукъ этмеге узата. Сонг:
– Къой, къарайыкъ, Илияс гелип, Ону хачдан тюшюрерми экен? – дей.
37 Иса буса бек къычырып аваз этип, жан бере.
38 Шо мюгьлетде ибадатханадагъы перде, уьстден тюпге ерли ярылып, эки бёлюне. 39 Ону къаршысында токътагъан юз асгерни башчысы, Иса жан береген кююн гёргенде:
– Гертилей де, Бу Адам Аллагьны Уланы болгъан, – дей.
40 Мунда йыракъдан туруп къарагъан къатынгишилер де бола. Оланы арасында Маждаллы Мариям, Юсупну ва гиччи Якъубну анасы Мариям ва Саломия да бола. 41 Иса Галилеяда турагъанда, олар Ону арты булан гелгенлер ва Огъар кёмек этгенлер. Онда Иса булан бирче Ерусалимге гелген дагъы да кёп къатынгишилер де бола.
Исаны гёмюв
42 О гюн гьазирлик гюню, демек сонгугюнню алдындагъы гюн болгъан ва геч заман болгъан. 43 Ягьудилени оьр мажлисини гёрмекли ортакъчыларындан бири болгъан ва Аллагьны гьакимлик этеген заманын къаравуллайгъан ариматеялы Юсуп геле ва Пилатны янына гирмеге тавакаллыкъ этип, Исаны сюегин бермекни тилей. 44 Пилат Исаны шолай тез оьлгенине тамашалыкъ эте ва юз асгерни башчысын чакъырып:
– Оьлгени хыйлы боламы? – деп сорай.
45 Юз асгерни башчысыны хабарын эшитгенде, Пилат Юсупгъа сюекни алма изну бере. 46 О сатып кетен гебин ала, Исаны хачгъа илинген еринден тюшюре, Ону кетен гебинге чырмай ва ярны оюп этилген бир къабургъа салып, ону алдын таш булан яба. 47 Маждаллы Мариям ва Ёсейни анасы Мариям къарап Исаны къайда салгъанын гёрелер.
16
Исаны тирилмеклиги
1 Сонгугюн оьтгенден сонг, Маждаллы Мариям, Якъубну анасы Мариям ва Саломия барып Исаны сюегине сюртмек учун атирлер сатып алалар. 2 Къаттыгюн эртен кёп тез вакъти гюн чыкъгъандокъ, олар къабургъа гелелер. 3 Олар:
– Къабурну алдындагъы ташны бизге ким тайдырып берир, – деп бир-бирине сёйлейлер. 4 Къараса, олар ташны къабурну алдындан йылышгъанын гёрелер. Таш буса бек уллу таш болгъан. 5 Къабургъа гиргенде, олар акъ опуракълар да гийип, онг якъда олтургъан бир жагьил уланны гёрелер, ондан бек къоркъалар.
6 О улан олагъа:
– Къоркъмагъыз! Сиз хачгъа илинген назаретли Исаны излейсиздир. О тирилди. О мунда тюгюл. Муна О салынгъан ер. 7 Гьали барып Петерге де, Исаны оьзге якъчыларына да айтыгъыз: Иса сизден алда Галилеягъа барып туражакъ. Сизге айтгъаны йимик, Ону онда гёрежексиз, – дей.
8 Къатынлар къабурдан чыгъып къачалар, къоркъуп, бек гьайран болалар. Къоркъмакълыкъдан биревге бир зат да айтып болмай къалалар.
Тирилген Иса булан ёлугъув
9 Жуманы биринчи гюнюнде эртен тез тирилген Иса башлап Маждаллы Мариямгъа гёрюне. Бу къатындан Иса етти жинни къувалап чыгъаргъан болгъан. 10 Мариям да барып шо гьакъда Иса булан бирче болгъанлагъа айта. Олар буса яс тутуп терен къайгъыда болгъан. 11 Амма олар Иса тирилгенни ва огъар гёрюнгенни эшитгенде, инанмайлар.
12 Мундан сонг Иса юртгъа барма деп ёлгъа чыкъгъан якъчыларыны экевюне башгъа бир келпетде гёрюне. 13 Олар да къайтып гелип, шо гьакъда къалгъанлагъа айталар, амма олагъа да инанмайлар.
14 Ахырда да О ашап турагъан он бир якъчысына гёрюне. Иса Оьзюню тирилгенин гёргенлеге инанмагъаны учун, имансызлыгъы ва юреклерини енгилмейгени учун, олагъа айып эте.
Иса якъчыларын бютюн дюньягъа йибере
15 Иса олагъа булай дей:
– Бютюн дюньягъа барып айланыгъыз, Сююнч Хабарны бары да адамлагъа билдиригиз. 16 Сююнч Хабаргъа иман салып, сувгъа чомдурулуп, Аллагьгъа тапшурулгъанлар къутгъарылажакълар. Иман салмайгъанлагъа буса дуван этилежек. 17 Иман салагъанлар булай аламатлар гёрсетмеге болажакълар: Мени атым булан жинлени къувалажакълар, янгы тиллерде сёйлежеклер. 18 Олар къоллары булан йыланланы тутуп болажакълар, гьатта оьлтюреген загьруну ичсе де, олагъа зарал болмажакъ, къолун тийдирип, аврувланы сав этежеклер.
19 Раббибиз Иса олар булан сёйлегенден сонг, кёкге гётериле ва Аллагьны онг янында олтура. 20 Якъчылары буса барып Раббибизни сёзюн бары да ерлерде билдирелер. Раббибиз олагъа кёмек эте, гьайран аламатлар гёрсетмек булан оланы сёзлерин гертилей.
Лукъаны Инжили
***
Уьчюнчю Инжилни Лукъа язгъан. Касбусуна гёре Лукъа эмчи болгъан. Ят халкъланы арасындан чыгъып, Исагъа иман салгъанланы сыдраларына къошулуп, о Аллагьны ёлунда къайратлы кюйде чалышма башлай. Элчи Павелни Исаны гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан сапарларында Лукъа кёп гезиклер ону булан бирче болгъан. Оьзюню Инжилин о Теофилге багъышлагъан. Лукъа огъар гьакъыкъатда Иса Ким болгъанын, инсанлагъа О не этип гетгенин гёрсетмеге сюйген. Оьзюн шо къаст бюс-бютюнлей елеген Лукъа ишине бек тындырыкълы кюйде гиришген. О Исаны бу дюньядагъы яшавуна, этип гетген ишлерине шагьат болгъанлардан сорамагъа, Ону гьакъында язылып къалгъан маълуматланы жыймагъа къасткъылгъан.
Лукъа Инжилинде оьзюне белгили болгъан маълуматланы барын да гёрсетип берген. Китабыны лап башында о Ягьия пайхаммарны ва Иса Месигьни тувмакълыгъы булан байлавлу агьвалатланы гьакъында тындырыкълы кюйде хабарлай. Мисал учун, Исаны яшлыгъы гьакъда янгыз о яза. Лукъа Исаны яшавун шо девюрдеги тарихи агьвалатлар булан байлавлу этип гёрсете. Бары да шо агьвалатланы гьакъындагъы хабар янгыз Оьзю Исаны айланасындагъылагъа тюгюл, сав дюньягъа бакъдырылгъан болгъан.
1
Гиришив
1 Арабызда болуп гетген агьвалатланы гьакъында бир хыйлылар хабарлар тизме башлагъанлар. 2 Башындан тутуп шо агьвалатланы оьзлер гёргенлер ва Аллагьны каламына къуллукъ этегенлер бизге шо гьакъда англатды. 3 Мен де, гьей гьюрметли Теофил, башындан тутуп тындырыкълы кюйде ахтаргъандан сонг, шоланы барын да бир ягъадан сагъа язмагъа токъташдым, 4 сагъа уьйретилген шо илмуну гьакълыгъын сен билсин деп айтып.
Ягьия пайхаммар туважагъы билдириле
5 Ягьудеяны гьакими Гьиродну заманында дин къуллукъчу
[42] Абияны бёлюгюнден Закария деген бир дин къуллукъчу ва Гьарунну тухумундан Элизабет деген ону къатыны болгъан.
6 Олар экевю де, Аллагьны алдында муъмин болуп, Раббибизни бары да буйрукъларындан ва насигьатларындан тайышмай иш гёргенлер.
7 Оланы авлети болмагъан. Элизабетден яш болмай болгъан. Ондан къайры да, экевюне де хыйлы йыллар да бола болгъан.
8 Бир керен ибадатханада къуллукъ этмеге ону бёлюгюне гезик гелген заманда,
9 дин къуллукъчуланы адатына гёре чёп салгъанда, арив ийисли затлар яндырмакъ
[43] учун, Раббибизни ибадатханасына гирмеге Закариягъа чёп чыгъа.
10 Арив ийисли затлар яндырылып битгинче, ибадатханадан тышда токътап кёп халкъ дуа этип тура болгъан.
11 Шо заман Закариягъа Раббибизни бир малайиги гелип гёрюне. О арив ийисли затлар яндырылагъан ерни онг янында токътай. 12 Малайикни гёргенде, Закария адай ва бек къоркъа. 13 Малайик буса огъар булай дей:
– Къоркъма, Закария! Сени дуанг къабул этилди. Къатынынг Элизабет сагъа бир улан табажакъ, огъар да Ягьия деп ат къояжакъсан. 14 О сагъа уллу сююнч ва шатлыкъ гелтирежек ва ону тувмакълыгъына кёплер сююнежеклер. 15 Ягьия Раббибизни алдында уллу адам болажакъ, чагъыр ва оьзге ички ичмежек, анасындан тувгъандан тутуп онда Аллагьны Ругьуну гючю болажакъ. 16 Исрайылны халкъындан кёплерин оьзлени Аллагьы болгъан Раббибизге иман салдыражакъ. 17 О аталарын авлетлери булан ярашдыражакъ, енгилмейгенлени муъминликни ёлуна къайтаражакъ. Раббибизни геливюне халкъны гьазирлемек учун, о Илияс пайхаммарныки йимик ругь ва къудрат булан Ону алды булан гележек.
18 Закария малайикге:
– Мен ону неден билермен? Мен чи бир къарт адамман, къатыныма да хыйлы йыллар бола, – деп сорай.
19 – Мен Аллагьны алдында турагъан Жабрайылман, сени булан сёйлемек ва бу сююнчню сагъа билдирмек учун йиберилип гелгенмен. 20 Заманы етишгенде, гьакълыгъы билинежек мени сёзлериме инанмагъанынг саялы, сени тилинг тутулуп, бу затлар болгъунча, сёйлеп болмай туражакъсан, – деп жавап бере огъар малайик.
21 Къырда Закарияны чыкъмакълыгъын къаравуллап токътагъан халкъ ону ибадатханадан чыкъмай олай узакъ къалып турагъанына тамашалыкъ эте. 22 Чыкъгъан заманда, Закария олагъа сёйлеп болмай. Олар да ибадатханада Закариягъа бир гёрюнюш гёрюнгенни англай. Закария олагъа ишаралар булан англата, тили тутулгъан кююнде къала.
23 Ибадат гюнлери битгенден сонг, о уьюне къайта. 24 Бир нечакъы замандан сонг, къатыны Элизабет яшгъа токътай ва беш ай уьюнден чыкъмай туруп, сонг:
25 – Мени учун муну этген Раббибиздир. Гьали адамланы арасында мени биябур гьалдан къутгъарды, – дей.
Исаны туважагъы билдириле
26 Элизабет айлы болуп алтынчы айда Жабрайыл малайик Аллагьны ягъындан Галилеяны Назарет деп айтылагъан шагьарына 27 Давутну ожагъындан болгъан Юсуп деген адамгъа гелешинген бир къызны янына йибериле. Къызны аты Мариям болгъан. 28 Малайик ону янына гирип:
– Салам сагъа, гьей оьзюне Аллагь рагьмулу болгъан къыз. Раббибиз сени буландыр, – дей.
29 Къыз буса, ону гёрюп, сёзлеринден тартына ва бу сёзлер нени англатмагъа бола деп ойлаша. 30 Малайик огъар булай дей:
– Къоркъма, Мариям! Аллагь сагъа рагьмулу болду. 31 Айлы болуп, бир улан табажакъсан ва Огъар да Иса деп ат къояжакъсан. 32 О Аллагьны алдында уллу болажакъ, Огъар Аллагьу-Тааланы Уланы деп айтылажакъ ва Раббибиз Аллагь Огъар уллу атасы Давутну тахын бережек. 33 О даим Якъубну халкъыны уьстюнде пача болуп туражакъ ва Ону гьакимлигини ахыры болмажакъ.
34 Мариям буса малайикге:
– Бу нечик болажакъ, мен чи гьали де эрге де бармагъанман? – деп сорай.
35 Огъар малайик булай жавап бере:
– Аллагьны Ругьу сени уьстюнге гележек ва Аллагьу-Тааланы къудраты сени къуршап алажакъ. Шогъар гёре сенден туважакъ сыйлы Авлетге Аллагьны Уланы деп айтылажакъ. 36 Муна сени къардаш къатынынг Элизабет, о оьзю къарт буса да, уланъяшгъа токътады. Бары да халкъ ондан яш болмай дей эди. О айлы болгъанлы буса гьали алты ай бола. 37 Аллагь этип болмайгъан гьеч бир зат ёкъдур.
38 О заман Мариям:
– Мен Раббимни къулуман. Къой, магъа да сен айтгъан кюйде болсун, – дей. Малайик де ону янындан гете.
Мариям Элизабетни янына бара
39 Шо гюнлерде Мариям алгъасавлукъда тав бойда ерлешген Ягьудеядагъы бир шагьаргъа бара. 40 Закарияны уьюне гирип, о Элизабет булан саламлаша. 41 Элизабет Мариямны саламын эшитгенде, ону къарнында яш тербенип йибере. Элизабет Аллагьны Ругьундан тола. 42 Гётеринки тавуш булан Элизабет булай дей:
– Къатынланы арасындан Аллагь инг сыйлагъаны сенсен. Сени къарнынгдагъы балангны да сыйлагъандыр. 43 Раббимни анасы яныма гелмеклик йимик насип болмагъа мен киммен? 44 Неге десенг, сени саламынгны сеси мени къулагъыма чалынгъандокъ, къарнымдагъы балам сююнмекден тербенип гетди. 45 Раббибиз оьзюне айтгъан сёзлер герти болажагъына иман салгъан къатын насиплидир!
46 Мариям булай дей:
– Жаным Раббибизге макътав эте,
47 Къутгъарывчум болгъан Аллагь учун юрегим сююне,
48 О Оьзюню инг гиччи бир къулу болгъан магъа тергев берди.
Энниден сонг бары да наслулар магъа насипли деп
айтажакълар.
49 Къудратны Еси мени учун зор уллу иш этди. Ону Аты
Сыйлыдыр!
50 Аллагьны рагьмусу Оьзюнден къоркъагъан
бары да наслулагъа болажакъ.
51 О Оьзюню къолу булан къудратын гёрсетди, оьктемлени юреклериндеги яман къастларын тозду.
52 Гючлюлени тахларындан тюшюрдю, гючсюзлени буса гётерди.
53 Ачланы ниъматлардан толтурду, байланы буса бош къайтарды.
54 Аллагь Оьзюню къуллукъчусу болгъан
Исрайылгъа кёмекге табулду.
55 Бизин аталарыбызгъа сёз бергени йимик, О Ибрагьимге ва ону наслуларына даим рагьму этмеге унутмады.
56 Элизабет булан уьч айгъа ювукъ тургъандан сонг, Мариям уьюне къайта.
Ягьия пайхаммарны тувмакълыгъы
57 Элизабетни яш тапма чагъы етишип, о улан таба. 58 Хоншулары ва къардашлары, Раббибиз Элизабетге Оьзюню уллу рагьмусун гёрсетгенни эшитип, ону булан бирге сююне.
59 Сегизинчи гюн яшны сюннет этме гелелер ва огъар, атасына йимик, Закария деп ат къоймагъа сюелер. 60 Амма анасы:
– Тарыкъ тюгюл! Ону аты Ягьия болажакъ, – дей.
61 – Сени тухумунгда шолай аты булан бирев де ёкъ, – дейлер олар.
62 Яшгъа не ат къойма сюегенин атасына ишаралар булан сорамагъа башлайлар. 63 Закария бир такъта гесек гелтирмекни тилей ва: «Ону аты Ягьиядыр», – деп яза. Барысы да тамаша болуп къалалар. 64 Шо мюгьлетде Закария сёйлеп болагъан бола. О Аллагьгъа макътав этмеге башлай. 65 Оланы бары да хоншуларына къоркъув тюше. Бары да бу агьвалатланы гьакъындагъы хабар Ягьудеяны бютюн тав ерлерине яйыла. 66 Шону эшитгенлени барысы да, бугъар тамаша болуп: «Ажайып бар, бу яш не болажакъ?» – дейлер. Гертилей де, Раббибизни къудраты ону булан бола.
Закария Аллагьны атындан сёйлей
67 Ягьияны атасы Закария Аллагьны Ругьундан тола ва шону таъсиринден адамлагъа булай сёйлей:
68 – Оьз халкъына кёмекге гелген ва огъар эркинлик гелтиреген Исрайылны Аллагьы Раббибизге макътав болсун!
69-70 Аллагь бырынгъы заманлардан берли Оьзюне тапшурулгъан пайхаммарлардан таба билдиргенине гёре,
О бизге Оьзюню къулу Давутну наслусундан къудратлы бир Къутгъарывчуну йиберди.
71 О бизин душманларыбыздан ва бизин сюймейгенлени
барысындан да къутгъаражакъ.
72 Шолайлыкъда, аталарыбызгъа рагьму эте ва Оьзюню айтгъан сыйлы сёзюн унутмай.
73-75 Бютюн оьмюрюбюз Аллагьны алдында Оьзюне тапшурулуп ва муъмин болагъан кюйде биз къоркъувсуз Оьзюне ибадат этмек учун, душманларыбыздан къутгъараман деп, О
бизин уллу атабыз Ибрагьимге ант этди.
76 Сен де, балам, Аллагьу-Тааланы пайхаммары деген атны
алажакъсан, неге тюгюл Огъар ёллар салмакъ учун,
Ону алды булан йиберилежексен,
77 халкъны гюнагьлары гечилгенин ва къутгъарылажагъын огъар билдирежексен.
78 Аллагьыбызны юреги рагьмудан толуп, кёклерден
къутгъарывну Гюнешин
[44] йибережек.
О къарангылыкъда ва оьлюм тунлугъунда турагъанлагъа
барысына да ярыкъ бережек.
79 Бизге парахатлыкъны ёлун гёрсетежек.
80 Яш буса торая туруп, ругьун къуватландыра ва Исрайылны халкъына гёрюнежек гюнге ерли дангылларда къала.
2
Исаны тувмакълыгъы
1 Шо заман Август пача бютюн Рум дюньясындагъы халкъны санавун гьисапгъа алсын деп буйрукъ эте. 2 Кивириний Сурияны гьакими болгъанлы, бу биринчилей оьтгерилеген гьисап алыв болгъан. 3 Гьисапгъа алынмакъ учун, гьар ким оьзю тувгъан ерине гете. 4-5 Юсуп Давутну агьлюсюнден болгъан. Гьисапгъа алынмакъ учун, о Галилеядагъы Назарет шагьардан Ягьудеяда ерлешген Байтлагьам деген Давут тувгъан шагьаргъа багъып ёлгъа тюше. Юсуп булан шо вакътилерде айлы болгъан гелешмиши Мариям да бара. 6 Олар онда турагъан вакътиде Мариямны яш тапмагъа чагъы етише. 7 О оьзюню биринчи уланын таба, яшны къуннакълай. Ондагъы петерде оьзлер учун ер болмагъаны саялы, Ону отлукъгъа салып къоя.
Къойчулар ва малайиклер
8 Шо ерлерден бираз ариде гече авлакъда къалып оьзлени сиривлерин багъагъан бир къойчулар болгъан. 9 Бирден оланы алдына Раббибизни малайиги гелип токътай. Раббибизни сыйлы нюрю оланы юзлерин ярыкъландырып къоя. Къойчулар бек къоркъалар. 10 Амма малайик олагъа булай дей:
– Къоркъмагъыз! Мен сизге кюллю халкъны сююндюрежек бир уллу сююнч гелтиргенмен.
11 Бугюн Давут тувгъан шагьарда сизге Къутгъарывчу тувду. О – Месигь
[45] Раббидир.
12 Муна сизге бир белги: сиз отлукъда ятгъан, бир къуннакълангъан Яшны табажакъсыз.
13 Бирден бу малайик булан бирге кёкден гелген кёп башгъа малайиклер гёрюне. Олар Раббибизни алгъышлап:
14 – Кёклердеги Аллагьгъа макътав ва ер юзюнде Аллагь сюеген инсанланы арасында парахатлыкъ болсун! – дейлер.
15 Малайиклер кёкге чыкъгъан заманда, къойчулар бир-бирине:
– Гелигиз, Байтлагьамгъа барайыкъ, онда не болгъанны, Раббибиз бизге билдирген хабар не экенни билейик, – деп сёйлейлер.
16 Алгъасап гелип, къойчулар онда Мариямны, Юсупну ва отлукъгъа салынгъан Яшны табалар. 17 Яшны гёрген сонг, Ону гьакъында оьзлеге малайик айтгъан хабарны адамлагъа айталар. 18 Къойчулар айтгъанны эшитгенлер барысы да шогъар тамашалыкъ эте. 19 Мариям буса къойчуланы сёзлерин эсинде сакълай ва шоланы гьакъында ойлаша тура. 20 Къойчулар, оьзлер эшитген ва гёрген бары да затлар учун Аллагьгъа алгъыш ва макътав эте туруп, гери къайталар: бары да зат олагъа малайик айтгъан кюйде болуп табула.
Исаны ибадатханагъа гелтирелер
21 Арадан сегиз гюн оьтюп, яшны сюннетлемеге заман болгъанда, ананы къарнында амалгъа гелгинчеге де малайик айтгъанда йимик, Огъар Иса деп ат къоялар.
22 Мусаны Къанунуна гёре, тазаланыв адатны заманы етишгенде, Яшны Раббибизге тапшурмакъ учун, Мариям ва Юсуп Ону Ерусалимге элтелер. 23 Неге тюгюл де, Раббибизни Къанунунда башлап тувгъан гьар уланъяш Раббибизге тапшурулма герек деп язылгъан. 24 Къанунгъа гёре, олар къурбан этмек учун уьй ва къыр гёгюрчюнню эки баласын алып гелме герек болгъан.
25 О заман Ерусалимде Симон деген бир адам яшай болгъан. О муъмин ва динагьлю, Исрайылны къутгъарылмакълыгъын гёзлейген, оьзюнде Аллагьны Ругьу булангъы гиши болгъан. 26 Месигьни гёрмейли, оьзю оьлмежек деп Симонгъа Аллагьны Ругьуну ягъындан алданокъ билдирилген болгъан. 27 Аллагьны Ругьуну таъсиринден о ибадатханагъа геле. Къанунда язылгъан адатны этмек учун, ата-анасы сабий Исаны ибадатхананы ичине алып гиргенде, 28 Симон, Ону къучагъына алып, Аллагьгъа макътав эте ва булай дей:
29 – Я Раббим, Сен сёз бергенинг йимик, Сен къулунгну гьали парахатлыкъда бу дюньядан гетмеге де къоярсан,
30 неге тюгюл бары да халкъланы гёз алдында
31 ят халкъланы ярыкъландырагъан нюрюнгню
32 ва исрайыл халкъынгны гьюрметин артдырагъан
Къутгъарывчуну яратгъанынгны гёзлерим гёрдю.
33 Яшны ата-анасы Исаны гьакъында Симон айтагъан сёзлеге гьайран болуп тынглайлар. 34 Симон олагъа Аллагьны яхшылыгъын тилеп дуа эте. Сонг Исаны анасы Мариямгъа булай дей:
– Бу ятгъан Яш Исрайылда бир хыйлыланы ер болмакълыгъыны ва оьр болмакълыгъыны себеби болажакъ. 35 Бу Раббибизни бир аламаты болажакъ, амма кёплер Огъар къаршы чыгъажакълар ва оьзлени юреклериндеги яшыртгъын сырланы ачыкъгъа чыгъаражакълар. Сени юрегинге де бир къылыч чанчылгъандай болажакъ.
36 Шонда Ашерни наслу бутагъындан болгъан Фануйылны Аллагьны атындан сёйлейген Анна деген къызы болгъан. О эрге барып, ону булан етти йыл яшагъан сонг, тул къалгъан. 37 Сексен дёрт яшындагъы бу тул къатын, гечеси-гюню булан ибадатханадан чыкъмай, ораза тутуп, дуа этип, ибадат этип тура. 38 О да шо заман гелип, Раббибизге макътав эте ва Ерусалимни къутгъарылмакълыгъын гёзлейгенлени барысына да Ону гьакъында сёйлемеге башлай.
Назаретге къайтыв
39 Раббибизни Къануну буюрагъан бары да затланы тамам этгенден сонг, Юсуп булан Мариям Галилеягъа, оьз шагьары Назаретге къайталар. 40 Яш торая туруп, ругь якъдан гючлене ва гьакъылы арта. Аллагьны рагьмусу да Огъар бакъдырыла.
Иса ибадатханада
41 Исаны ата-анасы гьар йыл ягьуди Пасха байрамда Ерусалимге бара болгъан. 42 Яшгъа он эки йыл битгенде, олар гьаманда йимик байрамгъа Ерусалимге баралар. 43 Байрамдан сонг олар уьйлерине къайта, оьрюм чагъындагъы Иса буса Ерусалимде къалып къала. Яшны ата-анасы шону билмей къалалар. 44 О башгъа къайтагъан адамлар булан бирге геледир деп ойлашалар. Бир гюнлюк ёл юрюген сонг буса, къардашларындан ва танышларындан Ону ахтармагъа башлайлар. 45 Тапмагъанда, Ерусалимге къайтып, яшны онда излейлер. 46 Янгыз уьч гюнден сонг олар Ону ибадатханада табалар. Иса, муаллимлени арасында олтуруп, олагъа тынглап, суаллар бере болгъан. 47 Исагъа тынглагъанлар барысы да Ону гьакъылына ва жавапларына тамашалыкъ этгенлер. 48 Исаны гёргенде, ата-анасы гьайран болуп къала ва анасы Огъар:
– Балам! Сен бизге этгенинг недир? Атанг да, мен де Сени излей туруп, нечик талчыкъгъанны гёресен чи, – дей.
49 Яш буса олагъа:
– Мени негер излеп айландыгъыз? Яда сиз Мен Атамны уьюнде болма герекни билмедигизми? – деп сорай. 50 Амма олар Иса айтгъан сёзлени англамайлар.
51 Иса ата-анасы булан гете ва Назаретге геле, оланы изнусундан чыкъмай тура. Ону анасы буса бары да бу затланы эсде сакълай ва оланы гьакъында ойлаша тура. 52 Иса буса гьакъыл ва оьмюр якъдан оьсе. Йыллар гетген сайын Огъар Аллагьны ва инсанланы сюювю арта.
3
Ягьияны Аллагьгъа къуллукъ этивю
1 Тиберия Румну пачасы болгъанлы он беш йыл битгенде, Понтий Пилат Ягьудеяны гьакими, Гьирод Галилеяны гьакими, ону иниси Филип Итуреяны ва Трагьонит вилаятланы гьакими, Лисаний Абиленаны гьакими, 2 Гьанна булан Кайафа баш дин къуллукъчулар болуп турагъан заманда, дангылда Закарияны уланы Ягьиягъа Аллагьны каламы эшитиле. 3 Ёрдан оьзенни боюндагъы бары да ерлерден айланып, о булай сёйлей:
– Товба этигиз, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртугъуз, шо заман Аллагь сизин гюнагьларыгъызны гечежек.
4 Шону гьакъында Ешая пайхаммарны китабында булай язылгъан:
Дангылда биревню гючлю сеси эшитиле: Раббибизге ёл
гьазирлегиз! Огъар ёлланы тюз этигиз!
5 Гьар ойтан толсун, гьар тав ва тёбе алаша болсун, айланмалар
тюзленсин, ойтанлы ёллар тегишленсин.
6 Шо заман бары да инсанлар Аллагь къутгъарагъанын гёрер.
7 Сувгъа чомуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп янына гелеген халкъгъа Ягьия булай дей:
– Гьей йыланны наслулары! Аллагьны болажакъ жазасындан къутуларсыз деп сизге ким буварды? 8 Сиз гертиден де товба этгенигизни гёрсетеген кюйде яшагъыз. Оьзюгюзге янгыз: «Атабыз Ибрагьимдир», – деп айтмакълыкъ таманлыкъ эте деп айтмагъыз. Неге тюгюл де, сизге айтаман: Аллагь Ибрагьимге бу ташлардан авлетлер яратмагъа да бола. 9 Аллагь балтаны тереклеге тюзлеп тура. Яхшы емиш бермейген гьар-бир терек гесилип, отгъа ташланар.
10 Халкъ огъар:
– Биз не этмеге герекбиз? – деп сорай.
11 – Эки гёлеги барлар бирин гёлексизге берсинлер, ашама ашы барлар да шолай этсинлер, – дей Ягьия олагъа.
12 Сувгъа чомуп, Ягьия оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп, ону янына ясакъ жыйывчулар гелелер. Олар Ягьиягъа:
– Устаз, биз не этейик? – деп сорайлар.
13 – Сиз тийишлисинден артыкъ ясакъ талап этмегиз, – деп жавап бере Ягьия олагъа.
14 Бир-бир асгерлер де огъар:
– Биз не этейик? – деп сорайлар.
– Биревню де гюч булан яда къоркъутуп затын алмагъыз, алагъан алапагъызгъа рази болуп яшагъыз, – дей Ягьия олагъа.
15 Халкъ Месигьни къаравуллап токътап тура. Барысы да Ягьияны гьакъында: «Бу Месигь сама тюгюлмю экен?» – деп ойлашып турагъанда, 16 о олагъа булай жавап бере:
– Мен сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман. Амма менден де къудратлысы гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен. О сизин Аллагьны Ругьуна ва отгъа чомажакъ. 17 Иннырын тазаламакъ, будайын жыйып, беженине тёкмек учун, Ону къолунда кюреги бар, къувугъун буса сёнмежек отда яндыражакъ. 18 Шолай сёзлер булан о халкъгъа дагъы да хыйлы яхшы насигьатлар бере.
19 Ягьия пайхаммар Гьирод гьаким оьзюню агъасыны къатыны Гьиродиядагъа уьйленгенин ва оьзге бары да писликлени аян эте. 20 Оьзю этген бары да писликлеге бирдагъыны къошуп, Гьирод Ягьияны туснакъгъа салмагъа буйрукъну берген.
Сувгъа чомуп, Ягьия Исаны Аллагьгъа тапшура
21 Бютюн халкъ йимик, Иса да, сувгъа чомдуртуп, Оьзюн Аллагьгъа тапшурта. Иса дуа этеген заманда, кёк ачыла. 22 Аллагьны Ругьу гёгюрчюндей Ону янына геле ва кёкден:
– Сен Мени сююмлю Уланымсан, Сенде Мени къуванчым! – деген бир сес чалына.
Исаны тайпа-тухуму
23 Иса Аллагьгъа этеген къуллугъун башлагъан заманда, О отуз яшында бола. Адамлар токъташдырагъанына гёре, Иса – Юсупну уланы. Юсуп буса Гьелини уланы. Ону къалгъан тайпа-тухуму: 24 Маттат, Левий, Малик, Яннай, Юсуп, 25 Маттатия, Амос, Нагьум, Гьесли, Наггай, 26 Маттат, Маттатия, Шимий, Ёсек, Ёда, 27 Ёгьан, Реса, Зерубабил, Шалтыйыл, Нери, 28 Малик, Адди, Косам, Элмадам, Эр, 29 Ешия, Элиезер, Ёрим, Маттат, Левий, 30 Симон, Ягьуда, Юсуп, Ёнам, Елгьаким, 31 Малия, Минна, Маттата, Натан, Давут, 32 Есей, Обед, Боаз, Салимон, Нагьшон, 33 Аминадав, Админ, Арам, Гьесрон, Перес, Ягьуда, 34 Якъуб, Исгьакъ, Ибрагьим, Терагь, Нагьор, 35 Саруж, Рев, Пелег, Эбер, Шелагь, 36 Кайнан, Арпахшад, Сим, Нугь, Ламегь, 37 Матусалагь, Энош, Иеред, Магьалалел, Кайнан, 38 Энос, Сет, Адам – Аллагь.
4
Иса дангылда сынала
1 Аллагьны Ругьундан толгъан Иса, Ёрдан оьзенден къайтып гелген сонг, Аллагьны Ругьу Ону дангылгъа элте. 2 Онда Иса къыркъ гюнню узагъында иблисни ягъындан сыналып тура ва шо гюнлерде бир зат да ашамай. Ахырда да О ач бола.
3 Иблис Исагъа:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, бу таш ашгъа айлансын деп буюр, – дей.
4 – Сыйлы Язывларда: «Инсан янгыз бир аш булан яшамас», – деп язылгъан, – дей Иса огъар.
5 Сонг Исаны бир бийикликге чыгъарып, иблис бир мюгьлетни ичинде Огъар дюньяны бары да пачалыкъларын гёрсете. 6 Иблис Огъар:
– Бары да бу пачалыкъланы бютюн къудратын ва байлыгъын Сагъа беремен, неге тюгюл шо магъа берилген, мен де, кимге сюйсем, шогъар беремен. 7 Сен магъа сужда этсенг, булар барысы да Сеники болажакъ, – дей.
8 – Сыйлы Язывларда: «Раббинг Аллагьгъа сужда эт ва бир Огъар къуллукъ эт», – деп язылгъан, – дей Иса.
9 Сонг иблис Исаны Ерусалимге алып бара ва ибадатхананы инг бийик къалкъысына миндирип, Огъар:
– Эгер Сен Аллагьны Уланы бусанг, мундан тюпге багъып атыл, 10 неге тюгюл: «О Оьзюню малайиклерине Сени сакъласын деп буйрукъ этежек. 11 Олар да, аягъынг ташгъа сюрюнмесин деп, Сени къолуна гётерип юрюжеклер», – деп язылгъан чы, – дей.
12 – Сыйлы Язывларда: «Раббинг Аллагьны сынама», – деп де язылгъан, – дей Иса огъар.
13 Иблис бары да сынавларын битдирген сонг, онгайлы бир заман гелгинче, Ону къоюп гете.
Иса Назаретдеги синагогда
14 Иса Галилеягъа къайтгъанда, Аллагьны Ругьуну гючю Ону булан бола. Исаны гьакъындагъы хабар айлана якълагъа яйыла. 15 О синагогларда адамлагъа Аллагьны каламын англата ва олар барысы да Ону макътай.
16 Иса Оьзю оьсген Назаретге геле. Оьзюню адатына гёре, сонгугюн
[46] О синагоггъа бара ва Сыйлы Язывланы охумакъ учун, ортагъа чыгъа.
17 Исагъа Ешая пайхаммарны китабын берелер. Китапны ачып, О булай сёзлер язылгъан ерин таба:
18 – Раббибизни Ругьу Мени уьстюмде, О Мени танглагъан.
О Мени пакъырлагъа Сююнч Хабарны, есирлеге азатлыкъ,
сокъурлагъа гёз ачыв гьакъда билдирмеге йиберген.
О Мени азап чегегенлени азат этмеге,
19 инсанлагъа Раббибизни рагьмусуну заманы етишгенни
билдирмеге йиберген.
20 Китапны ябып ва синагогну къуллукъчусуна къайтарып берип, Иса олтура. Синагогдагъыланы барысыны да гёзлери Огъар тикленип тура. 21 Иса олагъа:
– Мен сизге охугъан бу сёзлер эшитеген бары да халкъны алдында бугюн яшавгъа чыгъып тура, – деп сёйлеме башлай.
22 Барысы да шону арив гёрелер. Ону авзундан чыкъгъан бек тизив сёзлеге гьайранлыкъ этелер ва:
– Бу Юсупну уланы тюгюлмю дагъы? – деп сорайлар.
23 Иса олагъа:
– Озокъда, сиз Магъа «Гьей эмчи! Сен бир башлап Оьзюнге эм эт» деген айтывну айтма боласыз. Капернагьумда болгъан деп биз эшитген затланы мунда, Сени ватанынгда да, эт деп сёйлемеге боласыз, – дей.
24 Сонг булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: оьз ватанында абурлу болгъан гьеч бир пайхаммар да ёкъдур. 25 Сизге дагъы да айтаман: Илиясны заманында уьч йыл ярымны узагъында янгур явмай къургъакълыкъ болуп, бютюн уьлкеге уллу ачлыкъ къопгъан. Шо заман Исрайылда кёп тул къатынлар да болгъан. 26 Илияс оланы гьеч бирини янына йиберилмеген; янгыз Сайданны ювугъундагъы Сарапат шагьардагъы бир тул къатынны янына йиберилген. 27 Элиса пайхаммарны заманында да Исрайылда яман гён аврувлу кёп адамлар болгъан. Олардан гьеч бириси де тазаланмагъан. Янгыз Сурияда яшайгъан Наман тазалангъан.
28 Бу сёзлени эшитгенде, синагогдагъылар барысы да бек къазапланалар, 29 олар хозгъалыша ва Исаны шагьардан къувалай. Ону дёгеретип ташламакъ учун, оьзлени шагьары Назарет къурулгъан тавну башына сюйреп элтелер. 30 Амма Иса оланы арасындан оьтюп чыгъып гете.
Иса Капернагьумдагъы синагогда
31 Иса Галилеяны Капернагьум шагьарына геле ва сонгугюн халкъгъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. 32 О англатагъан затлагъа барысы да гьайранлыкъ этелер. Неге тюгюл де, Иса Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам йимик уьйрете болгъан.
33 Синагогда жинли бир адам болгъан. О гючлю сес булан:
34 – Сен бизден не сюесен, гьей назаретли Иса? Бизин дагъытма гелгенмисен? Мен Сени Ким экенингни таныйман. Аллагьны Сыйлысысан, – деп къычыра.
35 – Тын, ону ичинден чыгъып тай! – деп буюра Иса жинге.
Жин, о адамны синагогну ортасында йыгъып, огъар гьеч бир зарал да этмейли, ону ичинден чыгъып тая. 36 Барысы да гьайран болуп:
– Бу не демекдир? О жинлеге гючю булан буйрукъ эте, олар да чыгъып тая, – деп бир-бири булан сёйлейлер. 37 Ону гьакъындагъы хабар айлана якълагъа яйыла.
Иса кёп адамланы сав эте
38 Синагогдан чыгъып, Иса Симонну уьюне бара. Симонну къайнанасы гючлю иссиликден авруп ята болгъан. Исагъа огъар къарасын деп тилейлер. 39 Аврувну башлыгъында токътап, О къатынны иссилигин тайдыра, о да сав болуп къала. Къатын, шоссагьат аякъгъа туруп, олагъа тепси къура.
40 Гюн артагъан заманда, адамлар Ону янына гьар тюрлю аврувлары булангъыланы гелтирелер. Иса да, оланы гьарисини уьстюне къолларын салып, сав эте. 41 Бир кёплеринден жинлер:
– Сен Аллагьны Уланысан! – деп къычыра туруп чыгъып таялар. Жинлер Оьзю Месигь экенни билегени саялы, Иса олагъа сёйлемесин деп къатты кюйде бувара.
Иса Ягьудеяда Сююнч Хабарны билдире
42 Эртен болгъанда, шагьардан чыгъып, Иса бир янгыз ерге бара. Халкъ Исаны ахтарып айлана ва янына гелип, оьзлени къоюп гетмесин деп, Ону сакъламагъа сюе. 43 Амма Иса олагъа:
– Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны башгъа шагьарларда да билдирмеге герекмен. Мен шону учун йиберилгенмен, – дей.
44 О Ягьудеяны синагогларында Аллагьны каламын англата туруп айлана.
5
Исаны башлапгъы якъчылары
1 Бир керен Иса, Галилея кёлню
[47] ягъасында токътап, айланадагъы ябурулуп жыйылгъан халкъгъа Аллагьны каламын англата болгъан.
2 О кёлню ягъасында токътагъан эки къайыкъны гёре. Балыкъчылар, къайыкълардан чыгъып, торларын жува болгъан.
3 Иса къайыкълардан бирине, Симонну къайыгъына мине. О Симонгъа Оьзюн ягъадан бираз ари элтсин деп тилей. Къайыкъда олтургъан кююнде Иса халкъгъа Аллагьны каламын англата.
4 Англатып битген сонг, Симонгъа:
– Терен ерге багъып юз ва балыкъ тутмакъ учун торларынгны ташла, – дей.
5 – Устаз, биз сав гечени узагъында доландыкъ, гьеч бир зат да тутмадыкъ. Амма Сен айтгъан сонг, торланы ташлажакъман, – деп жавап бере Симон Огъар.
6 Шолай этген сонг, олар оьтесиз кёп балыкъ туталар, балыкъны кёбюнден гьатта торлары йыртылмагъа башлай. 7 Гелип оьзлеге кёмек этгенни сююп, олар башгъа бир къайыкъдагъы ёлдашларына ишара этелер. Олар да гелелер, эки де къайыкъны балыкъдан толтуралар. Авурлукъдан къайыкълар сувгъа батмагъа башлай.
8 Шону гёрюп, Петер деп де айтылагъан Симон:
– Я Раббим, менден ари тай, неге тюгюл мен бир гюнагьлы адамман, – дей ва Исаны тизлерине къаплана.
9 Тутулгъан шолай кёп балыкъны гёрген Симон ва ону булангъы бары да адамлар, 10 ону ёлдашлары болгъан Зеведейни уланлары Якъуб ва Югьан бек къоркъалар. Иса Симонгъа:
– Къоркъма! Бугюнден сонг балыкъны орнуна сен инсанлар тутажакъсан, – дей.
11 Къайыкъланы ягъагъа чыгъарып, бары да затны еринде де къоюп, олар Исаны арты булан гетелер.
Яман гён аврувлу адамны сав болуву
12 Бир керен Иса бир юртгъа бара. Ону янына яман гён аврувлу бир адам геле. Исаны гёргенде, ятып ерге де къапланып, Огъар:
– Я Раббим! Эгер сюйсенг, Сен мени сав этип болажакъ эдинг, – деп ялбара.
13 Иса, къолун узатып:
– Сюемен, сав бол, – деп, авруйгъан адамгъа тие.
Шоссагьатына ону авруву тайып къала. 14 Иса огъар:
– Шону, вёре, биревге де айтмассан. Барып дин къуллукъчугъа гёрюн, аврувдан тазалангъанынг саялы, Муса буюргъан кюйде къурбан эт. Къурбан этгенинг сени къолай болгъанынга шагьатлыкъ этежек, – дей.
15 Буса да Исаны гьакъындагъы хабар бек яйыла. Огъар тынгламакъ ва оьзлени аврувларындан сав болмакъ учун, Ону янына оьтесиз кёп халкъ жыйылып гелмеге башлай. 16 Оьзю Иса буса, янгыз ерлеге гетип, дуа этип тура.
Капернагьумда тербенмейген бир аврувну сав болуву
17 Бир керен Иса Аллагьны каламын англатып турагъанда, Огъар тынглайгъанланы арасында Галилеяны, Ягьудеяны бары да юртларындан ва Ерусалимден гелген фарисейлер
[48] ва дин алимлер болгъан. Аллагьдан гелген гюч булан Иса аврувланы сав этип тура.
18 Бир нече гиши тербенип болмай авруйгъан бир адамны ятывдагъы кююнде гелтирип, ону уьйню ичине гийирмеге ва Исаны алдына салмагъа къарайлар.
19 Адамланы кёплюгюнден аврувну уьйню ичине гийирмеге кюй тапмай, уьйню къалкъысын тешип, ондан таба ону ятыву да булан уьйню ортасына, Исаны алдына, тюшюрелер.
20 Аврувну гелтиргенлени иманы барын гёрюп, Иса аврувгъа:
– Балам, сени гюнагьларынгдан гечилди, – дей.
21 Дин алимлер ва фарисейлер:
– Капир затланы сёйлейген Бу Адам Кимдир? Бир Аллагьдан башгъа гюнагьларындан гечмеге ким бола? – деп ойлашмагъа башлайлар.
22 Оланы ойларын билип, Иса булай дей:
– Сиз неге олай ойлашасыз? 23 Къайсы рагьатдыр: «Сени гюнагьларынгдан гечилди», – демекми, ёгъесе: «Туруп, юрюп йибер», – демекми? 24 Мени, Инсанны Уланыны, бу дюньяда гюнагьлардан гечмеге къудратым барны сиз гьали гёрежексиз, – деп жавап бере. Авруйгъан адамгъа буса:
– Сагъа айтаман: туруп, ятывунгну да алып, уьюнге бар, – дей.
25 О шоссагьат бары да халкъны гёз алдында тура, ятывун да алып, Аллагьгъа шюкюр де эте туруп, уьюне гете. 26 Барысы да гьайран болуп къалалар ва Аллагьгъа макътав этелер. Къоркъгъан гьалында:
– Бугюн биз бек гьайран ишлер гёрдюк, – дейлер.
Левийни Исаны якъчыларына къошулуву
27 Шондан сонг Иса ондан гете. О ясакъ жыягъан ерде олтургъан Левий деген ясакъчыны гёре ва огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей.
28 Левий де туруп, бары да затын да къоюп, Ону булан гете. 29 Левий оьзюню уьюнде Иса учун бир уллу къонакълыкъ эте. Къонакъланы арасында бир хыйлы ясакъчылар ва оьзге адамлар да бола. 30 Фарисейлер ва дин алимлер буса Исаны якъчыларына:
– Сиз неге ясакъчылар ва гюнагьлылар булан бирче олтуруп ашап-ичип турасыз? – деп сорай.
31 – Эмчи савлагъа тюгюл, аврувлагъа тарыкълы бола. 32 Мен муъминлени тюгюл, гюнагьлыланы товба этмеге чакъырмакъ учун гелгенмен, – деп жавап бере Иса олагъа.
Оразаны гьакъында
33 Олар шо заман Исагъа:
– Ягьияны якъчылары чакъда-чакъда ораза туталар ва дуа этелер. Фарисейлени якъчылары да шолай этелер, Сеникилер буса ашап-ичип туралар, – дейлер.
34 Иса олагъа булай жавап бере:
– Тойда гиевню янында олтургъан гиевнёгерлени ашама къоймай сакълама бажарылармы? 35 Амма оланы янындан гиевню алып гетеген гюн гелер, шо гюнлерде олар да ораза тутарлар.
36 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Гьеч бирев, янгы опуракъдан гесек алып, эсги опуракъгъа ямав салмас. Салса, янгы опуракъ бузулар. Янгы опуракъдан алынгъан ямав эсгисине ярашмас. 37 Гьеч бирев де эсги тулукълагъа янгы чагъырны тёкмес. Тёксе, янгы чагъыр тулукъланы йыртар, чагъыр да ерге тёгюлер ва тулукълар да ярахсыз болур. 38 Янгы чагъыр янгы тулукълагъа тёгюлме герек! 39 Гьеч бирев эсги чагъырны ичгенден сонг, янгысын ичмеге сюймес, неге тюгюл: «Эсгиси яхшы бола», – дейлер.
6
Сонгугюнню масъаласы
1 Бир керен сонгугюн Иса ашлыкъ чачылгъан авлакъдан оьтюп бара болгъан. Ону якъчылары, будай башланы юлкъуп, къоллары булан увуп ашамагъа башлайлар. 2 Фарисейлени бирлери олагъа:
– Сонгугюн гьарам затны сиз неге этесиз? – дейлер.
3 Иса олагъа булай жавап бере:
– Оьзю де, ону булангъылар да ач болгъан заманда, Давут этген затны гьакъында сиз охумагъанмысыз? 4 О Аллагьны уьюне гирген ва янгыз дин къуллукъчулардан къайры дагъы биревге де ашама яратылмайгъан къурбан экмеклени алып ашагъан ва оьзю булан бирче болгъанлагъа да берген, – деп жавап бере. 5 Сонг:
– Мен, Инсанны Уланы, сонгугюнню де уьстюндеги гьакимимендир, – дей.
Къолу къуругъан адам
6 Башгъа бир сонгугюн Иса синагоггъа геле ва онда Аллагьны каламын англата. Онда онг къолу къуругъан бир адам болгъан. 7 Дин алимлер булан фарисейлер, Исаны айыпламакъ учун, сонгугюн О биревню сама сав этмесми экен деп къаравуллап токътагъан болгъан. 8 Тек оланы хыялларын билип, Иса къолу къуругъан адамгъа:
– Туруп, ортагъа чыкъ! – дей.
О адам да, туруп, чыгъа. 9 Шо заман Иса дин алимлер булан фарисейлеге:
– Мен сизге сорайман: сонгугюн не этме ярай? Яхшылыкъмы яда яманлыкъмы? Жанын къутгъарма герекми яда оьлтюрме герекми? – дей. 10 Оланы барысына да къарап, Иса о адамгъа: – Къолунгну узат, – дей.
О да шолай эте ва ону къолу сав болуп къала. 11 Дин алимлер булан фарисейлер буса ачувундан бирден-бир къазаплана ва Исагъа не этме герек деп оьз арасында сёйлешелер.
Иса он эки элчисин танглай
12 Бир керен шо гюнлерде, дуа этмек учун, Иса тавгъа чыгъа ва сав гечени Аллагьгъа дуа эте туруп оьтгере.
13 Эртен болгъанда, Оьзюню якъчыларын янына чакъырып ва оланы арасындан он экисин танглап, олагъа элчилер
[49] деп ат бере. Танглангъанлары булардыр:
14 Иса оьзюне Петер деп ат берген Симон ва ону иниси Андрей, Якъуб, Югьан, Филип, Бартолмай,
15 Маттай, Тома, Алфайны уланы Якъуб, Элинсюер
[50] деп айтылагъан Симон,
16 Якъубну уланы Ягьуда ва артда Исагъа хыянатлыкъ этген Ягьуда Искариет.
Яхшылыкъ ва налат
17 Олар булан бирге тюпге тюшюп, Иса бир тюз ерде токътай. Онда Ону кёп якъчылары ва бютюн Ягьудеядан, Ерусалимден, денгиз ягъадагъы Сайдандан ва Сурдан гелген кёп халкъ жыйылгъан болгъан. 18 Халкъ Огъар тынгламакъ, оьзлени аврувларындан сав болмакъ учун гелген болгъан. Жинли адамлар да сав болгъанлар. 19 Бютюн халкъ Исагъа къолу булан бир тиймеге къаст эте, неге тюгюл Ону ичинден чыгъагъан гюч оланы барысын да сав эте болгъан.
20 Оьзюню якъчыларына гёз къаратып, Иса булай дей:
– Гьей пакъырлар, сиз насиплилерсиз. Аллагьны гьакимлиги сизин учундур. 21 Гьали ач къалгъанлар, сиз насиплилерсиз. Сизин Аллагь тойдуражакъ. Гьали йылайгъанлар, сиз насиплилерсиз. Сиз кюлежексиз. 22 Инсанны Уланы учун сизин адамлар гёрме сюймейгенде, сизин къувалайгъанда, сизин сёгюп, атыгъызны яманлайгъанда, сиз насиплилерсиз. 23 Шо гюн къуваныгъыз ва сююнмеклигигизден оьрге атылыгъыз. Неге тюгюл де, кёклерде сизин уллу савгъат къаравуллагъан. Пайхаммарлар булан бу адамланы ата-бабалары да шолай этген.
24 Сизге буса, гьей байлар, адаршай. Сиз сюйген чакъы кеп чекгенсиз. 25 Сизге, гьей гьалиги токълар, адаршай. Сиз ач болажакъсыз. Сизге, гьей гьали кюлейгенлер, адаршай. Сиз яс этип йылажакъсыз. 26 Бары да адамлар сизин макътайгъан болгъан заманда, сизге адаршай: бу адамланы ата-бабалары ялгъан пайхаммарланы да шолай макътагъанлар.
«Душманларыгъызны сююгюз»
27 – Амма сизге, Магъа тынглайгъанлагъа, айтаман: душманларыгъызны сююгюз, сизин сюймейгенлеге яхшылыкъ этигиз. 28 Сизге налат берегенлеге Аллагьны яхшылыгъын ёрагъыз ва сизин хорлайгъанлар учун дуа этигиз. 29 Ким сени бир яягъынга ура буса, огъар урма бириси яягъыгны да бакъдыр. Ким сени уьст опурагъынгны ала буса, гёлегингни де чыгъарып алмагъа пуршав этме. 30 Сенден гьар тилейгенге бер ва сеникин алгъанлардан къайтарып талап этме. 31 Адамлар сизин учун не этгенни сюе бусагъыз, олар учун сиз де шолай этигиз.
32 Эгер сиз янгыз оьзюгюзню сюегенлени сююп къойсагъыз, ону учун неге макътав къаравуллайсыз? Неге тюгюл де, гюнагьлылар да оьзлени сюегенлени сюелер. 33 Эгер сиз янгыз оьзюгюзге кёмек этегенлеге кёмек этип къоя бусагъыз, ону учун неге макътав къаравуллайсыз? Неге тюгюл де, гюнагьлылар да шолай этелер. 34 Эгер янгыз къайтарып алмагъа умут булан борчгъа бере бусагъыз, ону учун неге макътав къаравуллайсыз? Неге тюгюл де, берген чакъысын къайтарып алмакъ учун, гюнагьлылар да гюнагьлылагъа борчгъа берелер.
35 Сиз буса шолай этмегиз. Сиз оьзюгюзню душманларыгъызны сююгюз, олагъа кёмек этигиз ва къайтарар деп умутламай, борчгъа беригиз. Сизге шо заман Аллагь разилигин гёрсетежек ва сиз Аллагьу-Тааланы авлетлери болажакъсыз, неге тюгюл О яхшылыкъны билмейгенлеге де, яманлагъа да бир йимик яхшыдыр. 36 Атагъыз нечик рагьмулу буса, сиз де шолай рагьмулу болугъуз.
«Башгъаны айыпламагъыз»
37 – Башгъаланы кем гёрмегиз, Аллагь сизин де кем гёрмес, биревню де айыпламагъыз, Аллагь сизин де айыпламас, гечигиз, сизден де гечилер. 38 Беригиз, сизге де берерлер; басылып сыкълашгъан, тёбеси чыгъып толгъан кюйде сизин этегигизге гелип тёгерлер. Сиз къайсы оьлчев булан оьлчесегиз, шолай оьлчев булан сизге де оьлченер.
39 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Сокъур сокъурну башын тутуп юрюп болурму? Экевю де чунгургъа тюшюп гетмесми? 40 Муталим муаллиминден оьр болмас. Янгыз охувун тамамлагъан сонг, гьар муталим оьз муаллими йимик болур.
41 Къардашынгны гёзюндеги чёпню сен неге гёресен, оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны гёрмейсен? 42 Яда къардашынга: «Къардашым, къайда, сени гёзюнгдеги чёпню тайдырайым», – деп нечик айтма боласан, оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны буса гёрмейсен? Гьей экиюзлю! Башлап оьзюнгню гёзюнгдеги аркъалыкъны тайдыр, къардашынгны гёзюндеги чёпню нечик тайдырма герекни шо заман гёрерсен.
Терек ва емиши
43 – Яхшы терек яман емиш бермес, яман терек де яхшы емиш бермес. 44 Терек емишине къарап танылыр. Гоган уьлкюлерден инжир чёпленмес, тегенек уьлкюлерден де юзюм жыйылмас. 45 Яхшы адам юрегини яхшы хазнасындан яхшы затлар чыгъарыр. Яман адам буса юрегини яман хазнасындан яман затлар чыгъарыр. Неге тюгюл де, юрекде бар зат тилинден таба чыгъар.
Эки башгъа кюрчю
46 – Неге сиз Магъа: «Раббим, Раббим!» – деп айтасыз, оьзюгюз буса Мени айтгъанымны этмейсиз? 47 Мени яныма гелеген, Мени сёзлериме тынглайгъан ва оланы кютеген адамны ким булан тенглешдирме ярайгъанны Мен сизге гёрсетермен. 48 Ону уьй къурагъанда терен къазып кюрчюсюн ташны уьстюне салагъан адам булан тенглешдирмеге ярар. Оьзенлер ташып, ташгъын гелип, сув урунгъан заманда, шолай ишленген уьйню тербетмеге болмай, неге тюгюл о яхшы ишленген. 49 Мени сёзлериме тынглап, оланы кютмейген адамны топуракъны уьстюнде кюрчюсюз уьй къургъан адам булан тенглешдирмеге ярай: оьзен ташып, сув гелип урунгъан заманда, шолай уьй шоссагьат чёгюп къала, олай уьйню бузулуву къоркъунч гелтире.
7
Юз асгерни башчысыны иманы
1 Оьзюне тынглагъан халкъгъа бары да айтагъанын айтып битгенде, Иса Капернагьумгъа гире.
2 Онда бир юз асгерни башчысы болгъан. Ону кёп сюеген бир къулу бек авруп оьле тура болгъан.
3 Юз асгерни башчысы, Иса гелгенни эшитип, оьзюню къулун сав этсин деп, Огъар тилемеге ягьудилени тамазаларын
[51] йибере.
4 Олар Исаны янына гелип, Огъар бек ялбарып тилеп:
– О Сен оьзюне шолай кёмек этмеге лайыкълы адам, 5 о бизин халкъыбызны сюе ва бизге синагогну да о къуруп берген, – дейлер.
6 Иса олар булан гете ва юз асгерни башчысыны уьюне ювукълаша. Шо юз асгерни башчысы оьзюню янына ювукъларындан Исагъа шулай айтсын деп йибере:
– Я Раббим, авара болма! Сен мени уьюмню ичине гирмеклигинге мен лайыкълы тюгюлмен. 7 Шо саялы Сени янынга гелмеге оьзюмню де лайыкълы гёрмедим, тек Сен бир сёз сёйлесенг, мени къулум сав болуп къалажакъ эди. 8 Мен де оьзюмню гьакимимни табилигиндеги бир адамман, мени табилигимде де асгерлер бар. Бирине: «Гет!» – деймен – гете, башгъасына: «Гел!» – деймен – геле, къулума да: «Муну эт!» – деймен – эте.
9 Иса бу сёзлени эшитгенде, огъар тамашалыкъ этип, Оьзюню арты булан гелеген халкъгъа булай дей:
– Сизге айтаман, гьатта Исрайылда да Мен бу къадар уллу имангъа къаршы болмадым.
10 Йиберилген адамлар уьйге къайтып гелгенде, авруйгъан къулну сав болуп табалар.
Наинде бир тул къатынны уланыны тириливю
11 Шондан сонг, узакъ къалмай, Иса Наин деген бир шагьаргъа гете. Иса булан бирге Ону якъчылары ва кёп халкъ да бола. 12 Иса шагьарны къапуларына ювукълашгъан заманда, онда бир тул къатынны биргине-бир уланыны сюегин алып чыгъып геле болгъан. Шагьардан бу къатын булан кёп халкъ геле болгъан. 13 Къатынны гёрюп, Раббини огъар языгъы чыгъа. Къатынгъа О:
– Йылама, – дей.
14 Ювукълашып, табутгъа тие ва гётерип алып барагъанлар токътайлар.
– Гьей улан, сагъа айтаман, тур! – дей Иса.
15 Оьлю туруп олтура ва сёйлемеге башлай. Иса ону анасына тапшура. 16 Барысын да къоркъув къуршай ва:
– Бизин арабызда бир уллу пайхаммар белгили болду. Аллагь Оьзюню халкъына кёмекге гелди, – дей туруп, Аллагьгъа макътавлар этелер. 17 Ону гьакъындагъы шолай хабар бютюн Ягьудеягъа ва айлана якълагъа яйылып гете.
Иса ва Ягьия пайхаммар
18 Ягьия пайхаммарны якъчылары огъар бары да бу хабарны билдире. 19 Ягьия, оьзюню якъчыларындан экевюн янына чакъырып, оланы Рабби Исаны янына:
– Гелмеге герекли Сенмисен яда биз башгъасын гёзлейикми? – деп айтмагъа йибере.
20 Исаны янына гелип, олар:
– «Гелмеге герекли Сенмисен яда биз башгъасын гёзлейикми?» – деп сорамагъа Сени янынга бизин Ягьия йиберген, – дейлер.
21 Шо заман О кёплени аврувлардан, сыркъавлардан ва жинлерден сав этип ва бир кёп сокъурланы гёзюн ачдырып турагъан заман болгъан. 22 Иса олагъа булай дей:
– Барып, эшитген ва гёрген затларыгъызны Ягьиягъа айтыгъыз: сокъурлар гёз ача, акъсакълар юрюй, яман гён аврувлулар сав бола, сангыравлар эшите, оьлюлер тириле ва пакъырлагъа Сююнч Хабар билдириле. 23 Насиплидир Магъа шеклик этмейген.
24 Ягьия йиберип гелгенлер гете. Сонг Иса халкъгъа Ягьияны гьакъында айтмагъа башлай:
– Дангылгъа не гёрмеге деп баргъан эдигиз? Ел чайкъайгъан бир къамушну гёрмегеми? 25 Дагъы кимни гёрмеге баргъан эдигиз дагъы? Тизив опуракълар гийген адамны гёрмегеми? Тизив опуракълар гиегенлер, кюрлюкде яшайгъанлар пачаланы къалаларында болалар. 26 Кимни гёрмеге деп баргъан эдигиз? Пайхаммарны гёрмегеми? Дюр! Сизге айтаман: сиз гёрген адам пайхаммардан да уллудур. 27 Ягьия пайхаммарны гьакъында Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Муна, Мен Сени алдынга Оьзюмню чавушумну йиберемен.
О Сени алдынгда ёлунгну гьазирлежек.
28 Сизге айтаман: инсанланы арасында Ягьиядан оьр болуп дагъы бирев де ёкъдур, амма Аллагьны гьакимлигини тюбюндегилени инг гиччиси де ондан уллудур.
29 Исагъа тынглагъан бары да халкъ, гьатта ясакъчылар да, Аллагьны ёлу адилли экенине мюкюрлюк этген. Неге тюгюл де, сувгъа чомуп, Ягьия оьзлени Аллагьгъа тапшурсун деп, олар ону янына гелелер. 30 Фарисейлер ва дин алимлер буса Ягьия, сувгъа чомуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурмагъанына гёре, Ону ёлун гери уралар.
31 О заман Иса булай дей:
– Бу наслуну адамларын Мен ким булан тенглешдирейим? Олар кимге ошайлар? 32 Олар майданда олтуруп: «Биз сизге зурнай сокъдукъ, сиз буса бийимедигиз, биз сизге мунглу йырлар йырладыкъ, сиз буса тююнюп йыламадыгъыз», – деп бир-бирине къычырагъан яшлагъа ошайлар. 33 Ягьия гелгенде, ораза тутду ва чагъыр ичмеди, амма сиз: «О жинли адам», – дейсиз. 34 Мен, Инсанны Уланы, гелгенде, ашадым ва ичдим. Сиз буса: «Къарагъыз, ашама ва чагъыр ичме сюеген адам, ясакъчыланы ва гюнагьлыланы къурдашы!» – дейсиз. 35 Амма Аллагьны гьакъылыны гертилиги Ону ёлуна тюшгенлени ишлеринде гёрюнедир.
Иса ва бир гюнагьлы къатын
36 Фарисейлерден бириси Исаны тюш ашгъа чакъыра. Фарисейни уьюне гирип, Иса ону тепсисинде олтура. 37 Шонда о шагьарда яшайгъан гюнагьлы бир къатын, Иса фарисейни уьюнде олтургъанны билип, ичинде бек арив ийисли майы булангъы чыны кажинни гелтире. 38 Исаны аякълары бар якъда токътап йылай туруп, бу къатын Ону аякъларына гёзьяшларын акъдырмагъа башлай. Сонг оьзюню чачлары булан гёзьяшларын сибирип, Ону аякъларын оьбе ва шо арив ийисли майны сюрте.
39 Исаны уьюне чакъыргъан фарисей шону гёргенде: «Бу Адам герти пайхаммар болгъан эди буса, Оьзюне тиеген къатын ким ва нечик къатын экенни билер эди. Бу чу бир гюнагьлы къатын», – деп ойлаша. 40 Иса булай дей:
– Симон, мени сагъа бир-эки айтагъаным бар.
– Айт чы, Устаз, – дей о.
41 – Бир бай адамны эки борчлусуну бири огъар беш юз гюмюш акъча, биревюсю элли гюмюш акъча борчлу болгъан. 42 Оланы тёлемеге бир заты да болмагъаны саялы, о экевюнден де гечген. Энни айт чы сен, шо адамланы къайсы бай адамны кёп сюежек? – дей Иса.
43 Оьзюне кёпню гечгени деп ойлайман, – деп жавап бере Симон.
– Сен тюз ойлайсан, – дей Иса.
44 Къатынгъа багъып къарап, Иса Симонгъа булай айта:
– Гёремисен бу къатынны? Мен сени уьюнге гелдим, сен Магъа аякъларымны жувмагъа сув сама бермединг. Бу къатын буса Мени аякъларымны гёзьяшлары булан жувуп, чачлары булан сибирди. 45 Сен мени оьпмединг, о буса Мен гелгенден берли токътавсуз Мени аякъларымны оьбюп тура. 46 Сен Мени башыма зайтун май сюртмединг, о буса Мени аякъларыма арив ийисли май сюртдю. 47 Мен сагъа айтайым неге экенни: о кёп сюе, неге тюгюл де кёп гюнагьлары гечилген. Кимни гюнагьлары аз гечиле буса, о аз сюе. 48 Иса къатынгъа:
– Сени гюнагьларынг гечилди, – дей.
49 Ону булан бирче тепсиде олтургъанлар: «Гюнагьланы да гечеген Бу кимдир?» – деп ойлашмагъа башлайлар. 50 Амма Иса къатынгъа:
– Иманынг сени къутгъарды, сен буса гьали парахатынга уьюнге гет, – дей.
8
Исаны узатагъан къатынлар
1 Шондан сонг узакъ къалмай Иса, шагьарлагъа ва юртлагъа барып, Аллагьны гьакимлигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны халкъгъа билдирип юрюй. 2 Ону булан бирче он эки де элчи, жинлерден ва аврувлардан сав болуп тазалангъан бир нече къатын, оьзюню ичинден етти жин къуваланып тайгъан Маждаллы Мариям, 3 Гьиродну уьй къуллукъларыны башын тутгъан Гьузну къатыны Ёгьанна, Сусанна ва кёп оьзгелери бола. Олар оьзлени харжы булан Исагъа ва Ону элчилерине кёмек этелер.
Чачывчуну масалы
4 Кёп халкъ жыйылып, бары да шагьарлардан Исаны янына адамлар гелген заманда, О олагъа масал айтмагъа башлай:
5 – Чачывчу урлукъ чачмагъа чыкъгъан болгъан. Чачагъанда, урлукъланы бирлери ёл ягъагъа тюшюп, аякъ тюпде тапталып къала. Къушлар гелип оланы чёплеп ашайлар. 6 Бирлери ташкъатыш ерге тюшюп, чыкъгъан сонг, къуруп къала, неге тюгюл онда дымлыкъ ёкъ. 7 Бирлери тегенекликге тюше. Тегенеклер оьсюп, оланы оьсме къоймай, янча. 8 Башгъа урлукълар берекетли топуракъгъа тюше ва оьсюп, юз керен артыкъ тюшюм бере.
Буланы айтып, Иса:
– Къулакълары барлар эшитсинлер! – дей.
Масалны баяны
9 Исаны якъчылары Огъар:
– Бу масалны маънасы недир? – деп сорайлар.
10 Иса булай жавап бере:
– Аллагь нечик гьакимлик этегенни сырларын билмеге сизге гюч берилген. Мен башгъалагъа масаллар булан сёйлейгенимни себеби: олар тынглап туражакълар, амма англамажакълар; къарап туражакълар, амма гёрмежеклер.
11 Бу масалны маънасы будур: урлукъ Аллагьны каламыдыр. 12 Ёлну ягъасына тюшгенлери – каламны эшитегенлер. Сонг, оланы янына иблис гелип, олар иман салмасын ва къутгъарылмасын деп, оланы юреклеринден каламны алып гете. 13 Ташкъатыш ерлеге чачылгъаны буса – сёзню эшитип, ону сююнч булан къабул этегенлер. Амма оланы тамурлары болмайгъаны саялы, бир аз заман иман салалар, сынавгъа тюшгенде буса, иманындан тайып къалалар. 14 Тегенекли ерге чачылгъанлары – каламны эшитегенлер, амма яшавну аваралары, байлыкъ ва кеп чегив булан бувулуп къала ва оланы тюшюмю болмай. 15 Берекетли топуракъгъа чачылгъанлары буса – каламны эшитип, ону яхшы ва таза юрекде сакълайгъанлар ва чыдамлыкъда тюшюм берегенлер.
Бары да зат аянгъа чыгъажакъ
16 – Бирев де чыракъ ягъып, ону уьстюне я савут къапламас, яда тахны тюбюне салмас, уьйге гирегенлер ярыкъны гёрсюн учун, гёрюнеген бийик ерге салыр. 17 Неге тюгюл де, ачыкъ болмай къалагъан бир сыр да ёкъдур, билинип аянгъа чыкъмай къалагъан бир яшырылгъан зат да ёкъдур. 18 Шолайлыкъда, сизин тынглайгъан кююгюзге тергев этигиз: кимники бар буса, огъар дагъы да берилежек. Кимники ёкъ буса, ону оьзю бар деп хыял этеген заты да алынажакъ.
Исаны анасы ва инилери
19 Бир керен Исаны янына Ону анасы ва инилери геле. Амма халкъны кёплюгюнден олар Ону ювугъуна барып болмайлар. 20 Огъар:
– Сени ананг ва инилеринг, Сени гёрме сююп, къырда токътагъанлар, – деп билдирелер.
21 – Мени анам ва инилерим, Аллагьны каламына тынглап, ону кютегенлердир, – деп жавап бере Иса олагъа.
Иса алатолпанны токътата
22 Бир керен Иса, Оьзюню бир нече якъчылары да булан бир къайыкъгъа да минип, олагъа:
– Кёлню бириси ягъына барайыкъ, – дей.
23 Олар юзюп барагъанда, Иса юхлап къала. Кёлде гючлю ел гётерилип гете. Толкъунлар къайыкъгъа урунуп, олар бир къоркъунчлу гьалгъа тюшелер. 24 Ювугъуна барып, олар Исаны уятып:
– Устаз! Устаз! Биз батыла турабыз, – дейлер.
Уянып, О елни ва сувну гьалекленивюн токътата. Олар да токътап, бир шыплыкъ болуп къала. 25 Иса олагъа:
– Сизин иманыгъыз къайдадыр? – дей.
Олар буса къоркъуп ва гьайран болуп, бир-бирине:
– Еллеге де, сувлагъа да буйрукъ этеген ва олар да Оьзюне таби болагъан Бу Кимдир? – дейлер.
Жинли бир адамны сав болуву
26 Олар Галилея кёлню къаршысында ерлешген герасалыланы топурагъына гелелер. 27 Иса ягъагъа чыкъгъанда, Огъар юртдан бир адам къаршылаша. Бу адам жинли болуп турагъаны, уьстюне опуракъ гиймейгени ва уьйде тюгюл, къабурларда яшайгъаны хыйлы заман бола болгъан. 28 Исаны гёргенде, О акъырып, Ону аякъларына баш ура ва:
– Гьей Иса, Аллагьу-Тааланы Уланы! Менден не сюесен? Ялбараман Сагъа, магъа азап берме, – деп къычыра.
29 Неге тюгюл де, Иса жинге шо адамдан чыгъып тайсын деп буюргъан болгъан, о буса узакъ заманны боюнда огъар азап берип тургъан. О адамны енгмек учун, ону аркъанлар ва шынжырлар булан байлагъанлар. О адам буса байлавларын да уьзюп, жинлер къувалап, гиши турмайгъан ерге чыгъып гете болгъан. 30 Иса огъар:
– Сени атынг кимдир? – деп сорай.
– Легион
[52], – деп жавап бере о, неге тюгюл ону ичине кёп жинлер гирген болгъан.
31 Жинлер, оьзлеге оьлюлер болагъан ерге тюшюп гетмекни буюрмасын деп, Исагъа ялбаралар. 32 Онда тав бетде отлайгъан бир уллу донгуз сирив болгъан. Жинлер де Исагъа оьзлеге донгузланы ичлерине гирмеге изну берсин деп тилейлер. Иса да изну бере. 33 Жинлер де, адамлардан чыгъып, донгузланы ичлерине гирелер. Сирив чабып йиберип, учурумдан таба кёлге тюшюп, сувгъа бата.
34 Донгуз сакълайгъанлар, болгъан ишни гёрюп, къачып гете, шагьарда ва юртларда бу хабарны яя. 35 Халкъ болгъан ишни гёрмеге чыгъа ва Исаны янына геле. Ичинден жинлер чыкъгъан адамны Исаны аякъларыны алдында гийинген кюйде ва гьакъылы да къайтып гелип, олтуруп турагъанын гёрюп, бек къоркъа. 36 Бу ишни гёргенлер буса жинли адам нечик сав болгъанны гелгенлеге англаталар. 37 Герасаны айланасындагъы бютюн халкъ Исагъа ондан гетмекни тилей, неге десе олар бек къоркъа. О да къайыкъгъа да минип гете.
38 Ичинден жинлер чыкъгъан адам оьзюн Ону булан бармагъа къойсун деп тилей. Амма Иса ону къайтарып йибере ва:
39 – Уьюнге къайт ва Аллагь сагъа не этгенни айт, – дей. О да гетип, Иса оьзюне этген затны бютюн шагьаргъа билдире.
Тирилген къыз ва сав болгъан къатын
40 Иса гери къайтгъанда, Ону кёп халкъ къаршылай. Ону барысы да гёзлеп тура болгъан. 41 Шонда синагогну башчысы болгъан Яир деген бир адам гелип, Исаны аякъларына баш ура ва Огъар оьзюню уьюне гелсин деп тилей. 42 Неге тюгюл де, ону он эки йыллыкъ бир къызы бек авруп оьле тура болгъан.
Иса онда бара. Халкъ Огъар ябурула ва айланасын къуршап ала. 43 Он эки йылдан берли къаны гетип авруйгъан, бары да байлыгъын эмчилеге берген, амма оланы гьеч бириси де оьзюн сав этип болмагъан бир къатын, 44 артындан таба барып, Исаны опурагъыны этегине тие ва шоссагьат ону къаны гетегени токътай. 45 Иса:
– Магъа ким тийди? – деп сорай.
Гьариси оьзю тиймегенни айта. Шо заман Петер:
– Устаз, сени айланангда кёп халкъ бар ва бары да якълардан ябурулуп геле, – дей.
46 Амма Иса:
– Магъа ким буса да бирев тийди, неге тюгюл Мен оьзюмден чыгъып барагъан бир къудратны гьис этдим, – дей.
47 Шо къатын, болгъан зат билинмей къалмажагъын англагъанда, къартыллай туруп гелип, Ону аякъларына баш ура. Бютюн халкъны алдында Огъар не себепден тийгенин ва шоссагьат сав болгъанын айта. 48 Иса да огъар:
– Къызым, иманынг сени сав этди, эсен-аман бар, – дей.
49 Иса шо сёзлени сёйлеп турагъанда, синагогну башчысы Яирни уьюнден бир адам гелип:
– Сени къызынг оьлдю. Устазны негьакъ авара этме, – дей.
50 Шо сёзлени эшитгенде, Иса синагогну башчысына:
– Къоркъма, иман салып къой, о да тирилежек, – дей.
51 Уьйге гелгенде буса, О Петерден, Югьандан, Якъубдан ва къызны ата-анасындан башгъа биревню де уьйге гирме къоймай. 52 Барысы да къызгъа тююнюп яс этип йылайлар. Амма О:
– Йыламагъыз, о оьлмеген, юхлап тура, – дей.
53 Къызны оьлгенин билип, олар Иса айтагъанны мысгъыллап кюлеме къарайлар. 54 О буса къызны къолун тута ва:
– Гьей къызым, тур! – дей.
55 Къызны ругьу гери къайта ва шоссагьат о аякъгъа тура. Иса да огъар ашама зат берсин деп буюра. 56 Къызны ата-анасы гьайран болуп къала. Иса буса болгъан бу ишни гьакъында биревге де сёйлемегиз деп тапшура.
9
Иса он эки элчисин Сююнч Хабарны билдирме йибере
1 Он эки де элчисин чакъырып, Иса олагъа бары да жинлени къуваламакъ ва аврувланы сав этмек учун гьакимлик ва къудрат бере. 2 Оланы Аллагьны гьакимлиги гьакъда билдирмеге ва аврувланы сав этмеге йибере. 3 Иса олагъа булай дей:
– Ёлгъа бир зат да алмагъыз: не таякъ, не дорба, не экмек, неде акъча, эки гийим опурагъыгъыз болмасын. 4 Эгер де сиз биревню уьюне гирсегиз, гетмеге заман болгъунча, онда къалыгъыз. 5 Сизин къабул этмеген ерде буса, о шагьардан чыгъагъан заманда, аякъларыгъыздагъы чангны да силкип тайдырыгъыз. Бу олар учун буварыв болажакъ.
6 Исаны якъчылары ёлгъа чыгъалар ва юртлагъа барып, Сююнч Хабарны яя туруп, гьар ерде аврувланы сав этелер.
Гьиродну гьалекленивю
7 Гьирод гьаким, бу ишлени барын да эшитип, гьайран бола, неге тюгюл бирлери: «Ягьия пайхаммар оьлюмден тирилген», 8 башгъалары: «Илияс пайхаммар гелген», биревюлери буса: «Бырынгъы пайхаммарланы бири тирилген», – дейлер.
9 – Мен Ягьияны башын гесдим. Оьзюню гьакъында мен бу затланы эшитеген Бу ким болажакъ дагъы? – дей Гьирод. Сонг о Исаны гёрмеге сюе.
Беш минг адамны тойдурув
10 Къайтгъан сонг, элчилер Исагъа оьзлер этген ишлени гьакъында айталар. О да оланы Оьзю булан алып, Байтсайда деп айтылагъан шагьарны ювугъундагъы бир чет ерге гете. 11 Амма халкъ билип, Ону артындан бара. Иса адамланы арив къабул эте, олагъа Аллагьны гьакимлиги гьакъда англата ва сав болмагъа сюйгенлени сав эте.
12 Гюн артылып, ахшам болмагъа башлай. Он эки де элчиси Исагъа ювукъ гелип:
– Халкъны къайтар, олар айланадагъы юртларда ва махилерде оьзлеге турмагъа ер ва ашама аш тапсынлар, неге тюгюл биз мунда бир адам да ёкъ чет ердебиз, – дейлер.
13 – Олагъа ашама затны сиз беригиз, – дей Иса олагъа.
– Бизин мунда янгыз беш экмегибиз де, эки балыгъыбыз да тюгюл ёкъ. Бары да бу адамлар учун ашама затны биз барып сатып алгъанны сюемисен? – деп сорайлар олар.
14 Олар онда беш мингге ювукъ адам болгъан. Иса якъчыларына:
– Оланы элли-элли этип, гюп-гюп этип олтуртугъуз, – дей.
15 Шолай этип, олар барысын да олтурталар. 16 Иса беш экмекни де, эки балыкъны да алып, кёкге багъып къарап, шюкюр дуа эте. Сонг сындырып, экмеклени якъчыларына бере, олар да халкъгъа пайлайлар. 17 Барысы да ашап тоя. Къалгъан гесеклени жыйып, он эки земгилни толтуралар.
Петер Иса Месигь экенге шагьатлыкъ эте
18 Бир керен Иса янгыз ерде дуа этегенде, Ону янына якъчылары геле. Иса олагъа:
– Халкъ Мени ким деп гьисап эте? – деп сорай.
19 – Бирлери Ягьия пайхаммар, башгъалары Илияс, биревюлери буса бырынгъы пайхаммарлардан бири тирилген деп гьисап эте, – деп жавап берелер олар.
20 – Сиз Мен кимдир деп ойлашасыз? – деп сорай Иса олагъа.
– Аллагь йиберген Месигь! – деп жавап бере Петер.
21 Иса шо гьакъда биревге де айтмасын деп, олагъа къатты кюйде бувара ва 22 булай дей:
– Магъа, Инсанны Уланына, кёп азап чекмеге, тамазаланы, баш дин къуллукъчуланы ва дин алимлени янындан гери урулмагъа, оьлтюрюлмеге ва уьчюнчю гюн тирилмеге герек болажакъ.
23 Сонг Иса барысына да булай дей:
– Ким Мени булан гелмеге сюе буса, оьзюню хыялларын гери урсун ва гьар гюн хачын да гётерип, Мени артыма тюшсюн. 24 Ким оьзюню жанын къутгъармагъа сюе буса, о шону тас этер. Амма ким жанын Мени учун тас этсе, о шону къутгъарар. 25 Эгер инсан бютюн дюньяны къазанып, оьзюн пасат этсе яда оьзюне зарал этсе, ондан не пайда болур? 26 Ким Менден ва Мени сёзлеримден илыкъса, Инсанны Уланы да Оьзюню, Атасыны ва Аллагьны малайиклерини сыйлы нюрю булан гелген заманда, о адамдан оьзюнден илыгъар. 27 Гертисин сёйлеймен сизге: мунда токътагъанланы арасында Аллагь нечик гьакимлик этежегин гёрмей туруп оьлмежеклер бар.
Исаны тюрленивю
28 Бу сёзлени сёйлеп сегиз гюнден сонг, Петерни, Югьанны ва Якъубну да алып, Иса дуа этмек учун тавгъа чыгъа. 29 Дуа этип турагъан заманда, Исаны гёрюнюшю алышынып гете ва уьстюндеги опурагъы гёз къамашдырагъан кюйде ап-акъ болуп къала. 30 Ону булан оьзлерден нюр тёгюлюп гелеген экев лакъыр эте. Олар Муса ва Илияс болгъан. 31 Олар Иса булан Ону бу дюньядан гетмеклиги гьакъында сёйлегенлер. Шо иш Ерусалимде кютюлме тарыкъ болгъан.
32 Петер ва ону булан болгъанлар терен юхугъа баталар. Уянгъанда буса, Исаны, Ону булан токътагъан экевню ва Исаны сыйлы нюрюн гёрелер. 33 Олар Исаны янындан гетме айланагъан заманда, Петер Огъар:
– Устаз, бизин мунда болмакълыгъыбыз не яхшыдыр! Бирин Сени учун, бирин Муса учун, бирин де Илияс учун уьч чатыр къурайыкъ, – дей.
Шо заман не сёйлейгенин о оьзю де билмей. 34 О бу сёзлени сёйлеп турагъанда, бир булут гелип, оланы уьстюнде салкъынлыкъ болдура. Оьзлер булутгъа гиргенде, Исаны якъчылары бек къоркъалар. 35 Амма булутдан таба:
– Бу Мени Сайлангъан Уланымдыр, Огъар тынглагъыз, – деген бир сес чалына.
36 Бу сес токътагъанда, олар онда Исадан башгъа дагъы биревню де гёрмейлер. Олар тынып токътайлар ва шо гюнлерде гёргенлерин биревге де айтмайлар.
Жинли яшны сав болуву
37 Артындагъы гюн олар тавдан тюшюп гелегенде, Исаны кёп халкъ къаршылай. 38 Бирден халкъны арасындан бирев къычыра:
– Устаз! Сагъа ялбараман, мени уланыма къара, о мени биргине-бир уланым! 39 Бир жин уланымны тута, о да хапарсыздан къычырып йибере, ону аврув тута, авзундан гёбюк геле. Уланымны инжитген сонг да, ондан гьарангъа айрыла. 40 Шону къуваласын деп, Сени якъчыларынга тиледим, тек олар болмадылар.
41 – Гьей имансыз ва бузукъ адамлар! Къачан болгъунча Мен сизин булан туражакъман? Къачан болгъунча сизге чыдап туражакъман? Гелтир мунда сени уланынгны! – дей Иса.
42 Яш гелегенде, жин ону ерге йыгъып тёбелемеге башлай, амма Иса жинге чыкъ деп буюра ва, уланны сав этип, ону атасына къайтарып бере. 43 Барысы да Аллагьны къудратына гьайранлыкъ этип къала. Олар Оьзю этген бары да затлагъа тамашалыкъ этип турагъанда, Иса якъчыларына:
44 – Мен сизге айтагъангъа тынглап, ону эсигизде сакълагъыз: Мени, Инсанны Уланын, инсанланы къолуна бережек, – дей.
45 Амма олар бу сёзлени англамайлар ва шолар олар учун сырлы кюйде къала. Шону олар Исагъа сорамагъа да къоркъалар.
«Ким уллудур?»
46 Исаны якъчыларыны арасында оьзлени къайсы уллудур деген бир эришивлюк тува. 47 Иса, оланы юреклериндеги ойну билип, бир гиччи яшны алып, Оьзю булан янаша сала 48 ва олагъа:
– Бир гиччи яшны Мени атымны гьюрметинден ким къабул эте буса, шо Мени де къабул этер. Мени ким къабул эте буса, шо Мени йибергенни де къабул этер, неге тюгюл сизден ким барындан да гиччи буса, шо барындан да уллу болажакъ, – дей.
«Сизге къаршы тюгюллер сизин яныгъыздыр»
49 Бу заман Югьан:
– Устаз! Биз Сени атынг булан жинлени къувалайгъан бир адамны гёрдюк, бизинки болмагъаны саялы, биз ону токътатмагъа къарадыкъ, – дей.
50 – Ону токътатмагъыз, неге тюгюл сизге къаршы тюгюллер сизин яныгъыздыр, – дей Иса огъар.
Самариялылар Исаны сюймей
51 Оьзю дюньядан алынажакъ гюнлер ювукълашгъанда, Иса Ерусалимге бармагъа токъташа. 52 Оьзюнден алда О адамланы йибере. Ону къаршыламакъ учун, о адамлар бары да затны гьазирлемеге самариялыланы бир юртуна баралар. 53 Онда Исаны къабул этмейлер, неге тюгюл о юртдагъылар Ону Ерусалимге бармагъа чыкъгъанын гёре. 54 Шону гёрюп, Ону якъчылары Якъуб ва Югьан:
– Я Рабби! Сюе бусанг, Илияс этгенде йимик, кёкден от ялын тюшюп, оланы къырсын деп айтайыкъмы? – дейлер. 55 Иса, бурулуп къарап, олагъа шону этмесин деп къатты кюйде бувара. 56 Сонг олар бир башгъа юртгъа гетелер.
Исаны якъчыларыны алдына салынагъан талаплар
57 Олар ёлун узаталар. Ёлда бирев Исагъа:
– Сен къайда барсанг да, мен Сени артынг булан гележекмен, – дей.
58 – Тюлкюлени инлери, кёкде учагъан къушланы уялары сама бар. Мени, Инсанны Уланыны, буса башымны сыйындырмагъа ерим де ёкъ, – дей Иса огъар.
59 Башгъа биревюне Иса:
– Гел, Мени артыма тюш, – дей.
– Я Раббим! Бир алдын уьйге барып, атамны гёмюп гелмеге изну бер, – дей о.
60 – Оьлюлени оьзлер оьлюлер гёмсюнлер, сен буса бар, Аллагьны гьакимлиги гьакъда билдир, – дей Иса огъар.
61 Башгъа бирдагъысы:
– Я Раббим, мен Сени якъчыларынга къошулажакъман, тек бир алдын магъа мени уьйдегилерим булан савболлашма изну бер, – дей Исагъа.
62 – Сабан бутакъны тутгъан гьар ким артына гёз къарата буса, огъар Аллагьны гьакимлигини тюбюнде болмагъа къыйышмас, – дей Иса огъар.
10
Иса Оьзюню етмиш эки якъчысын йибере
1 Сонг Раббибиз Иса, якъчыларыны арасындан дагъы да етмиш экисин
[53] сайлап, Оьзю барма герекли гьар шагьаргъа ва юртгъа Оьзюню алдындан жут-жут этип, оланы йибере.
2 Иса олагъа булай дей:
– Тюшюм кёп, амма ишчилер аз. Шолай болгъанда, Оьзюню тюшюмюн жыймагъа ишчилер йиберсин деп, тюшюмню Есине тилегиз! 3 Барыгъыз! Мен сизин бёрюлени арасына къозуланы йимик йиберемен. 4 Оьзюгюз булан не дорба, не хуржун, неде аякъгийим алмагъыз. Ёлда биревге де салам бермегиз.
5 Биревню уьюне гирсегиз, башлап: «Бу уьйде парахатлыкъ болсун», – деп айтыгъыз. 6 Эгер онда парахатлыкъ сюеген адам бар буса, сиз ёрагъан парахатлыкъ огъар болажакъ, ёкъ буса, сизге къайтажакъ. 7 Шо уьйде къалыгъыз, олар берген бар затны ашагъыз, ичигиз, неге тюгюл ишлейген адамгъа оьз къыйыны учун гьакъ тийишлидир. Уьйден уьйге гёчмегиз.
8 Къайсы шагьаргъа гелсегиз ва сизин къабул этсе, сизге берген затны ашап къоюгъуз. 9 Ондагъы аврувланы сав этигиз, олагъа: «Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура», – дегиз. 10 Баргъан шагьарларыгъыздан къайсында сизин къабул этмесе, орамгъа чыгъып: 11 «Сизин шагьарыгъыздан аякъларыбызгъа къонгъан чангны да силкип, сизге къоюп гетебиз, тек, билип къоюгъуз, Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълаша тура», – дегиз. 12 Мен сизге айтаман: къыяматгюн Содомда яшагъан адамланы гьалы о шагьардагъы адамланыкинден къолай болажакъ!
Имансызлагъа буварыв
13 – Адаршай сагъа, Гьоразин! Адаршай сагъа, Байтсайда! Эгер сизде болгъан аламатлар Сурда ва Сайданда болгъан эди буса, олар тезокъ товба этер эди. Шону гёрсетмек учун, кирлер де гийип, кюлню ичинде олтурар эди
[54].
14 Къыяматгюн Сурда ва Сайданда яшайгъан адамланы гьалы сизинкинден къолай болажакъ.
15 Сен де, Капернагьум, кёклеге ерли гётерилежекмен деп эсинге гелеми? Сен жагьаннемге ерли тёбен тюшюрюлежексен.
16 Сизге тынглайгъан Магъа тынглар, сизин инкар этеген Мени де инкар этер. Мени инкар этегенлер буса Мени йиберген Атамны да инкар этер.
Жинлени таби болуву
17 Исаны етмиш эки де якъчысы шат болуп къайта ва:
– Я Рабби! Сени атынгны айтгъанда, бизге жинлер де таби болду, – дейлер олар.
18 Иса да олагъа булай дей:
– Мен яшмын йимик болуп кёкден тюшеген иблисни гёрдюм. 19 Шолайлыкъда, сизге оьзюгюзге гьеч бир заралсыз йыланланы, акъырапланы ва душманны бютюн гючюн аякъ тюпге салып таптап янчмакъ учун ихтияр беремен. 20 Тек жинлер сизге таби бола деп сююнмегиз, амма сизин атларыгъыз кёклерде язылгъанына сююнюгюз.
Исаны сююнчю
21 Шо сагьатда Иса, Аллагьны Ругьундан сююнюп, булай дей:
– Гьей кёкню де, ерни де Раббиси болгъан Атам! Бу затланы гьакъыллылардан ва англавлулардан яшырып, яшлагъа ачгъанынг саялы, Сагъа шюкюрлюк этемен. Дюр, Атам! Сени сюегенинг де тап шолай эди.
22 Атам Магъа бары да затны инанып тапшурду. Атадан башгъа гьеч бирев Уланын танымас. Атаны да Уланындан ва Уланы Ону оьзюне аян этмеге сюеген гишиден къайры бирев де танымас.
23 Сонг Оьзюню якъчыларына багъып бурулуп, олагъа:
– Сиз гёрегенни гёрген гёзлер насиплидир. 24 Сизге айтаман: кёп пайхаммарлар ва пачалар сиз гёреген затланы гёрмеге сюйгенлер, тек гёрмегенлер, сиз эшитеген затланы эшитмеге сюйгенлер, тек эшитмегенлер, – дей.
Рагьмулу самариялыны гьакъында
25 Шонда Къанундан яхшы англагъан бир дин алими туруп, Ону сынама сююп:
– Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не этме герекмен? – деп сорай.
26 – Мусаны Къанунунда шо гьакъда не язылгъан? Нечик англайсан? – деп сорав булан жавап бере Иса.
27 – «Раббинг Аллагьны бютюн юрегинг булан, бютюн жанынг булан, бютюн гючюнг булан ва бютюн гьакъылынг булан сюй» ва «ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй», – дей о.
28 – Тюз жавап бердинг, шолай эт, даимлик яшав алажакъсан, – дей Иса.
29 Тек о дагъы да мекенлешдирме сююп, Исагъа:
– Мени ювугъум кимдир? – деп сорай.
30 Иса огъар булай дей:
– Бир адам Ерусалимден Еригьонгъа барагъанда, къачакъланы къолуна тюшюп къала. Олар ону тонап, токъалап, оьлю санлы кюйде къоюп гетелер.
31 Шо ёл булан гелеген бир дин къуллукъчу, ону гёрюп, ёлну бириси янына чыгъып оьтюп гете.
32 Шолай левийлерден
[55] болгъан бирев де о ерге бара, ону гёрюп, янындан оьтюп гете.
33 Самариялы бирев буса шо ёлдан барагъанда, шо адамгъа къаршы бола ва огъар языгъы чыгъа. 34 Ювугъуна барып, зайтун май ва чагъыр тёгюп, ону яраларын байлай. Оьзюню эшегине де миндирип, ону бир петерге гелтирип, ону гьайын эте. 35 Артындагъы гюн оьзю гетегенде буса, эки гюмюш акъча чыгъарып, къонакъ уьйню есине бере ва огъар: «Муну гьайын этерсен ва эгер артыкъ харжласанг, мен сагъа къайтывда берермен», – дей.
36 Сен ойлашагъан кюйде, къачакъланы къолуна тюшген адамны ювугъу шо уьч де гишиден къайсыдыр?
37 – Огъар рагьму этген адамдыр, – дей о.
– Буса бар, сен де шолай этерсен, – дей Иса.
Иса Мартаны ва Мариямны уьюнде
38 Олар ёлун узатып барагъанда, Иса бир юртгъа геле. Мунда Марта деген бир къатын, Исаны уьюне чакъырып, Ону къабул эте. 39 Ону Мариям деген бир къызардашы да болгъан. О Раббибиз Исаны аякъларыны алдында олтуруп, Ону сёзюне тынглай. 40 Марта буса уллу къонакълыкъ этмек учун, гьаракат этип айлана. Исагъа ювукълашып, о булай дей:
– Мени Раббим! Къызардашым бары да ишни магъа саллап къойгъанына Сен тергев этмеймисен? Огъар айт дагъы, магъа кёмек этсин!
41 – Марта, Марта! Сен кёп затны гьайын этип талашып айланасан, 42 янгыз бир зат тарыкъ. Мариям буса оьзюнден чыгъарылып алынмажакъ яхшы пайын сайлагъан, – деп жавап бере Иса огъар.
11
Дуаны гьакъында
1 Бир керен Иса бир ерде дуа этип тура болгъан. Битген заманда, Оьзюню якъчыларындан бири Огъар:
– Я Раббим, Ягьия оьзюню якъчыларын уьйретгени йимик, Сен де бизин дуа этмеге уьйрет, – дей.
2 Иса да булай дей:
– Сиз булай дуа этигиз:
Гьей бизин Атабыз!
Инсанлар Сени сыйлы атынгны гьюрметлесин дагъы.
Сени гьакимлигинг токъташсын дагъы.
3 Бугюн бизге гюнлюк азыгъыбызны бер.
4 Бизин гюнагьларыбыздан геч!
Бизге яманлыкъ этгенлерден барындан да биз де гечебиз.
Бизин артыкъ сынавлагъа салма.
5 Сонг Иса олагъа булай дей:
– Айтайыкъ, сизин биригизни бир ювугъугъуз бар. Гечортада гелип, огъар булай дейсиз: «Ювугъум! Магъа борчгъа уьч экмек бер. 6 Магъа йыракъ ёлдан бир ювугъум гелген, ону алдына салмагъа мени бир затым да ёкъ».
7 О буса уьйню ичинден туруп, сизге: «Мени авара этме. Эшиклер бегитилген, мени булан ятып тёшекде яшларым да бар. Туруп сагъа бир зат да берип болмайман», – деп жавап бере. 8 Сизге айтаман: о адам ятгъан еринден туруп, сагъа герек затынгны ювукълукъну гьюрметин этип де бермесе, эгер сен къаныгъып къарышсанг, огъар туруп, сагъа тарыкъ затны бермеге тюшер.
9 Шо саялы Мен айтаман сизге: тилегиз – сизге бережек, излегиз – табажакъсыз, эшикни къагъыгъыз – сизге ачажакъ. 10 Неге тюгюл де, гьар тилеген – алар, излеген – табар, эшикни къакъгъангъа да – ачылар.
11 Арагъыздан къайсы ата, уланы аш тилегенде, таш берер яда балыкъ тилегенде, балыкъны орнуна йылан берер? 12 Яда йымырткъа тилеген заманда, огъар акъырап берер? 13 Шолайлыкъда, эгер сиз оьзюгюз яман бусагъыз да, авлетлеригизге яхшы савгъатлар берип бола бусагъыз, кёклердеги Атагъыз буса Оьзюнден тилейгенлеге Ругьун дагъокъ да берер.
Иса ва Зензебил
14 Бир керен Иса сёйлеп болмайгъан бир адамдан тилсизликни жинин къувалай. Жин чыкъгъан заманда, тилсиз сёйлемеге башлай ва халкъ бек гьайран болуп къала. 15 Олардан бирлери:
– Жинлени О жинлени башчысы болгъан Зензебилни
[56] гючю булан къувалай, – дейлер.
16 Башгъалары Исаны сынап къарамакъ учун, О оьзлеге кёкден бир аламат гёрсетсин деп тилейлер. 17 Амма шо адамлар не ойлашагъанны билип, Иса олагъа булай дей:
– Оьз ичинде бёлюнген гьар пачалыкъ тозулар ва оьз ичинде бёлюнген уьй йыгъылар. 18 Иблис де оьз ичинде бёлюнсе, ону пачалыгъы бузулмай нечик токътар? Муна сиз жинлени Мен Зензебилни гючю булан къувалай деп айтасыз. 19 Эгер Мен жинлени Зензебилни гючю булан къувалай бусам, сизин якъчыларыгъыз оланы кимни гючю булан къувалай дагъы? Шо саялы сизге дуванны оьзюгюзню якъчыларыгъыз эте турсун. 20 Эгер де Мен жинлени Аллагьны къудраты булан къувалай бусам, шо Аллагьны гьакимлигини бир белгисидир.
21 Гючлю бир адам оьзюню уьюн савут булан сакълай буса, ону мюлкюне къоркъунч ёкъдур. 22 Шо адамдан да гючлю бириси огъар чапгъын этип, ондан уьстюн гелсе, шо заман ону аркъа таягъан бары да савутун алыр ва мюлкюн де сюйген кюйде пайлар.
23 Мени булан тюгюллер Магъа къаршылардыр, Мени булан жыймайгъанлар яягъанлардыр.
24 Адамны ичинден чыкъгъан сонг, жин къургъакъ дангылларда айлана, оьзюне сыйынма ер ахтара, амма тапмай. Сонг о: «Мен чыкъгъан уьюме къайтып бараман», – дей. 25 Къайтып гелгенде буса, о уьйню сибирилип, жыйылып таба. 26 Сонг барып оьзюнден де яман дагъы да етти жинни алып гелип, жин адамны ичине гирип яшай. Натижада, адамны гьалы алдагъысындан да бузукъ бола.
Герти насип
27 Иса бу сёзлени айтып турагъанда, халкъны арасындан бир къатын чыгъып, Огъар:
– Насиплидир Сени къурсагъында гётерип юрюген ва Сени эмдирген! – деп къычыра.
28 – Дагъы да насиплидир, Аллагьны каламын эшитип, ону кютегенлер, – деп жавап бере Иса.
Юнусну аламаты
29 Исаны айланасына дагъы да кёп адамлар жыйыла. Иса олагъа сёйлемеге башлай:
– Не ямандыр бу гьалиги наслу. О аламатлар ахтара, амма огъар Юнус пайхаммарны аламатындан башгъа аламат гёрсетилмес. 30 Ниневияны халкъына Юнус нечик аламат болгъан буса, Мен де, Инсанны Уланы, бу наслу учун шолай аламат болажакъман.
31 Шебаны пача къатыны къыяматгюн туруп йиберип, бу наслуну айыплажакъ, неге тюгюл Сулайманны гьакъыллы сёзлерине тынгламакъ учун, о дюньяны бир къырыйындан гелген. Гьали буса Сулаймандан да уллусу мундадыр! 32 Къыяматгюн ниневиялы адамлар, гьалиги наслу булан туруп йиберип, о наслуну айыплажакълар. Неге тюгюл де, Юнусну сёйлевюнден сонг олар товба этгенлер. Гьали буса Юнусдан да уллусу мундадыр.
Къаркъараны чырагъы
33 – Яллайгъан чыракъны бирев де яшыртгъын ерге я савутну тюбюне салмас. Гирегенлер ярыгъын гёрсюн учун, ону бийик ерге салыр. 34 Гёз къаркъара учун бир чыракъ йимикдир. Эгер гёзлеринг сав буса, къаркъаранг бютюнлей ярыкъдан толур. Эгер гёзлеринг бузукъ болса, къаркъарангны къарангылыкъ къуршар. 35 Шолайлыкъда, къара, ичингдеги ярыкъ къарангылыкъгъа айланып къалмасын! 36 Эгер бютюн къаркъаранг ярыкъдан толгъан буса ва сенде бир де къарангы ер ёкъ буса, чыракъ оьзюню шавласы булан ярыкъ берегени йимик, бютюн къаркъаранг да ярыкъ болуп къалажакъ.
«Адаршай сизге, фарисейлер»
37 Иса сёйлеп битгенде, бир фарисей Ону тюш ашгъа чакъыра. Иса барып уьйню ичине гирип олтура. 38 Ашны алдында Иса къолларын жувмагъанын гёрюп, фарисей бек тамаша бола. 39 Раббибиз огъар булай дей:
– Гьали сиз, фарисейлер, сукараланы ва бошгъапланы тыш ягъын таза сакълайсыз, ичигиз буса сутурлукъдан ва яманлыкъдан толуп тура. 40 Авлиялар! Тышын Ким яратгъан буса, ичин де О яратмагъанмы? 41 Сиз оьзюгюзню бар затыгъыздан пакъырлагъа садагъа беригиз, шо заман сизин бары да затыгъыз таза болур.
42 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей фарисейлер! Нананы, гийиготну ва гьар тюрлю яшылчаланы ондан бир пайын секет чыгъарып бересиз, адилликни ва Аллагьны сюювюню гьакъында буса ойлашмайсыз. Бу агьамиятлы затланы юрютмеге герексиз, бирисилерин де унутуп къойма герек тюгюлсюз!
43 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей фарисейлер! Синагогларда тёрге чыгъып олтурмагъа сюесиз, базар майданларда адамлар гьюрметлегенни сюесиз.
44 Адаршай сизин гьалыгъызгъа! Сиз уьстюнден адамлар билмей таптап турагъан белгисиз бир къабурлар йимиксиз.
45 Шо заман дин алимлерден бириси Огъар къаршы чыгъып:
– Устаз, булай сёйлеп, Сен бизин де хатирибизни къалдырасан, – дей.
46 Иса огъар:
– Адаршай сизин де гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер! Сиз инсанлагъа къатты дин талаплар салып, оланы уьстюне авур, кютмеге къыйынлы намусланы саласыз. Оьзюгюз буса оланы кютмек учун бармагъыгъызны сама тербетмеге де сюймейсиз.
47 Адаршай сизин гьалыгъызгъа. Сиз пайхаммарлар учун зияратлар ишлейсиз. Оланы буса сизин ата-бабаларыгъыз оьлтюрген. 48 Шолайлыкъда, сиз ата-бабаларыгъыз этгенине рази болуп къаласыз, неге тюгюл пайхаммарланы олар оьлтюргенлер, сиз буса о пайхаммарлагъа зияратлар ишлейсиз. 49 Шону учун Аллагь булай терен ойлу сёзлени айтгъан: «Мен ягьудилени ва дин алимлени янына пайхаммарлар ва элчилер йибережекмен, оланы бирлерин оьлтюрежеклер, башгъаларын буса гьызарлажакълар».
50 Шогъар гёре дюнья яралгъандан берли бары да пайхаммарланы тёгюлген къаны учун Аллагь бу наслудан жавап талап этежек.
51 Гьабилни къанындан башлап, ибадатхананы къурбанлыкъны салагъан ерини де, Сыйлы Ерини де арасында оьлтюрюлген Закарияны
[57] къанына ерли тёгюлген бары да къан учун жавап талап этежек. Сизге айтаман: бары да зат учун бу наслудан жавап талап этилежек.
52 Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер! Сиз Аллагьны илмусуну ачгъычларын алгъансыз, амма ону ичине не оьзюгюз гирмейсиз, неде гирме сюегенлени гирме къоймайсыз.
53 Шо заман Иса гете. Амма дин алимлер ва фарисейлер, Огъар ачувланып, бир хыйлы суаллар бермеге сюелер. 54 Исаны авзундан терс сёз къаравуллап, Ону айыпламагъа къаст этелер.
12
Экиюзлюлюкню гьакъында
1 Бу арада минглер булан адамлар жыйылып, бир-бирине ябурулмагъа башлай. Иса башлап якъчыларына сёйлей:
– Фарисейлени маясындан, демек экиюзлюлюгюнден сакъ туругъуз. 2 Бир яшыртгъын зат да билинмей къалмажакъ, бир сыр да ачылмай къалмажакъ. 3 Къарангылыкъда сёйлегенигиз гюнню ярыгъында эшитилежек, уьйню ичинде шыбышлап айтгъаныгъызны къалкъыбашдан къалкъыгъа чыгъып къычырып айтажакълар.
«Бир Аллагьдан къоркъугъуз»
4 – Сизге айтаман, къурдашларым: къаркъараны оьлтюрюп, ондан сонг дагъы бир зат да этип болмайгъанлардан къоркъмагъыз. 5 Кимден къоркъма герекни Мен сизге гёрсетермен: гишини оьлтюрмеге ва оьлтюрген сонг жагьаннемге ташлама да гючю бар бир Аллагьдан къоркъугъуз. Сизге айтаман чы, Ондан къоркъугъуз! 6 Беш жымчыкъны эки увакъ акъчагъа сатып бермейми? Аллагь буса оланы гьеч бирисин де унутмагъан. 7 Сизин буса башыгъыздагъы бары да тюклеригиз саналгъан. Къоркъмагъыз! Бары да жымчыкълардан сиз хыйлы артыкъсыз.
8 Сизге айтаман: инсанланы алдында Магъа ачыкъдан-ачыкъ мюкюрлюк этген гьар кимге Аллагьны малайиклерини алдында Мен де, Инсанны Уланы, шолай мюкюрлюк этежекмен. 9 Инсанланы алдында Мени инкар этген гьар кимни Аллагьны малайиклерини алдында Мен де инкар этежекмен. 10 Инсанны Уланына къаршы сёйлегенден гечилмеге бола. Амма Аллагьны Ругьуна къаршы капир сёйлегенден гечилмес.
11 Сизин синагоглагъа башчыланы ва гьакимлени алдына гелтирген заманда, нечик ва не жавап бережегигизни яда не сёйлежегигизни гьайын этмегиз. 12 Шо сагьатда не сёйлеме герекни сизге Аллагьны Ругьу уьйретер.
Гьайгев байны гьакъындагъы масал
13 Халкъны арасындан бирев чыгъып, Исагъа:
– Устаз, мени агъама атамдан къалгъан варисликден пай берсин деп айтсана, – дей.
14 Иса шо адамгъа:
– Гьей адам, сизге дуван этмеге яда сизин малыгъызны бёлмеге Магъа ким тапшургъан? – дей. 15 Сонг барысына да:
– Къарагъыз, вёре, дамагькарлыкъдан сакъ болугъуз, неге тюгюл инсанны яшаву ону малыны кёплюгюнден асылы болмай, – дей.
16 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Бир бай гишини топурагъы яхшы тюшюм берген. 17 «Гьали мен не этейим? Тюшюмюмню салмагъа ерим ёкъ чу», – деп ойлаша о. 18 Сонг о: «Булай этейим: гьамарларымны бузуп, дагъы да уллуларын ишлейим, бары да ашлыгъымны ва бютюн байлыгъымны онда жыяйым». 19 Оьзюме де айтайым: «Гьали сени кёп йыллагъа топлангъан хыйлы байлыгъынг бар, энни рагьатлан, аша, ич, кеп чек», – деп токъташа.
20 Амма Аллагь огъар: «Гьей гьайгев! Бу гече гелип сени жанынг алынажакъ, сен жыйгъан зат кимге къалажакъ?» – дей.
21 Аллагь учун тюгюл, оьзю учун байлыкъ топлайгъан гьар-бир адамны ахыры шолай болажакъ.
Къоркъмай турмакъны гьакъында
22 Иса якъчыларына булай дей:
– Шогъар гёре сизге айтаман: яшамакъ учун не ашажагъыгъызны, чархыгъыз учун не гиежегигизни де гьайын этмегиз. 23 Яшав ашдан, чарх да опуракъдан артыкъдыр. 24 Къаргъалагъа бир къарагъыз чы: олар я чачмайлар, я ормайлар, оланы я гьамарлары, я беженлери ёкъ, тек оланы Аллагь ашатып сакълай. Сиз къушлардан хыйлы да артыкъсыз чы! 25 Башгъа къайгъы этмек булан къайсыгъыз оьмюрюгюзню бираз сама да узатып болажакъсыз? 26 Шолай бир гиччи затны да этип болмай бусагъыз, къалгъан затланы не учун гьайын этесиз?
27 Авлакъ чечеклени нечик оьсегенине бир къарагъыз чы: не загьмат тёкмейлер, неде йип ийирмейлер. Амма сизге айтаман: Сулайман оьзюню инг макъталгъан заманында да оланы бири йимик де гийинмеген. 28 Эгер бугюн авлакъда оьсюп, тангала ялламагъа ташланып къалагъан отну сама Аллагь шолай гийиндиреген болгъан сонг, гьей имандан языкълар, сизин дагъы да артыкъ гийиндирмежекми? 29 Сиз не ашажагъыгъызны ва не ичежегигизни ахтарып айланмагъыз ва шогъар авара болмагъыз. 30 Бу дюньяны бары да имансыз халкълары шоланы гьайын этип айланалар. Сизин Атагъыз буса сизге шолар бары да тарыкъ экенни биле. 31 Сиз Аллагьны гьакимлигине таби болмагъа да къаст этигиз. Къалгъан затланы барысын да сизге О Оьзю бережек.
32 Къоркъма, гьей Мени гиччи сиривюм. Неге тюгюл де, сизин Атагъызны рагьмулу буйругъу шолай: сизге Оьзюню гьакимлигини тюбюнде яшамагъа имканлыкъ бережек. 33 Бар чакъы затыгъызны сатып, пакъырлагъа садагъа этип беригиз. Оьзюгюзге кёклерде тозулмайгъан киселер ва арты битмейген байлыкълар гьазирлегиз. Онда уручу ювукълашмас ва ону гюе ашап бузмас. 34 Неге тюгюл де, байлыгъыгъыз къайда буса, юрегигиз де шонда болажакъ.
Гьазир болуп турув
35 – Даим гьазир кюйде туругъуз: сизин беллеригиз байланып ва чыракъларыгъыз янып турсун. 36 Оьзюню есини тойдан къайтмакълыгъын къаравуллайгъан къуллукъчулагъа ошагъыз: гелип эшикни къакъгъандокъ, шоссагьат ону ачыгъыз. 37 Еси гелген заманда, уяв табулажакъ къуллар насиплидир. Гертисин сёйлеймен сизге: чечинип, о уьстюне къуллукъчуланы опуракъларын гиежек, оланы тепсиде олтуртажакъ, гелип, оьзю олагъа къуллукъ этежек. 38 Эгер гечортада ва дагъы да геч гелип, о оланы уяв тапса, шо къуллар насиплилердир. 39 Билип къоюгъуз: эгер уьй есине уручуну къачан гележеги белгили эди буса, о уручуну уьюне гирмеге къоймас эди. 40 Шо саялы сиз де гьазир болуп туругъуз. Инсанны Уланы сиз къаравулламайгъан бир заманда гелип къалажакъ.
41 – Я Раббим, бу масалны Сен янгыз бизге айтамысан яда бары да къалгъанлагъа да айтамысан? – деп сорай Петер Огъар.
42 Рабби Иса булай дей:
– Оьзге къулларына заманында аш-сув берип къарасын деп, оланы уьстюнде еси къоюп гетген инамлы ва англавлу къул йимик болугъуз. 43 Еси уьюне къайтгъанда, шолай ишлей туруп табулгъан къул насиплидир. 44 Гертисин сёйлеймен сизге: еси ону оьзюню бютюн малыны-мюлкюню уьстюне салажакъ. 45 Эгер шо къул оьз-оьзюне: «Есим тез гелмежек», – деп айтып, къулланы ва къаравашланы тюймеге, оьзю буса ашап-ичип, эсирип айланса, 46 о къулну еси гёзлемейген бир гюн, билмейген бир сагьатда гелип къалажакъ. Ону къатты кюйде жазалажакъ, имансызлар булан бир къысматгъа тарытажакъ. Онда йылав-яс болажакъ, тишлер къыжыражакъ.
47 Есини мурадын билип, ону кютмеге къарамайгъан къул буса кёп тююлежек. 48 Билмей туруп такъсырланма тюшеген иш этгени буса аз тююлежек. Кимге кёп берилген буса, ондан кёп де талап этилежек. Кимге кёп инанылгъан буса, ондан кёп де къаравулланажакъ.
Иса учунгъу эришивлюклер
49 – Мен дюньягъа от яндырмагъа гелгенмен, о къызышып янгъанны нече де сюемен. 50 Мен кёп уллу азаплар чегежекмен. Шо яшавгъа чыкъгъынча, Мени юрегим зарланып туражакъ. 51 Мен бу дюньягъа парахатлыкъ бермеге гелгенмен деп ойлаймысыз? Тюгюл деймен сизге, айрылыв гелтирмеге гелгенмен. 52 Гьалиден сонг бир уьйде яшайгъан беш адам бир-биринден айры болажакъ: уьчев экевге къаршы, экев уьчевге къаршы болажакъ. 53 Атасы уланына къаршы, уланы атасына къаршы, анасы къызына къаршы, къызы анасына къаршы, къайнанасы гелинине къаршы, гелини къайнанасына къаршы болажакъ.
Заманны белгиси
54 Иса халкъгъа булай дей:
– Гюнбатышдан булут гётерилип гелегенин гёрген заманда, сиз шоссагьат: «Янгур болажакъ», – деп айтасыз ва шолай болма да бола. 55 Къыбладан ел уьфюреген заманда: «Яллав болажакъ», – деп айтасыз, шолай болма да бола. 56 Гьей экиюзлюлер! Ерге ва кёкге къарап, чакъ нечик болажагъын англап билесиз, гьалиги заманны англамагъа неге болмайсыз дагъы?
57 Оьзюгюз учун не зат яхшы экенни неге оьзюгюз айырып болмайсыз? 58 Оьзю булан эришген адам булан дуванханагъа барагъанда, ону булан ёлда ярашмагъа къаст эт. Ёгъесе, о сени дуванчыны янына гелтирер, дуванчы да сени туснакъчыны къолуна берер, туснакъчы да сени туснакъгъа салар. 59 Сагъа айтаман: лап ахырынчы нохуратынга ерли борчунгну бермесенг, сен туснакъдан чыкъмассан.
13
Товбаны гьакъында
1 Шо заман биревлер гелип, Исагъа бир нече галилеялыланы гьакъында айталар. Пилат оланы ибадатханада къурбан соягъан заманында оьлтюрген болгъан. 2 Иса олагъа:
– Олагъа шолай болгъанлыгъы къалгъан бары да галилеялылардан эсе оланы гюнагьы артыкъ экени саялы деп ойлашамысыз? 3 Тюгюл, башгъаланыкинден оланы гюнагьы кёп тюгюл деп айтаман Мен сизге. Амма товба этмесегиз, барыгъыз да олар йимик дагъытылып къалажакъсыз! 4 Яда уьстюне Силогьам къала авуп оьлген о он сегиз адам Ерусалимде яшайгъанланы барысындан да артыкъ гюнагьлы болгъан деп ойлашамысыз? 5 Тюгюл деп айтаман Мен сизге. Амма товба этмесегиз, барыгъыз да олар йимик дагъытылып къалажакъсыз! – дей.
Емиш бермейген терек
6 Иса олагъа булай бир масал айта:
– Биревню юзюм бавунда орнатылгъан бир инжир тереги болгъан. О гелип, ондан емиш излей, тек тапмай. 7 Сонг барып юзюмчюге айта: «Бу инжир терекден емиш излеп гелегеним ва тапмайгъаным муна бу уьчюнчю йыл. Гесип ташла муну. Бу негьакъ ерни елеп не эте?»
8 Бавчу огъар: «Бийим! Муну бу йыл да къоюп къарайыкъ, мен ону айланасын къазып ва покълукъ тёгюп кюйлермен, 9 къарайыкъ, гелеген йыл емиш бермесми экен. Эгер бермесе, гесерсен», – деп жавап бере.
Сонгугюн бир къатынны сав болуву
10 Иса синагогланы биринде сонгугюн Аллагьны каламын англатып тура болгъан. 11 Онда он сегиз йылны узагъында ичинде зайыплыкъны жини булангъы бир къатын болгъан. Ону бели бюкленип къалгъан ва язылып болмай болгъан. 12 Иса ону гёргенде, чакъырып, огъар:
– Гьей къатын, сен гьали аврувунгдан сав болажакъсан, – дей.
13 Иса къатынны уьстюне къолларын сала. О шоссагьат язылып, Аллагьгъа макътавлар этмеге башлай. 14 Синагогну башчысы, Иса сонгугюн адамланы сав этгени саялы къазапланып:
– Ишлемеге герекли алты гюн бар. Шогъар гёре сав болмакъ учун сонгугюн тюгюл, шо гюнлерде гелигиз, – дей.
15 Рабби Иса огъар:
– Гьей экиюзлюлер! Сизин биригиз де сонгугюн оьгюзюгюзню яда эшегигизни отлукъдан чечип, сув ичирме элтмеймисиз?
16 Бу къатынны буса муна он сегиз йылны узагъында иблис байлап сакълагъан. Муну, Ибрагьимни наслусундан болгъан къатынны, сонгугюн
[58] шо байлавун чечме герекмейми эди дагъы? – деп жавап бере.
17 Иса бу сёзлени айтгъанда, Огъар къаршы чыкъгъанлар барысы да уяла. Бютюн халкъ Ону бары да макътавлу ишлеринден сююне.
Гиччинев урлукъ ва мая
18 Иса булай дей:
– Аллагьны гьакимлик этивюн не зат булан тенглешдирме бола? Ону Мен негер ошатаман? 19 Айтайыкъ, муна бир гиччинев урлукъ. Бир адам ону алып, оьзюню бавуна орната, о буса оьсюп, бир уллу терек бола. Къушлар гелип, ону бутакъларында уялар тиге.
20 Дагъы да Иса:
– Аллагьны гьакимлик этивюн дагъы да не зат булан тенглешдирме бола? 21 Бир къатынгиши уьч оьлчев унну ичине къошгъан бир увуч маягъа ошайдыр. Шо бары да хамурну гёпюрте, – дей.
Тар къапу
22 О Ерусалимге барагъан ёлунда, шагьарлардан ва юртлардан оьтюп, адамлагъа Аллагьны каламын англатып юрюй. 23 Бирев Огъар:
– Я Раббим, аз адамдан къайрылар къутгъарылмажакъмы? – деп сорай.
24 Иса булай дей:
– Тар къапудан гирмеге къаст этигиз, неге тюгюл, сизге айтаман, кёплер гирмеге сюежеклер, тек болмажакълар. 25 Уьй еси туруп къапуну япгъанда, сиз къырдан туруп къапуну къакъмагъа башлап: «Я есим, ач бизге!» – деп айтажакъсыз. О буса сизге: «Сизин танымайман, сиз къайдансыз?» – деп соражакъ. 26 О заман сиз: «Биз Сени булан бирче ашап-ичип турдукъ ва Сен бизин орамларда уьйретдинг», – демеге башлажакъсыз. 27 О да сизге: «Мен сизин танымайман, сиз къайдансыз? Менден ари гетигиз, сиз барыгъыз да яманлыкъ этегенлерсиз!» – деп айтажакъ.
28 Ибрагьимни, Исгьакъны, Якъубну ва бары да пайхаммарланы Аллагь гьакимлик этеген ерде, оьзюгюз буса ондан къуваланып къырда къалгъаныгъызны гёрген заманда, онда йылав-яс этежексиз ва тишлеригизни къыжыратажакъсыз. 29 Гюнтувушдан ва гюнбатышдан, темиркъазыкъдан ва къыбладан Аллагь гьакимлик этеген ерге гелип, тепсини айланасында олтуражакълар. 30 Гьали ахырынчы болгъанлар шо заман биринчилер болажакълар ва гьалиги биринчилер буса ахырынчылар болажакълар.
Ерусалимге яс этив
31 Шо заман бир нече фарисей гелип, Огъар:
– Сен мундан чыгъып гетме герексен. Гьирод Сени оьлтюрме сюе, – дейлер.
32 Иса олагъа булай дей:
– Барып шо тюлкюге айтыгъыз: Мен бугюн де, тангала да жинлени къувалажакъман ва адамланы сав этежекмен, уьчюнчю гюн буса ишлеримни битдирежекмен. 33 Сонг да Мен бугюн, тангала ва бирисигюн ёлумну узатма герекмен, неге тюгюл пайхаммар Ерусалимден тышда оьлтюрюлмеге болмай.
34 Гьей Ерусалим! Пайхаммарланы оьлтюреген ва оьзюнге багъып йиберилгенлени таш урушгъа тутагъан Ерусалим! Къуш оьзюню балаларын къанатларыны тюбюне жыягъанда йимик, Мен де сени авлетлерингни нече керен жыймагъа сюйген эдим, амма сиз жыйылма сюймедигиз! 35 Гьали, Ерусалим, Аллагь сени къоюп гетежек. Сагъа айтаман: «Раббибизни атындан гелегенге Аллагьны яхшылыгъы болсун!» – деп сен айтажакъ заман болгъунча, Мени дагъы гёрмежексен.
14
Иса бир фарисейни уьюнде
1 Бир керен сонгугюн Иса лап белгили фарисейлени бирини уьюне тюш аш ашамагъа бара. Онда болгъанлар Огъар тергев этелер. 2 Шонда Ону къаршысында сув тюшюп авруйгъан бир адам олтургъан болгъан. 3 Иса дин алимлеге ва фарисейлеге:
– Сонгугюн адамланы сав этмеге ихтияр берилеми яда берилмейми? – деп сорай.
4 Олар пысып туралар. О адамгъа къолун тийдирип, Иса ону сав этип, уьюне йибере. 5 Иса олагъа булай дей:
– Эгер сонгугюн сизин биригизни уланыгъыз яда оьгюзюгюз йыгъылып, къуюгъа тюшюп къалса, ону гьазиринде чыгъармасмы эдигиз? 6 Олар Исаны бу суалына гьеч жавап къайтарып болмай къалалар.
7 Чакъырылып гелген къонакълар тёрге чыгъып олтурагъанын гёрюп, Иса олагъа булай бир масал айта:
8 – Сени бирев тойгъа чакъырса, тёр якъгъа чыгъып олтурма, балики, чакъырылгъанланы арасында сенден де гьюрметли бириси болмагъа ярай. 9 Шо заман сени де, ону да чакъыргъан той еси ювугъунга гелип: «Туруп, бу ерни бу адамгъа бер», – деп айтар. Шо заман биябур болуп, лап артдагъы ерге чыгъып олтурмагъа борчлу болурсан.
10 Чакъырылып баргъанда буса, сени чакъыргъан адам ювугъунга гелип: «Ювугъум! Тёрге чыгъып олтур», – деп айтсын учун, артдагъы ерде олтур. О заман оьзюнг булан олтургъанланы арасында сен абурлу болурсан. 11 Неге тюгюл де, оьзю оьзюн оьр тутагъан гьар ким тёбен болажакъ, тёбен тутса, оьрленежек.
«Кимни къонакъ чакъырма тюше?»
12 Оьзюн чакъыргъан фарисейге Иса дагъы да булай дей:
– Эгер къушлукъ аш яда тюш аш эте бусанг, не ювукъларынгны, не къардашларынгны, не бай хоншуларынгны чакъырма, неге тюгюл олар да сени чакъырар ва сагъа гьагъын къайтарар. 13 Къонакълыкъ этегенде, пакъырланы, сакъатланы, акъсакъланы, сокъурланы чакъыр. 14 Муна шо заман сагъа Аллагьны яхшылыгъы болур: олар сагъа ону гьагъын къайтарып болмас. Муъминлени тирилтеген заманда буса, сагъа ону гьагъы къайтарылажакъ.
Уллу къонакълыкъны гьакъында
15 Шону эшитип, къонакълардан бириси Исагъа:
– Насиплидир Аллагь гьакимлик этеген янгы дюньяда Ону къонакълыгъында ортакъчылыкъ этежеклер! – дей.
16 Иса огъар булай дей:
– Бир адам, уллу къонакълыкъ этмеге сююп, кёп къонакълар чакъыргъан болгъан. 17 Тепсиде олтурмагъа вакъти гелгенде, чакъырылгъанлагъа: «Гелигиз, бары да зат гьазир болду», – деп айтмакъ учун, о къулун йибере.
18 Барысы да, бир-бири булан сёйлешгенде йимик, багъышлап къоймакъны тилемеге башлайлар. Биринчиси: «Мен бир ер сатып алгъанман, барып шогъар къарамагъа герекмен. Тилеймен сагъа, мени багъышлап къой», – деп айтып гете. 19 Экинчиси: «Мен беш жут оьгюз сатып алгъанман, шоланы сынап къарамагъа бараман. Тилеймен сагъа, мени багъышлап къой», – дей. 20 Уьчюнчюсю: «Мен янгы къатын алгъанман, шо саялы гелип болмайман», – дей.
21 Къайтып гелип, къул шону оьзюню есине билдире. Шо заман ачувлангъан уьй еси: «Тез барып, шагьарны орамларындагъы ва тыгъырыкъларындагъы бары да пакъырланы, сакъатланы, акъсакъланы ва сокъурланы мунда жыйып гелтир», – деп буюра къулуна. 22 «Бийим, сен буюргъан кюйде этгенмен, тепсиде дагъыдалагъа олтурма ерлер бар», – деп жавап бере къул. 23 Шо заман еси къулуна: «Барып ёл бойлардан ва чыр тюплерден ахтарып къара, адамлар гелеген кюй болсун, уьюм халкъдан толсун. 24 Муна айта тураман сагъа: шо алда чакъырылгъанлардан бириси де мени уьюмде тепсиде олтурмажакъ», – дей.
Исаны якъчылары
25 Иса булан бирге кёп адам гетип бара болгъан. Бурулуп къарап, Иса олагъа булай дей:
26 – Эгер яныма гелегенлер оьзюню атасындан, анасындан, къатынындан ва яшларындан, агъа-инилеринден ва къызардашларындан, гьатта оьзюню яшавундан эсе Мени артыкъ сюймей буса, о якъчым болуп болмас.
27 Оьзюню хачын
[59] да гётерип, Мени артыма тюшмейген адам Мени якъчым болуп болмас.
28 Сизин биригиз, бийик къала къурмагъа сюйгенде, ону тамамламакъ учун, тарыкълы харжы бармы-ёкъму деп, бир алдын олтуруп гьисабын этмесми? 29 Шолай болмаса, о кюрчюсюн салып, ишин битдирип болмай къалар. Шо заманда ону гёргенлер барысы да огъар кюлеп: 30 «Бу адам къурмагъа чы башлады, амма битдирмеге гючю етишмеди», – деп сёйлемеге башламасмылар?
31 Яда бир пача башгъа пачагъа къаршы дав этмеге бара буса, он минг асгер булан о оьзюню уьстюне гелеген йигирма минг асгерге гючю чатармы яда чатмасмы деп, бир алдын олтуруп гьисап этмесми? 32 Гючю чатмай деп гьисап эте буса, огъар элчилер йиберип, о ярашывлукъ этмекни тилер. 33 Сиз де шолай: бары да бар-ёгъугъузну инкар этмесегиз, Мени якъчым болуп болмассыз.
Татыву ёкъ туз
34 – Туз – яхшы зат. Амма туз тузлу татывун тас этсе, огъар тузлу татывну не булан бермеге болур? 35 О шо заман бир затгъа да ярамайгъан болур, ону гьатта топуракъгъа кюйлевюч гьисапда къошмагъа да ярамас. Ону ташлап къоярлар. Къулакълары барлар эшитсинлер!
15
Тас болгъан къойну масалы
1 Исагъа тынгламакъ учун, бир керен Ону янына бир кёп ясакъчылар ва башгъа гюнагьлылар гелелер. 2 Фарисейлер ва дин алимлер буса:
– Бу Адам гюнагьлыланы къабул эте ва гьатта олар булан бирче олтуруп ашай, – деп кант эте.
3 Шо заман Иса олагъа булай бир масал айта:
4 – Айтайыкъ, сизин биригизни юз къоюгъуз бола, оланы да бири тас болуп къала. Къалгъан токъсан тогъузун авлакъда да къоюп, тас болгъаны табулгъанча, ону артындан излемеге бармасмы эдигиз? 5 Тапгъанда буса, ондан сююнюп, ону инбашыгъызгъа гётермесми эдигиз? 6 Уьйге къайтгъан заманда, ювукъларыгъызны ва хоншуларыгъызны да чакъырып: «Мени булан бирче сиз де сююнюгюз, мен тас болгъан къоюмну тапгъанман», – деп айтмасмы эдигиз? 7 Сизге муну айтагъаным – къоймагъа тарыкъ гюнагь ишлери ёкъ токъсан тогъуз муъминден эсе, товба этген бир гюнагьлы учун кёклерде сююнч артыкъ болажакъ.
Тас болгъан акъчаны масалы
8 – Яда, айтайыкъ, бир къатынны он гюмюш акъчасы бола. Ону бир акъчасы тас болуп къала. Шо къатын, чыракъ да ягъып, уьюн сибирип, ону тапгъынча, тындырыкълы кюйде излемесми? 9 Тапгъанда буса, къурдашларын ва хоншуларын да чакъырып: «Мени булан бирче сююнюгюз, мен тас болгъан акъчамны тапдым», – деп айтажакъ о. 10 Инаныгъыз Магъа, товба этген бир гюнагьлы учун Аллагьны малайиклерини де шолай сююнчю болажакъ.
Тас болгъан уланны масалы
11 – Бир адамны эки уланы бола. 12 Оланы гиччиси атасына: «Атам, мюлкюнгню магъа тиеген пайын бёлюп бер», – дей. Атасы да мюлкню уланларыны арасында пайлай.
13 Бир нече гюнден сонг гиччи уланы, бары да затын да сатып ва акъчасын да алып, йыракъ бир элге чыгъып гете. Онда пасат яшав сюрюп, бютюн барын-ёгъун пуч эте. 14 Бар чакъы затын пуч этип битгенден сонг, о уьлкеде уллу ачлыкъ бола. Гиччи уланы тарчыкъ гьалгъа тюшмеге башлай. 15 Шондан сонг о барып шо уьлкеде яшайгъанланы бирини алдында ялчы бола, о да ону авлакъгъа донгузларын сакълама йибере. 16 О улан донгузлагъа береген ем булан къарнын толтурмагъа да рази бола, тек огъар шону да бирев де бермей.
17 Сонг о бир керен ойлашып, оьз-оьзюне булай айтып сёйлей: атамны нечакъы ялчылары бар, оланы барысыны да тойгъунча ашама ашы бар, мен буса мунда ачымдан оьле тураман! 18 Атамны янына барып, огъар: «Атам! Мен Аллагьны ва сени алдынгда гюнагь иш этгенмен, 19 мен дагъы сени уланынгман деп айтмагъа тийишли тюгюлмен. Мени оьзюнгню ялчыларынгдан бириси деп гьисап этип къой», – деп айтайым.
20 О шоссагьат къайтып атасыны янына гете. Хыйлы арекденокъ да ону гелегенин гёрюп, атасы огъар языкъсына. Чабып барып, ону бойнундан къучакълап оьбе. 21 Уланы огъар: «Атам! Мен Аллагьны ва сени алдынгда гюнагь иш этгенмен ва дагъы сени уланынгман деп айтмагъа тийишли тюгюлмен», – дей. 22 Атасы буса оьзюню къулларына: «Тез болугъуз! Инг яхшы гийимлер де гелтирип, муну гийиндиригиз, бармагъына юзюк ва аякъларына аякъгийимлер беригиз. 23 Семиз бир тана гелтирип союгъуз: ашап йыбанайыкъ. 24 Неге тюгюл де, бу мени уланым. Бу оьлген эди, гьали тирилген, тас болгъан эди, гьали табулгъан», – дей. Олар ашап-ичип, йыбанмагъа башлайлар.
25 Ону уллу уланы шо заман авлакъда болгъан. Къайтывда, уьйге ювукъ болгъанда, о бир йырлав ва бийив тавушлар эшите. 26 Къуллукъчулардан бирисин чакъырып, о: «Бу не зат болмагъа бола?» – деп сорай. 27 Къуллукъчу огъар: «Сени ининг къайтып гелген. О сав-саламат къайтгъаны саялы, атанг огъар семиз бир тана сойгъан», – деп жавап бере. 28 О ачувлана ва уьйге гирмеге сюймей. Атасы буса чыгъып, ону чакъыра. 29 О да атасына: «Муна, мен сени бир къулунг йимик болуп сагъа ишлейгеним нечесе йыллар бола. Мен бир де сени буйругъунгдан чыкъмагъанман. Амма сен буса, къурдашларым булан йыбансын деп, магъа бир улакъ сама да бермегенсен. 30 Сени бу уланынг, пасат къатынлар булан кеп чегип юрюп, оьзюню бютюн барын-ёгъун да пуч этип гелген заманда, сен огъар семиз бир тана сойгъансан!» – деп жавап бере. 31 Атасы огъар: «Балам! Сен даим мени булансан, мени бютюн байлыгъым да сеникидир. 32 Бу ининг оьлюп тирилгени ва тас болуп табулгъаны саялы, сагъа сююнмеге ва йыбанмагъа герек эди чи», – дей.
16
Герти байлыкъ
1 Иса якъчыларына булай дей:
– Бир бай гишини уьй къуллукъчусу болгъан. Шо къуллукъчу ону малын пуч эте деп байгъа хабар геле. 2 Къуллукъчуну чакъырып, еси огъар: «Сени гьакъынгдан мен эшитеген бу не хабардыр? Сен юрютеген ишни гьакъында гьисап бер, дагъы сен уьйню ишин юрютмеге болмайсан», – дей. 3 О заман къуллукъчу: «Гьали мен не этмеге герекмен? Есим уьй къуллукъ юрютювден мени тайдыра: ер къазып болмайман, тиленмеге уяламан. 4 Гьа, уьй къуллукъ юрютювден мен тайдырылгъан заманда, мени башгъалар оьзлени уьйлерине къабул этсин учун, не этме герекни билемен», – деп ойлаша.
5 Оьзюню есине борчлуланы гьарисин гезик булан чакъырып, биринчисине: «Сен мени есиме нечакъы борчлусан?» – деп сорай. 6 О: «Юз бёчке зайтун май», – деп жавап бере. Огъар: «Муна сени шагьатнаманг, тез ал, элли деп яз», – дей. 7 Сонг бирисине сорай: «Сен нечакъы борчлусан?» О: «Минг дорба будай», – деп жавап бере. Огъар да: «Муна сени шагьатнаманг, сегиз юз деп яз», – дей. 8 Гьакъыллы кюйде иш гёргени учун, еси гьарам къуллукъчусун макътай. Гертилей де, бу дюньяны адамлары оьзлер йимиклер булангъы ишлерде нюрню адамларындан эсе хыйлы да гьакъыллы.
9 Мен сизге айтаман: бу пана дюньяда сизге берилген байлыкъдан пайдаланып, оьзюгюзге къурдашлар къазанып къоюгъуз. Неге тюгюл де, бу дюньяда къазангъан чакъы бары да малыгъыздан магьрюм къалгъан заманда, даимлик уьйде сиз сююп къабул этилежексиз. 10 Аз затда гьалал болгъан кёпде де гьалалдыр, аз затда гьалал тюгюл буса, кёпде де гьалал тюгюлдюр. 11 Эгер сизге бу дюньяны байлыгъын инанып тапшурма ярамай буса, герти байлыкъны сизге ким инанып къояжакъ? 12 Эгер сизге башгъа гишини малын инанып къоймагъа ярамай буса, оьзюгюзнюкин сизге ким берир?
13 Гьеч бир къуллукъчу бир вакътини ичинде эки гьакимге къуллукъ этме болмас: о бирин сюежек, башгъасын буса сюймежек; я бирине амин болажакъ, башгъасына буса намартлыкъ этежек. Сиз де эки затгъа – Аллагьгъа да, байлыкъгъа да бирче къуллукъ этме болмассыз.
14 Акъчагъа сутур фарисейлер, бары да бу сёзлени эшитип, Исаны уьстюнден кюлеме башлайлар. 15 Иса олагъа булай дей:
– Сиз инсанланы алдында оьзюгюзню муъминлер этип гёрсетмеге сюесиз, амма Аллагь сизин юреклеригизни биле. Инсанланы алдында оьр даражалы саналагъан зат Аллагьны алдында жиргенч затдыр.
16 Мусаны Къануну ва пайхаммарланы девюрю Ягьияны заманына ерли болгъан. О замандан берли Аллагьны гьакимлиги гьакъда Сююнч Хабар билдириле ва гьар ким шо гьакимликни тюбюне тюшмеге бек къаст эте. 17 Амма Къанундан бир гьарп тайгъынча, кёк ва ер ёкъ болур.
18 Оьзюню къатынындан айырылып, башгъа къатын алмакъ ва шолай да эринден айрылгъан къатын булан уьйленмек зина этивге тенг геле.
Бай адам ва Лазар
19 – Бир бай адам болгъан. Пача гийимлер де гийип, о кепи гелгенни этип яшап тура. 20 Лазар деген бирдагъы бир пакъыр адам болгъан. Къотурлагъа да батып, о байны къапусуну алдында ятып тура. 21 О байны тепсисинден къайтгъан ашлар булан къарнын тойдурмагъа умут эте. Гьатта итлер гелип ону яраларын ялай. 22 Пакъыр оьле, малайиклер ону Ибрагьимни янына элтелер. Бай да оьле, ону да гёмелер.
23 Бай гиши жагьаннемде азап чегип турагъан заманда, бирден гёзлерин ачып къарап, йыракъда Ибрагьимни ва ону янында олтургъан Лазарны гёре. 24 «Гьей Ибрагьим атам! Магъа бир языкъсын, Лазарны йибер, барып бармагъыны учун сувгъа чомуп, мени тилимни бавукъ этсин. Мен бу от-ялынны ичинде бек азап чегип тураман!» – деп къычыра бай. 25 Ибрагьим де огъар: «Гьей балам! Эсинге гелтир чи, оьз яшавунгда сен кёп-кёп ниъматланы алдынг, Лазар буса янгыз азап гёрюп турду. Гьали буса о мунда кеп чеге, сен азап чегесен. 26 Ондан къайры да, бизин де, сизин де арабызда бек уллу бир къакъа бар. Мундан сизин якъгъа чыкъма сюегенлер де чыгъып болмажакълар, шолай ондан бизин якъгъа да чыгъып болмажакълар», – деп жавап бере.
27 Шо заманда бай: «Олай буса, атам, тилеймен сагъа, ону мени атамны уьюне йибер, 28 мени беш агъа-иним бар, олар да азап береген бу ерге гелмесинлер деп, Лазар олагъа буварсын», – дей. 29 Ибрагьим огъар: «Оларда Мусаны ва пайхаммарланы Сыйлы Язывлары бар. Къой, агъа-инилеринг оланы Сыйлы Язывларына гёре юрюсюнлер», – деп жавап бере. 30 Бай да: «Тюгюл, Ибрагьим атам. Оьлюлерден бирев сама оланы янына гелсе, олар товба этерлер», – дей. 31 О заман Ибрагьим огъар: «Эгер агъа-инилеринг Мусагъа ва пайхаммарлагъа тынгламай буса, оланы бирев де, гьатта оьлюлерден бири тирилсе де, инандырып болмаслар», – деп жавап бере.
17
Иман къардашдан гечив
1 Иса якъчыларына булай дей:
– Инсан оьзюн гюнагьгъа тартагъан затлардан къутулмагъа болмай, тек шо гюнагьгъа чакъырагъан адамны гьалына адаршай. 2 Магъа аявлулардан бирин гюнагь ёлгъа салгъан гишини бойнуна тирменташ да тагъып, денгизге ташламакъ ону учун яхшы болар эди. 3 Вёрегиз, сакъ болугъуз! Эгер иман къардашынг сагъа къаршы гюнагь иш этсе, огъар айып эт, эгер этеген гюнагь ишине гьёкюнсе, ондан геч. 4 Эгер гюнде етти керен о сагъа къаршы гюнагь иш этип ва гюнде етти керен о сагъа: «Айыплыман, геч», – деп айтса, ондан геч.
Къулланы борчлары
5 Шо заман элчилер Рабби Исагъа:
– Иманыбызны артдыр, – дейлер.
6 Рабби Иса булай дей:
– Эгер сизин бир гиччинев урлукъ чакъы иманыгъыз бар эди буса, бу тут терекге: «Мундан чыгъып, денгизде орнатыл!» – деп айтсагъыз, о сизге таби болур эди.
7 Айтайыкъ, сизин ер сюреген яда къойлар багъагъан бир къулугъуз бар. Къулугъуз авлакъдан къайтгъанда, огъар: «Тез гел, тепсиде олтур», – деп сиз къайсыгъыз айтарсыз? 8 Терсине, огъар: «Магъа ахшамгъа аш гьазирле, мен ашайгъан ва ичеген заманны ичинде магъа къуллукъ этип тур, оьзюнг сонг ашарсан ва ичерсен», – деп айтмасмысыз? 9 Оьзю кютме герекли буйрукъларыгъызны кютгени учун, къулунга сен баракалла бермессен чи? 10 Сиз де шолай, сизге буюрулгъан бары да затны кютюп битген заманда: «Биз янгыз бир къулларбыз, биз оьзюбюзге этме тюшеген затны этип турдукъ», – деп айтыгъыз.
Яман гён аврувлуланы сав болуву
11 Ерусалимге барагъан ёлунда Иса Самария булан Галилеяны арасындагъы дазу бойдан оьте. 12 Бир керен бир юртгъа гиреген заманда, Огъар яман гён аврувлу он адам къаршы бола. Олар йыракъда да токътап:
13 – Иса, Устаз, бизге бир рагьму эт! – деп къычыра.
14 О адамланы гёрюп, Иса олагъа:
– Барып дин къуллукъчуларыгъызгъа гёрюнюгюз, – дей.
Олар барагъанда, ёлдокъ да аврувундан тазаланалар. 15 Олардан бири, оьзю сав болгъанын гёрюп, къычырып Аллагьгъа макътав эте туруп, гери къайта 16 ва Исаны аякъларына баш уруп, Огъар алгъыш эте. Шо адам самариялы болгъан. 17 Шо вакъти Иса:
– Тазалангъанлар он адам тюгюлмю эди? Къалгъан тогъузу къайда? 18 Оланы бу ят тухумдан болгъанындан башгъа бири де гери къайтып Аллагьгъа алгъыш этмедими? – деп сорай.
19 Сонг огъар:
– Туруп бар. Сени иманынг къутгъарды, – дей.
«Аллагьны гьакимлиги къачан башланажакъ?»
20 Бир керен фарисейлер Огъар Аллагьны гьакимлиги не заман гележек деп сорайлар. Иса олагъа:
– Аллагьны гьакимлиги гёрюп болардай зат тюгюл.
21 «О, муна, мунда!» яда «Она, онда!» – деп бирев де айтып болмас. Неге тюгюл де, Аллагь сизин арагъызда
[60] гьакимлик этедир, – деп жавап бере.
22 Сонг Иса якъчыларына булай дей:
– Олай бир гюнлер гележек чи, Инсанны Уланыны гюнлеринден бирисин гёрмеге сюежексиз, тек гёрюп болмажакъсыз. 23 Сизге: «О мунда!» яда «О онда!» – деп айтажакълар. Еригизден тербенмегиз ва артындан чапмагъыз. 24 Яшмын кёкню бир ягъасындан чыгъып, бириси ягъасында нечик лансыллай буса, Инсанны Уланы да къайтып гележек гюнюнде шолай болажакъ. 25 Амма шолай болгъунча, кёп азап чекмеге ва бу наслуну янындан инкар этилмеге борчлу болажакъ.
26 Нугьну гюнлеринде нечик болгъан буса, Инсанны Уланыны гюнлеринде де шолай болажакъ: 27 Нугь гемеге минген гюнге ерли инсанлар ашап, ичип, къатын алып, эрге барып тургъанлар, сонг сув алып, оланы барын да дагъытгъан.
28 Лутну гюнлеринде де шолай болгъан: инсанлар ашап, ичип, сатып-алып, чачып, уьй къуруп тургъанлар. 29 Лут Содомдан чыкъгъан гюн, кёкден от ялын тюшюп, барын да къыргъан. 30 Инсанны Уланы къайтып гележек гюн де муна шолай болажакъ.
31 Шо гюн къалкъыдагъылар, уьйдеги затын алабыз деп, тюпге тюшмесинлер. Авлакъдагъылар, уьст опуракъларын алабыз деп, уьюне къайтмасынлар.
32 Лутну къатынын эсге алып къоюгъуз!
33 Ким оьзюню жанын къутгъарма айланса, о ону тас этер, ким ону тас этсе, о ону къутгъарар.
34 Сизге айтаман: шо гече бир тёшекде экев болажакъ: бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ.
35 Бирче тирмен тартагъан эки къатын болажакъ: бири алынажакъ, бириси буса къалажакъ. [
36 ]
[61]
37 Шо заман Исаны якъчылары Огъар:
– Бу затлар бары да къайда болажакъ, я Рабби? – деп сорайлар.
– Къайда оьлю сюек болса, шонда къаракъуш да болур
[62], – деп жавап бере Иса.
18
Тул къатынны ва дуванчыны гьакъында
1 Иса якъчыларына къаныгъып дуа этмекни ва гьеч ругьдан тюшмей турмакъны гьакъында бир масал айта:
2 – Бир шагьарда Аллагьдан къоркъмайгъан ва адамлардан уялмайгъан бир дуванчы болгъан. 3 Бу шагьарда бир тул къатын да болгъан. Бу къатын, гьар заман дуванчыны янына гелип: «Душманымдан мени якъла», – дей болгъан. 4 Кёп заманлар дуванчы ону тилевюн кютме сюймей тургъан. Сонг оьз-оьзюне: «Мен Аллагьдан къоркъмасам да, адамлардан уялмасам да, 5 бу къатын мени беззер этип тура. Дагъы да гелип мени инжитмесин учун, ону тилевюн кютейим чи», – деп ойлаша.
6 Сонг Раббибиз Иса булай дей:
– Гьарамчы дуванчы не айтгъанны эшитдигизми? 7 Сайлангъанларын, Оьзюне гече де, гюн де ялбарагъанланы Аллагь якъламай къояжакъмы? Аллагь олагъа шоссагьат кёмек этмеге алгъасамажакъмы? 8 Сизге айтаман: О шоссагьат кёмек этежек. Амма Мен, Инсанны Уланы, гелген заманда, ер юзюнде иман табажакъманмы экен?
Фарисейни ва ясакъчыны гьакъында
9 Оьзлени муъмин болгъанына инанып, башгъаланы тёбен гёреген биревлеге Иса булай бир масал айта:
10 – Эки адам дуа этмек учун ибадатханагъа геле, оланы бири – фарисей, биревюсю – ясакъчы. 11 Фарисей эретуруп, оьз-оьзюне булай дуа эте: «Я Аллагь! Мен башгъа адамлар йимик талавурчу, гишини хатирин къалдырагъанлардан, зиначы яда шу ясакъчы йимик тюгюлюм учун Сагъа шюкюрлюк этемен. 12 Жумада эки керен ораза тутаман, алагъан бары да затымны ондан бир пайын беремен». 13 Ясакъчы буса, арекде токътап, гёзлерин кёкге гётерип къарап да болмай, тёшюне уруп тююнюп: «Я Аллагь! Мен гюнагьлыгъа рагьмулу бол!» – дей.
14 Сизге айтаман: фарисей тюгюл, Аллагьны ягъындан бу адам къабул этилип, уьюне гетген. Неге тюгюл де, оьзю оьзюн оьр гёрежек гьар ким тёбен болажакъ, тёбен гёрегени буса оьрленежек.
Иса ва яшлар
15 Иса къолун тийдирсин деп, Ону янына яшланы да гелтирелер. Якъчылары буса оланы гирме къоймай, алып гелгенлеге урушма башлайлар. 16 Амма Иса, яшланы янына чакъырып:
– Къоюгъуз, яшлар Мени яныма гелсинлер, олагъа пуршав этмегиз! Неге тюгюл, Аллагьны гьакимлиги тап яшлар йимиклер учундур. 17 Гертисин сёйлеймен сизге: ким яшлар йимик Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмесе, о бир заманда да шо гьакимликни тюбюне тюшмес, – дей.
Бай гьаким
18 Бир гьаким адам Исагъа:
– Яхшы Устаз, даимлик яшав алмакъ учун, мен не этме герекмен? – деп сорай.
19 – Не учун сен Магъа яхшы деп айтасан? Бир Аллагьдан башгъа дагъы бирев де яхшы тюгюлдюр. 20 Сен Ону буйрукъларын билемисен? Зина этме, адам оьлтюрме, урлама, ялгъан шагьатлыкъ этме, атанга ва ананга гьюрмет эт, – дей Иса огъар.
21 – Мен буланы барысын да яш заманымдан берли юрютемен, – дей о.
22 Шону эшитген сонг, Иса огъар:
– Сагъа дагъы да бир зат етишмей: бар чакъы малынгны сатып, пакъырлагъа уьлеш. Шо заман кёклерде сени хазналарынг болур. Сонг гел, Мени артыма тюш! – дей.
23 Бу сёзлени эшитгенде, о адам бек пашман бола, неге тюгюл о бек бай гиши болгъан. 24 Ону пашман болгъанын гёрюп, Иса:
– Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмеге нечик къыйындыр. 25 Бай гишиге Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмекден эсе, тюеге инени гёзюнден оьтмеге рагьатдыр, – дей.
26 Бу сёзлени эшитгенлер:
– Олай буса, ким къутгъарылмагъа болур дагъы? – деп сорайлар.
27 – Инсанлар учун имкансыз зат Аллагь учун имканлы, – дей Иса.
28 Шо заманда Петер:
– Муна, биз бары да затыбызны да къоюп, Сени артынг булан юрюп турабыз, – дей.
29 – Гертисин сёйлеймен сизге: Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмек учун, уьюн-эшигин, агъа – инилерин, къызардашларын, ата-анасын къатынларын, яда яшларын ким къойса, 30 бу дюньяда дагъы да артыгъын алажакъ ва гележек девюрде даимлик яшав алажакъ, – дей Иса олагъа.
Иса оьлюп тирилежегин янгыдан билдире
31 Он эки якъчысын янына чакъырып, Иса олагъа:
– Муна биз Ерусалимге бара турабыз. Онда Инсанны Уланы гьакъында пайхаммарлар язгъан бары да зат яшавгъа чыгъажакъ. 32 Мени, Инсанны Уланын, ят халкъланы къолуна бережеклер. Олар Мени хорлажакълар, Магъа сёгюшежеклер, бетиме тюкюрежеклер, 33 къамучу булан тюежеклер ва оьлтюрежеклер. Мен буса уьчюнчю гюн къайтып тирилежекмен, – дей.
34 Амма олар бу сёзлерден гьеч бир зат да англамайлар. Исаны бу сёзлерини маънасы олардан яшырыла ва олар шону билмейлер.
Иса бир сокъурну гёзлерин сав эте
35 Иса Еригьонгъа ювукъ болгъан заманда, бир сокъур ёл ягъада олтуруп садагъа тилей болгъан. 36 Оьзюню янындан кёп адам оьтюп барагъан тавушну эшитгенде:
– Бу недир? – деп сорай сокъур.
37 Огъар назаретли Иса гетип бара деп айталар. 38 Шо заман сокъур:
– Гьей Давутну Наслусу Иса! Магъа бир рагьму эт! – деп къычыра. 39 Алда барагъанлар ону сёйлеме къоймай токътатмагъа къарайлар. Сокъур буса: – Давутну Наслусу! Магъа бир рагьму эт! – деп бирден-бир бек къычыра.
40 Иса, токътап, ону Оьзюню янына алып гелсин деп буюра. Сокъур ювукълашгъан заманда, Иса Огъар:
41 – Мен сагъа не этгенни сюесен? – деп сорай.
– Я Раббим! Мен гёрмеге сюемен, – деп жавап бере сокъур.
42 – Сен гёрежексен! Сени иманынг къутгъарды, – дей Иса огъар.
43 Сокъур шоссагьат гёреген болуп къала ва Аллагьгъа алгъыш эте туруп, Исаны арты булан гете. Ону гёрген бютюн халкъ да Аллагьгъа макътавлар эте.
19
Иса ва ясакъчы Закай
1 Еригьон шагьаргъа гирип, Иса ону орамларындан юрюй. 2 Онда Закай деген бир адам бола. Закай ясакъчыланы башчысы ва бир бай гиши болгъан. 3 О Исаны гёрмеге ва Ону ким экенин билмеге сюе. Амма Закайны бою гиччи болгъаны саялы ва халкъны да кёплюгюнден Ону гёрюп болмай. 4 Исаны гёрмек учун, о чабып алгъа чыгъып, бир тут терекге мине. Иса шо терекни янындан оьтме герек болгъан.
5 Иса шо ерге гелген заманда, къарап Закайны гёре ва огъар:
– Закай! Тез ерге тюш, бугюн Магъа сени уьюнгде болмагъа герек болажакъ, – дей.
6 О чалт тюшюп, Исаны бек сююп къабул эте. 7 Муну гёрюп, халкъ къазапланмагъа башлай ва:
– О бу гюнагьлы адамны уьюне неге гирди экен? – деп сёйлей.
8 Закай, Раббини алдында токътап, Огъар:
– Я Раббим, бар байлыгъымны яртысын мен пакъырлагъа бережекмен ва кимден артыкъ алгъан бусам, дёрт керен артыкъ этип къайтарып бережекмен, – дей.
9 – Бугюн бу уьйге къутгъарылыв гелди, неге тюгюл бу адам да Ибрагьимни уланларындан биридир. 10 Мен, Инсанны Уланы, адашгъанланы табып, оланы къутгъармакъ учун гелгенмен, – дей Иса огъар.
Аллагь бергени булан пайдаланыв
11 Иса Ерусалимге ете тура болгъанына гёре, бир-бир адамлар буса узакъ къалмай Аллагь гьакимлик этегени белгили болажакъ деп гьисап эте болгъан. 12 Иса булай масал айта:
– Бай тухумдан бир адам пача болмакъ учун йыракъ бир элге ёлгъа онгарыла. О ондан оьзюню халкъына пача болуп къайтып гелмеге тарыкъ болгъан. 13 Къулларындан он адамны чакъырып, олагъа он алтын акъча берип: «Мен гелгинче, булар булан пайдаланып, къазанып туругъуз», – дей. 14 Ватандашлары буса ону гёрюп ярамай болгъан ва ону артындан элчилер йиберип: «Бу адам бизин уьстюбюзде пача болгъанын сюймейбиз», – деп айтмакъны тапшуралар.
15 Пача да болуп гери къайтгъандан сонг, о оьзлеге акъча берген къулларын янына чакъырта ва ким нечакъы къазангъанны билмеге сюе. 16 Биринчиси гелип: «Есим, сени алтынынг булан дагъы да он алтын къазандым», – дей. 17 Пача огъар: «Яхшы, яравлу къулум! Аз затда гьалал болгъанынг учун, он шагьарны уьстюнде гьакимлик къуллукъну алажакъсан», – дей. 18 Экинчиси гелип: «Есим, сени алтынынг булан дагъы да беш алтын къазандым», – дей. 19 Бугъар да: «Сен де беш шагьарны уьстюнде гьакимликни алажакъсан», – дей пача.
20 Шо заман уьчюнчюсю гелип: «Есим, муна сени алтынынг, мен муну явлукъгъа да чырмап сакълап турдум. 21 Сен бек рагьмусуз адам экенинг саялы, мен сенден къоркъдум. Сен оьзюнг салмагъан затны аласан, оьзюнг чачмагъан затны жыясан», – дей. 22 Пача огъар: «Гьей ярахсыз къул! Мен сени оьзюнгню сёзлеринг булан жазалажакъман. Мен рагьмусуз адам экенни, салмагъанымны алагъанымны ва чачмагъанымны жыягъанымны сен биле эдинг чи. 23 Хайыр алмакъ учун, акъчаны адамлагъа сама неге бермединг? Къайтгъанда шо хайыры да булан магъа берир эдинг», – дей. 24 Сонг къуллукъчуларына: «Мундан алтынны алыгъыз ва он алтыны булангъысына беригиз», – дей. 25 «Есибиз, ону булай да он алтыны бар чы!» – дей олар. 26 «Сизге айтаман чы, кимники бар буса, огъар берилежек, онукине дагъы да къошулажакъ, ёкънуки буса бар заты да алынажакъ. 27 Мен оьзлени уьстюнде пача болгъанны сюймейген шо мени душманларымны буса мунда гелтиригиз ва мени гёзюмню алдында оьлтюрюгюз», – дей пача.
Исаны Ерусалимге геливю
28 Бу масалны да айтып, Иса алгъа, Ерусалимге багъып гете. 29 Ерусалимни къырыйындагъы Зайтун тавну бетинде ерлешген Байтагия булан Байтаниягъа ювукълашгъан заманда, якъчыларындан экевюн алгъа йибере туруп, 30 Иса олагъа булай дей:
– Тувра къаршыгъыздагъы юртгъа барыгъыз. Юртгъа гиргенде, оьзюне бирев де минмеген байлангъан бир къодукъну табажакъсыз. Ону чечип мунда гелтиригиз. 31 Эгер сизге: «Неге чечесиз?» – деп сораса: «Бу Раббибизге тарыкъ», – деп айтарсыз.
32 Йиберилген Исаны якъчылары онда баргъанда, гьар затны О айтгъан кюйде табалар. 33 Олар къодукъну чечеген заманда, ону есилери:
– Къодукъну неге чечесиз? – деп сорайлар.
34 – Бу къодукъ Раббибизге тарыкъ, – деп жавап берелер олар. 35 Къодукъну Исаны янына гелтирелер ва огъар уьст опуракъларын юклеп, ону уьстюне Исаны миндирелер. 36 Иса барагъанда, адамлар уьст опуракъларын чечип, ёлгъа яялар.
37 Иса Зайтун Тавну тюбюне ювукълашгъан заманда, кёп санавдагъы бары да Ону якъчылары, оьзлер гёрген бары да аламатлардан сююнюп, шат бола ва къычырып Аллагьгъа макътавлар этмеге башлайлар:
38 – Раббибизни аты булан гелеген Пачагъа Аллагьны яхшылыгъы болсун! Кёклерде парахатлыкъ ва Аллагьгъа макътав болсун! – дейлер.
39 Халкъны арасындан фарисейлерден бирлери чыгъып, Огъар:
– Устаз, Сен якъчыларынгны токътат! – дейлер.
40 – Инаныгъыз, эгер олар токътаса, ташлар оькюрежеклер, – деп жавап бере Иса олагъа.
41 Ерусалимге ювукълашгъанда, шагьаргъа къарап, Иса йылай ва:
42 – Агь, бугюн сама сени халкъынг учун парахатлыкъны ёлун гёрген эдинг буса. Амма о гьали сени гёзлеринге гёрюнмей. 43 Сагъа олай бир гюнлер къобажакъ: душманларынг айланангда бекликлер къуражакълар. Айланангны къуршап алажакълар, бары да якълардан сени къысажакълар. 44 Сени дагъытажакълар, халкъынгны къыражакълар, ташынгны уьстюнде ташынгны да къоймажакълар. Неге тюгюл де, Аллагь сени къутгъармакъ учун гелген заманны сен билмединг, – дей.
Иса ибадатханада
45 Сонг Иса, ибадатханагъа гирип, ондагъы сатывчуланы къуваламагъа башлай. 46 Олагъа:
– Сыйлы Язывларда: «Мени уьюм дуа этеген уьйдюр», – деп язылгъан. Сиз буса ону талавурчуланы уясына айландыргъансыз! – дей.
47 Иса гьар гюн ибадатханада Аллагьны каламын англатып тура. Баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва халкъны башчылары буса Ону оьлтюрмек учун кюй излеп айлана. 48 Амма олар шону нечик этме герекни билмей, неге тюгюл бютюн халкъ Исаны янындан таймай, Огъар бек агьамият берип тынглай.
20
Иса баш дин къуллукъчулагъа жавап бере
1 Бир керен Иса ибадатханада халкъгъа Аллагьны каламын англатып ва Сююнч Хабарны билдирип турагъанда, Огъар баш дин къуллукъчулар, дин алимлер ва тамазалар ювукълашып:
2 – Сагъа бу ишлени этмеге ихтияр къайдан гелгенни ва Сагъа бу ихтиярны ким бергенни бизге айт, – дейлер.
3 Иса олагъа:
– Мен де сизге бир зат сорайым ва сиз Магъа жавап беригиз: 4 Ягьияны, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа ихтияры Аллагьданмы эди яда инсанларданмы эди? – деп сорай.
5 Олар бир-бири булан эришмеге башлай:
– Эгер: «Аллагьдан эди», – десек, шо заман О: «Неге дагъы сиз огъар инанмадыгъыз?» – деп соражакъ. 6 Эгер: «Инсанлардан эди», – десек, бютюн халкъ бизин ташгъа тутажакъ, неге тюгюл халкъ Ягьияны пайхаммар деп гьисап эте. 7 Олар Исагъа:
– Биз билмейбиз, – деп жавап берелер.
8 – Бу ишлени кимден ихтияр булан этегенимни сизге Мен де айтмасман, – дей Иса олагъа.
Юзюм бавну къуллукъчуларыны гьакъында
9 Иса халкъгъа булай бир масал айта:
– Бир адам, юзюм бав орнатып, ону юзюмчюлеге ижарагъа бере ва узакъ замангъа оьзю ят ерге чыгъып гете. 10 Юзюм бишген заманда, юзюмню тюшюмюнден оьзюне тиеген пайны берсин деп, о юзюмчюлени янына бир къулун йибере. Юзюмчюлер буса, ону токъалап, бир зат да бермей, къайтарып йиберелер. 11 О янгыдан бирдагъы къулун йибере. Олар ону да токъалап, сёгюшюп, бир зат да бермей къайтаралар. 12 Уьчюнчюсюн де йибере. Олар ону да яралап, къувалап йиберелер.
13 О заман юзюм бавну еси: «Мен гьали не этейим? Къой, кёп сюеген уланымны йиберип къарайым, балики, ону гёрюп, олар огъар сама абур этерлер», – деп ойлаша.
14 Юзюмчюлер буса, ону гелегенин гёрюп: «Бу гелегени – варис. Гелигиз, ону да оьлтюрейик, шо заман ону мюлкю бизинки болуп къалыр», – деп бир-бири булан сёйлешелер. 15 Ону юзюм бавдан арекге чыгъарып, оьлтюрелер.
Энни юзюм бавну еси олагъа не этежек? 16 Гелип, шо юзюмчюлени оьлтюрюп, юзюм бавну башгъаларына ижарагъа бережек.
Муну эшитгенлер буса:
– Шолай болурдан Аллагь сакъласын! – дейлер.
17 Иса, олагъа тикленип къарап:
– Олай болгъан сонг Сыйлы Язывларда: «Усталар ташлап къойгъан таш кюрчюню аслу ташы болуп токътады», – деп язылгъан сёзлер не демекдир?
18 Бу ташгъа сюрюнюп йыгъылгъан гьар ким пара-пара болажакъ, о кимни уьстюне тюшсе, ону янчажакъ, – дей.
19 Шо заман баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер, бу масалны Иса оьзлени гьакъында айтгъанны англап, шоссагьат Ону тутмагъа сюелер, амма халкъдан къоркъалар.
«Пачаныкин – пачагъа»
20 Исаны нечик буса да бир терс сёзюн тапмакъ учун, Ону артындан муъмин адамлар болуп гёрюнеген бир нече тилчилени тергев юрютмеге салалар. Ону Рум гьакимини къолуна бермеге къаст этелер. 21 Олар Исагъа:
– Устаз, биз билебиз, Сен гьакъ затны сёйлейсен ва уьйретесен. Биревню де бетин этмейсен, Аллагьны ёлуна гьакъ кюйде уьйретесен. 22 Биз Румну пачасына ясакъ бермеге герекбизми яда тюгюлбюзмю? – деп сорайлар.
23 Иса, оланы гьилласын англап:
24 – Магъа бир гюмюш акъча гёрсетигиз. Бу сурат кимникидир? Мунда кимни аты язылгъан? – деп сорай.
– Румну пачасыныки, – деп жавап берелер олар.
25 – Шолай буса, Румну пачасыныкин пачагъа, Аллагьныкин Аллагьгъа беригиз, – дей Иса олагъа.
26 Халкъны алдында Исаны терс сёзюн тапма болмай ва Ону жавабына тамашалыкъ этип, олар иннемей токътайлар.
Тириливню гьакъында
27 Оьлюмден сонг тирилмек ёкъ деп сёйлейген саддукейлени
[63] бирлери, шо заман Исаны янына гелип, Огъар булай сорайлар:
28 – Устаз, Муса Къанунда бизин учун булай язгъан: эгер биревню къатыны булангъы агъасы оьлсе ва о авлетсиз къала буса, иниси авлетсиз оьлген агъасыны наслусун узатмакъ учун, ону къатынын алмагъа герек деп айтыла. 29 Етти агъа-ини болгъан. Биринчиси къатын алып, авлетсиз оьле, 30 экинчиси де шо къатынны ала ва о да авлетсиз оьле. 31 Уьчюнчюсю де шо къатынны ала. Шолай еттиси де, оьзлерден сонг авлет къалмай, оьлелер. 32 Ахырда къатын да оьле. 33 Энни оьлюлер тирилегенде, о къатын етти де агъа-иниден къайсыны къатыны болажакъ? Неге тюгюл, оланы барысы да ону эри болгъан эди чи.
34 Иса олагъа булай жавап бере:
– Бу дюньяны адамлары къатын алар, эрге барар. 35 Оьлюмден тирилмеге ва о дюньяда яшамагъа лайыкълы саналгъанлар буса не къатын алмажакълар, неде эрге бармажакълар. 36 Олар дагъы оьлюп болмажакъ, неге тюгюл олар малайиклер йимик болуп къалажакъ. Оьлюмден тирилгени саялы, олар Аллагьны авлетлеридир. 37 Оьлюлени тирилегени гьакъда буса Муса оьзю яллайгъан тегенекни гьакъында сёйлейген заманда айтгъан ва Аллагьны гьакъында: «Ибрагьимни Аллагьы, Исгьакъны Аллагьы ва Якъубну Аллагьы», – деген. 38 Шоллукъда Аллагь оьлюлени Аллагьы тюгюл, савланы Аллагьы, неге тюгюл Ону учун барысы да савдур.
39 Дин алимлерден бирлери:
– Устаз, Сен яхшы айтдынг, – дей.
40 Дагъы гьеч бирев де Огъар бир зат да сорамагъа болушлукъ этмей.
«Месигь кимни Уланыдыр?»
41 Иса олагъа булай дей:
– Месигь Давутну Наслусу деп нечик айтма болалар? 42-43 Оьзю Давут Забур китапда булай дей:
Аллагь Мени Раббиме айтды:
«Мен Сени душманларынгны аякъ тюбюнге салгъынча,
гелип Мени онг ягъымда олтуруп тур».
44 Давут Исагъа Рабби деп айта болгъан сонг, О Давутну Наслусу нечик бола дагъы?
45 Бютюн халкъ бу сёзлеге тынглайгъан вакътиде, Иса якъчыларына:
46 – Дин алимлерден сакъ болугъуз. Олар узун опуракълар гийип юрюмеге сюелер. Базар майданларда халкъ оьзлени гьюрметлегенни, синагогларда алгъа чыгъып, шатлыкъ мажлислерде де тёрге чыгъып олтурмагъа сюелер. 47 Олар тул къатынланы мал-матагьын талайлар ва гёземелик учун узакъ дуалар этелер. Оланы лап къатты жаза къаравуллап тура, – дей.
21
Тул къатынны садагъасы
1 Иса къарап, садагъа сандыкъгъа акъча салагъан бай гишилени гёре. 2 Онда эки увакъ акъча салагъан бир ярлы тул къатынны да гёре. 3 Сонг:
– Гертисин сёйлеймен сизге: бу ярлы тул къатын барындан да артыкъ акъча салды. 4 Олар барысы да оьзлени байлыгъыны кёплюгюнден садагъа этдилер. Бу къатын буса оьзюню ярлылыгъындан яшавлукъ учун къойгъан бары да акъчасын берди, – дей.
Иса ибадатхананы бузулажагъын айта
5 Ибадатханада болгъанлар ону гьакъында о багьалы ташлардан ишленгенни ва багьалы савгъатлар булан безенгенни гьакъында сёйлейгенде, Иса:
6 – Олай бир гюнлер гележек, сиз гьали мунда къарап сукъланагъан затланы бирини де ташыны уьстюнде ташы да къалмажакъ, бары да зат дагъытылажакъ, – дей.
Аламатлар ва гьызарлавлар
7 – Устаз, Сен айтагъан затлар къачан болажакъ? Шо заманны геливюн гёрсетеген не аламат болур? – деп сорайлар Исагъа.
8 О булай дей:
– Вёрегиз, сакъ болугъуз, сизин алдатмасынлар! Бир кёплер Мени атым булан гележеклер. «Мен Месигьмен» ва: «О вакъти ювукъда», – деп айтажакълар. Оланы арты булан бармагъыз. 9 Сиз гележекде давланы да, оланы гьакъындагъы хабарланы да эшитгенде, къоркъмагъыз! Олар болмагъа герекли затлар. Амма шо заманда да ахыр заман гелип битмегендир.
10 Сонг Иса олагъа булай дей:
– Бир миллет башгъа миллетге, бир пачалыкъ башгъа пачалыкъгъа къаршы гётерилежек. 11 Гючлю ер тербенивлер, хыйлы ерлерде ачлыкъ ва къыргъынлар, кёкде бек къоркъунчлу агьвалатлар ва тамаша аламатлар болажакъ.
12 Буланы барысы да болгъунча, Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, сизин тутажакълар, такъсырлажакълар, синагогларда дуван этежеклер ва туснакълагъа тыгъажакълар, пачаланы ва гьакимлени алдына алып баражакълар. 13 Шо заман Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежексиз. 14 Оьзюгюзню якълап не жавап бережекбиз деп алданокъ ойлашмагъыз. 15 Мен сизге тилде пасигьлик ва гьакъыл бережекмен, сизге къаршылыкъ гёрсетегенлени гьеч бириси де не ону инкар этмеге, неде огъар къаршы турмагъа болмажакъ. 16 Гьатта ата-аналарыгъыз ва агъа-инилеригиз, къардашларыгъыз ва къурдашларыгъыз да, сизге намартлыкъ этип, сизин бирлеригизни оьлтюртежеклер. 17 Мени атымны макътап юрюгенигиз саялы, бары да халкълар сизин гёрюп ярамайгъан болажакълар. 18 Амма сизин башыгъыздан бир тюк де тюшмежек. 19 Чыдамлыкъ этсегиз, сиз герти яшав алажакъсыз.
Иса Ерусалимни дагъылажагъын айта
20 – Ерусалимни асгерлер къуршагъанны гёрген заманда, билип къоюгъуз, о дагъылажакъ заман ювукълашгъандыр. 21 Шо заман ягьудеядагъылар тавлагъа къачсынлар, Ерусалимни ичиндегилер ондан чыгъып тайсынлар, ондан тышдагъылар шагьаргъа къайтмасынлар, 22 неге тюгюл шо гюнлер Сыйлы Язывларда язылгъан бары да затлар яшавгъа чыгъагъан жаза гюнлери болажакъ. 23 Шо гюнлерде айлы болгъан ва эмчек ичиреген къатынланы гьалына адаршай! Бу уьлкеге уллу пелекет къобажакъ ва бу халкъны уьстюне Аллагьны къазапланыву тюшежек. 24 Оланы бирлери къылычдан къырылажакъ, оьзгелерин башгъа уьлкелеге есир этип элтежеклер. Оьзлени болжалы битгинче, ят халкълар гелип Ерусалимни таптап туражакълар.
Инсанны Уланыны геливю
25 – Гюнешде, айда ва юлдузларда уллу аламатлар болажакъ. Ер юзюндеги халкълар, гьалекленеген денгизни къайнашагъан толкъунларыны алдында къоркъуп, титирежеклер. 26 Дюньягъа къобажакъ пелекетлерден къоркъуп, инсанлар эслерин тас этежеклер. Неге тюгюл де, кёкдеги затлар чайкъалажакъ. 27 О заман олар Инсанны Уланыны булутда къудрат ва сыйлы нюр булан гелегенин гёрежеклер. 28 Бу ишлер болмагъа башлагъанда, сиз белигизни языгъыз ва башларыгъызны оьрге гётеригиз. Неге тюгюл де, сизин къутгъарылывугъуз ювукълаша турадыр.
Исаны сёзлери даим яшажакъ
29 Сонг Иса олагъа булай бир масал айта:
– Инжирге ва бары да оьзге тереклеге бир къарагъыз: 30 олар япыракъ ачагъан заманда, сиз ону гёрюп, яй лап ювукълашып турагъанны билесиз. 31 Шолай, сиз бу затланы болагъанын гёрген заманда, Аллагь сизге гьакимлик этежек заман ювукълашгъанны билип къоюгъуз. 32 Гертисин сёйлеймен сизге: бу затлар барысы да, гьали бар наслу яшай туруп яшавгъа чыгъажакъ. 33 Кёк де, ер де ёкъ болуп таяжакъ, амма Мени сёзлерим бир заманда да ёкъ болмажакъ.
«Айыкъ туругъуз»
34 – Сакъ болугъуз! Кеп чегив ва ичкичилик булан, яшавну къайгъылары булан юреклеригиз авурлашмасын. Шо гюн сизге хапарсыздан гелип къалмасын. 35 Ер юзюнде яшайгъанланы барысына да о гюн бир тузакъ йимик рас гелип къалажакъ. 36 Айыкъ туругъуз! Болажакъ бары да балагьлардан къутулмагъа ва Инсанны Уланыны алдында токътамагъа гючюгюз етишсин учун, гьар заман дуа этип туругъуз.
37 Гюндюзлер Иса ибадатханада Аллагьны каламын англатып, гечелени буса ондан чыгъып, Зайтун Тавда оьтгерип тура. 38 Исагъа тынгламакъ учун, бютюн халкъ эртенден тутуп Ону янына ибадатханагъа гелип тура.
22
Ягьуда Исагъа хыянатлыкъ эте
1 Ягьуди Пасха деп айтылагъан Маясыз Экмекни байрамы ювукълашып геле болгъан. 2 Баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер Исаны оьлтюртме кюй излей, амма халкъдан да къоркъа.
3 Шо заман Исаны он эки якъчысыны бири болгъан Ягьуда Искариетни юрегин иблис елей. 4 Баш дин къуллукъчуланы ва ибадатхананы сакълавчуларыны янына барып, о Исаны оланы къолуна нечик берме герекни гьакъында сёйлеше. 5 Олар сююнюп, огъар акъча берме рази болалар. 6 Ягьуда рази къала. Халкъ ёкъ ерде Исагъа хыянатлыкъ этмек учун онгайлы мюгьлет ахтарып айлана.
Пасхагъа гьазирлик
7 Маясыз Экмекни гюню етише. Шо гюн ягьуди Пасха къурбанын сойма герек бола. 8 Иса:
– Барып, бизге Пасха ашын гьазирлегиз, – деп, Петерни ва Югьанны йибере.
9 – Биз къайда гьазирлегенни сюесен? – деп сорай Огъар олар.
10 Иса олагъа булай дей:
– Сиз шагьаргъа гирген заманда, сизге кажин булан сув алып барагъан бир адам расланажакъ. Арты булан о гирежек уьйге барыгъыз 11 ва уьйню есине: «Сагъа Устаз Оьзюню якъчылары да булан бирге Пасха аш ашажакъ къонакъ уьй къайдадыр?» – деп сорайгъанны айтыгъыз. 12 О сизге оьрде ясалгъан, бары да зат гьазирленген бир уллу отав уьйню гёрсетежек. Бизин учун ахшам ашны шонда онгарыгъыз.
13 Якъчылары ёлгъа тюшелер ва бары да затны Иса айтгъан кюйде болуп табалар. Онда олар ягьуди Пасха ашны гьазирлейлер.
Пасха ашы
14 Сагьаты гелген заманда, элчилери де булан Иса тепсиде олтура. 15 Сонг:
– Мен азап чекме башлагъынча, бу Пасха ашын сизин булан бирче олтуруп ашамагъа нече де кёп сюер эдим. 16 Шо саялы сизге айтаман: Аллагь гьакимлик этеген заман, шо герти Пасханы гюню гелмей туруп, Мен ону ашамажакъман, – дей Иса олагъа.
17 Аякъны алып, О шюкюр дуа эте ва:
– Муну алыгъыз ва оьз арагъызда бёлюгюз. 18 Сизге айтаман: Аллагь толу кюйде гьакимлик этеген заман гелгинче, Мен юзюмден этилген чагъырны дагъы ичмежекмен, – дей.
19 Иса экмек алып, шюкюр дуа да этип, сындырып якъчыларына пайлай. Сонг:
– Бу сизин учун берилеген Мени къаркъарамдыр. Муну Мени эсде сакъламакъ учун ашагъыз, – дей.
20 Ахшам ашдан сонг да, бир аякъ алып, булай дей:
– Бу аякъ сизин учун тёгюлежек къанымдыр. О къан Аллагьны ва Ону халкъыны арасындагъы янгы разилешивню белгисидир. 21 Къарагъыз: муна, Магъа хыянатлыкъ этегенни къолу да Мени булан бир тепсидедир. 22 Сыйлы Язывларда Оьзюню гьакъында язылгъаны йимик, Мен, Инсанны Уланы, оьлме герекмен. Амма Инсанны Уланына хыянатлыкъ этген адамны гьалына адаршай!
23 – Бу ишни къайсыбыз этмеге болурбуз? – деп бир-бирине сорамагъа башлайлар олар.
«Ким уллудур?»
24 Оьзлерден ким инг уллу саналмагъа герек деп де Исаны якъчыларыны арасында эришивлюк бола. 25 Иса олагъа булай дей:
– Бу дюньяда пачалар оьз халкъларына буйрукъ эте ва олар оьзлеге «яхшылыкъ этегенлер» деп айтмакъны талап эте. 26 Амма сизин арагъызда олай болмасын! Арагъызда инг уллу болгъаныгъыз инг гиччи йимик турсун, гьакимлик этегенигиз де къуллукъчу йимик болуп къалсын. 27 Ким уллудур дагъы? Тепсиде олтургъанымы яда айланып огъар къуллукъ этегеними? Тепсиде олтургъаны тюгюлмю? Муна, Мен сизин арагъызда бир къуллукъчу йимикмен. 28 Сиз Мени булан бирче бары да сынавлардан оьтдюгюз. 29 Атам Магъа берген гьакимлик ихтиярны Мен де сизге беремен. 30 Сиз Мен толу кюйде гьакимлик этеген заман тепсимде олтуруп ашажакъсыз ва ичежексиз. Исрайылны он эки уланындан болгъан къавумларына, демек савлай ягьуди халкъына дуван этмек учун, он эки тахгъа минип олтуражакъсыз.
Петер Исаны инкар этежегини гьакъында
31 – Петер, Петер! Будайны елпип къувугъундан айырагъанда йимик, сизин имандан айырмагъа иблисге ихтияр берилген. 32 Тек сен имандан айрылмасын деп, Мен сени учун дуа этгенмен. Сен де, бир заман Магъа къайтып иман салып, иман къардашларынга къуват берерсен, – дей.
33 – Я Раббим, Сени булан туснакъгъа бармагъа да, оьлюмге бармагъа да гьазирмен, – деп жавап бере о Исагъа.
34 – Сагъа айтаман, Петер, бугюн хораз къычыргъынча, сен Мени таныйгъанынгны уьч керен инкар этежексен, – дей Иса.
35 Иса якъчыларына:
– Мен сизин дорбасыз, акъчасыз ва аякъгийимсиз йиберген заманда, сиз гьеч бир затдан тарчыкъ болдугъузму? – деп сорай.
– Гьеч бир затдан да тарчыкъ болмадыкъ, – деп жавап берелер.
36 Шо заман Иса олагъа булай дей:
– Гьали акъчасы барлар акъчасын алсынлар, дорбасы барлар дорбасын алсынлар, къылычы ёкълар буса, палтарын сатып, къылыч алсынлар. 37 Шо саялы сизге айтаман: «О жинаятчылардан саналды», – деп Сыйлы Язывларда язылгъан сёз Менден таба яшавгъа чыкъма герек. Неге тюгюл де, Мени гьакъымда язылгъан бары да сёзлер гьали яшавгъа чыгъажакъ.
38 – Раббибиз! Муна мунда эки къылыч бар, – дей олар.
– Таман, – дей О.
Иса Зайтун Тавда дуа эте
39 Иса, уьйден чыгъып, гьар заман барагъан кюйде Зайтун Тавгъа бара. Ону арты булан якъчылары да бара. 40 Иса олагъа:
– Болажакъ сынавлардан оьтмек учун, дуа этигиз, – дей.
41 Оьзю буса таш атгъанда етишеген мезгилге олардан ари тайып ва тизлеринден токътап:
42 – Гьей Атам! Тилеймен Сенден, бу къысматдан Мени къутгъар. Амма Мен сюеген кюйде тюгюл, Сен сюеген кюйде болсун, – дей туруп дуа эте.
43 Кёкден бир малайик гелип, Огъар ругь якъдан гюч бере.
44 Азап чеге туруп, О дагъы да къасткъылып дуа эте. Ондан тёгюлеген тер ерни уьстюне тюшеген къан тамчылар йимик бола
[64].
45 Дуа этип битгенде, О якъчыларыны янына геле ва оланы дерт басмакъдан юхлай туруп таба. 46 Олагъа:
– Сиз неге юхлайсыз? Туруп, болажакъ сынавлардан оьтмек учун, дуа этигиз, – дей.
Исаны тутулуву
47 Иса бу сёзлени айтып турагъанда, гелеген кёп халкъ гёрюне. Оланы алды булан буса Ону он эки якъчысындан Ягьуда деп айтылагъан бириси геле. Исаны оьпмек учун, Ягьуда Огъар ювукълаша. 48 Иса огъар:
– Ягьуда! Инсанны Уланын оьбюп къолгъа беремисен? – дей.
49 Иш не ерде экенни англап, Иса булан бирче болгъан Ону якъчылары Огъар:
– Я Рабби! Къылычланы къоллайыкъмы? – деп сорайлар.
50 Олардан бири дин къуллукъчуланы башчысыны къулуна ура ва ону онг къулагъын гесип тюшюре. 51 Шо заман Иса:
– Токътагъыз, таман! – дей. Сонг, къулагъына къолун тийдирип, ону сав эте.
52 Жыйылып Оьзюне къаршы чыкъгъан баш дин къуллукъчулагъа, ибадатхананы сакълавчуларына ва тамазалагъа Иса булай дей:
– Мени тутмакъ учун, бир къачакъгъа йимик, сиз къылычлар ва таякълар булан неге чыкъдыгъыз? 53 Мен гьар гюн сизин булан ибадатханада болуп турдум, сиз Магъа къол да узатмадыгъыз. Гьали буса сизин заманыгъыз, къарангылыкъны гьакимлиги гелген.
Петер инкар эте
54 Олар Исаны тутуп алып юрюйлер ва Ону дин къуллукъчуланы башчысыны уьюне гелтирелер. Петер буса арекден Ону арты булан юрюп тура. 55 Адамлар абзарны ортасында от ягъып, отну айланасында олтургъанда, Петер де оланы арасына гирип олтура. 56 Къуллукъчу къатынлардан бири ону отну ягъында олтургъанын гёре ва огъар тикленип къарап:
– Бу да Ону булан эди, – дей.
57 Петер буса къатынгъа:
– Мен Ону танымайман, гьей къатын, – деп, Исаны таныйгъанын инкар эте.
58 Бираздан сонг башгъасы ону гёрюп:
– Сен де олардансан, – дей.
Петер шо адамгъа да булай дей:
– Тюгюлмен, ювугъум.
59 Бир сагьат вакъти оьте ва бирдагъы бирев къаныгъып:
– Гертиден де, бу да Ону булан эди, бу да галилеялы, – дей.
60 Тек Петер о адамгъа да:
– Сен не айтагъанны мен англамайман, – дей.
О сёйлеп турагъанда, шоссагьат хораз къычыра. 61 О заман Рабби бурулуп Петерге къарай. Петерни де Рабби Иса оьзюне: «Хораз къычыргъынча, сен Мени бугюн уьч керен инкар этежексен», – деп айтгъан сёзлери эсине тюше. 62 Петер къыргъа чыгъып, гьынкъ этип йыламагъа башлай.
Асгерлер Исаны хорлай
63 Исаны тутуп, Огъар къаравул этеген адамлар Ону хорлай ва токъалай. 64 Ону гёзлерин байлап, бетине ура ва:
– Пайхаммар бусанг, Сагъа ким ургъанны бил? – дей. 65 Ону дагъы да хыйлы яман затланы айтып хорлайлар.
Исадан сорав алына
66 Эртен болгъанда, халкъны тамазалары, баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер жыйылып, Исаны ягьудилени оьр мажлисине гийирелер. 67 Сонг:
– Сен Месигь бусанг, айт бизге, – дейлер.
– Эгер сизге айтсам, инанмажакъсыз. 68 Эгер сизге сорасам, Магъа жавап бермежексиз. 69 Гьалиден сонг буса, Мен, Инсанны Уланы, Аллагьу-Тааланы онг ягъында олтуражакъман, – деп жавап бере Иса.
70 Олар бары да:
– Буса Сен Аллагьны Уланысан дагъы? – деп сорай.
– Сиз оьзюгюз де айтдыгъыз чы, – деп жавап бере Иса олагъа.
71 – Бизге дагъы не шагьатлыкъ тарыкъдыр? Ону авзундан биз оьзюбюз эшитдик чи! – дейлер олар.
23
Иса Пилат гьакимни алдында
1 Шо заман олар хозгъалып, Исаны Пилат гьакимни янына алып баралар. 2 Исаны айыплама башлап:
– Биз Бу Адам ягьуди халкъны тюз ёлдан чыгъара, Румну пачасына ясакъ бермекни гери ура ва Оьзюне Месигь деп ва пачаны атын къоя туруп тапдыкъ, – дейлер.
3 – Сен ягьудилени пачасымысан? – деп сорай Пилат Огъар.
– Оьзюнг айтып бердинг чи! – деп жавап бере Иса огъар.
4 Пилат баш дин къуллукъчулагъа ва халкъгъа:
– Мен Бу Адамны такъсыргъа тартар йимик бир айыбын да тапмайман, – дей.
5 Амма олар бек къаныгъып:
– Бу Адам, бютюн Ягьудеяда Оьзюню уьйретивюн яйып, халкъны хозгъап тура. Галилеядан башлап гьали мунда да гелген, – дейлер.
Гьиродну дуваны
6 Галилеяны гьакъында эшитип, Пилат:
– Иса галилеялымы дагъы? – деп сорай. 7 Иса Гьиродну вилаятындан экенни билгенде, Ону Гьиродну янына йибере. Шо гюнлерде Гьирод оьзю де Ерусалимде болгъан.
8 Исаны гёрюп, Гьирод бек сююнюп гете. О кёпден Исаны гёрме сюйген, Ону гьакъындан кёп эшитген ва Ондан бир аламат гёрмеге къастлы болгъан. 9 Гьирод Огъар кёп соравлар бере, амма Иса огъар гьеч жавап бермей. 10 Баш дин къуллукъчулар ва дин алимлер буса, токътап, Ону бек айыплай. 11 Гьирод буса асгерлери булан, Исаны хорлап ва иришхат этип, уьстюне яхшы аба да гийдирип, Ону къайтара Пилатны янына йибере. 12 Шо гюнден башлап Пилат да, Гьирод да бир-бири булан къурдашлар болуп къалалар. Ондан алда буса оланы арасында душманлыкъ болгъан.
Исагъа оьлюм дуван этиле
13 Пилат, баш дин къуллукъчуланы, халкъны ва ону башчыларын жыйып, 14 олагъа булай дей:
– Халкъгъа хозгъавул сала деп, сиз Бу Адамны мени яныма гелтиргенсиз. Муна, мен алдыгъызда ондан сорав алдым. Ону сиз айыплайгъан затларда гьеч биринде сама мен бу Адамны бир айыбын да тапмадым.
15 Гьирод да шолай бир зат да тапмай, къайтарып бизге йиберип гелди. Ону оьлтюрме тюшеген кюйде бир айыбы да табулмады.
16 Шогъар гёре, мен ону такъсырлап, йиберип къояжакъман. [
17 ]
[65]18 Бютюн халкъ бир тавушдан:
– Ону оьлтюр! Бизге Бараббаны туснакъдан чыгъар! – деп къычырмагъа башлай. (19 Барабба башгётеривню заманында адам оьлтюргени ва шагьарны халкъын хозгъагъаны саялы туснакъгъа салынгъан бирев болгъан.)
20 Исаны чыгъарып йиберип къойма сююп, Пилат олагъа дагъы да сёйлей. 21 Амма олар:
– Ону хачгъа ил! Хачгъа ил! – деп къычыралар.
22 Пилат уьчюнчю керен де олагъа:
– Бу Адам не яманлыкъ этген? Мен Ону оьлтюрме тюшеген кюйде бир айыбын да тапмадым, шогъар гёре, Ону такъсырлап, йиберип къояман, – дей.
23 Амма олар, Ону хачгъа илме герек деп талап этип, гючлю тавуш булан къычырып туралар. Ахырда да оланы талаплары уьст чыгъа. 24 Пилат да халкъ сюегенни этмеге токъташа. 25 Халкъны хозгъагъаны ва гиши оьлтюргени учун туснакъгъа салынгъан олар тилейген адамны чыгъара. Исаны буса сюйгенин этмек учун оланы къолуна бере.
Исаны хачгъа илелер
26 Исаны оьлтюрмеге алып барагъанда, авлакъдан гелеген киринеялы Симон деген биревню тутуп, Исаны арты булан алып юрюсюн деп, огъар хачны гётертелер. 27 Исаны арты булан оьтесиз кёп халкъ ва Огъар тююнюп йылап яс этеген къатынлар юрюй. 28 Иса олагъа бурулуп къарап булай дей:
– Гьей Ерусалимни къатынлары, Магъа йыламагъыз. Оьзюгюзге ва яшларыгъызгъа йылагъыз.
29 Сизге олай бир гюнлер гелир, о заман: «Насиплилердир яш болмайгъан къатынлар, яш тапмагъан ва яшын ичирмейген къатынлар», – деп айтажакълар.
30 О заман тавлагъа: «Уьстюбюзге авугъуз!», тёбелеге: «Бизин басдырыгъыз!» – деп айтажакълар.
31 Эгер яшылланып гелеген терекге шолай эте болгъан сонг, къуругъан терекни гьалы нечик болур? Эгер айыпсыз халкъгъа шолай эте буса, айыплы халкъны иши нечик болур?
[66]32 Иса булан жинаятчылыкъ этген дагъы да эки адамны да оьлтюрмеге алып баралар. 33 Такъа деп айтылагъан ерге гелген заманда, онда Ону булан бирге, бирин онг ягъында, биревюн де сол ягъында, эки жинаятчыны да хачгъа илелер.
34 Иса булай дей:
– Атам! Булардан гечип къой. Неге тюгюл де, булар не этегенин билмейлер
[67].
Асгерлер чёп салып, Ону опуракъларын пайлап алалар. 35 Халкъ токътап къарай. Олар булан бирге башчылар да, Ону мысгъыллай туруп:
– Башгъаланы къутгъара эди, эгер О Месигь буса, Оьзюн де къутгъарсын гьали, – дей.
36 Асгерлер де Исаны хорлайлар. Ювукъ барып, Огъар ачыгъан чагъыр бермеге къарайлар.
37 – Эгер Сен ягьудилени пачасы бусанг, Озюнгню къутгъар, – дей олар.
38 Ону уьстюнде «Ягьудилени пачасы» деп язылгъан языв бола. 39 Хачгъа илинген жинаятчылардан бириси, Огъар сёгюшюп:
– Эгер Сен Месигь бусанг, Оьзюнгню де, бизин де къутгъар! – дей.
40 Биревюсю буса, огъар айып этип булай дей:
– Сен Аллагьдан къоркъмаймысан? Сен оьзюнг де шолай жазагъа тарыгъансан чы! 41 Биз чи энни гьакъ кюйде, оьзюбюз этген ишлерибизге лайыкълы жаза алгъанбыз. О чу бир яман зат да этмеген.
42 Сонг Исагъа:
– Иса, Сен пача болуп гелген заманда, мени де эсге аларсан, – дей.
43 – Гертисин сёйлеймен сагъа: бугюн сен Мени булан бирче женнетде болажакъсан, – деп жавап бере Иса огъар.
Исаны оьлюмю
44 Тюшде сагьат он экиден уьчге ерли бютюн уьлкени къарангылыкъ къуршай. Шо гьал сагьат уьчлер болгъунча узатылып тура. 45 Гюн тутула ва ибадатханадагъы перде ортасындан эки ярыла. 46 Иса гючлю тавуш булан къычырып:
– Гьей Атам! Мен ругьумну Сени къолунга беремен, – дей.
Шону да айтып, Иса жан бере. 47 Юз асгерни башчысы буса, болгъан ишлени гёрюп, Аллагьгъа макътав эте ва:
– Гертилей де, Бу Адам муъмин адам болгъан, – дей.
48 Бу тамашагъа къарамагъа жыйылгъан бютюн халкъ болгъан затланы гёргенде, къайгъырагъанлыкъдан тёшлерин тюе туруп, уьйлерине къайта. 49 Исаны таныйгъанланы барысы да ва Ону артындан Галилеядан гелген къатынлар, арекде токътап, бу ишлеге къарап туралар.
Исаны гёмюв
50-51 Онда Юсуп деген яхшы амаллы ва муъмин бир адам болгъан. Оьзю ягьудилени оьр мажлисини ортакъчысы болса да, о ёлдашлары этеген дувангъа рази болмагъан. Юсуп Ягьудеяны Ариматея деген шагьарындан ва Аллагьны гьакимлик этеген заманын къаравуллайгъанлардан бири болгъан. 52 Пилатны янына гелип, о Исаны сюегин берсин деп тилей. 53 Ону илинген еринден тюшюрюп, кетен гебинге чырмай, яргъа къазылып этилген ва ичине бирев де гёмюлмеген къабургъа сала. 54 Шо гюн сонгугюнге гьазирлик гёреген гюн болгъан.
55 Иса булан Галилеядан гелген къатынлар да, Юсупну артындан гелип, къабурну ва Ону сюеги нечик салынгъанны гёрелер. 56 Уьйлерине къайтгъан сонг, олар атир сувлар ва арив ийисли майлар гьазирлейлер ва сонгугюн, Мусаны Къанунуна гёре, рагьатланалар.
24
Исаны тириливю
1 Къаттыгюн танг вакътиде, оьзлер гьазирлеген атирлени де алып, къатынлар къабурну янына гелелер. 2 Амма олар къабурну алдындагъы ташны авгъанын гёрелер. 3 Ону ичине гирип къарагъанда, онда Рабби Исаны сюегин тапмайлар. 4 Къатынлар бу ишге гьайран болуп турагъанда, бирден оланы алдында йыртыллайгъан опуракълар гийген эки гиши гелип токътай. 5 Къатынлар къоркъуп, бетлерин эниш бакъдыргъан заманда, олар:
– Неге сиз сав адамны оьлюлени арасындан излейсиз? 6 Иса мунда тюгюл, О тирилди. О Галилеяда болгъан заманда, сизге не айтгъанны эсге алыгъыз. 7 О: «Инсанны Уланы гюнагьлы адамланы къолуна берилмеге, хачгъа илинмеге ва уьчюнчю гюн тирилмеге герек болажакъ», – деп айтмагъанмы эди? – дейлер. 8 Оланы эсине Исаны сёзлери геле.
9 Къабурдан къайтгъандан сонг, олар бары да бу хабарны Исаны он бир де элчисине ва башгъалагъа айталар. 10 Элчилеге бу хабарны айтгъанлар Маждаллы Мариям, Ёгьанна, Якъубну анасы Мариям, олар булан бирче онда болгъан оьзге къатынлар болгъан. 11 Амма бу сёзлер элчилеге маънасыз йимик гёрюне ва олар олагъа инанмайлар. 12 Буса да Петер, туруп, шоссагьат къабургъа багъып чаба. Къарап, ону ичинде янгыз кетен гебинни гёре ва болгъан ишге оьз-оьзюне гьайранлыкъ эте туруп, уьюне къайтып геле.
Эммаусгъа барагъан ёлда
13 Шо гюн Исаны якъчыларыны экевю Ерусалимден он бир чакъырым арекде ерлешген Эммаус деген юртгъа бара. 14 Олар бир-бирине бары да бу агьвалатланы гьакъында хабарлай. 15 Экевю де бир-бири булан сёйлей ва эрише туруп барагъанда, Иса олагъа ювукъ геле ва олар булан янаша юрюй. 16 Гёзлери сокъур болгъандай, олар Ону танымайлар. 17 Иса олагъа:
– Юрюп барагъанда, бир-биригиз булан сиз нени гьакъында сёйлей эдигиз? – деп сорай.
Олар пашман юз булан токътайлар. 18 Олардан Клеопа деген бириси:
– Бугюнлерде мунда болгъан затланы билмей къалгъан савлай Ерусалимдегилени арасында биргине-бир сенмисен? – деп сорай.
19 Не затланы? – деп сорай Иса.
Экевю де Огъар булай дейлер:
– Аллагьны ва бютюн халкъны алдында ишде ва сёзде гючлю пайхаммар болгъан назаретли Исагъа болгъан затланы. 20 Огъар оьлюм жаза гесдирмек учун, баш дин къуллукъчуларыбыз ва башчыларыбыз Ону тутуп гьакимни къолуна бердилер ва хачгъа илдирдилер. 21 Биз буса Исрайылны азат этежек адам Одур деп умут эте эдик. Шону булан да битип къалмай. Шо ишлер болгъанлы, муна бу уьчюнчю гюн. 22 Бизинкилерден бир-бир къатынлар бизин гьайран этдилер: олар эртен тангда къабургъа барып, 23 онда Ону сюегин тапмагъанлар. Къайтып гелип, О сав деп айтгъан малайиклени оьзлер гёргенин айтгъанлар. 24 Бизинкилерден бирлери къабургъа барып, къатынлар айтагъан кюйде болуп тапгъанлар, амма Исаны Оьзюн гёрмегенлер.
25 Шо заман Иса олагъа:
– Сиз нечик англавсуз адамларсыз! Пайхаммарлар айтгъан затлагъа нече де гечден инанасыз. 26 Оьзюню даражасына етишмек учун, Месигь бары да бу азапланы чекмеге герек тюгюлмю эди дагъы? – деп сорай.
27 Иса олагъа Мусадан башлап бары да пайхаммарлагъа ерли Сыйлы Язывларда Оьзюню гьакъында язылгъан затланы англата. 28 Эки де адам оьзлер барагъан юртгъа етишмеге ювукъ болалар ва Иса Оьзю дагъы да ари гетме сюегенде йимик гёрюне. 29 Амма олар:
– Бизин булан къал, гюн де артылмагъа башлагъан ва ахшам бола тура, – деп Огъар тилемеге башлайлар.
Иса да, уьйге гирип, олар булан къала. 30 Иса олар булан тепсиде олтургъанда, экмекни де алып, шюкюр дуа эте ва ону сындырып олагъа бере. 31 Шо заман оланы гёзлери ачылып, олар Исаны таныйлар. Амма О якъчыларына дагъы гёрюнмейген болуп къала. 32 Олар бир-бирине:
– О ёлда бизин булан сёйлегенде ва Сыйлы Язывланы бизге англатагъанда, бизин юреклерибиз сююнчден толуп къалмадымы? – дейлер.
33 Шоссагьат туруп, олар Ерусалимге къайталар ва он бир де элчини ва олар булан бирче болгъанланы бир ерде табалар. 34 Олар:
– Раббибиз гертиден де тирилген ва Петерге гёрюнген, – дейлер.
35 Олар экевю де ёлда оьзлер булан болгъан затланы ва экмекни сындырагъанда, оьзлер Ону нечик таныгъанын айталар.
Тирилген Иса якъчыларына гёрюне
36 Якъчылары сёйлеп турагъанда, Иса бирден Оьзю оланы арасына гелип токътай ва:
– Уьюгюзге яхшылыкъ, – дей.
37 Олар тартынып ва къоркъуп, биз гёреген бу бир ругьдур деп ойлашалар. 38 Иса олагъа:
– Неге булай къоркъдугъуз? Неге юреклеригизге булай шеклик ойлар геле? 39 Мени къолларыма ва бутларыма къарагъыз. Бу – Мен Оьзюммен. Магъа тийип къарагъыз, ругьну Меники йимик эти ва сюеклери болмай, – дей.
40 Шону да айтып, Иса олагъа къолларын ва бутларын гёрсете. 41 Олар сююнмекден инанып битмей ва тамаша болуп турагъанда, О:
– Мунда сизин гьеч ашамагъа затыгъыз бармы? – деп сорай олагъа.
42 Якъчылары Огъар бир гесек бишген балыкъ берелер. 43 Иса да алып, оланы алдында шону ашай. 44 Сонг Иса олагъа:
– Мени гьакъымда Мусаны Къанунунда, пайхаммарланы китапларында ва Забур китапларда язылгъан бары да затлар яшавгъа чыкъмаса къутулмай деп, сизин булан бирче болгъан заманда Мен сизге сёйлеген сёзлер муна булардыр, – дей.
45 Иса оланы Сыйлы Язывланы маънасына тюшюндюре. 46 Олагъа булай дей:
– Онда Месигь азап чекме герек болажакъ ва уьчюнчю гюн оьлюмден тирилежек, 47-48 эгер де адамлар товба этсе, Аллагь олардан гечежек. О гьакъда адамлагъа айтылма тарыкъ деп язылгъан. Мени атымдан Ерусалимден башлап бары да халкълагъа сиз шо гьакъда билдирме тарыкъсыз.
49 Мен де Атам сизге Оьзю ваъда этген затны йибережекмен. Сиз буса кёклерден сизге йиберилген шо къуват гелгинче, шо шагьарда къалып туругъуз.
Исаны кёкге чыгъыву
50 Иса оланы шагьардан чыгъарып, Байтаниягъа ерли етишдире ва къолларын гётерип, олагъа Аллагьны яхшылыгъын тилеп дуа эте. 51 Дуа этеген заманда, Иса, оланы къоюп, кёкге гётериле. 52 Олар Исагъа сужда этелер ва уллу сююнч булан Ерусалимге къайталар 53 ва даим Аллагьгъа макътав эте туруп, ибадатханада туралар.
Югьанны Инжили
***
Лап бырынгъы девюрлерден берли де дёртюнчю Инжилни Югьан язгъан деп токъташдырыла. Бу Инжил биринчи юз йылны ахырларында, демек Иса оьлюп тирилгенден сонг кёп заман гетип, Югьан Эфес шагьарда яшайгъанда язылгъан болмагъа герек.
Маттай йимик Югьан да Иса Паластинни шагьарларында ва юртларында иманны ёлундагъы къуллугъун кютюп айланагъанда, Ону булан бирче загьмат тёгегенлени сыдраларында болгъан.
Алда язылгъан Инжиллерде айтылмай къалгъан затланы толумлашдырмакъ ва арагъа чыкъгъан терс дин къаравлагъа къаршы ябушувда иманлылагъа къудратлы савут бермек – муна Югьан оьзюню алдына салгъан масъала. Китабыны гиришивюнде автор, Исаны гьакъында сёйлей туруп, О инсанланы арасында янгыз инг де уллусу болгъанын тюгюл, Аллагьны Уланы болгъанын да гёрсетме къасткъылгъан. Исаны сёйлевлеринден Югьан инг башлап О Оьзюню гьакъында нюр, гьакъ гертилик, герти Къойчу, яшав, сув ва яшав береген рызкъы гьисапда чебер айтгъанларын айыра. Иса гьар къайсы адамгъа да – Оьзюню якъчысы буса да яда бир башгъа адам буса да – бек тергевлю янашагъанын гёрсетмек Югьан учун айрокъда агьамиятлы болгъан. Инжилини мурады гьакъда айта туруп, оьзю Югьан булай дей: «Булар буса Иса Аллагьны Уланы ва Месигь экенине сиз инансын учун, Огъар иман салып, даимлик яшав алсын учун язылгъан» (20:31).
1
«Инг башлап Калам деп айтылагъан О болгъан»
1 Инг башлап Калам деп айтылагъан О болгъан. Калам Аллагь булан болгъан. Калам Оьзю де Аллагь болгъан. 2 Инг башлап О Аллагь булан болгъан. 3 Гьар-бир затны Аллагь Каламдан таба яратгъан, бар болгъан гьеч бир зат Осуз яратылмагъан. 4 Яшав Ондан баш ала болгъан. О яшав инсанлар учун Нюр болгъан. 5 Къарангылыкъда Нюр шавла бере. Къарангылыкъ Ону сёндюрмеге болмай.
6 Аллагь йиберип, бир адам гелген. Ону аты Ягьия болгъан. 7 Бу адам шагьатлыкъ учун, Нюрге шагьатлыкъ этмек учун ва бары да инсанлар Ондан таба иман салсынлар деп гелген. 8 Ягьия оьзю нюр болмагъан, о янгыз нюр гьакъда шагьатлыкъ этмек учун гелген. 9 Шо нюр дюньягъа гелеген бары да инсанлар учун ярыкъ бермеге гелеген гьакъ нюрдюр.
10 Калам дюньяда болгъан. Дюнья Ондан таба яралгъан, амма дюнья Ону танымагъан. 11 О оьз халкъыны янына гелген, амма халкъы буса Ону къабул этмеген. 12 О Оьзюн къабул этгенлерини барысына да буса Огъар иман салгъанлагъа Аллагьны уланлары болмагъа ихтияр берген. 13 Олар не къандан, не къаркъараны напсындан, не эргишини напсындан тувмагъан, янгыз Аллагьдан тувгъан.
14 Калам инсан болуп арабызда яшагъан. О зор сюювден ва гьакъ гертиликден толгъан болгъан. Биз Ону уллу макътавлугъун – Атасы биргине-бир Уланына берген макътавлугъун гёрдюк.
15 Ягьия пайхаммар Ону гьакъында шагьатлыкъ этген. О къычырып адамлагъа булай сёйлеген: «„Менден сонг Гелеген менден эсе оьр даражададыр, неге тюгюл О менден алда да болгъандыр“, – деп мен Оьзюню гьакъында айтгъан муна Будур».
16 Ону зор чомартлыгъындан биз барыбыз да зор яхшылыкъны уьстюне зор яхшылыкъ алдыкъ.
17 Мусадан таба бизге Къанун берилген, амма зор яхшылыкъ ва гьакъ гертилик буса бизге Иса Месигьден
[68] таба гелген.
18 Аллагьны бирев де, бир заманда да гёрмеген. Ону бизге Атасыны янында болгъан ва Оьзю Аллагь болгъан биргине-бир Уланы танытды.
Ягьия пайхаммарны шагьатлыгъы
19 Ягьия пайхаммарны шагьатлыгъы будур. Ягьудилер: «Сен кимсен?» – деп сорамакъ учун, Ерусалимден дин къуллукъчуланы
[69] ва левийлени
[70] йибергенлер.
20 Ягьия яшырмай, ачыкъдан-ачыкъ шагьатлыкъ этип, булай деген:
– Мен Месигь тюгюлмен.
21 – Олай буса, сен кимсен? Илиясмысан? – деп сорагъанлар огъар.
– Тюгюлмен, – деп жавап берген Ягьия.
– Пайхаммармысан? – деп сорагъанлар.
– Тюгюлмен, – деп жавап берген о.
22 О заман огъар:
– Сен кимсен дагъы? Бизин мунда йибергенлеге сен ким деп айтып жавап берейик? Оьзюнгню гьакъынгдан не айтма боласан? – деп сорагъанлар.
23 – Ешая пайхаммар айтгъаны йимик, Мен Раббибизге ёл тюз этигиз деп, дангылда чалынгъан бир сесмен, – деген о.
24 Йиберилип гелген фарисейлер
[71] 25 огъар:
– Олай болгъанда, не Месигь, не Илияс, не пайхаммар тюгюл бусанг, неге адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурасан дагъы? – деп сорагъанлар.
26 – Мен сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшураман. Сизин арагъызда Бирев бар, сиз Ону танымайсыз. 27 О менден сонг гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен, – деп жавап берген Ягьия.
28 Бу затлар бары да Ёрдан оьзенни гюнтувуш ягъында, Байтания деген юртда, Ягьия адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурагъан ерде болгъан.
Аллагьны йиберген Къозусу
29 Артындагъы гюн Ягьия оьзюню янына Исаны гелегенин гёрюп, булай дей:
– Дюньядагъы бары да адамланы гюнагьларын гечдирмек учун, Аллагь йиберген къурбан Къозу Будур! 30 Менден сонг бир Адам гележек, Ону даражасы меникинден эсе артыкъ, неге тюгюл О менден алда да болгъан! 31 Мен Ону танымай эдим, амма О Исрайылгъа танылсын учун, мен сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмагъа гелгенмен.
32 Ягьия булай шагьатлыкъ этген:
– Мен Аллагьны Ругьун кёкден гёгюрчюндей бир гёрюнюшде тюшегенин ва Ону уьстюне къонгъанын гёрдюм. 33 Мен Ону танымай эдим. Амма мен адамланы сувгъа чомуп, Оьзюне тапшурсун деп йиберген Аллагь, булай айтды: «Аллагьны Ругьун кимни уьстюне учуп гелегенин гёрсенг, Аллагьны Ругьуна чомажакъ Одур». 34 Мен шону гёрдюм ва: «Аллагьны Уланы Будур», – деп шагьатлыкъ этдим.
Исаны башлапгъы якъчылары
35 Артындагъы гюн Ягьия эки якъчысы да булан токътагъан болгъан. 36 Исаны оьтюп барагъанын гёрюп, Ягьия:
– Муна Аллагьны Къозусу, – дей.
37 Ягьияны эки де якъчысы, бу сёзлерин эшитип, Исаны арты булан гетелер. 38 Бурулуп къарап, оланы гелегенин гёрюп, Иса олагъа:
– Сизге не тарыкъ? – деп сорай.
Олар да Огъар:
– Устаз, Сен къайда яшайсан? – деп сорайлар.
39 – Гелигиз, гёрерсиз, – дей Иса олагъа.
Тюшден сонг сагьат дёртлер вакъти болгъан. Олар барып, Исаны къайда яшайгъанын гёрелер. Ону булан ахшам болгъунча къалалар. 40 Исаны гьакъында Ягьияны сёзлерин эшитип, Ону артындан гетген экевню бири Андрей болгъан. Андрей Петер деп де айтылагъан Симонну иниси болгъан. 41 Башлап агъасы Петерни табып, огъар:
– Биз Месигьни (бу «Аллагьны Танглагъаны» демекдир) тапдыкъ, – дей.
42 Петерни Исаны янына гелтире. Иса да, огъар къарап:
– Сен Югьанны уланы Симонсан, сагъа Кифа деп ат къоюлажакъ, – дей. (Кифа да, Петер де – бир ат. Олар экиси де «яр» демекдир.)
Иса Филипни ва Натанайылны чакъыра
43 Эртенине Иса Галилеягъа бармагъа сюе. Филипни табып, огъар:
– Гел, Мени артыма тюш! – дей.
44 Филип де Андрей булан Петер турагъан Байтсайда юртдан болгъан. 45 Филип, Натанайылны табып, огъар:
– Биз Мусаны Къанунунда ва пайхаммарланы китапларында Оьзюню гьакъында язылгъан Адамны тапдыкъ. О Юсупну Уланы назаретли Иса, – дей.
46 – Назаретден гьеч шайлы зат чыгъармы? – деп сорай Натанайыл огъар.
– Гелип, оьзюнг къара, – дей Филип огъар.
47 Натанайылны янына гелегенин гёргенде, Иса ону гьакъында:
– Муна ичинде гьилласы ёкъ герти исрайыллы, – дей.
48 – Сен мени къайдан таныйсан? – деп сорай Натанайыл Огъар.
– Филип чакъыргъынча алда, сен инжир терекни тюбюнде турагъанда гёрдюм, – деп жавап бере Иса.
49 – Устаз! Сен Аллагьны Уланысан, Сен Исрайылны пачасысан, – деп жавап бере Натанайыл Огъар.
50 – Сени инжир терекни тюбюнде турагъанда гёрдюм дейгеним саялы инанамысан? Мундан да уллуларын гёрежексен, – дей Иса огъар.
51 Сонг Иса булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: кёкню ачылгъанын, Аллагьны малайиклери Инсанны Уланыны уьстюне тюшюп гелегенин ва гётерилип гетегенин гёрежексиз.
2
Кана деген юртда болгъан той
1 Уьч гюнден сонг Галилеяны Кана деген юртунда бир той бола. Шонда Исаны анасы да болгъан. 2 Иса булан Ону якъчылары да шо тойгъа чакъырылгъан болгъан. 3 Тойда чагъыр битгенде, анасы Исагъа:
– Буланы чагъырлары битген, – дей.
4 – Анам, Магъа да, сагъа да шо не аварадыр? Мени заманым гьали де гелмеген, – дей Иса огъар.
5 Исаны анасы тойдагъы къуллукъчулагъа:
– Сизге О не буюрса, шону этерсиз, – дей.
6 Онда гьарисине сексенден юз йигирма литрге ювукъ сув сыягъан алты таш кершен болгъан. Оьзлени адатына гёре, шо сувну ягьудилер жувунмакъ учун пайдаландыра болгъанлар. 7 Иса олагъа:
– Кершенлени сувдан толтуругъуз, – дей.
Олар авзуна ерли толтуралар. 8 Сонг Иса къуллукъчулагъа:
– Гьали тёгюп, тойну юрютеген адамгъа элтигиз, – дей.
Олар да элтелер. 9 Тойну юрютеген адам Иса чагъыргъа айландыргъан сувну татывлап къарай. Бу чагъыр къайдан гелгенни билмей, о гьакъда янгыз сувну тёкген къуллукъчулар биле. Шо саялы о оьзюню янына гиевню чакъырып, 10 огъар булай дей:
– Адамлар яхшы чагъырны башлап бере. Кёп ичип, къонакълар эсиргенде буса, яманын бере. Сен буса яхшы чагъырны артгъа сакълагъан болгъан экенсен.
11 Бу Иса этген аламатланы биринчиси болгъан. Шо аламат Галилеяны Кана деген юртунда этилген. Иса Оьзюню макътавлугъун муна шолай гёрсетген ва якъчылары Огъар иман салгъанлар.
12 Мундан сонг Иса анасы, инилери, якъчылары да булан бирче Капернагьум шагьаргъа бара. Онда олар бир нече гюн къалалар.
Иса сатывчуланы ибадатханадан къувалай
13 Ягьуди Пасха байрам ювукълаша. Иса Ерусалимге геле. 14 О ибадатханада олтуруп оьгюзлер, къойлар, гёгюрчюнлер сатагъанлар булан акъча алышдырагъанланы таба. 15 Аркъандан эшип бир къамучу да этип, ибадатханадан оланы барын да, шолай да къойланы ва оьгюзлени къуваламагъа башлай. О алышдырагъанланы акъчаларын алып чача, оланы такъчаларын авдара. 16 Гёгюрчюн сатагъанлагъа:
– Буланы мундан алып тайдырыгъыз. Мени Атамны уьюн базаргъа айландырмагъыз! – дей.
17 Шонда Исаны якъчылары Сыйлы Язывларда: «Сени уьюнге бакъгъан сююв мени ялындай яндыражакъ», – деп язылгъан сёзню эсге алалар.
18 Ягьудилени башчылары Огъар:
– Шолай этмеге ихтиярынг барны Сен бизге не аламат булан гёрсетежексен? – деп сорайлар.
19 – Бу ибадатхананы бузугъуз. Уьч гюнден Мен муну къайтарып тургъузарман, – деп жавап бере Иса олагъа.
20 – Бу ибадатхана къыркъ алты йыл къурулгъан. Сен муну уьч гюнден тургъузажакъмысан? – дейлер олар Огъар.
21 Иса буса ибадатхана демек булан Оьзюню къаркъарасы гьакъында айтгъан. 22 Иса оьлюмден тирилгенде, якъчылары О сёйлеген бу сёзлени эсге алгъанлар ва Сыйлы Язывлагъа да, Иса айтгъан сёзлеге де инангъанлар.
23 Иса Ерусалимде ягьуди Пасха байрамда гёрсетген аламатларына къарап, кёплер Огъар иман салалар. 24 Амма, инсанланы юреклерин билегени саялы, Иса олагъа инанып битмей. 25 Инсанны гьакъында Огъар гьеч биревню де англатыв бергени тарыкъ болмагъан. Неге тюгюл де, инсанны ичинде не барны О Оьзю биле болгъан.
3
Иса ва Никодим
1 Ягьудилени башчыларыны арасында Никодим деген бир фарисей болгъан. 2 Бу адам, гече Исаны янына гелип, Огъар:
– Устаз, биз Сени Аллагь Оьзюню ёлун гёрсетмек учун йибергенин билебиз. Неге тюгюл де, Аллагь оьзюне кёмек этмеген гиши Сен гёрсетеген аламатланы гёрсетип болмас эди, – дей.
3 – Гертисин сёйлеймен сагъа: янгыдан тувмагъан бирев де Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмес! – деп жавап бере Иса огъар.
4 – Къарт болгъан адам янгыдан нечик тувуп бола? Анасыны къарнына къайтып гирип, янгыдан тувмагъа боламы? – деп сорай Никодим Огъар.
5 Иса булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сагъа: адам сувдан ва Аллагьны Ругьундан тувмаса, о Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмес! 6 Къаркъарадан тувгъан къаркъара бола, Ругьдан тувгъан буса ругь бола. 7 Сагъа: «Янгыдан тувма герексиз», – дейгениме тамаша болма. 8 Ел сюйген еринде эшер, сен ону сесин эшитесен. Къайдан гелегенин ва къайда гетегенин буса билмейсен. Ругьдан тувгъан гьар ким булан да шолай бола.
9 – Булай нечик болма бола дагъы? – деп сорай Никодим Огъар.
10 Иса булай жавап бере:
– Исрайылны муаллими де болуп, сен шулай затланы да англамаймысан?
11 Гертисин сёйлеймен сагъа: биз билеген затыбызны сёйлейбиз, гёрген затыбызгъа шагьатлыкъ этебиз. Сиз буса бизин шагьатлыгъыбызны къабул этмейсиз.
12 Мен сизге дюньядагъы затланы гьакъында сёйлейгениме инанмагъан сонг, кёклердеги затланы гьакъында сёйлесем, сиз нечик инанажакъсыз?
13 Кёклерден тюшген Менден, Инсанны Уланындан, башгъа дагъы бирев де кёкге чыкъмагъан.
14-15 Магъа иман салагъан гьар ким даимлик яшав алсын учун, Муса дангылда ез йыланны къурух булан оьрге нечик гётерген
[72] буса, Мен де, Инсанны Уланы, шолай гётерилме герекмен.
16 Аллагь дюньяны олай сюе чи, Оьзюню биргине-бир Уланын огъар берип къойду. Уланына иман салагъан гьар ким оьлмесин учун, даимлик яшав алсын учун, О шолай этди. 17 Аллагь Уланын дюньягъа айыплап дуван этсин деп тюгюл, Ондан таба дюнья къутгъарылсын деп йиберди. 18 Огъар иман салагъангъа айыплап дуван этилмес. Иман салмайгъангъа буса дуван этилип де битген, неге тюгюл о Аллагьны биргине-бир Уланына иман салмагъан. 19 Олагъа айыплап дуван этилгени де бу саялыдыр: дюньягъа нюр гелген, амма инсанлар нюрден эсе къарангылыкъны артыкъ сюйгенлер, неге тюгюл олар яман ишлер этген болгъан. 20 Яман иш этеген гьар ким, шо яман ишлери белгили болуп къалмасын учун, нюрню сюймес ва огъар багъып бармас. 21 Гьакъ ёлда юрюйген адам буса, ишлери Аллагь сюеген кюйде этилгени ачыкъ болсун учун, нюрге багъып барар.
Иса ва Ягьия пайхаммар
22 Мундан сонг Иса якъчылары да булан Ягьудея топурагъына геле. Олар булан онда туруп, сувгъа чомуп, адамланы Аллагьгъа тапшура. 23 Ягьия пайхаммар да Салим деген ерни ювугъундагъы Энонда, сувгъа чомуп, адамланы Аллагьгъа тапшура болгъан, неге тюгюл онда кёп сув болгъан. Шо саялы адамлар онда бара болгъан. 24 Шо Ягьия зиндангъа салынгъынча заман болгъан.
25 Бир керен Ягьияны якъчыларыны бир ягьуди булан дин тазаланыв адатны гьакъында эришивлюгю бола. 26 Ягьияны янына гелип, олар:
– Устаз, Ёрданны бириси ягъында сени булан болгъан ва Оьзюню гьакъында сен айтгъан Адам гьали, сувгъа чомуп, адамланы Аллагьгъа тапшуруп тура. Бары халкъ да Ону янына бара! – дейлер.
27 Ягьия булай дей:
– Инсан янгыз оьзюне Аллагь тапшургъан затны этип болар. 28 «Мен Месигь тюгюлмен, мен янгыз Ондан алда йиберилгенимен», – деп мен айтгъан сёзлеге сиз оьзюгюз шагьатлыкъ этме боласыз. 29 Гелин янгыз гиевнюки болар. Гиевню къурдашы буса, ону янында болуп, тавушуна тынглап, ону сююнчюнден оьзю де сююнер. Муна тап шо кюйде мен де шолай сююнюп тураман. 30 Ону агьамиятлыгъы артмагъа герек, меники буса кемимеге герек.
31 Оьрден гелген барындан да оьрдедир. Дюньядан гелген дюньягъа байлавлудур ва дюнья гьакъда сёйлер. Кёклерден гелген буса барындан да оьрдюр. 32 О Оьзю гёргенни ва эшитгенни сёйлей, амма Ону сёзлерин бирев де къабул этмей. 33 Ону сёзлерин къабул этген шону булан Аллагьны сёзлери гьакъ экенин гертилер. 34 Аллагь йиберип гелген Аллагьны сёзлерин сёйлер, неге тюгюл Аллагь Ругьну Огъар аявсуздан берер. 35 Атасы Уланын сюе, Огъар бары да затны тапшуруп берген. 36 Улангъа иман салагъан даимлик яшавну алар. Амма Улангъа таби болмайгъан бир заманда да шону алмас, ону Аллагьны жазасы къаравуллайдыр.
4
Иса ва Самариялы къатын
1 Фарисейлер, Иса Ягьияныкинден эсе артыкъ якъчылар да жыйып, сувгъа чомуп, адамланы Аллагьгъа тапшуруп юрюй деген хабарны эшителер. (2 Гьакъыкъатда чы Иса Оьзю тюгюл, Ону якъчылары, сувгъа чомуп, адамланы Аллагьгъа тапшура болгъанлар.) 3 Иса шо хабар фарисейлеге етишгенни эшитгенде, Ягьудеяны къоюп, дагъы да Галилеягъа бара. 4 Огъар шо ёлунда Самариядан оьтюп гетме тюше. 5 Гьасили, О Самарияны Сигьар деген шагьарына геле. Бу шагьар Якъуб оьзюню уланы Юсупгъа берген топуракъны ювугъунда болгъан. 6 Онда Якъубну къуюсу болгъан. Ёлдан къавшалып, Иса къуюну янында ял алмагъа олтура. Бу тюш вакътилерде бола.
7 Самариялы бир къатын мунда сув алмагъа деп геле. Иса огъар:
– Магъа бир ичмеге сув бер, – деп тилей.
8 Исаны якъчылары буса ашарлыкъ алмакъ учун шагьаргъа гетген болгъанлар. 9 Самариялы къатын Огъар:
– Сен, ягьуди де болуп, мен самариялы къатындан ичмеге сув нечик тилеп боласан? – деп сорай. (Неге тюгюл де, ягьудилер самариялылар булан къатнашмай болгъанлар.)
10 – Эгер сен Аллагьны адамлагъа береген савгъатын ва: «Магъа бир ичмеге сув бер», – деп сагъа Ким тилегенни биле эдинг буса, сен оьзюнг де Огъар тилер эдинг, О да сагъа яшав береген сув берер эди, – деп жавап бере Иса огъар.
11 – Бийим! Сени сув алмагъа гьеч бир затынг да ёкъ, къую да терен. Шолай болгъанда, яшав береген сув Сагъа къайдан гелген? 12 Бу къуюну бизге уллу атабыз Якъуб берген. О оьзю, ону уланлары ва тувары-малы мундан сув ичген. Якъубдан да Сен уллумусан дагъы? – дей къатын Огъар.
13 – Бу сувдан бир ичген гиши дагъы да ичмеге сюежек. 14 Мен бережек сувдан ким ичсе, бир де сувсамажакъ. Мен огъар бережек сув шо адам учун даимлик яшавгъа багъып агъагъан бир булакъгъа айланып къалажакъ, – деп жавап бере Иса огъар.
15 – Бийим! Магъа шолай сувдан бер дагъы. Мен дагъы сувсамасман. Магъа сув алмагъа дагъы мунда гелмеге тарыкъ болмажакъ, – дей къатын Огъар.
16 – Барып, эрингни де чакъырып, мунда къайтып гел, – дей Иса.
17 – Мени эрим ёкъ, – деп жавап бере къатын Огъар.
– Эрим ёкъ деп, сен герти айтдынг! 18 Сени беш эринг болгъан. Гьали сен оьзю булан яшайгъанынг да сени эринг тюгюл. Сен шону тюз айтдынг, – дей Иса огъар.
19 – Бийим! Къарайман, Сен пайхаммарсан. 20 Бизин ата-бабаларыбыз Аллагьгъа бу тавда ибадат этгенлер. Сиз, ягьудилер буса, ибадат этме герекли ер Ерусалимде дейсиз, – дей къатын Огъар.
21 Иса огъар булай дей:
– Магъа инан, гьей къатын, олай бир заман гелир, Атабызгъа не бу тавда, не Ерусалимде ибадат этмежексиз. 22 Сиз, самариялылар, кимге ибадат этегенигизни билмейсиз, биз, ягьудилер, буса кимге ибадат этегенибизни билебиз. Къутгъарылыв ягьудилерден геле. 23 Амма герти ибадат этегенлер Атабызгъа гьакъ юрекден ва гьакъ герти кюйде ибадат этеген заман гелир. Шо заман гелип де тура! Атабыз да Оьзюне шолай ибадат этегенлени ахтара! 24 Аллагь Ругьдур, Огъар ибадат этегенлер де гьакъ юрекден ва гьакъ герти кюйде ибадат этме гереклер.
25 – Месигь (демек Аллагьны Танглагъаны) гележегин билемен. Гелгенде, О бизге бары да затны англатар, – дей къатын.
26 – Сени булан сёйлейген Мен тап шо Оьзюмен, – дей Иса.
27 Шо вакъти Ону якъчылары гелелер. Исаны бир къатын булан сёйлейгенине къарап, олар тамаша болалар. Амма гьеч бири де Огъар: «Сен мундан не сюесен?» яда: «Бу къатын булан неге сёйлей эдинг?» – деп сорамай. 28 Сонг къатын, оьзюню сув алагъан акъчалыгъын да къоюп, шагьаргъа гете ва адамлагъа:
29 – Мени булан юрюгюз, мен этип тургъан чакъы бары да затны магъа айтып берген бир Адамны гёрерсиз. О Месигь сама тюгюлмю экен? – дей. 30 Адамлар, шагьардан чыгъып, Исаны янына гелелер.
31 Шо вакъти якъчылары Огъар:
– Устаз, ашамагъа олтур! – деп тилейлер.
32 – Мени сиз билмейген азыгъым бар, – дей Иса олагъа.
33 – Бугъар бирев аш сама гелтирмедими экен? – деп бир-бирине сёйлейлер якъчылары.
34 Иса олагъа булай дей:
– Мени азыгъым Мени Йибергенни сюйгенин кютмекдир ва Ону ишин яшавгъа чыгъармакъдыр. 35 Сиз: «Ашлыкълар бишмеге гьали де дёрт ай бар», – демедигизми? Сизге айтаман: авлакълагъа гёзлеригизни ачып къарагъыз, ашлыкълар саргъайып тура, оланы ормагъа заманы да етишген! 36 Орагъан адам загьмат гьагъын алыр ва даимлик яшав учун ашлыкъны жыягъандай, адамланы жыяр. Шолайлыкъда, чачагъан да, орагъан да бирче сююнюп къалажакълар. 37 «Бири чачар, башгъасы орар» деген айтыв бу гезик гьакъдыр. 38 Мен сизин оьзюгюзню къыйыныгъыз тёгюлмеген ашлыкъны къайтармагъа йиберемен. Башгъалар загьмат тёкгенлер, сиз буса оланы загьматыны натижасындан пайдаланасыз.
39 «Оьзюм этип тургъан чакъы бары да ишлени магъа айтып берди», – деп шагьатлыкъ этген къатынны сёзлерине гёре, бу шагьарда самариялыланы бир кёплери Исагъа иман салалар. 40 Самариялылар Исаны янына гелген заманда, Огъар оьзлерде къалсын деп тилейлер. Иса да онда эки гюн къала. 41 Иса самариялылар булан сёйлеген сонг, оланы дагъы да бир хыйлылары иман салалар. 42 О къатынгъа буса олар:
– Бизин иман салмагъыбыз янгыз сени сёзлеринге гёре тюгюл. Биз оьзюбюз Ону сёзлерин эшитдик ва О гертиден де дюньяны Къутгъарывчусу экенни билдик, – дейлер.
Гьаким адамны уланыны сав болуву
43 Эки гюнден сонг Иса ондан Галилеягъа бара. 44 Иса Оьзю бир пайхаммарны да оьзюню элинде абуру болмагъан деп айтгъан. 45 Галилеягъа гелгенде буса, галилеялылар Ону яхшы къаршылайлар. Неге тюгюл де, Ерусалимде байрамны заманында олар да болалар ва О этген бары да аламатланы гёрелер.
46 Гьали буса Иса Галилеяны Кана деген юртуна бирдагъы керен геле. Мунда О сувну чагъыргъа айландыргъан болгъан. Мунда бир пачаны къуллукъчусу болгъан. Ону уланы Капернагьумда авруп ята болгъан. 47 Исаны Ягьудеядан Галилеягъа гелгенин эшитип, бу адам Ону янына бара. Капернагьумгъа гелип, оьзюню авруп оьле турагъан уланын сав этсин деп, Огъар ялбара.
48 Шо заман Иса огъар:
– Аламатлар ва муъжизатлар гёрмей туруп, сизин биригиз де иман салмажакъсыз, – дей.
49 Пачаны къуллукъчусу Огъар:
– Бийим, мени уланым оьлюп къалгъынча гел! – деп тилей.
50 Уьюнге къайт, сени уланынг яшажакъ, – дей Иса огъар.
Иса айтгъан сёзлеге инанып, бу адам гете. 51 Ёлда къуллары къаршылап, огъар:
– Уланынг сав болду, – деп билдирелер.
52 О къулларына уланы не заман къолайлашма башлагъанын сорай. Олар:
– Тюнегюн тюшде сагьат бирге таба ону иссилиги тюшдю, – дейлер.
53 Атасы шо заман Иса оьзюне: «Уланынг яшажакъ», – деп айтгъан вакъти экенни англай. Оьзю де, ону бютюн агьлюсю де Исагъа иман салалар. 54 Бу Исаны Ягьудеядан Галилеягъа къайтгъандан сонг гёрсетген экинчи аламаты болгъан.
5
Иса гьавузда бир аврувну сав эте
1 Шондан сонг ягьудилени байрамы бола. Иса Ерусалимге бара.
2 Ерусалимде Къойлар къапусу деген ерни янында айланасы булан беш гётерме ерлешген бир гьавуз бола. Шо гьавузгъа ягьудилени тилинде Байтгьасда деп айтыла болгъан.
3 Шо гётермелени тюплеринде кёп аврувлулар – сокъурлар, акъсакълар, буту-къолу къуруп тербенип болмайгъанлар – ята болгъанлар. [
4 ]
[73] 5 Мунда отуз сегиз йылдан берли авруйгъан бир адам болгъан.
6 О адамны гёрюп, о кёп заман ятагъанны билгенде, Иса огъар:
– Сав болма сюемисен? – деп сорай.
7 – Бийим, сув чалкъынагъан заманда гьавузгъа гийирмеге мени биревюм де ёкъ. Мен гелгенде буса, менден алдын башгъасы гирип табула, – деп жавап бере аврув Огъар.
8 – Туруп, ятывунгну да алып, юрюп йибер, – дей Иса огъар.
9 О адам, шоссагьат сав болуп, ятывун да алып гете. Бу иш сонгугюн
[74] бола.
10 Шогъар гёре ягьудилени башчылары аврувундан сав болгъан бу адамгъа:
– Бугюн сонгугюн, тёшегингни де къолунга алып юрюмеге ярамай! – дейлер.
11 О адам буса олагъа булай жавап бере:
– Мени сав этген Адам магъа: «Тёшегингни де алып бар», – деп айтды.
12 – Сагъа: «Тёшегингни де алып бар», – деп айтгъан Адам кимдир? – деп сорайлар огъар.
13 Сав болгъан адам Ону ким экенин билмей болгъан. Иса да шо ерде жыйылгъан халкъны арасына гирип яшынып къала. 14 Сонг о адамгъа ибадатханада къаршылашып, Иса огъар:
– Муна, сен сав болдунг. Вёре, дагъы гюнагь иш этме, ёгъесе сагъа дагъы да яманы болур, – дей.
15 Бу адам барып, оьзюн сав этген Иса болгъанын ягьудилени башчыларына билдире. 16 Ягьудилени башчылары буса Исаны гьызарламагъа башлайлар, неге тюгюл бу ишлени барын да О сонгугюн этген болгъан. 17 Амма Иса олагъа:
– Мени Атам даим ишлей, Мен де ишлеймен, – деп жавап бере.
18 Ягьудилени башчылары Ону оьлтюрмеге онгайлыкъны излеп айланалар. Неге тюгюл де, О янгыз сонгугюнню адатларын бузуп къоймай, Аллагьгъа Оьзюню Атасы деп де айта болгъан. Шолайлыкъда, Оьзюн Аллагьгъа тенг эте болгъан. 19 Иса олагъа булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сизге: Мен, Уланы, Оьзюмден бир зат да этмеге болмайман. Мен Атам этегенде гёрген затымны этемен. Атасы не эте буса, Уланы да шону эте. 20 Атасы Уланын сюе. Оьзю этеген бары да затларын да Огъар гёрсете. Атасы Огъар булардан да уллуларын гёрсетежек. Шо заман сиз тамаша болажакъсыз. 21 Атасы, оьлюлени тирилтип, олагъа яшав берегенде йимик, Уланы да, сюйген адамын тирилтип, яшав бере. 22-23 Атасы гьеч биревге дуван гесмей. Барысы да Атасына гьюрмет этегенде йимик, Уланына да гьюрмет этсин учун, дуван гесмекни О Оьзюню Уланына тапшургъан. Огъар гьюрмет этмейген Ону йиберген Атасына да гьюрмет этмес.
24 Гертисин сёйлеймен сизге: Мени сёзюмню къабул этип, Мени Йибергенге иман салгъангъа даимлик яшав болар ва о Аллагьны жазасын гёрмес, о оьлюмню ёлундан тайып, даимлик яшавну ёлуна тюшер. 25 Гертисин сёйлеймен сизге: оьлгенлер Мени, Аллагьны Уланыны, сесин эшитеген заман гелир ва гелип де тура. Мени эшитгенлер яшап къалажакълар. 26 Яшав Атамдан Оьзюнден амалгъа геле. Тап шо кюйде Атам яшав Менден Оьзюмден де амалгъа гелеген кюйню этди. 27 Атам Магъа дуван этмеге ихтияр берди, неге тюгюл Мен, Ону Уланы, Инсанны Уланы да дюрмен. 28 Бары да оьлгенлер Аллагьны Уланыны сесин эшитеген бир заман гелир. Бугъар тамаша болмагъыз. 29 Олар тирилежеклер. Яхшылыкъ этгенлер, тирилип, даимлик яшав алажакълар. Яманлыкъ этгенлер буса, тирилип, Аллагьны жазасын алажакълар. 30 Мен Оьзюмден бир зат да этип болмайман. Эшитгеним йимик дуван этемен. Мени дуваным да адилли дувандыр. Неге тюгюл де, Мен Оьзюм сюйгенни тюгюл, янгыз Мени йиберген Атамны сюйгенин кютмеге къарайман.
Исаны гьакъында шагьатлыкъ этив
31 – Эгер Мен Оьзюмню гьакъымдан Оьзюм шагьатлыкъ этип айтсам, Мени сёзлеримни гючю болмас. 32 Мени гьакъымдан айтагъан дагъы да башгъа бирев бар. Мени гьакъымдан Атам гьакъ затны айтагъанны билемен.
33 Сиз Ягьияны янына адамлар йиберген эдигиз. О Мени гьакъымда гьакъ герти затны сёйледи. 34 Мен инсанны шагьатлыгъына аркъа таямайман. Буланы сиз къутгъарылсын деп айтаман. 35 Ягьия янагъан ва ярыкъ береген бир чыракъ йимик эди. Сиз бир вакъти ону ярыгъын уллу сююнч булан къабул этдигиз.
36 Амма Мени шагьатлыгъым Ягьияныкинден артыкъ. Кютмек учун Атам тапшургъан ишлер, Мен кютюп турагъан ишлер Мени Атам йибергенине шагьатлыкъ этедир! 37 Мени йиберген Атам Мени учун Оьзю де шагьатлыкъ этедир! Амма сиз бир заманда да не Ону сесин эшитмегенсиз, не Ону келпетин гёрмегенсиз. 38 Ону каламын юреклеригизде сакъламайсыз, неге тюгюл О йиберип гелген Гишиге инанмайсыз. 39 Сиз Сыйлы Язывланы уьйренесиз, неге тюгюл Олардан таба даимлик яшавгъа ёл табарбыз деп ойлашасыз. Амма Олар да Мени гьакъымдан шагьатлыкъ эте! 40 Амма сиз даимлик яшав алмакъ учун, Мени яныма гелмеге сюймейсиз.
41 Мени инсанлар этеген макътавгъа къарагъан ерим ёкъ. 42 Амма Мен сизин яхшы таныйман: сизин ичигизде Аллагьгъа бакъгъан сююв ёкъ! 43 Мен сизге Атамны атындан гелгенмен, сиз буса Мени къабул этмейсиз. Амма оьзюню атындан башгъа бириси гелсе, сиз ону къабул этежексиз. 44 Сиз бир-биригизден макътавлар къабул этесиз, амма Бир болгъан Аллагьдан макътавлар къазанмакъ учун чалышмайсыз! Сиз нечик инанып боласыз дагъы?
45 Атамны алдында Мен сизин айыплар деп ойлашмагъыз. Сизин айыплажакъ сиз оьзюне умут байлагъан Мусадыр! 46 Эгер сиз Мусагъа инана эдигиз буса, Магъа да инанажакъ эдигиз. Неге тюгюл де, о Мени гьакъымдан язгъан. 47 Амма о язгъанлагъа да инанмагъан сонг, Мени сёзлериме сиз нечик инанажакъсыз?
6
Иса беш минг адамны тойдура
1 Шондан сонг Иса Галилея кёлню (огъар башгъача Тиберия кёл деп де айтыла болгъан) янына бара. 2 Ону арты булан онда кёп халкъ да бара. Неге тюгюл де, олар аврувлуланы сав этип, Иса этеген аламатланы гёрелер. 3 Тавгъа чыгъып, Иса онда якъчылары булан олтура. 4 Ягьуди Пасха байрам ювукълашып геле болгъан. 5 Гёз къаратып, Иса янына кёп адамлар гелегенин гёргенде, Филипге:
– Оланы тойдурмакъ учун, экмекни къайдан сатып алайыкъ? – деп сорай.
6 Бу сёзню Иса ону сынап къарамакъ учун айта. Не этежегин чи О Оьзю биле. 7 Филип Огъар:
– Оланы гьарисине гиччи гесек сама тюшсюн учун, эки юз гюмюш акъчагъа алгъан экмек де таманлыкъ этмес, – деп жавап бере.
8 Якъчыларындан бири болгъан Андрей – Петерни иниси Огъар:
9 – Мунда бир яшны беш экмеги де, эки балыгъы да бар. Булай кёп халкъгъа ондан не болсун? – дей.
10 – Адамланы ерде олтуртугъуз, – дей Иса.
Шо ерде кёп от болгъан. Адамлар да олтура. Къатынгишилени де, яшланы да гьисапгъа алмайлы, олар беш мингге ювукъ адам болгъан. 11 О заман экмеклени алып, шюкюр дуа этгенден сонг, Иса олтургъанлагъа пайлай. Шо кюйде балыкъланы да пайлай, гьар кимге сюйген чакъыны бере. 12 Адамлар ашап тойгъандан сонг, Иса якъчыларына:
– Гьеч зат зая болмасын учун, къалгъан гесеклени жыйыгъыз, – дей.
13 Адамлар ашагъан сонг, беш экмекден къалгъан гесеклени жыйгъанда, олардан он эки четен тола. 14 Иса этген бу аламатны гёргенде, адамлар: «Бу Адам дюньягъа гелме герекли герти Пайхаммар!» – деп сёйлемеге башлайлар. 15 Адамлар артындан гелип, Оьзюн гюч булан пача этмеге сюегенин билгенде, Иса янгыз дагъы да къайтып тавгъа чыгъа.
Иса сувну уьстюнден юрюй
16 Ахшам болгъанда, Исаны якъчылары кёлге баралар. 17 Бир къайыкъгъа да минип, кёлню бириси ягъына, Капернагьум деген юртгъа баралар. Къарангы бола. Иса буса оланы янына къайтып битмей болгъан. 18 Гючлю ел чыгъа, кёл гьалеклене. 19 Беш-алты чакъырым арекге юзгенден сонг, олар Исаны кёлню уьстю булан къайыкъгъа ювукълашып юрюп гелегенин гёрелер. Шондан бек къоркъалар. 20 О буса олагъа булай дей:
– Менмен! Къоркъмагъыз!
21 Якъчылары Ону къайыкъгъа миндирмеге сюелер, къайыкъ да шоссагьат барагъан ягъасына етише. 22 Артындагъы гюн кёлню бириси ягъасында токътагъан халкъ шо ерде Исаны якъчылары минген бир къайыкъдан башгъасы болмагъанны гёре. Иса якъчылары булан бирче шо къайыкъгъа минмегенни ва олар янгыз юзюп чыкъгъанны биле. 23 Шонда Раббибиз шюкюр дуа этгенден сонг, халкъ экмек ашагъан ерни ювугъуна Тибериядан башгъа къайыкълар да геле. 24 Халкъ онда Исаны ва Ону якъчыларыны ёгъун гёрген заманда, къайыкълагъа да минип, Капернагьумгъа Ону излемеге бара.
Яшав береген азыкъ
25 Исаны кёлню бириси ягъында табып, Огъар:
– Устаз, Сен мунда не заман гелдинг? – деп сорайлар.
26 – Гертисин сёйлеймен сизге: сиз Мени этген аламатларым учун тюгюл, экмек ашап тойгъаныгъыз учун излейсиз! 27 Бу дюньяны азыгъын тюгюл, даимлик яшав береген азыкъны гьайын этигиз. Шо яшавну сизге Мен, Инсанны Уланы, бережекмен, неге тюгюл Атабыз Аллагь Магъа разилигини белгисин салды, – деп жавап бере Иса олагъа.
28 – Этеген ишлерибизден Аллагь рази къалсын учун, биз не этме герекбиз? – деп сорайлар.
29 – Аллагь сюеген иш О йиберген Адамгъа сизин иман салмакълыгъыгъыздыр, – деп жавап бере Иса.
30 Олар Исагъа булай дейлер:
– Гёрюп, Сагъа иман салсын учун, Сен бизге не аламат гёрсетмеге боласан? Не иш этежексен?
31 Бизин ата-бабаларыбыз дангылда кёкден тюшген манна
[75] деген азыкъны ашап тургъанлар. Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик, «Ашамакъ учун, О олагъа кёкден азыкъ берген».
32 Иса олагъа булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: кёкден сизге азыкъны Муса бермеген, сизге кёкден герти азыкъны береген Мени Атамдыр. 33 Кёкден гелген ва бу дюньягъа яшав гелтиреген Ким буса, О Аллагь берген азыкъдыр.
34 – Я Рабби, энниден сонг да даим бизге шолай азыкъны берип тур! – дей олар Огъар.
35 Иса да олагъа булай дей:
– Яшав гелтиреген азыкъ Менмен. Мени яныма гелген бир заманда да ач болмас. Магъа иман салгъан бир заманда да сувсамас. 36 Амма Мен сизге алда да айтдым: сиз Мени гёрдюгюз, амма иман салмадыгъыз! 37 Оьзлени Атам Магъа тапшургъан адамлар бары да Мени яныма гележеклер. Мени яныма гелгенлени де Мен бир заманда да гери урмасман. 38 Неге тюгюл де, Мен кёклерден Оьзюм сюйгенни этмек учун тюгюл, Мени йиберген Атам сюйгенни этмек учун гелгенмен. 39 Мени Йибергенни сюегени шудур: Оьзю Магъа тапшургъанланы гьеч бириси де тас болмасын, Мен къыяматгюн оланы барысын да тирилтежекмен. 40 Атамны сюегени – Уланын гёрюп, Огъар иман салагъан гьар ким даимлик яшавну алмакъдыр. Шо заман къыяматгюн Мен оланы тирилтежекмен.
41 «Мен кёкден гелген азыкъман», – дегени саялы, ягьудилер Огъар разисизлигин билдирмеге башлайлар.
42 – Атасын ва анасын биз таныйгъан Юсупну уланы Иса тюгюлмю Бу? «Мен кёкден гелгенмен», – деп гьали О нечик айтма бола? – деп сорайлар.
43 Иса олагъа булай жавап бере:
– Хонтурланмагъыз. 44 Мени йиберген Атам къуршамай туруп, Мени яныма бирев де гелмеге болмас. Мени яныма гелгенни Мен къыяматгюн тирилтежекмен. 45 Пайхаммарланы китапларыны биринде язылгъан кюйде, «Оланы барын да Аллагь уьйретежек». Атама тынглап, Ондан уьйренген гьар ким Мени яныма гележек. 46 Булай демек Атаны инсан гёрген демек тюгюл. Аллагь йиберип гелген Менден башгъа Ону бирев де гёрмеди. Атамны янгыз Мен гёрдюм. 47 Гертисин сёйлеймен сизге: Магъа иман салагъанны даимлик яшаву бола. 48 Яшав береген азыкъ Менмен. 49 Сизин ата-бабаларыгъыз дангылда манна ашагъан, амма оьлгенлер. 50 Кёкден гелген азыкъ буса олай тюгюл: ону ашагъанлар бир заманда да оьлмежеклер. 51 Кёкден гелген яшав береген азыкъ Менмен. Ону ким ашаса да, даим яшап къалажакъ. Дюньядагъылар даимлик яшав алсын учун, Мен бережек азыкъ Мени къаркъарамдыр.
52 Шо заман ягьудилер:
– Бу Адам бизге ашамагъа Оьзюню этин нечик бере? – деп, бир-бири булан эришмеге башлай.
53 Иса да олагъа булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: эгер сиз Инсанны Уланыны къаркъарасын ашап, къанын ичмесегиз, сизде яшав болмажакъ. 54 Мени къаркъарамны ашап, къанымны ичегенни даимлик яшаву болур. Къыяматгюн Мен ону тирилтермен. 55 Мени къаркъарам – герти азыкъ, Мени къаным да – герти ичеген зат. 56 Мени къаркъарамны ашап, къанымны ичеген Мени булан бирликде болур, Мен буса ону булан бирликде болурман. 57 Яшав береген Атам Мени йибергени йимик ва Мен Атам себепли болуп яшайгъаным йимик, къаркъарамны ашайгъанлар да Мен себепли болуп яшап къалажакълар. 58 Кёкден гелген азыкъ муна шолайдыр. О сизин ата-бабаларыгъыз ашагъаны йимик тюгюл. Ата-бабаларыгъыз шо азыкъны ашагъан сонг да оьлген буса, бу азыкъны ашайгъанлар даим яшап къалажакълар.
59 Иса бу сёзлени Капернагьумда синагогда айта.
Якъчыларыны бир хыйлылары Иса булан бармай
60 Ону якъчыларыны бир хыйлылары муну эшитгенде:
– Булай уьйретивню къабул этмеге къыйын. Ону ким къабул этмеге бола? – деп сёйлейлер.
61 Бу сёзлеге якъчылары хонтурлангъанын англагъан Иса олагъа:
– Бу Мени сёзлерим сизин уьркдюреми? 62 Шолай болгъанда, Мени, Инсанны Уланын, Оьзю алда болгъан ерине къайтып гётерилегенин гёрсегиз, нечик болур? 63 Яшав гелтиреген янгыз Ругьдур, мунда инсанны гючю ёкъдур. Мен сизге сёйлеген сёзлерде яшав гелтиреген Ругь бардыр. 64 Амма сизин арагъызда инанмайгъанлар да бар, – дей.
Ким инанмайгъанны ва Оьзюне ким хыянатлыкъ этежекни Иса башынданокъ билген. 65 Сонг Иса:
– Мен буланы сизге айтгъаным, Атам йибермей туруп, гьеч бирев де Мени яныма гелме болмайгъаны саялыдыр, – дей.
66 Шо замандан сонг Исаны якъчыларыны бир кёплери Ону къоялар ва дагъы Ону булан бармайлар.
67 Шо заман Иса он эки де якъчысына:
– Сиз де сама гетмеге сюймеймисиз? – деп сорай.
68 – Я Рабби! Биз кимни янына барайыкъ? Даимлик яшав береген сёзлер Сеникидир. 69 Сен Аллагьны Сыйлысы экенингни де биз гьали билебиз. Сагъа иман да салабыз, – деп жавап бере Петер Огъар.
70 – Сизин, он эки де якъчымны, сайлагъан Мен тюгюлменми? Амма арагъыздан биригиз иблис болуп чыгъажакъ, – дей Иса олагъа.
71 Муну О Симон Искариетни уланы Ягьуданы гьакъында айтгъан. Неге тюгюл де, он эки якъчысыны бири буса да, Ягьуда Исагъа хыянатлыкъ этежек.
7
Иса ягьудилени Чатырлар байрамында
1 Сонг Иса Галилеяда айланмагъа башлай. О Ягьудеяда айланмагъа сюймей, неге тюгюл ягьудилер Ону оьлтюрмеге хыял эте болгъан.
2 Ягьудилени Чатырлар байрамы
[76] ювукълашып геле.
3 Инилери Огъар:
– Мундан гетип, Ягьудеягъа бар! Сен этеген ишлени якъчыларынг да гёрсюнлер. 4 Оьзю белгили болма сюеген адам этеген ишлерин яшыртгъынлыкъда сакъламас. Бу ишлени Сен эте болгъан сонг, Оьзюнгню дюньягъа да ачыкъ эт! – дей. 5 Гьатта инилери де Огъар иман салып битмей болгъанлар.
6 – Мени заманым гьали де етишип битмеген, сизге буса гьар не заман да къыйыша. 7 Сизин дюнья гёрюп ярамайгъан болмас. Мени буса дюнья гюнагь ишлер этегенине шагьатлыкъ этегеним саялы гёрюп ярамай. 8 Сиз байрамгъа оьзюгюз барыгъыз, Мен буса бу байрамгъа бармайман. Мени заманым гьали де етишип битмеген, – дей Иса олагъа.
9 Булай да айтып, Иса Галилеяда къала. 10 Инилери байрамгъа гетгенде, Иса да онда бара, тек ачыкъ-ачыкъдан тюгюл, яшыртгъынлай бара. 11 Ягьудилени башчылары Ону байрамда излеп айланалар. «Къайдадыр шо Адам?» – деп ахтарып-сорап туралар олар. 12 Халкъны арасында Ону гьакъында хыйлы эришивлюклер де юрюле. «О яхшы Адам», – дей бирлери. «Тюгюл, О халкъны алдата», – дей башгъалары. 13 Амма ягьудилени башчыларындан къоркъуп, Ону гьакъында бирев де ачыкъдан сёйлемей.
14 Байрам орталашып турагъанда, ибадатханагъа барып, Иса онда халкъгъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай.
15 – Бу Адам о затлар булан бир де машгъул болмагъан чы. Мунча затны къайдан биле? – деп тамашалыкъ эте ягьудилер.
16 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен уьйретеген затлар Менден тюгюл, Мени Йибергенден геле. 17 Эгер бирев Аллагь сюеген затны этмеге сюйсе, Мен уьйретеген затлар Аллагьдан гелгенми, ёгъесе олар Менден Оьзюмденми – шону билежек. 18 Оьзюнден сёйлейген оьзюне макътавлукъ ахтарыр. Оьзюн Йибергенге макътав гелтирмеге сюеген гьакъ юрекден айланыр. Ону юрегинде ялгъан ёкъдур. 19 Сизге Къанунну Муса бермедими? Амма сизин гьеч биригиз де Къанунну кютмейсиз! Мени не учун оьлтюрмеге сюесиз?
20 – Сен жинлисен. Сени оьлтюрмеге сюеген кимдир? – деп сорай халкъ.
21 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен бир аламат иш гёрсетдим, сиз буса барыгъыз да тамаша болдугъуз. 22 Муса сизге уланларыгъызны сюннет этмекни буюргъан. (Тек сюннет этмек Мусадан тюгюл, ата-бабаларыбыздан.) Сиз буса яшланы бир-бирде сонгугюнлер де сюннет этесиз. 23 Мусаны буйругъун бузмайбыз деп, сонгугюнлер де яшланы сюннетлейген болгъан сонг, сонгугюн Мен адамны къаркъарасын сав этген деп, сиз Магъа не учун къазапланасыз? 24 Тыш гёрюнюшюне къарап, дуван этмегиз, дуваныгъыз адилли болсун!
25 Бу заман ерусалимлилерден бирлери:
– Башчылар оьлтюрмек учун ахтарып айланагъан Адам Бу сама тюгюлмю? 26 Къарагъыз чы, адамлар булан О ачыкъдан сёйлей, Огъар буса бирев де бир зат да айтмай. Балики, Ону Месигь экенин башчылар гертиден де билгендир? 27 Амма биз Бу Адам къайдан экенин билебиз. Месигь гелгенде буса, О къайдан гелгенни бирев де билмей къалажакъ, – деп сёйлемеге башлайлар.
28 Ибадатханада Аллагьны каламын англатагъанда, Иса къычырып булай дей:
– Сиз Мени таныймысыз дагъы? Мен къайдан экенимни де билемисиз? Буса да Мен Оьзюмден гелмегенмен. Мени йиберген Атама инанмагъа ярай. Сиз Ону танымайсыз, 29 амма Мен буса Ону таныйман. Мен Ону ягъындан гелгенмен, Мени йиберген де О.
30 Бу заман олар Ону тутмагъа къарайлар. Амма Огъар бирев де тийип болмай, неге тюгюл гьали де Ону белгиленген болжалы етишип битмеген болгъан. 31 Халкъны бир кёп яны, Огъар иман салып: «Месигь гелгенде, бизге Бу Адам гёрсетгенинден артыкъ аламатлар гёрсетежекми?» – деп сёйлейлер.
32 Халкъ Исаны гьакъында сёйлейген затланы фарисейлер эшителер. Исаны тутмакъ учун, баш дин къуллукъчулар булан фарисейлер ибадатхананы къаравулларын йиберелер. 33 Иса буса олагъа булай дей:
– Гьали де бираз заман Мен сизин булан туражакъман, сонг Мени Йибергенни янына гетежекмен. 34 Сиз Мени ахтаражакъсыз, амма тапмажакъсыз, неге тюгюл Мен бар ерге сиз гелмеге болмажакъсыз.
35 Шо заман ягьудилер оьз арасында:
– Биз табып болмайгъан ерге О къайда бара экен? Балики, О грек шагьарларда яшайгъан ягьудилени янына барып, греклеге Аллагьны каламын англатма сюедир? 36 «Сиз Мени ахтаражакъсыз, амма тапмажакъсыз, неге тюгюл Мен бар ерге сиз гелмеге болмажакъсыз», – дейген сёзлер нени англата? – деп сёйлейлер.
37 Байрамны ахырынчы, инг аслу гюнюнде Иса, туруп, къычырып булай дей:
– Эгер ким сувсагъан буса, яныма гелип ичсин! 38 Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде, «Магъа иман салагъан гьар кимни ичинден яшав береген сувну булакълары агъажакъ».
39 Бу сёзлени Иса Оьзюне иман салагъанлагъа гележек Аллагьны Ругьуну гьакъында айта. О заман адамлагъа Аллагьны Ругьу берилмеген болгъан, Иса да Аллагьны макътавлугъуна гётерилип битмеген болгъан.
40 Халкъны ичинден бирлери бу сёзлени эшитгенде:
– Бу Адам – гертиден де пайхаммар, – дейлер.
41 – Бу Адам – Месигь, – дейлер башгъалары.
– Болмас! Месигь Галилеядан гелме герекми дагъы? 42 Сыйлы Язывларда Месигь Давутну наслусундан, Давут яшагъан Байтлагьам шагьарда туважакъ деп язылмагъанмы дагъы? – деп сорайлар бирлери.
43 Шолайлыкъда, халкъны арасында Ону гьакъында эришивлюклер тувулуна. 44 Олардан бирлери Исаны тутмагъа да сюелер, амма Огъар бирев де къол узатып болмай.
45 Шо заман ибадатхананы къаравуллары баш дин къуллукъчуланы ва фарисейлени янына къайталар. Къаравуллагъа:
– Неге Ону тутуп алып гелмедигиз? – деп сорайлар.
46 – Бу Адам йимик сёйлейген гиши бир заманда да болмагъандыр, – деп жавап берелер къаравуллар.
47 – О сизин де сама алдатмадымы? 48 Башчылардан яда фарисейлерден бирев сама да Огъар иман салдымы? 49 Къанундан англаву ёкъ саялы, бу къара халкъгъа налат болгъан, – дей фарисейлер олагъа.
50 Амма фарисейлени арасындан алда Исаны янына гелген Никодим олагъа:
51 – Бизин Къанунубузгъа гёре, бир башлап адамгъа тынгламай туруп ва о не этгенни билмей туруп, дуван этеми дагъы? – дей.
52 – Сен де Галилеядан сама тюгюлмюсен? Бир башлап Сыйлы Язывланы уьйрен, Галилеядан бир де пайхаммар чыкъмагъанны оьзюнг гёрюрсен, – деп жавап берелер огъар.
53 Сонг оланы гьариси уьйлерине къайта.
8
Зина этген къатын
1 Иса буса Зайтун тавгъа бара. 2 Эртен тез О ибадатханагъа дагъы да геле ва бары да халкъ Ону янына жыйыла. Иса олтуруп олагъа Аллагьны каламын англатмагъа башлай. 3 Дин алимлер ва фарисейлер, Ону янына зина эте туруп тутулгъан бир къатынны гелтирип, ону бары да халкъны алдына чыгъаралар. 4 Исагъа булай дей:
– Устаз, бу къатын зина эте туруп табулгъан. 5 Муса оьзюню Къанунунда бизге булайланы таш урушгъа тутмагъа буюргъан. Бугъар Сен не дерсен?
6 Олар шону Исаны сынап къарамакъ учун ва берген жавабын Огъар Оьзюне къаршы къолламагъа онгайлыкъ тапмакъ учун сорайлар. Иса буса энкейип бармагъы булан ерде язывлар эте. 7 Огъар дагъы да къайтарып сорагъанда, О эретуруп йиберип:
– Кимни гюнагьы ёкъ буса, шо адам о къатынгъа башлап таш атсын! – дей.
8 О дагъы да энкейип, бармагъы булан ерде язывлар этмеге башлай. 9 Шону эшитгенде, къартлардан башлап барысы да бирини артындан бири чыгъып гетмеге башлай. Иса Оьзюню алдында орталыкъда токътагъан шо баягъы къатын булан янгыз къала. 10 Иса туруп огъар:
– Гьей къатын, булар бары да къайда? Сени бирев де гюнагьламадымы? – деп сорай.
11 – Гьеч бирев де, Бийим, – дей къатын.
– Мен де сени гюнагьламайман. Бар, дагъы гюнагь иш этмессен, – дей Иса огъар
[77].
Иса дюньягъа нюр тёге
12 Сонг Иса халкъ булан дагъы да сёйлей. О:
– Мен бу дюньягъа нюр тёгемен. Мени артым булан юрюген къарангылыкъда къалмас, яшав береген нюр даим ону булан болур, – дей.
13 О заман фарисейлер Огъар:
– Сен Оьзюнг Оьзюнге шагьатлыкъ этесен. Сени шагьатлыгъынг гьакъ тюгюл, – дейлер.
14 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен Оьзюм учун шагьатлыкъ этсем де, Мени шагьатлыгъым гьакъдыр, неге десегиз, Мен къайдан гелгенимни де, къайда барагъанымны да билемен. Сиз буса Мени къайдан гелгенимни де, къайда барагъанымны да билмейсиз. 15 Сиз инсанны гёзюнден къарап дуван этесиз. Мен буса биревге де дуван этмеймен. 16 Эгер Мен дуван этсем де, Мени дуваным гьакъ, неге тюгюл бу дуванымда Мен янгыз тюгюлмен, Мени булан Мени йиберген Атам да бар. 17 Эгер эки адам бир затны токъташдыра буса, оланы шагьатлыгъы гьакъ гертидир деп язылгъан сизин Къанунугъузда да. 18 Мен Оьзюмню гьакъымда Оьзюм шагьатлыкъ этемен, Мени йиберген Атам да Мени гьакъымда шагьатлыкъ эте.
19 О заман Огъар:
– Сени Атанг къайдадыр? – деп сорайлар.
– Сиз не Мени, не Атамны танымайсыз. Сиз Мени таный болгъан эдигиз буса, Атамны да таныр эдигиз, – деп жавап бере Иса.
20 Бу сёзлени Иса ибадатханада Аллагьны каламын англатагъанда, хазна сандыкъны къырыйында сёйлей. Ону бирев де тутмай, неге тюгюл Ону заманы гелип битмеген болгъан. 21 Иса дагъы да олагъа булай дей:
– Мен сизин къоюп гетемен, сиз буса Мени ахтаражакъсыз, амма оьзюгюзню гюнагьларыгъыз булан оьлюп гетежексиз. Мен барагъан ерге сиз гелип болмажакъсыз.
22 Шо заман ягьудилер:
– О Оьзю Оьзюн оьлтюреми экен? «Мен барагъан ерге сиз гелип болмажакъсыз», – деп нени гьакъында айта экен? – деп бир-бирине сорайлар.
23 Иса олагъа булай дей:
– Сиз тюпдеги дюньядансыз, Мен буса оьрденмен. Сиз бу дюньядансыз, Мен буса бу дюньядан тюгюлмен. 24 Шо саялы Мен сизге: «Оьзюгюзню гюнагьларыгъыз булан оьлюп гетежексиз!» – деп айтдым. Мен гертиден де Ким экениме инанмасагъыз, сиз барыгъыз да оьзюгюзню гюнагьларыгъыз булан оьлюп гетежексиз.
25 – Шолай буса, Сен кимсен дагъы? – деп сорайлар Огъар.
Иса булай жавап бере:
– Башдан берли Мен Оьзюм киммен деп айтгъан бусам, Шоман. 26 Сизин гьакъыгъызда айтмагъа ва сизин айыпламагъа кёп затларым бар. Мени Йибергенни сёзлери гьакъ гертидир, Мен де Ондан эшитгенлеримни дюньягъа билдиремен.
27 Олар Атасыны гьакъында О оьзлеге не айтгъанны англамайлар. 28 Шо саялы Иса олагъа булай дей:
– Мени, Инсанны Уланын, сиз гётергенде, Мен гертиден де Ким экенимни, Мен Оьзюмден бир зат да этмейгенимни, бу сёзлени Атам уьйретгени йимик сёйлейгенимни билежексиз. 29 Мени Йиберген даим Мени булан. О Мени янгыз къоймай. Мен даим О ушатагъан ишлени этемен.
30 Иса бу сёзлени айтагъанда, кёплер Огъар иман салалар.
«Гьакъ гертилик сизин азат этер»
31 Иса Оьзюне иман салгъан ягьудилеге булай дей:
– Эгер Мени сёзюме тынглап юрюсегиз, сиз герти якъчыларым боларсыз. 32 Сиз гьакъ гертиликни билерсиз ва гьакъ гертилик сизин азат этер.
33 – Биз Ибрагьимни наслусунданбыз, бир заманда да биревню де къуллары да болмагъанбыз! «Сиз азат болажакъсыз», – деп Сен нечик сёйлейсен? – дейлер олар.
34 Иса олагъа булай жавап бере:
– Гертисин сёйлеймен сизге: гюнагь иш этеген гьар ким гюнагьны къулудур. 35 Амма есини ожагъында къул даимге къалмас, Уланы буса онда даимге къалажакъ. 36 Шогъар гёре Мен, Аллагьны Уланы, сизге азатлыкъ берсем, сиз гертиден де азат болажакъсыз. 37 Сиз Ибрагьимни наслусундан экенигизни билемен, амма сиз Мени оьлтюрмеге сюесиз, неге тюгюл Мен уьйретеген затланы къабул этмейсиз. 38 Мен сизге Атам Магъа гёрсетген затланы гьакъында сёйлеймен. Сиз буса оьзюгюзню атагъыз айтагъан затланы этесиз.
39 – Бизин атабыз – Ибрагьим, – дейлер ягъудилер.
– Эгер сиз Ибрагьимни авлетлери болгъан эдигиз буса, Ибрагьим этеген ишлени этер эдигиз. 40 Сиз буса гьали Мени, Аллагьдан эшитген гьакъ гертини сизге сёйлейген Адамны, оьлтюрмеге сюесиз. Ибрагьим шолай этмеди! 41 Сиз оьзюгюзню атагъыз этген ишни этесиз, – дей Иса олагъа.
– Биз пич тувмагъанбыз! Бизин бир Атабыз бар, О да Аллагьдыр, – деп жавап берелер ягьудилер Огъар.
42 – Эгер Аллагь сизин Атагъыз эди буса, сиз Мени сюер эдигиз. Мен Аллагьны янындан гелдим, гьали буса мундаман. Мен Оьзюмден гелмедим, Мени О йиберди. 43 Мен айтагъанымны сиз неге англамайсыз? Неге тюгюл де, Мени сёзлеримни къабул этмеге болмайсыз. 44 Сизин атагъыз иблисдир, сиз де о атагъызны хыялларын кютмеге сюесиз. О башдан берли де адам оьлтюрювчю болду ва бир заманда да гьакъ гертини яны болмады, неге тюгюл онда оьзюнде де гьакъ герти ёкъ. О ялгъан айтагъанда, оьзюню ана тилинде сёйлей, неге тюгюл о оьзю де ялгъанчы, ялгъанланы да атасы. 45 Мен янгыз гьакъ гертини сёйлейгеним саялы, сиз Магъа инанмайсыз. 46 Сизин къайсыгъыз Мени гюнагьлы деп айыплама боласыз? Мен гьакъ гертини сёйлей бусам, сиз Магъа неге инанмайсыз? 47 Аллагьныки болгъанлар Ону сёзлерине тынглар. Сиз Аллагьныки тюгюлсюз, шо саялы Мени сёзлериме тынгламайсыз, – дей Иса олагъа.
«Мен Ибрагьим тувгъунча да бар эдим»
48 Ягьудилер Огъар булай дейлер:
– Сен бир жинли самариялысан. Биз Сагъа тюзюн айтабыз.
49 – Мен жинли тюгюлмен. Мен Атама гьюрмет этемен, сиз буса Мени хорлайсыз. 50 Мен Оьзюм учун макътавлукъ ахтарып айланмайман. Амма Мени учун шо макътавлукъну ахтарагъан Башгъасы бар. О буса тюз дуван эте. 51 Гертисин сёйлеймен сизге: ким Мени айтгъанымны этип юрюсе, бир заманда да оьлюм гёрмежек, – дей Иса.
52 – Сен жинли экенге биз гьали лап тюшюндюк. Ибрагьим оьлген, пайхаммарлар да оьлгенлер. Сен буса: «Сени айтгъанынгны этип юрюгенлер оьлюм гёрмежек!» – дейсен. 53 Буса Сен бизин оьлген атабыз Ибрагьимден де уллумусан? Пайхаммарлар чы оьлген. Сен Оьзюнгню киммен деп гьисап этесен? – деп сорайлар ягьудилер.
54 – Эгер Мен Оьзюмню макътасам, Мени макътавум бир гьеч зат болур. Мени макътавлу этеген Атамдыр. Сиз О сизин Аллагьыгъыз дейсиз. 55 Сиз Ону бир заманда да танымагъансыз, Мен буса Ону таныйман. Эгер Мен Ону танымайман деп айтсам, Мен де сизин йимик ялгъанчы болур эдим. Мен Ону таныйман ва Ону айтгъанын этемен. 56 Сизин атагъыз Ибрагьим Мен гелген гюнню гёрюрмен деп сююнген. О шо гюнню гёрген ва ондан сююнген! – деп жавап бере Иса олагъа.
57 – Сагъа элли йыл да болмай, Сен Ибрагьимни гёрдюнгмю дагъы? – дейлер ягьудилер.
58 – Гертисин сёйлеймен сизге: Мен Ибрагьим тувгъунча да бар эдим, – дей Иса олагъа.
59 Шо заман ягьудилер Огъар урмагъа къолларына ташлар алалар. Амма Иса яшына ва ибадатханадан гете.
9
Тувмадан сокъур адамны сав этив
1 Оьтюп барагъанда, Иса тувмадан сокъур бир адамны гёре. 2 Якъчылары Огъар:
– Устаз, бу адам неге сокъур болуп тувгъан? Гюнагь ишни ким этген: оьзюмю яда ата-анасымы? – деп сорайлар.
3 Иса булай жавап бере:
– Не бу оьзю, не ата-анасы гюнагь иш этмеген. Аллагь ондан таба Оьзюню къудратын гёрсетип болсун учун, ону сокъур болуп тувдургъан. 4 Гюн битип къалгъынча, Мени Йибергенни ишлерин этмеге герекбиз. Гече болгъанда бирев де ишлемеге болмас. 5 Бу дюньяда Мен бар чакъы Мен дюньягъа Нюр тёгемен.
6 Бу сёзлени айтгъан сонг, О ерге тюкюрюп, тюкюрюкге хумну булгъап, балчыкъ эте. Шо балчыкъны сокъурну гёзлерине сюрте. 7 Сокъургъа:
– Бар энни, Силогьам гьавузунда жувун, – дей (Силогьам демек «Йиберилип гелген» демекдир).
Сокъур да барып жувуна ва ону гёзлери гёреген болуп къала. 8 Хоншулары ва ону сокъур гьалда садагъа тилеп тургъанын гёрген адамлар:
– Бу олтуруп садагъа тилеп турагъан адам тюгюлмю? – деп сёйлейлер.
9 – Дюр, бу шо адам, – дейлер бирлери.
– Тюгюл, тек огъар ошай, – дейлер башгъалары.
– Шо сокъур адам менмен, – дей сокъур.
10 – Олай буса, нечик гёреген болдунг дагъы? – деп сорайлар огъар.
11 О булай жавап бере:
– Иса деген Адам Оьзюню тюкюрюгюне хумну булгъап, балчыкъ этип, гёзлериме сюртдю. Сонг: «Бар энни, Силогьам гьавузунда жувун», – деп айтды. Мен де барып жувунуп, гёреген болуп къалдым.
12 – О Адам къайдадыр? – деп сорайлар огъар.
– Билмеймен, – деп жавап бере о.
13 Башда сокъур болгъан шо адамны фарисейлени янына алып гелтирелер. 14 Иса балчыкъ сюртюп ону гёзлерин гёреген этген гюн сонгугюн болгъан. 15 Фарисейлер о нечик гёреген болгъанын сорама башлайлар. О да фарисейлеге:
– О мени гёзлериме балчыкъ сюртдю, сонг мен жувунуп, гёреген болуп къалдым, – дей.
16 Фарисейлени бирлери:
– Бу Адам Аллагьдан йиберилип гелмеге кюй ёкъ. О сонгугюнню адатын юрютмей, – дейлер.
– Аллагь йиберип гелген адам тюгюл буса, булай аламатланы нечик этме бола дагъы? – дейлер башгъалары.
Шону уьстюнден оланы арасында эришивлюк де бола. 17 Шо заман сав болгъан сокъургъа: О Адам сени гёзлерингни ачды дейсен сен. Ону гьакъындан сен не айтма боласан? – деп дагъы да сорайлар.
– О Адам – Пайхаммар, – деп жавап бере о.
18 Бу адам алда сокъур болуп, гьали гёреген болгъанына ягьудилени башчылары нечик де инанмайлар, шо саялы ону ата-анасын чакъырып гелтиртелер. 19 Сонг олагъа:
– Бу сизин уланыгъызмы? Сиз бу сокъур болуп тувгъан дейсиз. Гьали бу нечик гёреген болуп къалгъан дагъы? – деп сорайлар.
20 – Бу бизин уланыбыз экенни ва сокъур болуп тувгъанын биз билебиз. 21 Амма о нечик гёреген болгъанын, ону гёзлерин ким ачгъанны биз билмейбиз. Огъар оьзюне сорап къарагъыз. О гьакъылбалыкъ болгъан, оьзюню гьакъында оьзю сёйлесин, – деп жавап берелер ата-анасы.
22 Ягьудилени башчыларындан къоркъагъаны саялы, ону ата-анасы шолай жавап бере. Неге тюгюл де, Иса Месигь экенни ачыкъдан мюкюрлюк этген гьар гишини синагогдан къуваламакъ деп, ягьудилер алданокъ къарар чыгъаргъан болгъан. 23 Ону ата-анасы: «О гьакъылбалыкъ болгъан. Огъар оьзюне сорап къарагъыз», – деп айтгъаны да муна шо саялы.
24 Алда сокъур болгъан шо адамны бирдагъы да чакъырып, огъар:
– Аллагьны атын тутуп ант эт! О Адам гюнагь ишлер этегенни биз билебиз, – дейлер.
25 – О гюнагь ишлер этегенни яда этмейгенни мен билмеймен, тек мен бир затны билемен: башда мен сокъур эдим, гьали буса гёремен, – деп жавап бере о ягьудилеге.
26 – О сагъа не этди? Гёзлерингни нечик ачды? – деп сорайлар огъар бирдагъы керен.
27 – Мен сизге айтдым чы, сиз буса тынгламадыгъыз. Сиз шону гьакъында бирдагъы да неге эшитмеге сюесиз? Ёгъесе, сиз де Ону якъчылары болма сама сюймеймисиз? – деп жавап бере о.
28 Шо заман ягьудилени башчылары, ону мысгъыллап:
– Ону якъчысы сенсен! Биз Мусаны якъчыларыбыз! 29 Биз Аллагь Муса булан сёйлегенин билебиз, О Адам къайдан гелгенин буса билмейбиз, – дейлер.
30 Гёзлери ачылгъан адам олагъа:
– Ону къайдан гелгенин сиз билмейгенигиз тамаша. Мени гёзлеримни ачгъан О чу. 31 Аллагь гюнагь ишлер этгенлеге тынгламайгъанны биз билебиз. Аллагь Оьзюнден къоркъуп ва Оьзю айтгъанны этип юрюйгенлеге тынглай. 32 Ким буса да бирев тувмадан сокъур бир адамны гёреген этген деп бир заманда да эшитилмеген. 33 Эгер Бу Адам Аллагьдан йиберилип гелмеген эди буса, О гьеч бир зат да этип болмас эди, – деп жавап бере.
34 Ягьудилер огъар:
– Тувмадан гюнагьгъа да батып, гьали сен бизин уьйретмеге къараймысан? – деп жавап берип, ону синагогдан къувалап чыгъаралар.
35 Олар бу адамны синагогдан къувалагъанны эшитип ва ону излеп табып, Иса огъар:
– Сен Инсанны Уланына иман саламысан? – деп сорай.
36 – Бийим! Магъа О Ким экенин айт, мен де Огъар иман саларман, – дей о.
37 – Сен Ону гёрдюнг, гьали сени булан сёйлеп турагъан да Одур, – дей Иса огъар.
38 – Я Рабби, иман саламан, – деп, сужда эте о.
39 – Мен бу дюньягъа гёрмейгенлер гёрсюн, гёрегенлер гёрмейген болсун деп дуван этмеге гелгенмен, – дей Иса.
40 Ону янында болгъан фарисейлер бу сёзлени эшитгенде, Огъар:
– Бизин де Сен сокъурлар деп гьисап этемисен? – дейлер.
41 Иса олагъа булай дей:
– Эгер сиз сокъурлар болгъан бусагъыз, Аллагьны алдында сизин айыбыгъыз болмас эди. Амма сиз: «Биз гёребиз», – дейсиз. Шолай болгъанда, сизин гюнагьларыгъыз сизин уьстюгюзде къала.
10
Къойчу ва сирив
1 Иса булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: къойлар турагъан гюренге, къапусундан таба гирмей, башгъа ерден таба гиреген гиши уручу ва талавурчудур. 2 Къапудан гиреген гиши буса сиривню къойчусудур. 3 Къаравулчу огъар къапуну ача, къойлар ону тавушун таный. О къойланы атларын айтып чакъырып, оланы гюренден къыргъа чыгъара. 4 Бары да къойларын чыгъаргъанда, къойчу сиривню алды булан юрюй, къойлар буса ону арты булан бара, неге тюгюл олар ону тавушун таный. 5 Амма олар ят гишини арты булан бир заманда да бармажакъ, ондан къачажакъ, неге тюгюл ону тавушу олагъа таныш тюгюл.
6 Иса ягьудилеге бу масалны айта. Амма олар О не айтма сюегенни англамайлар. 7 Шо саялы Иса олагъа дагъы да булай дей:
– Гертисин сёйлеймен сизге: къой гюренни къапусу Менмен. 8 Менден алда гелгенлер барысы да – уручулар ва талавурчулар, шо саялы къойлар олагъа тынгламагъан. 9 Мен къапуман. Ким Менден таба оьтюп гирсе, о къутулар. О къапудан гирер, чыгъар ва оьзюне отлав табар. 10 Уручу янгыз урламакъ учун, оьлтюрмек ва ёкъ этмек учун геле. Мен буса инсанлар яшама, мол яшама болсун учун гелгенмен.
11 Мен яхшы къойчуман. Яхшы къойчу оьзюню къойлары учун жанын да аямай. 12 Ялгъа тутулгъан адам герти къойчу тюгюл. Къойлар онуки тюгюл. Бёрюню гелегенин гёргенде, о къойланы къоюп къача. Бёрю де, къойланы тутуп, паралай. 13 Ону къойларда гьайы ёкъ, неге тюгюл о ялчы.
14 Мен яхшы къойчуман. Оьзюмню къойларымны таныйман. Къойларым да Мени таный. 15 Тап шо кюйде Атам Мени таный, Мен де Ону таныйман. Къойларым учун Мен жанымны да аямасман. 16 Мени бу сиривден къайры башгъа къойларым да бар. Мен оланы да гелтирме герекмен. Олар Мени тавушума тынглажакъ ва бир сирив, бир къойчу болажакъ! 17 Жанымны янгыдан къайтарып алмакъ учун берегеним саялы, Атам Мени сюе. 18 Мени жанымны бирев де чыгъарып алмай. Мен ону Оьзюм сююп беремен. Мени жанымны бермеге ихтиярым бар ва ону янгыдан къайтарып алмагъа ихтиярым бар. Буланы этмеге Магъа Атам буйрукъ этди.
19 Бу сёзлерден сонг ягьудилени арасында дагъы да эришивлюклер башлана. 20 Оланы кёплери:
– О жинли болгъан, гьакъылын тас этген. Огъар неге тынглайсыз? – дей. 21 Бу жинли гишини сёзлери тюгюл, жинли адам сокъур адамгъа гёз ачдырып болмас, – дей башгъалары.
Иса Ибадатхананы Янгыртывуну байрамында
22 Шо вакътилерде Ерусалимде Ибадатхананы Янгыртывуну байрамы башлана. Шо къыш вакъти бола. 23 Иса ибадатхананы абзарында Сулайманны гётермесинде юрюп айлана. 24 Мунда ягьудилер, Исаны айланасына жыйылып, Огъар:
– Къачан болгъунча Сен бизин чыдамлыгъыбызны сынап туражакъсан? Эгер Сен Месигь бусанг, тувра айтып къой, – дейлер.
25 Иса олагъа булай жавап бере:
– Мен сизге айтдым, сиз инанмадыгъыз. Атамны аты булан Мен этеген ишлер Мени гьакъымда шагьатлыкъ эте. 26 Амма сиз Магъа инанмайсыз, неге тюгюл сиз Мени сиривюмдеги къойлардан тюгюлсюз. 27 Мени къойларым тавушума тынглай, Мен оланы таныйман, олар да Мени артыма тюше. 28 Мен олагъа даимлик яшав беремен. Олар бир заманда да оьлмежек, бирев де оланы Мени къолумдан чыгъарып да алмас. 29 Оланы Магъа берген Атам бары да затдан уьстдедир. Оланы Атамны къолундан чыгъарып алмагъа гьеч биревню де гючю етмес. 30 Мен де, Атам да бирбиз.
31 Ону дагъы да таш урушгъа тутмакъ учун, ягьудилер ерден ташлар алалар. 32 Иса олагъа:
– Мен сизге Атам Магъа тапшургъан бир хыйлы яхшы ишлени этип гёрсетдим. Бу ишлерден къайсы саялы сиз Мени таш урушгъа тутмагъа сюесиз? – дей.
33 – Биз Сени таш урушгъа тутмагъа сюегенибиз яхшы ишлеринг саялы тюгюл, Сен капирлик этегенинг саялы. Инсан да болуп Оьзюнгню Аллагь этип гёрсетегенинг саялы, – деп жавап бере ягьудилер Огъар.
34 Иса олагъа булай дей:
– Сизин Къанунугъузда: «Мен сизге аллагьлар деп айтдым», – деп язылмагъанмы дагъы? 35 Аллагь Оьзюню каламы етишгенлеге аллагьлар деп айтгъан. Сыйлы Язывлар гючюн тас этгенми дагъы? 36 Аллагь Мени танглап бу дюньягъа йиберди. Шолай болгъан сонг: «Аллагьны Уланыман», – дейгеним саялы, «Капирлик этесен», – деп нечик айтма боласыз? 37 Эгер Мен Атамны ишлерин этмей бусам, Магъа инанмагъыз! 38 Эгер Мен Атамны ишлерин эте бусам, Магъа инанмай бусагъыз да, Мен этеген ишлеге инаныгъыз. Шо заман сама Атам Мени булан бирликде, Мен буса Атам булан бирликде экенибизни англарсыз.
39 Шо заман ягьудилер Исаны дагъы да тутмагъа айланалар, амма О олардан сыпкъырылып гете. 40 Иса дагъы да Ёрдан оьзенни ари ягъына, алда Ягьия, халкъны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурагъан ерге чыгъып гете ва онда бир нечакъы заман къала. 41 Кёплер Ону янына гелелер. Адамлар: «Ягьия бир заманда да бир аламат да гёрсетмеди, амма Бу Адамны гьакъында о айтгъан бары да зат гьакъ», – дейлер. 42 Шонда болгъанланы бир хыйлылары Огъар иман салалар.
11
Лазарны оьлюмю
1 Лазар деген бирев авругъан болгъан. О Мариям ва Марта деген къызардашлары булан Байтания деген юртда яшай болгъан. 2 Мариям Рабби Исаны аякъларына арив ийисли майлар сюртюп, чачлары булан сыйпап къурутажакъ къатын болгъан. Ону Лазар деген эркъардашы авругъан болгъан. 3 Къызардашлар Исагъа:
– Я Рабби, Сени сюеген адамынг авруй, – деп хабар йибере. 4 Муну эшитгенде, Иса:
– Бу оьлюр аврув тюгюл, Аллагьны макътавлугъу учун, ондан таба Аллагьны Уланы макътав къазансын учун йиберилген аврув, – дей.
5 Иса Мартаны, ону къызардашын ва Лазарны сюе болгъан. 6 Лазарны авруйгъанын эшитгенде, Иса Оьзю токътагъан еринде дагъы да эки гюн къала. 7 Сонг О якъчыларына:
– Дагъы да Ягьудеягъа барайыкъ, – дей.
8 – Устаз! Бираз алдын ягьудилер Сени таш урушгъа тутма сюйген эдилер, Сен буса дагъы да къайтып онда барма сюемисен? – дейлер якъчылары Огъар.
9 – Гюнде он эки сагьат болмаймы? Гюндюз юрюйген адам сюрюнмей, неге тюгюл о бу дюньяны ярыгъын гёре. 10 Гече юрюген сюрюне, неге тюгюл ярыкъ болмай, – деп жавап бере Иса. 11 Шолай да айтып, О:
– Бизин къурдашыбыз Лазар юхлай, Мен барып ону уятайым, – деп къоша.
12 – Я Рабби, юхлап болгъан буса, о къолайгъа къайтар, – дейлер якъчылары.
13 Иса Лазарны оьлюмю гьакъында айтгъан болгъан, олар буса ону гертиден де юхлайгъаны гьакъында сёйлей деп ойлашалар. 14 Шо заман Иса тувра булай дей:
– Лазар оьлген. 15 Мени онда болмагъаныма сизин учун сююнемен. Гьали сизге Магъа иман салмагъа имканлыкъ болажакъ. Юрюгюз, энни ону янына барайыкъ.
16 Оьзюне Эгиз деп айтылагъан Тома Исаны якъчыларына:
– Юрюгюз, Ону булан бирче биз де оьлейик! – дей.
Мартаны ва Мариямны ясы
17 Гелгенде, Иса Лазар къабурда ятагъаны дёрт гюн болагъанны биле. 18 Байтания Ерусалимден уьч чакъырым мезгил ариде ерлешген болгъан. 19 Эркъардашы оьлгени саялы, гёнгюн алмакъ учун, ягьудилени бир кёплери Мартаны ва Мариямны янына гелелер.
20 Исаны гелегенин эшитгенде, Марта шоссагьат Ону къаршылама чыгъа, Мариям буса уьйде олтуруп къала. 21 Шо заман Марта Исагъа:
– Я Рабби, эгер Сен мунда болгъан эдинг буса, эркъардашым оьлмес эди! 22 Гьали де мен билемен, Аллагьдан Сен не зат тилесенг де, Аллагь Сагъа бережек, – дей.
23 – Сени эркъардашынг къайтып тирилежек, – дей Иса огъар.
24 – Билемен, къыяматгюн оьлюлер тирилегенде, тирилежек, – дей Марта Огъар.
25 – Тирилив де, яшав да Менмен. Магъа иман салагъан оьлгенден сонг да яшажакъ. 26 Гьар-бир яшайгъан адам ва Магъа иман салагъан адам бир заманда да оьлмежек. Бугъар сен инанамысан? – дей Иса огъар.
27 Марта да Огъар булай дей:
– Дюр, Раббим, инанаман. Бу дюньягъа гелмеге герекли Аллагьны Уланы ва Месигь Сенсен.
28 Бу сёзлени айтгъандан сонг, Марта, къызардашы Мариямны чакъырып, огъар яшыртгъын:
– Устаз мунда. О сени чакъыра, – дей.
29 Шону эшитгендокъ, Мариям алгъасап Исаны янына бара. 30 Иса буса шо заман юртгъа гирип битмеген ва Оьзюн Марта къаршылагъан ерде болгъан. 31 Мариям булан бирче уьйде болгъан ва ону гёнгюн алма гелген ягьудилер, Мариям чалт туруп чыгъып гетгенни гёрелер. О гьали эркъардашына яс этмеге къабургъа барадыр деп ойлашып, ону арты булан чыгъалар.
32 Иса бар ерге гелип, Ону гёргенде, Мариям Ону аякъларына баш уруп, Огъар:
– Я Рабби, эгер Сен мунда болгъан эдинг буса, эркъардашым оьлмес эди, – дей.
33 Ону йылайгъанын ва ону булан бирче гелген йылайгъан ягьудилени гёргенде, Иса Оьзю де бек пашман бола ва Ону юреги гьалек бола.
34 – Ону къайда гёмдюгюз? – деп сорай Иса.
– Я Рабби, юрю, барайыкъ, биз гёрсетербиз, – дейлер Огъар.
35 Иса йылап йибере. 36 Шо заман ягьудилер:
– Гёремисиз, Бу ону нечик сюе болгъан экен! – дейлер. 37 Олардан бирлери:
– Сокъурну гёз ачдыргъан бу Адам о гиши оьлмесин учун бир зат да этип болмасмы эди экен? – дейлер.
Иса Лазарны тирилте
38 Иса къайтып юреги бек гьалек гьалында къабурну янына геле. Шо къабур алдына таш салынгъан бир анакъ болгъан. 39 Иса:
– Ташны тайдырыгъыз! – дей.
Оьлгенни къызардашы Марта Огъар:
– Я Рабби, онда яман ийис бардыр, о оьлгенли чи дёрт гюн бола, – дей.
40 – Иман сала бусанг, Аллагьны макътавлугъун гёрежексен деп Мен сагъа айтмадыммы? – дей Иса огъар.
41 Оьлю ятгъан анакъны алдындан ташны тайдыралар. Гёзлерин кёкге къаратып, Иса булай дей:
– Гьей Атам! Мени эшитгенинг учун, Сагъа шюкюр этемен. 42 Сен Мени гьар заман эшитегенингни Мен билемен. Амма бу сёзлени мунда токътагъан халкъ учун, Мени Сен йибергенинге иман салсын учун айтдым! 43 Шону айтгъандан сонг, О:
– Лазар, чыкъ! – деп къычыра.
44 Оьлю де къолларына, бутларына кетен гебин чырмалгъан ва бетине явлукъ байлангъан гьалда къыргъа чыгъып геле. Иса олагъа:
– Ону гебинин чечигиз. Къой, гетсин, – дей.
Исаны оьлтюрме сюелер
45 Шо заман Мариямны янына гелген ва Иса этгенни гёрген бир кёп ягьудилер Огъар иман салалар. 46 Олардан бирлери буса, фарисейлени янына гетип, Иса этген затланы олагъа айталар. 47 Шо заман баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер ягьудилени мажлисин жыялар.
– Гьали биз не этейик? Бу Адам кёп аламатлар гёрсетип тура. 48 Эгер Ону булай къойсакъ, бютюн халкъ Огъар иман салажакъ. Шо заман румлулар гелип, бизин ибадатханабызны бузажакъ ва халкъыбызны дагъытажакъ, – деп сёйлейлер.
49 Олардан Кайафа деген бириси, шо йыл дин къуллукъчуланы башчысы болуп турагъаны, олагъа булай дей:
– Сиз бир зат да англамайсыз! 50 Бютюн ягьуди халкъ оьлгюнче, халкъ учун бирев оьлсе, сизге яхшы болажагъын неге англап болмайсыз?
51-52 Кайафа муну оьзюнден айтмай. О дин къуллукъчуланы башчысы болгъан, шогъар гёре ягьуди халкъны къутгъармакъ учун (янгыз ягьуди халкъны да тюгюл, Аллагьны бютюн ер юзюне яйылгъан авлетлерин бирлешдирмек учун), Иса оьлежегин алданокъ айта.
53 Шо гюнден башлап олар Исаны нечик оьлтюрейик деп ойлашма башлайлар. 54 Шо саялы Иса ягьудилени арасында ачыкъдан гёрюнмей. Ондан дангылны ювугъундагъы Эфраим деген бир юртгъа бара. Якъчылары булан онда тура.
55 Ягьуди Пасха байрам ювукълаша. Бу байрамдан алда, тазаланагъан адатны кютмек учун, Ерусалимге уьлкени гьар еринден кёп халкъ геле. 56 Шо заман олар Исаны ахтармагъа башлайлар. Ибадатханада да токътап:
– Сиз нечик ойлашасыз? Пасха байрамгъа О гелмесми экен? – деп бир-бирине сорайлар.
57 Баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер буса оьзлер Исаны тутмагъа къарайлар. Ону къайда экенин билеген гьар ким оьзлеге билдирсин деп, бары халкъгъа буйрукъ этелер.
12
Иса Байтанияда
1 Пасха байрамдан алты гюн алда Иса Байтаниягъа, Оьзю оьлюмден тирилтген Лазар турагъан юртгъа геле. 2 Мунда Ону гьюрметине къонакълыкъ этиле. Марта Огъар тепсиде къуллукъ этип айлана. Ону булан бирче тепсиде олтургъанланы арасында Лазар да бола. 3 Шо заман Мариям, ярым литр чакъы къыйматлы таза майны гелтирип, Исаны аякъларына сюрте ва чачлары булан сыйпап къурута. Уьйню ичи бек арив ийисден тола.
4 Исаны якъчыларындан бириси, сонг Огъар хыянатлыкъ этежек Ягьуда Искариет:
5 – Бу майны уьч юз гюмюш акъчагъа да сатып, акъчасын пакъырлагъа неге бермейлер? – дей.
6 Булай деп о пакъырланы гьайын этегени учун тюгюл, оьзю уручу экени саялы айта. Оланы акъчасы сакъланагъан ортакъ дорбасын бу алып юрюй ва гьар заман оьзюню гереги учун ондан акъча урлай болгъан. 7 Шо заман Иса булай дей:
– Ону парахат къоюгъуз! О къатын этеген зат Мени гёмюлежек гюнюм учун этилмеге герек зат эди. 8 Пакъырлар даим яныгъызда болажакъ, Мен буса даим яныгъызда болмажакъман.
9 Ягьудилени бир кёплери, Исаны Байтанияда экенин билип, янгыз О учун тюгюл, О оьлюмден тирилтген Лазарны гёрмек учун да онда гелелер. 10 Шо заман баш дин къуллукъчулар Лазарны да оьлтюрмеге токъташалар. 11 Неге тюгюл де, ягьудилени кёплери гелип, Лазар саялы олагъа арт берип, Исагъа иман салалар.
Исаны Ерусалимге геливю
12 Артындагъы гюн байрамгъа гелген кёп халкъ Исаны Ерусалимге гележегин эшитгенде, 13 хурма терекни бутакъларын да алып, Ону къаршылама чыгъып:
– Гьосанна!
[78] Раббибизни аты булан гелегенге, Исрайылны пачасына, Аллагьны яхшылыгъы болсун! – деп къычыра.
14 Иса, бир эшек табып, огъар мине. Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
15 Къоркъма, гьей Сион къызы!
[79]
Муна сени Пачанг яш эшекге де минип геле тура.
16 Якъчылары башлап шону англамайлар. Амма сонг, Иса Аллагьны макътавлугъуна гётерилгенде, бу сёзлер Ону учун язылгъанны ва халкъ бу затланы Огъар этгенни эсге алалар.
17 Лазарны къабурдан чыгъарып, оьлюмден тирилтген заманда, Ону булан бирче болгъанлар онда болгъан ишлени хабарлай туралар. 18 Муна шо саялы халкъ Ону къаршылама чыгъа, неге тюгюл шо аламатны О этгенни биле. 19 Фарисейлер буса:
– Гёремисиз, къолугъуздан бир зат да гелмей. Къарагъанда, сав дюнья Ону арты булан барагъанда йимик, – деп бир-бирине сёйлейлер.
Иса Оьзюню оьлежеги гьакъда айта
20 Байрамда Аллагьгъа ибадат этмек учун гелгенлени арасында бир-бир греклер де болгъан. 21 Олар Галилеяны Байтсайда деген шагьарындан болгъан Филипни янына гелип:
– Бийим, биз Исаны гёрмеге сюе эдик, – деп тилейлер.
22 Филип барып шону Андрейге айта. Сонг Филип де, Андрей де, бирче барып, бу хабарны Исагъа айталар. 23 Иса олагъа булай жавап бере:
– Аллагь Магъа, Инсанны Уланына, макътавлукъ береген заман гелди! 24 Гертисин сёйлеймен сизге: эгер будай бюртюк ерге тюшюп оьлмей къалса, о янгыз бир бюртюк кюйде къалыр. Эгер о ерге тюшюп оьлсе, ондан дагъы да хыйлы бюртюклер чыгъар. 25 Оьзюню жанын ким аявласа, о ону тас этер. Ким бу дюньяда жанын гёрюп ярамаса, о ону даимлик яшав учун сакълар. 26 Ким Магъа къуллукъ этме сюе буса, артыма тюшсюн! Мен къайда болсам, къуллукъчум да шонда болар. Ким Магъа къуллукъ этсе, Атам да огъар гьюрмет этер.
27 Гьали Мени юрегим гьалек. Мен не дейим? «Атам! Мени бу мюгьлетден къутгъар!» – дейими? Мен чи бу дюньягъа шону учун – шо мюгьлет учун гелгенмен! 28 Гьей Атам, гьар макътавлар болсун Сени атынга!
Шо вакъти кёклерден:
– Мени атым макътавлудур, Мен ону дагъы да артыкъ макътавлу этермен! – деген бир сес чалына.
29 Онда токътап муну эшитген халкъ: «Кёк кёкюреди», – дей, башгъалары буса: «Ону булан малайик сёйледи», – дей.
30 Иса олагъа булай дей:
– Кёклерден бу сес Мени учун тюгюл, сизин учун чалынды! 31 Бу дюнья учун дуван этеген заман гелди. Дюньяны гьакими тахындан тюшюрюлежек! 32 Мен ерден гётерилгенде, бютюн халкъны Оьзюме багъып тартажакъман!
33 Оьзю нечик оьлюм булан оьлме герегин гёрсетмек учун, Иса шолай айта. 34 Халкъ Огъар:
– Мусаны Къанунундан уьйренгенибизге гёре, Месигь даим бизин булан яшап къалажакъ. Инсанны Уланы гётерилежек деп Сен нечик айтма боласан? Кимдир О Инсанны Уланы? – деп сорай.
35 Иса олагъа булай дей:
– Гьали де бир нечакъы заман нюр сизин булан болуп туражакъ. Сизин къарангылыкъ къуршамасын учун, сизин булан нюр бар чакъы заман юрюп туругъуз. Къарангылыкъда юрюйген адам къайда барагъанын билмей. 36 Сизге нюр ярыкъ береген чакъы, Огъар иман салыгъыз, сиз нюрню уланлары болажакъсыз!
Бу сёзлени де айтып, Иса гетип олардан яшына. 37 Амма Иса бу аламатланы барын да оланы алдында этегенине де къарамайлы, олар Огъар иман салмайлар. 38 Ешая пайхаммардан таба айтылгъан булай сёзлер яшавгъа чыгъа:
Я Рабби, биз айтгъангъа ким инанды?
Раббини къудраты кимге ачыкъ болду?
39 Шогъар гёре олар иман салып болмайлар. Ешая башгъа бир ерде айтгъаны йимик:
40 Гёзлери булан гёрмесин, башы булан англамасын деп, Аллагь бу
адамланы сокъур этген, юреклерин ташгъа дёндюрген.
Ёгъесе, Магъа багъар эди, Мен де оланы сав этер эдим.
41 Исаны макътавлугъун гёргени саялы, Ешая шолай айтгъан ва Ону гьакъында сёйлеген.
42 Ягьудилени башчыларыны арасында да Исагъа иман салгъанлары аз болмагъан. Амма олар оьзлени синагогдан къувалап къоймасын деп, фарисейлерден къоркъуп, Исагъа салгъан иманы гьакъында ачыкъдан айтып болмагъан. 43 Олар инсан этеген макътавлукъну Аллагьдан гелеген макътавлукъдан эсе артыкъ сюйген.
44 Иса къычырып булай дей:
– Магъа иман салагъан Магъа тюгюл, Мени Йибергенге иман саладыр. 45 Мени гёреген Мени Йибергенни гёредир. 46 Мен бу дюньягъа бир нюр йимик, Магъа иман салагъан гьар ким къарангылыкъда къалмасын деп гелгенмен. 47 Ким Мени бу сёзлеримни эшитип, олагъа гёре юрюмесе, Мен огъар дуван этмесмен. Неге тюгюл де, Мен бу дюньягъа айыплап дуван этмеге тюгюл, ону къутгъармагъа гелгенмен. 48 Мени инкар этип, сёзлеримни къабул этмейгенлеге дуван этежек бир зат бар. Мени сёзюм огъар къыяматгюн дуван этер! 49 Мен Оьзюмден сёйлемеймен. Мен нечик, не сёйлеме герекни де Магъа Мени йиберген Атам буюрду. 50 Ону буйрукълары даимлик яшавгъа элтегенни Мен билемен. Шогъар гёре Мен янгыз Магъа Атам буюргъан затланы сёйлеймен.
13
Иса якъчыларыны аякъларын жува
1 Бу иш ягьуди Пасха байрамны лап алдында бола. Иса, бу дюньяны къоюп, Атасыны янына гетме Оьзюне заман етишгенни биле. О бу дюньяда Оьзюнюки болгъанланы сюйген ва гьали де сюювю нечик дазусуз экенни гёрсетген.
2 Иса якъчылары булан ахшамгъы ашгъа олтура. Иблис Симонну уланы Ягьуда Искариетни юрегине Исагъа хыянатлыкъ этмек деген хыялны сала. 3 Атасы Оьзюню къолуна бары да къудратны бергенни, Оьзю Аллагьдан гелгенин ва къайтып Ону янына гетежегин билип, 4 Иса тепсиден тура, уьст опуракъларын чече ва чюй явлукъ алып, белине байлай. 5 Сонг О легенге сув да тёгюп, якъчыларыны аякъларын жувуп, белине байлагъан чюй явлукъ булан оланы сибирмеге башлай. 6 Гезик Петерге етишгенде, о:
– Я Рабби, Сен мени аякъларымны жувма сюемисен? – дей.
7 – Мен этеген затны сен гьали де англамайсан, сонггъа таба англажакъсан, – деп жавап бере Иса.
8 – Мени аякъларымны Сен жувмакъ болма ярайгъан зат тюгюл! – дей Петер Огъар.
– Мен оланы жувмасам, сен Меники болмажакъсан! – деп жавап бере Иса.
9 – Я Рабби, янгыз аякъларымны тюгюл, къолларымны, башымны да жув, – дей Петер.
10 – Киринген гишини аякъларын жувса, таманлыкъ эте. Ону къаркъарасы таза. Сиз де тазасыз, амма барыгъыз да таза тюгюлсюз, – дей Иса огъар.
11 Иса Оьзюне хыянатлыкъ этежек адамны билип: «Сизин барыгъыз да таза тюгюлсюз», – деп шогъар гёре айта.
12 Оланы аякъларын жувуп битгенде, Иса опуракъларын гие. Къайтып тепсиде олтуруп, олагъа булай дей:
– Мен сизге этген затны сиз англаймысыз? 13 Сиз Магъа: «Устаз ва Рабби», – дейсиз. Сиз тюз айтасыз – шолай дюр де дюр. 14 Эгер Мен Рабби ва Устаз болуп, аякъларыгъызны жувдум буса, сиз де бир-биригизни аякъларыгъызны жувмагъа герексиз. 15 Мен сизге этеген затны оьзгелеге сиз де этсин деп, Мен сизге бир уьлгю гёрсетдим. 16 Гертисин сёйлеймен сизге: къул да оьзюню есинден оьр болмас, тапшурув кютмеге йиберилип гелген гиши де оьзюн йиберген гишиден оьр болмас. 17 Эгер шону да билип, сиз шолай этсегиз, насипли болуп къаларсыз.
Исагъа этилежек хыянатлыкъ
18 – Мен сизин барыгъызны да гьакъыгъыздан айтмайман: Мен кимлени сайлагъанымны билемен. Амма Сыйлы Язывларда: «Мени булан ашымны ашагъан Магъа къаршы къол гётерди», – деп язылгъан сёзлер яшавгъа чыкъма тарыкъ. 19 Мен гертиден де Ким экениме инансын деп, Мен сизге шо гьакъда гьали, шо иш этилгинче алданокъ айтаман. 20 Гертисин сёйлеймен сизге: Мени йибергенни къабул этеген Мени де къабул этер, Мени къабул этеген Мени йиберген Атамны да къабул этер.
21 Иса буланы сёйлеген сонг, бек гьалек бола ва:
– Гертисин сёйлеймен сизге: сизин биригиз Магъа хыянатлыкъ этежек, – деп ачыкъдан айта.
22 Якъчылары, О кимни гьакъындан айтагъанны англамай, бир-бирине къарайлар. 23 Якъчыларындан бириси, Иса айрокъда сюегени, тепсиде Иса булан янаша олтургъан болгъан. 24 Иса кимни гьакъындан айтагъанын сорасын деп, Петер огъар ишара эте. 25 О да Исагъа багъып ювукълашып:
– Я Рабби, о кимдир? – деп сорай.
26 – Экмек гесекни мандырып, Мен кимге берсем, шодур, – деп жавап бере Иса.
Экмек гесекни мандырып, О Симон Искариетни уланы Ягьудагъа узата. 27 Шо экмек гесекни алгъандокъ, Ягьуданы ичине иблис гире. Шо заман Иса огъар:
– Этме ойлашгъанынгны тез эт, – дей.
28 Амма Иса огъар шолай неге айтгъанны тепсиде олтургъанлардан бириси де англамай. 29 Бир-бирлери Ягьуда ортакъ акъчагъа жаваплы экенге Иса огъар: «Бизге байрамгъа тарыкъ чакъы бары да затны сатып ал», – дейдир яда: «Пакъырлагъа садагъа бер», – деп тапшурадыр деп ойлашалар. 30 Экмек гесекни де алып, Ягьуда шоссагьат къыргъа чыгъа. Гече вакъти бола.
«Бир-биригизни сююгюз»
31 О къыргъа чыкъгъан сонг, Иса булай дей:
– Энни Мени, Инсанны Уланыны, макътавлугъум ачыкъ болду. Аллагь да Менден таба макътавлу болур. 32 Эгер Аллагь Менден таба макътавлу болгъан сонг, Аллагь Мени Оьзюмню де макътавлу этер ва шо макътавлукъну шоссагьат этер. 33 Балаларым! Сизин арагъызда турмагъа Магъа кёп къалмагъан. Сиз Мени ахтаражакъсыз, амма, алда Мен ягьудилеге айтгъаным йимик, «Мен барагъан ерге сиз гелип болмажакъсыз». Муна шолай деп Мен гьали сизге де айтаман. 34 Сизге Мен янгы буйрукъ беремен: бир-биригизни сююгюз. Мен сизин нечик сюйдюм буса, сиз де бир-биригизни шолай сююгюз. 35 Эгер сиз бир-биригизни сюйсегиз, сиз Мени якъчыларым экенни гьар ким билежек.
Петер Исаны инкар этежеги гьакъында
36 – Я Рабби, Сен къайда барасан? – деп сорай Петер Огъар.
– Сен гьали Мени артым булан Мен барагъан ерге гелип болмажакъсан, амма сонггъа таба гележексен, – деп жавап бере Иса огъар.
37 – Я Рабби, Сени артынг булан мен гьали неге гелип болмайман? Сени учун чу мен жанымны да берер эдим! – дей Петер.
38 – Мени учун жанынгны берер эдим деймисен? Гертисин сёйлеймен сагъа: хораз къычыргъынча, сен Мени уьч керен инкар этежексен! – деп жавап бере Иса.
14
«Мен Ёлман, Гьакъ гертиликмен ва Яшавман»
1 Иса якъчыларына булай дей:
– Юреклеригиз сыныкъмасын! Сиз Аллагьгъа иман салыгъыз, Магъа да иман салыгъыз. 2 Атамны ожагъында кёп уьйлер бар. Эгер о шолай тюгюл эди буса, Мен сизге шолай айтмас эдим. Мен онда сизин учун ер онгармагъа бараман. 3 Онда гелгенде, Мен сизин учун ер гьазирлермен, сонг къайтып гелермен. Сиз де Мен бар ерде болсун учун, сизин де Оьзюм булан алып барарман. 4 Мен барагъан ерни ёлун сиз билесиз.
5 – Я Рабби! Биз Сени къайда барагъанынгны билмейбиз чи. Ёлну биз къайдан билейик? – дей Тома Огъар.
6 – Мен Ёлман, Гьакъ гертиликмен ва Яшавман. Менден таба тюгюл эсе, Атамны янына бирев де бармас. 7 Эгер сиз Мени таныдыгъыз буса, Атамны да таныдыгъыз. Энниден сонг сиз Ону таныйсыз ва гёргенсиз! – дей Иса.
8 – Я Рабби! Атангны бизге гёрсет, бизге дагъы бир зат да тарыкъ тюгюл, – дей Филип Огъар.
9 Иса огъар булай дей:
– Филип, Мен сизин булан турагъаным нечакъы бола, сен буса Мени танымаймысан? Мени гёрген Атамны да гёргендир. Сен: «Атамны гёрсет», – деп нечик айтып боласан? 10 Мен Атам булан бирликде, Атам да Мени булан бирликде экенликге сен инанмаймысан? Мен сизге сёйлейген сёзлени Оьзюмден сёйлемеймен чи. Атам Мени булан бирликде Оьз ишлерин эте. 11 Мен Атам булан бирликде, Атам да Мени булан бирликде экенликге иман салыгъыз. Яда Мени ишлериме иман салыгъыз. 12 Гертисин сёйлеймен сизге: Магъа иман салагъан гьар ким Мен этеген ишлени этежек. Булардан да уллуларын этежек, неге тюгюл Мен Атамны янына бараман. 13 Менден не зат тилесегиз де, Мен сизин учун этежекмен, неге тюгюл шону булан Уланы Атасына макътавлукъ гелтире. 14 Мени атым булан не зат тилесегиз де, Мен шону этежекмен.
Аллагьны Ругьун ваъда этив
15 – Эгер сиз Мени сюе бусагъыз, буйрукъларымны кютюгюз. 16 Мен Атамдан тилермен, О сизге сизин булан даимликге къалажакъ башгъа Насигьатчыны йиберер. 17 О гьакъ гертиликге элтеген Аллагьны Ругьудур. Дюнья Ону къабул этмеге болмай, неге тюгюл Ону гёрмей ва танымай. Сиз буса Ону таныйсыз, неге тюгюл О сизин арагъызда тура ва сизин ичигизде яшап къалажакъ. 18 Мен сизин етим къоймажакъман, сизин яныгъызгъа къайтып гележекмен. 19 Узакъ къалмай бу дюнья Мени дагъы гёрмежек, амма сиз Мени гёрежексиз. Мен яшайман, шо саялы сиз де яшажакъсыз. 20 Шо гюн Мен Атам булан бирликде, сиз Мени булан бирликде, Мен де сизин булан бирликде экенликни англажакъсыз. 21 Ким Мени буйрукъларымны къабул гёрюп кюте буса, о Мени сюедир. Мени сюегенни Атам да сюер, Мен де сюермен, огъар Оьзюмню де гёрсетермен.
22 Ягьуда (Искариет тюгюл) Огъар:
– Я Рабби! Неге Сен Оьзюнгню дюньягъа гёрсетмей, бизге гёрсетип къоймагъа сюесен? – деп сорай.
23 Иса огъар булай жавап бере:
– Ким Мени сюе буса, о Мени сёзлеримни кютер. О адамны Атам да сюер. Биз о адамны янына гелип, ону булан бирче яшап къаларбыз. 24 Мени ким сюймей буса, о Мени сёзлеримни де кютмес. Амма Мен айтып, сиз эшитеген сёзлер Меники тюгюл, Мени йиберген Атамныки.
25 Буланы барын да Мен сизге арагъызда турагъанда айтдым. 26 Мен саялы деп Атам йибережек Насигьатчы – Аллагьны Ругьу, сизин бары да затгъа уьйретер, Мен айтгъан бары да затланы эсигизге салыр.
27 Мен сизге парахатлыкъ къоюп гетемен. Парахатлыгъымны сизге беремен. Мен сизге дюнья берегени йимик парахатлыкъ бермеймен. Юреклеригизден гьалекликни тайдырыгъыз! Тартынмагъыз ва къоркъмагъыз! 28 Сизге: «Сизин яныгъыздан гетемен» ва: «Къайтып сизин яныгъызгъа гележекмен», – дейгенимни эшитдигиз. Эгер Мени сюе эдигиз буса, Мен Атамны янына барагъаныма сююнежек эдигиз, неге тюгюл Атам Менден уллудур. 29 Шолай болгъан заманда, сиз Магъа иман салсын учун, буланы Мен сизге алданокъ айтып къояман! 30 Сизин булан сёйлемеге Магъа гьали кёп заман къалмагъан. Бу дюньяны гьакимине гелмеге заман болгъан. Мени уьстюмде ону гьакимлиги ёкъдур. 31 Амма дюнья Мен Атамны сюегенимни билмеге герек. Шо саялы Мен О Магъа буюргъан бары да затны кютюп тураман. Туругъуз, мундан гетейик!
15
Иса Оьзюн юзюм борла булан тенглешдире
1 Иса булай дей:
– Мен герти юзюм борламан, Атам – юзюм бавчу. 2 О Мени емиш бермейген бутакъларымны гесе. Дагъы да артыкъ емиш берсин деп, емиш берегенлерин де бутап тазалай. 3 Мен сизге айтгъан сёзлер булан сиз тазаланып битгенсиз. 4 Мен сизин булан бирликде болгъаным йимик, сиз де Мени булан бирликде болугъуз. Борладан айырса, юзюм бутакъ емиш бермейгени йимик, Менден айрылып, сиз де емиш бермеге болмассыз.
5 Мен бир юзюм борламан, сиз бутакъларысыз. Мени булан бирликдеги адам, Мен оьзю булан бирликдеги адам йимик, кёп емиш берер. Амма Менсиз сиз бир зат да этип болмассыз. 6 Ким Мени булан бирликде болмаса, гесилип ташланып, къуругъан бутакъгъа ошап къалар. Къуругъан бутакъланы буса жыйып, отгъа салып яллатар. 7 Эгер Мени булан бирликде де болуп, сёзлериме гёре юрюсегиз, не зат сююп тилесегиз де, сизге берилер! 8 Сиз кёп емиш бергенде, Атам макътавлу болар, сиз де Мени якъчыларым экенигизни гёрсетерсиз.
9 Атам Мени сюйгени йимик, Мен де сизин сюйгенмен. Мени сюювюмде яшап къалыгъыз! 10 Мен сизге буюргъан затланы кютсегиз, Мени сюювюмде яшап къалажакъсыз. Шолай Мен де: Атамны буйрукъларын кютдюм ва Ону сюювюнде яшап къаламан. 11 Буланы барын да Мен сизге сююнчюм сизин булан къалсын деп, сизин сююнчюгюз де толу болсун деп айтдым. 12 Муна сизге Мени буйругъум: Мен сизин сюйгеним йимик, сиз де бир-биригизни сююгюз! 13 Бирев оьзюню достлары учун жанын бере буса, дюньяда дагъы ондан артыкъ уллу болуп гьеч сююв ёкъдур. 14 Эгер сиз Мени буйрукъларымны кютсегиз, Мени достларым боларсыз. 15 Мен сизге къулларым деп дагъы айтмажакъман, неге тюгюл къул оьзюню еси не этегенин билмей. Мен сизге достларым дежекмен, неге тюгюл Мен сизге Атамдан эшитген бары да затны айтдым. 16 Мени сиз сайламадыгъыз, сизин Мен сайладым. Барып емиш гелтиригиз деп, сизге иш де тапшурдум. Мен сюеген зат – шо емишлер узакъ сакъланагъан емишлер болмакъдыр. Шо заман Атам, Мени атымдан не зат тилесегиз де, сизге бары да затны бережек. 17 Муна сизге Мени буйругъум: бир-биригизни сююгюз!
«Дюнья сизин гёрюп ярамай»
18 – Эгер дюнья сизин гёрюп ярамай буса, билип къоюгъуз, о сизден алда Мени гёрюп ярамай эди. 19 Эгер сиз бу дюньядан болгъан эдигиз буса, дюнья сизин оьзюнюкилени йимик сюер эди. Амма сиз бу дюньядан тюгюлсюз. Мен сизин сайлап, бу дюньядагъыланы арасындан сизин айырдым. Шогъар гёре де дюнья сизин гёрюп ярамай. 20 «Къул оьзюню есинден оьр болмас», – деп Мен сизге айтгъан сёз эсигиздеми? Мени гьызарлагъанлар сизин де гьызарлажакълар. Мени сёзюме гёре юрюгенлер сизин сёзюгюзге гёре де юрюжеклер. 21 Бу затланы барын да сизге Мени якълагъаныгъыз саялы этежеклер, неге тюгюл олар Мени Йибергенни танымайлар. 22 Эгер бу дюньягъа Мен гелмеген ва олагъа сёйлемеген эдим буса, Аллагьны алдында оланы айыбы болмас эди. Гьали буса олар оьзлер этген гюнагь ишлеге толу кюйде жаваплы. 23 Мени гёрюп ярамайгъан Атамны да гёрюп ярамайдыр. 24 Башгъа бирев де этмеген ишлени оланы арасында этмеген эдим буса, оланы такъсыры болмас эди. Гьали буса олар Мен этген ишлени гёрдюлер ва буса да Мени де, Атамны да сюймейлер. 25 Булар барысы да: «Олар Мени гьеч бир себепсиз сюймедилер», – деп оланы Къанунунда язылгъан сёзлер яшавгъа чыкъсын учун болду.
26 Мен сизге Атамдан Насигьатчыны – гьакъ гертиликге элтеген Аллагьны Ругьун йибережекмен. О да Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежек. 27 Сиз де Мени гьакъымда шагьатлыкъ этме герексиз, неге тюгюл лап башынданокъ да сиз Мени булан бирчесиздир.
16
1 Иса булай давам эте:
– Буланы барын да Мен сизге сиз имандан чыкъмасын деп айтаман. 2 Сизин синагоглардан къувалажакълар. Олай бир заман гелир, сизин оьлтюргенлер оьзлер Аллагь сюеген ишни этгенбиз деп гьисап этежеклер. 3 Олар не Атамны, не Мени танымайгъаны саялы, шолай этежеклер. 4 Амма Мен сизге бары да затны айтдым. Оланы заманы гелгенде, эсге алып къоюгъуз: Мен сизге буланы айтгъан эдим. Башда Мен сизге оланы айтмагъан эдим, неге тюгюл Мен сизин булан эдим.
Аллагьны Ругьуну гьаракаты
5 – Гьали буса Мени Йибергенни янына гетемен. Сизин биригиз де Магъа: «Сен къайда барасан?» – деп сорамайсыз. 6 Неге тюгюл де, Мени сёзлерим сизин юреклеригизни пашманлыкъдан толтургъан. 7 Гертисин сёйлеймен сизге: Мен сизин пайдагъыз учун гетемен. Мен гетмей къалсам, сизин яныгъызгъа Насигьатчы гелмежек. Мен гетсем, Мен Ону сизге йибережекмен. 8 О гелгенде, бу дюньяны адамларын олар гюнагьлы экенине, Аллагьны алдында адиллик барына ва Аллагьны дуваны барына мюкюр этежек. 9 Адамлар Магъа иман салмайгъаны саялы, О оланы гюнагьлы экенине мюкюр этежек. 10 Аллагьны алдында адиллик барына мюкюр этежек, неге тюгюл Мен Атамны янына гетемен, сиз де Мени дагъы гёрмежексиз. 11 Аллагьны дуваны барына мюкюр этежек, неге тюгюл бу дюньяны есине дуван этилип битген.
12 Сизге сёйлемеге дагъы да кёп сёзлерим бар эди, амма гьали сиз оланы англамажакъсыз. 13 Сизге гьакъ гертиликге элтеген Аллагьны Ругьу гелгенде, О сизге гьакъ гертиликни билдирежек. О Оьзюнден сёйлемежек, Оьзю эшитгенин сёйлежек. О сизге гележекде болажакъ затланы да сёйлежек. 14 О Магъа макътавлукъ гелтирежек, неге тюгюл де О сизге Мен Оьзюне тапшуражакъ затымны ачыкъ этежек. 15 Атамныки болгъан бары да зат Меники де дюрдюр. Шо саялы О тапшуражакъ затымны ачыкъ этежегин айтаман.
«Пашманлыгъыгъыз сююнчге айланажакъ»
16 – Узакъ къалмай сиз Мени дагъы гёрмежексиз, сонг дагъы да бир нечакъы замандан Мени янгыдан гёрежексиз.
17 Ону якъчыларындан бирлери:
– «Узакъ къалмай сиз Мени дагъы гёрмежексиз, сонг дагъы да бир нечакъы замандан Мени янгыдан гёрежексиз», – деп, сонг: «Неге тюгюл, Мен Атамны янына гетемен», – деп О нени гьакъындан сёйлей? – деп бир-бирине сорайлар. 18 Олар дагъы да:
– Къайсы «бир нечакъы заманны» гьакъындан сёйлей О? О не сёйлейгенни биз англамайбыз, – дейлер.
19 Якъчыларыны сорама сюеген заты барны гёрюп, Иса олагъа булай дей:
– Мен: «Узакъ къалмай сиз Мени дагъы гёрмежексиз, сонг дагъы да бир нечакъы замандан Мени янгыдан гёрежексиз», – деп айтды деп бир-биригизге сораймысыз? 20 Гертисин сёйлеймен сизге: сиз яс этип йылажакъсыз, дюнья буса сююнежек. Сиз пашман болажакъсыз, амма сизин пашманлыгъыгъыз сююнчге айланажакъ. 21 Заманы етип, къатынгиши яш табагъанда азап чеге. Амма яш тувгъан сонг, дюньягъа янгы адам тувуп гелди деп сююнюп, о чекген азабын унута. 22 Сиз де шолай гьали пашмансыз. Амма Мен дагъы да къайтып сизин гёрежекмен, сизин юреклеригиз сююнчден толажакъ. Сизин шо сююнчюгюзню сизден бирев де чыгъарып алып болмас. 23 Шо гюн сиз Магъа гьеч бир затны сорамажакъсыз. Гертисин сёйлеймен сизге: Мени атымны тутуп Атамдан не зат тилесегиз де, О сизге бережек. 24 Гьалиге ерли сиз Мени атымны тутуп бир зат да тилемегенсиз. Тилегиз, сизин сююнчюгюз толу болсун учун, сизге берилежек!
«Мен дюньядан уьст болдум»
25 – Гьалиге ерли Мен сизге шону гьакъында масаллар булан сёйлеп турдум. Мен сизге масаллар булан сёйлемежек заман етише тура. Атамны гьакъында сизге ачыкъдан айтажакъман. 26 Шо гюн сиз Огъар Мени атымны тутуп тилемеге болажакъсыз. Сизин учун Мен Атамдан тилеймен деп айтмайман. 27 Атам Оьзю де сизин сюе, неге тюгюл сиз Мени сюесиз ва Мен Аллагьны янындан гелгениме инанасыз. 28 Мен бу дюньягъа Атамны янындан гелгенмен. Дюньяны къоюп, къайтып Атамны янына да гетемен.
29 Якъчылары Огъар булай дей:
– Муна гьали Сен масаллар булан тюгюл, ачыкъ ва англашылагъан кюйде сёйлейсен. 30 Сагъа бары да зат белгили экенни ва Сагъа сорагъанча, суаллагъа жавап берегенингни гьали биз гёребиз. Шо саялы Сен Аллагьны янындан гелгенинге инанабыз.
31 – Гьали инанамысыз? 32 Сизин гьар-биригиз гьар якъгъа чачылып гетежек заман геле тура. Гелме де гелген. Гьаригиз уьйлеригизге къайтажакъсыз, барыгъыз да Мени къоюп гетежексиз. Амма Мен янгыз тюгюлмен, Мени булан Атам бар. 33 Буланы сизге Мени булан биригип парахатлыгъыгъыз болсун деп айтаман. Бу дюньяда сиз азап чегежексиз. Къатып туругъуз! Бу дюньядан Мен уьстюн гелдим! – деп жавап бере Иса.
17
Исаны дуасы
1 Бу сёзлени сёйлеген сонг, кёкге багъып къарап, Иса булай дей:
– Гьей Атам, Мени заманым гелди. Уланынг Сени макътавлу этсин учун, Сен де Уланынгны макътавлу эт. 2 Сен Магъа бары да инсанланы уьстюнде гьакимлик бердинг. Сен Магъа тапшургъанлагъа Мен де даимлик яшав бережекмен. 3 Даимлик яшав демек, Сени – биргине-бир гьакъ болгъан Аллагьны ва Мени, Сен йиберген Месигьни олар танымакъ демекдир. 4 Ер юзюнде Мен Сени макътавлугъунгну артдырдым ва Магъа Сен тапшургъан ишни кютдюм. 5 Гьей Атам, дюнья яралгъанчадан берли Сени булан бирче вакътидеги болгъан макътавлугъум йимик, гьали Магъа Оьзюнг булан бирче шолай макътавлукъ гелтир.
6 Бу дюньядан алып, Сен Магъа берген адамлагъа атынгны ачыкъ этдим. Олар Сеники эдилер, амма оланы Магъа Сен берген эдинг. Олар Сени каламынга гёре юрюдюлер. 7 Гьали Сен Магъа берген бары да зат Сенден экенни гьали олар англадылар. 8 Магъа берген сёзлерингни Мен олагъа бердим, олар да къабул этдилер. Мен Сени янынгдан гелгенимни гертиден де англадылар, Мени Сен йибергенге инандылар.
9 Мен олар учун тилеймен. Бютюн дюнья учун тюгюл, Магъа Сен аманат этгенлеринг учун тилеймен, неге тюгюл олар Сеникилердир. 10 Меники болгъанлар бары да Сеникидир, Сеникилер де Меникилердир. Олардан таба Мен Оьзюмню макътавлугъумну гёрсетдим. 11 Мен дагъы дюньяда тюгюлмен. Мен Сени янынга гелемен, олар буса дюньяда къалалар. Гьей Сыйлы Атам, олар да бизин йимик бир болсун учун, Магъа берген къудратынг булан сакъла. 12 Мен олар булан болгъан заман оланы Магъа Сен берген къудратынг булан сакъладым. Мен оланы якъладым. Сыйлы Язывларда айтылгъан сёз яшавгъа чыкъсын учун, жагьаннем агьлю болгъанындан башгъа оланы бириси де Сени ёлунгдан таймады.
13 Гьали буса Мен Сени янынга гелемен. Мени сююнчюмден олар толу даражада пай алып болсун учун, бу сёзлени Мен гьалиге дюньяда сёйлеймен. 14 Сени каламынгны Мен олагъа етишдирдим, амма бу дюнья оланы гёрюп ярамады. Неге тюгюл де, Мен бу дюньядан тюгюл йимик, олар да бу дюньядан тюгюллер. 15 Сен оланы бу дюньядан алсын деп тилемеймен, оланы иблисден сакъласын деп тилеймен. 16 Мен бу дюньядан тюгюлюм йимик, олар да бу дюньядан тюгюллер. 17 Гьакъ гертилигинг булан оланы юреклерин тазала. Сени сёзюнг гьакъ гертиликдир. 18 Бу дюньягъа Сен Мени йиберген йимик, Мен де оланы дюньягъа йибердим. 19 Олар гьакъ кюйде Сеники болсун деп, Мен олар учун Оьзюмню Сагъа толу кюйде тапшурдум.
20 Янгыз олар учун тилемеймен. Оланы Мени гьакъымдагъы шагьатлыгъындан таба Магъа иман салажакъ болгъанлар учун да тилеймен. 21 Гьей Атам, Мени Сен йибергенге дюнья иман салсын учун, Сен Мени булан бирликде, Мен де Сени булан бирликде йимик, олар да бары да Бизин булан бирликде болсунлар. 22 Сен де, Мен де бир болгъанда йимик, олар да бир болсун учун, Магъа Сен берген макътавлукъну олагъа бердим. 23 Олар толу бирликде болсун учун, Мен олар булан бирликдемен, Сен де Мени булан бирликдесен. Шолайлыкъда, дюнья Мени Сен йибергенни, Мени сюегенинг йимик, оланы да сюегенингни биле.
24 Атам! Сен Магъа аманат этгенлеринг Мен болажакъ ерде, Мени булан бирге болгъанны, Сен Магъа берген макътавлукъну олар да гёргенни сюемен. Сен Магъа шо макътавлукъну бердинг, неге тюгюл Мени дюнья яралгъанчадан да алда сюе эдинг. 25 Гьей Адилли Атам! Бу дюнья Сени танымай, амма Мен Сени таныйман. Булар да Мени Сен йибергенни англадылар. 26 Магъа бакъгъан сюювюнг оларда да болсун учун, Мен де олар булан бирликде болсун учун, олагъа Сени ачыкъ этдим, дагъы да ачыкъ этежекмен.
18
Исаны тутулуву
1 Бу сёзлени айтгъан сонг, Иса якъчылары да булан Кедрон къол деген ерни ари ягъына бара. Онда бир бав бола. Оьзю де, якъчылары да барып онда гирелер. 2 Шо ерни Огъар хыянатлыкъ этме айланагъан Ягьуда да таный болгъан, неге тюгюл Иса якъчылары булан онда чакъда-чакъда бара болгъан. 3 Булайлыкъда, Ягьуда, Рум асгерлени бир бёлюгюн, ибадатханагъа баш дин къуллукъчулар ва фарисейлер йиберген къаравулланы да алып, онда геле. Оланы къолларында панарлары, янагъан чюпюреклери булангъы таякълары ва савутлары бола. 4 Иса Оьзюню башына гележек балагьны биле буса да, чыгъып олагъа:
– Кимни ахтарасыз? – деп сорай.
5 – Назаретли Исаны, – деп жавап берелер.
– Шо Менмен, – дей Иса олагъа.
Хыянатлыкъ этеген Ягьуда да олар булан бирче бола. 6 Иса олагъа: «Шо Менмен», – деген заманда, олар гери тартылып, ерге йыгъылалар. 7 Дагъы да олагъа:
– Кимни ахтарасыз? – деп сорай.
– Назаретли Исаны, – дейлер олар.
8 – Шо Менмен деп сизге айтдым чы. Эгер Мен тарыкъ бусам, бу адамланы гетме къоюгъуз, – деп жавап бере Иса. 9 «Сен Магъа аманат этгенлени бирисин де Мен тас этмегенмен», – деп Оьзю сёйлеген сёз яшавгъа чыкъсын деп, О шону айта.
10 Петер, оьзюню янында бар къылычын сувуруп алып, дин къуллукъчуланы башчысыны къулуна уруп, онг къулагъын гесип тюшюре. Шо къулну аты Малик болгъан. 11 Шо заман Иса Петерге:
– Къылычынгны къынына сукъ! Бу къысматны Магъа Атам берди. Мен ондан къутулуп боламанмы? – дей.
Петер Исаны биринчилей инкар эте
12 Шонда Рум асгерлер, минг асгерни башчысы ва ягьудилени къаравуллары Исаны тутуп байлайлар. 13 Бир башлап Ону Гьаннаны янына элтелер. О шо йыл дин къуллукъчуланы башчысы болгъан Кайафаны къайнатасы болгъан. 14 Халкъ учун бир адам оьлсе пайдалы болур деп ягьудилени башчыларына айтгъан шо Кайафа болгъан.
15 Петер деп де айтылагъан Симон ва Исаны башгъа бир якъчысы Ону арты булан баралар. О якъчысы дин къуллукъчуланы башчысыны танышы болгъан. О Иса булан бирче дин къуллукъчуланы башчысыны абзарына гире. 16 Петер буса къырда, къапуланы алдында токътай. Сонг дин къуллукъчуланы башчысын таныйгъан башгъа якъчысы чыгъып, къапу сакълагъан къараваш къызгъа бир сёз айтып, Петерни ичине гийире. 17 Шо къараваш къыз бу ерде Петерге:
– Сен де Бу адамны якъчыларындан сама тюгюлмюсен? – деп сорай.
– Тюгюлмен, – дей о.
18 Бу арада къаравуллар ва къуллукъчулар, сувукъ экени саялы от ягъып, айланасында эретуруп исинелер. Петер де, оланы янында токътап, исине.
Дин къуллукъчуланы башчысы сорав ала
19 Дин къуллукъчуланы башчысы Исадан Ону якъчыларыны, илмусуну гьакъында сорав алмагъа башлай. 20 Иса огъар:
– Мен бары да халкъны алдында ачыкъ кюйде сёйледим. Мен бары да ягьудилер жыйылагъан синагогларда гьар заман Аллагьны каламын англатдым, яшыртгъын бир зат да сёйлемедим. 21 Сен Магъа неге сорайсан? Мен не сёйлегенимни эшитгенлеге сорап къара. Мен не сёйлегенни олар билелер, – деп жавап бере.
22 О бу сёзлени айтагъан заманда, ювукъда токътагъан къаравуллардан бириси:
– Дин къуллукъчуланы башчысына Сен неге шолай жавап бересен? – деп айтып, Исаны бетине ура.
23 – Эгер Мен яман зат айтдым буса, яман экенин гёрсетип бер. Эгер Мен герти затны айта бусам, сен Магъа не учун урасан? – деп жавап бере Иса огъар.
24 Шо заман Гьанна Ону къоллары да байлангъан кююнде дин къуллукъчуланы башчысы Кайафаны янына йибере.
Петер Исаны экинчи ва уьчюнчю керен инкар эте
25 Петер буса онда токътап исинип тура. Онда огъар:
– Сен де Ону якъчыларындан сама тюгюлмюсен? – деп сорайлар.
О инкар этип:
– Тюгюлмен, – дей.
26 Петер уруп къулагъын гесген къулну къардашларындан бириси (о да дин къуллукъчуланы башчысыны къулларындан болгъан):
– Ону булан бавда мен гёрген сен тюгюлмю эдинг? – деп сорай.
27 Петер янгыдан инкар эте. Шо вакъти хораз къычыра.
Иса гьаким Пилатны алдында
28 Кайафаны янындан Исаны Рум гьакимини беклигине алып баралар. Шо эртен тез вакъти болгъан. Мурдарланма
[80] сюймей, ягьудилер бекликге гирмейлер. Ёгъесе, олар Пасха байрамында ортакъчылыкъ этип болмажакъ болгъан.
29 Гьаким Пилат, къыргъа оланы янына чыгъып:
– Мени яныма сиз гелтирген Бу Адамны не этген деп гюнагьлайсыз? – деп сорай.
30 – Эгер Бу жинаятчы болмагъан эди буса, биз Муну сагъа гелтирмес эдик, – деп жавап берелер олар.
31 – Ону сиз гери алып гетигиз, оьзюгюзню къанунугъуз булан дуван этигиз, – дей Пилат олагъа.
– Сиз, румлулар, бизге биревге де оьлюм дуван этмеге ихтияр бермейсиз, – дейлер олар.
32 Бу затлар Иса Оьзю нечик оьлежеги гьакъда алданокъ сёйлеген сёзлери шолай яшавгъа чыкъсын учун бола.
33 Шо вакъти Пилат, бекликге къайтып гирип, Исаны чакъыра. Огъар:
– Сен ягьудилени пачасымысан? – деп сорай.
34 – Сен муну оьзюнгден айтамысан яда Мени гьакъымдан сагъа башгъалар айтдымы? – деп сорав булан жавап бере Иса.
35 – Мен ягьудименми дагъы? Сени магъа Оьзюнгню халкъынг ва баш дин къуллукъчулар гелтирип берди. Сен не этгенсен? – дей Пилат.
36 – Мен бу дюньядагъы пачалар йимик тюгюлмен. Эгер олар йимик болгъан эдим буса, якъчыларым Мен ягьудилени къолуна тюшмесин деп ябушар эдилер. Тюгюл, Мен мундагъы пачалар йимик тюгюлмен, – дей Иса.
37 – Демек, Сен пачасан дагъы? – деп сорай Пилат Огъар.
– Мен пача деп сен оьзюнг айта турасан чы. Мен бу дюньягъа гьакъ гертиликни гьакъында шагьатлыкъ этмек учун тувгъанман ва гелгенмен. Гьакъ гертиликни якълайгъан гьар ким Магъа тынглай, – деп жавап бере Иса.
38 – Гьакъ гертилик недир? – деп сорай Пилат Огъар.
Шону айтгъан сонг, о ягьудилени янына дагъы да къыргъа чыгъып, олагъа:
– Мен Бу адамны гьеч бир айыбын да тапмайман. 39 Сизде Пасхада мен бир адамны туснакъдан азат этеген адат бар чы. Сюйсегиз, мен сизин учун ягьудилени пачасын чыгъараймы? – дей.
40 – Ону тюгюл! Бараббаны чыгъарып бер! – деп къычырып йиберелер олар. Барабба буса пачалыкъгъа къаршы баш гётеривчю болгъан.
19
Исагъа оьлюм дуван этиле
1 О заман Пилат, Исаны гелтиртип, Ону къамучу булан токъалата. 2 Асгерлер де, тегенекден таж эшип, Ону башына салалар ва уьстюне авур къызыл аба гийдирелер. 3 Исаны янына гелип:
– Яшасын ягьудилени пачасы! – деп айтып, Ону бетине уралар.
4 Пилат, дагъы да къыргъа чыгъып:
– Муна, мен Муну сизин яныгъызгъа чыгъараман, мен Муну гьеч бир айыбын тапмагъанны сиз билип къоюгъуз, – дей.
5 Шо заман башында тегенекден этилген таж ва уьстюнде авур къызыл аба булан Иса къыргъа чыгъа. Пилат олагъа:
– Муна О Адам! – дей.
6 Баш дин къуллукъчулар ва къаравуллар Ону гёрген заманда:
– Ону хачгъа ил, хачгъа ил! – деп къычыралар.
– Ону сиз алып хачгъа илигиз, неге тюгюл мен Ону бир гюнагьын да тапмайман, – дей Пилат.
7 – Бизин Къанунубуз бар, бизин шо Къанунубузгъа гёре, О оьлмеге герек, неге тюгюл О Оьзюн Аллагьны Уланыман деп гьисап эте, – деп жавап берелер ягьудилер.
8 Бу сёзню эшитген заманда, Пилат бирден бек къоркъа. 9 Янгыдан бекликге гирип, Пилат Исагъа:
– Сен къайдансан? – деп сорай.
Тек Иса огъар жавап бермей. 10 Пилат Огъар:
– Сен мени булан неге сёйлемейсен? Сени хачгъа илмеге ва Сени чыгъарып йиберип къоймагъа мени гючюм барны билмеймисен? – дей.
11 Иса булай жавап бере:
– Эгер о гюч сагъа оьрден берилмеген эди буса, Мени уьстюмде сени бир гьакимлигинг де болмажакъ эди. Шону учун сени къолунга Мени бергенни гюнагьы дагъы да кёпдюр.
12 Шо сёзлерден сонг Пилат Ону чыгъарып йиберип къоймагъа кюй излей. Ягьудилер буса:
– Эгер сен Ону йиберсенг, сен Румну пачасыны досту тюгюлсен! Оьзюн пачаман деп билдиреген гьар ким Румну пачасыны душманыдыр! – дейлер.
13 Бу сёзлени эшитгенде, Исаны къыргъа чыгъарып, Пилат дуванчыны шанжалында олтура. Шо шанжал «Таш тёшев», ягьудиче «Габбата» деп айтылагъан ерде болгъан. 14 Бу ишлер бары да жумагюн, Пасхагъа гьазирлик гёреген гюн тюш вакътилерде бола. Пилат ягьудилеге:
– Муна сизге пачагъыз! – дей.
15 – Ёкъ болсун О! Ёкъ болсун! Ону хачгъа ил! – деп къычыралар олар.
– Шолаймы? Сизин пачагъызны мен хачгъа илгенни сюемисиз? – дей Пилат олагъа.
– Бизин Румну пачасындан къайры башгъа пачабыз ёкъ, – деп жавап бере баш дин къуллукъчулар.
16 Шо заман хачгъа илмек учун, Пилат Исаны оланы къолуна бере.
Исаны хачгъа илелер
Сонг Исаны тутуп алып юрюйлер. 17 Оьзюн илежек хачны да гётерип, О «Такъаны ери», ягьудиче «Голгота» деп айтылагъан ерге чыгъа. 18 Шонда Исаны, Ону булан бирче дагъы да экевню хачгъа илелер. Оланы бири Исаны онг ягъында, биревюсю сол ягъында, Иса буса орталыгъында бола. 19 Пилат такътагъа: «Назаретли Иса, ягьудилени пачасы», – деп яздырып, ону хачгъа къакъдыра. 20 Ягьудилерден кёплер шо язывну охуйлар, неге тюгюл Исаны хачгъа илген ер шагьарны ювугъунда болгъан. О языв такътагъа ягьудиче, латинче ва грекче язылгъан болгъан. 21 Шогъар гёре ягьудилени баш дин къуллукъчулары Пилатгъа:
– «Ягьудилени пачасы», – деп тюгюл, «Бу Адам ягьудилени пачасыман», – дей эди деп яз, – дейлер.
22 – Язгъанымны язгъанмандыр, – деп жавап бере Пилат.
23 Исаны хачгъа илгенден сонг, къаравуллар Ону опуракъларын гелтирип, гьарисине бир пай этип, дёртге бёлелер. Олар абасын да гелтирелер. Аба тигивсюз, туташ бир къумачдан согъулуп этилген болгъан. 24 Сонг олар бир-бирине:
– Муну йыртып пайлап турмайыкъ, чёп салайыкъ, чёп чыкъгъанныки болур, – дейлер.
Бу затлар Сыйлы Язывларда булай язылгъан сёзлер яшавгъа чыкъсын учун бола:
Опуракъларымны оьз арасында пайладылар,
абамны буса чёп салып алдылар.
Муна къаравуллар да тап шолай этелер.
25 Иса илинген хачны янында Ону анасы, анасыны къызардашы, Клопну къатыны Мариям ва Маждаллы Мариям токътайлар. 26 Анасын ва ону янында токътагъан Оьзюню кёп сюеген якъчысын гёрюп, Иса огъар:
– Гьей анам! Бу сени уланынгдыр! – дей. 27 Ондан сонг якъчысына:
– Бу сени анангдыр! – дей Иса.
Шо замандан сонг Исаны якъчысы Мариямны оьзюню янына, уьюне ала.
Исаны оьлюмю
28 Сонг Иса, бары да зат битгенни билип, Сыйлы Язывларда айтылагъан зат бары да яшавгъа чыкъсын учун:
– Сув ичме сюемен, – дей.
29 Онда ачыгъан чагъырдан толгъан бир кажин болгъан. Къаравуллар огъар чюпюрекни чомуп, ону таякъны башына да илип, Исагъа авзун бавукъ этмеге узата. 30 Иса шо чагъырны татывлап къарагъан сонг:
– Болагъаны болду! – дей. Башын тёшюне де салландырып, жанын бере.
31 Шо жумагюн болгъаны саялы, ягьудилер оьлюлер хачгъа илинген кююнде сонгугюн де къалгъанны сюймеген (шо сонгугюн оланы уллу байрамы болгъан). Шо саялы олар Пилатгъа, хачгъа илингенлени сыйракъларын сындырып, илинген хачлардан тюшюрсюн деп тилейлер. 32 Шо вакътиде къаравуллар гелип, Ону булан хачгъа илингенлени биринчисини де, сонг экинчисини де сыйракъларын сындыралар. 33 Исаны уьстюне гелгенде, жан берип битгенин гёрюп, Ону сыйракъларын сындырмай къоялар. 34 Буса да къаравуллардан бири итти сюнгюсюн чанчып, Исаны къабургъасын теше. Шоссагьат Ондан къан булан сув агъыла.
35 Бу хабарны мен, шо ишни оьзю гёрген гиши, сиз де инансын деп айтаман. Мени шагьатлыгъым гьакъдыр, оьзюм гьакъ сёйлейгенимни де мен билемен. 36 Сыйлы Язывларда: «Ону бир сюеги де сынмас», – деп язылгъан сёзлер шолай яшавгъа чыгъа. 37 Сыйлы Язывланы башгъа бир еринде: «Оьзюне чанчгъан Адамгъа къаражакълар», – деп язылгъан.
Исаны гёмюв
38 Бу ишлерден сонг ариматеялы Юсуп Пилатгъа Ону сюегин алмагъа къойсун деп тилей (Исаны якъчысы экенни о ягьудилени башчыларындан яшырып тургъан). Пилат да огъар изну бере. О да барып, Исаны сюегин ала. 39 Алда Исаны янына бир керен гече гелген Никодим де геле ва эки тюрлю от къошулуп этилген арив ийисли элли литрге ювукъ май гелтире. 40 Олар Исаны сюегин алалар ва ягьудилер гёмеген адат булан арив ийисли май себилген кетен гебинге чырмайлар. 41 Иса хачгъа илинген ерде бир бав ва шо бавда ичине гьеч гиши салынмагъан бир янгы къабур болгъан. 42 Шо жумагюн, сонгугюнге гьазирлик гёреген гюн болгъаны, къабур да ювукъда болгъаны саялы, Исаны шонда салалар.
20
Исаны тириливю
1 Къаттыгюн эртенокъ тез вакъти Маждаллы Мариям, къабурну янына гелип, ону алдындагъы ташны йылышдырылгъанын гёре. 2 Петерни ва Иса кёп сюеген башгъа бир якъчысыны янына чабып барып, О:
– Раббибиз Исаны къабурдан чыгъарып алып гетгенлер, Ону къайда салгъанын да билмейбиз, – дей.
3 Петер ва Исаны биревю якъчысы, чыгъып, къабургъа багъып чабалар. 4 Олар экевю де бирче чабалар, амма биревю якъчысы, Петерден эсе чалт чабып, къабургъа башлап етише. 5 Энкейип къарап, о ондагъы кетен гебинни гёре, амма къабурну ичине буса гирмей. 6 Ону арты булан Петер де геле. Къабургъа гирип, ерде кетен гебинни ва 7 алда Исаны башына чырмалгъан явлукъну гёре. Явлукъ гебин булан тюгюл, чырмалып айры бир ерге салынып тура. 8 Къабурну уьстюне биринчилей гелип етишген о биревю якъчысы да, шо заман ичине гирип къарай. О да гёрюп, мюкюр бола. 9 Иса оьлюмден тирилме герекли болгъаны гьакъында язылгъан Сыйлы Язывланы олар шо заманда да англап битмей. 10 Исаны якъчылары уьйлерине къайталар.
Иса Маждаллы Мариямгъа гёрюне
11 Маждаллы Мариям буса къабурну уьстюнде токътап йылай. Йылайгъанда, къабургъа багъып энкейип къарай 12 ва онда эки малайикни гёре. Олар акъ гийимлер гийген болгъан. Бири Исаны сюеги салынгъан ерни башлыгъында, биревюсю аякълыгъында олтуруп тура болгъан. 13 Олар Мариямгъа:
– Гьей къатын! Неге йылайсан? – деп сорай.
– Раббимни алып гетгенлер, Ону къайда элтип салгъанны билмеймен, – дей о.
14 Шону да айтып, артгъа багъып бурулгъанда, о эретуруп токътагъан Исаны гёре. Амма О Иса экенин танымай. 15 Иса огъар:
– Гьей къатын! Сен неге йылайсан? Кимни излейсен? – деп сорай.
О да Исаны бир бавчу деп гьисап этип, Огъар:
– Бийим! Эгер Исаны сен алып чыгъаргъан бусанг, магъа айт Ону къайда элтгенингни, мен Ону алып гетермен, – дей.
16 – Мариям! – дей Иса огъар.
Мариям да Огъар багъып ягьудиче:
– Раббуни! – дей. (Бу да «Устаз» демекдир.)
17 Иса огъар булай дей:
– Магъа тийме, неге тюгюл Мен гьали де Атамны янына чыкъмагъанман. Мени къардашларымны янына барып, олагъа айт: Мен Атамны ва сизин Атагъызны, Аллагьымны ва сизин Аллагьыгъызны янына чыгъаман.
18 Маждаллы Мариям барып Исаны якъчыларына:
– Мен Раббибиз Исаны гёрдюм! – деп, оьзюне сёйлегенлерин билдире.
Иса якъчыларына гёрюне
19 Шо къаттыгюн ахшам, Оьзюню якъчылары жыйылагъан уьйню эшиклери ягьудилени башчыларындан къоркъуп бегитилген заманда, Иса гелип, орталыкъда да токътап, олагъа:
– Уьюгюзге яхшылыкъ! – дей.
20 Шону да айтып, Иса олагъа къолларын ва къабургъасын гёрсете. Раббисин гёрюп, якъчылары сююнелер. 21 Иса да къайтып олагъа:
– Уьюгюзге яхшылыкъ! Атам Мени йибергенде йимик, Мен де сизин йиберемен, – дей.
22 Шону да айтып, О олагъа багъып уьфюре ва булай дей:
– Аллагьны Ругьун къабул этигиз! 23 Кимни гюнагьларын гечсегиз, гечилежек, кимникин гечмесегиз, гечилмежек.
Иса Томагъа гёрюне
24 Исаны он эки де якъчысыны бириси, оьзюне Эгиз деп айтылагъан Тома О гелген заман онда болмагъан. 25 Башгъа якъчылары огъар:
– Биз Раббибизни гёрдюк, – дейлер.
– Эгер Ону къолларында мыхлардан къалгъан яраланы гёрмесем, мых яралагъа бармакъларым булан тийип къарамасам, Ону къабургъасына къолларымны къаплап къарамасам, инанмасман, – дей Тома олагъа.
26 Сегиз гюнден сонг Исаны якъчылары дагъы да уьйде бирче болалар. Бу гезик Тома да олар булан бола. Эшиклер бегилген. Иса гелип, орталыкъда эретуруп:
– Уьюгюзге яхшылыкъ! – дей.
27 Сонг Томагъа булай дей:
– Бармагъынгны мунда узат! Мени къолларыма къара. Къолунгну бери бер, къабургъама тийип де къара! Шекли болма, иман сал!
28 – Мени Раббим, мени Аллагьым! – деп жавап бере Тома Огъар.
29 – Мени гёргенинг саялы иман салдынгмы? Мени гёрмейли иман салагъанлар насиплилердир! – дей Иса огъар.
30 Якъчыларыны алдында Иса дагъы да кёп аламатлар гёрсете. Оланы гьакъында бу китапда язылмагъан. 31 Булар буса Иса Аллагьны Уланы ва Месигь экенине сиз инансын учун, Огъар иман салып, даимлик яшав алсын учун язылгъан.
21
Галилея кёлню ягъасында
1 Мундан сонг Иса Галилея кёлню ягъасында якъчыларына бирдагъы керен гёрюне. Шо булай бола: 2 Петер деп де айтылагъан Симон, оьзюне Эгиз деп айтылагъан Тома, Галилеяны Кана деген юртундан гелген Натанайыл, Зеведейни уланлары, Исаны якъчыларындан дагъы да экевю де бир ерде болалар. 3 Петер олагъа:
– Мен балыкъ тутма бараман, – дей.
– Биз де сени булан гелебиз, – дейлер огъар къалгъанлары.
Чыгъып олар къайыкъгъа минелер. Шо гече олар бир зат да тутмайлар. 4 Эртен болгъанда буса, Иса кёлню ягъасында токътай. Тек якъчылары Ону Иса экенин танымайлар. 5 Иса олагъа:
– Ювукъларым! Гьеч зат тутдугъузму? – деп сорай.
– Тутмадыкъ, – деп жавап берелер олар.
6 – Торугъузну къайыкъны онг ягъына атыгъыз, тутарсыз, – дей Иса олагъа.
Олар шолай этелер. Тутгъан балыкъны кёплюгюнден олар торну тартып чыгъарып алып болмайлар. 7 Шо вакъти Исаны кёп сюеген якъчысы Петерге:
– О чу Раббибиз! – дей.
Петер О Рабби Иса экенин эшитгенде, белине уьст опуракъларын да чырмап (о чечинген болгъан), кёлге атыла. 8 Башгъа якъчылары, балыкъдан толгъан торну да тартып, къайыкъ булан юзюп, кёлню ягъасына чыгъалар. Неге тюгюл де, олар ягъадан онча йыракъда тюгюл, юз метр чакъы мезгилде болгъан.
9 Къуругъа чыкъгъан заманда, олар онда янагъан отну, уьстюнде салынгъан балыкъны ва къырыйында экмекни гёрелер. 10 Иса олагъа:
– Гьали сиз тутгъан балыкълардан бир нечени дагъы да гелтиригиз, – дей.
11 Гетип, Петер, уллу балыкълардан толгъан торну тартып, къуругъа чыгъара. Онда юз элли уьч балыкъ болгъан. Шолай кёп балыкъ бар буса да, тор йыртылмай. 12 Иса олагъа:
– Гелигиз, ашамагъа олтуругъуз, – дей.
Якъчыларындан гьеч бири де Огъар:
– Сен кимсен? – деп сорамагъа болушлукъ этмейлер, неге тюгюл О Рабби экенни олар билелер.
13 Иса гелип, экмек де, балыкъ да алып, олагъа бере. 14 Оьлюп тирилгенден сонг, Иса якъчыларына гёрюнегени бу уьчюнчю керен болгъан.
Иса, Петер ва Югьан
15 Олар ашап битгенде, Иса Петер деп де айтылагъан Симонгъа:
– Югьанны уланы Симон! Сен Мени булардан эсе кёп сюемисен? – деп сорай.
– Сюемен, Раббим! Сен билесен чи мен Сени сюегенни, – дей о.
– Мени къозуларымны сакъла, – дей Иса огъар. 16 Экинчи керен дагъы да огъар: – Гьей Югьанны уланы Симон! Сен Мени сюемисен? – деп сорай.
Петер Огъар:
– Сюемен, Раббим! Сен билесен чи мен Сени сюегенни, – деп жавап бере.
– Сен Мени къойларымны гьайын эт, – дей Иса огъар. 17 Уьчюнчю керен де Иса огъар: – Гьей Югьанны уланы Симон! Сен Мени сюемисен? – деп сорай.
«Мени сюемисен?» – деп оьзюне уьчюнчю керен сорайгъанына бираз пашман болуп:
– Я Раббим! Сен бары да затны билесен чи. Мен Сени сюегенни билесен, – дей Петер.
Иса огъар булай дей:
– Мени къойларымны сакъла. 18 Гертисин сёйлеймен сагъа: сен жагьил заманынгда, оьзюнг гийинип, сюйген еринге гетип боласан, къарт болгъанда буса, къолларынгны гётерерсен, сени башгъа бирев гийиндирер, сени барма сюймейген еринге элтер.
19 Шону О Петер нечик оьлюм булан Аллагьны макътавлу этежегин англасын учун айта. Шону айтгъан сонг, огъар:
– Мени артыма тюш! – дей.
20 Петер де, бурлугъуп къарап, оьзлени арты булан Исаны кёп сюеген якъчысы гелегенни гёре. Ахшамгъы ашны вакътисинде Исагъа ювукълашып, о: «Я Рабби, Сагъа хыянатлыкъ этежек ким болур?» – деп сорагъан якъчысы болгъан. 21 Ону гёрюп, Петер Исагъа:
– Я Рабби! Огъар не болур? – деп сорай.
22 – Эгер Мен гелгинче, о сав къалгъанны сюе бусам, о сагъа не аварадыр? Сен Мени артыма тюш! – дей Иса огъар.
23 Шолайлыкъда, Исаны якъчыларыны арасында Ону бу якъчысы оьлмежек деп хабар яйыла. Тек Иса огъар: «Оьлмежек», – деп айтмады, янгыз: «Эгер Мен гелгинче, о сав къалгъанны сюе бусам, о сагъа не аварадыр?» – деп айтды.
24 Шо якъчысы бу затланы гьакъында шагьатлыкъ этген ва барын да язгъан. Ону шагьатлыгъы гьакъ экенни биз барыбыз да билебиз.
25 Иса дагъы да кёп ишлер этген. Эгер оланы барысын да тындырыкълы язса, ону гьакъында язылгъан китапланы салмагъа савлай дюньяда да ер болмас эди.
Элчилени ишлери
***
«Элчилени ишлери» Лукъаны Инжилини давамыдай болуп токътай. Инжилин йимик, бу китапны да Лукъа Теофилге багъышлагъан. Исаны башлапгъы якъчыларыны яшаву гьакъда яза туруп, Лукъа оьзю аслу деп гьисап этген шу затны гёрсетме сюе: Аллагь бу дюньяда Месигьден таба этмеге башлагъан ишин энниден сонг да Исагъа иман салгъан Жыйынындан таба этип туражакъ. Шо саялы да Иса тирилип элли гюнден шулай тамаша агьвалат бола: он эки де элчиге ва бары да Исагъа инангъанлагъа Аллагь Оьзюню Ругьун савгъат этип бере. Шо заманда кёп адамлагъа Иса Месигь дюньяны Къутгъарывчусу экени белгили бола. Тап шо адамлар Ерусалимде Исаны якъчыларыны биринчи жыйынын да къура. Лукъа шо замандан тутуп Жыйын нечик яшагъанын ва загьмат тёкгенин суратлай. Иманлылар оьлюп тирилген Исаны гьакъындагъы Сююнч Хабар энни янгыз Ерусалимде тюгюл, дюньяны бары да ерлеринде де белгили болма тарыкъ деген ой булан яшайлар ва иш гёрелер.
Месигьни гьакъындагъы хабарны яйывда элчи Павел айрыча ерни тутуп токътай. «Элчилени ишлери» деген китапны кёп яны ону ят халкъланы арасындагъы къуллукъ этивюн суратлавгъа багъышлангъан. Лукъа Павелни сапарлары гьакъда хабарлай: о гьалиги Тюркия ва Греция ерлешген топуракълардан оьтген, гьатта Румгъа ерли де етишген. Бары да болгъан ерлеринде элчи бары да инсанланы къутгъармакъ учун Аллагь не этгени гьакъда хабарлагъан. Бу хабарны бары да затны енгме болагъан гючю дюньяда Исаны якъчыларыны кёп жыйынларын тувдура.
1
Исаны кёкге чыгъыву
1 Гьей Теофил, биринчи китабымда мен Иса этген ва уьйретген бары да затны,
2 танглангъан элчилерине
[81] Аллагьны Ругьундан таба буйрукълар берип, О кёкге алынгъан гюнге ерли болгъан бары да затны язгъан эдим.
3 Оьлюмню азабын чекгенден сонг, бир кёп инандырагъан далиллер булан Иса элчилерине Оьзю гертиден де тирилгенин гёрсетген. Тирилгенден сонг, Иса олагъа къыркъ гюнню ичинде гёрюне туруп, Аллагьны гьакимлиги гьакъда англатып тургъан.
4 Бир керен элчилер булан бирче олтуруп ашап турагъанда, Иса олагъа булай деген: «Ерусалимни къоюп гетмегиз. Атам ваъда этген затны гёзлеп туругъуз. О гьакъда сиз Менден эшитдигиз.
5 Ягьия пайхаммар сизин, сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшургъан. Амма бир нече гюнден сонг Аллагь сизин ваъда этген Оьзюню Ругьуна чомажакъ».
6 Бир ерге жыйылгъанда, элчилер Исагъа:
– Я Рабби! Исрайылгъа пачалыгъын Сен гьали къайтара бережекмисен? – деп сорайлар.
7 Иса буса олагъа:
– Атам Оьзюню гьакимлиги булан токъташдыргъан вакътини ва гюнлени билмеге сизге изну берилмеген. 8 Аллагь сизге Оьзюню Ругьун берген заманда, шо Ругьну къудратын алажакъсыз. Ерусалимде, бютюн Ягьудеяда ва Самарияда, гьатта дюньяны инг йыракъ ерлеринде де Мени гьакъымда шагьатлыкъ этежексиз, – деп жавап бере.
9 Бу сёзлени айтып битгендокъ, Иса оланы гёз алдында кёкге гётериле ва Ону бир булут алып гете. 10 Элчилер оьрге багъып Ону кёкге чыгъагъан кююне къарап турагъанда, оланы алдына бирден акъ опуракълар гийген эки адам гелип токътай. 11 Олар:
– Гьей галилеялылар! Мунда кёкге къарап негер токътагъансыз? Сизин яныгъыздан кёкге гётерилген бу Иса, сиз гёреген кюйде кёкге нечик гётерилди буса, шолай къайтып да гележек, – дейлер.
Ягьуданы орнуна элчини сайлав
12 Сонг олар Ерусалимден бир чакъырымгъа ювукъ арекде ерлешген Зайтун тавдан къайтып Ерусалимге гелелер.
13 Олар бир уьйге гелип, оьрдеги къатгъа чыгъалар. Онда Петер, Югьан, Якъуб, Андрей, Филип, Тома, Бартолмай, Маттай, Алфайны уланы Якъуб, Элинсюер
[82] деп ат къоюлгъан Симон ва Якъубну уланы Ягьуда бола.
14 Бирче дуа этмек учун, булар барысы да шонда жыйыла болгъан. Олар булан мунда бир нече къатынгиши, шолай да Исаны анасы Мариям ва Ону инилери болгъан.
15 Бир керен шолай жыйынгъа юз йигирмагъа ювукъ иман къардаш жыйылгъан. Шо заман Петер, оланы ортасына чыгъып, булай дей:
16 – Иман къардашларым, Исаны тутгъанлагъа ёл гёрсетген Ягьуданы гьакъындагъы Сыйлы Язывларда Аллагьны Ругьу Давутдан таба алданокъ билдирген зат яшавгъа чыкъмаса болмай эди. 17 Ягьуда бизин булан эди ва бизин ишлерибизде ортакъчылыкъ эте эди.
18 Этген жинаятчылыгъы учун тюшген акъчасына Ягьуда сатып топуракъ алгъан, сонг баштигинден йыгъылып, къурсагъы ярылып, ичбавуру къыргъа чыгъып яйылып оьлген. 19 Ерусалимде яшайгъанланы барысына да бу иш белгили болгъан. Шогъар гёре бу топуракъгъа оланы ерли тилинде «Гьакелдама», демек «Къан топурагъы» деп айтыла.
20 Забур китабында булай язылгъан:
Шо ерлер бош къалсын, онда бирев де яшамасын.
Дагъы да булай язылгъан:
Ону къуллугъун башгъа гиши тутсун.
21-22 Шо саялы бизге Ягьуданы орнуна, Ягьия Исаны сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшургъан гюнден тутуп Раббибиз Иса кёкге чыкъгъан гюнге ерли гьар заман Ону булан айланып тургъан адамланы арасындан биревню айырмагъа герек. Шо адам Исаны тирилмеклигине шагьат болмагъа герек.
23 Олар экевню арагъа чыгъара: Барсаба деп айтылагъан Юсупну (о Юстус деген аты булан да белгили болгъан) ва Матияны. 24 Сонг олар дуа этип:
– Я Рабби! Гьар кимни юрегинде не барны Сен билесен. Бу экевню Сен къайсын сайлагъанынгны бизге гёрсет. 25 Оьзю болма тийишли ерине гетген Ягьуданы элчилик къуллугъун ким тутар? – дейлер.
26 Сонг олар чёп салалар, чёп Матиягъа чыгъа. Булайлыкъда, Матия он бир де элчини арасына къошула.
2
Аллагьны Ругьун къабул этив
1 Ашлыкъ тюшюмню байрамы
[83] гелгенде, элчилер ва Исаны якъчылары барысы да бир ерге дагъы да жыйылалар.
2 Бирден кёкден гючлю елни авазына ошайгъан тавуш гелип, булар олтургъан уьйню ичин къавгъадан толтуруп къоя.
3 Олагъа от-ялындан болгъан тиллеге ошайгъан бир затлар гёрюне. Гьарисини уьстюне шолай бир тил гелип къона.
4 Олар бары да Аллагьны Ругьундан толуп, башгъа-башгъа тиллерде сёйлемеге башлай. Олагъа шолай гьюнерни Аллагьны Ругьу бере.
5 Шо вакътилерде Ерусалимде дюньяны гьар еринден гелген динагьлю ягьудилер бар болгъан. 6 Шо аваз эшитилгенде, халкъ жыйылып, бек тамашалыкъ эте, неге тюгюл Исаны якъчылары мундагъы гьар халкъны тилинде сёйлейгенин эшите. 7 Барысы да гьайран болуп, бир-бирине:
– Сёйлейген бары да бу адамлар галилеялылармы экен? 8 Булай нечик бола, гьарибиз оланы оьзюбюзню ана тилибизде сёйлейгенин эшитебиз. 9 Арабызда парфиялылар, мидиялылар, эламлылар бар. Месопотамияда, Ягьудеяда, Каппадокияда, Понтда ва Асияда яшайгъанлар, 10 Фригияда ва Памфилияда, Мисриде ва Ливияны Кириней бёлюгюнде яшайгъанлар, Румдан гелген къонакълар (ягьудилер ва ягьуди динге айлангъанлар), 11 критлилер ва араплар бар. Амма Аллагьны уллу ишлери гьакъында олар ана тиллерибизде сёйлейгенни гьарибиз эшитип турабыз, – дей.
12 Барысы да тамашалыкъ этип:
– Муну нечик англама герек? – деп бир-бирине сорай.
13 Башгъалары буса:
– Олар чагъырны гьатдан артыкъ кёп ичип къойгъанлар, – деп мысгъыллай.
Петерни сёйлевю
14 Он бир элчи де булан бирче гётерилип, тавушун да бек чыгъарып, Петер олагъа булай дей:
– Гьей ягьудеялы къардашлар ва бары да Ерусалимде яшайгъанлар! Мен сизге бу гьайран иш не демек экенни англатайым. Мени сёзлериме тергевлю кюйде тынглагъыз! 15 Олар, сиз ойлайгъан кюйде, эсирмеген. Гьали янгы эртен сагьат тогъуз вакъти. 16 Бу сиз гёреген иш Аллагь Ёел пайхаммардан таба айтып билдирген бир гьалдыр:
17 Ахыр гюнлерде бары да инсанлагъа Ругьумну бережекмен.
Сизин уланларыгъыз да, къызларыгъыз да Мени атымдан
сёйлежеклер.
Яшларыгъызны гёзюне затлар гёрюнежек, къартларыгъыз да
гьайран тюшлер гёрежеклер.
18 Къулларыма да – эргиши болсун, къатынгиши болсун – шо
гюнлерде Ругьумну бережекмен, олар да Мени атымдан
сёйлежеклер.
19 Оьрде, кёклерде аламатлар яратажакъман. Тюпде, дюньяда да
аламатлар – къан, от ва тютюн булутлар – гёрсетежекмен.
20 Раббибизни уллу ва макътавлу гюню гелгинче, гюн тутулуп,
къарангылыкъ болуп туражакъ. Ай къан йимик къызыл
тюсге гирежек.
21 О заман Раббибизни атын тутгъан гьар ким къутгъарылажакъ.
22 Гьей Исрайылны халкълары! Мени бу сёзлериме тергевлю тынглагъыз: назаретли Иса Аллагь берген гьакимлиги булангъы бир адам эди. Исаны шолайлыгъын Ондан таба сизге гёрсетилген аламатлар ва гьайранлыкълар булан Аллагь сизге ачыкъ кюйде исбат этди. Сиз оьзюгюз де шону яхшы билесиз, неге тюгюл шо иш сизин гёз алдыгъызда болду. 23 Иса сизге йиберилген эди, сиз буса Ону къанунсузланы къолуна берип, хачгъа илип оьлтюрдюгюз. Бу иш шолай болажагъын Аллагь биле эди, неге тюгюл О Оьзю шолай белгилеген эди. 24 Исаны тирилтип, Аллагь Ону оьлюмню азапларындан къутгъарды, неге тюгюл О оьлюмню къолунда къалмагъа болмай эди. 25 Исаны гьакъында Давут булай деген:
Раббибизни гьар заман гёз алдымда гёре эдим. О мени онг
ягъымда, мен шо саялы къоркъмайман.
26 Шогъар гёре юрегим къувана ва тилим шат сёзлер сёйлей, гьатта
чархым да умут булан яшажакъ.
27 Неге тюгюл де, Сен мени жанымны оьлюлени арасында
къоймассан ва Сагъа тапшурулгъан къулунгну къабурда
чиримеге къоймассан.
28 Яшавну ёлларын магъа Сен уьйретдинг, Оьзюнгню барлыгъынг
булан магъа сююнч бережексен.
29 Къардашлар! Уллу атабыз Давутну гьакъындан сизге ачыкъдан айтмагъа боламан: о оьлген ва гёмюлген, ону къабуру да бугюнге ерли бизин алдыбызда сакъланып тура.
30 Амма Давут пайхаммар болгъан, о оьзюню тахыны уьстюне наслусундан биревню олтуртажагъына Аллагь сёз бергенни биле болгъан.
31 Месигьни
[84] тирилежегин алданокъ билип, Давут булай деген:
О оьлюлени арасында къалмагъан ва ону къаркъарасы къабурда
чиримеген.
32 Аллагь Исаны тирилтген, биз барыбыз да шогъар шагьатбыз. 33 Гьали Иса Аллагьны онг ягъына чыгъарылгъан. О Атасындан Ону Оьзюне ваъда этилген Ругьун алгъан. Сиз гёрегенигиз ва эшитегенигиз йимик, Иса бизге Аллагьны Ругьун берген. 34-35 Давут оьзю кёклеге чыкъмаса да булай деген:
Аллагь Раббиме булай айтды: Мен душманларынгны
аякъларынгны тюбюне салгъынча, Мени онг ягъымда
олтуруп тур.
36 Шолайлыкъда, сен къатты кюйде билип къой, гьей исрайыл халкъы: Аллагь Исаны Рабби ва Месигь этген. Сиз буса Ону хачгъа илгенсиз.
37 Бу сёзлени эшитгенде, жыйылгъанланы юреклери ярыла. Петерге ва оьзге элчилеге:
– Къардашлар, энни биз не этме герекбиз дагъы? – деп сорайлар.
38 – Гюнагьларыгъыздан гечилмек учун, сизин гьаригиз товба этмеге ва Иса Месигьни аты булан, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртмагъа герексиз. Шолай этсегиз, Аллагь сизге Оьзюню Ругьун бережек. 39 Сизге, авлетлеригизге, шолай да йыракъдагъыланы гьарисине ва Рабби Аллагьыбыз Оьзюню янына чакъыражакъланы барына да бу сёзню берген, – дей Петер олагъа.
40 Петер олагъа дагъы да бир кёп сёзлер булан бувара ва:
– Оьзюгюзню бу пасат наслудан къутгъармагъа къарагъыз! – деп тилей.
41 Ону сёзюн къабул этгенлер барысы да, сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурталар. Шо гюн уьч мингге ювукъ адам Исагъа иман салгъанланы арасына къошула. 42 Олар элчилер уьйретеген Аллагьны каламына, бир-бири булан къатнашывгъа, экмек бёлюв адатны кютювге, дуа этивге даим амин туралар. 43 Оланы гьарисини къоркъуву бола, неге тюгюл элчилерден таба Аллагь хыйлы аламатлар ва муъжизатлар гёрсетген. 44 Исаны якъчылары чакъда-чакъда бирче жыйыла, оланы бары да заты ортакъ бола. 45 Малларын ва мюлклерин сатып, барына да тарчыкълыгъына гёре гьарисине пайлайлар. 46 Исаны якъчылары гьар гюн ибадатханада бирче жыйылалар. Уьйде гьакъ юрекден, сююнч булан экмек бёлюв адатны кютелер. 47 Аллагьгъа алгъыш эте ва бютюн халкъны разилигин къазаналар. Къутгъарылма сюегенлени Раббибиз гьар гюн сайын Исагъа иман салагъанлагъа къоша.
3
Петер сакъат садагъачыны сав эте
1 Бир керен Петер булан Югьан дуаны вакътисинде, гюндюз сагьат уьчде ибадатханагъа баралар. 2 Онда тувмадан акъсакъ бир адам бола. Ибадатханагъа гелегенлеге тиленсин деп, ону гьар гюн ибадатхананы «Гёзел къапу» деп айтылагъан къапусуну янына гелтирип салып гете болгъанлар. 3 Петерни ва Югьанны ибадатханагъа гирегенин гёрюп, бу адам олардан да садагъа тилемеге башлай. 4 Петер ва Югьан огъар тигилип къарай.
– Бизге бакъ, – дей Петер.
5 Бу адам, Петерден ва Югьандан бир зат алмагъа умутлап, олагъа тикленип къарай. 6 Петер огъар:
– Мени гюмюшюм де, алтыным да ёкъ, амма менде бар затны сагъа берермен. Назаретли Иса Месигьни атыны къудраты булан сен тур, юрю! – дей.
7 Сонг Петер ону онг къолун тутуп гётере. Бирден ону аякъларына ва тобукъларына гюч геле. 8 Атылып аякъгъа туруп, юрюмеге башлай. Сонг юрюй, чаба туруп, олар булан бирге ибадатханагъа гирип, Аллагьгъа макътав этмеге башлай. 9 Бютюн халкъ ону юрюме башлагъанын ва Аллагьгъа макътав этегенин гёре. 10 Бу ибадатхананы «Гёзел къапусуну» янында садагъа тилемек учун олтурагъан адам экенин таныйлар. Бу адамгъа болгъанны гёргенде, адамлар, къоркъуп, ажайып болуп къалалар.
Сулайманны гётермесини къырыйында Петерни сёйлевю
11 Бу адам Петерни ва Югьанны янындан таймай юрюй. Тамашалыкъ этген халкъ шо заман оланы янына – Сулайманны Гётермеси деп айтылагъан ерге жыйыла. 12 Шону гёргенде, Петер халкъгъа булай дей:
– Гьей Исрайылны халкълары, негер тамашалыкъ этесиз? Бизге оьзюбюзню къудратыбыз яда муъминлигибиз булан ону юрюйген этгенде йимик неге къарайсыз? 13 Ибрагьимни, Исгьакъны ва Якъубну Аллагьы, ата-бабаларыбызны Аллагьы Оьзюню Уланы Исаны макътавлу этди. Сиз буса Ону оьлюмге тарытдыгъыз, Пилат Ону азат этмеге токъташгъанда, Пилатны алдында сиз Ону инкар да этдигиз. 14 Аллагьгъа тапшурулгъан муъмин адамны инкар этип, адам оьлтюрген биревню азат этип сизге бермекни тиледигиз. 15 Сиз яшав берегенни оьлтюрдюгюз. Амма Ону Аллагь оьлюмден тирилтди, биз де шону шагьатыбыз. 16 Сиз гёрюп турагъан, таныма да таныйгъан бу адамны Исаны къудраты сав этди. Иса ва О береген иман булан бу сакъат сизин гёз алдыгъызда сав болду.
17 Гьали, гьей къардашлар, сизин башчыларыгъыз йимик, сиз де Исагъа этген къаршы ишлени билмей этгенни мен билемен. 18 Амма бары да пайхаммарлардан таба Месигь азап чегежегин алданокъ билдирген Аллагь Оьзю айтгъанын яшавгъа чыгъарды. 19 Гюнагьларыгъыз гечилсин учун, товба этип, Аллагьны ёлуна къайтыгъыз. Шо заман Раббибиз сизге парахат, сююнчлю вакътини бережек, 20 О сизин учун алданокъ белгилеген Месигьни – Исаны сизге йибережек. 21 Оьзюню бырынгъы сыйлы пайхаммарларындан таба Аллагь хыйлы алданокъ айтгъаны йимик, бары да зат этилгинче, Иса кёклерде къалып турмагъа герек. 22 Муса булай айтгъан: «Бизин Рабби Аллагьыбыз халкъыгъызны арасындан сизге мени йимик бир пайхаммар йибережек. О сизге айтагъан бары да затлагъа таби болмагъа герексиз. 23 Олай бир заман гележек – о пайхаммаргъа тынгламайгъан гьар адам халкъны арасындан ёкъ болажакъ».
24 Самуйылдан башлап ондан сонг болгъанларына ерли бары да пайхаммарлар шолай гюнлер болажагъы гьакъында алданокъ хабар бергенлер. 25 Сиз пайхаммарланы наслусусуз ва Аллагьны ата-бабаларыгъыз булангъы разилешивню варислерисиз. Аллагь Ибрагьимге булай деген: «Сени наслунгдан таба ер юзюндеги бары да инсанлагъа Аллагь рагьмулу болажакъ». 26 Сизин терс ёллагъа тюшме къоймай, тюз ёллагъа салмакъ учун, Аллагь, Оьзюню къуллукъчусун чыгъарып, башлап сизин яныгъызгъа йиберди.
4
Петер ва Югьан ягьудилени оьр мажлисинде
1 Петер ва Югьан халкъгъа сёйлеп турагъанда, оланы янына дин къуллукъчулар
[85], ибадатхананы къаравулчуларыны башчысы ва саддукейлер
[86] гелелер.
2 Петер ва Югьан инсанлар Иса йимик тирилежегин халкъгъа билдирелер. Шо саялы дин къуллукъчулар ва саддукейлер, ачувланып,
3 оланы туталар, ахшам вакъти экени саялы, эртен болгъунча туснакъгъа салып сакълайлар.
4 Петерни ва Югьанны сёзюне тынглагъанланы кёплери иман сала. Шолай адамланы санаву беш мингге ювукъ бола.
5 Артындагъы гюн халкъны башчылары, тамазалар
[87] ва дин алимлер Ерусалимде жыйылалар.
6 Шонда баш дин къуллукъчу Гьанна булан Кайафа, Югьан, Искендер, Гьаннаны башгъа къардашлары да бола.
7 Петерни ва Югьанны арагъа салып:
– Сиз бу адамны къайсы къудрат булан яда кимни аты булан сав этдигиз? – деп олардан сорав алалар.
8 Шо заман Аллагьны Ругьундан толгъан Петер олагъа булай дей:
– Гьей Исрайылны башчылары ва тамазалары! 9 Сиз бугюн сакъат адамгъа этилген яхшылыкъны ва о нечик сав этилгенни гьакъында бизден сорав ала болгъан сонг, 10 сизге барыгъызгъа да ва Исрайылны бютюн халкъына белгили болсун: сиз Оьзюн хачгъа илген, Аллагь оьлюмден тирилтген назаретли Иса Месигь берген гьакимлик булан шо адам саппа-сав болуп, сизин алдыгъызда эретуруп тура. 11 Сыйлы Язывларда Исаны гьакъында язылгъан йимик:
Усталар ташлап къойгъан таш кюрчюню аслу ташы болуп
токътады.
12 Башгъа гьеч бирев де къутгъармажакъ, бу кёкню тюбюнде инсанлагъа тапшурулгъан, бизин къутгъармагъа болажакъ дагъы гьеч бир ат ёкъдур.
13 Петерни ва Югьанны тартынмайгъанын гёрюп, олар охуп уллу билимлер алмагъан адамлар экенин англагъан заманда, Исрайылны башчылары ва тамазалары гьайранлыкъ этип къалалар. Иса сав заманында Ону булан бирче болгъанын да билелер. 14 Сав этген адамны Петер ва Югьан булан эретургъанын гёргенде, олагъа къаршы бир сёз де айтмагъа болмайлар. 15 Петерге ва Югьангъа ягьудилени оьр мажлисинден чыгъып гетмекни де буюруп, олар оьз арасында сёйлешмеге башлайлар.
16 – Бу адамлагъа биз не этме герекбиз? Олар бир уллу аламат иш гёрсетгени Ерусалимде яшайгъанланы барына да белгили. Ону биз инкар этме болмайбыз. 17 Амма бу хабар халкъны арасында дагъы да бек яйылмасын учун, олар Исаны гьакъында дагъы бирев булан да сёйлемесин деп, олагъа буйрукъ этейик, – дейлер.
18 Сонг оланы чакъырып, дагъы бир де Исаны гьакъында сёйлемесин деп буйрукъ этелер. 19 Амма Петер ва Югьан олагъа:
– Бир оьзюгюз ойлашып къарагъыз чы, Аллагьны алдында, Аллагь айтагъанны къоюп, сиз айтагъангъа артыкъ тынгламакъ тюз болурму? 20 Биз гёргенлерибизни ва эшитгенлерибизни айтмай турма болмасбыз, – деп жавап берелер.
21 Олагъа янгыдан къоркъувлар да берип, йиберип къоялар. Оланы такъсырламакъ учун, гьеч бир далил тапмайлар, неге тюгюл бютюн халкъ болгъан иш учун Аллагьгъа макътав эте. 22 Сав болгъан шо адамгъа къыркъ йылдан артыкъ бола болгъан.
23 Азат этилгенден сонг, Петер ва Югьан оьзленикилени янына гелип, баш дин къуллукъчулар ва тамазалар оьзлеге сёйлеген затланы олагъа айталар. 24 Шону эшитгенде, Исаны якъчылары бары да бир гёнгюлден Аллагьгъа булай дуа эте:
– Гьей Есибиз Аллагь! Кёклени де, ерлени де, денгизлени де, олардагъы бары да затны да Сен яратгъансан. 25 Сени къулунг болгъан атабыз Давут Ругьунгну таъсиринден авзу булан Сени сёзлерингни булай айтды:
Ят халкълар неге баш гётерелер, халкълар неге бош хыяллагъа
къуллукъ этелер?
26 Дюньяны пачалары неге баш гётерелер, бай-бийлер бирлешип,
Раббибизге ва Ону Месигьине неге къаршы чыгъалар?
27 Гертилей де, Гьирод ва Понтий Пилат, ят халкълар ва исрайыл халкъы булан бир болуп, Сени Танглагъанына, Сыйлы Къулунг Исагъа, къаршы чыкъдылар. 28 Олар Сени къудратынг ва айтгъанынг болмагъа герек деп алданокъ токъташдыргъан гьар затны гертилемек учун жыйылгъанлар. 29 Гьали де, я Раббибиз, олар бизге къоркъув берегенни Сен гёресен. Сени сёзюнгню къоркъунмай сёйлесин учун, Оьзюнгню къулларынга гюч бер дагъы. 30 Сыйлы къулунг Исаны аты булан аврувланы сав этмек учун, муъжизатлар ва аламатлар гёрсетмек учун кёмек эт.
31 Исаны якъчылары дуа этип битгенден сонг, олар жыйылып токътагъан ер чайкъала. Барысы да Аллагьны Ругьундан толуп, Аллагьны гьакъындагъы хабарны тартынмайлы, ачыкъдан-ачыкъ сёйлемеге башлай.
Бары да заты ортакъ
32 Бары да Исаны якъчыларыны юрегинде ва гёнгюлюнде бир зат бола. Оьз мюлкюнден бир затгъа да бирев де: «Бу меники», – деп айтмай. Оланы бары да заты ортакъ бола. 33 Элчилер Раббибиз Исаны оьлюмден тирилмеклигине гючлю кюйде шагьатлыкъ этелер ва оланы барына да Аллагь уллу рагьму эте. 34 Оланы арасында тарчыкълыкъгъа тюшген бирев де болмай. Неге тюгюл де, топуракъ ва уьй есилери, малын сатып, сатгъанда тюшген акъчаны гелтирип 35 элчилеге берелер. Бары да зат да гьар кимге тарыгъына гёре пайлана.
36 Кипрде тувгъан левийлерден
[88] чыкъгъан Юсуп деген бирев болгъан. Огъар элчилер Барнаба, демек «Ругьландырывчу» деп ат къойгъан болгъан.
37 О оьзюню мюлкю болгъан топурагъын сатып, акъчасын гелтирип элчилеге бере.
5
Гьанания ва Сафира
1 Гьанания деген бирев Сафира деген къатыны да булан мюлкюнден бир пайын сатгъан болгъан. 2 Къатыны булан разилешип, акъчаны бир пайын о оьзлеге къоя. Къалгъан акъчаны гелтирип, о элчилеге бере. 3 Петер огъар:
– Гьей Гьанания! Неге сен юрегинге иблис айтгъанны этдирип, Аллагьны Ругьуна ялгъан айтып, топурагъынгны сатгъанда тюшген акъчаны бир пайын яшырдынг? 4 Сатгъанча, о мюлк сеники тюгюлмю эди? Сатгъан сонг да шо акъча сеники тюгюлмю эди? Ялгъан айтмагъа сени не зат борчлу этди? Сен инсанлагъа тюгюл, Аллагьгъа ялгъан айтдынг, – дей.
5 Бу сёзлени эшитгенде, Гьанания йыгъылып оьлюп къала. Шону эшитгенлени барын да уллу къоркъув къуршай. 6 Сонг жагьиллер гелип, гебинлеп, ону гёммеге гьазирлейлер ва къыргъа алып чыгъып гёмелер.
7 Уьч сагьатдан сонг ону къатыны геле, тек о не болгъанын билмей. 8 Петер огъар:
– Айт чы магъа, топурагъыгъызны сиз шончакъыгъа сатгъанмы эдигиз? – деп сорай.
– Дюр, шончакъыгъа сатгъан эдик, – деп жавап бере о.
9 – Шолай сёйлешмеге ва Раббибизни Ругьун сынамагъа нечик болдугъуз? Сен эшик алдагъы авазланы эшитемисен? Шо авазлар – сени эрингни гёмюп гелегенлени авазлары. Олар сени де шонда элтежеклер, – дей Петер огъар.
10 Къатын, шоссагьатына Петерни аякъларына йыгъылып, жан бере. Ичине гирип гелген жагьиллер ону оьлгенин гёрелер. Къыргъа алып чыгъып, ону да эрини янына гёмелер. 11 Бары да Исаны якъчыларын ва бу затланы эшитгенлени барысын да уллу къоркъув къуршай.
Муъжизатлар ва аламатлар
12 Элчилер халкъны арасында кёп муъжизатлар ва аламатлар гёрсетелер. Исаны якъчылары барысы да бир йимик Сулайманны Гётермесини янында жыйылалар. 13 Бирев де олагъа къошулмагъа болушлукъ этмей, тек халкъ олагъа бек гьюрмет эте. 14 Раббибиз Исагъа иман салагъан халкъны – эренлени ва къатынланы – санаву баргъан сайын арта. 15 Шоллукъда, Петер янындан оьтюп барагъанда, дагъы болмаса ону гёленткиси сама аврувланы уьстюне тийсин деп, оланы орамлагъа чыгъарып, тёшеклени ва орунланы уьстюне салалар. 16 Ерусалимни айланасындагъы юртлардан да кёп халкъ геле. Олар оьзлени аврувлардан ва жинлерден азап чегип турагъан адамларын гелтирелер. Шо адамлар барысы да сав болалар.
Элчилени гьызарлайлар
17 Дин къуллукъчуланы башчысы ва ону булан бирге бары да саддукей дин бёлюгюнден болгъанлар оланы бек гюллейлер. 18 Олар элчилени тутуп, оланы шагьар туснагъына салалар. 19 Амма гече булан гелип, Раббибиз йиберген малайик туснакъны къапуларын ача ва оланы къыргъа чыгъара. 20 Малайик булай дей:
– Барыгъыз, ибадатханада токътап, сизин янгы яшавугъузну гьакъындагъы бары да затны бютюн халкъгъа айтыгъыз.
21 Буйрукъгъа тынглап, элчилер эртен тез гелип ибадатханагъа гире ва халкъгъа насигьат этмеге башлайлар. Дин къуллукъчуланы башчысы ва ону булангъылар гелгенде, олар ягьудилени оьр мажлисинде Исрайылны бары да тамазаларыны генгешин чакъыра. Сонг олар элчилени алып гелмеге оланы артындан туснакъгъа къуллукъчуланы йибере. 22 Амма туснакъгъа гелген къуллукъчулар онда элчилени тапмай. Къайтып гелип, шо гьакъда:
23 – Биз туснакъны тындырыкълы кюйде бегитилип тапдыкъ. Къаравуллар да къапуланы алдында токътагъан эдилер, амма къапуланы ачгъанда, ичинде бирев де табулмады, – деп билдирелер.
24 Бу сёзлени эшитгенде, къаравулланы башчысы ва баш дин къуллукъчулар бу не зат экен деп адап къалалар. 25 Сонг бирев гелип, олагъа:
– Сиз туснакъгъа салгъан адамлар ибадатханада халкъгъа насигьат этип туралар, – деп билдире.
26 Сонг къаравулланы башчысы, къуллукъчулары булан барып, гьеч гюч этмей, оланы къайтарып гелтире. Халкъ оьзлени таш урушгъа тутуп къоймасын деп, олар гюч къолламагъа къоркъалар. 27 Элчилени гелтирип, оьр мажлисни алдында тургъузалар. Дин къуллукъчуланы башчысы олагъа:
28 – Шо адамны гьакъында дагъы сёйлемегиз деп биз сизге къатты кюйде буваргъан эдик. Амма сиз айтагъаныгъызны Ерусалимни гьар ерине яйып юрюйсюз ва О адамны оьлюмю учунгъу такъсырны бизин уьстюбюзге салмагъа сюесиз, – дей.
29 Петер ва оьзге элчилер булай дей:
– Биз инсанлагъа тюгюл, Аллагьгъа таби болмагъа герекбиз! 30 Сиз хачгъа илип оьлтюртген Исаны аталарыбызны Аллагьы тирилтди. 31 Исрайылгъа товба этмеге ва гюнагьларындан гечме имканлыкъ болсун учун, Есибиз ва Къутгъарывчубуз этип, Аллагь, Ону Оьзюню онг ягъында олтуртуп, оьр даражалагъа чыгъарды. 32 Биз де шо затланы барысына да шагьатларбыз – биз де, Аллагьны Ругьу да. Аллагь Ругьун Оьзюне таби болагъанлагъа берди.
33 Бу сёзлени эшитгенде, олар бек къазапланып, элчилени оьлтюрмеге сюелер.
34 Оьр мажлисни ортакъчыларыны арасында бары да халкъ гьюрмет этеген дин алим, Гамалиел деген бир фарисей
[89] бола. Шо заманда о туруп йиберип, элчилени бир аз замангъа къыргъа чыгъарсын деп буюра.
35 Сонг о:
– Гьей Исрайылны халкъы, бу адамлагъа не этме сюегенигизни гьакъында яхшы кюйде ойлашып къарагъыз. 36 Мундан бираз алдынларда, оьзю уллу адамман деп, Тевда деген бирев чыкъгъан эди. Ону якълап, дёрт юзге ювукъ адам огъар къошулгъан. О адам оьзю оьлтюрюлген, ону якъчылары буса якъ-якъгъа чачылгъан, болмагъандай болгъан. 37 Ондан сонг, халкъны гьисабы алынагъан заманда, галилеялы Ягьуда деген бирев гелип арагъа чыгъып, хыйлы халкъны оьзюню янына тартды. О да оьлтюрюлдю, ону якъчылары буса чачылышып гетдилер. 38 Гьали мен сизге маслагьат этемен: бу адамлагъа тиймегиз, оланы йиберип къоюгъуз! Неге тюгюл де, буланы мурады ва этеген ишлери инсанлардан амалгъа геле буса, оьзлюгюнден де ёкъ болуп къалажакъ. 39 Эгер Аллагьдан амалгъа геле буса, оланы енгмеге сизин гючюгюз чатмас. Аллагьгъа къаршы ябушагъанлар болуп чыгъып къалмагъай эдигиз, – дей.
40 Олар Гамалиелни маслагьатына рази болуп, элчилени чакъырталар. Оланы къамучу булан тюйдюрюп ва Исаны гьакъында дагъы сёйлемесин деп буварып, чыгъарып йиберелер. 41 Исаны аты учун хорланмакълыкъгъа лайыкълы болгъанына сююнюп, элчилер оьр мажлисден чыгъып гетелер. 42 Гьар гюн ибадатханада оьзюнде ва уьйден уьйге барып, олар Иса Месигь экенни гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирегенин токътатмайлар.
6
Етти кёмекчи белгилене
1 Исаны якъчыларыны санаву артып тура. Оланы арасындан гелгинчи ягьудилер ерли ягьудилени уьстюнден арз этмеге башлайлар. Неге тюгюл де, оланы тул къатынлары гьар гюн пайланып берилеген ашарлыкъдан магьрюм этиле болгъан. 2 Шо заман он эки де элчи, бары да Исаны якъчыларын да чакъырып, булай дей:
– Бизге Аллагьны каламын билдирмекни къоюп, ашарлыкъны пайлавну гьайын этип айланмагъа яхшы тюгюл. 3 Гьали, гьей иман къардашлар, оьз арагъыздан яхшылыкъгъа айтылгъан, Аллагьны Ругьундан толгъан ва гьакъыллы етти адамны айырыгъыз. Олагъа шо къуллукъну тапшурайыкъ. 4 Биз буса дуа этивню ва Аллагьны каламын билдиривню гьайын этейик.
5 Бу таклифге барысы да рази болуп, олар Аллагьны Ругьундан толгъан ва имангъа къайтгъан Стефанны ва шолай да Филипни, Прогьорну, Никанорну, Тимонну, Парменни ва ягьуди динге айлангъан антиокиялы Николайны айыралар. 6 О адамланы элчилени алдына гелтирелер. Элчилер, оланы башларына къолларын салып, дуа этелер.
7 Шолайлыкъда, Аллагьны гьакъындагъы хабар бек яйыла. Ерусалимде Исаны якъчыларыны санаву баргъан сайын артып тербей, дин къуллукъчуланы кёплери де Исагъа иман салалар.
Стефанны туснакъ этиливю
8 Аллагь оьзюне савгъат этип къудратын берген Стефан буса халкъны арасында уллу муъжизатлар ва аламатлар гёрсете. 9 Азатланы синагогундан деп айтылагъан киринейлилерден ва искендериялылардан, киликиялылардан ва асиялылардан бирлери, Стефангъа къаршы чыгъып, ону булан эришмеге башлайлар. 10 Амма ону сёзюндеги гьакъылгъа ва Аллагьны Ругьу булан сёйлегенине оланы къаршы гючю болмай. 11 Шо заман олар, бир-бир адамланы тюпден таба сатып алып:
– Ону Мусагъа ва Аллагьгъа къаршы капир сёзлер айтгъанын биз эшитдик, – деп айтдыралар.
12 Олар халкъны, тамазаланы ва дин алимлени арасына питне салалар. Стефанны тутуп, ягьудилени оьр мажлисине элтелер. 13 Гелтирген ялгъан шагьатлары:
– Бу адам бу ибадатхананы да, Мусаны Къанунун да токътавсуз яман сёзлер айтып сёге. 14 Назаретли Иса ибадатхананы дагъытажакъ ва Муса бизге къойгъан адатланы алышдыражакъ деп айтгъанын да биз эшитдик, – дейлер.
15 Оьр мажлисде олтургъанланы барысы да Стефандан гёзлерин айырмай къарайлар. Олар Стефанны юзю малайикни юзюне ошап къалгъанын гёрелер.
7
Стефанны ягьудилени оьр мажлисиндеги сёйлевю
1 Шо заман дин къуллукъчуланы башчысы:
– Бу сёзлер тюзмю? – деп сорай.
2 Стефан булай жавап бере:
– Къардашлар, аталар, тынглагъыз! Атабыз Ибрагьим Гьарангъа гёчгюнче, Месопотамияда турагъанда, огъар макътавлу Аллагь гёрюнген.
3 Аллагь огъар: «Уьлкенгни ва къардашларынгны къоюп, Мен сагъа гёрсетежек уьлкеге бар», – деп айтды.
4 Шо заман Ибрагьим, килданилени
[90] уьлкесинден гетип, Гьаранда ерлешген. Атасы оьлгенден сонг, Аллагь Ибрагьимни гьали сиз яшап турагъан уьлкеге гелтирген.
5 Аллагь огъар варисликге бир къарыш сама да топуракъ бермеген. Ибрагьимни шо заман авлети болмаса да, гележекде шо топуракъланы оьзюне ва ону болажакъ наслуларына мюлк этип бережекге Аллагь ваъда этген.
6 Аллагь огъар: «Сени наслуларынг ят топуракъда яшажакълар, дёрт юз йылны узагъында оланы къул этежеклер ва олагъа зулму бережеклер.
7 Амма Мен оланы къул этген халкъны такъсырлажакъман. Олар шо ят топуракъдан чыгъып гетежеклер, сонг бу берген еримде де туруп, Магъа сужда этежеклер», – деп айтды.
8 Оьзю булан разилешгени саялы, Аллагь Ибрагьимге сюннет этивню тапшургъан. Ибрагьимден Исгьакъ тувгъанда, сегизинчи гюн ону сюннет этген. Сонг Исгьакъдан Якъуб тувгъан, Якъубдан да он эки уллу атабыз тувгъан.
9 Уллу аталарыбыз буса, гюллемекликден Юсупну къул этип, Мисриге сатып йибергенлер. Амма Аллагь ону булан болгъан 10 ва ону бары да балагьлардан къутгъаргъан. Аллагь огъар гьакъыл берген ва Мисрини пачасыны ягъындан рагьму гёрсетген. Пача да ону Мисриге ва оьзюню къаласына гьаким этип салгъан.
11 Бютюн Мисриге ва Гьанангъа ачлыкъ гелген ва уллу балагь къопгъан. Ата-бабаларыбыз ашарлыкъ табып болмагъан. 12 Мисриде ашлыкъ барны эшитгенде, Якъуб биринчи керен онда уланларын – бизин ата-бабаларыбызны – йиберген. 13 Олар онда экинчи керен гелгенде, Юсуп агъа-инилерине оьзюн танытгъан ва Мисрини пачасына Юсупну тайпа-тухуму белгили болгъан. 14 Юсуп да, хабар йиберип, атасы Якъубну ва бютюн тайпа-тухумун да (барысы да етмиш беш адамны) оьзюню янына чакъыртгъан. 15 Якъуб Мисриге гёчген. О ва ата-бабаларыбыз онда оьлгенлер. 16 Сигьемге гелтирилип, шегьемли Гьаморну уланларындан Ибрагьим гюмюш акъча берип сатып алгъан къабургъа гёмюлгенлер.
17 Аллагьны Ибрагьимге берген сёзю яшавгъа чыгъагъан вакътиси ювукълашгъан сайын, Мисридеги халкъыбызны санаву артып, кёп болгъан. 18 О заман Мисрини тахына Юсупну танымайгъан башгъа бир пача гелген. 19 О пача халкъыбызгъа къаршы гьиллалар юрютген, ата-бабаларыбызгъа зулму этген. Янгы тувгъан яшларын ташлатып, оланы оьлтюртмеге борчлу этген.
20 Шо заманларда Муса деген бек гёзел яш тувгъан. Атасыны уьюнде ону уьч ай битгинче сакълагъан. 21 Ону ташлагъан сонг, Мисрини пачасыны къызы алып, оьзюне улан этип сакълап оьсдюрген. 22 Муса мисрилилени бютюн илмусун уьйренген, сёзде ва ишде гючлю болгъан.
23 Оьзюне къыркъ йыл битгенде, о къардашларыны – Исрайылны халкъыны – янына бармагъа токъташгъан. 24 Оланы бирине негьакъ зулму этилегенни гёргенде, арагъа Муса къошулгъан, мисрилини оьлтюрюп, зулму этилеген адам учун оьч алгъан. 25 О оьзюнден таба Аллагь къардашларына къутгъарылыв йибергенни олар англар деп ойлагъан, амма олар англамагъанлар.
26 Артындагъы гюн оланы бирлери ябушагъанда, Муса гелип, оланы ярашдырма къарагъан ва: «Сиз чи къардашларсыз, бир-биригизни хатирин неге къалдырасыз?» – деп сорагъан. 27 Амма тюз тюгюл адам, Мусаны теберип: «Бизин уьстюбюзге гьаким ва дуванчы этип сени ким салгъан? 28 Тюнегюн бир мисрилини оьлтюргенинг йимик, мени де сама оьлтюрмеге сюймеймисен?» – деп сорагъан. 29 Бу сёзлени эшитгенде, Муса Мисриден Мидиян уьлкесине къачгъан. Онда яшагъан ва эки уланны атасы болуп токътагъан.
30 Арадан къыркъ йыл оьтгенден сонг, Синай тавну ювугъундагъы дангылда янагъан тегенек уьлкюню ялыныны ичинде огъар бир малайик гёрюнген. 31 Муса гёрген затларына гьайранлыкъ этип къалгъан. Къарамагъа деп бираз ювукъ баргъанда, Раббибизни: 32 «Мен сени ата-бабаларынгны Аллагьыман, Ибрагьимни, Исгьакъны ва Якъубну Аллагьыман», – деген сеси эшитилген. Къоркъмакълыкъдан къартыллай туруп, Муса уьлкюге багъып дагъы къарап болмагъан.
33 Раббибиз огъар: «Аякъгийимлерингни чеч! Сен токътагъан ер – сыйлы топуракъ. 34 Мен Мисриде Мени халкъыма зулму этилегенин гёрдюм ва ону агь чегегенин эшитдим. Ону къутгъармакъ учун гелгенмен. Энни бар, Мен сени къайтарып Мисриге йиберемен», – деген.
35 О оьзюне адамлар: «Бизин уьстюбюзге гьаким ва дуванчы этип сени ким салгъан?» – деп айтгъан ва оьзюн инкар этген тап шо Мусадыр. О Аллагь оьзюн тегенек уьлкюдеги малайикден таба гьаким ва къутгъарывчу болсун деп йиберген тап шо Мусадыр. 36 Муса, Мисриде Къызыл денгизде ва дангылда къыркъ йылны узагъында муъжизатлар ва аламатлар гёрсете туруп, оланы Мисриден чыгъаргъан. 37 Исрайыл халкъына: «Аллагь сизге оьз къардашларыгъызны арасындан мени йимик бир пайхаммар чыгъаражакъ», – деген Мусадыр. 38 Дангылда жыйылгъанланы арасында яшагъан, Синай тавда малайик булан сёйлеген ва ата-бабаларыбыз булан бирче болгъан, яшав береген сёзлени алып бизге берген Мусадыр.
39 Ата-бабаларыбыз огъар таби болмагъа сюймегенлер, ону инкар этгенлер ва юреклерин Мисриге бакъдыргъанлар. 40 Олар Гьарунгъа: «Бизге бизин алып юрюйген аллагьлар ярат. Бизин Мисриден алып чыгъаргъан шо Мусагъа не болгъанны биз билмейбиз», – дегенлер. 41 Шо гюнлерде бир бузавгъа ошатып, олар сужда этмеге деп, бир таш келпет яратгъанлар. Огъар къурбанлар этип, оьз къоллары булан ясагъан затдан къувангъанлар. 42 Аллагь буса, олагъа арт берип, оланы кёклердеги юлдузлагъа сужда этип турмагъа къойгъан. Пайхаммарланы китабында язылгъан кюйде:
Гьей Исрайылны халкъы! Къыркъ йылны узагъында дангылда
сойгъан гьайванларыгъыз ва этген къурбанларыгъыз
Магъамы эди?
43 Сиз оьзюгюз булан Мологьну чатырын, аллагьыгъыз Рефанны
юлдузун ва сужда этмек учун оьзюгюз этген келпетлени
алып юрюдюгюз.
Шогъар гёре Мен сизин Бабилни ари янына чыгъарып
йибережекмен.
44 Дангылда ата-бабаларыбызны Аллагьны гьакълыгъына шагьатлыкъ этеген чатыры болгъан. Мусагъа оьзюне гёрсетилген уьлгю булан шо чатырны этмеге Аллагь уьйретген. 45 Сонг шо сыйлы чатырны оьзлени аталарындан алгъан бизин ата-бабаларыбыз оьзлер булан алып юрюгенлер. Аллагь оьзюню уьстюнде яшайгъан халкъны къувалагъан топуракъны ата-бабаларыбыз Нунну уланы Исаны башчылыгъы булан елегенлер. Давут пача болуп турагъан замангъа ерли чатыр шолай тургъан. 46 Давут Аллагьны разилигин алгъан. Аллагь ягьудилени арасында болсун учун, Давут Огъар бир макан тикмеге изну тилеген. 47 Шо маканны буса Сулайман къуруп берген.
48 Амма Аллагьу-Таала инсанланы къоллары булан ишленген уьйлерде яшамай. Пайхаммар да язгъаны йимик:
49 Раббибиз булай дей: Кёклер Мени тахымдыр, аякъларым
басылагъан ер ер юзюдюр.
Сиз Магъа нечик уьй къуражакъсыз? Яда рагьатланмакъ учун ер
Магъа къайда болажакъ?
50 Мени къолум булан тюгюлмю бары да зат яратылгъаны?
51 Гьей хыр тутуп къалагъанлар, Аллагьгъа юрегин салмайгъанлар ва Ону сёзюне къулакъ асмайгъанлар! Сизин ата-бабаларыгъыз йимик, сиз де даим Аллагьны Ругьуна къаршы чыгъасыз! 52 Ата-бабаларыгъыз пайхаммарланы къайсын гьызарламагъан? Олар Муъминни гележегин алданокъ билдиргенлени де оьлтюргенлер. Сиз де гьали Ону Оьзюне хыянатлыкъ этгенсиз ва оьлтюргенсиз. 53 Сизге малайиклерден таба Къанун йиберилген эди, амма сиз огъар таби болмадыгъыз.
Стефан таш урушгъа тутула
54 Бу сёзлени эшитгенде, оланы къазапланып, ачувундан тишлери къыжырай. 55 Аллагьны Ругьундан толгъан Стефан кёклеге багъып гёз къарата, онда Аллагьны макътавлу нюрюн ва Ону онг ягъында токътагъан Исаны гёре. 56 О:
– Муна мен ачылгъан кёклени ва Аллагьны онг ягъында токътагъан Инсанны Уланын гёремен, – дей.
57 Олар къулакъларын тыгъып, гючлю кюйде къычыра туруп, барысы да бирче ону уьстюне чаба. 58 Ону шагьардан тышгъа чыгъарып, таш урушгъа тута. Шагьатлыкъ этгенлер буса, уьстюндеги опуракъларын чечип, Савул деген бир жагьил адамны алдына салалар. 59 Олар оьзюн таш урушгъа тутгъанда, Стефан:
– Я Рабби Иса, Сен мени ругьумну ал! – деп тилей. 60 Сонг, о тизлеринден чёгюп, гючлю сес булан: – Я Рабби, бу гюнагьы учун олагъа такъсыр этме, – дей. Шону да айтып, Стефан жан бере.
8
1 Савул да Стефанны оьлтюрюлмеклигине рази бола.
Шо гюн Ерусалимдеги Исаны якъчыларына къаршы бек уллу гьызарланыв башлана. Элчилерден къайрылары барысы да Ягьудеяны ва Самарияны якъ-ягъына чачылышып гетелер. 2 Бир-бир динагьлю адамлар, Стефанны гёмюп, огъар бек къычырып йылап яс этелер. 3 Савул буса Исаны якъчыларына къаршы ябушув башлай ва уьйден уьйге гирип, эренлени ва къатынланы сюйреп чыгъарып, туснакъгъа тыгъа.
Элчилер Самарияда Сююнч Хабарны билдирелер
4 Исаны къувалангъан якъчылары, къайда барса да, бары да ерлерде Аллагьны каламын билдирелер. 5 Филип, Самариядагъы бир шагьаргъа гелип, ондагъылагъа Месигьни гьакъында билдирмеге башлай. 6 Филипни сёйлейгенине ва гёрсетеген муъжизатларына къарап, халкъ огъар тергевлю кюйде тынглай. 7 Шо жинлер жинли адамланы бир кёплеринден бек яман аваз этип, акъырып чыгъа, тербенип болмайгъан хыйлы аврувлулар ва акъсакълар сав болалар. 8 Бу шагьарда уллу сююнч бола.
9 Самарияда тезден берли сигьручулукъ булан машгъул болуп, бу шагьарны халкъын тамашагъа къалдырагъан Симон деген бир адам болгъан. Оьзю этеген сигьрулар булан макътанып, о оьзюн уллу бир адам деп гьисап эте болгъан. 10 Лап гиччиден лап уллугъа ерли бары да халкъ огъар тамаша болгъан. «Бу адамда Аллагьны уллу къудраты деп айтылагъан къудрат бар», – деп сёйлей. 11 Адамлар огъар кёп замандан берли сигьрулары булан оьзлени тамаша этегени саялы тынглайлар. 12 Аллагьны гьакимлиги ва Иса Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирген Филипге инангъанда, бир кёп эренлер булан къатынлар, сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурта. 13 Симон оьзю де иман сала ва сувгъа чомдуртуп, оьзюн Аллагьгъа тапшурта. Филип этеген муъжизатланы гёрюп ва уллу гючге тамаша болуп, ону артындан айрылмай юрюй.
14 Самарияны халкъы Аллагьны гьакъындагъы хабарны къабул этгенин эшитгенде, Ерусалимдеги элчилер оланы янына Петерни ва Югьанны йиберелер. 15 Мунда гелгенде, олар иман салгъанлагъа Аллагьны Ругьу берилсин деп дуа этелер. 16 Неге тюгюл де, иман салгъанланы, Раббибиз Исаны аты булан сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшуртгъан буса да, оланы бирине де Аллагьны Ругьу берилмеген болгъан. 17 Петер ва Югьан оланы уьстюне къолларын салалар ва олагъа Аллагьны Ругьу бериле.
18 Адамланы уьстюне къолларын салмакъ булан олагъа Аллагьны Ругьу берилегенни гёргенде, Симон элчилеге гелтирип акъча бермеге къарай.
19 – Уьстюне къолумну салып, адамгъа Аллагьны Ругьун бермеге болагъан шолай къудратны магъа да беригиз, – деп тилей о.
20 Петер буса огъар булай дей:
– Аллагьны савгъатын акъчагъа сатып аларман деп ойлаша бусанг, акъчанг да сени булан бирче ёкъ болсун! 21 Биз этеген къуллукъну этмеге сени гьеч гьакъынг ёкъ. Неге десе, Аллагьны алдында сени юрегинг тюз тюгюл. 22 Бу пислигингни къой, Раббибизден тилесенг, балики, юрегингдеги шолай хыялларынг саялы О сенден гечер. 23 Мен гёремен: сен бек яман гюнчюлюкню ва гюнагьны есирисен.
24 – Мени учун Раббибизге сиз де тилегиз: сиз айтгъан затланы бири де мени башыма гелмесин, – деп тилей Симон олагъа.
25 Элчилер оьзлер гёрген затланы барын да адамлагъа хабарлайлар. Раббибизни гьакъындагъы хабарны билдире туруп, Ерусалимге къайталар ва ёл уьстде Самарияны бир хыйлы юртларында Сююнч Хабарны билдирелер.
Филип ва эфиоп
26 Раббибиз йиберген малайик гелип, Филипге:
– Тур, Ерусалимден Газагъа багъып барагъан къыбла ёлгъа чыкъ, – дей. (Шо ёл бош ерден оьте болгъан.)
27 Филип туруп гете. Ёлда о бир адамгъа къаршылаша. Шо адам Эфиопияны пача къатыныны бары да хазналарын сакълайгъан эфиопиялы бир бичилген вазир болгъан. О Аллагьгъа сужда этмеге деп Ерусалимге гелип, 28 шо ёл булан къайтып оьз уьлкесине гетип бара болгъан. Къайтыв ёлунда о арбасында да олтуруп, Ешая пайхаммарны китабын охуй. 29 Шо заман Аллагьны Ругьу Филипге:
– Арбагъа ювукъ барып, ону булан янаша юрю, – дей.
30 Филип арбагъа ювукълашгъанда, эфиоп Ешая пайхаммарны китабын охуйгъанын эшите.
– Сен не охуйгъанынгны англаймысан? – деп сорай о.
31 – Англатмаса, мен нечик англайым? – деп, о Филипни арбагъа минип оьзюню янында олтурмагъа чакъыра.
32 Сыйлы Язывлардан о бу сёзлени охуй болгъан:
Ону къойну йимик соймагъа элтгенлер ва къозу оьзюн
къыркъагъанланы алдында тилсиз болуп токътайгъанда
йимик, О Оьзюню авзун да ачмагъан.
33 Ону ер этген ва О адилли дувандан магьрюм къалгъан.
Ону наслулары гьакъда ким айтма болур, неге тюгюл де Ону
дюньядагъы яшаву битген.
34 Эфиоп Филипге:
– Айт магъа, пайхаммар мунда кимни гьакъында айта: оьзюню гьакъындамы яда башгъа биревню гьакъындамы? – деп сорай.
35 Шо заман Филип айтмагъа башлай ва Сыйлы Язывланы шо еринден башлап огъар Исаны гьакъындагъы Сююнч Хабарны англата. 36 Оьзлени ёлун узата туруп, олар бир сув бар ерге гелелер. Къуллукъчу огъар:
– Къара чы, мунда сув да бар. Сувгъа чомдуртуп, магъа оьзюмню Аллагьгъа тапшуртмагъа дагъы башгъа не тарыкъ? – деп сорай. [
37 ]
[91]38 Эфиоп арбаны токътатмагъа буюра. Филип ва эфиоп сувгъа гирелер. Филип, ону сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшура.
39 Олар сувдан чыкъгъанда, Раббибизни Ругьу бирден Филипни о ерден алып гете. Эфиоп ону дагъы гёрмей. Оьзю буса сююне туруп барагъан ёлун узата
[92].
40 Филип сонг Азотда гёрюне. Къайсариягъа гелгинче, юртдан юртгъа барып, Сююнч Хабарны билдире.
9
Савулну имангъа къайтыву
1 Савул буса алда йимик, Раббибизни якъчыларына къоркъув берип тура, оланы оьлтюрмеге сюе. О дин къуллукъчуланы башчысыны янына барып, 2 Шам деген шагьардагъы синагоглагъа кагъызлар язмакъны тилей. Бу кагъызлар Савулгъа Шамда, Исаны ёлунда юрюйгенлени тапса, эргиши яда къатынгиши буса да, оланы тутуп, байлап, Ерусалимге гелтирмеге ихтияр бере болгъан. 3 Савул Шамгъа ювукълашып барагъанда, огъар бирден кёкден тюшюп гелеген бир шавла гёрюне. 4 Савул ерге йыгъыла ва:
– Савул, Савул! Мени не учун гьызарлайсан? – дейген сесни эшите.
5 – Я Рабби, Сен кимсен? – деп сорай Савул.
– Сен гьызарлайгъан Исаман. 6 Гьали буса тур, шагьаргъа бар, сен не этме герек болажагъы сагъа онда айтылажакъ, – дей Иса.
7 Савулну ёлдашлары тили тутулгъандай болуп токътайлар. Олар тавушну эшитсе де, биревню де гёрмейлер. 8 Савул ерден гётерилгенде, гёзлерин ачып къарай, амма бир зат да гёрмей. Ёлдашлары, ону къолундан тутуп, Шамгъа гелтирелер. 9 Уьч гюнню узагъында ону гёзлери гёрмей, о бир зат да ашамай ва ичмей.
10 Шамда Исаны Гьанания деген бир якъчысы болгъан. Раббибиз огъар бир гьайран гёрюнюшде:
– Гьанания! – дей.
– Мунаман, Раббим, – деп жавап бере о.
11 – Тур, Тувра деген орамгъа бар. Ягьуданы уьюнде Савул деген Тарс шагьарлы биревню ахтар. О гьали онда дуа этип тура. 12 Савул гьайран гёрюнюшде, Гьанания деген бир адам янына гелип, янгыдан гёреген болсун деп, оьзюне къолларын салгъанын гёрдю, – дей Раббибиз огъар.
13 – Раббим, мен бу адамны гьакъында кёп эшитгенмен. Ерусалимде Сени халкъынга о этген зулмуланы да эшитгенмен. 14 Мунда буса о, Сагъа сужда этегенлени барын да тутмакъ учун, баш дин къуллукъчулардан гьакимлик булан гелген, – дей Гьанания.
15 Амма Раббибиз огъар:
– Бар! О адам, ят халкъланы, оланы пачаларыны, Исрайылны халкъыны алдында Мени атымны белгили этмек учун Мен сайлагъан къуллукъчудур. 16 Мен саялы нечакъы азап чекмеге тюшежегин огъар Оьзюм гёрсетежекмен, – дей.
17 Гьанания гетип, шо уьйге гире. О Савулну уьстюне къолларын салып:
– Савул, къардашым, гелеген ёлунгда сагъа гёрюнген Раббибиз Иса, сен янгыдан гёреген болсун ва сен Аллагьны Ругьундан толсун деп, мени йиберди, – дей.
18 Шоссагьат ону гёзлеринден бир пердев йимик зат тайгъандай болуп, о янгыдан гёреген болуп къала. О да туруп, сувгъа чомдуртуп, оьзюн Аллагьгъа тапшурта. 19 Сонг Савул ашай ва шоссагьат огъар къайтып гюч геле.
Савул Шамда ва Ерусалимде Сююнч Хабарны билдире
Савул Исаны якъчылары булан бир нече гюн Шамда къала. 20 Шоссагьат синагоглагъа барып, Иса Аллагьны Уланы экенин билдирмеге башлай. 21 О сёйлейгенни эшитгенлер барысы да, гьайранлыкъ этип:
– Ерусалимде Исагъа сужда этегенлени ёкъ этмеге айланагъан бу адам тюгюлмю эди? Мунда да о шолайланы тутуп, байлап, баш дин къуллукъчулагъа бермек учун гелмегенми? – деп сёйлейлер.
22 Савул буса Сююнч Хабарны баргъан сайын гючлю билдире. Иса Месигь экенине инандырып о гелтиреген далиллер Шамда яшайгъан ягьудилени эсер-месер эте.
23 Арадан хыйлы гюнлер гетип, ягьудилер Савулну оьлтюрмеге сёйлеше. 24 Амма Савулгъа оланы шо хыялы белгили бола. Олар буса ону оьлтюрмек учун, гечеси-гюню булан шагьарны къапуларын сакълап туралар. 25 Амма Савулну якъчылары гече булан геле, четенге де салып, ону шагьарны барусундагъы ярылывдан таба тюпге тюшюрелер.
26 Ерусалимге гелип, Савул онда Исаны якъчыларыны арасына къошулмагъа къарай. Олар буса Савулдан къоркъалар, неге тюгюл о Исаны якъчысы экенине инанмайлар. 27 Барнаба буса, ону алып, элчилени янына гелтире. Барнаба олагъа Шамны ёлунда Савулгъа Раббибиз гёрюнгенни, Раббибиз ону булан сёйлегенни, Шамда Савул тартынмай Исаны гьакъында Сююнч Хабарны билдиргенни айта. 28 Ерусалимде эркин кюйде айлана туруп, Раббибизни гьакъында тартынмай сёйлей туруп, Савул олар булан къала. 29 О грек тилде сёйлейген ягьудилер булан сёйлей ва эрише. Олар да ону оьлтюрмеге къарайлар. 30 Иман къардашлары буса шону билгенде, ону Къайсариягъа элтип, ондан таба Тарсгъа багъып ёлгъа салалар.
31 Сонг бютюн Ягьудеядагъы, Галилеядагъы ва Самариядагъы Исаны якъчылары учун парахат заман геле. Олар Раббибизни къоркъувуну тюбюнде турагъаны ва Аллагьны Ругьу олагъа ругь якъдан гюч бере. Шолайлыкъда, оланы санаву даим артып тербей.
Энейни сав болуву
32 Бары да ерлеге барып айлана туруп, Петер Лидда деген юртда яшайгъан Аллагьны халкъыны янына да бара. 33 Онда о Эней деген бир адамны таба. Бу адамны санлары тербенмейген болуп тёшекде ятагъаны сегиз йыл бола болгъан. 34 Петер огъар:
– Эней, Иса Месигь сени сав эте. Ятывунгдан туруп, ону жый, – дей.
О да шоссагьат тура. 35 Лидда булан Шаронда яшайгъанлар барысы да ону гёрюп, Раббибизни якъчылары болалар.
Табитаны тириливю
36 Яффа деген шагьарда Табита (грекче «Дорка»
[93]) деген бир къатынгиши яшай болгъан. О Исаны якъчысы болгъан. О кёп яхшы ишлер де эте, пакъырлагъа садагъа да бере болгъан.
37 Шо гюнлерде о авруп оьлюп къала. Ону жувуп, оьрдеги уьйге салалар.
38 Лидда Яффадан ончакъы йыракъ болмагъан. Петер Лиддада экенни эшитип, Исаны якъчылары ону артындан эки адам йиберелер. Олар Петерге:
– Тезликде бизин булан гел, – деп тилей.
39 Петер олар булан бара. Гелгенде, ону оьрдеги уьйге алып баралар. Бары да тул къатынлар, Петерни къуршап алып, Табита оьзлер булан турагъанда тикген гёлеклени ва опуракъланы огъар гёрсетип йылайлар. 40 Уьйдегилени барын да къыргъа чыгъарып, Петер, тизден туруп, дуа этмеге башлай. Сонг оьлюге багъып бурулуп:
– Табита, тур! – дей.
О да гёзлерин ача ва Петерни гёргенде, туруп, олтура. 41 Къолун узатып, Петер ону эретургъуза. Сонг Аллагьны халкъын ва тул къатынланы ичине чакъырып, олагъа Табитаны сав экенин гёрсете. 42 Бу иш бютюн Яффагъа белгили бола. Бир кёплер Раббибизге иман салалар. 43 Петер Яффада сакътиян ишлейген Симон деген бир адамны уьюнде дагъы да бир хыйлы гюнлер къала.
10
Петер ва Корнилий
1 Къайсарияда италиялы деп айтылагъан асгер бёлюгюнде юз асгерни башчысы болуп къуллукъ этеген Корнилий деген бирев болгъан. 2 Савлай агьлюсю йимик, о да динагьлю ва Аллагьдан къоркъагъан гиши болгъан. О халкъгъа кёп садагъа бере болгъан ва Аллагьгъа кёп дуа эте болгъан. 3 Бир керен гюндюз сагьат уьчлеге ювукъ вакътиде, ону гёзюне Аллагь йиберген малайик гёрюнюп, огъар:
– Корнилий! – дей.
4 Бек къоркъма да къоркъуп, огъар багъып гёзлерин гётерип, Корнилий:
– Не бар, я бийим? – деп сорай.
Малайик огъар булай дей:
– Аллагь сени дуаларынгны эшитди ва берген садагъаларынгны къабул этди. 5 Гьали Яффагъа адамлар йиберип, оьзюне Петер деп де айтылагъан Симон деген адамны мунда гелтир. 6 О Симон деген сакътиян устаны уьюнде токътагъан. Ону уью буса денгиз ягъада.
7 Оьзю булан сёйлеген малайик гетгенде, Корнилий къуллукъчуларындан экевюн ва инг ювукъ бир динагьлю асгерин чакъыра. 8 Эки де къуллукъчусуна ва бир асгерине бары да затны айтып, оланы Яффагъа йибере.
Петерге гёрюнген гьайран гёрюнюш
9 Артындагъы гюн олар шагьаргъа ювукълашып гелегенде, тюш вакътиде дуа этмек учун, Петер къалкъыгъа чыгъа. 10 О бек ач болуп, ашамагъа сюе. Аш гьазирленип турагъан вакътини ичинде Аллагь огъар гьайран гёрюнюш гёрсете. 11 О кёклер ярылып эки ачылгъанны ва дёрт де мююшюнден тутулуп ерге тюшюп гелеген бир уллу кетен шаршавгъа ошайгъан затны гёре. 12 Шону уьстюнде ерде яшайгъан гьар тюрлю дёрт аякълы гьайванлар, сюйкелип юрюйген жанлар ва кёкден учагъан къушлар бола. 13 Сонг огъар:
– Петер, тур, буланы союп аша, – деген бир сес эшитиле.
14 – Болмас, Раббим! Мен бир заманда да мурдар яда гьарам затланы ашамагъанман, – деп жавап бере Петер.
15 Шо заман бирдагъы керен огъар:
– Аллагь таза этген затланы сен мурдар гьисап этме, – деген бир сес эшитиле.
16 Шолай уьч керен такрарланып, шоссагьат бары да къайтып кёкге гётериле. 17 Петер оьзю гёрген затлар нени англатагъанны гьакъында ойлашып турагъанда, Корнилий йиберип гелген адамлар, сорап Симонну уьюн табып, къапуну алдына гелип токътайлар. 18 Олар:
– Оьзюне Петер деп де айтылагъан Симон мунда тюгюлмю? – деп къычырып сорайлар.
19 Петер гёрген затларыны гьакъында ойлашып турагъанда, Аллагьны Ругьу огъар:
– Петер, сени ахтарагъан уьч адам бар. 20 Туруп тюпге тюшюп, бир де шеклик этмей, олар булан бар. Оланы Мен йибергенмен, – дей.
21 Тюпге тюшюп, Петер:
– Сиз излейген адам менмен. Не къуллугъугъуз болуп гелгенсиз? – деп сорай.
22 – Бизин бютюн ягьуди халкъ оьзюне абур этеген, муъмин, Аллагьдан къоркъагъан адам болгъан юз асгерни башчысы Корнилий йиберген. Оьзюню уьюне сени чакъырып, сени сёзлеринге тынгласын деп, огъар сыйлы малайик буюргъан, – деп жавап бере олар.
23 Сонг Петер, уьч де адамны уьйге чакъырып, къонакъ эте. Артындагъы гюн олар булан бирче ёлгъа чыгъа. Яффадагъы иман къардашларыны бирлери де ону булан бирче гетелер. 24 Артындагъы гюн олар Къайсариягъа гелелер. Корнилий буса, оьзюню къардашларын ва ювукъ къурдашларын чакъырып, оланы къаравуллап тура болгъан. 25 Петер уьйге гиргенде, Корнилий ону алдында ер бавурлап ятып къаршылай ва огъар сужда эте. 26 Петер:
– Тур, мен де сени йимик бир инсанман, – деп, ону тургъуза.
27 Корнилий булан сёйлей туруп, Петер уьйге гире ва онда жыйылгъан кёп адамланы гёре. 28 Олагъа булай дей:
– Ят халкълар булан къатнашмакъ, оланы янына бармакъ ягьудилер учун ярамайгъанны сиз яхшы билесиздир. Амма Аллагь биревню де гьарам санамагъа ярамайгъанны магъа гёрсетди. 29 Шо саялы чакъырып артымдан гелген сонг, мен мунда бир сёзсюз гелдим. Гьали мен сизге сорайман: мени сиз не учун чакъырдыгъыз?
30 Корнилий булай жавап бере:
– Дёрт гюн алда, лап шулай заман, тюшде сагьат уьч вакътиде, мен уьюмде дуа этип тура эдим. Бирден мени алдымда уьстюне йыртыллайгъан опуракълар гийген бир адам гёрюндю. 31 О: «Корнилий! Аллагь сени дуангны эшитди ва берген садагъаларынгны къабул этди. 32 Гьали Яффагъа адамлар йибер, онда денгиз ягъада Симон деген сакътиян устаны уьюнде токътагъан оьзюне Петер деп де айтылагъан Симонну чакъырт», – деп айтды. 33 Шоссагьат мен сени артынгдан адамлар йибердим, сен де гелип яхшы этдинг. Гьали биз барыбыз да Аллагьны алдында жыйылгъанбыз. Сен бизге айтсын деп, Раббибиз буюргъан гьар затгъа тынгламагъа сюебиз.
34 Петер булай сёйлемеге башлай:
– Мен Аллагь, гертилей де, инсанланы айырмайгъанын англадым. 35 О гьар миллетни арасындан Оьзюнден къоркъагъанланы ва гьакъ ишлер этегенлени къабул эте. 36 Исрайылны халкъына О йиберген хабарны сиз билесиз. Аллагь бизин Оьзю булангъы ярашывлугъуну гьакъындагъы Сююнч Хабарны Иса Месигьден таба йиберген. Иса бары да халкъны Раббисидир. 37 Ягьияны, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмакъ учун этген чакъырывундан сонг, Галилеядан башлап, бютюн Ягьудеяда бираз алда болуп гетген агьвалатланы да сиз билесиз. 38 Аллагь назаретли Исагъа Оьзюню Ругьун ва къудрат берген. Шо заман Иса яхшы ишлер эте туруп, оьзлеге иблис зулму этип турагъанланы барын да сав эте туруп айланагъанда, Аллагь Ону булан болгъанын да сиз билесиз.
39 Ягьудилени уьлкесинде ва Ерусалимде Иса этген бары да ишлеге биз де шагьатбыз. Амма ягьудилер Исаны хачгъа илип оьлтюргенлер. 40 Буса да оьлюп уьчюнчю гюн, Аллагь Ону тирилтип, халкъгъа гёрюнмеге буюргъан. 41 Бютюн халкъгъа тюгюл, янгыз Аллагьны янындан алданокъ сайлангъан шагьатлагъа, демек бизге – оьлюмден тирилген сонг Оьзю булан ашагъанлагъа ва ичгенлеге – ачыкъдан гёрсетген. 42 Иса бизге савлар булан оьлюлени уьстюне дуван этмек учун Аллагьны янындан салынгъанны адамлагъа билдирмеге ва шагьатлыкъ этмеге буюргъан. 43 Исагъа иман салгъан гьар кимни гюнагьлары Ондан таба гечилежек деп, бары да пайхаммарлар шагьатлыкъ этелер.
44 Петер бу сёзлени сёйлеп турагъанда, ону сёзлерине тынглагъанланы барысы да Аллагьны Ругьундан тола. 45 Аллагьны Ругьу ят халкълагъа да берилгенни гёрюп, Петер булан бирче гелген Исаны ягьудеялы якъчылары гьайран болуп къалалар. 46 Неге тюгюл де, олар ят халкълар, гьар тюрлю тиллерде сёйлеп, Аллагьгъа алгъыш этегенин эшителер. 47 Шо заман Петер:
– Бу адамланы сувгъа чомдуртуп, Аллагьгъа тапшуртмагъа къоймай токътатмагъа яраймы? Олар да чы бизин йимик Аллагьны Ругьундан толгъанлар, – дей.
48 Петер оланы, Иса Месигьни аты булан сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурсун деп буюра. Сонг олар Петерге оьзлер булан дагъы да бир нече гюнлер къалсын деп тилейлер.
11
Петерни Ерусалимдеги жыйындагъы сёйлевю
1 Элчилер ва бютюн Ягьудеядагъы иман къардашлар Аллагьны гьакъындагъы хабарны ят халкълар да къабул этгенин эшителер. 2 Шо саялы Петер Ерусалимге гелгенде, Исаны ягьуди якъчылары ону айыпламагъа башлайлар.
3 – Сен сюннет этилмегенлени уьйлерине гирип, олар булан ашадынг, – дейлер олар.
4 Петер олагъа болгъан ишни барын да гезик булан англатмагъа башлай:
5 – Мен Яффа шагьарда дуа этип тура эдим. Аллагь магъа гьайран гёрюнюш гёрсетди: дёрт де мююшю тутулгъан бир уллу кетен шаршавгъа ошайгъан зат кёкден тюшюп тувра мени уьстюме багъып геле эди. 6 Ону уьстюне къарагъанда, гьар тюрлю гьайванланы, къыр жанланы, йыланланы ва къушланы гёрдюм. 7 Сонг мен: «Петер, тур, буланы союп аша», – деген сесни эшитдим. 8 Мен: «Болмас, Раббим! Мен бир заманда да мурдар яда гьарам затланы ашамагъанман», – деп жавап бердим. 9 Кёкден гелеген сес: «Аллагь таза этген затланы сен мурдар гьисап этме», – деп бирдагъы да билдирди. 10 Шолай уьч керен такрарланды, сонг шолар барысы да къайтып кёкге гётерилип гетди.
11 Шоссагьат Къайсариядан мени яныма йиберилип гелген уьч адам мен турагъан уьйню алдына гелип токътады. 12 Аллагьны Ругьу магъа олар булан бир де тартынмай барсын деп айтды. Бу алты да иман къардаш мени булан гелди ва биз Корнилийни уьюне гелип гирдик. 13 О да оьзюню уьюнде малайикни гёргенин ва онда токътап: «Яффагъа адамлар йибер ва Петер деп де айтылагъан Симонну гелтирт. 14 Сени ва бютюн агьлюнгню Аллагь къутгъаражакъ кююн сагъа билдирежек», – деп айтгъанын хабарлады. 15 Мен сёйлемеге башлагъанда, Аллагь Оьзюню Ругьун башлап бизге бергенде йимик олагъа да берди. 16 Шо заман: «Ягьия пайхаммар, адамланы сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурду буса, Аллагь сизин Оьзюню Ругьуна чомажакъ», – деп Раббибиз айтгъан сёзлер эсиме гелди. 17 Биз Раббибиз Иса Месигьге иман салгъанда, О бизге савгъатын – Оьзюню Ругьун – берди. Гьали Аллагь олагъа да шолай савгъатын берди. Шо саялы Аллагьгъа къаршы чыкъмагъа мен киммен дагъы?
18 Бу сёзлени эшитген сонг, олар рагьатланалар.
– Олай буса, товба этип, Аллагь ят халкълагъа да даимлик яшавну гёрме имканлыкъ берген экен, – деп, Аллагьгъа макътав этмеге башлайлар.
Исагъа иман салгъанланы Антиокиядагъы жыйыны
19 Стефанны оьлюмюнден сонг башлангъан гьызарлавлар саялы, оьз ерлеринден гетген адамлар, янгыз бир ягьудилеге Сююнч Хабарны билдире туруп, Финикиягъа, Кипрге ва Антиокиягъа етишелер. 20 Оланы арасында кипрлилер ва киринеялылар бола. Олар Антиокиягъа гелген заманда, Раббибиз Исаны гьакъындагъы Сююнч Хабарны греклеге де билдирмеге башлайлар. 21 Олар булан Раббибизни къудраты да бола. Бир кёп адамлар, иман салып, Раббибизни якъчылары болалар.
22 Шону гьакъындагъы хабар Ерусалимдеги Исагъа иман салгъанланы жыйынына да етише. Олар Барнабаны Антиокиягъа йиберелер. 23-24 Барнаба Аллагьны Ругьундан ва имандан толгъан яхшы адам болгъан. Антиокиягъа гелгенде, бу адамлагъа Аллагьны рагьмусу берилгенни гёрюп, о сююне, оланы Раббибизге гьакъ юрекден амин болмагъа чакъыра. Бир кёплер Раббибизни якъчылары болалар.
25 Сонг Барнаба Савулну излемеге Тарсгъа гете. 26 Ону табып, Антиокиягъа гелтире. Барнаба ва Савул сав йылны узагъында Антиокиядагъы Исаны якъчылары булан къалып, кёп адамлагъа Аллагьны каламын англаталар. Антиокиядагъы Исагъа иман салгъанлагъа инг биринчилей Исаны якъчылары деп айтмагъа башлайлар.
27 Шо гюнлерде Ерусалимден Антиокиягъа бир нече пайхаммар геле. 28 Олардан Агъав деген бири арагъа чыгъып, Аллагьны Ругьундан таба бютюн дюньяда бек уллу ачлыкъ болажагъын алданокъ билдире. Шо ачлыкъ Клавдий пача болуп турагъан заманда болма да бола. 29 Исаны якъчыларыны гьариси Ягьудеяда яшайгъан иман къардашларына болагъан кёмегин этмеге токъташалар. 30 Олар оьзлени садагъаларын Барнабадан ва Савулдан таба Ерусалимдеги Исагъа иман салгъанланы жыйыныны ёлбашчыларына берип йиберелер.
12
Петерни тутулуву ва къутулуву
1 Шо заманларда Гьирод пача Исаны якъчыларыны бирлерин гьызарламагъа башлай. 2 О Югьанны иниси Якъубну къылыч булан оьлтюрте. 3 Бу иш ягьудилени хошуна гелегенин гёрюп, ондан сонг Гьирод пача Петерни де тутдурмагъа токъташа. Шо иш Маясыз Экмекни байрам гюнлеринде бола. 4 Петерни тутдуруп, туснакъгъа салдыра. Ону гьарисинде дёртер адамы булангъы дёрт бёлюк асгерге тапшура. Гьирод Петерни ягьуди Пасхадан сонг халкъ дуваныны алдына чыгъармагъа хыял эте. 5 Петерни туснакъда сакълайлар. Исаны якъчылары буса ону учун къаст этип Аллагьгъа дуа этелер.
6 Гьирод оьзюн халкъ дуваныны алдына чыгъармагъа сюйген гюнню алдындагъы гече Петер, бугъавлагъа да маталып, эки асгерни арасында ятып юхлай болгъан. Къаравуллар да къапуну алдында туснакъны къоруп сакълай болгъан. 7 Бирден Раббибиз йиберген малайик гелип гёрюне ва туснакъны нюр шавлаландырып къоя. Къабургъасына тюртюп, малайик Петерни уята ва:
– Тез тур! – дей.
Ону къолларындан бугъавлар уьзюлюп тюшюп къала. 8 Малайик огъар:
– Опуракъларынгны ва аякъгийимингни гий, – дей.
Петер о айтгъанны эте. Сонг малайик огъар:
– Уьстюнге опурагъынгны да гийип, мени артыма тюш, – дей.
9 Малайик чыгъып, Петер ону арты булан юрюй. Амма малайик этеген затлар тюлюнде тюгюл, гёзюне гёрюнеген затлардыр деп ойлаша. 10 Биринчи ва экинчи къаравуллардан оьтюп, олар шагьаргъа чыгъагъан темир къапуну янына гелелер. Къапу олагъа оьзлюгюнден ачылып къала. Олар къыргъа чыгъалар. Бир орамдан оьтген сонг, малайик бирден ёкъ болуп къала. 11 Петер эс табып йиберип:
– Раббибиз малайигин йиберип, мени Гьиродну къолундан ва магъа этмеге герек деп ягьудилер къаравуллайгъан жазадан къутгъаргъанны мен гьали гьакъ кюйде билемен, – дей.
12 Шону англагъанда, Петер оьзюне Марк деп айтылагъан Югьанны анасы Мариямны уьюне бара. Бир хыйлы адамлар онда жыйылып дуа эте болгъан. 13 Петер къакъгъанда, Рода деген къуллукъчу къыз, ким экенин билмеге деп, къапугъа багъып геле. 14 Петерни тавушун таныгъанда, сююнмекликден къапуну ачмагъа унутуп, о чабып уьйге гире ва ондагъылагъа:
– Петер къапу алда токътап тура! – деп билдире.
15 Олар къызгъа:
– Сен гьайгев болгъансандыр, – дейлер.
Къуллукъчу къыз оьзю герти айтагъанын ташдыра. Жыйылгъан адамлар буса:
– О Петерни малайиги, – дейлер.
16 Петер къапуну къагъагъанын давам эте. Ачгъан заманда, олар ону гёрюп, гьайранлыкъ этип къалалар. 17 Гьеч зат сёйлемесин деп, къолу булан олагъа ишара этип, Петер оьзюн Раббибиз туснакъдан нечик къутгъаргъанны англата. О:
– Шону гьакъында Якъубгъа ва оьзге иман къардашлагъа билдиригиз, – дей.
Сонг чыгъып башгъа ерге гете. 18 Эртен болгъанда, асгерлени арасына уллу къувун тюшюп гете. Олар бири де Петерге не болгъанны билмей. 19 Гьирод ону тындырыкълы кюйде излеп тапмагъа буюра, тек шо гьеч натижа бермей. Тапмагъанда, къаравуллардан сорав алып, оланы оьлтюрмеге буйрукъ эте. Сонг Гьирод, Ягьудеядан Къайсариягъа барып, онда бир нечакъы заман къала.
Гьиродну оьлюмю
20 Гьирод Сур ва Сайда деген шагьарланы халкъларына бек къазаплангъан болгъан. Олар бары да бирлешип, оьз арасындан бир нече адамны ону янына йиберелер. Пачаны ишлерини башын тутгъан къуллукъчусу Биластны оьзлени янына тартып, ярашывлукъ этмекни тилейлер, неге тюгюл олар пачаны уьлкесинден сурсат ала болгъан.
21 Белгилеген гюн Гьирод, пача гийимлерин де гийип, тахына минип олтуруп, халкъгъа сёйлей. 22 Халкъ да:
– Бу сёйлейген инсан тюгюл, бир аллагьдыр, – деп къычырмагъа башлай.
23 Гьирод оьзюне Аллагьгъа йимик макътав этгенлик булан рази болгъаны саялы, Раббибиз йиберген малайик огъар гьазиринде аврув къопдура. О да хуртлагъа таланып оьле.
24 Аллагьны гьакъындагъы хабар буса баргъан сайын бек яйылып тербей.
25 Барнаба булан Савул буса, оьзлеге берилген тапшурувну кютюп, Ерусалимден къайталар. Оьзлер булан бирге Марк деп айтылагъан Югьанны да алып гелелер.
13
Элчилер Кипрде Сююнч Хабарны билдирелер
1 Исагъа иман салгъанланы Антиокиядагъы жыйынында бир нече пайхаммар ва муаллим бар болгъан. Олар шулардыр: Барнаба, Нигер деп айтылагъан Симон, киринейли Лукий, Гьирод гьаким булан бирче оьсген Манагьем ва Савул. 2 Олар Раббибизге ибадат этип, ораза тутуп турагъанда, Аллагьны Ругьу:
– Барнабаны ва Савулну Мен буюргъан ишни этмек учун, Мени яныма йиберигиз, – дей.
3 Ораза тутуп ва дуа этип битгенден сонг, пайхаммарлар ва муаллимлер, Барнабаны ва Савулну башларына къолларын да салып, оланы йиберелер. 4 Аллагьны Ругьу йиберген Барнаба ва Савул Селевкиягъа гелелер, ондан таба геме булан Кипрге гетелер. 5 Саламинге етишгенде, олар ягьудилени синагогларында Аллагьны каламын билдирелер. Олагъа кёмек эте туруп, Марк деп айтылагъан Югьан да болгъан.
6 Бютюн атавдан оьтюп, олар Бафагъа геле. Онда сигьручу ва ялгъан пайхаммар болгъан Баръешу деген бир ягьуди къаршы бола. 7 Бу адам гьаким болуп турагъан Сергий Павелни янындагъылардан болгъан. Бек гьакъыллы гиши гьисапланагъан бу гьаким, Барнабаны ва Савулну оьзюню янына чакъыртып, Аллагьны каламына тынгламагъа сюе. 8 Амма Баръешу (огъар дагъы да Элима деп де айтыла болгъан; шо ат «сигьручу» деп гёчюрюле) бу ишде олагъа бек къаршылыкъ этип айлана ва гьакимни имангъа айландырма къоймасны къастын эте.
9 Амма Аллагьны Ругьундан толгъан Савул (огъар Павел деп де айтыла болгъан) Элимагъа яхшы тикленип, тувра къарап, булай дей:
10 – Гьей сен, юрегинг къайдагъы макюрден ва писликден толгъан адам, иблисни уланы ва гьакъ болгъан бары да затны душманы! Раббибизни тюз ёлларын къынгырлашдырагъан кюйлерингни сен къачан къояжакъсан? 11 Раббибизни къолу сагъа къаршы гётерилген. Сен бир нечакъы заман гюнню ярыгъын гёрмейген болуп, сокъур болажакъсан.
Шоссагьат ону туман ва къарангылыкъ къуршап ала. О дёрт де янына харманып, оьзюню къолун тутуп юрюмеге гиши къаршы болмасмы экен деп айлана. 12 Гьаким бу ишлени гёргенде, Раббибизден гелген уьйретивге бек гьайранлыкъ этип, иман сала.
Писидиядагъы Антиокияда
13 Павел ва ону булан болгъанлар, Бафадан денгизге чыгъып, Памфилиядагъы Перга шагьаргъа гелелер. Югьан буса, олардан айрылып, Ерусалимге къайта.
14 Пергадан чыгъып, олар Писидия вилаятыны къырыйындагъы Антиокия шагьарына гелелер. Сонгугюн
[94] синагоггъа гирип олтуралар.
15 Мусаны Къанунун ва пайхаммарланы китапларын охугъандан сонг, синагогну башчылары Павелге ва Барнабагъа:
– Гьей къардашлар, ругьландырмакъ учун, халкъгъа насигьат этип айтмагъа сёзюгюз бар буса, айтыгъыз, – деп билдирмеге оланы артындан йиберелер.
16 Шо заман Павел туруп, къолу булан ишара этип, булай дей:
– Гьей Исрайылны халкъы ва Аллагьдан къоркъагъан башгъалар, тынглагъыз! 17 Исрайылны халкъыны Аллагьы бизин ата-бабаларыбызны сайлагъан. Мисри топурагъында яшайгъан заманында, оланы кёп санавлу халкъгъа айландырып, Оьзюню уллу къудраты булан шо уьлкеден чыгъаргъан. 18 О къыркъ йылгъа ювукъ дангылда олар булан чыдамлыкъда тургъан. 19 Кайнан топурагъындагъы етти тюрлю миллетни къырып битдирип, оланы топуракъларын Исрайылны халкъына варисликге берген. 20 Булар барысы да дёрт юз элли йылны ичинде болгъан.
Сонг Самуйыл пайхаммарны заманына ерли Аллагь олагъа халкъыны арасындан башчылар берип тургъан. 21 Сонг олар оьзлеге пача берсин деп тилегенлер. Аллагь да олагъа Бенияминни наслусундан Кишни уланы Савулну берген. О къыркъ йыл пача болгъан. 22 Аллагь Савулну гери ургъан сонг, олагъа пача этип Давутну берген. Ону гьакъында Аллагь: «Юрегим ушатагъан бир адамны – Ешайны уланы Давутну – тапдым. О Мени бары да тапшурувларымны кютежек», – деген. 23 Оьзюню берген сёзюне гёре, Аллагь Давутну наслусундан Исрайылгъа Къутгъарывчу Исаны гелтирген. 24 Иса гелгинче, Ягьия бютюн Исрайылны халкъына, товба этип, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртугъуз деп чакъырыв этген. 25 Оьзюне тапшурулгъан ишни кюте туруп, Ягьия: «Сиз нечик ойлашасыз, мен киммен? Мен сиз къаравуллайгъаны тюгюлмен. О менден сонг гележек. Мен Ону багъынчагъына да гелмеймен», – деген.
26 Гьей къардашлар, Ибрагьимни наслусуну авлетлери ва Аллагьдан къоркъагъан башгъалар, бу къутгъарылывну гьакъындагъы хабарны Аллагь бизге йиберген. 27 Ерусалимде яшайгъанлар ва оланы башчылары, Иса къутгъарывчу экенин англамайлы, Огъар оьлюм дуван этип, пайхаммарланы гьар сонгугюн охулагъан сёзлерин яшавгъа чыгъаргъанлар. 28 Оьлтюрмек учун бир айыбын тапмаса да, Пилатгъа Исаны оьлтюртсюн деп тилегенлер. 29 Исаны гьакъында язылгъан бары да зат яшавгъа чыкъгъанда, олар Ону хачгъа илинген еринден тюшюрюп, къабургъа салгъанлар. 30 Амма Аллагь Ону оьлюмден тирилтген. 31 Оьзю булан бирче Галилеядан Ерусалимге гелгенлеге Иса хыйлы гюнлени узагъында гёрюнюп тургъан. Гьали олар халкъны алдында Исаны гьакъында шагьатлыкъ этип туралар.
32-33 Аллагь ата-бабаларыбызгъа этген ваъдасын бизин учун – оланы яшлары учун – яшавгъа чыгъарды деген Сююнч Хабарны сизге алып гелгенбиз. Исаны тирилтип, Аллагь этген ваъдасын шолай яшавгъа чыгъарды. Шо гьакъда Забурну экинчи йырында да булай язылгъан:
Сен Мени Уланымсан, бугюн Мен Сени Атанг болдум.
34 Къаркъарасы чирип дёнмесин деп, Исаны оьлюмден тирилтгени гьакъында Аллагь дагъы да булай айтгъан:
Мен Давутгъа этген сыйлы ваъданы сизге яшавгъа чыгъарып
гёрсетежекмен.
35 Шону учун Сыйлы Язывланы башгъа бир еринде булай язылгъан:
Аллагь, Сагъа Тапшурулгъанны чирип дёнмеге къоймассан.
36 Давут буса оьзюню заманында Аллагьны буйругъун кютген сонг, гечинген, аталарыны янына гёмюлген ва къаркъарасы чирип дёнген. 37 Аллагь оьлюмден тирилтген адам буса чирип дёнмеген.
38 Шолайлыкъда, къардашларым, билип къоюгъуз: гюнагьларыгъызны гечилежеги сизге Исадан таба билдириле. 39 Исагъа иман салагъанлар Мусаны Къанунундан таба тазаланмагъа болмагъан бары да гюнагьлардан Ону Оьзюнден таба тазаланажакълар. 40 Сакъ болугъуз: пайхаммарлар айтгъан сёзлер сизин башыгъызгъа къобуп къалмасын. 41 Олар буса булай дегенлер:
Тынглагъыз, гьей мысгъыллавчулар! Тамашалыкъ этип, лагь
болугъуз!
Мен сиз яшайгъан заманда, оьзюгюз инанмас йимик бир иш
этежекмен.
Шо ишни гьакъында сизге хабарласа да, сиз бир заманда да
инанмажакъсыз.
42 Барнаба ва Павел синагогдан чыгъагъанда, адамлар олагъа гелеген сонгугюн де бу лакъырны узатмакъны тилейлер. 43 Жыйын тозулгъан сонг, ягьудилер ва ягьуди динине айланып Аллагьдан къоркъагъанланы бир кёплери Павел булан Барнабаны артына тюшюп гетелер. Олар халкъ булан сёйлеп, Аллагьны рагьмусундан чыкъмай яшамагъа насигьат этелер.
44 Артындагъы сонгугюн бютюн шагьар дегенлей Раббибизни каламына тынгламакъ учун жыйыла. 45 Халкъны кёп жыйылгъанын гёргенде, ягьудилер гюнчюлюк этелер. Павелни сёйлейгенине къаршы чыгъып, огъар яман затланы сёйлейлер.
46 Шо заман Павел ва Барнаба олагъа гьеч тартынмай булай дей:
– Инг башлап биз сизге Аллагьны каламын сёйлемеге герек эдик. Амма сиз шо хабарны инкар этеген ва даимлик яшавгъа оьзюгюзню лайыкълы гьисап этмейген болгъан сонг, биз ят халкъланы янына гетежекбиз. 47 Неге тюгюл де, Раббибиз бизге булай буюрду:
Сен бютюн ер юзюне къутгъарыв гелтирсин учун, Мен Сени ят
халкълар учун бир шавла этип яратдым.
48 Шону эшитгенде, ондагъы ят халкълар сююнюп, Раббибизни каламына гьюрмет этелер. Даимлик яшав учун сайлангъанлар барысы да иман салалар. 49 Раббибизни каламы бютюн бу уьлкеге яйыла.
50 Амма ягьудилер Аллагьдан къоркъагъан абурлу къатынланы ва шагьарны абурлу адамларын, Павел булан Барнабагъа къаршы кисдирип салып, оланы гьызарламагъа башлайлар ва оьзлени еринден къувалайлар. 51 Павел ва Барнаба, олагъа арт бергенин гёрсетмек учун, аякъларындагъы чангны оланы уьстюне силкип, Иконийге гетелер. 52 Исаны якъчылары буса сююнчден ва Аллагьны Ругьундан толалар.
14
Иконийде
1 Иконийде де олар гьаманда йимик ягьудилени синагогуна бара. Ондагъылагъа олар инандырагъан кюйде сёйлейлер, ягьудилерден ва греклерден бир кёп адамлар иман салалар. 2 Амма иман салмагъан ягьудилер, бир-бир ят халкъланы арасына къувун салып, оланы иман къардашлагъа къаршы бакъдырмагъа башлайлар. 3 Павел ва Барнаба онда узакъ заман къалып, Раббибизни гьакъында тартынмай сёйлейлер. Раббибиз буса, олардан таба аламатлар ва муъжизатлар гёрсете. Шоллукъда, О Оьзюню рагьмусу гьакъда элчилер сёйлейген сёзлени гертилей. 4 Шагьарны халкъы экиге бёлюне: бирлери ягьудилени, башгъалары буса элчилени яны бола.
5 Ят халкълар ва ягьудилер оьзлени арасындан абурлу адамлары да булан Павелни ва Барнабаны таш урушгъа тутмагъа сёйлешелер. 6 Шону билип, Павел ва Барнаба Ликавонияны Листра ва Дербе шагьарларына ва оланы айлана якъларына чыгъып гетелер. 7 Онда олар Сююнч Хабарны билдирип туралар.
Листрада ва Дербеде
8 Листрада аякълары тербенмейген бир адам болгъан. О тувмадан сакъат, бир заманда да юрюмеген гиши болгъан. 9 Бу адам Павелни сёйлейгенине тынглай. Бу адамгъа тигилип къарап, Павел муну сав болмакъ учун иманы барны гёре. 10 Павел гючлю кюйде къычырып:
– Туруп, аякъларынгны уьстюнде токъта! – дей.
Бу адам, еринден эретуруп, юрюмеге башлай. 11 Павел этгенни гёргенде, адамлар ликавония тилинде:
– Бизин яныбызгъа инсанлар келпетлеринде аллагьлар гелген! – деп къычыра.
12 Барнабагъа Зевс деп, аслу гьалда Павел сёйлегени саялы, огъар Гьермес деп туралар. 13 Шагьарны ювугъунда ерлешген Зевсни ибадатханасыны дин къуллукъчусу, элчилени гьюрметине халкъ булан бирликде къурбан этмеге сююп, шагьарны къапуларыны алдына оьгюзлер ва чечек байламлар гелтирте.
14 Барнаба ва Павел шону эшитгенде, уьстюндеги опуракъларын йыртып
[95], халкъны уьстюне багъып чабалар.
15 – Гьей адамлар, сиз этеген недир? Биз де сизин йимик бир инсанларбыз. Сиз шо тарыкъсыз затланы къоюп, кёклени, ерлени, денгизлени ва олардагъы бары да затны яратгъан гьакъ Аллагьгъа сужда этсин деп, сизге Сююнч Хабарны алып гелгенбиз. 16 Алда О гьар халкъгъа оьзю сюйген ёл булан бармагъа изну берген эди. 17 Инсанлагъа яхшылыкъ этмек булан О Оьзюню барын билдире турду. Сизге О кёклерден янгурлар йиберди ва мол тюшюмлер берди. О сизге азыкъ бере ва юреклеригизни сююнчден толтура, – деп къычыралар.
18 Булай сёйлеп, олар оьзлер учун къурбан этмекден халкъны гьарангъа токътата. 19 Амма Антиокиядан ва Иконийден гелген ягьудилер халкъны мюкюр этелер. Олар да Павелни ташгъа туталар. Оьлгендир деп ойлашып, ону сюйреп, шагьардан тышгъа чыгъарып ташлайлар. 20 Павелни янына Исаны якъчылары жыйылгъанда, о туруп, шагьаргъа гире. Артындагъы гюн Павел ва Барнаба Дербеге гете.
Писидия вилаятыны къырыйындагъы Антиокиягъа къайтыв
21 Бу шагьарда да олар Сююнч Хабарны билдирелер. Кёплер, Сююнч Хабаргъа инанып, Исаны якъчыларыны арасына къошулалар. Сонг Листрагъа, Иконийге ва Антиокиягъа къайталар. 22 Олар бары да ерде Исаны якъчыларына ругь якъдан гюч берелер ва оланы имандан тайышмай турмагъа чакъыралар. Олар:
– Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмек учун, биз хыйлы къыйынлардан оьтмеге герекбиз, – дей. 23 Павел ва Барнаба Исагъа иман салгъанланы гьар жыйынында тамазаланы белгилейлер. Дуа этмек ва ораза тутмакъ булан оланы Оьзюне иман салгъан Раббибизге аманат этелер.
24 Писидиядан оьтюп, элчилер Памфилиягъа гелелер. 25 Пергада Аллагьны гьакъындагъы хабарны билдиргенден сонг, Атталиягъа гелелер. 26 Атталиядан, денгизде геме булан юзюп, Антиокиягъа чыгъалар. Олар алда мундан Аллагьны рагьмусуна гёре тапшурулгъан ишни кютюп гетген болгъан. 27 Мунда гелген сонг, бары да Исаны якъчыларын жыйып, Аллагь оьзлерден таба этген чакъы бары да затны, шолай да Аллагь ят халкълагъа да иманны къапуларын ачгъанны айталар. 28 Павел ва Барнаба Исаны якъчылары булан онда дагъы да узакъ заман къалалар.
15
Ерусалимдеги жыйын
1 Ягьудеядан гелген бир-бир гишилер Антиокиядагъы иман къардашланы:
– Эгер Мусаны адаты булан сюннет этдирмесегиз, сиз къутгъарылып болмажакъсыз, – деп уьйретмеге башлайлар.
2 Павел ва Барнаба о адамлар айтагъан затлагъа рази болмай, олар булан къаныгъывлу кюйде эришип туралар. Сонг Павелге, Барнабагъа ва бир нече иман къардашлагъа бу масъаланы гьакъында сёйлешмек учун, Ерусалимге элчилени ва тамазаланы янына бармакъ тапшурула.
3 Исагъа иман салгъанланы жыйыны йиберген адамлар Финикиядан ва Самариядан оьтегенде, ят халкълардан бирлери Аллагьгъа къайтгъанын айталар. Бу хабар бары да иман къардашлар учун бир уллу сююнч болуп токътай. 4 Ерусалимге гелгенде, оланы Исаны якъчылары, элчилер ва ёлбашчылар къабул этелер. Олагъа оьзлерден таба Аллагь этген бары да затны айталар. 5 Фарисей дин бёлюгюнден болгъан Исаны якъчыларындан бирлери туруп:
– Гьали ят халкълардан олар сюннет этдирсин ва Мусаны Къанунун юрютсюн деп талап этмеге герек, – дей.
6 Шону арагъа салып ойлашмакъ учун, элчилер ва ёлбашчылар бирче жыйылалар. 7 Узакъ заман эришип тургъандан сонг, Петер туруп олагъа булай дей:
– Къардашлар, ят халкълар менден таба Сююнч Хабарны эшитип, иман салсын деп, арагъыздан Аллагь башлап мени сайлагъанны билесиз. 8 Инсанланы юреклеринде не барны билеген Аллагь, бизге йимик, ят халкълагъа да Оьзюню Ругьун берип, оланы къабул этгенин гёрсетди. 9 Ят халкъланы юреклерин иман булан тазалап, Аллагь бизин ва оланы арасында бир башгъалыкъ да къоймады. 10 Шолай болгъанда, не бизин ата-бабаларыбыз, не биз оьзюбюз гётерип болмагъан бу авур юкню, Исаны якъчыларыны уьстюне салып, сиз Аллагьны не учун сынап къарайсыз дагъы? 11 Раббибиз Исаны рагьмусу булан биз де, олар да къутгъарылажагъыбызгъа инанабыз.
12 Бары да жыйылгъанлар Барнаба ва Павел айтагъан затлагъа шып болуп тынглайлар. Олар ят халкъланы арасында оьзлерден таба Аллагь гёрсетген аламатланы ва муъжизатланы гьакъында хабарлай.
13 Олар сёйлеп битгенде, Якъуб булай дей:
– Къардашлар, бир магъа тынглагъыз. 14 Ят халкъланы арасындан бирлерин Оьзюнюки этип сайлап, Аллагь башлап оланы гьай этивюн гёрсетгенни Симон англатды. 15 Пайхаммарланы сёзлери де шону гертилей. Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
16 Шондан сонг Мен къайтып гелермен ва Давутну чёкген уьюн
янгыдан къурарман.
Чёкген ерде ону тургъузажакъман ва янгыртажакъман.
17-18 Шо заманда бютюн инсанлар, гьатта ят халкъланы Меники
болгъанларындан барысы да Раббибизни ахтарар.
Шолай деп шо гьакъда тезден билдирген Раббибиз айта.
19 Шогъар гёре, мен гьисап этеген кюйде, Аллагьгъа къайтагъан ят халкълагъа биз четимлик этмеге герек тюгюлбюз. 20 Биз олагъа ялгъан аллагьлагъа къурбан этилген азыкъны ашамасын, пасат юрюмесин, бичакъгъа тюшмей оьлген гьайванланы этин ашамасын ва къанны ашгъа къолламасын деп буварып, кагъыз язмагъа герекбиз. 21 Бырынгъы заманлардан берли де Мусаны Къануну гьар шагьарда билдирилип тургъан чы ва гьар сонгугюн синагогларда охулуп тургъан чы.
22 Сонг элчилер ва ёлбашчылар Исаны бары да якъчылары булан бирге, Павел ва Барнаба булан Антиокиягъа йибермек учун, оьзлени арасындан бир нече адамны сайламагъа токъташалар. Олар Барсаба деп айтылагъан Ягьуданы ва Силаны сайлайлар. Шо эки де адам иман къардашланы арасында абурлулардан санала болгъан. 23 Олар булан булай язылгъан кагъызны да йиберелер:
«Сизин иман къардашларыгъыз болгъан элчилер ва ёлбашчылар Антиокиядагъы, Суриядагъы ва Киликиядагъы ят халкълардан болгъан иман къардашлагъа салам йиберелер. 24 Бизин арабыздан чыкъгъан бир-бир тайпалар, бизден бир тапшурув да болмай туруп, оьзлени сёйлевлери булан арагъызгъа пелекет салып, юреклеригизни гьалеклендиргенни биз эшитдик. 25 Шо саялы биз барыбыз да разилешип, бир нече адамны сайладыкъ ва бизин сююмлю Барнаба ва Павел булан бирликде оланы сизин яныгъызгъа йибермеге токъташдыкъ. 26 Олар экевю де Раббибиз Иса Месигь учун оьзлени яшавун да аямадылар. 27 Биз Ягьуданы ва Силаны сизин яныгъызгъа йиберебиз. Олар биз язгъан затны сизге авзу булан да айтажакълар. 28 Аллагьны Ругьу ва биз герекли болгъан шу затлардан къайры дагъы затны уьстюгюзге борч этип салмагъа тийишли гёрмедик. 29 Олар шулардыр: ялгъан аллагьлагъа къурбан этилген азыкъдан, къандан, бувулуп оьлтюрюлген гьайванланы этинден ашамай турмагъа ва пасатлыкъ юрюшден сакъланмагъа герексиз. Буланы бирин де этмей сакълансагъыз, яхшы иш этген болажакъсыз. Эсен къалыгъыз».
30 Йиберилген адамлар Антиокиягъа гелелер. Исаны якъчыларын жыйып, олагъа кагъызны тапшуралар.
31 Олар шону охуп, ругьландырагъан сёзлерден сююнелер.
32 Оьзлер пайхаммарлар болгъан Ягьуда ва Сила иман къардашларына узакъ заман сёйлейлер, олагъа ругь якъдан гюч берелер ва иманын беклешдирелер.
33 Бир нечакъы заман онда тургъан сонг, иман къардашлар оланы оьзлени йибергенлени янына эсен-аман ёлгъа салалар. [
34 ]
[96] 35 Павел ва Барнаба Антиокияда къалалар. Хыйлы оьзгелер булан бирге олар онда Раббибизни гьакъында билдирип туралар.
Павелни ва Барнабаны эришивлюгю
36 Бир нече гюнлерден сонг Павел Барнабагъа:
– Биз Раббибизни каламын билдирген бары да шагьарлардагъы иман къардашларыбызны янына къайтып барып, олар нечик яшайгъанына къарайыкъ, – дей.
37 Барнаба Марк деп айтылагъан Югьанны да оьзлер булан алмагъа сюе. 38 Амма Павел ону алмакъны тийишли гёрмей. Неге тюгюл де, о Памфилияда Павелни ва Барнабаны къоюп гетип, оланы ишин давам этмеген. 39 Шону уьстюнден оланы арасында уллу разисизлик тувулуна. Олар бир-биринден айрылалар. Барнаба, Маркны да алып, геме булан Кипрге гете. 40 Павел буса оьзюне ёлдашгъа Силаны сайлай. Иман къардашлары ону Раббибизни рагьмусуна аманат эте, о да ёлгъа тюше. 41 Исаны якъчыларына ругь якъдан гюч бере туруп, о Суриядан ва Киликиядан оьтюп гете.
16
Тимофей Павелге ва Силагъа къошула
1 Павел Дербеге, сонг ондан Листрагъа геле. Мунда Исаны Тимофей деген бир якъчысы болгъан. Ону анасы Исагъа иман салгъан ягьуди къатын, атасы буса грек болгъан. 2 Листра булан Иконийдеги иман къардашлар бу адамны гьакъында яхшы пикруда болгъан. 3 Павел ону оьзю булан бирге сапаргъа алып бармагъа сюе. Шо ерлерде яшайгъан ягьудилер ону атасы грек экенни билегени саялы, Павел Тимофейге сюннет этдире. 4 Шагьардан шагьаргъа барып айланагъанда, Исаны якъчылары Ерусалимдеги элчилер ва ёлбашчылар токъташдыргъан къайдаланы юрютсюн деп олагъа етишдирелер. 5 Шолайлыкъда, Исагъа иман салгъанланы жыйынлары иман якъдан гюч ала ва гьар гюн сайын санав якъдан арта.
Павел Македониядагъы бир адамны гьайран гёрюнюшде гёре
6 Аллагьны Ругьу оьзлеге Асияда Сююнч Хабарны билдирмеге къоймагъаны саялы, олар Фригия ва Галатия уьлкелеринден оьтюп гетелер. 7 Мисияны дазусуна етишгенде, олар Битиниягъа бармагъа сюелер. Амма Исаны Ругьу олагъа изну бермей. 8 Шогъар гёре, Мисиядан оьтюп, Троадагъа гелелер.
9 Гече Павелни алдында бир македониялы адам бир гьайран гёрюнюшде гелип токътай. О:
– Македониягъа гелип, бизге бир кёмек эт, – деп тилей.
10 Бу гьайран гёрюнюшден сонг гьазирине биз Македониягъа бармагъа деп онгарылдыкъ. Аллагь бизин онда Сююнч Хабарны билдирмеге чакъыргъанына биз къатты кюйде инана эдик.
Лидияны Исагъа иман салыву
11 Троададан геме булан чыгъып, тувра Самотракиягъа, артындагъы гюн Неаполгъа гелдик. 12 Ондан Македонияны бир бёлюгюню шагьары болгъан Филиппагъа гелдик. Шо шагьарда Румдан чыкъгъан ватандашлар яшай эдилер. Мунда бир нече гюнлер турдукъ.
13 Сонгугюн шагьарны къапусундан чыгъып, бир оьзенни ягъасына гелдик. Биз бу ер ягьудилер дуа этеген ердир деп ойлашдыкъ. Сонг олтуруп, онда жыйылгъан къатынлар булан сёйлемеге башладыкъ. 14 Бизге тынглайгъанланы арасында Тиатир шагьарлы Лидия деген бир къатын бар эди. О авур къызыл тюслю къумачлар сата эди. Аллагьдан къоркъагъан Лидияны Раббибиз Павел сёйлеген затлагъа инанмагъа юрегин ачды. 15 Лидия ва ону уьюндегилер барысы да, сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшуртгъан сонг, о бизин уьюне чакъырды. О:
– Эгер сиз мен Раббибизге гьакъ герти кюйде иман салгъан деп гьисап эте бусагъыз, гелип уьюмде токътагъыз – деп, о бизин инандырды.
Павелни ва Силаны Филиппада тутулуву
16 Бир керен биз дуа этеген ерге барагъанда, ичинде палчы ругьу булангъы бир къул къыз къаршы болду. Шо къыз гележекде болагъан затны палчы ругьдан таба айтып бере эди. Палчылыкъ касбу булан къул къыз есилерине кёп къазанч гелтире эди. 17 Бу къыз, Павелни ва бизин артыбыз булан юрюй туруп:
– Бу адамлар – Аллагьу-Тааланы къуллары. Сизге къутгъарылывну ёлларын гёрсетелер, – деп къычыра эди.
18 О шону бир кёп гюнлени узагъында айтып турду. Шондан инжинип, Павел ону ичиндеги ругьгъа:
– Иса Месигьни аты булан сагъа буюраман: ону ичинден чыгъып тай! – дей.
Ругь да шоссагьат ону ичинден чыгъып тая. 19 Къазанчгъа умутлары уьзюлген ону есилери шону гёргенде, Павелни ва Силаны тутуп, шагьарны майданына гьакимлени янына сюйрейлер. 20 Павелни ва Силаны гьакимлени янына гелтиргенде, олар:
– Бу адамлар – ягьудилер. Булар шагьарыбызгъа пелекет салып туралар. 21 Булар биз, румлулар, къабул этмеге яда юрютмеге ярамайгъан адатланы яялар, – дейлер.
22 Халкъ Павелни ва Силаны уьстюне чапма гьазир бола. Гьакимлер, оланы чечиндирип, таякълар булан тюймеге буюралар. 23 Оланы тюйген сонг, туснакъгъа салалар. Туснакъчыгъа оланы бек сакъласын деп тапшуралар. 24 Шолай буйрукъ алгъандан сонг, туснакъчы да, оланы туснакъны лап ич бёлмесине гийирип, аякъларын бугъавлап бегите.
25 Гечортагъа таба Павел ва Сила дуа этелер ва Аллагьгъа макътав йырлар айталар. Башгъа туснакълар да олагъа тынглайлар. 26 Бирден гючлю кюйде ер тербенип йибере, туснакъны кюрчюлери чайкъала. Шоссагьат бары да къапулар ачыла, бары да туснакъланы бугъавлары чечилип тюше. 27 Юхусундан уянып, туснакъчы туснакъны къапулары ачылгъанны гёре. Туснакълар чыгъып къачып гетгендир деп эсине гелип, къылычын да сувуруп, оьз-оьзюн оьлтюрмеге аз къала. 28 Амма Павел:
– Оьзюнге зарал этме. Биз барыбыз да мундабыз! – деп къычыра.
29 Ярыкъ гелтиртип, туснакъчы ичине гире, къоркъмакълыкъдан къартыллай туруп, Павел булан Силаны алдына гелип, ер бавурлап ята. 30 Сонг оланы къыргъа чыгъарып, туснакъчы:
– Бийлерим! Къутгъарылмакъ учун мен не этме герекмен? – деп сорай.
31 – Раббибиз Исагъа иман сал, сен де, уьюнгдегилеринг де къутгъарылажакъсыз, – дейлер олар.
32 Сонг огъар ва уьюндегилени барысына да Раббибизни гьакъындагъы хабарны билдирелер. 33 Гечени шо сагьатында туснакъчы, оланы гелтирип, яраларын жува. Сонг туснакъчы булан бирге уьюндегилер де бары да, сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурталар. 34 Павелни ва Силаны уьюне гелтирип, олагъа тепси къура. Аллагьгъа иман салгъаны саялы, туснакъчы ва уьюндегилер сююнелер.
35 Эртен болгъанда, гьакимлер къуллукъчуларын:
– Бу адамланы азат эт, – деген буйрукъ да булан туснакъгъа йибере.
36 Туснакъчы да Павелге:
– Гьакимлер сизин азат этсин деп буйрукъ йиберип гелгенлер. Энни гетмеге боласыз, эсен-аман ёлугъузгъа тюшюгюз, – дей.
37 – Бизин, Рум ватандашларын, гьеч бир дувансыз бютюн халкъны алдында токъалап, туснакъгъа салдылар. Гьали буса яшыртгъын чыгъарып къувалап йибермеге сюелер. Шолай болмас! Оьзлер гелип бизин мундан чыгъарсынлар, – дей Павел.
38 Къуллукъчулар бу сёзлени гьакимлеге етишдирелер. Павел ва Сила рум ватандашлары экенни эшитгенде, гьакимлер къоркъалар. 39 Сонг гелип, оьзлерден багъышламакъны тилей. Оланы туснакъдан чыгъарып, шагьардан гетсин деп тилей. 40 Туснакъдан чыгъып, Павел ва Сила къайтып Лидияны уьюне баралар. Онда иман къардашлары булан гёрюшюп, оланы ругьландыралар, сонг ёлгъа тюшелер.
17
Салоникде
1 Амфиполдан ва Аполлониядан оьтюп, олар Салоникге гелелер. Онда ягьудилени синагогу болгъан. 2 Павел, оьзюню адатына гёре, синагоггъа барып, уьч сонгугюн ягьудилер булан Сыйлы Язывланы гьакъында лакъыр этип тура. 3 Месигь азап чегип оьлгенден сонг тирилме герек болгъанны англата ва исбатлай туруп, о:
– Оьзюню гьакъындан мен сизге айтагъан Иса – Месигьдир, – дей.
4 Ягьудилени бирлери, Аллагьдан къоркъагъан греклени бир кёбю ва гёрмекли къатынлардан бир хыйлылары, Исагъа иман салып, Павелни ва Силаны якъчылары болалар.
5 Ягьудилер гюллеп, шагьарны майданында саякъ айланып турагъан бир табун халкъны жыя, шагьарда хозгъавул гётере. Олар Павелни ва Силаны халкъны алдына чыгъармакъ учун, оланы излей туруп, Ясонну уьюне гьужум этелер. 6 Оланы шонда тапмагъанда, шагьарны гьакимлерини алдына Ясонну ва иман къардашланы бир нечелерин сюйреп алып гелелер ва къычырып:
– Бютюн дюньягъа хозгъавул салгъан бу адамлар гьали мунда да гелгенлер. 7 Ясон оланы уьюнде къабул этген. Олар барысы да, Румну пачасыны буйрукъларына къаршы чыгъып, Иса деген башгъа бир пача бар деп айталар, – деп айтмагъа башлайлар.
8 Бу хабарны эшитген халкъ ва шагьарны башчылары гьалек болалар. 9 Ясондан ва башгъаларындан аманат акъча алып, сонг оланы азат этелер.
Берияда
10 Иман къардашлар буса гече болгъандокъ, Павелни ва Силаны Бериягъа йиберелер. Онда гелгендокъ, олар ягьудилени синагогуна баралар. 11 Салоникдегилеринден эсе мундагъы адамланы пикрусу ачыкъ бола: олар Павелни сёзюне бек сююп тынглайлар ва Павел гьакъ гертини сёйлейгенине тюшюнмек учун, гьар гюн Сыйлы Язывланы уьйренелер. 12 Ягьудилени кёплери, шолай да бир хыйлы абурлу грек къатынлар ва эренлер Исагъа иман салалар.
13 Салоникдеги ягьудилер, Берияда Павел Аллагьны гьакъындагъы хабарны билдиргенин эшитип, онда да баралар. Халкъны арасына пелекет салып, олар хозгъавул этелер. 14 Иман къардашлар шоссагьат Павелни денгиз ягъагъа ёлгъа салалар. Сила ва Тимофей буса Берияда къалалар. 15 Павелни узатма баргъанлар ону Афинагъа етишдирелер. Сонг Силагъа ва Тимофейге тезлик булан оьзюню янына гелсин деп, Павелден буйрукъ алып, къайтып ёлуна тюшелер.
Павел Афинада
16 Ёлдашларыны гелмеклигин къаравуллап токътагъан Павел Афинадан айлана. Шагьарны ялгъан аллагьланы келпетлеринден толгъаны ону бек къазапландыра.
17 О синагогда ягьудилер, Аллагьдан къоркъагъан башгъалар булан лакъыр эте, гьар гюн шагьарны майданында къаршылашагъан адамлар булан сёйлей.
18 Бир керен Павел Исаны ва Ону оьлюмден тирилмеклигини гьакъындагъы Сююнч Хабарны сёйлейгенде, огъар бир нече философ къаршылаша. Олар эпикурчу
[97] ва стоячы
[98] философлар болгъан. Олардан бирлери:
– Бу тартар не айтма сюе? – дейлер.
– Бу бизге ят болгъан аллагьланы гьакъында билдирегенге ошай, – дейлер башгъалары.
19 Олар Павелни Ареопакъгъа
[99] алып барып:
– Сен яягъан бу янгы илму не затдыр? 20 Сен айтагъан затлар бизге бир тамаша чалына. Шогъар гёре о не демек экенни билмеге сюебиз, – дейлер.
21 Бютюн афиналылар ва онда яшайгъан оьзге ят уьлкелилер бары затдан артыкъ гьар тюрлю янгы пикруланы арагъа салып сёйлеп яда шо пикрулагъа тынглап заманны оьтгермеге сюе болгъанлар. 22 Ареопакъда оланы алдында туруп, Павел булай дей:
– Гьей афиналылар, сиз бек динагьлю халкъ экенигизни бары затдан гёрюп тураман. 23 Шагьардан айланып, сизин сыйлы ерлеригизге къарайгъан заманда, мен уьстюне «Белгисиз Аллагьгъа» деп язылгъан къурбанлыкъны салагъан ер гёрдюм. Гьали мен сизге, Ким экенин де билмей туруп, сиз Оьзюне сужда этеген Аллагьны гьакъында билдиремен. 24 Дюньяны ва ону ичи толгъан бары да затны яратгъан Аллагь – кёклени ва ерни Раббисидир. О инсанны къоллары булан ишленген ибадатханаларда яшамай. 25 Огъар инсан оьзюню къоллары булан этеген затлар гьажатлы тюгюл. Терсине, О инсангъа яшавну, тынышны ва къалгъан затланы барын да бере. 26 Аллагь бютюн дюньяны бары да халкъларын бир адамдан яратды, олар яшажакъ заманланы ва ерлени белгиледи. 27 Бизин гьарибизден йыракъда тюгюл буса да, адамлар Оьзюн излесин учун, янына гелип Оьзюн тапсын учун, Аллагь шо затланы этди. 28 Биз Ону яхшылыгъындан яшайбыз, гьаракат этебиз ва барбыз. Сизин бир-бир шаирлеригиз айтгъаны йимик, «Адам урлукъну яратгъан Одур».
29 Биз О яратгъан адам урлукъдан болгъан сонг, Аллагьны келпети алтындан, гюмюшден яда ташдан инсанны гьакъылы ва гьюнери булан ойлашып яратылгъан бир суратгъа ошай деп гьисапламагъа герек тюгюлбюз. 30 Гетген заманларда болгъан билмеслиги саялы Аллагь инсанланы гюнагьламай. Амма гьали гьар ерде оланы барысына да товба этсинлер деп буюра. 31 Аллагь Оьзю сайлагъан Исадан таба савлай дюньягъа адилли дуван этежек гюнню белгиледи. О шо Адамны оьлюмден тирилтмеклиги булан шону бютюн инсанлагъа исбатлады.
32 Оьлюмден тирилмекни гьакъындагъы сёзлени эшитгенде, оланы бирлерини гёнгю кюлей, башгъалары буса:
– О гьакъда сагъа башгъа бир заман тынгларбыз, – деп къоялар.
33 Сонг Павел оланы янындан гете. 34 Амма бир нече адам Павелге къошула ва Исагъа иман сала. Шолайланы арасында Ареопакъны ортакъчысы Дионисус, Дамар деген бир къатын ва бир-бир оьзгелер де болгъан.
18
Коринфде
1 Мундан сонг Павел, Афинадан гетип, Коринфге геле. 2 Онда о Понтда тувгъан Акила деген бир ягьудиге къаршы бола. О къатыны Прискила да булан бираз алдынларда Италиядан гелген болгъан, неге тюгюл Клавдий бары да ягьудилеге Румдан гетсин деп буйрукъ этген болгъан. Павел оланы гёрмеге бара. 3 Акиланы да Павелники йимик чатырлар тигеген касбусу болгъан, шо саялы Павел ону булан бирче ишлемеге къала. 4 Ягьудилени ва греклени инандырмакъ учун, Павел гьар сонгугюн синагогда лакъыр эте.
5 Македониядан Сила ва Тимофей гелген сонг, Павел оьзюню бютюн заманын Аллагьны каламын англатывгъа багъышлай, ягьудилеге Иса Месигь экенин исбат этмек учун къаст эте. 6 Ягьудилер огъар къаршы яман затланы сёйлемеге башлагъан заманда, Павел, опурагъыны уьстюндеги чангны силкип:
– Башыгъызгъа къобажакъ балагьлагъа жаваплы оьзюгюзсюз! Мени намусум таза. Энни мен ят халкъланы янына бараман, – деп, олагъа арт берип гете.
7 Синагогдан чыгъып, Павел Аллагьдан къоркъагъан Титий Юстус деген биревню уьюне геле. Ону уью синагогну къырыйында болгъан. 8 Синагогну башчысы Крисп бары да уьюндегилер булан бирге Раббибизге иман сала. Коринфлилени кёплери де, Павелни сёзлерин эшитип, Раббибизге иман сала ва сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурта.
9 Бир гече Раббибиз Павелге бир гьайран гёрюнюшде:
– Къоркъма! Адамлар булан сёйлевюнгню давам этип тур. Иннемей турма! 10 Неге тюгюл де, сени булан Мен барман. Яманлыкъ этмек учун, сагъа бирев де тийип болмас. Неге тюгюл де, бу шагьарда Мени кёп халкъым бар, – дей.
11 Олагъа Аллагьны каламын уьйрете туруп, Павел онда бир йыл ярым къала. 12 Агьаяда Галлион гьаким болуп турагъан заманда, ягьудилер бир болуп Павелни уьстюне чабалар. Ону дуванханагъа гелтирип:
13 – Бу адам инсанланы Мусаны Къанунуну ёлуна къаршы чыгъагъан къайдада Аллагьгъа ибадат этмеге инандыра, – дейлер.
14 Павел сёйлемеге де башлагъынча, Галлион ягьудилеге:
– Гьей ягьудилер, эгер бек яман иши яда авур жинаятчылыгъы саялы айыплай эдигиз буса, сизге тынгламагъа мени себебим болур эди. 15 Амма мунда бир сёзлени, атланы ва сизин Къанунугъузну гьакъында эришивлюк юрюле буса, муну сиз оьзюгюз чечигиз. Мен булай затлагъа дуван этмеймен, – дей.
16 Галлион оланы дуванханадан къувалатып чыгъара. 17 Шо заман жыйылгъан халкъ, синагогну башчысы Сосфенни тутуп, дуванхананы алдында токъалайлар. Галлион буса олагъа бурулуп да къарамай.
Павелни Антиокиягъа къайтыву
18 Павел Коринфде бир хыйлы гюнлер тура. Сонг О иман къардашларын къоюп, геме булан Суриягъа гете. Ону булан бирге Прискила ва Акила баралар. Конхереягъа гелгенде, Павел Аллагьгъа берген антына гёре, башын къыркъдыра. 19 Эфесге гелгенде, Прискиланы ва Акиланы онда къоюп, Павел оьзю синагоггъа бара ва онда ягьудилер булан лакъыр эте. 20 Ягьудилер огъар дагъы да бираз заман турсун деп тилейлер, амма Павел рази болмай. 21 Гетип барагъан заманда о:
– Аллагь буюрса, сизин яныгъызгъа дагъы да гелермен, – дей.
Сонг Павел геме булан Эфесден гете. 22 Къайсариягъа гелгенде, о Ерусалимге барып, Исаны ондагъы якъчылары булан ёлугъа. Сонг Антиокиягъа гете. 23 Антиокияда бир нечакъы заман тура, сонг буса гете. Исаны якъчыларына ругь якъдан гюч бере туруп, бютюн Галатиядан ва Фригиядан айланып чыгъа.
Аполлос Эфесде Сююнч Хабарны билдире
24 Шо вакътилерде Эфесге Искендерияда тувгъан Аполлос деген бир ягьуди геле. О Сыйлы Язывланы яхшы билеген пасигь тилли бир гиши болгъан. 25 Аполлосну Раббибизни ёлу гьакъда англаву болгъан. Аллагьгъа тапшуртувну гьакъында о янгыз Ягьия адамланы сувгъа чомгъаны гьакъда биле болгъан буса да, Исаны гьакъында ругьланып сёйлей ва тюз кюйде уьйрете болгъан. 26 Синагогда о тартынмай сёйлей. Прискила ва Акила Аполлосгъа тынглагъанда, ону уьюне чакъырып, огъар Аллагьны ёлун дагъы да тюз кюйде англата.
27 Аполлос Агьаягъа гетмеге сюйгенде, Исаны ондагъы якъчылары ону къабул этсинлер деп кагъыз язып, иман къардашлары ону ругьландыралар. Онда гелген заманда буса, Аллагьны рагьмусу булан Исагъа иман салгъанлагъа о кёп кёмек эте. 28 Иса Месигь экенин Сыйлы Язывлар булан исбат этип, Аполлос бютюн халкъны алдында ягьудилени далиллерин инандырагъан кюйде гери ура.
19
Павел Эфесде
1 Аполлос Коринфде турагъан заманда, Павел, оьр якълардагъы уьлкелени къыркъып чыгъып, Эфесге геле. Онда о Исаны бир нече якъчыларына ёлугъа. 2 Павел олагъа:
– Сиз Исагъа иман салагъан заманда, Аллагь сизге Оьзюню Ругьун бердими? – деп сорай.
– Биз Аллагьны гьеч бир Ругьу бар деп де эшитмегенбиз, – дейлер олар.
3 – Олай буса сиз оьзюгюзню Аллагьгъа нечик тапшуртдугъуз дагъы? – деп сорай Павел.
– Ягьия сувгъа чомуп тапшурду, – деп жавап берелер олар.
4 – Ягьия, товба этгенлени сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшургъан. Ягьия адамлагъа оьзюнден сонг гелегенине, демек Исагъа иман салмагъа тарыгъын айтып тургъан, – дей Павел.
5 Муну эшитгенде, олар Раббибиз Исаны аты булан, сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурталар. 6 Павел Исаны якъчыларыны уьстюне къолларын салгъанда, олар Аллагьны Ругьундан тола, гьар тюрлю тиллерде сёйлемеге ва Аллагьны атындан сёйлемеге башлайлар. 7 Олар барысы да он экиге ювукъ адам бола.
8 Павел синагоггъа бара. Онда уьч айны узагъында гьеч тартынмай сёйлеп тура. Ягьудилер булан эришип, оланы Аллагьны гьакимлигини гьакълыгъына инандырмагъа чалыша. 9 Олардан бирлери къайпанмайлар ва инанмайлар, халкъны алдында Раббибизни ёлун пислеп сёйлейлер. Сонг Павел, оьзю булан Исаны якъчыларын да алып, ягьудилени янындан гете. Тиран деген адамны мактабында гьар гюн лакъырлашыв юрютюп тура. 10 Эки йыл шолай болуп тура. Шолайлыкъда, Асия вилаятында яшайгъан бары да ягьудилер ва греклер Раббибизни гьакъындагъы хабарны эшителер.
11 Аллагь да Павелден таба гьайран аламатлар гёрсетип тура. 12 Аврувлулар Павелни къолъявлукъларына ва алдырыкъларына тийгендокъ, аврувлары сав болуп, олардан жинлер чыгъып тая.
13 Жинлени къувалайгъан бир-бир ягьудилер, бир ерден бир ерге юрюп барып, жинли адамланы уьстюнде Раббибиз Исаны атын айтмагъа къарайлар. Олар:
– Павел оьзюню гьакъында айтагъан Исаны аты булан сизге бу адамдан чыгъыгъыз деп буйрукъ этемен, – деп сёйлейлер.
14 Скева деген бир ягьуди баш дин къуллукъчуну етти уланы да шолай эте. 15 Амма жин бир керен олагъа:
– Мен Исаны билемен, Павелни де таныйман, сиз кимлерсиз? – деп сорай.
16 Жинли адам атылып тура, етти де уланны уьстюне атылып, оланы токъалай. Уьстюндеги опуракъларын да къоюп, олар ялангъач, яралангъан гьалында къачып уьйден къыргъа чыгъалар.
17 Эфесде яшайгъан бары да ягьудилеге ва греклеге бу иш эшитилгенде, олагъа уллу бир къоркъув тюше. Олар Раббибиз Исаны атына гьюрмет булан янашагъан бола. 18 Исагъа иман салгъанларыны кёплери, гелип йиберип, болгъан гюнагь ишлерине ачыкъдан мюкюрлюк этелер. 19 Алда сигьручулукъ булан машгъул болгъанланы кёплери де, оьзлени китапларын гелтирип, бютюн халкъны гёз алдында оланы отгъа салып яллата. Шо китапланы барысыны да багьасын гьисап этгенде, элли минг гюмюш акъчагъа тенг гелегени белгили бола. 20 Шолайлыкъда, Раббибизни гьакъындагъы хабар яйыла ва яхшы натижа гелтире.
21 Бары да бу ишлер болгъандан сонг, Павел Македония булан Агьая вилаятларындан таба Ерусалимге бармагъа токъташа. О:
– Ерусалимде болгъандан сонг, мен Румгъа да бармагъа герекмен, – дей.
22 Кёмекчилеринден экевню – Тимофейни ва Эрастны – Македониягъа йиберип, оьзю бираз замангъа Асияда къала.
Эфесдеги хозгъавул
23 Шо вакътилерде Раббибизни ёлуна къаршылыкъ этегенлени уллу хозгъавулу бола. 24 Деметрий деген бир гюмюш уста, гюмюшден Артемиданы ибадатханасыны гиччи уьлгюлерин этип, ерли усталагъа шо саниятдан яхшы къазанмагъа имканлыкъ бере. 25 Гюмюш усталаны ва башгъа саниятчыланы жыйып, о булай дей:
– Къурдашлар, оьзюбюзню касбубуздан биз яхшы къазанагъаныбызны сиз билесиз. 26 Павел деген бу адам, янгыз Эфесде тюгюл, бютюн Асияда да дегенлей кёп адамланы оьзюне инандырып, тюз ёлдан чыгъарып турагъанны да сиз гёресиздир ва эшитесиздир. О айтагъангъа гёре, инсанны къоллары булан яратылгъан аллагьлар герти аллагьлар тюгюл. 27 Къоркъунчлукъ янгыз бизин саниятыбыз абурун тас этегенликде тюгюл, уллу аллагь Артемиданы ибадатханасы абурдан тюшегенликде. Ахырда да бютюн Асия ва кюллю алам сыйлайгъан Артемиданы зорлугъу гьечге чыгъажакъ.
28 Муну эшитген заманда, олар къазапланып:
– Эфеслилени Артемидасы уллудур! – деп къычырмагъа башлай.
29 Узакъ къалмай бютюн шагьар хозгъалыша. Халкъ, Павелни ёлдашлары македониялы Гайны ва Аристархны тутуп, театргъа
[100] багъып онгарыла.
30 Павел халкъны алдына чыкъмагъа сюе, амма Исаны якъчылары ону къоймайлар.
31 Павелни къурдашлары болгъан бир-бир асиялы башчылар да, огъар хабар йиберип, театргъа гелип гёрюнмесин деп тилейлер.
32 Жыйылгъанланы бирлери бир затны айтып, башгъалары башгъа затны айтып къычыра. Жыйынны башын-бавун тапма болмай. Кёплер буса не учун жыйылгъанын сама билмей. 33 Шо заман ягьудилер, халкъны ичинден Искендер деген биревню арагъа чыгъарып, ондан бары да затны англатмакъны талап эте. Къолу булан ишара этип, Искендер халкъгъа ишни гьакъыкъатын англатып сёйлемеге сюе. 34 Амма о ягьуди экенни билгенде, барысы да бир тавушдан эки сагьатгъа ювукъ:
– Эфеслилени Артемидасы уллудур! – деп къычырып тура.
35 Шо заман шагьарны башчысы чыгъып, халкъны рагьатландырып, булай дей:
– Гьей эфеслилер! Эфес шагьар уллу Артемиданы ибадатханасыны ва кёкден тюшген ташны сакълавчусу экенни билмейген ким бар? 36 Бугъар гьеч бирев де шеклик этмей. Гьасили, сабурлукъ салыгъыз, сизге алгъасап янгылыш иш гёрмеге тюшмей. 37 Сиз буса бу адамланы мунда алып гелдигиз. Оланы бириси де я ибадатханаланы урламагъан, я бизин аллагьыбызгъа къаршы капир затланы сёйлемеген чи. 38 Эгер Деметрийни ва ону булангъы оьзге саниятчыланы кимге буса да биревге къаршы арзы бар буса, дуванханалар ва дуванчылар бар. Бир-бири булан дувангъа чыкъсынлар. 39 Эгер сизин талап этмеге сюеген дагъы башгъа затыгъыз бар буса, шону халкъны шолай затлагъа къаралагъан тийишли жыйынына чечмеге беригиз. 40 Гьали бугюн болгъан бу зат учун питне къургъан деп, бизин айыпламагъа болурлар. Булай къалмагъалны себебин исбат этмеге болагъан бизин гьеч бир далилибиз ёкъдур.
41 Шону да айтып, о жыйынны тоза.
20
Павелни Македониягъа ва Грециягъа барыву
1 Бу низамсызлыкълар болуп битген сонг, Павел Исаны якъчыларын оьзюню янына чакъыра. Оланы ругьландырма да ругьландырып, савболлашып, Македониягъа ёлгъа тюше. 2 Македониядан оьте туруп, Исаны якъчыларын ругьландырагъан кёп затлар айта. Сонг о Грециягъа геле. 3 Мунда Павел уьч ай тура. Геме булан Суриягъа бармагъа деп турагъан заманда, ягьудилер Павелге къаршы тилбирчилик этелер. Огъар къайтып Македониядан таба Суриягъа гетмеге тюше. 4 Ону булан вериялы Пирни уланы Сопатыр, салониклилерден Аристарх, Секунд, дербели Гай, Тимофей, асиялы Тигьик ва Трофим ёлгъа чыгъалар. 5 Алдын-алдын гетип, олар бизин Троадада къаравуллап тура эдилер. 6 Маясыз Экмекни байрамындан сонг биз де Филиппадан геме булан чыкъдыкъ. Беш гюнден сонг Троадада оланы янына етишдик. Онда бир жума къалдыкъ.
Эфтикни тириливю
7 Жуманы биринчи гюнюнде биз экмек бёлюв адатны кютмеге деп жыйылдыкъ. Павел жыйылгъанлар булан лакъырлаша эди. Артындагъы гюн Павел геме булан ёлгъа чыкъмагъа герек эди, шо саялы о жыйылгъанлар булан гечорта болгъунча лакъыр этип турду. 8 Биз жыйылгъан оьрдеги уьйде кёп чыракълар янып тура эди. 9 Эфтик деген бир жагьил улан терезеде олтургъан эди. Павелни узакъ сёйлевюню вакътисинде о бираз къалгъып тура эди. Сонг ону юху басып, о уьчюнчю къатдагъы терезеден йыгъылып гетди. Гётерип алып гелгенде, о оьлюп тура эди. 10 Павел тюпге тюшдю, огъар къапланып ятды ва ону къучакълап:
– Кайгъырмагъыз, бу сав! – деди.
11 Сонг о дагъы да оьрге чыгъып, экмек бёлюп ашады. Танггъа таба олар булан сёйлеп битип, Павел ёлун узатды. 12 Жагьил уланны сав кююнде уьюне гелтирдилер. Шогъар бары да сююндюлер.
13 Биз алдын-алдын геме булан Асгъа гетдик. Онда биз гемеге Павелни де алмагъа герек эдик. Яяв юрюп бармагъа сююп, бизге оьзю шолай буюргъан эди. 14 Асда бизин булан ёлукъгъанда, ону гемеге алып, биз Мидиллиге гелдик. 15 Артындагъы гюн ондан чыгъып, Гьиос атавну къаршысында токътадыкъ. Экинчи гюн Самос атавгъа етишдик. Сонг Милетге гелдик. 16 Асия вилаятында токътамас учун, Павел Эфесге гирмей оьтюп гетмеге токъташды. Пентикост байрамына о Ерусалимде болмагъа алгъасай эди.
17 Милетден адам йиберип, Павел Исагъа иман салгъанланы Эфесдеги жыйыныны арасындан ёлбашчыларын чакъыра. 18 Олар гелгенде, Павел булай дей:
– Асиягъа гелген биринчи гюнюмден башлап сизин булан тургъан чакъы заманны ичинде мен нечик яшагъанны сиз билесиз. 19 Ягьудилени тилбирчилиги саялы мени башыма тюшген балагьлардан оьте туруп, уллу сабурлукъда, гёзьяш тёге туруп, Раббибизге къуллукъ этип турдум. 20 Сизин учун пайдалы болгъан чакъы затны билдирмекден тартынмадым, халкъны алдында ва уьйден уьйге гирип, сизге Аллагьны каламын англатдым. 21 Гюнагь ишлер этеген ёлдан тайсын, Аллагьгъа къайтсын ва Раббибиз Исагъа иман салсын деп, ягьудилеге ва ят халкълагъа бувардым.
22 Гьали буса, Аллагьны Ругьу буюргъанны этип, мен Ерусалимге бараман. Онда мени не къаравуллайгъанны билмеймен. 23 Мен бир затны билемен: къайсы шагьаргъа барсам да, Аллагьны Ругьу мени азап ва туснакъ къаравуллайгъанын айта. 24 Амма мен жанымны аямайман. Мени учун о гьеч бир зат да тюгюл. Раббибиз Иса магъа тапшургъан къуллугъумну – Аллагьны уллу рагьмусу гьакъындагъы Сююнч Хабарны инсанлагъа етишдирмеге – тамамламагъа болгъай эдим.
25 Мен гьали сизин арагъыздан – оьзюгюзге Аллагьны гьакимлигин билдирип тургъанлардан – гьеч дагъы биригиз де мени гёрмежегигизни билемен. 26 Бугюн мен сизге билдире тураман: эгер сизин арагъыздан ким буса да биригиз ёкъ болсагъыз, шогъар мен айыплы тюгюлмен. 27 Неге тюгюл де, Аллагь сюегенни мен сизге гьеч бир де тартынмай билдирдим. 28 Аллагьны Ругьу сизге шо Исаны якъчыларын инанып тапшургъан. Къойчулар сиривлерини гьайын нечик эте буса, сиз де Аллагь Оьзюню Уланыны оьлюмю булан жыйгъан Исаны якъчыларыны гьайын этигиз! 29 Мен сизин арагъыздан гетгенден сонг, сиривню арасына йыртгъыч бёрюлер тюшежекни билемен. Олар чы сиривню къызгъанмажакълар. 30 Гьатта сизин арагъызда да, Исаны якъчыларын тюз ёлдан чыгъармакъ учун, къалп сёзлер сёйлейгенлер болажакълар. 31 Шо саялы сакъ болугъуз! Гечеси-гюню булан уьч йылны узагъында гёзьяш тёгюп тилеп, гьар-биригизге бир бошавсуз буваргъанымны эсде сакълап къоюгъуз.
32 Гьали буса мен сизин Аллагьгъа ва Ону рагьмулу каламына аманат этемен. Бу калам сизин ругь якъдан гючлендирме ва Аллагьны халкъыны арасында варислик бермеге бола. 33 Мен гьеч биревню не гюмюшюне, не алтынына, неде опурагъына гёз салмадым. 34 Оьз гьажатларыма ва мени булангъыланы гьажатларына харжны мен бу къолларым булан къазангъанны сиз билесиз. 35 Сиз мени йимик загьмат тёкмеге, гючсюзлеге кёмек этмеге герекни сизге оьзюм болгъан кююмде уьлгюсюн гёрсетдим. Раббибиз Иса: «Алмакъдан эсе бермек артыкъ насип гелтирер», – деп айтгъан сёзлени унутмай эсде сакъламагъа герексиз.
36 Бу сёзлени де айтып, бары да булан бирге тизден туруп, Павел дуа эте. 37 Барысы да кёп йылайлар, Павелни къучакълап оьбелер. 38 «Мени сиз дагъы гёрмежексиз» деген сёзлеринден сонг олар айрокъда бек пашман болалар. Сонг олар ону гемеге етгинче узаталар.
21
Ерусалимге ёл чыгъыв
1 Олардан айрылгъан сонг, биз бир башлап геме булан тувра Косгъа, артындагъы гюн Родосгъа, ондан таба Патарагъа гетдик. 2 Финикиягъа барагъан бир геме къаршы болду. Огъар минип, денгизге чыкъдыкъ. 3 Кипр гёрюнген заманда, атавну къыбла ягъындан оьтюп, Суриягъа багъып гетдик ва Сурда токътадыкъ. Гемени уьстюндеги юк онда бошатылмагъа герек эди. 4 Онда Исаны якъчыларын табып, биз оланы янында етти гюн къалдыкъ. Аллагьны Ругьуну таъсиринден олар Павелге Ерусалимге бармасын дей эдилер. 5 Турмагъа тюшеген заманыбыз битгенде, биз ондан гетдик ва ёлубузну узатдыкъ. Исаны якъчылары къатынлары, яшлары да булан бизин шагьардан чыкъгъынча узатды. Денгизни ягъасында биз тизден югюнюп дуалар этдик. 6 Бир-бирибиз булан савболлашгъан сонг, биз гемеге миндик. Олар да уьйлерине къайтып гетдилер.
7 Биз Сурдан денгиз ёлубузну узатып, Птоломайыдгъа гелдик. Ондагъы иман къардашларыбыз булан ёлугъуп, оланы янында да бир гюн къалдыкъ. 8 Артындагъы гюн ёлгъа чыгъып, Къайсариягъа гелдик. Сююнч Хабарны билдиреген, Ерусалимде сайлангъан етти адамны бири болгъан Филипни уьюне гелип, ону янында къалдыкъ. 9 Ону Аллагьны атындан сёйлеп болагъан эрге бармагъан дёрт къызы бар эди.
10 Онда бир хыйлы гюнлер къалгъан сонг, Ягьудеядан Агъав деген бир пайхаммар гелди. 11 Бизин яныбызгъа гелип, о Павелни белбавун алды, ону булан оьзюню къолларын-бутларын байлады. О булай айтды:
– Аллагьны Ругьу булай сёйлей: Ерусалимдеги ягьудилер, бу белбавну есин шулай байлап, ят халкъланы къолуна бережеклер.
12 Бу сёзлени эшитгенде, биз ва ондагъылар Павелге Ерусалимге бармасын деп тилемеге башладыкъ. 13 Шо заман Павел:
– Сиз этеген недир? Неге йылайсыз, неге юрегимни сыныкъдырасыз? Мен Ерусалимге барып, байланмагъа чы нечик де, Раббибиз Исаны аты учун гьатта онда оьлмеге де гьазирмен, – деп жавап берди.
14 Сёзюнден къайтарып болмажагъын англагъанда, огъар дагъы тилемей:
– Раббибиз буюргъан кюйде болсун дагъы, – деп къойдукъ.
15 Сонг, гьазирлигибизни де гёрюп, биз Ерусалимге ёлгъа тюшдюк. 16 Къайсариядан бир-бир Исаны якъчылары да бизин булан бирге гелдилер. Олар бизин Исаны башлапгъы якъчыларындан бириси болгъан Минасон деген кипрли биревню уьюне гелтирдилер. Биз де онда къонакъ тюшюп токътадыкъ.
Якъубну Павелге этген таклифи
17 Ерусалимге гелгенде, иман къардашларыбыз бизин кёп сююп къабул этдилер. 18 Артындагъы гюн Павел булан бирче биз Якъубну гёрмеге бардыкъ. Онда бары да ёлбашчылар да жыйылды. 19 Олар булан сорашгъан сонг, Павел ят халкъланы арасында оьзюнден таба Аллагь этген бары да ишлени тындырыкълы кюйде хабарлады.
20 Шону эшитгенде, олар Аллагьгъа макътав этдилер. Олар Павелге булай айтды:
– Гёресен чи, къардашым, ягьудилени арасында минглер булан Исагъа иман салагъанлар бар. Олар барысы да Мусаны Къанунуна бек гьюрмет этегенлер. 21 Олар сени гьакъынгдан буса ят халкъланы арасында яшайгъан бары да ягьудилер Мусаны Къанунундан тайышсын, яшларына сюннет этмесинлер ва бизин адатларыбызны юрютмесинлер деп уьйрете деген хабарны эшитгенлер. 22 Энни биз не этме герекбиз? Озокъда, сени мунда гелгенингни олар эшитежеклер. 23 Шогъар гёре сен бизин таклифибизге тынгла: бизин арабызда Аллагьгъа ант этген дёрт адам бар. 24 Дёрт де адамны алып бар. Олар булан бирче тазаланывну адатын кют, башларын юлютмек учун, олагъа харж бер. Шо заман сени гьакъынгдан эшитген заты герти тюгюл экенни ва оьзюнг Къанунгъа гёре юрюйгенингни гьар ким билежек. 25 Ят халкъланы арасындан Исагъа иман салгъанларыны гьакъында айтсакъ, ялгъан аллагьлагъа къурбан этилген азыкъны ашамасын, пасат юрюмесин, бичакъгъа тюшмей оьлген гьайванланы этин ашамасын ва къанны ашгъа къолламасын деген къарарыбызны гьакъында олагъа кагъыз йибергенбиз.
26 Артындагъы гюн Павел, бу адамланы оьзю булан алып, олар булан бирче тазаланывну адатын кюте. Сонг ибадатханагъа бара, тазаланывну гюнлери не заман тамамланажагъын, оланы гьар-бири учун не заман къурбан этежегин билдире.
Павелни туснакъ этиливю
27 Етти гюн бите турагъанда, Асиядан гелген ягьудилер, Павелни ибадатханада гёрюп, бютюн халкъны арасына хозгъавул сала. Ону тутуп:
28 – Гьей Исрайылны халкъы, кёмек этигиз! Бу адам – къайда барса да, адамланы Къанунгъа къаршы, бизин халкъыбызгъа ва бу ибадатханагъа къаршы чыкъмагъа уьйретеген адам. Гьали де ибадатханагъа греклени гелтирип, бу сыйлы ерни мурдарлады, – деп къычыра.
29 Алда ону шагьарда эфесли Трофим булан бирче гёрген болгъан. Павел ону ибадатханагъа алып гелген деп ойлаша. 30 Бютюн шагьар хозгъалышып йибере. Бары да якълардан гелип, халкъ жыйыла. Олар Павелни тутуп, ибадатханадан сюйреп къыргъа чыгъаралар. Арты булан шоссагьат къапуларын да бегителер. 31 Олар Павелни оьлтюрюп къоймагъа да сюелер. Шо заман бютюн Ерусалим хозгъалгъан деген хабар асгербашына етише. 32 О шоссагьат, асгерлерин ва асгербашларын алып, оланы уьстюне гелип етише. Асгербашын ва асгерлени гёргенде, хозгъалгъанлар Павелни токъалайгъанын токътаталар. 33 Асгербашы ону тутуп туснакъ эте ва эки шынжыр булан бугъавласын деп буйрукъ бере. Сонг:
– Бу адам кимдир? Бу не этген? – деп сорай.
34 Халкъны арасындан бирлери бир затны, башгъалары башгъа затны айтып къычыра. Къавгъаны кёбюнден ишни гьакъыкъатын билмеге болмай, асгербашы:
– Бу адамны бекликге етишдирсин, – деп буюра.
35 Павел канзилеге етишгенде, бек басылмакъдан къара халкъ ону юрюмеге къоймай. Асгерлер ону гётерип юрюмеге борчлу бола. 36 Халкъ:
– Огъар оьлюм! – деп къычыра.
37 Асгерлер оьзюн бекликге алып гирегенде, Павел асгербашгъа:
– Сагъа бир зат сорамагъа яраймы? – дей.
– Сен грекче сёйлеймисен дагъы? 38 Сен гьалиден бираз алдын хозгъавул этген ва дёрт минг къачакъны да алып дангылгъа чыкъгъан мисрили тюгюлмюсен? – деп сорай о.
39 – Мен Киликиядагъы Тарс шагьардан гелген бир ягьудимен. Мен шо агьамиятлы шагьарны ватандашыман. Магъа халкъны алдына чыгъып сёйлемеге изну бер деп тилеймен, – деп жавап бере Павел.
40 Асгербашы изну бергенде, Павел канзилени уьстюнде токътап, халкъгъа тынсын деп къолу булан ишара эте. Халкъ чув болуп тынып токътагъан заманда, о ягьудиче сёйлемеге башлай:
22
1 – Къардашлар! Аталар! Гьали оьзюмню якълап мен сёйлежек затлагъа къулакъ асып къарагъыз, – дей о.
2 Павелни оьзлер булан ягьудиче сёйлейгенин эшитгенде, олар дагъы да бек чув болуп токътайлар. О булай узата:
3 – Мен Киликиядагъы Тарсда тувгъан бир ягьудимен. Мен мунда, бу шагьарда, Гамалиелни алдында тарбиялангъанман. Ата-бабаларыбызны Къанунуна мени тындырыкълы кюйде о уьйретди. Сиз барыгъыз да бугюнлерде нечик бусагъыз, мен де шолай Аллагь учун къасткъылып чалышагъанланы бири эдим. 4 Раббибизни ёлун юрютегенлени мен оьлтюреген даражагъа ерли гьызарладым, эренлер булан къатынланы тутуп, туснакълагъа салдым. 5 Буланы гертилигине дин къуллукъчуланы башчысы ва бары да оьр мажлис шагьатлыкъ этмеге болалар. Мен олардан, Исагъа иман салгъанланы такъсырламакъ учун Ерусалимге гелтирмеге деп, Шамда яшайгъан ягьуди къардашларыбызгъа язылгъан кагъызланы алып бардым.
6 Шамгъа ювукълашып барагъан ёлумда тюшге таба, бирден кёкден таба бир нюр гелип, айланамны шавлаландырып къойду. 7 Мен ерге йыгъылдым. Магъа: «Савул, Савул! Мени не учун гьызарлайсан?» – деген сесни эшитдим. 8 Мен: «Сен Кимсен, я Рабби?» – деп сорадым. О да: «Мен сен гьызарлайгъан назаретли Исаман», – деп жавап берди. 9 Мени булангъылар нюрню гёрдюлер, амма магъа сёйлейгенни сесин эшитмедилер. 10 «Я Рабби, мен не этейим?» – деп сорадым. Раббибиз магъа: «Туруп, Шамгъа бар. Сен этмеге герекли затлар сагъа онда айтылажакъ», – деп жавап берди.
11 Нюрню шавласындан мен бир затны да гёрюп болмайгъан болуп къалдым. Мени булангъылар, билегимни тутуп, Шамгъа гелтирдилер. 12 Мени яныма ерли ягьудилени арасында абуру бар, динагьлю ва Мусаны Къанунундан таймай юрюйген Гьанания деген бирев гелди. 13 О магъа: «Къардашым Савул, гёзлеринг ачылсын!» – деп айтды. Шоссагьат мен ону гёреген болуп къалдым. 14 О магъа булай айтды: «Аталарыбызны Аллагьы Оьзю сюегенни билмек, Муъминни гёрюп, Ону авзундан бир сес эшитмек учун, сени сайлады. 15 Сен гёрген, эшитген затларынг учун бютюн инсанланы алдында Ону шагьаты болажакъсан. 16 Гьали сен не къаравуллап токътагъансан? Тур, Ону атын тутуп, сувгъа чомдуртуп, оьзюнгню Аллагьгъа тапшурт, гюнагьларынгдан тазалан».
17 Ерусалимге къайтып, ибадатханада дуа этип турагъанда, мен Раббибизни бир гьайран гёрюнюшде гёрдюм. 18 О магъа: «Алгъаса. Тезлик булан Ерусалимден гет, неге тюгюл мунда Мени гьакъымдагъы сени шагьатлыгъынгны къабул этмежеклер!» – деп айтды. 19 Мен: «Я Рабби, мен синагоглагъа барып, Сагъа иман салагъанланы токъалагъанны ва оланы туснакълагъа салгъанны бу адамлар билелер. 20 Сени шагьатынг Стефанны къаны тёгюлеген заманда, мен онда токътап, ону оьлтюрмекни арив гёрдюм, ону оьлтюрегенлени опуракъларын сакълап турдум», – деп айтдым. 21 Раббибиз магъа: «Бар, Мен сени йыракъгъа – ят халкъланы янына – йиберемен», – деп айтды.
Павел румлу асгербашыны янында
22 Бу сёзлени айтгъанча, халкъ Павелге тынглап тура. Шондан сонг буса:
– Муну ер юзюнден ёкъ этмеге герек! Муну сав къоймагъа ярамай! – деп къычырып, къавгъа салмагъа башлай.
23 Адамлар къычыра, опуракъларын чечип ата, гьавагъа хум чача. 24 Асгербашы Павелге къаршы олар неге булай къычырагъанны себебин англамакъ учун:
– Ону бекликге элтсинлер. Къамучу булан тююп, сорав алсынлар, – деп буюра.
25 Ону къамучу булан тюймек учун байлайгъан заманда, Павел оьзюню янындагъы юз асгерни башчысына:
– Сизге Румну ватандашын гьеч бир дувансыз къамучуламагъа яраймы? – деп сорай.
26 Шону эшитген юз асгерни башчысы, шоссагьат минг асгерни башчысыны янына барып:
– Сен этеген не затдыр? Бу адам чы – Румну ватандашы, – дей.
27 Шонда асгербашы ону янына барып:
– Сен, гертилей де, Румну ватандашымысан? – деп сорай.
– Дюрмен, – дей Павел.
28 – Магъа шо ватандашлыкъны алмакъ учун, кёп акъча харжламагъа тюшдю, – дей асгербашы.
– Мен буса ватандаш болуп тувгъанман, – дей Павел.
29 Павелден сорав алмагъа гереклилер шоссагьат ону янындан таялар. Асгербашы буса Румну ватандашы болгъан Павелни тутуп байлагъаны саялы къоркъа.
Павел ягьудилени оьр мажлисини алдында
30 Артындагъы гюн асгербашы, ягьудилер Павелни не учун айыплайгъанын билмеге сююп, ону бугъавларын чече. О баш дин къуллукъчулагъа ва бютюн ягьудилени оьр мажлисине жыйылсын деп буюра. Павелни гелтиртип, оланы алдында эретургъуза.
23
1 Ягьудилени оьр мажлисини ортакъчыларына тикленип къарап, Павел:
– Къардашларым! Бугюнге ерли мен Аллагьны алдында таза намусум булан яшап гелгенмен, – дей.
2 Дин къуллукъчуланы башчысы Гьанания Павелни янында токътагъанлагъа ону авзуна урмагъа буйрукъ эте. 3 Шо заман Павел огъар:
– Сагъа Аллагь урар, гьей экиюзлю! Сен мунда магъа Къанун булан дуван этмек учун олтургъансан, оьзюнг буса Къанунгъа къаршы чыгъып, магъа урмагъа буюрасан, – дей.
4 Ону янында токътагъанлар:
– Сен Аллагьныки болгъан дин къуллукъчуланы башчысын сёкмеге нечик боласан? – дей.
5 – Къардашлар! О дин къуллукъчуланы башчысы экенни мен билмедим. Сыйлы Язывларда: «Халкъны гьакимине къаршы яман сёйлеме», – деп язылгъан чы, – дей Павел.
6 Ондагъыланы бир пайы саддукейлер, биревю пайы буса фарисейлер болгъанны англагъанда, Павел ягьудилени оьр мажлисини ортакъчыларына къычырып:
– Къардашлар! Мен фарисейлени уланы фарисеймен. Магъа оьлген адамлар тирилегенине инанагъаным саялы дуван этелер, – дей.
7 О булай айтгъанда, саддукейлер булан фарисейлени арасында эришивлюк башланып гете. Жыйын экиге бёлюне. 8 Саддукейлер не оьлюмден тирилмек, не малайиклер, не ругьлар ёкъ затлар дейлер, фарисейлер буса буланы барын да къабул этелер. 9 Уллу къавгъа гётерилип гете. Фарисейлерден болгъан дин алимлер буса:
– Биз бу адамны гьеч бир яманлыгъын гёрмейбиз. Балики, гертиден де, ону булан ругь яда малайик сёйлегендир? – деп эришелер.
10 Эришивлюкню ахыры токъалашгъа айлангъан заманда, асгербашы Павелни паралап къояр деп къоркъа. О асгерлеге гелип, Павелни жыйындагъылардан чыгъарып алып, ону бекликге элтмеге буйрукъ эте.
11 Артындагъы гече, Раббибиз Павелни янында токътап:
– Къоркъма! Ерусалимде сен Мени гьакъымда нечик шагьатлыкъ этдинг бусанг, Румда да шолай шагьатлыкъ этмеге герек болажакъсан, – дей.
Павелни оьлтюрмеге сюелер
12 Эртен ягьудилер жыйылып, Павелни оьлтюрмей туруп, ашамай-ичмей турмагъа ант этелер. 13 Шолай ант этгенлени санаву къыркъдан артыкъ бола. 14 Баш дин къуллукъчуланы ва тамазаланы янына барып, олар булай дейлер:
– Биз Павелни оьлтюрмей туруп, бир зат да ашамай-ичмей турмагъа ант этгенбиз. 15 Энни ягьудилени оьр мажлиси ва сиз, сайки, Павелни ишине янгыдан тындырыкълы кюйде къарамагъа герекбиз деп, ону сизин яныгъызгъа гелтирсин деп, асгербашына тилегиз. Биз буса, Павел мунда етишгинче, ону ёлда оьлтюрмеге гьазир болуп турарбыз.
16 Павелни къызардашыны уланы бу тилбирчиликни гьакъында эшите. Бекликге гелип, о Павелге шону билдире. 17 Шо заман Павел, юз асгерни башчыларындан бирин чакъырып:
– Бу уланны минг асгерни башчысыны янына элт, муну огъар айтмагъа сюеген бир сёзю бар, – дей.
18 О да шо уланны асгербашыны янына алып гелип, огъар булай дей:
– Тутулгъан Павел, мени чакъырып: «Бу уланны минг асгерни башчысыны янына элт, муну огъар айтмагъа сюеген бир сёзю бар», – деп айтды.
19 Асгербашы, о уланны къолун тутуп, ону булан бир янгъа тайып:
– Сен магъа не айтмагъа сюесен? – деп сорай.
20 О булай жавап бере:
– Ягьудилер, тангала Павелни ишине, сайки, янгыдан тындырыкълы кюйде къарамакъ учун, ону ягьудилени оьр мажлисине алып гелтирсин деп, сагъа тилемеге сёйлешип айланалар. 21 Амма сен олагъа инанма. Неге тюгюл де, къыркъдан да артыкъ адам къамавда къаравуллап тура. Павелни оьлтюрмей туруп, олар бир зат да ашамай-ичмей турмагъа ант этгенлер. Гьали олар гьазирленип, сени буйругъунгну къаравуллап токътап туралар.
22 Шо заман асгербашы:
– Магъа билдирген затынгны, вёре, биревге де айтмассан, – деп буварып, уланны йибере.
Павел Къайсариягъа йибериле
23 Сонг о юз асгерни эки башчысын чакъырып, олагъа булай дей:
– Къайсариягъа гетмек учун, ахшам сагьат тогъузгъа эки юз асгер, етмиш атлы ва окълары булангъы эки юз асгер гьазирлегиз. 24 Павелни миндирип, Феликс гьакимни янына эсен-аман етишдирмек учун атлар онгарыгъыз. 25 Булай бир кагъыз да яза:
26 «Клавдий Лисийден кёп гьюрметли Феликсге салам. 27 Бу адамны ягьудилер тутуп оьлтюрмеге айлангъан эдилер. Амма о румлу ватандаш экенни билгенде, мен асгерлер булан гелип етишип, ону къутгъардым. 28 Олар ону не зат саялы айыплайгъаныны себебин билмеге сююп, мен ону ягьудилени оьр мажлисине гелтирдим. 29 Ону оьзлени Къанунуна байлавлу эришивлюклерде айыплайгъанын англадым, амма оьлтюрмек яда туснакъгъа салып сакъламакъ учун ону гьеч айыбы ёкъну билдим. 30 Мен эшитген кюйде, бу адамны оьлтюрмеге тилбирчилик этип айланалар. Шогъар гёре ону мен шоссагьат сени янынга йибердим. Бу адамны айыплайгъанлагъа барып сени алдынгда сёйлесин деп буюрдум».
31 Асгерлер, оьзлеге берилген буйрукъгъа гёре, шо гече Павелни Антипатридге етишдирелер. 32 Артындагъы гюн атлылар Павелни де алып Къайсариягъа гетелер, къалгъан асгерлер буса бекликге къайталар. 33 Атлылар Къайсариягъа гелгенде, гьакимге кагъызны берип, Павелни де огъар тапшуралар. 34 Кагъызны охуп, гьаким Павел къайсы вилаятдан экенин сорай. О Киликиядан экенни билгенде:
35 – Сени айыплайгъанлар гелген заманда, мен сагъа тынгларман, – дей.
Сонг Павелни Гьиродну беклигинде къаравуллар булан сакъласын деп буюра.
24
Павелни айыплайлар
1 Беш гюнден сонг дин къуллукъчуланы башчысы Гьанания, бир нече тамазалар ва дуванда оланы якълап сёйлемеге герек Тертул деген бирев булан Къайсариягъа геле. Булар гьакимге Павелни не саялы айыплайгъанын билдирелер. 2-3 Павелни чакъырып гелтиргенде, Тертул ону айыплап сёйлемеге башлай. О булай дей:
– Гьей гьюрметли Феликс! Толу даражада биз пайдаланып турагъан бу парахатлыкъны ва сени гьакъыллы иш гёрювюнгню натижасында ягьуди халкъны яшавун яхшылашдыргъан тюрленивлени биз гьар заман ва гьар ерде уллу разилик булан къабул этебиз.
4 Сени кёп заманынгны алмас учун, сагъа хас болгъан рагьмулулукъ булан бизге бир аз заман тынгламакълыгъынгны тилейбиз.
5 Бу адам бир питнечи ва дюньяны гьар еринде яшайгъан бары да ягьудилени арасына хозгъавул салагъан назарет дин агъымыны башчыларындан бириси экенни биз токъташдыргъанбыз.
6 Бу бизин ибадатханабызны мурдарламагъа да айланды. Шогъар гёре биз ону тутдукъ
[101].
8 Павелден сорав алсанг, биз ону не саялы айыплайгъаныбызны оьзюнг де билмеге болурсан.
9 Ягьудилер де огъар этилеген айыплавлар герти деп токъташдыралар. 10 Гьаким Павелге сёйлесин деп ишара эте. Жавап бере туруп, Павел булай дей:
– Кёп йылланы боюнда сен бу ягьуди уьлкеде дуван этип турагъанынгны мен билемен. Шо саялы бек сююп оьзюмню якъламагъа гиришемен. 11 Мен Ерусалимге ибадат этмек учун гелгенли он эки гюнден артыкъ болмайгъанны токъташдырмагъа сагъа къыйын болмажакъ. 12 Ибадатханада мени гьеч ким булан эрише туруп, я синагогда, яда шагьарны башгъа бир еринде халкъны арасына хозгъавул сала туруп гёрмегендир. 13 Магъа къаплайгъан айыпланы да булар гьеч исбат этмеге болмаслар. 14 Булар дин агъым деп айтагъан Ёлгъа гёре мен, гертилей де, аталарыбызны Аллагьына ибадат этегенимни сенден яшырмайман. Мусаны Къанунунда ва пайхаммарланы китапларында язылгъан бары да затлагъа иман саламан. 15 Муъминлер, шолай да муъмин болмагъанлар тирилер деп, ягьудилер йимик мен де Аллагьгъа умут этемен. 16 Шо саялы Аллагьны ва адамланы алдында намусум таза болсун учун, оьзюм де даим къаст этемен.
17 Кёп йыллардан сонг жыйылгъан садагъаланы халкъыма бермек ва къурбанлар этмек учун, мен Ерусалимге гелдим. 18 Мен тазаланыв адатны кютдюм ва ибадатханада ягьудилер мени шо ишлер булан машгъул болуп турагъан заманда тапдылар. Мени айланамда халкъ ёкъ эди, низамсызлыкълар да болмады. 19 Эгер магъа къаршы айтмагъа гьеч заты бар буса, мени айыплап, шо заман ибадатханада болгъан асиялы ягьудилер де сени алдынгда мунда токътамагъа герек эдилер. 20 Яда ягьудилени оьр мажлиси менден сорав алагъан заманда, Мусаны Къанунуна къаршы мени не айыбымны тапгъанын гьали мунда барлар айтсынлар. 21 Янгыз оланы арасында турагъанда, къычырып: «Оьлген адамлар тирилегенине инанагъаным саялы, магъа дуван этелер», – деп айтгъан биргине-бир сёзюм, балики, мени айыбымдыр?
22 Раббибизни ёлу гьакъында яхшы англаву булангъы Феликс, оланы ишине къаравун бёлюп:
– Асгербашы Лисий гелгенден сонг, сизин ишигизге гёре дуван этермен, – дей.
23 О юз асгерни башчысына Павелге къаравул салып сакъламакъны, огъар енгилликлер болдурмакъны, къурдашларына ону тарыкъ-герегини гьайын этмеге къоймакъны буюра.
24 Бир нече гюнден сонг Феликс Друсила деген ягьуди къатыны булан геле. Павелни чакъыртып, о Иса Месигьге иман салмакъны гьакъында ону сёйлейгенине тынглай. 25 Павел муъминликни, оьзюн енгип сакълап болмакъны ва къыяматгюн болагъан Аллагьны дуван этивюню гьакъында сёйлегенде, Феликс, къоркъуп йиберип:
– Бугюнге таман! Заманым болгъанда, мен сени дагъы да чакъыртарман, – дей.
26 Шону булан бирге о Павел оьзюне урушбат берир деп де умут эте. Шогъар гёре Феликс, Павелни заман-заман янына чакъыртып, ону булан лакъыр эте. 27 Арадан эки йыл оьтген сонг, Феликсни орнуна Поркий Фест геле. Ягьудилеге ярамакъ учун, Феликс Павелни туснакъда сакълай.
25
Павел пачаны дуванын талап эте
1 Гьаким болуп уьч гюнден сонг Фест Къайсариядан Ерусалимге гете. 2 Баш дин къуллукъчулар ва ягьудилени абурлу адамлары, Павелге айыплар салмакъ учун, Фестни янына гелелер. 3 Олар Фестге, оьзлеге бир рагьму этип, Павелни Ерусалимге йиберсин деп бек тилейлер. Оьзлер буса ёлда Павелни оьлтюрмек учун алданокъ сёйлешген болгъан. 4 Амма Фест:
– Къайсарияда Павелни къаравуллар сакълап тура, узакъ къалмай оьзюм де онда баражакъман. 5 Олай буса сизин абурлу адамларыгъыздан гелип болагъанлары мени булан гелсин. Павелни этген терс иши бар буса, ону онда айыпласын, – деп жавап бере.
6 Оланы янында сегиз яда он гюнден артыкъ турмай, Фест Къайсариягъа къайта. Артындагъы гюн барып дуванханада олтуруп, Павелни гелтирсинлер деп буйрукъ эте. 7 Павелни гелтирелер. Ерусалимден гелген ягьудилер Павелни къуршап алалар. Огъар бир кёп авур айыпланы салалар, амма оланы исбат этип болмайлар. 8 Сонг Павел оьзюн якълап булай дей:
– Мен я ягьудилени Къанунуна, я ибадатханагъа, яда Румну пачасына къаршы бир яман иш де этмегенмен.
9 Амма Фест, ягьудилеге ярамагъа сююп, Павелге:
– Ерусалимге барып, сагъа этилеген бу айыплавлагъа гёре дуванны мен онда этгенни сюемисен? – деп сорай.
10 Павел булай дей:
– Мен Румну пачасыны дуванын къаравуллап токътагъанман, дуван да магъа мунда этилмеге герек. Сен оьзюнг де яхшы билеген кюйде, мен ягьудилеге къаршы гьеч бир яман иш этмегенмен. 11 Эгер мен бир яман неде оьлюмге лайыкълы бир иш этген бусам, оьлюп гетмекден де баш къачырмайман. Эгер ягьудилер мени айыплайгъан яман ишлер мени уьстюмде ёкъ буса, бирев де мени оланы къолуна берип болмас. Мен Румну пачасыны дуванын талап этемен.
12 Шо заман Фест, мажлис булан сёйлешип:
– Сен Румну пачасыны дуванын талап этесен, сен ону янына баражакъсан, – деп жавап бере.
Фест Агърипа пача булан сёйлей
13 Бир нече гюнлерден сонг, Фестни гьюрметлемек учун, Агърипа пача Береника булан Къайсариягъа геле. 14 Олар онда бир нече гюнлер къалалар. Фест, пачагъа Павелни ишин англата туруп, булай дей:
– Мунда туснакъда Феликс къоюп гетген бир адам бар. 15 Мен Ерусалимге баргъан заманда, ягьудилени баш дин къуллукъчулары ва тамазалары, айыплар салып, огъар дуван этмекни талап этдилер. 16 Мен олагъа, айыпланагъан гьар кимни шо адамны айыплайгъанлар булан бет-бетге тургъузмайлы ва огъар айыпдан якъланмакъ учун имканлыкъ бермейли, огъар дуван этмек румлуланы адаты тюгюл деп жавап бердим. 17 Олар мунда гелгенде, гьеч артгъа салмайлы, артындагъы гюн, дуванны чакъырып, мен о адамны гелтирсин деп буюрдум. 18 Айыплайгъанлар туруп бу адамны мен ёрайгъан бир терс ишин де гёрсетип болмадылар. 19 Олар ону булан оьзлени дини гьакъында ва оьлген Иса деген биревню гьакъында эришивлюклер юрютдюлер. Павел буса О сав деп токъташдырды. 20 Бу жура масъалаланы нечик юрютмеге герегин билмейгениме гёре, мен огъар Ерусалимге барып, онда бу масъалагъа гёре дуван этилгенин сюймейми экен деп сорадым. 21 Павел оьзюню ишине гёре Румну пачасы дуван этгенин талап этегени саялы, ону пачаны янына йибергинче, мунда сакъласын деп буйрукъ этгенмен.
22 Агърипа Фестге:
– Шо адамгъа мен оьзюм тынгламагъа сюер эдим, – дей.
– Тангала сен огъар тынгларсан, – дей Фест.
Павел Агърипа пачаны алдында
23 Артындагъы гюн Агърипа ва Береника, бек арив безенип, асгербашлары ва абурлу адамлар булан бирче дуванханагъа гелелер. Фестни буйругъу булан Павелни гелтирелер. 24 Фест булай дей:
– Агърипа пача! Бизин булан мунда бар бары да адамлар! Сиз бу адамны гёресиз. Ерусалимдеги ва мундагъы ягьудилени барысы да, бу адамгъа байлавлу болуп мени яныма гелип, муну сав къоймагъа ярамай деп къычыра эди. 25 Амма мен оьлюм дуван этмеге чакъы о терс этген ишин тапмадым. О оьзюне Румну пачасы дуван этсин деп талап этгени саялы, ону йибермеге токъташдым. 26 Амма уллу пачагъа язмакъ учун, мени мекенли бир сёзюм де ёкъ. Шогъар гёре ону сизин алдыгъызгъа, айрокъда, Агърипа пача, сени алдынга гелтиргенмен. Бу ишге къаралгъан сонг, пачагъа язмагъа мекенли бир зат болур. 27 Мен ойлайгъан кюйде, айыбын чыгъармай туруп, туснакъны Румну пачасыны ягъына йибермеге тийишли тюгюл.
26
1 Агърипа Павелге: Сагъа оьзюнгню якълап сёйлемеге изну бериле, – дей.
Къолун оьрге гётерип, Павел оьзюн якълап сёйлемеге башлай:
2 – Агърипа пача! Сени алдынгда ягьудилер мени уьстюме салагъан бары да айыплавлардан оьзюмню якълап сёйлемеге болагъаныма бугюн оьзюмню насипли гьисап этемен. 3 Ягьудилени адатларын ва бары да эришивлю масъалаларын сен айрокъда яхшы билесен. Шо саялы магъа сабурлукъ этип тынгламагъынгны тилеймен.
4 Яш йылларымдан башлап мен оьз халкъымны арасында, сонг буса Ерусалимде нечик яшагъанымны бары да ягьудилер яхшы билелер. 5 Олар мени тезден таныйлар. Эгер шагьатлыкъ этмеге сюйсе, мен фарисей болгъанны ва бизин дин бёлюгюбюз къатты кюйде талап этеген ёлда яшагъанымны токъташдырмагъа болурлар. 6 Бугюн буса Аллагь ата-бабаларыбызгъа этген ваъда яшавгъа чыгъажагъын къаравуллайгъаным саялы, мен дуванны алдында токътагъанман. 7 Исрайылны он эки уланындан болгъан наслусу, гечеси-гюню булан Аллагьгъа къуллукъ эте туруп, шо этилген ваъданы яшавгъа чыгъагъанын къаравуллай. Муна шо саялы, гьей Агърипа пача, ягьудилер бугюн мени айыплайлар. 8 Аллагь оьлюлени тирилтмеге болагъанын сиз неге инанмагъа ярамайгъан зат деп гьисап этесиз?
9 Тюзю, назаретли Исаны атына къаршы ябушмакъ учун, кёп затны этмеге герек деп мен оьзюм де ойлаша эдим. 10 Ерусалимде мен шолай этме де этдим. Баш дин къуллукъчулардан ихтияр алып, мен Аллагьны халкъыны бир кёплерин туснакълагъа салдым ва оланы оьлтюрегенде, олагъа къаршы тавуш бердим. 11 Оланы имандан тайдырмакъ учун, бары да синагогларда олагъа кёп керенлер жаза бердирдим. Олагъа бакъгъан якъда мени оьчлюгюм о даражада гючлю эди чи, оланы гьызарламакъ учун, гьатта Ягьудеядан тышдагъы шагьарлагъа да бара эдим.
12 Шо мурат булан бир керен мен баш дин къуллукъчуланы ихтияры ва тапшуруву булан Шамгъа да бардым. 13 Ёл уьстюнде тюшге таба вакъти, гьей Агърипа пача, мен кёкден таба гелеген бир нюр гёрдюм. Ону гюнню шавласындан да гючлю ярыгъы мени ва мени булангъыланы шавлаландырып къойду. 14 Биз барыбыз да ерге йыгъылдыкъ. Мен: «Савул, Савул, Мени не учун гьызарлайсан? Учу итти хынжалгъа багъып юрюмеге нечик къыйын буса, Магъа къаршы чыгъып юрюмеге де шолай къыйындыр», – деп ягьудиче сёйлейген бир сесни эшитдим. 15 Мен де: «Сен Кимсен, я Рабби?» – деп сорадым. О булай айтды: «Мен сен гьызарлайгъан Исаман. 16 Гьали гётерилип, эретур. Мен сагъа, янгыз сен гёрген затланы тюгюл, энниден сонг Мен сагъа гёрсетежек затланы да къуллукъчусу ва шагьаты болсун деп гёрюндюм. 17-18 Ягьуди халкъдан ва ят халкълардан сени къутгъаражакъман. Ят халкълар гёзлерин ачсын, къарангылыкъдан ярыкъгъа ва иблисни гьакимлигинден чыгъып, Аллагьгъа бакъсын учун, Мен сени гьали оланы янына йибережекмен. Магъа иман салмакъ булан олар да гюнагьларындан тазаланмагъа ва Аллагьны халкъыны арасында болмагъа болсун учун, сени оланы янына йибережекмен».
19 Шогъар гёре, гьей Агърипа пача, мен кёклерден гёрюнгенине къаршылыкъ этме болмадым. 20 Башлап Шамда, сонг Ерусалимде ва бютюн Ягьудеяда яшайгъанлагъа ва ят халкълагъа, гюнагь ишлер этеген ёлдан тайып, Аллагьны ёлуна къайтып, гертиден де алышынгъанын гёрсетсин деп билдирип юрюдюм. 21 Шо себепден, ягьудилер мени ибадатханада тутуп, оьлтюрмеге къаст этдилер. 22-23 Амма Аллагь магъа кёмек этди, бугюн болгъунча да магъа кёмек этип тура. Ону кёмеги булан мен мунда токътагъанман. Болажакъны гьакъында пайхаммарлар ва Муса Месигь оьлмеге ва биринчилей болуп оьлюмден тирилмеге, О Оьзюню халкъына ва ят халкълагъа нюр яймагъа герек деп айтгъан. Шолай болма да болду. Мен шондан башгъа бир затгъа да бары да халкъны алдында шагьатлыкъ этмеймен.
24 Павел оьзюн якълап булай сёйлеп турагъанда, Фест:
– Сен гьакъылынгны тас этгенсен, Павел! Кёп охумакълыкъ сени гьакъылдан тайышдыргъан, – деп къычыра.
25 – Мен гьакъылдан тайышмагъанман, гьюрметли Фест. Мен янгыз герти ва гьакъыллы сёзлер сёйлеймен. 26 Агърипа пача бу жура ишлени яхшы биле. Мен ону булан тартынмай сёйлемеге боламан. Гьеч бир зат огъар билинмей къалмагъанына мен инанаман, неге тюгюл бары да болгъан зат бары халкъны гёз алдында болду. 27 Агърипа пача, сен пайхаммарланы сёзлерине инанамысан? Билемен, инанасан, – дей Павел.
28 – Мени шулай тез Исаны якъчысына айландырып къоярман деп эсинге гелеми? – дей Агърипа.
29 – Тез болсун, геч болсун – башгъалыгъы ёкъ. Янгыз сен тюгюл, магъа тынглайгъанлар барысы да, бу шынжырлар булан бугъавланып тюгюл, мени йимик болсун деп, мен Аллагьгъа ялбараман, – дей Павел.
30 Агърипа, Фест, Береника ва олар булан онда олтургъанлар туралар. 31 Ондан чыкъгъан заманда, олар оьз арасында:
– Бу адам оьлтюрмеге яда туснакъгъа салып сакъламагъа тюшеген кюйде бир зат да этмеген, – деп сёйлейлер.
32 – Эгер бу адам Румну пачасыны дуванын талап этмей буса, муну буссагьат азат этип къоймагъа да яражакъ эди, – дей Агърипа Фестге.
27
Павел Румгъа йибериле
1 Денгиз булан биз Италиягъа гетмеге токъташгъанда, Павелни ва бир-бир оьзге туснакъланы Августну асгерлеринден Юлий деген юз асгерни башчысына тапшурдулар. 2 Биз Адрамитосдан гелген гемеге минип ёлгъа тюшдюк. О Асия вилаятыны денгиз ягъалардагъы шагьарларына бара эди. Салоникден македониялы Аристарх да бизин булан эди.
3 Артындагъы гюн Сайдангъа гелдик. Юлий Павелге яхшы къарады: огъар къурдашларыны янына бармагъа, олардан тарыкъ-герегин алмагъа къойду. 4 Ондан чыгъып, къаршы эшеген еллерден къутулмакъ учун, Кипрни икъ янындан таба оьтдюк. 5 Киликия булан Памфилияны янындан юзюп оьтюп, Ликиядагъы Мира шагьарына гелдик. 6 Мунда Искендериядан гелип Италиягъа барагъан бир гемени табып, асгербашы бизин шогъар миндирди.
7 Бир нече гюнлер биз аста булан юздюк ва гьарангъа Книд деген шагьаргъа гелдик. Ел бизге къаршы уьфюре эди. Шо саялы дагъы ари ёлубузну узатып болмай токътадыкъ. Салмон деген бурунну бою булан Критни икъ янындан таба юздюк. 8 Гьарангъа ону янындан оьтген сонг, Ласея шагьарны ювугъундагъы Гёзел Къолтукълар деп айтылагъан бир ерге гелдик.
9 Биз кёп заманны тас этдик. Оразаны гюню
[102] де оьтгенге гёре, ёлну дагъы узатмакъ къоркъунчлу бола эди. Павел булай буварды:
10 – Гьей адамлар! Бу бизин сапарыбыз балагьгъа тарыжагъын билемен. Уьстюндеги югю булан гемебизни ва оьзюбюзню тас этмеклик бар. 11 Амма асгербашы Павелни сёзлерине тынгламай, гемени юрютювчюсю ва еси айтагъанны этди. 12 Денгиз къолтукъ къышламакъ учун онгайлы ер тюгюл экени саялы, гемедегилени кёплери ондан денгизге ёл чыкъмагъа токъташдылар. Имканлы болса, олар Фениксге барып, онда къышламагъа хыял этдилер. Феникс буса – Критни къыбла-гюнбатыш ва темиркъазыкъ-гюнбатыш еллеринден сакълангъан бир къолтугъу.
Гючлю алатолпан
13 Къыбладан таба юваш ел эшмеге башлагъанда, гемедегилер оьзлер къаравуллайгъан зат болду бугъай деп ойлашдылар. Олар гемени лабарын гётерди ва Критни ягъа бою булан юзмеге башладылар. 14 Узакъ къалмай Критден таба «Темиркъазыкъ-гюнтувуш ел» деп айтылагъан оьтесиз бек гючлю бир ел чыгъып гетди. 15 Бизин юзмеклигибиз толу кюйде елден асылы болуп токътады. Гемечилер гемебизни тийишли кюйде юрютюп болмай эди. Елге къаршы туруп болмагъанда, толкъунлар гемени сюйген янына буруп алып гете эди. 16 Кавда деген гиччи бир атавну икъ янындан таба оьтгенде, къайыгъыбызны гьарангъа гётерип байлап бегитдик. 17 Ону гётергенден сонг, тюпден таба аркъанлар булан байлап, гемечилер гемени бегитди. Суртис деген сайлыкъгъа чыгъып къаларбыз деп къоркъуп, олар лабар ташлады, сонг гемени ел алып юрюдю. 18 Артындагъы гюн алатолпан гётерилип тургъаны саялы, гемечилер гемени уьстюндеги юкню ташламагъа башлады. 19 Уьчюнчю гюн буса къоллары булан гемени тарыкъ-герегин де ташлады. 20 Кёп гюнлени узагъында не гюнеш, не юлдузлар гёрюнмеди. Гючлю алатолпан буса токътамай эди. Биз бу балагьдан къутуларбыз деп гьеч умут этмей эдик.
21 Адамлар хыйлы гюнлер ашсыз-сувсуз къалды. Шо заман Павел туруп булай айтды:
– Гьей адамлар! Мен айтгъангъа тынглап, Критден гетмеге тарыкъ тюгюл эдигиз. Шо заман бу балагьлар ва зараллар болмажакъ эди. 22 Гьали буса мен сизин ругьдан тюшмей турмагъа чакъыраман. Сизин биригиз де оьлмежексиз, янгыз геме бузулажакъ. 23 Бу гече мен Оьзюнюкю болгъан ва Оьзюне къуллукъ этеген Аллагь йиберген малайик яныма гелип: 24 «Къоркъма, Павел! Сен Румну пачасыны алдында токътамагъа герексен. Сени булан бирче гемеде юзегенлени барысы да Аллагьны рагьмусу булан сав къалажакъ», – деп айтды. 25 Шо саялы, гьей адамлар, ругьдан тюшмей туругъуз. Бары да зат магъа айтылгъан кюйде болажагъына мен Аллагьгъа инанаман. 26 Биз къайсы буса да бир атавгъа чыгъып токътамагъа герекбиз.
27 Он дёртюнчю гюн биз Адриа денгизде
[103] юздюк. Гечортагъа таба гемечилер ювукъда бир къуру ер барны гьис этдилер.
28 Теренликни оьлчегенде, къыркъ метрге ювукъ бар эди. Бир нечакъы замандан сонг бирдагъы оьлчедилер: энни отуз метрге ювукъ бар эди.
29 Таш ярлагъа барып урунарбыз деп къоркъуп, гемени артындан таба дёрт лабарны ташладылар ва тез-тез эртен болсун деп дуа этдилер.
30 Гемечилер гемеден къачмагъа сюйдюлер: олар гемени ал ягъындан лабар ташламагъа сюебиз деген зат булан сувгъа къайыкъны тюшюрмеге къарадылар.
31 Шо заман Павел асгербашына ва асгерлеге:
– Эгер олар гемеде къалмаса, сиз къутулуп болмассыз, – деди.
32 Шо заман асгерлер къайыкъны тутуп сакълагъан аркъанланы гесди, о да денгизге тюшюп гетди. 33 Тангны алдында Павел, барыбызгъа да ашасын деп тилеп, булай айтды:
– Бу гьалда турагъаныбыз бугюн он дёртюнчю гюн. Шо гюнлени ичинде сиз бир зат да ашамагъансыз. 34 Тилеймен сизге, бир зат сама ашагъыз. Сав къалмакъ учун, сиз ашамагъа герексиз. Сизин башыгъыздан бир тюк де тюшмежек.
35 Шолай да айтып, Павел экмек гесек алып, барыны да алдында Аллагьгъа шюкюрлюк этип, сындырып ашамагъа башлады. 36 Барысы да ругьланып, ашамагъа гиришдилер. 37 Гемеде барысы да эки юз етмиш алты адам бар эди. 38 Адамлар ашап тойгъан сонг, гемени уьстюндеги будайны тёгюп, ону енгил этмеге башлады.
39 Ярыкъ болгъанда, гемечилер таныш тюгюл топуракъны гёрдюлер. Тек къайырчакъ бир ерни эс этип, бажарылса, гемени шонда багъып чыгъарып токътатмагъа сюйдюлер. 40 Лабарланы уьзюп, оланы денгизде къойдулар. Бир вакътини ичинде олар гемени эки янгъа бурагъан къалакъларын бегитеген аркъанларын чечдилер. Гиччи елкенни елге къаршы якъгъа бакъдырып, ягъагъа ювукълашма башладылар. 41 Геме, къайыр жыйылгъан бир ерге тюшюп, къуруда олтурду. Гючлю толкъунлар уруп, гемени арт ягъын сындырмагъа башлады.
42 Туснакъланы гьеч бириси де юзюп чыгъып къачмасын деп, асгерлер оланы оьлтюрюп къоймагъа сюйдюлер. 43 Амма асгербашы, Павелни къутгъармагъа сююп, асгерлени шо къастын кютмеге къоймады. О юзюп билегенлеге, башлап сувгъа тюшюп, юзюп къуру ерге чыкъмагъа буюрду. 44 Къалгъанлагъа буса такъталаны уьстюнде яда гемени сынгъан гесеклерини уьстюнде оьзюню арты булан юзмеге буюрду. Шолайлыкъда, бары да къутулуп къуругъа чыкъды.
28
Мальтада
1 Къутулуп ягъагъа чыкъгъан сонг, биз бу атавну аты Мальта экенни билдик. 2 Ерли халкъ бизин бек яхшы къаршылады. Бир токътавсуз янгур ява эди. Сувукъ экени саялы, олар от ягъа эдилер. Бизин де отда исинмеге чакъырдылар. 3 Павел, агъачлар жыйып, отгъа салды. Шонда отдан къутулмакъ учун, агъачланы арасындан чыгъып, бир йылан ону билегине илинип къалгъанын барысы да гёрдю. 4 Павелни билегине илинген йыланны гёрген заманда, ерли адамлар бир-бирине:
– Бу, шексиз кюйде, адам оьлтюреген гишидир. Денгизден къутулса да, тийишли жазадан чы къутулмады, – деп сёйледилер.
5 Амма Павел йыланны силкип отгъа ташлады, оьзюне буса бир зарал да болмады. 6 Олар ону билеги шишер яда о оьлюп йыгъылар деп къаравуллай эдилер. Олар Павелге кёп заман къарап турдулар, огъар буса бир зат да болмады. Сонг бир-бирине:
– Бу бир аллагьдыр, – деп сёйлемеге башладылар.
7 Шо ерни ювугъунда атавну гьакими болгъан Публий деген адамны мюлклери бар эди. Уьюне чакъырып, о бизин уьч гюнню узагъында къонакъ этип сыйлады. 8 Публийни атасы иссиликден ва къанкъурсакъдан авруп ята эди. Павел, ону янына гирип, дуа этип, уьстюне къолларын салып, ону сав этди. 9 Шону гёргенде, атавдагъы башгъа аврувлулар да, ону янына гелип, сав болмагъа башладылар. 10 Атавну халкъы бизге кёп гьюрмет этди. Денгизге чыгъагъан вакътибизде бизин бары да тарыкъ-герек болагъан зат булан таъмин этди.
Румгъа гелив
11 Уьч айдан сонг биз Искендериядан гелген, атавда къышны оьтгерген «Диоскур» деген бир геме булан денгизге чыкъдыкъ. 12 Сиракузгъа гелип, уьч гюн онда къалдыкъ. 13 Ондан чыгъып, Региягъа гелдик. Бир гюнден сонг къыбла ел уьфюрмеге башлады. Экинчи гюн Путеолгъа гелдик. 14 Онда иман къардашларыбыз булан ёлукъдукъ. Олар бизин етти гюн оьзлени янында къалма рази этдилер. Сонг Румгъа гелдик. 15 Румдагъы иман къардашларыбыз, бизин гьакъыбыздан эшитип, ондан Аппий Майдангъа ва Уьч Къонакъ уьйге ерли бизин къаршыламагъа гелдилер. Оланы гёрген заманда, Павел Аллагьгъа шюкюрлюк этди ва ругьланды. 16 Румгъа гелгенде, Павелге сакълайгъан къаравулу да булан бирге айры яшама изну берилди.
Павел Румда Сююнч Хабарны билдире
17 Уьч гюнден сонг Павел ягьудилени арасындан абурлу адамланы бир ерге чакъыра. Олар жыйылгъан заманда, булай дей:
– Къардашлар! Мен халкъыбызгъа ва ата-бабаларыбызны адатларына къаршы гьеч бир зат этмесем де, Ерусалимде тутулуп туснакъ этилип, румлуланы къолуна берилдим. 18 Олар менден сорав алдылар. Оьлюм дуван этмеге чакъы бир гюнагьым да ёгъу саялы, мени азат этмеге сюйдюлер. 19 Амма ягьудилер шогъар къаршы чыкъдылар, мен де Румну пачасыны дуванын талап этмеге борчлу болдум. Амма мен халкъым гьеч айыплы деп айтмайман. 20 Шо саялы сизин булан ёлукъмагъа ва сёйлемеге сююп, мен сизин мунда чакъыргъанман. Сиз Исрайылны азат этежек деп инангъан Месигьге умут байлагъаным учун, мен муна бу шынжырлар булан бугъавлангъанман.
21 Олар да огъар булай дей:
– Сени гьакъынгдан биз Ягьудеядан кагъызлар алмадыкъ. Иман къардашлардан гьеч бириси де мунда гелип бизге бир зат да билдирмеди яда сени уьстюнгден бирев де бир яман сёз де сёйлемеди. 22 Амма сени къаравларынгны гьакъындан биз сенден оьзюнгден эшитмеге сюебиз, неге тюгюл гьар ерде бу дин бёлюкге къаршы эришивлюклер юрюлегени бизге белгили.
23 Павелге бир гюн белгилеп, кёп адамлар о яшайгъан уьйге ону янына гелелер. Павел де эртенден ахшам болгъунча олагъа Аллагьны гьакимлиги гьакъда англата ва шагьатлыкъ эте. Мусаны Къанунуна ва пайхаммарланы китапларына асасланып, оланы Исагъа иман салдырмагъа къаст эте. 24 Ону сёзлерине бирлери инаналар, бирлери буса инанмайлар. 25 Бир-бири булан разилешип болмай, адамлар гетип барагъанда, Павел олагъа булай сёзлени сёйлей:
– Ешая пайхаммардан таба Аллагьны Ругьу сизин ата-бабаларыгъызгъа булай гьакъ сёзлени айтгъан:
26 Бу халкъны янына барып айт: сиз тынглап туражакъсыз, амма
англамажакъсыз; къарап туражакъсыз, амма гёрмежексиз.
27 Неге тюгюл де, бу халкъны юреги ташгъа дёнген, оланы
къулакълары гьаран эшите ва олар гёзлерин юмгъанлар.
Ёгъесе, гёзлери булан гёрер эди, къулакълары булан эшитер эди,
юреги булан англар эди, Магъа багъар эди ва Мен оланы
сав этер эдим.
28 Шо саялы Аллагьны къутгъарыву гьакъындагъы хабар ят халкълагъа да йиберилген. Олар да шо хабарны эшитежеклер! Сиз шону билгенни сюемен. [
29 ]
[104]
30 Павел оьзюню харжы булан Румда дагъы да эки йыл яшай ва янына гелгенлени барысын да къабул эте. 31 О адамлагъа Аллагьны гьакимлигин гьеч пуршавсуз ва тартынмайлы билдирип, Раббибиз Иса Месигьни гьакъында англатып тура.
Якъуб язгъан кагъыз
***
Якъубну кагъызы оьзлени иманыны аслу талапларын яшавгъа чыгъармагъа къарайгъанда, уллу четимликлеге къаршылашгъан иманлылар учун язылгъан. Якъуб Исагъа иман салгъан башлапгъы жыйынланы ортакъчыларыны яшав-турушунда ёлугъагъан кемчиликлер булан байлавлу бир-бир масъалаланы уьстюнде тындырыкълы кюйде токътай. Оланы бирлери оьзлени байлыгъы булан да макътана туруп, пакъырланы алдында оьзлени оьктем тутуп айлангъанлар. Башгъалары бугьтан, айтды-къуйтдуну юрютюв булан кёп яманлыкъ этгенлер, оьзлени хохабаз тутуп юрюгенлер, оланы биревлеге къаршы алданокъ токъташдырылгъан терс ойлар елеген болгъан. Якъуб амалларсыз иман инсанны къутгъарылывгъа гелтирмеге болмайгъанын айта. О булай сорав сала: «Гьей къардашларым, эгер бирев, иманым бар деп де айтып, яхшы амаллар этмей буса, ондан не пайда?» (2:14). Бу ерде Якъуб Исагъа иман салгъанланы оьзлеге Месигь айтгъан ёл булан гьакъ юрекден юрюмеге къаст етишмейгенлери гьакъында айта. Аллагьгъа гертиден де иман салгъан адам, шексиз кюйде, О рази къалагъан затны этип юрюйгенине Якъуб оьзюню охувчуларын инандырып сёйлей.
1
Башлапгъы саламлар
1 Аллагьны ва Раббибиз Иса Месигьни къуллукъчусу болгъан Якъубдан бютюн ер юзюне яйылышгъан Исрайылны он эки уланындан болгъан къавумларына саламлар болсун!
Иман ва сынавлар
2 Къардашларым, сиз гьар тюрлю сынавлагъа тюшгенде, шону уллу къуванчлыкъгъа гьисаплагъыз. 3 Сынавлагъа тарыйгъан иманыгъыз сизде къаттылыкъ болдурагъанны сиз билесиз чи. 4 Къаттылыкъ буса сизин муратгъа етишивге, токъташгъанлыкъгъа, камилликге ва бир де кемчилигигиз болмайгъанлыкъгъа гелтирме тарыкъ.
5 Эгер арагъыздан биригизни гьакъылыгъыз етишмей буса, о Аллагьдан тилесин, О да берер. Неге тюгюл де, Аллагь гьар кимге чомарт кюйде ва гьеч бир оьпкелевсюз берер. 6 Янгыз бир де шеклик этмейли, иманы булан тилемеге герек. Шеклик этеген адам ел къувалап элтип чачылып гетеген денгиз толкъунларына ошай. 7 Шолай адам Раббибизден гьеч бир зат аларман деп ойлашмасын. 8 Эки янсынлы болуп ойлашагъан адам оьзюню ишлеринде де токъташмагъан бир адамдыр.
9-10 Сыныгъывлу иман къардаш оьрлюгю булан, бай буса оьзюню сыныгъывлугъу булан макътансын, неге тюгюл де, авлакъ чечек дёнегенде йимик, бай да дёнюп къалар. 11 Гюн чыгъар, яллавлар болур, яллавлар чечекни дёндюрер, ону япыракълары тёгюлер ва гёзеллиги тайып къалар. Шолай бай да, талаша туруп, болмагъандай болуп къалар.
12 Сынавгъа чыдагъан адам насиплидир. Сынавдан оьтгенден сонг, Аллагь Оьзюн сюегенлеге ваъда этген уьстюнлюкню тажыдай яшавну берер. 13 Сынавгъа тюшеген заманда: «Аллагь мени сынап къарай», – деп айтма. Неге тюгюл де, Аллагь яманлыкъ булан сыналмас, Оьзю де гьеч биревню яманлыкъ булан сынап къарамас. 14 Терсине, гьар адамны яман хыяллары ону сынап къарар ва шо хыяллары ону оьзюне багъып тартар, гьавасландырар. 15 Яман хыяллардан таба буса гюнагь тувар, заманы етип, гюнагь да оьлюм тувдурар.
16 Сююмлю къардашларым, алданып къалмагъыз! 17 Гьар-бир яхшы ва камил савгъат сизге оьрден, кёкден гелеген ярыкъны яратгъан Аллагьдан гелир. Шо ярыкъдан амалгъа гелеген гёлентки йимик, О не юрюп турмас, не гьеч бир де алышынмас. 18 Бары да яратгъан затларыны арасында биз инг де биринчиси болгъанны сююп, О бизин гьакъ гертиликни сёзюнден таба Оьзюню авлетлери этмеге токъташды.
Аллагьны каламына тынглав ва ону кютюв
19 Гьар адам тынглама алгъасасын, амма жавап къайтарма, къазапланма алгъасамасын. 20 Инсанны къазапланыву Аллагь сюеген кюйде муъмин болуп яшамагъа пуршав этер. 21 Шогъар гёре, гьар тюрлю яманлыкъны ва наслыкъны ташлап, юреклеригизге чачылгъан Аллагьны каламын саламат кюйде къабул этигиз. Шо каламда ругьларыгъызны къутгъармагъа къудрат бардыр.
22 Аллагьны каламын янгыз эшитип къоймакъ булан оьзюгюзню алдатып къоймагъыз, ону кютме де кютюгюз! 23 Каламгъа тынглап, ону кютмейген гиши оьзюню сыпатына гюзгюден къарайгъан гишиге ошайдыр. 24 О къарап, оьзюн гёрер, тайгъанда буса, бет келпети нечик экенни унутуп къалар. 25 Аллагьны азатлыкъ гелтиреген камиллешген Къанунуна тынглама да тынглап, унутуп къоягъан тюгюл, огъар тергевлю тынглайгъан, ону къоллай туруп, огъар гёре юрюйген адам оьзюню амалларында насипли болур.
26 Эгер арагъыздан биригиз, оьзюн динли адамман деп де гьисаплап, тилин сакълап билмей буса, о оьзюн алдатадыр. Шолай адамны динлилиги бош затдыр. 27 Эгер де сен тарчыкълыкъдагъы етимлени ва тул къатынланы гьайын эте бусанг, эгер де оьзюнгню бу дюньяны насына батмагъан гьалда сакълай бусанг, шо заман сени динлилигинг Атабыз Аллагьны алдында тазадыр ва дамгъаланмагъандыр.
2
«Биревню биревден артыкъ гёрмегиз»
1 Гьей къардашларым! Макътавлу Раббибиз Иса Месигьге иман салдыгъыз чы, шо саялы биревню биревден артыкъ гёрмегиз. 2 Эгер сизин жыйыныгъызгъа алтын оьрмекче такъгъан, тизив опуракълар гийген бир адам гелсе, шолай да йыртыкъ опуракълар гийген бир пакъыр да гелсе, 3 сиз тизив опуракълы адамгъа айрыча тергев берип: «Мунда олтур, бу ер – яхшы ер», – деп, ярлы адамгъа буса: «Сен онда тур» яда: «Жабарда, аякъ тюбюмде олтур», – деп айтарсыз. 4 Шоллукъда, сиз бирев-биревню айырып къоймасмысыз дагъы, яман ойлары булангъы дуванчылар болуп къалмасмысыз дагъы?
5 Тынглагъыз, гьей сююмлю къардашларым: Аллагь бу дюньядагъы пакъырланы иман ягъындан бай этмеге ва Оьзюн сюегенлеге ваъда этген гьакимлигини тюбюнде яшамагъа ихтияр бермеге деп тангламадымы дагъы? 6 Амма сиз буса пакъырланы ер этдигиз. Сизге зулму этеген ва сизин дуванханалагъа тартагъан байлар тюгюлмю дагъы? 7 Сизге берилген гьюрметли атны капир этеген олар тюгюлмю дагъы?
8 Эгер сиз гьакъыкъатда Сыйлы Язывларда «ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй» деп язылгъан пача буйругъун кюте бусагъыз, яхшы иш этеген боларсыз. 9 Эгер сиз адамланы арасында ян тарта бусагъыз, гюнагь иш этеген ва Мусаны Къанунун бузагъан боларсыз. 10 Ким бютюн Къанунну юрютюп, не буса да бир гиччи затда ону бузса, о бютюн Къанунну бузулмакълыгъына гюнагьлы гьисапланар. 11 Неге тюгюл де: «Зина этме», – деп айтгъан Аллагь. «Адам оьлтюрме», – деп де айтгъан. Шо саялы сен зина этмей, адам оьлтюрсенг, Къанунну бузгъан боларсан. 12 Азатлыкъ гелтиреген Къанун булан дуван этилежек адамлар йимик сёйлегиз ва шо кюйде иш де гёрюгюз. 13 Неге тюгюл де, рагьмуну билмейгенге Аллагьны дуваны рагьмусуз болар. Рагьму буса дувандан оьр чыгъып токътар.
Иман ва амаллар
14 Гьей къардашларым, эгер бирев, иманым бар деп де айтып, яхшы амаллар этмей буса, ондан не пайда? Шолай иман ону къутгъармагъа болмас. 15 Эгер иман къардашларыбыздан яда иман къызардашларыбыздан бири ач ва ялангъач буса, 16 арагъыздан биригиз де огъар: «Эсен-аман тур, гийин, ашап той!» – деп айтып, амма огъар тарыкъ затны бермесе, ондан не пайда? 17 Шолай иман да, эгер де ону амалы ёкъ буса, о оьлгенге гьисаплыдыр.
18 Амма, булай ёрав этип къарайыкъ, бирев: «Сени иманынг бар, меники буса амалларым бар», – дей. Магъа амалларсыз иманынгны гёрсет, мен де сагъа амаллардан таба иманымны гёрсетермен! 19 Сен Аллагьны бирлигине иман саламысан? Яхшы этесен. Шогъар жинлер де иман салалар ва къоркъуп титирейлер.
20 Иман амалларсыз тарыкъсыз зат дегенликге сен далиллер сюесен. 21 Уллу атабыз Ибрагьим къурбанлыкъны салагъан ерде оьзюню уланы Исгьакъны къурбан этмеге сюйдю. Аллагь ону шо иши саялы къабул этди. 22 Гёресен чи, ону иманы да, амаллары да бир-бири булан байлавлу болду, иманы да амалларындан таба камилликге етишди. 23 Шоллукъда: «Ибрагьим Аллагьгъа иман салды, шо саялы Аллагь ону къабул этди», – деп Сыйлы Язывларда язылгъан сёзлер яшавгъа чыкъды ва огъар Аллагьны досту деп айтылды. 24 Гёресиз чи, инсан янгыз иманындан таба тюгюл, амалларындан таба да къабул этиле.
25 Шолай Рагьав булан да болду. Оьзлеге тарыкъ затланы ахтара туруп гелгенлени уьюне гийирип, сонг башгъа ёл булан бакъдыргъан шо къатынны да Аллагь амаллары саялы къабул этмедими дагъы? 26 Шо саялы, ругьу болмагъан къаркъара оьлегени йимик, амалларсыз иман да оьлер.
3
Тилни енгип сакълап болмакълыкъ
1 Къардашларым, арагъыздан янгыз азлар устазлар болсун. Бизге, устазлагъа, артыкъ къатты дуван этилежегин сиз билесиз. 2 Биз барыбыз да кёп янгылышабыз. Сёзюнде янгылышмайгъан адам камил адамдыр. О оьзюню бютюн къаркъарасын да тизгинлеп сакълап билер. 3 Бизге таби болсун деп, биз атланы авзуна авузлукълар салабыз ва оланы оьзюбюз сюйген кююбюзде юрютебиз. 4 Неде, мисал учун, гемелени алып къарайыкъ. Олар нечакъы уллу буса да ва оланы нечик гючлю еллер юрюте буса да, оланы бир гиччи къуралны кёмеги булан гемечи сюйген якъгъа багъып юрютер. 5 Тил булан да тап шо кюйде. О къаркъараны бир гиччи саны буса да, этген уллу ишлери булан макътанып бола.
Бир гиччирек учгъун да кёп уллу агъачлыкъгъа от салмагъа болар! 6 Тил де отдур! Бизин къаркъарабызны оьзге санларыны арасындан о оьзюнде бу яман дюньяны келпетлендирер ва бютюн къаркъараны бузар. О бизин яшавубузну яллатар, ону оьзюн де жагьаннемни оту яллатар.
7 Гьар тюрлю къыр гьайванланы, къушланы, сюйкелип юрюйген жанланы ва денгизде болагъан бары да балыкъланы инсан енгип сакълап болур. 8 Тилни буса гьеч бир инсан енгип сакълап болмас. О къайпанмайгъан, оьлюм гелтиреген агъусу булангъы яманлыкъдыр. 9 Биз тил булан Раббибизге ва Атабызгъа алгъыш этебиз. Тил булан Аллагьгъа ошатылып яратылгъан адамлагъа налат да беребиз. 10 Алгъыш ва налат бир авуздан чыгъа! Къардашларым, шолай болмагъа тюшмей. 11 Булакъдан бир вакътини ичинде татли сув да, тузлу сув да чыгъамы дагъы? 12 Къардашларым, инжир терекде зайтун яда юзюм борлада инжир оьсмеге боламы дагъы? Шолай тузлу булакъдан ичме ярайгъан сув чыкъмагъа да болмас.
Гьакъ герти гьакъыл
13 Сизин арагъызда гьакъыллы ва англавлу адамлар бармы? Бар буса, шолай адам саламат кюйде этеген яхшы амаллары булан оьзюню гьакъыллылыгъын гёрсетсин. 14 Эгер юрегигизде бек яман гюнчюлюк ва оьз пайдагъыз булан байлавлу къастлар бар буса, макътанмагъыз ва гьакъ гертиликге къаршы ялгъан сёйлемегиз. 15 Шолай «гьакъыл» кёклерден гелген гьакъыл тюгюлдюр. Терсине, дюньядан, инсанлыкъдан ва иблисден гелген бир гьакъылдыр. 16 Неге тюгюл де, бек яман гюнчюлюк ва оьз пайдагъыз булан байлавлу къастлар бар ерде низамсызлыкълар ва гьар тюрлю яман амаллар болур.
17 Амма кёклерден гелген гьакъыл инг башлап тазадыр, сонг парахатлыкъны сюедир, юваш хасиятлыдыр, ёл къойма гьазирдир, рагьмудан ва яхшы амаллардан толгъандыр, бир якъгъа да ян тартмайдыр ва бетгёрдю тюгюлдюр. 18 Ярашывлукъгъа етишмек учун ярашып ишлейгенлер муъмин яшавну натижаларын гёрер.
4
«Аллагьгъа ювукълашыгъыз!»
1 Сизин арагъызда эришивлюклер ва давлашывлар болдурагъан недир? Шолар къаркъарагъызда ябушуп турагъан гьаваслыкълардан тюгюлмю дагъы тувулунагъаны? 2 Сиз бир затны сюесиз, амма алып болмайсыз, шо саялы адам оьлтюресиз. Сиз гьасиретли кюйде бир зат алма сюесиз, амма алма чы болмайсыз. Она шолай сиз эришип ва ябушуп турасыз. Сюегенигизни алмагъа болмайсыз, неге тюгюл де Аллагьдан тилемейсиз. 3 Тилейгенде де алып болмайсыз, неге тюгюл де оьзюгюзню кепигиз саялы, янгыз бары да алгъан затларыгъыздан пайдаланмакъ учун, яман къастлар булан тилейсиз.
4 Гьей имансызлар! Бу дюнья булангъы достлукъ Аллагьгъа къаршы душманлыкъ экенни сиз билмеймисиз? Демек, ким дюнья булан дост болмагъа сюйсе, о Аллагьны душманы болур. 5 Яда: «О ичибизге салгъан Ругь биз янгыз Оьзюнюки болгъанына гьасирет къалып турар», – деп Сыйлы Язывларда негьакъ айтылгъан деп ойлашамысыз? 6 Амма Аллагь бизге дагъы да уллу рагьму гёрсете. Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде:
Аллагь оьктемлеге къаршы турар,
оьктем тюгюллеге буса рагьму этер.
7 Шогъар гёре Аллагьгъа таби болугъуз, иблисге буса къаршы туругъуз, о да сизден къачар. 8 Аллагьгъа ювукълашыгъыз, О да сизге ювукълашар. Гьей гюнагьлылар, къолларыгъызны жувугъуз! Гьей экиюзлюлер, юреклеригизни тазалагъыз! 9 Къайгъырыгъыз, гьынкъгъа тюшюгюз, йылагъыз! Кюлкю – гьынкъгъа, сююнч де мунгайывгъа айланып къалсын. 10 Аллагьны алдында оьзюгюзню тёбен тутугъуз, шо заман О да сизин оьрлендирер.
11 Бир-биригизни айыпламагъыз, гьей къардашларым. Иман къардашын айыплайгъан яда огъар дуван этеген гиши Мусаны Къанунун айыплайгъан ва огъар дуван этеген болур. Эгер Къанунгъа дуван этсе, Къанунну юрютювчюсю болмас, дуванчыдай болуп къалар. 12 Къанун чыгъарагъан да, Дуванчы да буса бирдир. Къутгъармагъа ва дагъытмагъа болагъан да янгыз Одур. Башгъа гишиге дуван этмеге къарайгъан сен кимсен?
Бош макътанчыкълыкъ
13 Къарагъыз! Арагъыздан бирлеригиз: «Тангала биз палан шагьаргъа барарбыз, онда бир йыл къаларбыз, алыш-бериш этип, къазанч аларбыз», – деп айтарсыз. 14 Сиз бир ойлашып къарагъыз, сиз чи яшавугъуз тангалагъа нечик болажагъын да билмейсиз. Яшавугъуз недир? О чу бираз замангъа чыгъып гёрюнюп, сонг ёкъ болуп, яйылып къалагъан бир булут йимик затдыр. 15 Шону орнуна сиз: «Эгер Раббибиз буюрса, сав къалсакъ, ону да этербиз яда муну да этербиз», – деп айтмагъа герексиз. 16 Гьали буса сиз оьзюгюзню оьктемлигигизден макътанып айланасыз. Гьар къайсы шолай макътанчыкълыкъ да яманлыкъдыр! 17 Шогъар гёре ким буса да бирев, яхшылыкъ этмеге герекни де биле туруп, шону этмей буса, о гюнагь иш этеген болур.
5
Зулму этеген байлагъа буварыв
1 Гьали тынглагъыз сиз, гьей байлар! Башыгъызгъа гележек балагьлагъа яс этип йылагъыз! 2 Бары да байлыгъыгъыз чирип дёндю, опуракъларыгъызны да гюелер талады. 3 Сизин алтыныгъызны ва гюмюшюгюзню тот басды. Шо тот сизге къаршы шагьатлыкъ этер ва этигизни от йимик ашар. Байлыгъыгъызны сиз бу ахыр гюнлерде жыйгъан эдигиз! 4 Тынглагъыз! Авлакъларыгъызда ишлеген ишчилеге сиз тёлемей къойгъан акъча гьали оьзюгюзге къаршы шагьатлыкъ эте. Гьали олар къычырып гьуя салалар ва оланы гьуя тавушун кёклердеги малайиклени асгерлерини Раббиси эшите. 5 Сиз бу дюньяда тазза кюрлюкде яшап ва кеп чегип турдугъуз. Оьзюгюзню соймакъ учун сакълангъан бир гьайванлар йимик семиртдигиз. 6 Сиз оьзюгюзге къаршылыкъ билдирмеген айыпсыз адамлагъа дуван этдирип, оланы оьлтюрдюгюз.
Азап чегивдеги чыдамлыкъ
7 Гьей къардашларым, Раббибиз къайтып гелгинче, чыдамлыкъ гёрсетип туругъуз. Чачывчу да, гюзгю ва язбашгъы янгурлар явгъунча, оьз топурагъындан аявлу тюшюмюн къайтармай токътап турар. 8 Сиз де чыдамлыкъ гёрсетигиз, юреклеригизни чыныкъдырыгъыз, неге тюгюл де Раббибизни къайтып геливю ювукъдадыр. 9 Къардашларым, сизге оьзюгюзге дуван этилип къалмасын учун, бир-биригизни айыпламагъыз. Къарагъыз, Дуванчы эшик алда токътап турадыр!
10 Къардашларым, Раббибизни атындан сёйлеген пайхаммарлар азап чегивюнде гёрсетген чыдамлыгъындан уьлгю алыгъыз. 11 Биз чыдамлыкъ этгенлеге макътав этебиз. Аюбну чыдамлыгъы гьакъында сиз эшитдигиз. Ахырда да о зор сюювден ва рагьмудан толгъан Раббибизден не алгъанны гёрдюгюз.
12 Инг башлап, къардашларым, ант этмегиз! Не кёклер булан, не ер булан, не башгъа зат булан ант этмегиз. Аллагь сизин такъсырламасын учун, дюр буса «дюр» дегиз, тюгюл буса «тюгюл» дегиз.
Дуаны гючю
13 Арагъызда къыйынлыкъгъа тюшгенигиз бар буса, дуа этсин, сююнчю булангъы бар буса, Раббибизни алгъышлап йырласын. 14 Арагъызда авруйгъаныгъыз бармы – Исагъа иман салгъанланы жыйыныны ёлбашчыларын чакъырсын. Раббибизни аты булан огъар май сюртюп, ону учун дуа этсинлер. 15 Иман булан этилеген дуа аврувгъа савлукъ къайтарыр, неге тюгюл де ону Раббибиз сав этер. О адам гюнагь иш этген буса, ону гюнагьлары гечилер. 16 Бир-биригизге гюнагьларыгъызгъа мюкюрлюк этигиз ва бир-биригиз учун дуа этигиз. Шо заман Аллагь сизин сав этер. Муъмин адамны дуасы гючлю ва таъсирли болур. 17 Илияс да бизин йимик бир адам эди. О янгур явмасын деп къаныгъып дуа этди ва ер юзюнде уьч йыл алты ай янгур явмай турду. 18 Сонг о бирдагъы да дуа этди ва янгур явдурду, топуракъ да оьз тюшюмлерин берди.
19 Къардашларым, айтайыкъ, сизин биригиз гьакъ герти ёлдан чыгъып къала, башгъагъыз буса огъар шо ёлгъа къайтмагъа кёмек эте. 20 Гюнагьлыны терс ёлдан къайтарып, гьакъ герти ёлгъа салгъан адам ону оьлюмден къутгъарагъанын ва кёп гюнагьлары гечилегенин билип къойсун.
Петер язгъан биринчи кагъыз
***
Петерни биринчи кагъызы Исагъа иман салгъанланы айланадагъы вилаятлардагъы бары да жыйынлары учун язылгъан. Бу кагъызны язылмакълыгъына Исагъа башлап иман салгъанланы къыйын гьалы себеп болуп токътагъан: оьзлени иманы саялы олагъа мысгъыллавланы, хорлавланы гёрмеге тюшген. «Токъташгъан гьалгъа гёре къыйышып яшап турайыкъмы яда гьакимликге къаршы турайыкъмы?» – деген сорав олагъа бир де яллыкъ бермеген. Петер иманы учун азап чегивлеге гьазир болуп турмагъа тюшегенин оланы эсине сала, неге тюгюл де Исагъа иман салгъан адамны яшаву кёбюсю гезиклерде ону айланасындагъыланыкине къыйышывлу гелип битмей. Кагъызда бу аслу токъташдырывлардан къайры да, Исагъа иман салгъанлагъа шолай гезиклерде нечик иш гёрмеге тюшегенлик булан байлавлу пайдалы таклифлер де бериле. Бары да иманлылар оьзюне тергев бакъдырагъан инг аслу умут Петерни бары да ёл гёрсетивлерини инамлы кюрчюсю болуп токътай. Элчи охувчуларына булай дей: «... Месигь чекген азапларда ортакъчылыкъ этегенигизге сююнюгюз! Шо заман, Ону макътаву аян болгъанда, сююнюп-къуванып къалажакъсыз» (4:13).
1
Башлапгъы саламлар
1 Оьз уьйлеринден йыракъда, Понтда, Галатияда, Каппадокияда, Асияда ва Битинияда ят ерлерде яйылышып яшайгъан сайлангъанлагъа Иса Месигьни элчиси болгъан мен Петерден салам! 2 Атабыз Аллагьны алданокъ токъташдыргъанына гёре, сиз Иса Месигьге тынгламакъ ва гюнагьларыгъыздан Ону къанындан таба чайылмакъ учун, Аллагьны Ругьу булан юреклеригиз де тазаланып сайландыгъыз. Сизге Аллагьны рагьмусу ва парахатлыгъы артсын!
Жанлы умут
3-4 Раббибиз Иса Месигьни Аллагьына ва Атасына гьар макътавлар болсун! Иса Месигьни оьлюмден тирилтип, Оьзюню зор уллу рагьмусу булан Аллагь бизин янгы яшавгъа багъып тиргизди. Шону булан оьлюмге, кемчиликге ва замангъа таби болмайгъан варисликге жанлы умут берди. Шо варислик сизге деп кёклерде сакъланып тура. 5 Сиз, иманыгъызны яхшылыгъындан Аллагьны къудраты булан сакъланып турагъанлар, къутгъарылывну табажакъсыз. Шо къутгъарылыв ахыр заман ачыкъ болажакъ.
6 Сиз шо затлагъа сююнюп туругъуз. Амма гьали гьар тюрлю сынавлар булан сиз бир нечакъы заман, балики де, пашман болсагъыз да ярай. 7 Шо сынавлагъа сиз иманыгъыз гьакъ кюйде болсун учун тюшдюгюз. Алтын даимлик зат тюгюл буса да, ону отда сынап къарар. Иса Месигь къайтып гележек заман макътав, белгилилик ва абур алмакъ учун, алтындан кёп де сыйлы болгъан сизин иманыгъыз сыналма ва тасдыкъ этилме тарыкъ. 8-9 Сиз Исаны гёрмесегиз де, Ону сюесиз. Сиз Ону гёрмеге болмасагъыз да, Огъар иман саласыз. Сиз айтып болмас даражадагъы ва артыкъ макътавлу сююнч булан къуванасыз, неге тюгюл де иманыгъызны мурады болгъан къутгъарылывугъузгъа етише турасыз.
10 Пайхаммарлар бу къутгъарылывну гьакъында ахтарып-сорап юрюдюлер. Олар сизге Аллагь бережек шо рагьмулу савгъатны гьакъында алданокъ билдирди. 11 Оьзлени ичинде Месигьни Ругьу яшайгъан пайхаммарлар шо Ругь кимни ва къайсы заманны гёрсетегенине тюшюнме къарай эдилер. Шону Ругь Месигьни азапларын ва Ону шо азаплардан сонггъу макътавлугъун алданокъ билдирегенде эте эди. 12 Этеген къуллугъу оьзлер учун тюгюл, сизин учун этегени ачыкъ болгъан эди олагъа. Гьали сизге о гьакъда кёклерден йиберилген Аллагьны Ругьуну гючю булан Сююнч Хабарны гелтиргенлер айтды. Шоланы барын да малайиклер де англамагъа сюелер.
«Яманлыкъгъа бирдокъда ювукълашмагъыз»
13 Шогъар гёре иш гёрме гьазир ва айыкъ кюйде туругъуз. Иса Месигь къайтып гелегенде, Аллагь сизге бережек рагьмугъа умут байлагъыз. 14 Аллагьны тынглавлу авлетлери йимик болуп къалыгъыз. Яшавугъузну алда, сиз Аллагьны танымайгъан заманда, сизин елеген къастлардан амалгъа гелме къоймагъыз. 15 Сизин чакъырагъан Аллагь йимик, сиз де бары да амалларыгъызда муъмин болугъуз. 16 Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда булай язылгъан: «Муъмин болугъуз, неге тюгюл де Мен де муъминмен».
17 Эгер гьар кимге этген ишлерине гёре гьакъ дуван этеген Аллагьгъа сиз Атабыз деп айта бусагъыз, бу дюньядагъы ят ерлердеги заманыгъызны Огъар гьюрмет этив булан оьтгеригиз. 18-19 Аталарыгъыздан къалгъан умпагьатсыз яшавлукъ къайдалардан сиз алтын яда гюмюш йимик пана затлар булан тюгюл, Исаны тетиксиз ва дамгъасыз бир къозуну къанына ошайгъан асил къаны булан къутгъарылгъаныгъызны билесиз. 20 О дюнья яралгъынча алда тангланды. Амма сизин учун бу ахыр заманларда арагъа чыкъды. 21 Сиз Месигьни оьлюмден тирилтген ва Ону макътавлу этген Аллагьгъа Ондан таба иман салдыгъыз. Шогъар гёре сизин иманыгъыз ва умутугъуз Аллагь булан байлавлу.
22 Гьакъ гертиликге тынглап, гюнагьлардан тазаланып, сиз иман къардашларыгъызгъа бакъгъан якъдагъы бетгёрдючюлюксюз сюювге етишдигиз. Энниден сонг да бир-биригизни гьакъ юрекден къайнар кюйде сююп туругъуз. 23 Сиз чирип къалагъан урлукъдан тюгюл, бир де чиримейген урлукъдан, демек Аллагьны яшав береген ва даимге къалагъан каламындан таба янгыдан тувдугъуз. 24 Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик:
Бары да инсанлар бир отгъа ошайлар. Оланы макътавлугъу да
авлакъдагъы чечекге ошай. От сёне, чечек де сёне.
25 Раббибизни каламы буса даимге къалажакъ.
Шо калам буса сизге билдирилген Сююнч Хабардыр.
2
Аллагь танглагъан наслу
1 Шолайлыкъда, гьар тюрлю яманлыкъны, гьиллачылыкъны, экиюзлюлюкню, гюнчюлюкню ва бугьтанчылыкъны къоюгъуз. 2 Ругь якъдан оьсмек учун, янгы тувгъан нарысталардай, таза ругь сютюн эммеге къарагъыз. 3 Неге тюгюл де, сиз Раббибизни рагьмусу не экенни билдигиз.
4 Огъар – жанлы ташгъа – багъып гелигиз. Ону инсанлар гери урду, амма О Аллагьны танглагъаны ва асили. 5 Сиз де жанлы ташлагъа ошагъансыз. Сыйлы дин къуллукъчулар болуп, сиз Иса Месигьден таба Оьзю рази къалагъан ругь къурбанларын этсин учун, Аллагь сизден ругь ибадатханасын къура. 6 Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Муна, Мен Сионда танглангъан ва бек къыйматлы баш кюрчю
ташны кюрчюге саламан. Амма Огъар иман салгъан
гиши уялмас.
7 Иман салагъан сизин учун бу таш къыйматлы. Иман салмагъанлар учун буса,
усталар ташлап къойгъан таш кюрчюню аслу ташы болуп
токътады.
8 Сыйлы Язывланы башгъа еринде булай язылгъан:
О Ташгъа сюрюнерлер, О саялы йыгъыларлар.
Аллагьны каламына тынгламайгъаны саялы сюрюнерлер. Олагъа шолай буюрулгъан.
9 Амма сиз танглангъан наслусуз, Пачаны дин къуллукъчуларысыз, сыйлы бир миллетсиз, Аллагьны халкъысыз. Сиз къарангылыкъдан Оьзюню гьайран нюрюню шавласына чакъырагъан Аллагьны макътавгъа лайыкълы ишлерин аян этмек учун сайлангъансыз. 10 Бир заманларда сиз халкъ да тюгюл эдигиз, гьали буса Аллагьны халкъысыз. Бир заманларда сизге рагьму гёрсетилмеген эди, гьали буса Аллагь сизге рагьмусун гёрсетди.
Аллагьны къулларыныки йимик яшав
11 Сююмлю къардашларым, сизге тилеймен, жаныгъызгъа къаршы дав юрютеген къаркъарагъыз булан байлавлу яман къастланы къоюгъуз. Сиз бу дюньяда ёлавчуларсыз ва гелгинчилерсиз. 12 Имансызланы арасындагъы сизин юрюшюгюз сёз табып болмасдай болсун. Шо заман олар гьали сизге яманлар деп ат такъса да, яхшы ишлеригизни гёрюп, къыяматгюн Аллагьгъа макътав этер.
13-14 Гьар жура инсан гьакимиятына, оьр гьакимлиги болгъан пачагъа, яман ишлер этегенлени такъсырламакъ учун ва яхшы ишлер этегенлеге макътавлар этмек учун, пача йибереген гьакимлеге Раббибизни хатиринден таби болугъуз. 15 Яхшылыкъ этмек булан гьайгев адамланы авам даллайларын токътатыгъыз – муна будур Аллагьны сюеген заты. 16 Азат адамлар йимик яшап къалыгъыз. Амма яман ишлени яшырмакъ учун, азатлыкъны пайдаландырмагъа къоймагъыз. Аллагьны къулларына тийишли болгъан кюйде яшап къалыгъыз. 17 Бары да инсанлагъа абур этигиз, иман къардашларыгъызны сююгюз, Аллагьдан къоркъугъуз, пачагъа гьюрмет этигиз.
18 Гьей къуллар, есилеригизге, янгыз яхшы ва юваш хасиятлыларына тюгюл, къагьрулу хасиятлыларына да гьюрмет булан таби болугъуз. 19 Адилсиз азапланы къайгъысын гьакъылы булан Аллагьны англайгъан адам йимик оьтгерегенге Аллагьны макътаву болур. 20 Эгер бир яман иш этгенигиз саялы сизин токъалайгъанда чыдай бусагъыз, о сизге не макътав гелтирер? Амма этген яхшы ишигиз саялы сизге гелген азапланы чыдамлыкъда гётере бусагъыз, Аллагь шогъар рази къалар.
21 Аллагь да сизин шолай этмеге сайлады. Месигь де сизин учун азап чекди. Сиз де Оьзюню ёлу булан юрюсюн деп, сизге уьлгю гёрсетди. 22 Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
О гьеч бир гюнагь иш этмеди ва Ону авзундан
гьеч бир ялгъан сёз чыкъмады.
23 Оьзюн сёгегенде, О сёгюшюв булан жавап къайтармады. Оьзю азап чегегенде, биревге де къоркъув бермеди, адилли кюйде дуван этеген Аллагьгъа аркъа таяп токътады. 24 Биз гюнагь учун оьлюп, муъминлик учун яшасын деп, Месигь гюнагьларыбызны Оьзюню уьстюне алып, хачгъа илинди. Ону яралары булан сиз сав болдугъуз. 25 Сиз, адашгъан къойлар йимик, ёлугъузну тас этген эдигиз. Гьали буса сиз жанларыгъызны Къойчусуну ва Сакълавчусуну янына къайтып гелдигиз.
3
Эр-къатын аралыкъланы гьакъында
1 Гьей эрли къатынлар, сиз де эрлеригизге таби болугъуз. Эрлеригизни бирлери Аллагьны каламына таби болмаса, шо заманда оьзюгюзню турушугъуз-юрюшюгюз булан олагъа уьлгю гёрсетип, оланы сёзсюз иман салма мюкюр этигиз. 2 Неге тюгюл де, олар сиз нечик таза ва къоркъув булан юрюйгенигизни гёрежеклер. 3 Сизин гёзеллигигиз гьайран эшилген чачларыгъыз, тагъынагъан алтынларыгъыз, гиеген арив опуракъларыгъыз йимик тыш затлар булан байлавлу тюгюл, 4 амма сёнмейген гёзеллик, йымышакъ къылыкъ, саламатлыкъ йимик ич, юрекден гелеген затлар булан байлавлу гёзеллик болсун. Шолай гёзеллик Аллагьны ягъындан да къыйматлана. 5 Бырынгъы заманларда оьзлени умутун Аллагь булан байлавлу этген динагьлю къатынлар да эрлерине таби болмакъ булан лап шо къайдада безенгенлер. 6 Масала, Ибрагьимге Сара да шолай тынглавлу болгъан ва: «Мени есим», – деп айтгъан. Яхшылыкъ этип ва гьеч бир къоркъунчдан тартынмай турсагъыз, сизге де Сараны авлетлери деп айтылар.
7 Гьей эрлер, къатынларыгъыз булангъы яшавугъузда олагъа англавлу янашыгъыз. Олагъа гьюрметли болугъуз, неге тюгюл де, олар сизден кёп осал болса да, Аллагьны яшавлукъ савгъатына сизин булан тенг варислердир. Шолай этсегиз, сиз гьеч бир пуршавсуз дуа этип болурсуз.
Муъмин амаллар учунгъу азап чегивню гьакъында
8 Ахырда да, барыгъыз да къыйышып яшап къалыгъыз, бир-биригизни гёнгюгюзню алыгъыз, бир-биригизни къардашлар йимик сююгюз, языкъсыныгъыз ва саламат болугъуз. 9 Яманлыкъ этегенге яманлыкъ булан, сёгюшегенге сёгюшмек булан жавап бермегиз. Терсине, сизге яманлыкъ этеген адамгъа яхшылыкъ болсун деп Аллагьгъа тилегиз. Сизин чи Аллагь сизге яхшылыкъ гёрсетмек учун сайлады. 10 Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик:
Ким насипли яшамагъа ва яхшы гюнлени гёрмеге сюе буса,
тилин яманлыкъдан ва авзун ялгъандан сакъласын.
11 О яманлыкъдан ари турмагъа ва яхшылыкъ этмеге герек,
парахатлыкъ ахтармагъа ва шогъар етишмек учун къаст
этмеге герек.
12 Неге тюгюл де, Раббибиз муъминлеге тергев бере ва оланы дуаларын
эшите, амма яманлыкъ этегенлеге О арт бере.
13 Эгер сиз, яхшылыкъ этмеге сююп, бек къаст этсегиз, сизге ким зарал этмеге болур? 14 Гьатта яхшы ишлеригиз саялы азап чекмеге тюше буса да, сиз насиплисиз. Олар къоркъагъан затлардан къоркъмагъыз, тартынма да тартынмагъыз. 15 Юреклеригизде Месигьге Раббигизге йимик абур этигиз. Сизин Аллагьгъа байлавлу умутугъузну себебин ким сорамагъа сюе буса да, огъар жавап бермеге гьар заман гьазир туругъуз. 16 Шо жавапны сиз саламат кюйде ва гьюрмет булан беригиз. Сизин мысгъыллайгъанда, Месигь учунгъу яхшы турушугъуз-юрюшюгюзню хорлайгъанлар уялсын учун, намусугъузну таза сакълагъыз. 17 Эгер Аллагь шолай буюргъан буса, яманлыкъ этип азап чекмекден эсе, яхшылыкъ этип азап чекмек яхшыдыр.
18 Месигь де инсанланы гюнагьлары учун бир керен азап чегип оьлдю. Сизин Аллагьгъа ювукълашдырмакъ учун, муъмин болгъан Месигь муъмин тюгюллер саялы оьлюп гетди. Ону къаркъарасы оьлтюрюлдю, амма Ругьу буса яшавгъа къайтарылды. 19 Ону Ругьу барып туснакъда болгъан ругьлагъа сёйледи. 20 Шо ругьлар бир заманларда Аллагьгъа таби болмакъны гери урдулар. Шо заманларда Нугь гемесин этип битгинче, Аллагь чыдамлы кюйде къаравуллап тура эди. Шо заман геме булан сувда азлар, янгыз сегиз адам, къутулдулар. 21 Шо зат гьали сизин къутгъарагъан, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртувну белгисидир. Демек, къаркъарагъыздан насны жувуп тайдырыв тюгюл, таза намус булан Аллагьгъа берилген ваъдадыр. Шо сизин Иса Месигьни тирилтивю булан къутгъарагъан ваъдадыр. 22 Иса Месигь кёклеге чыгъып, Аллагьны онг ягъында олтурду. Бары да малайиклер, гьакимлер ва гючлер гьали Огъар таби болду.
4
Аллагь учунгъу яшав
1 Месигь къаркъара якъдан азап чекгенине гёре, сиз де Месигьде болгъан йимик пикрулар булан оьз ругьларыгъызны беклешдирмеге къарагъыз. Неге тюгюл де, къаркъара якъдан азап чекген адам гюнагь ишлерин тамамлай. 2 Натижада, бу дюньядагъы къалгъан яшавугъузну напсыгъызгъа тынглап оьтгермегиз, Аллагь рази къалагъан кюйде оьтгеригиз. 3 Имансызлар этегенде йимик, сиз пасатлыкъ, напсгъа ёл къоягъанлыкъ, ичкичилик, кеп чегивлер, севрюклюк, ялгъан аллагьлагъа жиргенч къуллукъ этив булан оьмюрюгюзню таман чакъысын оьтгердигиз. 4 Гьали буса имансызлар, шолай пасат яшавгъа оьзлер булан бирче сиз де неге чомулуп турмай деп тамашалыкъ этип, сизин сёгелер. 5 Олар савлагъа ва оьлюлеге дуван этмеге гьазир болгъан Аллагьны алдында гьисап бережеклер. 6 Бу себепден Сююнч Хабар оьлюлеге де билдирилди. Къаркъара якъдан олагъа оьлюм дуван гесилген буса да, шондан сонг да олар, Аллагь йимик, ругь якъдан даим яшап къалажакълар.
7 Узакъ къалмай бары да затгъа ахыр къобажакъ. Шо саялы да, дуа этме болмакъ учун, сав гьакъыллы кюйде ва айыкъ туругъуз. 8 Бары да затдан алда бир-биригизни гьакъ юрекден къайнар кюйде сююп туругъуз. Неге десегиз, сююв кёп гюнагьлардан къутгъара. 9 Хонтурланмайлы, бир-биригизге къонакълыкъ этигиз. 10 Аллагь берген савгъатны гьар-биригиз башгъагъа къуллукъ этмек учун тийишли кюйде пайдаландырыгъыз. 11 Сёйлейген адам Аллагьны сёзлери булан сёйлейгенде йимик сёйлесин. Ким къуллукъ эте буса, оьзюне Аллагь береген толу гючю булан къуллукъ этсин. Шоланы барысы да булан Иса Месигьден таба Аллагьгъа макътавлукъ гелтирсин. Макътав ва къудрат гьар даим Иса Месигьникидир.
Месигь чекген азапларда ортакъчылыкъ этив
12 Аявлу къурдашларым, сизге сынавгъа тюшген авур азаплагъа, бир тамаша затлар болуп турагъанда йимик, тамаша болмагъыз. 13 Терсине, Месигь чекген азапларда ортакъчылыкъ этегенигизге сююнюгюз! Шо заман, Ону макътаву аян болгъанда, сююнюп-къуванып къалажакъсыз. 14 Эгер Месигьни атын гьюрметлегенигиз саялы сизин хорлай буса, сиз насиплисиздир! Неге тюгюл де, Аллагьны макътавлу Ругьу сизин булан къалыр. 15 Оьлтюрювчюге, уручугъа, жинаятчыгъа яда башгъаны мюлкюн алагъан адамгъа йимик сизин гьеч биригизге де азап чекмеге тюшмесин. 16 Эгер Исагъа иман салгъан саялы азап чекмеге тюше буса, шондан бир янгыз да илыкъмагъыз, Ону атын гьюрметлейгенигиз саялы Аллагьгъа макътав этигиз.
17 Дуванны Аллагьны адамларындан башламагъа заман етишди. Шо бизден башлана болгъан сонг, Аллагьны Сююнч Хабарына таби болмагъанланы ахыры нечик болур экен? 18 Сыйлы Язывларда да булай язылгъан:
Эгер муъминлер гьарангъа къутгъарыла болгъан сонг, аллагьсыз
ва гюнагьлы гишилени гьалы нечик болур экен?
19 Шолай болгъанда, Аллагьны буйругъу булан азап чегегенлер инамлы Яратгъаныбызгъа оьзлени аманат этсинлер ва рагьму этивюн узатып турсунлар.
5
Жыйынны ёлбашчыларына насигьатлар
1 Демек, мен арагъыздан Исагъа иман салгъанланы жыйыныны ёлбашчыларына сёйлеймен. Мен де шолай ёлбашчыман, Месигьни азапларыны шагьатыман ва Ону ачыкъ болажакъ макътавлугъуна ортакъчы болажакъман. 2 Къойчулар сиривлерини гьайын нечик эте буса, сиз де оьзюгюзге тапшурулгъан Аллагьны сиривюн, демек Исагъа иман салгъанланы гьайын этигиз! Шону сиз борч болуп тюгюл, гёнгюллю кюйде этигиз, неге тюгюл де Аллагь шолай къуллукъ этивню сюе. Загьматны акъчагъа сутурлугъугъуздан тюгюл, къуллукъ этивге къасткъылагъаныгъыздан тёгюгюз. 3 Сизге оьзлени гьайын этме инанылгъанлагъа гьакимлик эте туруп, олагъа уьлгю бола туруп. 4 Баш Къойчубуз Иса гелип гёрюнген заманда, сиз сёнмейген бир макътавлу таж алажакъсыз.
«Оьзюгюзню саламат тутугъуз»
5 Сиз, гиччилер, уллулагъа таби болугъуз. Бир-биригизге саламат янашыгъыз. Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик,
Аллагь оьктемлеге къаршы турар, саламат болгъанлагъа буса
рагьмусун гёрсетер.
6 Шо саялы Аллагьны къудратлы къолуну тюбюнде оьзюгюзню саламат тутугъуз. Заманы гелгенде, О сизин оьрлендирежек. 7 Бары да къайгъыларыгъызны Аллагьгъа тапшуруп къоюгъуз, неге тюгюл де О сизин гьайыгъызны эте.
8 Айыкъ ва сакъ туругъуз. Сизин душманыгъыз болгъан иблис къыдырып айлана, акъырагъан арслан йимик, кимни ашайым деп излеп тура. 9 Иблисге къаршы токътай туруп, иманыгъызда къатты кюйде туругъуз. Неге тюгюл де, сизин йимик, бютюн дюньядагъы иман къардашларыгъыз да азаплар чегегенни сиз билесиз. 10 Бары да рагьмуну Еси болгъан Аллагь Иса Месигьден таба сизин Оьзюню даимлик макътавлугъуна ортакъчы болмагъа чакъырды. Сиз бир къысгъа мюгьлет азап чекгенден сонг, О сизин камиллешдирип, гючлендирип, беклешдирип ва къаттылашдырып бережек. 11 Гьакимлик гьар даим де Онуки болсун!
Ахыргъы саламлар
12 Сизин ругьландырмакъ учун, мен инамлы къардашым деп гьисап этеген Силуанны кёмеги булан сизге бу къысгъаракъ кагъызымны яздым. Бу кагъызым булан мен Аллагьны гьакъ рагьмусу гьакъында шагьатлыкъ этдим. Ону шо рагьмусундан тайышмай туругъуз!
13 Бабилде
[105] Исагъа иман салгъанлар сизге саламлар йиберелер. Сизин йимик, оланы да Аллагь сайлады. Авлетимдей гёреген Марк да сизге саламлар йибере.
14 Бир-биригиз булан къардашлар йимик къысып къучакълашып саламлашыгъыз. Сизге, Месигьники болгъан барыгъызгъа да, парахатлыкъ болсун.
Петер язгъан экинчи кагъыз
***
Экинчи кагъызын элчи Петер Исагъа иман салгъанланы айланадагъы вилаятлардагъы жыйынлары учун къайтып язгъан. О вилаятларда ялгъан элчилер арагъа чыгъып, оьзлени оьктем сёйлевлери булан иманлыланы эпсиз къылыкъсыз гьасиретликлерин таъмин этивге багъып гьавасландыра туруп, оланы гёзлерин къыздыргъанлар. Олар Исагъа иман салгъанлар учун берилген эркинликлерден оьзлени къаркъаралары учун гьатдан озуп артыкъ пайдалангъанлар. Олар Исаны атына яла яба болгъанлар ва Аллагьны ялгъанчы этип гёрсете болгъанлар. Оьзюне иман салгъанланы жыйыны булан къошулмакъ учун, Иса бир керен къайтып гележек деп этилген Аллагьны ваъдасын олар герти кюйде къабул этип битмеген. Оьзюню кагъызы булан Петер, Исагъа иман салгъанланы айланадагъы вилаятлардагъы жыйынларын шо ялгъан элчилерден къоруп сакълап, оланы иманлылагъа этеген таъсирине ахыр салмагъа сюе. О иманлылагъа шекли болмагъыз деп чакъырыв эте, неге тюгюл де шекли болмакълыкъ оланы иманын осаллашдыра. Энниден сонг да Аллагь рази къалагъан кюйде яшай туруп, олар оьзлени бары да умутларын Ону булан байлавлу этип юрюмеге гереклер.
1
Башлапгъы саламлар
1 Иса Месигьни къуллукъчусу ва элчиси болгъан мен Петерден сизге салам. Аллагьыбыз ва Къутгъарывчубуз болгъан Иса Месигьни муъминлигини яхшылыгъындан, бизин йимик, сиз де имангъа етишдигиз. 2 Аллагьны ва Раббибиз Исаны гьакъындагъы билимден таба сизге рагьму ва парахатлыкъ артсын.
Аллагь сайлагъан ва чакъыргъан адамлар йимик яшамакълыкъ
3 Аллагь рази къалагъан кюйде яшамакъ учун, Ону гьакъындагъы билимден таба тарыкълы болагъан бары да зат Ону къудраты булан бизге берилди. О бизин Оьзюню яхшылыгъына ва макътавлугъуна ортакъчы болмагъа чакъырды. 4 Шолардан таба О бизге кёп уллу ва къыйматлы ваъдаланы гелтирди. Шо ваъдалар, сиз бу дюньяны напслары булан байлавлу бузукълукълагъа похланмайлы, оланы кёмеклиги булан Аллагьгъа ошасын деп савгъат этилди.
5-7 Шогъар гёре сиз имангъа яхшы къылыкъны, яхшы къылыкъгъа билимни, билимге оьзюн енгип сакълап болагъанлыкъны, оьзюн енгип сакълап болагъанлыкъгъа чыдамлыкъны, чыдамлылыкъгъа Аллагьгъа амин болмакълыкъны, Аллагьгъа амин болмакълыкъгъа къардашын сюймекликни, къардашын сюймекликге сюювню къошмакъ учун, бары да гючюгюзню салып къаст этигиз. 8 Эгер де сизде шо хасиятлар да болуп, оланы санавун да артдырып тура бусагъыз, шо хасиятлар Раббибиз Иса Месигьни гьакъындагъы сизин билимигизни не буса да бир пайдасыз ва гелимсиз къалмагъа къоймажакъ. 9 Оьзюнде шо хасиятлар ёкъ адамны гёзлерини гёрегенлиги шонча да осал чы, ол гьатта бир зат да гёрмей ва алдагъы гюнагьларындан тазалангъанын да унутуп битген.
10 Шогъар гёре, къардашларым, Аллагьгъа къуллукъ этмеге чакъырылгъаныгъызны ва Аллагь сизин сайлагъанын гёрсетмек учун, дагъы да ва дагъы да бек къаст этигиз. Шолай этсегиз, сиз бир заманда да сюрюнмессиз. 11 Шолайлыкъда, Раббибиз ва Къутгъарывчубуз Иса Месигьни даимлик Гьакимлигини тюбюне тюшеген ёл сизин учун эркин кюйде ачылып сакъланажакъ.
12 Шо себепден мен сизге шо гьакъда даим эсигизге салып тураман. Сиз шоланы биле бусагъыз да ва сизге етишген гьакъ гертиликде токъташгъан бусагъыз да, мен шону этемен. 13 Бу дюньяда яшагъан чакъы заманымны ичинде шоланы сизин эсигизге салмакъны оьзюмню борчум гьисап этемен. 14 Раббибиз Иса Месигь магъа ачыкъ этген кюйде, узакъ къалмай мен бу дюньядан гетежегимни билемен. 15 Гьалиге буса, мен оьлгенден сонг да, гьар не заманда да сиз мен айтагъан шо затланы эсигизге алсын учун, бары болагъан затымны этип туражакъман.
Месигьни зор макътавлугъуну шагьатлары
16 Биз сизге Раббибиз Иса Месигьни къудратыны ва къайтып гелмеклигини гьакъында айта туруп, къайдагъы гьиллалы масаллагъа асасланып турмадыкъ. Ону зорлугъун биз оьз гёзлерибиз булан гёрдюк. 17 Атабыз ва гьар-бир макътавлагъа Ес болгъан Аллагь, Исагъа гьюрмет этип, Огъар макътав этип: «Бу Мени сююмлю Уланымдыр. О Мени къуванчымдыр!» – деп айтды. 18 Ону булан бирче сыйлы тавда турагъан заманда, кёкден шо сесни биз де эшитдик.
19 Шогъар пайхаммарлар айтгъан сёзлер бизин дагъы да бек инандырды. Шо сёзлеге сиз танг къатып, юреклеригизде тангчолпан тувгъанча, къарангылыкъда эртен болгъанча ярыкъ береген чыракъгъа йимик янашып, тюз этесиз. 20-21 Инг алдын сиз шу затны англап къойма тарыкъсыз: Сыйлы Язывлардагъы Аллагьны атындан пайхаммарлар сёйлейген бир затны да инсан оьзбашына англатып болмай, неге тюгюл де Аллагьны атындан сёйлев бир заманда да инсан айтма сюйген затдан амалгъа гелмеген. Тюгюл, пайхаммарлар Аллагьны Ругьуну таъсиринден Аллагьдан гелеген затланы айтып тургъанлар.
2
Ялгъан устазлар
1 Амма ягьудилени арасында ялгъан пайхаммарлар бар йимик, сизин арагъызда да ялгъан устазлар болажакъ. Олар оьзлеге азатлыкъ береген Есибизни инкар этип, яшыртгъын кюйде кёп зараллы уьйретивлени билдирип, оьзлер оьзлеге дагъытылыв гелтирежеклер. 2 Бир хыйлылар оланы пасат ёлуна тюшежеклер ва олар саялы гьакъ герти ёлгъа бугьтан яла ябылажакъ. 3 Шо устазлар оьз пайдалары учун ялгъан сёзлер булан сизин башыгъызны чырмажакълар. Олар дагъылмай къалмажакъ, неге тюгюл де олагъа Аллагь тезден дуван этип де битген.
4 Аллагь гюнагь иш этген малайиклеге де рагьму этмеди. Оланы О жагьаннемге салгъан ва къыяматгюн болгъунчагъа даимлик къарангылыкъны бугъавларында къойгъан. 5 О бырынгъы дюньягъа да рагьму этмеди. Амма имансызланы дюньясына сув алыв йиберген заманда, гьакъ герти ёлну билдиреген Нугьну ва ону булан бирге дагъы да етти адамны къутгъарды. 6 Сонг О Содом ва Гьомора шагьарланы дагъытып, кюлге дёндюрюп, имансызланы башына нечик балагьлар къопмагъа болагъанны уьлгюсюн гёрсетди. 7 Бузукъ адамланы пасат юрюшлеринден тазза инжинип турагъан муъмин адам болгъан Лутну буса къутгъарды. 8 Оланы арасында яшайгъан бу муъмин адам, олар юрютеген яманлыкъны барысын да эшитип ва гёрюп, оьзюню муъмин жанына гьар гюнлер булан азап берип турду. 9 Шо саялы да Раббибиз къыяматгюн муъминлени сынавлардан къутгъармагъа да, муъмин тюгюллени нечик аяп сакъламагъа тарыкъны да биле.
10 Бу айрокъда оьзлени гюнагьлы напсы айтгъанны этип пасат юрюйгенлеге ва гьеч бир гьакимликни сан этмейгенлеге тие. Хохабаз ва эдепсиз шо ялгъан устазлар макътавлу болгъан малайиклени мысгъыллама да къоркъмайлар. 11 Шо устазлардан къуваты ва къудраты артыкъ буса да, малайиклер оланы Раббибизни алдында мысгъыллавлар булан айыпламайлар. 12 Ялгъан устазлар оьзлер де англамайгъан затланы сёгюп сёйлеп юрюйлер. Олар тутулуп оьлтюрюлмек учун тувгъан, гьисине гёре яшайгъан англавсуз бир гьайванлар йимик. Олар да гьайванлардай шолай оьлтюрюлежек.
13 Ялгъан устазланы башгъалагъа гелтирген заралы оьзлеге зарал болуп къайтажакъ. Олагъа гюндюзгю ярыкъдагъы йыбав татли тие. Олар намуссуз ва пасат адамлар. Сизин булан кеп чегегенде, олар оьзлени ялгъанларындан къуваналар. 14 Олар даим зиналыкъны гьакъында ойлашып туралар ва бир заманда да гюнагьдан тоймажакълар. Олар токъташмагъан адамланы алдатып тузакъгъа багъып тарталар. Оланы юреклери сутурлукъгъа уьйренип битген. Олар налатланма тийишли авлетлердир! 15 Олар тюз ёлдан тайышдылар ва адашдылар. Яманлыкъ булан къолда этилген къазанчны сюйген Босорну уланы Баламны ёлуна тюшдюлер. 16 Амма шо заман тилсиз эшек, инсан тилинде сёйлеп, Баламгъа этген яман иши саялы урушгъанлыкъ ону делилик этмеклигин токътатды.
17 Бу адамлар сувсуз булакълагъа ва ел къувалап айланагъан булутлагъа ошап къалалар. Олар учун къарангылыкъны зулматы гьазирленип де битген.
18 Гюнагьлы табиатыны напсларына чакъырыв эте туруп, олар адашып юрюйгенлерден янгы арчылма башлагъанланы оьзлеге багъып тарталар.
19 Олар адамлагъа азатлыкъ гелтирежекбиз деп ваъда этелер, оьзлер буса бузукълукъланы къулларыдыр. Неге тюгюл де, инсан оьзюнден уьст гелгенни къулудур.
20 Раббибиз ва Къутгъарывчубуз Иса Месигьни гьакъындагъы билимден таба бу дюньяны мурдарлыкъларындан къутулгъан адамлар шо мурдарлыкъларыны таъсирине янгыдан къайтып тюшсе ва олардан тюп болса, оланы гьалы алда болгъанындан да бузукъ болур.
21 Аллагьны тюз ёлун биле де туруп, оьзлеге аманат этилген сыйлы буйрукъдан гери тайышмакъдан эсе, шо тюз ёлну бирдокъда билмей къалмакълыкъ адамлар учун хыйлы да яхшы болур эди.
22 Шолай адамланы гьакъында айтывларда тюз айтылгъан: «Ит къусгъан ерине къайтып гелир» ва «Донгузну нечакъы кириндирсенг де, о ятып булгъанмагъа хавну табар»
[106].
3
Раббибизни къайтып гелмеклиги
1 Сююмлю къардашларым! Бу мен сизге язагъан экинчи кагъызым. Мен эки де кагъызымда оьзюмню эсге салывларым булан сизде сав пикир этивню уятма къаст этемен. 2 Сыйлы пайхаммарлар алданокъ сёйлеген сёзлени ва элчилеринден таба Раббибизни ва Къутгъарывчубузну берилген буйругъун эсигизге салмагъа сюемен.
3 Инг башлап сиз шу затны билмеге герексиз: ахыр заман оьзлени напслары булан юрюйген мысгъыллавчулар арагъа чыгъажакълар. 4 Олар: «Раббибизни ваъда этилген къайтып геливю къайдадыр дагъы? Ата-бабаларыбыз оьлюп де гетди, яшав буса дюнья яратылгъандан берли кюю булан юрюп тура», – деп айтажакълар. 5 Булай ойлашагъанлар Аллагь тезден Оьзюню буйругъу булан кёклени яратгъанны да, топуракъны сувдан ва сув булан болдургъанны да унуталар. 6 Сонг сув алгъан гюнлеринде Аллагь шо замангъы дюньяны сув булан дагъыта эди. 7 Гьалиги кёклер ва ер буса, къыяматгюн от булан ёкъ этилмек учун, шо буйрукъ булан сакъланып тура. Шо заман Аллагь имансыз адамланы ёкъ этежек.
8 Амма, аявлу къардашларым, сиз бир затны унутмагъыз: Раббибиз учун бир гюн минг йыл, минг йыл да бир гюн йимикдир.
9 Раббибиз къайтып гележекмен деген ваъдасын яшавгъа чыгъарма гечигип турмай. Буса да биревлер шону гечигив деп гьисаплайлар. О сизге бакъгъан якъда сабурлукъ эте, неге тюгюл де О биревню де ёкъ этилгенин сюймей. О бары да адамлар товба этгенин сюе.
10 Раббибизни къайтып гележек гюню, уручу гелегенде йимик, къаравулланмайгъан кюйде гелип къалажакъ. Шо гюн кёклер бир уллу къавгъа булан ёкъ этилежек, ондагъы маддалар от булан дагъытылажакъ, ер буса оьзюню уьстюндеги бары да зат булан бирге ачылажакъ
[107].
11 Бары да зат шолай дагъытылажакъ болгъан сонг, бир ойлашып къарагъыз, сизге нечик яшамагъа герек? Сизге таза юрекли ва Аллагьгъа амин болуп яшамагъа герек. 12 Аллагьны гюнюн гелмеклигин къаравуллап туругъуз ва ону гелмеклигин чалтлашдырыгъыз. Ону гелмеклиги булан кёклер от булан дагъытылажакъ ва кёкдеги маддалар гючлю отда янып ирижек. 13 Амма биз, Аллагьны ваъдасына гёре, муъминлик оьмюр сюреген янгы кёклени ва янгы ерни гёзлейбиз.
14 Шогъар гёре, сююмлю къардашларым, бу ишлени барысын да къаравуллай болгъан сонг, сиз Аллагьны алдында тетиксиз ва дамгъасыз болмагъа ва Ону булан ярашып яшамагъа къаст этип туругъуз. 15 Раббибизни чыдамлыгъы сизге къутгъарылма имканлыкъ бере деп гьисаплап къоюгъуз. Шону гьакъында сююмлю иман къардашыбыз Павел оьзюне Аллагь берген англав булан сизге язды. 16 Шо затланы гьакъында о оьзюню бары да кагъызларында яза. Шо кагъызларда англамагъа къыйын бир-бир затлар бар. Авам ва токъташмагъан адамлар, оьзге Сыйлы Язывланы маънасын иш этип къынгырлашдырагъаны йимик, шо затланы маънасын да къынгырлашдыралар ва шолайлыкъда оьзлени башына балагь гелтирелер.
17 Мени сююмлюлерим, сиз шо гьакъда алданокъ биле болгъан сонг, бузукъланы хаталары сизин ёлдан чыгъармасын деп сакъ болугъуз, къатты токътагъан еригизден де тайып къалмагъыз. 18 Раббибиз ва Къутгъарывчубуз болгъан Иса Месигьни рагьмусу ва Ону гьакъындагъы англавугъуз артып къалсын. Гьали де, гьар даим де Огъар макътавлар болсун! Амин.
Югьан язгъан биринчи кагъыз
***
Югьанны бу кагъызы мекенли бир жыйынны аты тутулуп язылмагъан. Шо саялы да бу Исагъа о девюрде иман салгъанланы барысы да учун язылгъан кагъыз гьисапда охула. Биринчи юз йылны ахырларына таба бираз алдынлар Сююнч Хабар билдирилген ерлерде Иса Месигьни ва оьзю янгы иманны гьакъында бир тюрлю ялгъан уьйретивлер генг кюйде яйылмагъа башлай. Гьатта Исагъа иман салгъанланы жыйынларында да шо уьйретивлер гьеч бир кюрчюсюз инамлыкъ булан къабул этиле болгъан. Бир-бир ялгъан устазлар, мисал учун, Аллагьны Уланы болгъан Иса Месигь бу дюньяда оьзге инсанлардай болгъанын гери ургъанлар. Шо саялы да элчи Югьан оьзюню кагъызында иманны аслу маънасы гьакъда, Исагъа гьакъ герти кюйде иман салгъанланы нечик белгилерине къарап билип болагъаны гьакъда тындырыкълы кюйде сёйлей: олар Аллагь Инсан болуп, Оьзюню жанын бизин учун къурбан да этип, бизге Оьзюню сюювюн гёрсетген деп билдирелер. Олар оьзлер шо сюювге тюшюнгенлер ва шону оьзгелеге де савгъат этип берелер. Югьан Аллагьгъа бакъгъан якъдагъы шолай тюшюнюв гелтиреген яхшы гьасиллени эсге сала: «„Аллагь булан бирликде яшайман“, – деп айтагъан гиши оьзю де Иса яшагъан кюйде яшамагъа герек» (2:6).
1
Яшав береген Калам
1 Биз сизге башдан Болгъанны – яшав береген Каламны – гьакъында язабыз. Биз Ону эшитгенбиз, гёзлерибиз булан гёрюп къарагъанбыз ва къолларыбыз булан тийгенбиз. 2 О ачыкъ кюйде гёрсетилди. Биз Ону гёрдюк ва Ону гьакъында шагьатлыкъ этебиз. Биз сизге О даимлик яшав экенни билдиребиз. О Атабыз Аллагь булан болгъан, сонг бизге де гёрсетилген. 3 Сиз де бизге къошулуп къатнашыгъыз деп, гёрген ва эшитген затларыбызны сизге де билдиребиз. Бизин шо къатнашывубуз буса Атабыз ва Ону Уланы Иса Месигь буландыр. 4 Муну да сизге бизин сююнчюбюз толу болсун учун язабыз.
Нюрде яшап къалыгъыз
5 Исадан эшитген ва сизге билдиреген хабар муна будур: Аллагь нюрдюр, Онда гьеч бир къарангылыкъ ёкъдур. 6 Эгер биз Аллагь булан къатнашабыз деп айтып, оьзюбюз къарангылыкъда юрюй бусакъ, биз ялгъан айтабыз ва гьакъ гертиликге гёре яшамайбыз. 7 Эгер Аллагь нюрде болгъаны йимик, биз де нюрде яшай бусакъ, бир-бирибиз булан къатнашывубуз болур ва Исаны – Ону Уланыны – къаны бизин бары да гюнагьларыбыздан тазалар.
8 Эгер биз гюнагьлы тюгюлбюз деп айта бусакъ, оьз-оьзюбюзню алдатабыз ва бизде гьакъ гертилик ёкъ. 9 Эгер биз гюнагь ишлерибизге мюкюрлюк этсек, инамлы ва адилли болгъан Аллагь гюнагь ишлерибизден гечер ва гьар-бир яманлыкъдан тазалар. 10 Эгер биз гюнагь ишлер этмегенбиз деп айта бусакъ, Аллагьны ялгъанчы этип гёрсетеген болабыз ва юреклерибизде Ону каламына ер болмас.
2
1 Балаларым! Буланы сизге сиз гюнагь ишлер этмесин деп язаман. Амма биригиз гюнагь ишлер этсегиз де, Атабызны алдында бизин якълавчубуз бар. О адилли болгъан Иса Месигьдир. 2 О Оьзю бизин гюнагьларыбызны ва бютюн дюньяны гюнагьларын да гечдиреген къурбан. 3 Биз Ону таныйгъаныбызны булай билип болабыз: эгер де Ону буйрукъларын кюте бусакъ, биз Ону таныйбыз. 4 «Мен Ону таныйман», – деп де айтып, Ону буйрукъларын кютмейген гиши – ялгъанчы ва онда гьакъ гертилик ёкъ. 5 Ким Аллагьны каламын кюте буса, Аллагьны сюювю камиллигине етишген. Шолайлыкъда, Аллагь булан бирликде яшайгъаныбызны билмеге болурбуз. 6 «Аллагь булан бирликде яшайман», – деп айтагъан гиши оьзю де Иса яшагъан кюйде яшамагъа герек.
7 Сююмлю къардашларым, мен сизге янгы бир буйрукъну тюгюл, башдан берли де сизге берилген эсги буйрукъну гьакъында язаман. О буйрукъ – сиз оьзюню гьакъында эшитген хабар. 8 Бирдагъы якъдан, мен язагъан зат янгы буйрукъ да дюр. Ону гьакълыгъы Исаны ва сизин яшавугъуз булан исбат этилген. Неге тюгюл де, къарангылыкъ тая, гьакъ нюр буса шавла бере.
9 «Нюрде яшайман», – деп де айтып, оьзюню иман къардашын гёрюп ярамайгъан гиши гьали де къарангылыкъда яшайдыр. 10 Иман къардашын сюеген гиши нюрде яшай ва ону яшавунда гюнагь иш этер йимик ёлгъа тюшюреген бир зат да болмай. 11 Амма иман къардашын гёрюп ярамайгъан гиши къарангылыкъда яшай ва къарангылыкъда юрюй. О къайда барагъанын билмей, неге тюгюл къарангылыкъ ону гёзлерин сокъур этген.
12 Сизге язаман, балаларым, неге тюгюл де Исаны
яхшылыгъындан сизин гюнагьларыгъыз гечилген.
13 Сизге язаман, аталар, неге тюгюл сиз башдан берли
Болгъанны таныйсыз.
Сизге язаман, жагьиллер, неге тюгюл сиз иблисден уьст
гелгенсиз.
14 Сизге язаман, яшлар, неге тюгюл сиз Атабызны таныйсыз.
Сизге язаман, аталар, неге тюгюл сиз башдан берли
Болгъанны таныйсыз.
Сизге язаман, жагьиллер, неге тюгюл сиз гючлюсюз ва Аллагьны каламы ичигизде яшай. Сиз иблисден уьст гелгенсиз.
15 Я бу дюньяны, я бу дюньяда бар затланы сюймегиз. Бу дюньяны ким сюе буса, о Атабызны сюймей. 16 Неге тюгюл де, бу дюньяда бар болгъан гьар зат – къаркъараларыбыз гьасирет, гёзлерибиз гёрмеге гьасирет, бу яшавда инсанлар оьзлер булан оьктем болагъан затлар – булар барысы да Атабыздан тюгюл, бу дюньядан. 17 Бу дюнья ва адамлар гьасирет болгъан затлар гете, амма Аллагь сюйгенни этеген буса даим яшажакъ.
Исаны ахыр замандагъы душманлары
18 Балаларым, ахыр заман ювукълашгъан. Сиз де эшитгенигиз йимик, Месигьни душманы гележек ва гьали хыйлы олай душманлар арагъа чыгъып да тура. Ахыр заман ювукълашгъанны биз шондан да билебиз. 19 Месигьни шо душманлары бизин арабыздан чыкъгъанлар, амма олар бизден тюгюллер. Эгер олар бизден болгъан эди буса, бизин булан къалар эдилер. Амма олар арабыздан чыгъып гетген, шо да оланы бири де бизден тюгюл экенни исбат эте.
20 Аллагь сизге Оьзюню Ругьуну белгисин салгъан, шолайлыкъда сиз гьакъ гертиликни билесиз. 21 Сиз гьакъ гертиликни билмей деп язмайман мен, сиз ону билегенигиз саялы ва гьакъ гертилик ялгъанны яратмайгъаны саялы язаман.
22 Ялгъанчы кимдир? Иса Месигь экенин инкар этеген гиши – ялгъанчы. Шолай адам – Месигьни душманы. О Атабызны ва Ону Уланын инкар эте. 23 Уланын инкар этегенни Атасы да ёкъ. Уланын къабул этегенни Атасы да бар.
24 Башдан берли эшитген затлагъа амин болугъуз. Шолай этсегиз, Уланы ва Атасы булан бирликде яшарсыз. 25 Иса бизге ваъда этгени даимлик яшавдур.
26 Мен буланы сизге сизин алдатмагъа сюегенлер барны билдирмек учун язаман. 27 Амма Аллагь сизге Оьзюню Ругьуну белгисин салгъан. Аллагьны Ругьу сизин булан болур ва сизге гьеч биревню де уьйретивлери тарыкълы болмас. О сизин гьар затгъа уьйрете. Ону уьйретивю гьакъ, ялгъан тюгюл. Шо саялы О сизин уьйретеген кюйде этип, Аллагь булан бирликде яшап къалыгъыз.
Аллагьны авлетлери
28 Балаларым, Иса булан бирликде яшап къалыгъыз. Иса къайтып гелгенде, биз Ону алдында инамлы кюйде токътажакъбыз, Ондан уялагъан гьалда болмажакъбыз. 29 Эгер де сиз Аллагь адилли экенин биле болгъан сонг, адилли кюйде иш гёреген гьар ким де Ону авлети экенин де билесиз.
3
1 Бир къарагъыз чы, бизге «Аллагьны авлетлери» деп айтылмагъа ихтияр берип, Атабыз бизин нечик кёп сюегенин гёрсетди! Гертилей де, биз Аллагьны авлетлерибиз! Бу дюньяны адамлары Ону танымайгъаны саялы, бизин де танымай. 2 Сююмлю къардашларым! Биз гьали Аллагьны авлетлерибиз, амма гележекде дагъы да ким болажагъыбыз гьали де белгили тюгюл. Иса янгыдан гёрюнген заманда буса, Огъар ошажагъыбызны билебиз. Неге тюгюл де, Ону бар болгъан кююнде гёрежекбиз! 3 Ким Исагъа бакъгъан якъдагъы шо умутну уьзмесе, Ону йимик шолай тазаланып яшап къалажакъ.
4 Гюнагь иш этеген гьар ким Аллагьны Къанунун буза. Гюнагь этмек Къанунну бузмакъдыр. 5 Иса инсанланы гюнагьларын оьзюню уьстюне алмакъ учун гелгенни ва Ону Оьзюню буса гюнагьы ёгъун сиз билесиз. 6 Иса булан бирликде яшайгъан гюнагь ишлер этмей. Гюнагь ишлер этивюн узатып турагъан буса Ону не гёрмеген, не танымагъан.
7 Балаларым! Сизин бирев де адашдырып къоймасын. Иса муъмин болгъаны йимик, муъмин кюйде иш гёреген де – муъмин гиши. 8 Гюнагь ишлер этивюн узатып турагъан гиши иблисникидир. Иблис башдан берли де гюнагь ишлер эте гелген. Аллагьны Уланы иблисни ишлерин ёкъ этмек учун гелген. 9 Аллагьны авлети болгъан гиши гюнагь иш этивюн узатып турмай. Неге тюгюл де, Аллагь Оьзюню барлыгъы булан ону юрегинде яшай. Аллагьны авлети болгъаны саялы, о гюнагь иш этивюн узатып турмай. 10 Адилли кюйде иш гёрмейген гиши яда иман къардашын сюймейген гиши Аллагьныки тюгюл. Аллагьны авлетлерин иблисникинден муна шондан таба айырмагъа бола.
Бир-биригизни сююгюз
11 Башдан берли биз эшитген буйрукъ – бир-бирибизни сюймек. 12 Иблисни айтгъанын этип, инисин оьлтюрген Къабилге ошамагъа герек тюгюлбюз. Къабил инисин не учун оьлтюрген? О амаллары яман экенге, инисини амаллары буса адилли болгъаны саялы ону оьлтюрген. 13 Къардашларым, эгер бу дюньяныки болгъанлар сизин гёрюп ярамай буса, огъар тамаша болмагъыз. 14 Оьлюмден яшавгъа гёчгенибизни билебиз, неге тюгюл иман къардашларыбызны сюебиз. Къардашын сюймейген оьлюмде къалыр. 15 Къардашын гёрюп ярамайгъан адам оьлтюрювчюдюр. Гьеч бир оьлтюрювчюню даимлик яшаву болмайгъанны сиз билесиз.
16 Иса Месигь бизин учун жанын бергенликден таба биз сююв деген не зат экенни англагъанбыз. Биз де иман къардашларыбыз учун жаныбызны бермеге гьазир болмагъа герекбиз. 17 Эгер дюньяда мадарлы яшайгъан бирев, иман къардашыны тарчыкълыкъда экенин гёрюп, огъар рагьму этмей буса, Аллагьны сюювю онда нечик яшасын? 18 Балаларым! Сёзюбюз булан ва тилибиз булан тюгюл, гьакъ герти кюйде амалларыбыз булан сюейик.
19-20 Шолайлыкъда, биз гьакъ гертиликники экенибизни билербиз. Юреклерибиз бизин айыплай буса, Аллагьны алдында парахатлыкъны алмагъа боларбыз. Неге тюгюл де, Аллагь юреклерибизден уллу ва О бары да затны биле. 21 Балаларым! Эгер юреклеригиз сизин айыпламай буса, Аллагьны янына тартынмай ювукълашмагъа боласыз. 22 Не зат тилесек де, Аллагьдан аларбыз, неге тюгюл биз Ону буйрукъларын кютебиз ва О сюеген ишлени этебиз. 23 Аллагьны буйругъу будур: Уланына – Иса Месигьге – иман салмакъ ва Иса бизге буюргъаны йимик, бир-бирибизни сюймек. 24 Аллагьны буйрукъларын кютеген Аллагь булан бирликде яшай, Аллагь да ону булан бирликде яшай. Аллагь бизин булан бирликде яшайгъанын билебиз, неге тюгюл О бизге Оьзюню Ругьун берген.
4
Гьакъ гертиликни Ругьу ва ялгъанны ругьу
1 Сююмлю къардашларым! Гьар ругьгъа инанып къалмагъыз. Аллагьдан экенин яда тюгюлюн англамакъ учун, ругьланы сынап къарагъыз. Дюньяны гьар еринде гьали бир кёп ялгъан пайхаммарлар яйылгъан. 2 Сиз Аллагьны Ругьун булай билмеге болурсуз: Иса Месигь бу дюньягъа инсан къаркъарада гелгенине мюкюрлюк этеген гьар ругь Аллагьдандыр. 3 Шогъар мюкюрлюк этмейген гьеч бир ругь Аллагьдан тюгюл. Шо Месигьни душманыны ругьу. О ругь гележегин сиз эшитгенсиз ва о гелип гьали дюньяда.
4 Балаларым! Сиз Аллагьныкисиз ва ялгъан пайхаммарлардан уьстюн гелгенсиз. Неге тюгюл де, ичигиздеги Аллагьны Ругьу бу дюньядагъындан гючлю. 5 Ялгъан пайхаммарлар бу дюньяныки. Шогъар гёре олар сёйлейген сёзлер де бу дюньядан, бу дюньядагъылар да олагъа къулакъ аса. 6 Биз буса Аллагьныкибиз ва Ону таныйгъан бизге къулакъ асар. Аллагьныки тюгюллер бизге тынгламас. Гьакъ гертиликни Ругьун ялгъанны ругьундан биз муна шолайлыкъда айырмагъа болабыз.
Аллагьны сюювю
7 Сююмлю къардашларым! Бир-бирибизни сюейик. Неге тюгюл де, сююв Аллагьдан. Сюювю булангъы гьар ким – Аллагьны авлети ва Ону таный. 8 Сюювю ёкъ гиши Аллагьны танымагъан. Неге тюгюл де, Аллагь Оьзю – сююв. 9 Биз Оьзюнден таба даимлик яшав алсын учун, Аллагь биргине-бир Уланын дюньягъа йиберген. Шоллукъда, Аллагьны сюювю бизге белгили болгъан. 10 Сююв биз Аллагьны сюегенлигибизде тюгюл, гюнагьларыбызны гечдирмек учун, къурбан этип Уланын йибермек булан Оьзю бизин сюегенин гёрсетгенликде. 11 Сююмлю къардашларым! Аллагь бизин шолай бек сюйген сонг, биз де бир-бирибизни сюйме герекбиз. 12 Аллагьны бирев де бир заманда да гёрмеген. Эгер биз бир-бирибизни сюе бусакъ, Аллагь бизин булан бирликде яшар ва Ону сюювю юрегибизде камил болур.
13 Биз Аллагь булан бирликде яшайгъаныбызны ва Аллагь бизин булан бирликде яшайгъанны билебиз, неге тюгюл Аллагь бизге Оьзюню Ругьун берди. 14 Дюньяны Къутгъарывчусу этип Атабыз Уланын йибергенни биз гёрдюк ва шогъар шагьатлыкъ этебиз. 15 Иса Аллагьны Уланы экенине ким мюкюрлюк этсе, о Аллагь булан бирликде яшар, Аллагь да ону булан бирликде яшар. 16 Шо саялы биз Аллагьны бизге бакъгъан якъдагъы сюювюн билдик ва шогъар бир де шеклик этмейбиз.
Аллагь сюювдюр. Сююв булан бирликде яшайгъан Аллагь булан бирликде яшай, Аллагь да ону булан бирликде яшай. 17 Къыяматгюн биз тартынмайгъан болсун учун, сююв юреклерибизде камиллешген даражасына етишген. Неге тюгюл де, Иса нечик болгъан буса, биз де бу дюньяда шолайбыз. 18 Сюювде къоркъув ёкъ. Камил болгъан сююв къоркъувну къувалай. Къоркъув жаза булан байлавлу. Къоркъагъан гишини юрегиндеги сююв камиллешген даражасына етишмей.
19 Биз Аллагьны ва бир-бирибизни сюебиз, неге тюгюл О бизин башлап сюйген. 20 Ким: «Мен Аллагьны сюемен», – деп де айтып, иман къардашын гёрюп ярамай буса, о ялгъанчыдыр. Гёрюнюп турагъан иман къардашын сюймейген Оьзюн гёрюп болмайгъан Аллагьны нечик сююп бола? 21 «Аллагьны сюеген гиши иман къардашын да сюймеге герек» деген буйрукъну биз Ондан алгъанбыз.
5
Аллагьны Уланына иман салыв
1 Иса Месигь экенине иман салагъан гьар ким Аллагьны авлетидир. Атабызны сюеген адам Ону Авлетин де сюе. 2 Аллагьны авлетлерин сюегенибизни биз булай билип болабыз: эгер де Аллагьны да сююп, Ону буйрукъларын кюте бусакъ, биз оланы сюебиз. 3 Аллагьны сюймек демек Аллагьны буйрукъларын кютмек демекдир. Ону буйрукъларын кютмеге къыйын тюгюл. 4 Неге тюгюл де, Аллагьны авлети болгъан гьар ким дюньядан уьст геле. О оьзю иманы булан бу дюньядан уьст гелип тура. 5 Бу дюньядан уьст гелмеге ким болур? Янгыз Иса Аллагьны Уланы экенине иман салагъан.
6 О сув ва къан булан
[108] гелген Иса Месигь. О янгыз сув булан тюгюл, сув ва къан булан гелди. Шону гьакъында шагьатлыкъ этеген Аллагьны Ругьудур. Неге тюгюл де, Аллагьны Ругьу гьакъ гертидир.
7 Шону гьакъында шагьатлыкъ этеген уьч зат бар:
8 Аллагьны Ругьу, сув ва къан. Олар уьчюсю де бир гёнгюлден бир затгъа шагьатлыкъ эте
[109].
9 Биз инсанланы шагьатлыгъын къабул этебиз, амма Аллагьны шагьатлыгъы ондан да артыкъ. Неге тюгюл де, о Аллагьны шагьатлыгъы. Аллагь Оьзю Уланыны гьакъында шагьатлыкъ этди.
10 Аллагьны Уланына иман салагъанны оьзюню юрегинде шо шагьатлыкъ бар. Аллагьгъа инанмайгъан гиши буса Ону ялгъанчы этип гёрсетеген бола, неге тюгюл о Аллагь Оьзюню Уланыны гьакъында этген шагьатлыкъгъа инанмайгъан гиши.
11 Аллагьны шагьатлыгъы О бизге даимлик яшав бергенликде. Шо яшав Ону Уланында.
12 Оьзю Аллагьны Уланы булан бирликде яшайгъанны шо яшаву да бар. Оьзю Аллагьны Уланы булан бирликде яшамайгъанны шо яшаву ёкъ.
Ахыр сёзлер
13 Мен буланы сизге, Аллагьны Уланына иман салагъанлагъа, даимлик яшавугъуз барын билсин деп язаман. 14 Биз Аллагьны алдына тартынмайлы гелип болагъаныбызны себеби шудур: биз Ондан Оьзю рази къалагъан не затны тилесек де, О шону къабул этер. Биз Аллагьгъа инанабыз. Оьзю сюеген гьар не затгъа къыйышывлу болуп биз не зат тилесек де, О бизин эшитегенге инанабыз. 15 Гьар не тилесек де, Оьзю бизин эшитегенни билегенибизге гёре, тилеген затыбызны О бережегин де билебиз.
16 Эгер бирев иман къардашыны оьлюмге гелтирмейген гюнагь иш этегенин гёрсе, ону учун дуа этме герек. Аллагь да огъар яшав бережек. Мен муну оьлюмге гелтирмейген гюнагь иш этегенлени гьакъында айтаман. Оьлюмге гелтиреген гюнагь иш де бар. Мен оьлюмге гелтиреген гюнагь иши саялы дуа этсин деп айтмайман. 17 Гьар къайсы яман иш де – гюнагь. Амма оьлюмге гелтирмейген гюнагьлар да бар.
18 Аллагьны авлети гюнагь иш этивюн узатмайгъанны биз билебиз. Аллагьны Авлети болгъан Иса ону сакълай ва иблис огъар зарал этип болмай. 19 Биз Аллагьныки экенибизни ва бютюн дюнья иблисни къолунда экенин билебиз. 20 Уланы гелип гьакъ герти Аллагьны танысын учун, бизге англамагъа гюч бергенни де билебиз. Биз гьакъ герти Аллагь булан бирликде яшайбыз, неге тюгюл Ону Уланы Иса Месигь булан да бирликде яшайбыз. О гьакъ герти Аллагь ва даимлик яшав!
21 Балаларым! Оьзюгюзню ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этивден ари сакълагъыз!
Югьан язгъан экинчи кагъыз
***
Югьан бу къысгъаракъ кагъызында иманлыланы ялгъан уьйретивлеге бакъгъан якъда сакъ турмагъа чакъыра. Иманлыланы алдында токътагъан масъалалар элчи биринчи кагъызында оьзлени гьакъында язгъанларына ошашлы геле болгъан буса ярай. Шо саялы да мунда Исагъа иман салгъанлар учун аслу болуп Ким токътайгъанлыкъгъа, демек Аллагьны Инсан болгъан Уланы Месигьге дагъы да артыкъ тергев бакъдырылып сёйлене.
1
1 Аллагь сайлагъан ханымгъа ва ону яшларына
[110] мен ёлбашчыдан салам! Мен сизин гьакъ герти кюйде сюемен. Янгыз мен тюгюл, гьакъ гертиликни билегенлер барысы да сизин сюелер,
2 неге тюгюл гьакъ гертилик бизин ичибизде яшай ва даим де бизин булан къалажакъ.
3 Атабыз Аллагьдан ва Ону Уланы Иса Месигьден гелеген зор яхшылыкъ, рагьму ва парахатлыкъ гьакъ гертиликде ва сюювде бизин булан къалажакъ.
4 Сени бир-бир авлетлеринг бизге Атабыз буюргъан кюйде гьакъ гертиликни ёлу булан юрюйгенин эшитгенде, мен бек сююндюм. 5 Энни де сагъа тилеймен, гьюрметли ханым, гелигиз, барыбыз да бир-бирибизни сюейик! Бу мен сагъа язагъаным янгы бир буйрукъ тюгюл, башдан берли де бизге берилген буйрукъ. 6 Сюймек демек буса биз Аллагьны буйрукъларына гёре яшамагъа герекбиз демекдир. Башдан берли эшитгенигиз йимик, Ону буйругъу сюювню ёлунда юрюмеклигибиздир.
7 Дюньяны гьар еринде Иса Месигь ер юзюне инсан къаркъарада гелгенин къабул этмейген бир кёп ялгъанчылар яйылгъан. Шолай адамлар – ялгъанчылар ва Месигьни душманлары. Месигьге амин болугъуз
8 Оьзюгюзге тергев беригиз! Тёкген къыйыныбыз пучуна гетмесни гьайын этигиз, амма тийишли гьагъыгъызны алмагъа къаст этигиз. 9 Месигь уьйретеген ёлдан тайып, Огъар амин болмайгъан гьар кимни Аллагьы ёкъдур. Шо ёлгъа амин болгъан кююнде къалгъан гьар кимни буса Атасы ва Уланы бар. 10 Эгер ким буса да бирев, сени янынга гелип, Иса уьйретеген ёлну гёрсетмей буса, ону уьюнге гирме де къойма, огъар салам да берме. 11 Неге тюгюл де, шолай адамгъа салам береген гиши ону яман ишлерини ортакъчысы да болур.
12 Сизге язмагъа мени дагъы да кёп затларым бар эди, амма кагъызгъа язмагъа сюймеймен. Сююнчюбюз толу болсун учун, бир сизин яныгъызгъа гелмеге ва сизин булан бетге-бет сёйлемеге умут этемен.
13 Аллагь сайлагъан къызардашынгны яшлары да сагъа салам йиберелер.
Югьан язгъан уьчюнчю кагъыз
***
Югьан оьзюню уьчюнчю къысгъаракъ кагъызында къурдашы Гайны ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдире туруп сапаргъа чыкъгъанлагъа кёмек этмеге чакъыра. Бу тилевюн Югьан Исагъа гьакъ герти иман салгъан адам оьзюн жыйынны оьзге ортакъчыларындан оьр салмагъа тюшмей деген ой булан байлавлу этип сёйлей. Иманлылар бары да этеген ишлеринде, айрокъда Иса Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдиривде бир-бирине кёмекге табулмагъа тарыкъ деген ой Югьанны кагъызыны аслу маънасы болуп токътай.
1
1 Мен ёлбашчыдан оьзюн гьакъ герти кюйде сюеген сююмлю Гайгъа салам!
2 Сююмлю къурдашым! Сени юрегинг парахатлыкъда болгъаны йимик, гьар затда да сен уьстюнлюк, савлукъ булан болсун деп дуа этемен. 3 Иман къардашларыбыздан бирлери гелип, сени гьакъ герти ёлдан тайышмай юрюйгенингни айтгъанда, мен бек сююндюм. 4 Авлетлерим гьакъ герти ёлдан тайышмай юрюйгенин билмекден артыкъ болуп мени учун дагъы уллу сююнч болмас!
5 Сююмлю къурдашым! Сагъа оьзлер таныш тюгюл буса да, сен иман къардашларыбызгъа къуллукъ этегенде, оьзюнгню Аллагьгъа аминлигингни гёрсетесен. 6 Сен оьзлени сюегенине олар Исагъа иман салгъанланы алдында шагьатлыкъ этдилер. Эгер сен оланы Аллагь рази къалагъан кюйде гележекде де бир ёлгъа салсанг, бек яхшы бир иш этген болурсан. 7 Неге тюгюл де, олар Месигьге къуллукъ этмек учун сапар чыкъгъанлар ва Исагъа иман салмагъанлардан олар гьеч бир кёмек алмайлар. 8 Шо саялы да, гьакъ гертиликни билдиреген къуллукъчулар болмакъ учун, биз шолай адамланы якъламагъа тарыкъбыз.
9 Мен Исагъа иман салгъанланы жыйынына бир къысгъаракъ кагъыз язгъан эдим. Амма шо жыйынгъа башчылыкъ этмеге сюеген Диотреф биз айтагъанны къабул этмей. 10 Шогъар гёре, эгер мен сизин яныгъызгъа гелсем, о этеген ишлени гьакъында айтарман. О мени гьакъымдан ялгъан сёзлер айтып, къайдагъы бугьтанланы яйып юрюй. Шону булан да рази болуп токътамай, о оьзю де иман къардашларын къабул этмей. Иман къардашланы къабул этмеге сюегенлеге де пуршавлукъ эте ва оланы жыйындан къувалай.
11 Сююмлю къурдашым! Яманлардан уьлгю алма, яхшылардан ал. Яхшылыкъ этеген адам Аллагьныки, яманлыкъ этеген буса Аллагьны бир заманда да гёрмеген. 12 Деметрийни гьакъында бары да, къошулуп биз оьзюне гьакъ гертилик деп айтагъаны да, янгыз яхшы затны сёйлейлер. Тап шо кюйде биз де сёйлейбиз. Бизин шагьатлыгъыбыз буса, оьзюнг билеген кюйде, гьакъ герти.
13 Сагъа язмагъа мени дагъы да кёп затларым бар эди, амма кагъызгъа язмагъа сюймеймен. 14 Ювукъ заманны ичинде сени гёрмеге ва сени булан бетге-бет сёйлемеге умут этемен.
15 Эсен къал! Бары да къурдашларынг сагъа салам йиберелер. Бизин къурдашларыбызны барысына да салам деп айт, гьарисини атын тутуп.
Ягьуда язгъан кагъыз
***
Ягьуданы бу кагъызы не ерде ва кимлеге язылгъаны белгисиз болса да, мунда гётерилеген масъалаланы аслу маънасы бизге ачыкъ. Ягьуда Исагъа иман салгъанланы жыйынындагъыланы оьзлени гьайын этивге ва Аллагьны рагьмусуну гьакъындагъы ойлагъа батып, пасат, пакарсыз юрюшлерин яшырмагъа къарайгъанларындан сакъ турмагъа чакъыра. Оьктем сёйлевлери булан олар оьзлеге якъчылар тапмагъа бажаргъанлар. Шо саялы да Ягьуда жыйындагъыланы Аллагьгъа бакъгъан якъда амин турмагъа ва оьзлени бары да умутларын «... йыгъылывдан сакълап ва Оьзюню сыйлы нюрюню алдына нарыстадай шатлыкъгъа салып болагъан» (1:24-25) Аллагь булан байламагъа чакъыра.
1
Башлапгъы саламлар
1 Бу кагъызны мен, Иса Месигьни къуллукъчусу ва Якъубну иниси болгъан Ягьуда, язаман. Иса Месигь къоруп сакълагъан, Атабыз Аллагьны сююмлю чакъырылгъанларына салам! 2 Сизге бакъгъан якъда рагьму, парахатлыкъ ва сююв артсын дагъы!
Ялгъан устазлар
3 Сююмлю къардашларым, бизге ортакъ болгъан къутгъарылывну гьакъында язмагъа нечакъы да сюйген эдим. Амма Аллагьны халкъына бир керен ва даимге инанынылып тапшурулгъан иманыбыз учунгъу ябушувгъа сизин борчлу этмекни гьакъында сизге язмакъны тийишли гёрдюм. 4 Мен шо гьакъда язагъаным, бир тайпа адамлар сизин арагъызгъа яшыртгъын кюйде къошулгъанлар. Олар, шо аллагьсызлар, бизин Аллагьыбызны рагьмусу гьакъындагъы хабарны къынгырлашдыра, ону пасат юрюме ихтияр береген зат йимик англаталар. Шоллукъда, бизин биргине-бир Есибиз ва Раббибиз болгъан Иса Месигьни гери уралар. Оланы налатлама гереклиги къадим заманлардан берли язылгъан.
5 Сиз булай да биле бусагъыз да, мен шу затны эсигизге салмагъа сюемен: Раббибиз Оьзюню халкъын Мисри топурагъындан чыгъарып къутгъаргъан сонг, дангылда иман салмагъанланы ёкъ этди. 6 Оьзлени оьр даражасын сакъламагъан, кёклердеги уьйлерин ташлап гетген малайиклеге къыяматгюн дуван гесмек учун, Раббибиз оланы къарангылыкъда байлап сакълады. 7 Шо малайиклер йимик, бузукъ зиналыкъ ва гьар тюрлю пасатлыкъ юрютген Содом, Гьомора ва айланадагъы шагьарлар да жаза гьисапда даимлик отну алгъанланы уьлгюсю болуп токътайлар.
8 Бу аллагьсызлар да шолай, оьзлени тюшлерине асасланып, къаркъараларын мурдар этелер, гьакимликни инкар этелер ва макътавлу малайиклени сёгелер. 9 Баш малайик Микайыл оьзю де Мусаны сюеги гьакъында эришип сёйлейгенде, иблисге къаршы сёгюшмеди, янгыз: «Аллагь сени жазаласын», – деп айтып къойду. 10 Амма бу адамлар оьзлер англамайгъан затланы сёгюп сёйлейлер, англавсуз гьайванлар йимик, гьисине гёре яшап, оьзлени дагъыталар.
11 Адаршай олагъа! Олар Къабилни ёлу булан юрюгенлер. Къазанчны бетин этип, олар Балам этген хаталаны къайтарып этгенлер. Олар Корагь
[111] деген адамны башгётеривюнде ортакъчылыкъ этгенлер йимик ёкъ этилежеклер.
12 Сюювню белгилейген тепсигизде олар дамгъалардай болуп токътайлар. Бир янгыз да уялмай тепсиде олтуруп, олар янгыз оьзлени гьайында болалар. Олар ел алып барагъан янгурсуз булутлардыр. Олар гюзде тамурундан чыгъарылып алып ташлангъан емишсиз тереклердир, эки керен оьлгенлердир.
13 Олар оьз айыпларын гёбюк булан яшырагъан денгизни вагьши толкъунларыдыр. Олар оьзлеге къарангылыкъны зулматында даим зылцын берип турмакъ белгиленген адашгъан юлдузлардыр.
14 Адамдан сонг еттинчи наслуда болгъан Энош оланы гьакъында Аллагьны атындан булай айтгъан: «Муна, Раббибиз минглер булангъы сыйлы малайиклери булан гележек. 15 О бары да халкъгъа дуван этежек, аллагьсызланы этген аллагьсыз ишлерин ва аллагьсыз гюнагьлылар Оьзюню гьакъында айтгъан затланы аянгъа чыгъарып бережек». 16 Бу адамлар – арзачылар ва бугьтанчылар. Олар оьзлени напсларына тынглап юрюйлер, оьктем сёйлейлер, оьз пайдасы учун башгъалагъа ялынчлыкъ этелер.
Иса Месигьни гелмеклигин къаравуллай туруп
17 Сиз буса, сююмлю къардашларым, Раббибиз Иса Месигьни элчилери алданокъ айтгъан сёзлерин эсге алып къоюгъуз. 18 Олар сизге: «Ахыр заман оьзлени аллагьсыз напслары булан юрюйген мысгъыллавчулар арагъа чыгъажакъ», – деп айтгъан эдилер. 19 Олар адамланы ярплашдыра. Олар бу дюньялыкъ гьислерине гёре яшайлар ва оларда Аллагьны Ругьу ёкъдур.
20 Сиз буса, сююмлю къардашларым, инг сыйлы иманыгъыз булан оьзюгюзню беклешдиригиз ва Аллагьны Ругьу булан дуа этигиз. 21 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу сизге гелтирежек даимлик яшавну гёзлеп, Аллагь сизин сюегенни даим эсде сакълап яшап туругъуз. 22 Шеклик этегенлеге рагьмулу болугъуз, 23 башгъаларын буса отдан чыгъарып алып къутгъарыгъыз. Бир тайпа оьзгелерине рагьму этигиз, амма олардан сакъ болугъуз, гьатта оланы гюнагьларындан похлангъан гийимлеринден де жиргенигиз.
24-25 Сизин йыгъылывдан сакълап ва Оьзюню сыйлы нюрюню алдына нарыстадай шатлыкъгъа салып болагъан Аллагьгъа макътавлар болсун дагъы! Раббибиз болгъан Иса Месигьден таба бизин къутгъаргъан Бир болгъан Аллагьгъа гьар заманда да, гьали де, гьар даим де макътавлар, зорлукъ, къудрат ва гьакимлик болсун дагъы! Амин.
Румдагъылагъа язылгъан кагъыз
***
Павел ягьуди алим болса да, оьзюне Месигь гёрюнгенде, ону якъчысы болуп къала. Янгы Разилешивню къанунуна гирген кагъызланы кёбюсюн о язгъан. Шо кагъызларында о Иса Месигьге иман салывну аслу маънасы гьакъда айта, Исаны биринчи якъчыларыны алдында тувулунгъан соравлагъа жавап бере. Исаны Румдагъы якъчыларына язылгъан кагъызны маънасы да шолай. Кагъызны Павел ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан сапарында, Коринф деген шагьардагъы вакътисинде язгъан.
Павелни кагъызында Месигьге иман салывну кюрчюлери бютюн ва ёрукълу кюйде бериле. Мунда Павел Аллагьгъа къаршы баш гётерген ва Ону буйрукъларын гери ургъан адамланы гьалын суратлай. Адамлар этген ва этип де турагъан ишлери саялы Аллагь олагъа тезден арт бермеге болур эди. Амма О шолай этмей, гьатта оьзлер лайыкълы тюгюл буса да, олагъа бек къыйматлы савгъат бере: Месигь инсанлар этген гюнагьлагъа тийишли такъсырны Оьзюню бойнуна алгъан сонг, Кёклердеги Атабыз оланы барын да авлетлеридей къабул этме гьазир. Шо савгъатны иман салып къабул этген гьар кимни янгыз гюнагьлары гечилип къалмай, ону Аллагь толу кюйде къабул эте ва о Аллагь булангъы даимлик яшавгъа ес болуп токътай. Шо затны Исаны якъчысыны бютюн яшавуна тиеген бек агьамиятлы таъсири бар.
Ягьуди алим гьисапда, Павел тувмадан оьзю булан байлавлу болгъан ягьудилеге айрыча тергев бакъдыра. Павел оланы Исагъа иман салыв булан байлавлу ойларын тындырыкълы кюйде хасиятлай.
Бу кагъызын Павел рагьмулу таклифлер ва Исаны якъчылары нечик яшама тарыкъ деген масъалагъа байлавлу пикирлешивю булан тамамлай: Аллагь инсанланы сюе, шо саялы да олар ювукъларын сюймей болмай.
1
Башлапгъы саламлар
1 Иса Месигьни къуллукъчусу, элчи болма чакъырылгъан, Аллагьны Сююнч Хабарын билдирмек учун танглангъан мен Павелден саламлар! 2 Оьзюню пайхаммарларындан таба Сыйлы Язывларда Аллагь алданокъ ваъда этген бу Сююнч Хабар 3 Ону Уланыны гьакъындадыр. Инсанлыкъ ягъын айтса, о Улан Давутну наслусундан тувгъан. 4 Оьзюню Ругьу булан Аллагь бизин Раббибизни, Иса Месигьни, оьлюмден тирилтген заманда, О уллу къудрат булан Аллагьны Уланы деп билдирилген эди. 5 Оьзюню атыны макътавлугъу учун бары да халкъланы Иса Месигьге иман салдырмагъа ва тынглатмагъа деп, мен Ондан элчиликни савгъатын алдым. 6 Шо халкъланы арасына сиз де, Иса Месигьники деп болма чакъырылгъанлар да, гиресиз.
7 Мен, Павел, сизге, Румдагъылагъа барыгъызгъа да, оьзлени Аллагь сюеген ва Оьзюню халкъы болма деп чакъыргъанлагъа, язаман. Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун.
Павелни шюкюрлюк дуасы
8 Инг башлап барыгъыз да учун Иса Месигьден таба Аллагьгъа шюкюр этемен, неге тюгюл гьали сизин иманыгъыз бютюн дюньягъа белгили болду. 9-10 Уланыны Сююнч Хабарын билдиривде Оьзюне мен гьакъ юрегим булан къуллукъ этеген Аллагьны шагьатлыгъы булан гьар этеген дуамда сизин эсге алып тураман. Аллагьны буйругъу булан сизин яныгъызгъа энни сама да бир гелмеге насип болсун деп, даим дуа этемен. 11 Неге тюгюл де, мен сизге гелтирежек ругь савгъатны сизин булан бёлмек учун, сизин гёрме гьасиретмен. 12 Мен айтагъаным, эгер де сизин арагъызда болсам, биз оьзюбюзню иманыбыздан таба бир-бирибизге – мен сизге, сиз буса магъа – аркъа таяв болма болажакъбыз.
13 Къардашларым! Ят халкъланы арасында этген ишимни натижаларын гёрдюм. Сизин арагъызда да этген ишимни натижаларын гёрмек учун, бир хыйлы керенлер яныгъызгъа гелмеге сюйдюм. Сиз шону билгенигизни сюемен. Амма гьалиге ерли де шогъар не буса да бир зат пуршав этип турду. 14 Греклени ва башгъа халкъланы, билимлилени ва билимсизлени – бары да халкъланы алдында мени борчум бар. 15 Шогъар гёре Румда яшайгъан сизге де Сююнч Хабарны билдирмекни чыдамсыз кюйде къаравуллайман.
16 Мен Сююнч Хабардан илыкъмайман чы! Неге тюгюл де, о иман салагъан гьар гишини, инг башлап ягьудилени, сонг буса ят халкъланы къутгъарылыву учунгъу Аллагьны къудратыдыр. 17 Неге тюгюл де, шо Сююнч Хабар Аллагь бизин иманыбызны башындан ону камиллик даражасына ерли нечик къабул этегенин гёрсете. Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик: «Имандан таба Аллагь къабул этгенлер яшап къалажакълар».
Аллагьны жазасы
18 Яман ишлери булан гьакъ гертиликни таптайгъан инсанланы гьар къайсы гюнагь ва яман ишлерине де кёклерден Аллагьны жазасы тюше. 19 Аллагьны гьакъындагъы гьакъ гертиликни тарыкъ чакъысы адамлагъа белгили. Шону олагъа Аллагь Оьзю ачыкъ этди. 20 Дюнья яралгъандан берли Аллагьны гёзге гёрюнмейген белгилерин, демек даимлик къудратын ва Аллагьлыгъын гьакъыл булан англамагъа бола. Шолар О яратгъан бары да затларда гёрюнюп тура. Шогъар гёре шо адамлар Аллагьны алдында айыплы къала. 21 Аллагьны гьакъында билегени болса да, олар Огъар тийишли болагъан кюйде гьюрмет ва шюкюр этмедилер. Шону орнуна олар тарыкъсыз бир бош пикрулагъа тюшдюлер ва оланы англавсуз юреклерин къарангылыкъ къуршады. 22 Оьзлени гьакъыллыбыз деп гьисап этип, олар гьайгевлер болуп чыкъдылар. 23 Гьар даим де бар болгъан Аллагьгъа сужда этегенни орнуна оьлюмге тарылагъан инсанны, къушланы, дёрт аякълы гьайванланы ва ерде сюйкелеген жанланы келпетлерине ошайгъан затлагъа сужда этдилер.
24 Шо саялы Аллагь, оланы мурдар къастларыны ихтиярында къоюп, бир-бирини къаркъараларын мурдарлайгъанына пуршав этмеди. 25 Олар Аллагьны гьакъындагъы гьакъ гертиликни ялгъангъа алышдырдылар, Яратгъаныбызны орнуна О яратгъан затлагъа къуллукъ этдилер. Аллагь буса даимлик макътавгъа лайыкълыдыр. Амин.
26 Шо саялы Аллагь оланы оьзлени биябур напслары булан къоюп къойду. Оланы къатынлары эркеклер булан этеген ювукълукъларын къатынлар булангъы табиатгъа къаршы ювукълукълагъа алышдырдылар. 27 Эркеклер де, къатынлар булан этеген ювукълукъларын къоюп, бир-бири булангъы табиатгъа къаршы ювукълукъларын юрютдюлер. Олар башгъа эркеклер булан пасат ишлер этмеге башладылар. Шо пасатлыгъы саялы олар оьзлени къаркъараларын лайыкълы болгъан такъсыргъа тарытып токътадылар.
28 Олар Оьзюн къабул этме герекли деп гьисапламагъаны саялы, Аллагь оланы пасат гьакъылы булан башалман къоюп къойду, олагъа этме ярамайгъан затланы этме де къойду. 29 Бу адамлар гьар тюрлю гюнагьлардан: пасатлыкъдан, гьилла-макюрден, ачгёзлюкден, ачувдан, гюнчюлюкден, оьлтюрювчюлюкден, къалмагъалчылыкъдан, ялгъандан, писликден толгъан. 30 Олар айтды-къуйтдуну юрютелер, бугьтан этелер, Аллагьны сюймейлер, башгъаланы хатирин къалдыралар, макътаналар, башгъалагъа яманлыкъ этелер, ата-анасына тынгламайлар. 31 Олар англавсузлар, берген сёзюнде турмайлар, биревге де яхшылыкъ ва рагьму этмейлер. 32 Аллагьны Къанунуна гёре шолай ишлер булан машгъул болагъанлар оьлюмге лайыкълы экенни билсе де, олар янгыз шолай этелер ва шо ёлда юрюйлер, башгъалар шолай этегенни де арив гёрелер.
2
Аллагьны адилли дуваны
1 Сен оьзгелени айыплайгъанда, оьзюнг айыплы боларсан. Сен оьзгелени айыплайгъанда, оьз-оьзюнгню айыплайгъан боласан, неге тюгюл де оьзюнг де тап шо кюйде иш гёресен чи. 2 Биз булай ишлер булан машгъул болагъанлагъа къаршы Аллагьны адилли дуваны барны билебиз. 3 Булай ишлер булан машгъул болагъанланы айыплап, оьзю де шолай ишлени юрютеген гьей адам! Сен оьзюнг Аллагьны дуванындан къутулуп болурман деп, гертилей де, эсинге гелеми? 4 Балики де, сен Ону зор рагьмусун, сабурлугъун ва чыдамлыгъын гёрюп ярамайсандыр? Аллагьны рагьмусу сени товба этивге бакъдырагъанын сен англамаймысан дагъы?
5 Амма сен хырчасан, товба этмеге де сюймейсен. Аллагьны жазасы берилеген гюнюне сен оьзюнге жазаны хазналарын жыясан. Шо гюн Аллагьны адилли дуваны этилежек. 6 Шо гюн Аллагь гьар кимге оьзюню амалларына гёре бережек. 7 Даим этеген яхшы ишлери булан макътавлукъну, гьюрметни ва оьлмесликни ахтарагъанлагъа О даимлик яшав бережек. 8 Амма янгыз оьз пайдасыны гьайындагъылагъа, гьакъ ёл булан юрюмейгенлеге ва яманлыкъны ёлун танглагъанлагъа буса Аллагь Оьзюню къазапланывун ва жазасын гёрсетежек. 9 Яман ишлер этеген гьар адамгъа – биринчилей ягьудилеге, сонг ят халкълагъа, О къайгъы ва азап гелтирежек! 10 Яхшы ишлер этеген гьар адамгъа буса – биринчилей ягьудилеге, сонг ят халкълагъа, Аллагь макътавлукъ, гьюрмет ва парахатлыкъ бережек! 11 Аллагь дуван этегенде, гьеч биревню айырмай.
12 Мусаны Къануну ёкъ тура гюнагь иш этегенлер къанунсуз оьлюп де гетежек. Къанунну да биле туруп гюнагь иш этегенлеге Къанунгъа гёре дуван этилежек. 13 Аллагь Къанунгъа тынглайгъанланы тюгюл, Къанунгъа тынглап, ону кютегенлени къабул этежек. 14 Битимине гёре юрюй туруп, Мусаны Къануну ёкъ ят халкълар Къанун буюрагъан затны эте буса, Къануну болмаса да, олар оьзлер оьзлеге къанундур. 15 Шону булан олар Къанунну талаплары оьзлени юреклеринде язылгъанны гёрсетелер. Оланы бир-бирини ишлерин не айыплайгъан, неде арив гёреген намусу ва пикрулары шогъар шагьатлыкъ эте. 16 Мен билдиреген Сююнч Хабаргъа гёре, Аллагь инсанланы яшыртгъын ишлерине ва ойларына Иса Месигьден таба дуван этеген къыяматгюн муна шолай болажакъ.
Ягьудилер ва Мусаны Къануну
17 Балики, сен оьзюнгню ягьуди гьисап этесендир. Сен Къанунгъа аркъа таяп, Аллагь булан макътанасандыр. 18 Аллагь не сюегенни сен билесендир. Къанундан уьйренип, яхшыны ямандан айырып бажарасандыр. 19 Сокъурланы башын тутуп юрюмеге ва къарангылыкъдагъылар учун ярыкъ болмагъа боламан деп инанасандыр. 20 Англавсузланы насигьатчысы ва билимсизлени муаллими болуп боламан деп гьисап этесендир. Неге тюгюл де, билимни ва гьакъ гертиликни гюзгюсю болгъан къанунунг бар саялы, шо къылыкълар сенде бар деп инанасандыр.
21 Шолай болгъанда, башгъаланы уьйретеген сен бир башлап оьзюнгню оьзюнг неге уьйретмейсен дагъы? Уручулукъгъа къаршы чыгъасан. Оьзюнг буса урлаймысан? 22 Зина этегенлеге къаршы чыгъасан. Оьзюнг буса зина этемисен? Ялгъан аллагьланы гёрюп ярамайсан. Оьзюнг буса ибадатханаланы ичиндеги затланы урлаймысан? 23 Къанунубуз бар деп макътанасан. Оьзюнг буса, Къанунну бузуп, Аллагьны биябур этемисен? 24 Сыйлы Язывларда: «Сиз саялы ят халкъланы арасында Аллагьны атына капирлик этиле», – деп язылгъан.
25 Къанунну кюте бусанг, сюннет пайда берир. Эгер сен Къанунну буза бусанг, сюннетни бир маънасы да болмас. 26 Эгер ят халкълардан бирев Къанунну талапларын кюте буса, о сюннет этилмеген буса да, сюннет этилген деп гьисап этилмесми? 27 Сюннет этилмеген, тек Къанунну кютеген адам сизин язылгъан Къанунугъуз бар саялы ва сюннет этилгенигиз саялы, тек Къанунну бузагъаныгъыз саялы, сизге дуван этежек.
28 Неге тюгюл де, тышдан ягьуди болгъан герти ягьуди тюгюлдюр. Тап шо кюйде, тышдагъы, къаркъарадагъы сюннет де, герти сюннет тюгюлдюр. 29 Янгыз ичинден ягьуди болгъан адам, демек язылгъанына гёре этилгени тюгюл, Аллагьны Ругьуна гёре юреги сюннет этилгени герти ягьудидир. Шолай адам инсанлардан тюгюл, Аллагьдан макътав къазанар.
3
1 Ягьуди болмакъны не артыкълыгъы бар? Яда сюннет этилмекни не пайдасы бар? 2 Гьар-бир якъдан алгъанда, оланы артыкълыгъы кёпдюр. Инг биринчиси, Аллагьны каламы ягьудилеге аманат этилгенликдедир. 3 Эгер де оланы бирлери Аллагьгъа амин болмагъан буса не болур? Оланы оьз аминсизлиги Аллагьны аминлигин дагъытып болурму дагъы? 4 Озокъда, болмас! Бары да адамлар ялгъанчы буса да, Аллагь гьар заман да айтгъан сёзлерине амин болур. Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Аллагь, эгер де дувангъа чыкъсанг, Сен бары да сёзлерингде тюз
болуп чыгъажакъсан ва оьр болуп токътажакъсан.
5 Амма эгер де бизин бютюн адилсизлигибиз Аллагьны адиллигин дагъыдан-дагъы ачыкъ эте буса, шо заман биз не айтарбыз? Аллагь бизин такъсырлай буса, балики де, О адилсиздир? (Мен инсанлардай пикир этемен.) 6 Озокъда, тюгюл! Олай буса, Аллагь дюньягъа нечик дуван этип болур? 7 Мени ялгъанымдан таба Аллагьны гьакъ гертилиги арта буса ва о да Ону макътавлугъун артдыра буса, магъа бир гюнагьлы адамгъа йимик не учун дуван этилмеге герек дагъы? 8 Балики, яхшылыкъ кёп болсун учун, биз яманлыкъ этме герекбиздир? Биз лап шолай уьйрете деп кёплер бизин айыплама да къарайлар. Шолай айтагъанлар гьакъ кюйде такъсырланмагъа тийишли.
«Муъмин болгъан гьеч бирев де ёкъ»
9 Шолай болгъанда, биз, ягьудилер, тизив гьалдабызмы экен? Бир янгыз да тюгюлбюз. Сюйсе ягьудилер болсун, сюйсе ят халкълар болсун – барысы да бир йимик гюнагьны таъсирини тюбюнде экенни биз айтгъан эдик. 10 Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде,
Муъмин болгъан гьеч бирев де ёкъ, бирев сама да ёкъ! 11 Англаву
булангъы гьеч бирев де ёкъ; Аллагьны ахтарагъан бирев
сама да ёкъ.
12 Бары да гьакъ герти ёлдан тайышгъан, биревню де бир затгъа да
гьеч пайдасы ёкъ. Яхшылыкъ этеген бирев де ёкъ. Бирев де,
бир адам да!
13 Оланы тамагъы ачылгъан табут йимик, тили ялгъан сёйлей,
эринлеринде буса йыланны агъусу бар. 14 Оланы авузлары
налатдан ва аччы сёзден толгъан.
15 Оьлтюрмекни олар чёпге де багьаламай. 16 Олар къайда барса да,
дагъытылыв ва къайгъы гелтирелер. 17 Парахат ёллар
олагъа белгили тюгюл.
18 Олар Аллагьдан къоркъмайлар.
19 Бири де оьзлер оьзлени якълап болмасын учун ва бютюн дюнья Аллагьны алдында жаваплы болсун учун, бу ерде Къанун айтагъан бары да зат шо Къанунгъа таби болагъанлагъа тиегенни биз билебиз. 20 Бирев де оьзюн Аллагь къабул этер йимик Къанунну ишлерин кютюп болмас. Къанун бизге янгыз гюнагь не зат экенни билдире.
Аллагь инсанланы не затдан таба къабул этер?
21 Аллагь бизге инсанланы къабул этеген ёлун гёрсетди. Шо ёл буса Къанунну кютмекликден асылы тюгюлдюр. Къанун ва пайхаммарлар шону гьакъында шагьатлыкъ этдилер. 22 Аллагь инсанланы Иса Месигьге салгъан иманындан таба къабул этер. О Месигьге иман салгъанланы барын да къабул этер, неге тюгюл де инсанланы арасында бир башгъалыкъ да ёкъдур. 23 Неге тюгюл де, бары да инсанлар гюнагь иш этген ва Аллагьны нюрюню макътавлугъундан магьрюм къалгъан. 24 Амма Аллагь бизин Оьзюню зор яхшылыгъындан, Иса Месигьден таба азат эте туруп, къабул эте. 25 Бизин гюнагьларыбыз саялы къурбан болсун деп, Аллагь Ону инсанланы янына йиберди. Огъар иман салгъанланы барыны да гюнагьлары гечилежек. Аллагь шону Оьзю адилли экенин гёрсетмек учун этди. Алда Аллагь этилген гюнагь ишлени узакъ чыдамлыкъда такъсырсыз къоюп тура эди. 26 Аллагь кёп заман сабурлукъ этип турду. Шону Оьзю гьали де адилли экенни исбат этмек учун ва адилли болмакъ булан Исагъа иман салагъан гьар адамны къабул этегенин гёрсетмек учун этди.
27 Олай буса, бизин макътанмагъа не себебибиз бар дагъы? Шогъар гьеч себеп ёкъдур! Балики, Къанунну талапларын кютегенибиз булан макътанмагъа болабыздыр? Гьеч болмайбыз! Къанунну талапларын кютегенибиз булан тюгюл, янгыз иманыбыз булан макътанмагъа болабыз. 28 Инсан Къанунну юрютегенине къарамайлы, Аллагь ону имандан таба къабул эте деп токъташдырабыз биз. 29 Аллагь янгыз бир ягьудилени Аллагьымы дагъы? О ят халкъланы да Аллагьы тюгюлмю? Озокъда, О ят халкъланы да Аллагьыдыр. 30 Аллагь бирдир. О ягьудилени де имандан таба, ят халкъланы да имандан таба къабул этер. 31 Булайлыкъда, биз Къанунну иман булан инкар этебизми? Гьеч этмейбиз! Биз иманыбыз булан Къанунну беклешдиребиз.
4
Ибрагьим гёрсетген уьлгю
1 Бизин, ягьудилени, атасы болгъан Ибрагьимни гьакъында не билебиз деп айтмагъа болабыз экен? 2 Эгер де Аллагь этген ишлери саялы Ибрагьимни къабул этген болгъан буса, о шо ишлери булан оьктем болмагъа болар эди. Амма о Аллагьны алдында оьктем болмагъа болмагъан. 3 Сыйлы Язывларда не деп айтыла? «Ибрагьим Аллагьгъа иман салды, шо саялы Аллагь ону къабул этди», – деп айтыла.
4 Ишлейген адамгъа гьакъ савгъат болуп токътамай. Шо гьакъ огъар тийишлидир. 5 Гюнагьланы гечеген Аллагьгъа иман салагъан гиши муъмин ишлери саялы тюгюл, иманы саялы къабул этилер. 6 Этеген ишлерине къарамайлы, Аллагь Оьзю къабул этеген адамны насиби гьакъында Давут да булай айтды:
7 Насиплилердир айыплары тайдырылгъан ва гюнагьлары гечилген
адамлар!
8 Насиплидир оьзюню гюнагьларын Аллагь гьисапгъа алмайгъан адам!
9 Бу насип янгыз ягьудилер учунму яда ят халкълар учун да дюрмю? Биз: «Ибрагьим Аллагьгъа иман салды, шо саялы Аллагь ону къабул этди», – деп айтгъан эдик. 10 Къачан къабул этилди? Сюннет этилген сонг этилдими, яда сюннет этилгинче этилдими? Сюннет этилгенден сонг тюгюл, сюннет этилгинче къабул этилди! 11 Аллагь Ибрагьимге сюннет этив адатны берди. Шо адат Аллагь ону къабул этгенни белгилей эди. Имангъа гёре буса Аллагь Ибрагьимни сюннет этилгенче де къабул этген эди. Шо саялы да, оьзлер сюннет этилмесе де, Ибрагьим Аллагьгъа иман салагъанланы барысыны да ругь атасыдыр. Аллагь оланы иманы саялы къабул этер. 12 Ибрагьим де сюннет этилген ягьудилени атасыдыр. Амма барысыныки де тюгюл, янгыз сюннет этилгинче оьзю юрюген иманны ёлу булан юрюйген ягьудилени атасыдыр.
13 Аллагь Ибрагьимге ва ону наслуларына дюньяны бермеге ваъда этди. Ваъда да Къанунну кютюв булан тюгюл, имангъа гёре Аллагь къабул этегенлик булан байлавлу болгъан. 14 Эгер Къанунгъа гёре яшайгъанлар Ибрагьимни варислери бола буса, иман бир бош ва ваъда бир таъсирсиз затлар болур эди. 15 Неге тюгюл де, Къанунну бузув Аллагьны къазапландыра. Къанун ёкъ ерде буса Къанунну бузув да ёкъдур.
16-17 Шолайлыкъда, Аллагьны ваъдасы инсанлагъа иманы саялы бериле. Шо ваъда Ибрагьимни бары да наслуларына уллу савгъатдыр. Шо ваъда янгыз Къанунгъа гёре юрюйгенлеге тюгюл, Ибрагьим йимик иманы булан яшайгъан гьар гишиге бериле. Аллагьны алдында Ибрагьим бизин барыбызны да атабыздыр. Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде: «Мен сени бир кёп халкъланы атасы этдим». Ибрагьим оьлюлени тирилтеген ва бар болмагъан бары да затны бар этеген Аллагьгъа иман салды.
18 Гьеч бир умут ёкъ буса да, Ибрагьим Аллагьгъа умут этип, иман салды. Шо саялы о: «Сени наслуларынг гьисапсыз кёп болажакъ», – деп Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде, кёп халкъланы атасы болду. 19 Юз йылына ювукълашса да, къаркъарасыны гьеч къудраты къалмагъанын ва Сара да яш тапмакъ учун бек къарт болгъанны англаса да, ону иманы осаллашмады. 20 Аллагьны ваъдасына о гьеч шеклик этмеди, иманыны яхшылыгъындан дагъы да гючленди ва Аллагьгъа макътав этди. 21 Аллагьны Оьзюню ваъдасын кютмек учун къудраты баргъа о толу кюйде инанды. 22 Шону учун Ибрагьимни иманы саялы «Аллагь ону къабул этди». 23 «Аллагь ону къабул этди» деген сёзлер янгыз бир Ибрагьим булан байлавлу тюгюл. 24 Шо сёзлер Раббибиз Исаны оьлюмден тирилтген Аллагьгъа иман салагъан бизин булан да байлавлу. 25 Иса бизин гюнагьларыбыз учун оьлюмге берилди ва Аллагь бизин къабул этсин учун тирилтилди.
5
Аллагь булан ярашывлукъ
1 Булайлыкъда, Аллагь бизин иманыбыздан таба къабул этди. Раббибиз Иса Месигьден таба биз Ону булан ярашдыкъ. 2 Исагъа бакъгъан иманыбыздан таба биз Аллагьны рагьмусуна етишдик ва гьали шо рагьму булан яшап да турабыз. Биз Аллагьны макътавлугъуна ортакъчы болажакъ умутубуз булан оьктем болабыз. 3-4 Янгыз муну булан да тюгюл, азап чегивюбюзден де оьктем болабыз. Неге тюгюл де, азап чегив чыдамлыкъгъа, чыдамлыкъ къаттылыкъгъа, къаттылыкъ буса умутгъа багъып гелтирегенни билебиз. 5 Шо умут бизин алдатмай, неге тюгюл Аллагьны бизге берилген Ругьундан таба юреклерибизни сюювден толтура.
6 Белгиленген болжалында Месигь гюнагьлы адамлар болгъан бизин учун гючсюз заманыбызда оьлюп гетди. 7 Адилли бир адам учун оьлмеге ким сюер (тюзю, бек яхшы адам учун, балики, оьлмеге рази болагъан адам болмагъа да ярай). 8 Месигь буса биз гюнагьгъа батып турагъанда, бизин учун оьлдю. Шону булан Аллагь Оьзюню бизге бакъгъан якъдагъы сюювюн гёрсетди.
9 Гьали, Месигьни къаны тёгюлмеклигинден таба Аллагь бизин къабул этген сонг, Ондан таба Аллагьны жазасындан дагъокъ да къутулажакъбыз! 10 Биз Аллагьны душманлары болуп турагъанда, Ону Уланыны оьлюмюнден таба Ону булан ярашып яшайгъан болдукъ. Гьали Аллагь Уланыны яшавундан таба бизин дагъокъ да къутгъаражакъ! 11 Муну булан да битип къалмай, Раббибиз Иса Месигьден таба бизин Оьзю булан ярашдыргъан Аллагьдан къуванабыз!
Месигь ва Адам
12 Дюньягъа гюнагь бир гишиден таба гелди, гюнагь булан бирче буса оьлюм де гелди. Оьлюм де бары да инсанлар учун ортакъ болду, неге тюгюл бары да инсанлар гюнагь этдилер. 13 Къанун берилгинче алда да дюньяда гюнагь бар эди. Амма Къанун болмагъан ерде гюнагь гьисапгъа алынмай эди. 14 Адамдан Мусагъа ерли заманны ичинде де оьлюм уьст гелип турду. Адам йимик гюнагь иш этмесе де, оьлюм гьатта бары да адамлардан уьст гелип турду. Адам оьзюнден сонг гележек Гишиге ошай эди.
15 Амма Адамны гюнагьын Аллагьны савгъаты булан тенглешдирмеге бажарылмай. Бир гишини, демек Адамны гюнагьы саялы кёплер оьлюп гетди. Тек Аллагьны рагьмусу ва башгъа Гиши, демек Иса Месигь савгъат этген рагьму нече керенлер артыкъ болуп чыкъды! 16 Аллагьны савгъаты бир адамны гюнагьыны натижасы йимик тюгюл. Шо гюнагьдан сонг бары да адамлар Аллагьны алдында гюнагьлы болуп токътады. Амма шо савгъат буса кёп гюнагьдан сонг Аллагь адамланы гюнагьларын гечгенин токъташдырды. 17 Янгыз бир адамны гюнагьы саялы оьлюм уьст гелип турду. Аявсуздан Аллагьны рагьмусуна ва О савгъат этген муъминликге ес болгъанлар янгыз шо бир болгъан Иса Месигьден таба яшавда дагъы да артыкъ уьст гелип туражакълар!
18 Шогъар гёре янгыз бир адамны гюнагь иши саялы бары да адамлар Аллагьны алдында гюнагьлы болагъаны йимик, шолай бир адамны муъмин иши саялы Аллагь бары да адамланы гюнагьларын гечежек ва олагъа яшав гелтирежек. 19 Бир адамны тынглавсузлугъу саялы кёп адамлар гюнагьлы болгъаны йимик, шолай бир адам тынглавлу болгъаны саялы Аллагь кёплени къабул этежек.
20 Къанун берилген чакъы гюнагьланы санаву да артып турду. Амма гюнагь кёп болгъан чакъы Аллагьны рагьмусу да кёп керенлер артып турду. 21 Натижада, оьлюмге гелтиреген гюнагь уьст гелип турагъаны йимик, Аллагьны рагьмусу да уьст гелип тура. Шолайлыкъда, Раббибиз Иса Месигьден таба Аллагь бизин къабул эте ва биз даимлик яшав алабыз.
6
Биз гюнагьны къуллары тюгюлбюз
1 Шо не демек бола? Аллагьны рагьмусу артсын учун, гюнагь ишлерибизни давам этме герекбизми? 2 Озокъда, тюгюлбюз! Биз гюнагь учун дагъы ёкъбуз. Гюнагьны ичинде биз дагъы нечик яшайыкъ? 3 Сувгъа чомдуртуп, оьзюбюзню Аллагьгъа тапшуртгъанда, Иса Месигьни бир пайы болгъан биз Ону оьлюмюнде де ортакъчы экенибизни сиз билмеймисиз? 4 Ону булан бирче биз сувгъа чомдуртуп, оьзюбюзню Аллагьгъа тапшуртувдан таба оьлюп, гёмюлдюк. Атабызны макътавлугъу булан Месигь оьлюмден тирилгени йимик, гьали биз де янгы яшавгъа гирмеге болабыз.
5 Неге тюгюл де, эгер биз Ону булан оьлюмюнде бирликде болгъан сонг, Ону булан биз тириливюнде де бирликде болажакъбыз. 6 Дагъы биз гюнагьгъа къул болуп турмасын учун ва гюнагьлы табиатыбыз гючсюз болсун учун, алдагъы хасиятыбыз Месигь булан бирче хачгъа илингенни билебиз. 7 Оьлген адам гюнагьдан азат этилди чи дагъы.
8 Биз Месигь булан бирче оьлген болгъан сонг, Ону булан бирче яшажагъыбызгъа да инанабыз. 9 Биз Месигь оьлюмден тирилгенни, дагъы оьлмежекни билебиз. Оьлюм Огъар дагъы гюч этмей. 10 О оьлген оьлюм бир керенге гюнагь учунгъу оьлюм эди, О яшайгъан яшав буса Аллагь учундур. 11 Сиз де шолай оьзюгюзню гюнагь учун оьлгенбиз деп, Аллагь учун Иса Месигь булан бирликде яшайбыз деп гьисап этип къоюгъуз.
12 Шолайлыкъда, гюнагь оьзюню гьасиретине таби этдирмек учун, сизин оьлюп гетеген къаркъараларыгъызгъа гьакимлик этмесин. 13 Къаркъараларыгъызны бир саны да гюнагьны гьакимлигине таби болмасын, муъминсизликге къуллукъ этивде ону къуралы болмасын. Оьлюп тирилген адамлар йимик, оьзюгюзню Аллагьгъа, къаркъараларыгъызны санларын да муъминликни къуралы гьисапда Аллагьгъа къуллукъ этивге багъышлагъыз! 14 Гюнагь сизге гюч этмежек, неге тюгюл сиз Къанунну тюбюнде тюгюлсюз, Аллагьны рагьмусуну тюбюндесиз.
Биз муъминликни къулларыбыз
15 Олай болгъанда, биз Къанунну тюбюнде тюгюл, Аллагьны рагьмусуну тюбюнде болгъаныбыз саялы гюнагь иш этебизми дагъы? Бирдокъда этмейбиз! 16 Тынглавлу къуллар йимик, кимге таби болсагъыз, сиз шо таби болгъан адамны къуллары болагъаныгъызны билмеймисиз дагъы? Сиз я оьлюмге гелтиреген гюнагьны, яда Аллагьны къабул этивге гелтиреген тынглавлулукъну къуллары болурсуз. 17 Амма сиз гюнагьны къуллары болгъан бусагъыз да, Аллагьны яхшылыгъындан, гьакъ юрекден сизин уьйретген затгъа тынглавлу болдугъуз. 18 Сиз гюнагьдан азат этилдигиз ва муъминликни къуллары болдугъуз. 19 Сизин, балики, англамагъа даражагъыз етмес деп, мен муну англашылагъан сёзлер булан сёйлеймендир. Санларыгъызны пасатлыкъгъа ва яманлыкъгъа къул этип бергенигиз йимик, шолай энни тазаланмакъ учун санларыгъызны муъминликге къул этип де беригиз.
20 Сиз гюнагьны къуллары болуп турагъан заманыгъызда муъминликни гьайын этмей эдигиз. 21 Гьали энни оьзюгюз илыгъагъан затлардан о заман не пайда алдыгъыз дагъы? О затланы ахыры оьлюмдюр. 22 Гьали гюнагьдан азат этилип, сиз Аллагьны къуллары болдугъуз. Аллагьныки болгъаныгъыз, ахырда да даимлик яшавгъа етежегигиз сиз алгъан пайдадыр. 23 Неге тюгюл де, гюнагь учун берилеген гьакъ оьлюмдюр. Аллагьны савгъаты буса Раббибиз Иса Месигьден таба берилеген даимлик яшавдур.
7
Биз Мусаны Къанунуну къуллары тюгюлбюз
1 Гьей къардашларым, сиз Къанунну биледир деп сёйлеймен: Къанун янгыз инсанны сав чакъы заманыны ичинде ону уьстюнде гьакимлик этегенни сиз билмеймисиз дагъы? 2 Эри бар къатын, масала, эри оьлгюнче, къанун булан эрине байланып тура. Эри оьлгенде, о уьйленивню къанунундан эркин этиле. 3 Шо саялы эри сав чакъы заманны ичинде къатын башгъагъа эрге барса, зина этген деп гьисап этилер. Эри оьлгенде буса, къатын уьйленивню къанунундан эркин этиле ва башгъагъа эрге барса да, зина этген деп гьисапланмас.
4 Шолай сиз де, къардашларым. Сиз Месигьни къаркъарасыны бир саны болуп, Къанундан азат этилдигиз. Гьали сиз Аллагьгъа къуллукъ этивде пайда гелтирмек учун, бир Башгъасы булан, оьлюмден Тирилгени булан бир болдугъуз. 5 Биз гюнагьлы табиатыбыз айтгъанны этип яшайгъан заманда, Къанундан таба амалгъа гелеген гюнагьлы напслар бизин санларыбызны гьаракат этдирип турду. Шону натижасы да оьлюм болду. 6 Амма гьали биз Къанунну гючюню есирлери тюгюлбюз. Неге тюгюл де, Месигь булан оьлюп, Къанундан эркин болдукъ. Гьали биз Къанунда язылгъан сёзлеге асаслангъан эсги ёл булан тюгюл, Аллагьны Ругьуну янгы ёлу булан Аллагьгъа къуллукъ этебиз.
Мусаны Къанунуну мурады
7 Шолай болгъанда, Къанун яманлыкъмы дагъы? Озокъда, тюгюл! Амма Къанун болмагъан эди буса, мен гюнагь не зат экенни билме де билмес эдим. Эгер Къанун: «Сутурлукъ этме», – деп айтмагъан эди буса, мен сутурлукъ деген не зат экенни де англамас эдим. 8 Амма гюнагь бу буйрукъ берилгенни багьанасы булан мени ичимде гьар тюрлю напсланы уятды. Неге тюгюл де, Къанун болмаса, гюнагь оьлгендир. 9 Бир заманларда мен Къанун ёкъда да яшадым. Амма буйрукъ чыкъгъанда, гюнагь яшама башлады, 10 мен буса оьлдюм. Натижада, магъа яшав берме герекли буйрукъ мени оьлюмюме себеп болуп чыкъды. 11 Неге тюгюл де, гюнагь, буйрукъдан оьзюню савутудай пайдаланып, мени алдатды ва ону кёмеклиги булан мени оьлтюрюп къойду.
12 Къанун сыйлы. Буйрукъ да сыйлы, гьакъ ва яхшы. 13 Бу яхшы болгъан зат магъа оьлюм гелтирмеге боламы эди дагъы? Бирдокъда болмай эди! Магъа оьлюм гелтирмек учун, мен гертиден де гюнагь не экенни гёрсюн учун, гюнагь яхшылыкъдан пайдаланды. Шолай буйрукъну яхшылыгъындан гюнагь нечакъы гюнагьлы экени дагъы да ачыкъ болуп токътай.
14 Биз Къанун ругь булан байлавлу экенни билебиз. Мен буса гюнагьгъа къул болуп сатылгъан къаркъара булан байлавлу адамман. 15 Не этегенимни мен оьзюм де англамайман; мен этме сюеген затымны этмеймен, оьзюм гёрюп ярамайгъан затланы этемен. 16 Эгер оьзюм сюймейген затымны эте бусам, шоллукъда мен Къанун гьакъ экенине рази болуп къаламан. 17 Шогъар гёре шоланы этеген мен тюгюлмен, оланы магъа ичимде яшайгъан гюнагь этдире. 18 Мен ичимде, демек гюнагьлы табиатымда, яхшы бир зат да ёгъун билемен. Яхшылыкъ этмеге сюегенлик бар, амма шону этмеге мени гючюм чатмай. 19 Этмеге сюеген яхшы затны этмеймен, этмеге сюймейген яман затны буса этемен. 20 Шолай болгъанда, этмеге сюймейген затымны эте бусам, шону этеген мен тюгюлмен, мени ичимде яшайгъан гюнагь.
21 Шолай болгъанда, мен оьзюмде бир къанунну ачгъанман, демек, мен яхшылыкъ этме сюйсем, яманлыкъ чыгъып токътай. 22 Ичимден мен Аллагьны Къанунундан къуванаман. 23 Амма мен къаркъарамда башгъа къанун барны да гёремен. Бу къанун мени гьакъылым къабул этеген Къанунгъа къаршы чыгъа. Мени къаркъарам таби болгъан къанун – гюнагьны къануну. О мени оьзюню есирине айландырып къоя. 24 Не насипсиз адамман дагъы мен! Оьлюм гелтиреген бу къаркъарадан мени ким къутгъарыр? 25 Раббибиз Иса Месигьден таба Аллагьгъа даим шюкюр болсун!
Булайлыкъда, мен гьакъылым булан Аллагьны Къанунуна къуллукъ этемен, гюнагьлы табиатым булан буса гюнагьны къанунуна къуллукъ этемен.
8
Аллагьны Ругьуну къудратына гёре яшамакълыкъ
1 Шогъар гёре Иса Месигьге иман салгъанлагъа гьеч бир айыплайгъан дуван этилмес. 2 Неге тюгюл де, Иса Месигьден таба яшав гелтиреген Аллагьны Ругьуну къануну мени гюнагь ва оьлюм къанунундан азат этди. 3-4 Бизин гюнагьлы табиатыбызны гючсюзлюгюнден къанун яшавгъа чыгъарып болмагъан затны Аллагь яшавгъа чыгъарды. Уланы гюнагь учун къурбан болсун деп, Аллагь Ону гюнагьлы инсангъа ошатып дюньягъа йиберди. Оьзюбюзде, гюнагьлы табиатгъа гёре тюгюл, Аллагьны Ругьуна гёре яшайгъанларда, къанунну муъмин талаплары яшавгъа чыкъсын учун, Аллагь инсандагъы гюнагьны гючюн шолай дагъытды.
5 Гюнагьлы табиатына гёре яшайгъанлар гюнагь ишлени гьакъында ойлашалар. Аллагьны Ругьуна гёре яшайгъанлар буса Ругь сюеген затланы гьакъында ойлашалар. 6 Оьзюне гюнагьлы табиат ёлбашчылыкъ этеген гьакъыл оьлюм гелтире. Аллагьны Ругьу ёлбашчылыкъ этеген гьакъыл буса яшав ва парахатлыкъ гелтире. 7 Гюнагьлы табиат ёлбашчылыкъ этеген гьакъыл Аллагьны душманыдыр. Шолай гьакъыл Аллагьны къанунуна таби болмас, болуп да бажармас. 8 Шогъар гёре гюнагьлы табиаты айтгъанны этип яшайгъанлар Аллагьны рази этип болмаслар.
9 Эгер Аллагьны Ругьу сизин ичигизде яшай буса, сиз гюнагьлы табиатыгъызгъа гёре тюгюл, Аллагьны Ругьуна гёре яшайсыздыр. Амма кимде Месигьни Ругьу ёкъ буса, шо адам Месигьники тюгюлдюр. 10 Амма эгер де Месигь сизин булан бирликде болуп, къаркъарагъыз гюнагь саялы оьлюмге тарыла буса да, ругьугъуз яшайдыр, неге тюгюл Аллагь сизин къабул этди. 11 Исаны оьлюмден тирилтген Аллагь ичигизде Оьзюню Ругьу булан яшай болгъан сонг, Месигьни оьлюмден тирилтген Аллагь ичигизде яшайгъан Ругьу булан сизин оьлюмлю къаркъараларыгъызгъа да яшав бережек.
12 Шо саялы, гьей къардашларым, биз оьзюбюзню гюнагьлы табиатыбызгъа таби болуп, о айтгъанны этип юрюме борчлу тюгюлбюз. 13 Эгер сиз гюнагьлы табиатыгъызгъа гёре яшасагъыз, оьлежексиз. Амма гюнагьлы табиатыгъызны ишлерин Аллагьны Ругьу булан оьлтюрсегиз, сиз яшап къалажакъсыз.
14 Аллагьны Ругьу айтгъанны этип юрюйгенлер бары да Аллагьны авлетлеридир. 15 Аллагь берген Ругь сизин къайтып къоркъув булан яшайгъан къуллар этмеди, герти Аллагьны авлетлери болмагъа ихтияр берди. Аллагьны Ругьундан таба биз Аллагьгъа «Абба», демек «Атабыз» дейбиз. 16 Бизин ругьубуз булан бирге Аллагьны Ругьу биз Аллагьны авлетлери экенибизге шагьатлыкъ эте. 17 Биз Аллагьны авлетлери болгъан сонг, Ону варислери де дюрбюз – Месигь булан ортакъ варислерибиз. Эгер биз Месигьни азап чегивюне ортакъчы болдукъ бусакъ, Ону макътавлугъуна да ортакъчы болажакъбыз.
Гележекде бизге гёрсетилежек макътавлукъ
18 Гележекде бизге ачылажакъ макътавлукъ булан тенглешдиргенде, бу яшавда биз чегеген азаплар бир зат да тюгюл. 19 Неге тюгюл де, Аллагь яратгъан бары да зат, О къачан Оьзюню авлетлерин ачыкъ кюйде гёрсетер деп, чыдамсыз кюйде къаравуллап тура. 20-21 Яратылгъан зат мурадын оьзюню айыбындан тюгюл яшавгъа чыгъармайгъаны, Аллагь шолай буюргъан болгъаны саялы. Амма Аллагь яратгъан бары да зат оьлюмню къолунда къулчулукъдан азат болур ва Аллагьны авлетлерини эркинлигин де, макътавлугъун да пайлар деген умут бар эди.
22 Бары да яратылгъан зат, яш табагъан вакътисиндеги къатындай, агь урагъанны ва инжинегенни биз билебиз чи. 23 Янгыз о тюгюл, биз де, Аллагьны биринчи савгъаты гьисапда Ону Ругьун алгъанлар да, О бизин авлетлери йимик къабул этеген ва бизин къаркъараларыбыздан азат этеген вакътини чыдамсыз къаравуллай туруп, ичибизден къыйналабыз. 24 Биз шо умутубуз булан къутгъарылдыкъ. Амма гёрюнюп турагъан затгъа этилеген умут – умут тюгюл. Бар затгъа ким умут этер? 25 Амма биз гьали де гёрмей турагъан затлагъа умут эте бусакъ, оланы чыдамлы кюйде гёзлербиз.
26 Аллагьны Ругьу да бизге гючсюзлюгюбюзде кёмек эте. Биз герекли болагъан кюйде дуа этип билмейбиз. Амма Аллагьны Ругьу сёз булан англатма болмайгъан кюйде бизин учун агь уруп тилей. 27 Оьзю учун юреклерибиз ачыкъ болгъан Аллагь Оьзюню Ругьу не зат тилейгенни биле. Неге тюгюл де, Аллагьны Ругьу халкъы учун Оьзю сюеген кюйде тилей.
28 Оьзюн сюегенлерине, мурадына гёре чакъырылгъанларына Аллагь бары да затны яхшылыкъ учун этегенни биз билебиз. 29 Олар ёкъ заманда да Аллагь оланы таныды ва оланы Оьзюню Уланыны гьакъ герти ошагъаны болма алданокъ белгиледи. Шо саялы Уланы кёп иман къардашланы арасында Башлап тувгъаны болду. 30 Оьзю алданокъ белгилегенлени танглады. Танглагъанланы къабул этди. Къабул этгенлеге Оьзюню макътавлугъун ортакъ этди.
Раббибиз Иса Месигьдеги Аллагьны сюювю
31 Бугъар не айтмагъа бола? Аллагь бизин яныбыз буса, бизге къаршы кимдир? 32 Аллагь чы Уланын да къызгъанмады, Ону бизин барыбыз да учун берди. Шолай савгъат берген Аллагь бизге къалгъан бары да затны да бермежекми дагъы? 33 Аллагь танглагъанлагъа ким къаршы чыкъмагъа болур? Гьеч бирев де! Аллагь оланы къабул этди чи! 34 Олагъа ким болур айыпгъа тартагъан дуван этип? Оьлген, оьлсе де тирилген Иса Месигь, Аллагьны онг ягъында олтуруп, бизин якълап тура. 35 Месигьни сюювюнден бизин ким магьрюм этмеге болур? Къайгъы, къыйынлыкълар, гьызарлавлар, ачлыкъ, ялангъач къалмакълыкъ, къоркъунчлукъ яда къылыч болурму? 36 Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде,
Сени учун бизин гьар гюн оьлтюрелер; бизин соймакъ учун
онгарылгъан къойлар гьисап этелер.
37 Амма бизин сюеген Месигьни яхшылыгъындан бу бары затда биз толу уьстюнлюк алдыкъ. 38-39 Не оьлюм, не яшав, не малайиклер, не жинлер, не башгъа къудратлар, не гьалиги затлар, не гележек затлар, не уьстюбюздеги затлар, не тюбюбюздеги затлар – гьеч бир яратылгъан зат Раббибиз Иса Месигьдеги Аллагьны сюювюнден бизин магьрюм этмеге болмажагъына мен инанаман.
9
Аллагь исрайыллыланы танглагъан
1 Месигьни аты булан мен гертини сёйлеймен, ялгъан айтмайман (сёйлейгенлеримни Аллагьны Ругьу булан мени намусум гертилей): 2 юрегимде бир уллу къайгъым ва таймайгъан дертим бар. 3 Тувма къардашларым учун, оьзюм Месигьден узакълашып, налатланмагъа рази болур эдим. 4 Олар исрайыллылар – Аллагьны сайлангъан авлетлери. Аллагь макътавлугъун олагъа гёрсетди. Олар булан разилешив этип, Аллагь олагъа Мусаны Къанунун, ибадатханада къуллукъ этивню ва ваъдаларын берди. 5 Бизин ата-бабаларыбыз – исрайыллылар. Месигьни наслусуну бу дюньядагъы амалгъа геливю олардан таба баш алса да, О бары да затдан оьр болгъан Аллагьыбыздыр. Аллагьгъа гьар даим де макътавлар болсун! Амин.
6 Амма булай демек Аллагь ваъдасын яшавгъа чыгъармады демек тюгюлдюр. Неге тюгюл де, Исрайылдан болгъанланы барысы да гьакъ исрайыллылар тюгюл. 7 Ибрагьимни наслусундан болгъанланы барысы да Ибрагьимни гьакъ авлетлери тюгюл. Амма Сыйлы Язывларда: «Исгьакъдан тувгъанлар сени наслунг болажакъ», – деп язылгъан. 8 Башгъачалай айтгъанда, Ибрагьимни наслусундан болгъанлар барысы да Аллагьны авлетлери тюгюл, янгыз Аллагьны ваъдасына гёре тувгъанлар шолай авлетлерден санала. 9 Аллагь: «Белгилеген вакътиде мен гележекмен ва Сараны бир уланы болажакъ», – деп ваъда этди.
10 Амма муну булан да битип къалмай. Ребеканы эки де уланыны бир атасы бар эди. О бизин ата-бабабыз Исгьакъ эди. 11-12 Амма яшлар тувгъанча да, олар не яхшылыкъ, не яманлыкъ этип битгенче де, Аллагь Ребекагъа: «Уллусу гиччисине къуллукъ этежек», – деп айтды. Бу зат Аллагьны танглаву эркин экенни, инсанны къазангъанындан тюгюл, янгыз Аллагьны чакъырывундан асылы болагъанны гёрсете. 13 Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик: «Якъубну сюйдюм, Исавну буса гери урдум».
14 Булай демек не демекдир? Аллагь адилсиз демекми? Тюгюл! 15 Неге тюгюл де, О Мусагъа булай айтды:
Рагьму этме тюшегенге рагьму этермен ва языкъсынма
тюшегенге языкъсынарман.
16 Шолай болгъанда, бары да зат инсанны сюеген затындан да, ону къастындан да тюгюл, Аллагьны рагьмусундан асылы бола. 17 Сыйлы Язывларда Аллагь Мисрини пачасына булай айтды: «Сенден таба къудратымны гёрсетмек учун ва атым бютюн ер юзюне белгили болсун учун, Мен сени пача этдим». 18 Демек, Аллагь Оьзю сюйгенине рагьму эте, сюйгенин хырча эте.
19 Балики, сиз магъа: «Олай болгъанда, Аллагь инсанны не учун айыплай дагъы? Ону сюегенине ким къаршы чыгъып бола дагъы?» – деп айтмагъа болурсуз. 20 Амма, гьей инсан, Аллагь булан эришмеге сен кимсен? Ясалгъан бир савут оьзюн ясагъан гишиге: «Сен мени неге булай этип ясадынг?» – деп сорап болурму? 21 Не эте, устаны бир йимик саз балчыкъдан айрыча асил савут да, гьар гюн къолланагъан савут да этме ихтияры ёкъму?
22 Аллагь къазапланывун гёрсетмеге ва къудратын танытмагъа сюйдю. Амма О Оьзюн къазапландырагъан ва ёкъ этилме герекли адамлагъа бакъгъан якъда уллу бир сабурлукъ гёрсетди. 23 Аллагьны да Оьзю рагьму гёрсетме сюйгенлеге ва Оьзю макътавлукъну къабул этме гьазирлегенлеге бакъгъан якъда зор макътавлугъун гёрсетме ихтияры бар. 24 Янгыз ягьудилени тюгюл, ят халкъланы арасындан да Аллагь бизин шогъар деп чакъыргъан. 25 Гьошея пайхаммарны китабында булай язылгъан:
Меники болмагъан халкъгъа Мен Меники деп ва сюймейгениме
сюйгеним деп айтажакъман.
26 «Сиз Мени халкъым тюгюлсюз», – деп айтылагъан ерде олагъа:
«Гьакъ Аллагьны авлетлери», – деп айтылажакъ.
27 Ешая пайхаммар Исрайылны гьакъында булай айтды:
Исрайыллыланы санаву денгизни къайыры чакъы кёп буса да, олардан кёп азлар къутгъарылажакълар.
28 Раббибиз ер юзюндеги дуванын чалтлыкъда ва ахырына ерли этип битдирежек.
29 Ешая пайхаммар шо гьакъда алданокъ айтгъан кюйде:
Эгер кёклердеги малайиклени асгерлерини Раббиси бизге бир
нече наслу къоймагъан эди буса, биз Содом деген шагьар
йимик болур эдик, Гьомора деген шагьаргъа ошар эдик.
Исрайыллыланы имансызлыгъы
30 Гьалиге биз не айтмагъа болабыз? Муъминликни ахтармайгъан ят халкълар иманындан таба муъминликге етишди. 31 Амма Къанундан таба муъминликни ахтарагъан исрайыллылар буса етишмеди. 32 Не учун етишмеди? Неге тюгюл де, олар муъминликни имандан таба тюгюл, Къанунну ишлеринден таба алмагъа сюйдюлер ва «сюрюндюреген ташгъа» сюрюнюп токътадылар. 33 Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Муна, Мен Сионда бир таш къояман. О Ташгъа сюрюнерлер,
О саялы йыгъыларлар. Амма Огъар иман салгъан уялмас.
10
1 Къардашлар! Исрайыллылар къутгъарылгъанны мен гьакъ юрекден сюемен ва шону Аллагьдан да тилеймен. 2 Олар Аллагьгъа бек къасткъылып къуллукъ этегенине мен шагьатлыкъ этемен, амма оланы шо къасты билимге кюрчюленмеген. 3 Олар Аллагьны къабул этив ёлун билмей эди. Олар оьзлер-оьзлер Аллагьны къабул этив ёлуна етишме къарай эдилер ва Аллагьны ёлун гери ура эдилер. 4 Къанунну ахырында Месигь токътагъан. Гьали энни буса Аллагь Месигьге иман салгъанланы барысын да къабул эте.
Къутгъарылыв бары да адамлар учун
5 Къанундан таба алынагъан муъминликни гьакъында Муса: «Къанунда язылгъанланы кютюп юрюген гиши яшап къалажакъ», – деп язгъан. 6-7 Амма Сыйлы Язывларда имандан таба алынагъан муъминликни гьакъында не язылгъан: «Оьз-оьзюнге: „Кёкге ким гётерилер?“ – деп сорама (бу „Месигьни ерге тюшюрюп гелтирмек учун“ деген затны англата). Оьз-оьзюнге: „Тюпсюз къакъагъа ким тюшер?“ – деп де сорама (бу „Месигьни оьлгенлерден алып гетмек учун“ деген затны англата)». 8 Сыйлы Язывларда не деп язылгъан дагъы? «Аллагьны каламы сени къырыйынгда. О сени авзунгда ва юрегингде», – деп язылгъан. Булай демек билдирегенибиз Месигьге иман салмакъны гьакъында хабар демекдир. 9 Эгер сен, Иса Раббибиз экенине авзунг булан ачыкъдан шагьатлыкъ этип, Аллагь Ону оьлюмден тирилтгенине юрегингден иман салсанг, къутгъарыларсан. 10 Юреги булан иман салгъанны – Аллагь къабул этер. Авзу булан ачыкъдан мюкюр болгъан – къутгъарылар.
11 Сыйлы Язывларда: «Огъар иман салагъан адам уялмас», – деп язылгъан. 12 Шо бир кюйде ягьудилеге ва ят халкълагъа тие. Бары да халкъны Раббиси бир ва О Оьзюню атын тутгъанлагъа барысына да рагьму ягъындан чомарт. 13 «Раббини атын тутгъан гьар ким къутгъарылажакъ».
14 Раббибизге иман салмагъан гиши Ону атын нечик тутуп болажакъ? Оьзюню гьакъында бир зат да эшитмеген гишиге нечик иман салып болажакълар? Ону гьакъында билдиреген гиши болмаса, олар нечик эшитежеклер? 15 Билдирмеге деп йиберилмеген болгъан сонг, олар нечик билдирип болажакълар? Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик: «Сююнч Хабар билдирегенлени аякълары не гёзелдир дагъы!»
16 Амма бу Сююнч Хабарны исрайыллыланы барысы да къабул этмеди. Ешая пайхаммар да булай айтды: «Я Рабби! Бизин сёзлерибизге ким инанды?» 17 Шолай болгъанда, Сююнч Хабар эшитилегенде, иман геле. Сююнч Хабар буса Месигьни гьакъында билдирилегенде геле.
18 Амма мен: «Олар эшитмедими дагъы?» – деп сорайман. Озокъда, эшитдилер! Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде:
Оланы сеси бютюн ер юзюне ва сёзлери де дюньяны бир
къырыйына етишди.
19 Мен дагъы да: «Балики, исрайыллылар шону англамай къойгъандыр?» – деп сорайман. Биринчилей болуп, Муса Раббибизни сёзлери булан булай айтды:
Мен халкъ деп гьисапланмайгъан халкъдан таба сизде
гюнчюлюкню уятарман. Мен англавсуз халкъдан таба
сизде къазапланывну уятарман.
20 Ешая пайхаммар буса, дагъы да артыкъ тартынмайлы, булай айтды:
Мени ахтармагъанлар Мени тапдылар ва Мени сорамагъанлагъа
Оьзюмню гёрсетдим.
21 Исрайыллыланы гьакъында буса булай айтды:
Тынглавсуз ва къаршылыкъ билдиреген бир халкъгъа
къолларымны узатгъан гьалымда къалдым.
11
Аллагь ягьудилени гери урмады
1 Шо саялы мен: «Аллагь Оьз халкъын гери урдуму?» – деп сорайман. Озокъда, урмады! Мен оьзюм де Ибрагьимни наслусундан, Бенияминни тухумундан болгъан бир исрайыллыман. 2 Аллагь инг башлапдан берли танглагъан Оьз халкъын гери урмады. Сыйлы Язывларда Илияс пайхаммарны гьакъында не айтылгъанны, Исрайылны халкъына къаршы Илияс Аллагьгъа нечик арз этгенни сиз билмеймисиз? 3 «Я Рабби! Олар Сени пайхаммарларынгны оьлтюрдюлер, Сени къурбанлыкъ салагъан ерлерингни дагъытдылар. Янгыз мен къалдым, олар мени де оьлтюрмеге къарайлар». 4 Аллагь огъар не деп жавап берди? «Мен Баал деген ялгъан аллагьгъа сужда этмеген етти минг адамны айырдым!» 5 Шолай гьалиги заманда да Аллагьны рагьмусу булан танглангъан адамланы гиччи бир пайы къалып тура. 6 Эгер бу иш Аллагьны рагьмусу булан болгъан буса, инсанланы этген ишлерине гёре болмагъан. Ёгъесе, шо рагьму Аллагьдан гелген савгъат болмас эди.
7 Бу не демекдир? Исрайыллылар излейген затын тапмады. Шогъар янгыз сайлангъанлар етди, къалгъанлар буса сокъур болма башлады. 8 Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде:
Аллагь оланы юхлатып къойду. Бугюнге ерли де оланы гёзлери
гёрмей, къулакълары эшитмей.
9 Давут да булай айтды:
Оланы ашав-ичивлери оьзлер учун тузакъ, къапгъун, сюрюнеген
таш ва жаза болуп къалсын.
10 Гёрмейген болсун учун, оланы гёзлерин къарангылыкъ япсын.
Оланы аркъалары даимге бюгюлюп къалсын.
11 Дагъы да сорамагъа сюемен: олар даимге йыгъылгъан кююнде турмакъ учун сюрюнгенми экен дагъы? Бирдокъда тюгюл! Исрайыллыларда гюнчюлюк тувдурмакъ учун, оланы йыгъылмакълыгъы ят халкълагъа къутгъарылыв гелтирди. 12 Амма оланы йыгъылмакълыгъы бары да къалгъан дюньягъа ругь байлыкъ гелтирген болгъан сонг, бары Исрайыл Аллагьгъа къайтгъанда, дюньягъа нечик уллу ругь байлыкълар гелтирежек!
13-14 Гьали сизге сёйлеймен, гьей ят халкълар. Мен ят халкълагъа йиберилген элчимен ва сизге этеген къуллугъумдан оьктем боламан. Шоллукъда, балики де, мен оьзюмню халкъым болгъан ягьудилерде гюнчюлюк уятма болурман ва оланы бирлерин къутгъарылывгъа гелтирермен. 15 Олар Аллагьны янындан гери урулгъанлыкъ бютюн дюньяны Ону булан ярашдырды. Олар къабул этилгенде, не болур экен? Оьлгенлер учун яшав болур! 16 Эгер экмекни башлапгъы гесеги сыйлы буса, бютюн экмек де сыйлыдыр. Эгер терекни тамурлары сыйлы буса, ону бутакълары да сыйлыдыр.
17 Уьй зайтун терекни бир-бир бутакълары гесилип, сен де, къыр зайтун терек, шо бутакъланы орнуна къыйылсанг, уьй зайтун терекни тамурундан яшав аласан. 18 Шолай болгъанда, терекни къыйылмагъан бутакъларыны алдында макътанмай тур. Нечик де макътана бусанг, тамургъа яшав сен бермейгенни, терсине, сагъа тамур яшав берегенни унутма. 19 Балики, сен: «Мени къыймакъ учун, бутакълар гесилген эди», – деп айтмагъа болурсан. 20 Герти. Олар, ягьудилер, имансызлыгъындан гесилди, сен буса иманынг саялы къалып турасан. Шо саялы оьктем болма, къоркъуп тур! 21 Аллагь аслу бутакъланы къызгъанмагъан сонг, сени дагъокъ да къызгъанмас.
22 Булай буса, Аллагь рагьмулу ва къатты экенни гёресен. Аралыкъ уьзгенлеге, Оьзюне арт бергенлеге къатты, эгер де Ону рагьмулулугъунда къалып турсанг, сагъа рагьмулу да дюр. Ёгъесе, сен де терекден гесилип ташланажакъсан. 23 Эгер де ягьудилер инамсызлыгъында къайпанмайгъанлыгъын токътатса, олар тереклер йимик янгыдан къыйылажакъ. Аллагьны оланы янгыдан къыйма къудраты бар. 24 Эгер сен, къыр зайтун терекден гесилген бутакъ, табиатгъа къыйышмайгъан кюйде уьй зайтун терекге къыйылгъан сонг, оьз бутакълары дагъокъ да тынч къыйылмасмы дагъы?
25 Мен, къардашларым, сиз оьзюгюзню оьр гьисап этмесин деп, сизге бир сырны ачма сюемен. Исрайылны бир пайыны буссагьатгъы хырчалыгъы даимге тюгюл, ят халкъланы тарыкъ чакъысы Аллагьгъа къайтгъанча. 26 Шолайлыкъда, бютюн Исрайыл къутгъарылажакъ. Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик:
Къутгъарывчу Сиондан гележек ва Якъубну наслуларыны
яманлыгъын тайдыражакъ!
27 Оланы гюнагьларындан гечген заманда, шо Мени олар булан
этилген разилешивюм болуп токътажакъ.
28 Сююнч Хабарны къабул этмекни гери ура туруп, ягьудилер Аллагьны душманлары болуп токътай. Шо буса сизге, ят халкълагъа, пайдалы болуп токътай. Амма болса да чы ягьудилер Аллагьны танглангъан сююмлю халкъы кюйде къала, неге тюгюл де О оланы аталарына ваъда этди чи дагъы. 29 Неге тюгюл де, Аллагь Оьзю танглагъанланы ва олагъа береген савгъатланы гьакъындагъы гьукмусун бир заманда да алышдырмай. 30 Бир заманларда сиз Аллагьгъа тынгламай эдигиз. Гьали буса ягьудилер Оьзюне тынгламагъаны саялы, Аллагь сизге рагьмусун гёрсетди. 31 Аллагь сизге рагьму этгени йимик, оьзлеге де рагьму этсин деп, гьали ягьудилер де Аллагьгъа тынгламайлар. 32 Неге тюгюл де, Аллагь бары да инсанлагъа рагьму гёрсетмек учун, оланы барысын да тынглавсузлукъну есирлери этди.
Аллагьгъа макътавлар этив
33 Аллагьны хазналары, гьакъылы ва билими нечик терендир! Ону дуванларын ким англатма болур? Ону ёлларын ким англап болур? 34 Сыйлы Язывларда айтгъаны йимик:
Раббибизни ойларын ким билип болур? Яда ким Огъар
маслагьатчы болуп болур?
35 Аллагь къайтарып берме борчлу болардай Огъар бир зат сама да
берген адам бармы?
36 Бары затны Аллагь яратгъан чы, бары зат Ондан таба ва О учун оьмюр сюре чи. Гьар даим де макътавлар Огъар болсун! Амин.
12
Аллагьны рагьмусуна лайыкълы жавап къайтарыв
1 Шогъар гёре, гьей къардашлар, Аллагьны рагьмусу учун сизге тилеймен: Оьзюне багъышлангъан ва Оьзю рази къалагъан жанлы къурбан йимик, къаркъараларыгъызны Аллагьгъа беригиз. Шо сизин гьакъ ибадатыгъыз болур. 2 Бу дюньяны яшавлукъ къайдаларына къыйышма къарамагъыз. Гьакъылыгъызны янгырта туруп, Аллагь сизин алышдырсын. Шо заман сиз Аллагь сизден не сюегенни ва Огъар не зат яхшы, тизив ва тарыкъ экенни билме болажакъсыз.
3 Магъа берилген рагьмулу савгъатдан пайдаланып, сизин гьаригизге айтаман: оьзюгюзню гьакъыгъызда тийишлисинден артыкъ ойлашмагъыз; гьар кимге Аллагь берген имангъа гёре сав гьакъыллы кюйде ойлашыгъыз. 4 Бизин къаркъарабыз башгъа-башгъа къуллукъланы кютеген бир хыйлы санлардан къурашгъаны йимик, 5 шолай кёп санавда болгъан биз де, Месигьде бир къаркъара болуп биригип, бир-бирибиз булан байлавлубуз. 6 Бизге берилген рагьмугъа гёре гьарибизни савгъатларыбыз да башгъа-башгъа. Аллагьны атындан сёйлемеге савгъаты булангъылар – иманыны оьлчевюне гёре Аллагьны атындан сёйлесинлер. 7 Башгъалагъа къуллукъ этмеге савгъаты булангъылар – къуллукъ этсинлер. Уьйретмеге савгъаты булангъылар – уьйретсинлер. 8 Ругьландырмагъа савгъаты булангъылар – ругьландырсынлар. Садагъа берегенлер – чомарт кюйде берсинлер. Ёлбашчылыкъ этегенлер – къасткъылып ёлбашчылыкъ этсинлер. Рагьмулу ишлер этегенлер – оланы сююне туруп этсинлер.
9 Сюювюгюз гьакъ юрекден гелеген сююв болсун. Яманлыкъны гёрюп ярамайгъан болугъуз, яхшылыкъгъа талпыныгъыз. 10 Бир-биригизни, бир агьлюдеги адамлар йимик, къардашлыкъ сююв булан сююгюз. Оьзюгюзден эсе бир-биригизге артыкъ гьюрмет этигиз. 11 Загьмат тёкме эринмегиз. Раббибизге къуллукъ этивде ругьугъуз сёнюп къалмасын. 12 Умутугъуздан къуваныгъыз, къыйынлыкълагъа чыдамлы болугъуз, яллыкъ тапмагъан кююнде дуа этигиз. 13 Аллагьны тарчыкълыкъгъа тюшген халкъына кёмек этигиз. Къонакъланы сююп къабул этигиз.
14 Сизге яманлыкъ этегенлеге Аллагьны яхшылыгъын ёрагъыз. Яхшылыгъын ёрагъыз, налатламагъыз. 15 Сююнегенлер булан бирче сююнюгюз, йылайгъанлар булан бирче йылагъыз. 16 Бир-биригиз булан къыйышып яшагъыз. Оьктем болмагъыз, мутигьлер булан къатнашыгъыз. Оьзюгюзню оьр тутмагъыз.
17 Яманлыкъгъа яманлыкъ булан къайтарыш этмегиз. Янгыз бары да адамлар рагьму деп гьисаплайгъан затны этме къарагъыз. 18 Сизден нечакъы асылы болагъан чакъы бары халкъ булан парахатлыкъда яшагъыз. 19 Сююмлю къурдашларым, оьзюгюз учун оьзюгюз оьч алмагъа айланмагъыз, тюз дуванын Аллагьгъа этмеге къоюгъуз. Сыйлы Язывларда Раббибиз булай айтгъан деп язылгъан чы: «Оьч алмакъ Меникидир, тюз дуванын Оьзюм этермен». 20 Терсине, Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик: «Душманынг ач буса – ону тойдур, сувсап буса – сув бер. Шолай этмек булан сен ону уялмакълыгъындан ерге гирип гетер гьалына саларсан». 21 Оьзюнгню яманлыкъгъа енгме къойма, яманлыкъны яхшылыкъ булан енг.
13
Гьакимлеге таби болув
1 Гьар адам оьзюню уьстюндеги гьакимликге таби болсун. Неге тюгюл де, Аллагь токъташдырмагъан гьакимлик ёкъ. Бары гьакимлик Аллагьны ягъындан токъташдырылгъан. 2 Шогъар гёре гьакимликге къаршылыкъ этеген гиши Аллагь токъташдыргъан затгъа къаршылыкъ этеген гишидир. Шолай этегенлер оьзлени жазагъа тарыталар. 3 Гьакимлик яхшылыкъ этегенлер учун тюгюл, яманлыкъ этегенлер учун къоркъунчлу. Гьакимликден къоркъмай яшамагъа сюемисен – яхшылыкъ эт, шо заман гьакимлер сени макътар. 4 Гьакимлер – сагъа яхшылыкъгъа айланагъан Аллагьны къуллукъчулары. Амма яманлыкъ этмеге айлана бусанг, къоркъмагъа герексен! Олар къылычларын негьакъ такъмас. Олар Аллагьны къуллукъчулары ва яманлыкъ этегенлени такъсырлар. 5 Шону учун янгыз такъсырдан къоркъуп тюгюл, оьз намусу саялы да гьакимликге таби болмагъа герек.
6 Шогъар гёре сиз ясакъ да тёлейсиз. Неге тюгюл де, гьакимлер Аллагьны къуллукъчулары ва шо къуллукъ булан машгъул да болалар. 7 Булайлыкъда, гьар кимге тийишлисин беригиз: гьар тюрлю ясакъланы бермеге гереклисине ясакъланы беригиз, къоркъмагъа гереклисинден къоркъугъуз, гьюрмет этме гереклисине гьюрмет этигиз.
«Ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй»
8 Бир-биригизни сюймекден башгъа гьеч биревге де бир борчугъуз да болмасын. Башгъаланы сюеген адам Мусаны Къанунун кютеген адамдыр. 9 Неге тюгюл де, «зина этме», «адам оьлтюрме», «уручулукъ этме», «гишини малына дамагькарлыкъ этме» деген йимик буйрукълар ва башгъалары «ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй» деген бир буйрукъгъа асаслана. 10 Сююв оьзгеге зарал гелтирмес. Шо саялы сююв демек Мусаны Къанунун кютюв демекдир.
«Нюрде яшап къалыгъыз»
11 Биз не вакъти яшайгъаныбызны билип, шолай этигиз. Юхудан уянмагъа заман болгъанны билигиз. Неге тюгюл де, къутгъарылмакълыгъыбыз биз башлап Исагъа иман салгъан замандан эсе гьали ювукъда. 12 Гече оьте тура, гюн буса ювукълашып геле. Гелигиз, къарангылыкъны ишлерин къоюп, нюрню савутларын тагъайыкъ. 13 Гелигиз, гюндюзгю ярыкъда яшамагъа лайыкълы болагъан кюйде яшайыкъ. Артыкъ кеп чегивлер ва ичкичилик булан машгъул болмайыкъ, зина этмейик ва пасат юрюмейик, бир-бирибиз булан эришмейик ва гюнчюлюк этмейик. 14 Терсине, Раббибиз Иса Месигь сизин савутларыгъыз болуп къалсын. Гюнагьлы табиатыбызгъа ёл берип юрюйгенибизни де къояйыкъ.
14
«Башгъаланы айыпламагъыз»
1 Имандан языкъ болгъанланы къабул этигиз. Амма олар башгъа кюйде ойлаша буса, олар булан эришмегиз. 2 Биревню иманы огъар нени де ашамагъа ярата, имандан языкъ болгъан башгъасы буса янгыз бахча емишлер ашай. 3 Нени де ашайгъан гиши янгыз бахча емишлер ашайгъан гишиге оьктем кюйде янашмасын. Янгыз бахча емишлер ашайгъан гиши нени де ашайгъан гишини айыпламасын. Неге тюгюл де, шо гишини Аллагь къабул этген. 4 Башгъа биревню къулун айыпламагъа сизге ким ихтияр берген? Къулну айыпсызлыгъын яда айыбын токъташдырагъан – янгыз ону еси. Къул айыпсыз болуп чыгъажакъ, неге тюгюл де ону айыпсыз этмеге Аллагьны къудраты бар.
5 Бирев бир гюнню башгъасындан артыкъ гёре, башгъасы буса бары да гюнлер бир йимик деп санай. Гьар ким оьзюню токъташгъан пикрусуна гёре иш гёрсюн. 6 Бир гюнню башгъасындан айырагъан гиши шону Раббибизни гьюрметинден айыра. Къайсы буса да бир ашны ашайгъан адам ону Раббибизни гьюрметинден ашай, неге тюгюл де о шо аш учун Аллагьгъа шюкюрлюк эте. Бир-бир затланы ашамайгъан гиши де, Аллагьгъа шюкюр этип, Раббибизни гьюрметинден ашамай. 7 Бизин бирибиз де оьзюбюз учун яшамайбыз ва гьеч бирибиз де оьзюбюз учун да оьлмейбиз. 8 Яшай бусакъ, Раббибиз учун яшайбыз, оьле бусакъ да, Раббибиз учун оьлебиз. Шогъар гёре, яшай бусакъ да, оьле бусакъ да, биз Раббиникибиз. 9 Шо саялы Иса Месигь оьлюлени ва шолай да савланы Раббиси болмакъ учун, оьлдю ва тирилди.
10 Шолай болгъанда, сен иман къардашынгны не учун айыплайсан дагъы? Яда сен иман къардашынга неге оьктем кюйде янашасан дагъы? Биз барыбыз да Аллагьны алдында токътажакъбыз чы. 11 Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Оьзюмню барлыгъым булан ант этемен, – дей Раббибиз: гьар
ким Мени алдымда тиз чёгежек ва гьар тилде Аллагьгъа
макътавлар этилежек.
12 Демек, гьар бирибиз Аллагьны алдында оьзюбюз учун гьисап бережекбиз.
13 Буса бир-бирибизни айыпламайыкъ. Иман къардашыбызгъа чаптакъ салагъандай яда ону гюнагь ёлуна тюшмеклигине себеп болагъандай бир зат да этмесни къастын этсек яхшы. 14 Оьзлюгюнден бир зат да мурдар тюгюл экенни мен Раббибиз Исадан таба билемен ва инанаман. Амма бирев бир затны мурдар деп гьисап эте буса, шо ону учун мурдардыр. 15 Эгер сен ашайгъан зат учун иман къардашынгны хатири къала буса, сен сюювге гёре иш гёрмейсен. Ашайгъан ашынг саялы иман къардашынгны дагъытма! Неге тюгюл де, ону учун Месигь оьлюп гетди. 16 Сиз яхшы деп гьисап этеген затгъа башгъалар яман деп айтмайгъан кюйню этигиз. 17 Неге десе, Аллагьны гьакимлигини тюбюнде яшамакъ – ашамакъ-ичмеклик булан байлавлу зат тюгюл, Аллагьны Ругьу савгъат этип береген муъмин яшавда, парахатлыкъда ва сююнчде. 18 Месигьге ким шо кюйде къуллукъ эте буса, ондан Аллагь рази къалар ва огъар инсанлар гьюрмет этер.
19 Шолай болгъанда, биз оьз арабыздагъы парахатлыкъгъа ва бир-биревню къурашдырагъан затгъа багъып талпынайыкъ. 20 Ашарлыкъ учун Аллагьны ишин бузмагъыз! Ашайгъан гьар-бир зат тазадыр, амма башгъа гишини гюнагь ёлуна тюшмеклигине себеп болагъан затны ашайгъан гишиге яхшы болмас. 21 Эгер къардашынгны гюнагь ёлуна тюшмеклигине себеп бола буса, эт ашамасанг ва чагъыр ичмесенг, оьзге затланы этмесенг яхшы.
22 Шо гьакъда токъташгъан пикруларынгны оьзюнг ва Аллагь булан сакълап къой. Оьзю сайлагъан ишинде оьзюн айыплы гёрмейген адам не насиплидир дагъы! 23 Шекленеген адам, эгер ашамагъа ярамай деп гьисап этилеген затны ашаса, Аллагьны алдында айыплы болур, неге тюгюл де шо имангъа гёре этилеген иш тюгюл. Имангъа гёре этилмейген гьар зат буса – гюнагь.
15
«Имандан языкъланы къабул этигиз»
1 Биз, иман якъдан гючлюлер, имандан языкъланы башына тюшген намусланы кютмеге кёмек этме тарыкъбыз. Озюбюз-оьзюбюзню рази этме тюгюл, 2 иман къардашларыбызны къурашдырмакъ учун, гьарибиз оланы пайдасына болагъан, оланы рази къалдырагъан затны этме тарыкъбыз. 3 Месигь де янгыз бир Оьзюне пайда болагъан затны этмеген. Сыйлы Язывларда: «Аллагьны мысгъыллайгъанланы мысгъыллавлары Мени уьстюме тюшдю», – деп язылгъан. 4 Башда язылгъан затлар барысы да бизин уьйретмек учун, Сыйлы Язывлардан бизге берилген чыдамлыкъ ва ругь якъдагъы гюч булан биз умут байласын деп язылгъан. 5 Гьар-бир чыдамлыкъны ва ругь якъдагъы гючню башы болгъан Аллагь сизин Иса Месигьден уьлгю алып, бир-биригиз булан къыйышып яшайгъан этсин дагъы. 6 Шоллукъда, сиз барыгъыз да бир юрекден ва бир тавуш булан Раббибиз Иса Месигьни Атасы болгъан Аллагьгъа макътавлар этип болурсуз.
7 Шону учун Месигь сизин нечик къабул этди буса, Аллагьны макътавлугъу учун сиз де бир-биригизни шолай къабул этигиз. 8-9 Аллагьны аминлигин гёрсетип, ягьудилени ата-бабаларына этген Оьзюню ваъдасын яшавгъа чыгъаргъанын гертилемек учун, Месигь ягьудилени къуллукъчусу болду деймен мен сизге. Месигь шону оьзлеге бакъгъан якъдагъы рагьмусу саялы ят халкълар Аллагьны макътап болсун учун этген. Сыйлы язывларда шо гьакъда булай айтылгъан:
Шо саялы Сени ят халкъланы арасында макътажакъман ва Сени
алгъышлап йырлажакъман.
10 Дагъы да булай язылгъан:
Гьей ят халкълар, Аллагьны халкъы булан бирликде сююнюгюз!
11 Дагъы да язылгъан:
Гьей бютюн ят халкълар, Раббибизге алгъыш этигиз! Гьей бютюн
халкълар, Огъар алгъыш этигиз!
12 Ешаяны китабында булай язылгъан:
Ешайны наслусундан арагъа бириси чыгъып, ят халкълагъа
башчылыкъ этмек учун гётерилежек. Ят халкълар Ону
булан умут байлажакълар.
13 Аллагьны Ругьуну къудраты булан умутугъуз токътавсуз артсын учун, умут береген Аллагь иманыгъыздан таба сизин яшавугъузну сююнчден ва парахатлыкъдан толтурсун дагъы.
Павелни ят халкълагъа къуллукъ этивю
14 Гьей къардашларым, сизин яхшылыгъыгъыз кёп экенине, кёп затны билегенигизге ва башгъалагъа насигьат бермеге болагъаныгъызгъа мен инанаман. 15-16 Сиз эсигизде сакълагъанны сююп, мен, къардашларым, бираз тартынмай яздым. Аллагьны рагьмусуна гёре мен ят халкълар учун Месигьни къуллукъчусу болуп токътадым. Мен ят халкълагъа Аллагьдан гелеген Сююнч Хабарны билдиремен. Шону мен дин къуллукъчу гьисапда ят халкъланы Аллагьгъа, Ону Ругьуна багъышлангъан ва Ону рази къалдырагъан къурбан йимик гелтирмек учун этемен.
17 Шогъар гёре Иса Месигь булан бирликде мен Аллагь учун этген къуллугъум булан макътанмагъа боламан. 18-19 Шону тартынмайлы айтып боламан, неге тюгюл де мен янгыз, ят халкъланы Аллагьгъа таби этмек учун, Месигь менден таба этген затны гьакъында сёйлеймен. О шону мени сёзлеримден, ишлеримден, муъжизатланы, аламатланы гючюнден ва Аллагьны Ругьуну къудратындан пайдаланып этди. Ерусалимден башлап лап Иллириягъа ерли гьар ерде мен Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирип юрюдюм. 20 Мен башгъа биревню кюрчюсюню уьстюнде бина къурмайым деп айтып, Исаны аты гьали де белгили болуп битмеген ерлерде Сююнч Хабарны билдирмеге айландым. 21 Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик:
Ону гьакъында оьзлеге билдирилмегенлер Ону гёрежеклер,
эшитмегенлер де Ону англажакълар.
Павел Румгъа бармагъа хыял эте
22 Сизин яныгъызгъа гелмеге де магъа кёп керенлер муна шо пуршав этип турду. 23 Гьали буса, шо якъларда мен ишлемеген ер къалмагъангъа гёре ва кёп йылланы узагъында мен сизин яныгъызгъа гелме гьасирет экенге гёре, 24 Испаниягъа барагъанда, сизин яныгъызгъа гирме хыялым бар. Ёл уьстюнде сизин булан гёрюшме сюемен. Кёп сююп сизин булан бир нечакъы заман тургъандан сонг, сиз магъа сапарымда тарыкъ-герек болагъан затны да берип, мени Испаниягъа ёлгъа салыр деп умут этемен.
25 Гьали буса мен Аллагьны халкъына къуллукъ этмек учун, Ерусалимге бараман. 26 Македониядагъы ва Агьаядагъы иманлыланы жыйынлары, Ерусалимде яшайгъан Аллагьны халкъыны тарчыкъ гьалына болушлукъ этмек учун, садагъалар онгармагъа токъташдылар. 27 Шолай этмеге олар оьзлер токъташгъанлар, олар шолай этмеге борчлу да дюр. Неге тюгюл де, ят халкълар, ягьудилени ругь байлыкъларына ортакъчы болгъан сонг, оьзлени мал-матагьындан олагъа берип кёмек этмеге де борчлулар. 28 Бу ишни битдиргенден сонг ва жыйылгъан кёмекни олагъа етишдирген сонг, мен Испаниягъа барагъан сапарымда ёл уьстде сизин яныгъызгъа да гирип гетежекмен. 29 Яныгъызгъа гелгенде, мен сизге Месигьни толу берекетин де алып гележегимни билемен.
30 Оьзюм учун Аллагьгъа тилейген къаныгъывлу дуамда магъа къошулугъуз деп, къардашларым, бизин Раббибиз Иса Месигьни атыны ва Аллагьны Ругьу береген сюювню хатиринден ялбарып тилеймен. 31 Мен Ягьудеяда Исагъа иман салмагъанлардан къутулсун деп ва Ерусалимге этежек кёмегимни онда яшайгъан Аллагьны халкъы къабул этсин деп, дуа этигиз. 32 Шо заман, Аллагь буюрса, мен сизин яныгъызгъа сююнч булан гелип, сизин булан бирче рагьатланып болажакъман. 33 Парахатлыкъ береген Аллагь сизин барыгъыз да булан болсун! Амин.
16
Ахыргъы саламлар ва насигьатлар
1 Исагъа иман салгъанланы Конхереядагъы жыйыныны кёмекчиси болгъан иман къызардашыбыз Фебаны сизге таныш этемен. 2 Аллагьны халкъына тийишли болагъан кюйде, ону Раббибизни аты булан къабул этигиз. Сизден тарыкълы зат болса, огъар шо кёмекни де этигиз, неге тюгюл де о да хыйлылагъа ва магъа оьзюме де кёмек этген.
3 Иса Месигьни ёлунда ёлдашларым болгъан Прискилагъа ва Акилагъа да салам айтыгъыз. 4 Олар мени жанымны къутгъармакъ учун, оьзлени яшавун къызгъанмадылар. Янгыз мен тюгюл, иманлы ят халкъланы бары да жыйынлары да олагъа баракалла билдирелер. 5 Оланы уьюнде жыйылагъан иман къардашларыбызгъа да салам айтыгъыз. Асияда биринчилей болуп Исагъа иман салгъан сююмлю Эпенетге де салам айтыгъыз. 6 Сизин учун кёп къыйын тёкген Мариямгъа да салам айтыгъыз. 7 Мени булан бирче туснакъда тургъан тувма къардашларым Андроникге ва Юнийге де салам айтыгъыз. Олар элчилени арасында белгили ва менден де алда Месигьге иман салгъан.
8 Оьзюн Раббибиз булан байлагъан сююмлю къурдашым Амплиятгъа да салам айтыгъыз. 9 Месигьни ёлунда ёлдашыбыз болгъан Урбангъа ва сююмлю Стагьисге де салам айтыгъыз. 10 Месигьге аминлиги сыналгъан Апеллисге салам айтыгъыз. Аристобулну уьюндегилеге де салам айтыгъыз. 11 Тувма къардашым Гьиродионгъа салам айтыгъыз. Наркисни уьюндеги Раббибизге иман салгъанлагъа да салам айтыгъыз.
12 Раббибиз учун загьмат тёкген Трифенагъа ва Трифосагъа салам айтыгъыз. Раббибиз учун кёп загьмат тёкген сююмлю Персидге де салам айтыгъыз. 13 Раббибизни сайлангъан къулу Руфгъа ва мени учун да ана болгъан ону анасына да салам айтыгъыз. 14 Асинкритге, Флегонгъа, Гьермесге, Патробагъа, Гьермасгъа ва олар булангъы оьзге иман къардашлагъа да салам айтыгъыз. 15 Филолокгъа, Юлиягъа, Олимпиягъа, Нерейге ва ону къызардашына ва олар булан болгъан Аллагьны бары да халкъына да салам айтыгъыз.
16 Бир-биригиз булан къардашлар йимик къысып къучакълашып саламлашыгъыз. Исагъа иман салгъанланы бары да жыйынлары сизге саламлар йибере.
17 Ялбарып тилеймен сизге, къардашларым, ярплашдырагъанлардан да, сиз ес болгъан уьйретивден сизин ари тайдырма къарайгъанлардан да сакъ болугъуз. Олардан ари туругъуз. 18 Шолай адамлар Раббибиз Иса Месигьге тюгюл, оьзлени къурсакъларына къуллукъ этелер. Яревкелиги ва арив сёзлери булан негер де инанып къалагъанланы алдаталар. 19 Сизин имангъа тынглавлу экенигизни барысы да биле. Шогъар гёре мен сизден сююнемен. Амма яхшылыкъ учун гьакъыллы болгъаныгъызны ва яманлыкъны таъсирине тюшмей тургъаныгъызны сюемен. 20 Парахатлыкъ береген Аллагь узакъ къалмай иблисни сизин аякъ тюбюгюзде янчажакъ! Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу сизин булан болсун!
21 Ёлдашым Тимофей ва мени тувма къардашларым Сосыпатыр, Лукий, Ясон сизге саламлар йиберелер.
22 Бу кагъызны Павелни сёзлеринден язагъан мен
[112], Тертий де, сизге Раббибиз булан байлавлу болгъан оьзюмню саламларымны йиберемен.
23 Мени ва Исагъа иман салгъанланы оьзюню уьюнде къонакъ этип сыйындыргъан Гай да сизге салам йибере. Шагьарны хазначысы болгъан Эраст ва иман къардашыбыз Кварт да сизге саламлар йиберелер. [
24 ]
[113]
Аллагьгъа алгъыш этив
25 Гьали буса Аллагьыбызгъа гьар-бир макътавлар болсун! Мен сизге Иса Месигьни гьакъында билдиреген Сююнч Хабаргъа гёре иманыгъызны беклешдиреген Одур. Шо Сююнч Хабар лап башынданокъ да яшырылгъан, тек гьали буса ачылгъан Аллагьны сырыдыр. 26 Гьали буса, оьзлер Аллагьгъа инанып болсун ва тынглавлу болсун учун, пайхаммарланы язгъанларындан ва Аллагьны буйругъундан таба шо сырны маънасы бары да инсанлагъа белгили болду. 27 Бир болгъан гьакъыллы Аллагьны Оьзюне Иса Месигьден таба гьар даим де макътавлар болсун.
Коринфдегилеге язылгъан биринчи кагъыз
***
Бу кагъызын Павел Эфесде турагъан заманында язгъан. Шондан бираз алдын, ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан экинчи сапарыны вакътисинде, о Коринф деген грек шагьарда Исагъа иман салгъанланы жыйынын къургъан. Элчи Коринфден гетген сонг, янгы жыйынны алдында бир тюрлю четимликлер тувулунгъан. Павел Коринфдегилеге кагъыз язмаса бирдокъда ярамай деп гьисап эте. Кагъызында о жыйынны ортакъчылары Исагъа иман салгъанлагъа лайыкълы болмагъан юрюшлеге ёл берме тюшмейгенин айта.
Коринфдегилени кёплери Павелни элчи гьисапда къабул этмейгенлик масъаланы бирден-бир четимлешдирген. Олар экмек бёлюв адатны герти маънасын англамагъанлар ва къайсы ёлбашчыгъа артыкъ гьюрмет этме тюшегенликни гьакъында эришгенлер. Исагъа иман салгъан коринфлилени бирлери ялгъан аллагьлагъа къурбан этилген этни ашамагъа ярайгъанын-ярамайгъанын билмегенлер. Олар бир-бири булан ватандашлыкъ дуванлагъа чыкъгъанлар, уьягьлюлени бузулувуна, пасатлыкъгъа ёл къойгъанлар, гьатта оланы арасында Месигьни тувмакълыгъын инкар этегенлери де болгъан. Жыйын ярплашмасын учун, Павел онда тувулунгъан эришивлю масъалаланы бирлерини уьстюнде тындырыкълы кюйде токътай. Бир вакътини ичинде о иманны кёп кюрчю масъалалары гьакъда да сёйлей. Исаны мисалгъа гелтире туруп, Павел Огъар иман салгъан коринфлилени масъалаларын чечмеге къарай. О гьисаплайгъан кюйде, Месигьни инсанлагъа бакъгъан якъдагъы сюювю жыйынны ортакъчыларыны арасындагъы аралыкъланы оьлчевю болуп токътамагъа тарыкъ.
1
Башлапгъы саламлар
1 Аллагьны буйругъу булан Иса Месигьни элчиси болгъан мен Павелден ва иман къардашыбыз Сосфенден 2 Исагъа иман салгъанланы Коринфдеги жыйынына салам! Мен Иса Месигьден таба юреклери тазалангъан, Аллагьныки болмакъ учун танглангъан ва гьар ерде бары халкъ булан бирче Раббибиз Иса Месигьни атын тутгъанлагъа язаман. О бизин Раббибиз ва оланы Раббиси.
3 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун!
4 Аллагьны Иса Месигьден таба сизге берилген рагьмусу учун сизин гьакъыгъыздан токътавсуз Аллагьыма шюкюр этемен. 5 Неге тюгюл де, сиз гьар сёйлевюгюзде, гьар тюрлю билгенигизде ва гьар затда Ондан таба бай болдугъуз. 6 Шо буса Иса Месигьни гьакъындагъы мен айтгъан затлар гьакъ герти экенин гёрсете. 7 Гьали буса ругь савгъатлардан сизге гьеч бир етишмейгени ёкъ, сиз де Раббибиз Иса Месигь къачан гелер экен деп къаравуллап токътагъансыз. 8 Раббибиз Иса Месигь къайтып гележек гюн сизин гиши сёз табып болмасдай болмакълыгъыгъызны ахыргъа ерли беклешдирежек. 9 Сизин яшавугъузну Оьзюню Уланы болгъан Раббибиз Иса Месигь булан ортакъ этмеге чакъыргъан Аллагь аминдир!
Бирликге чакъырыв
10 Барыгъыз да бир-биригиз булан къыйышывлу яшасын учун ва арагъызда эришивлюк болмасын учун, Раббибиз Иса Месигьни аты булан ялбараман сизге, къардашлар. Мен сиз ойларыгъызда да, муратларыгъызда да бир болгъаныгъызны сюемен. 11 Гьей къардашларым, Гьилойну уьюндегилер магъа берген хабарлардан мен сизин арагъызда эришивлюклер барны билдим. 12 Мен айтма сюегеним, сизин бирлеригиз: «Мен Павелни яныман», яда «Мен Аполлосну яныман», яда «Мен Петерни яныман», яда «Мен Месигьни яныман», – деп айтып юрюйсюз.
13 Месигь де шолай бёлюндюмю дагъы? Сизин учун хачгъа илинген Павелми эди дагъы? Сиз Павелни аты булан, сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртдугъузму дагъы? 14 Криспден ва Гайдан башгъа сизин гьеч биригизни де мен сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурмадым. Шо зат саялы мен Аллагьгъа шюкюрлюк этемен. 15 Мени атым булан сизин шолай Аллагьгъа тапшургъан деп бирев де айтып болмас. 16 Стефанасны ва ону уьюндегилерин де мен шолай Аллагьгъа тапшурдум, амма дагъы гьеч гишини тапшургъаным мени эсимде ёкъ. 17 Мени Месигь, башгъаланы сувгъа чомуп, Оьзюне тапшурма тюгюл чю, Сююнч Хабарны билдирмеге йиберди. Месигьни хачы къудратдан магьрюм къалмасын учун, инсанны гьакъылыны тили гери уруп, шо Сююнч Хабарны билдиремен.
Аллагьны къудраты ва гьакъыллылыгъы Месигьдир
18 Хачдагъы оьлюмню гьакъындагъы уьйретив оьлюмню ёлу булан юрюйгенлер учун авлиялыкъдыр, бизин, къутгъарылывну ёлу булан юрюйгенлер учун буса о Аллагьны къудратыдыр. 19 Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Алимлени билимлерин ёкъ этермен, гьакъыллыланы
гьакъыллылыгъын болмагъандай этермен.
20 Къайдадыр гьакъыллы? Къайдадыр алим? Къайдадыр бу девюрню ойчусу? Аллагь бу дюньяны гьакъыллылыгъыны бары авлиялыгъын аян этмедими дагъы? 21 Аллагьны гьакъыллылыгъыны себебинден дюнья оьзюню гьакъыллылыгъы булан Аллагьгъа тюшюнмеген. Шо саялы да Аллагь биз билдиреген уьйретивню «авлиялыгъына» инанагъанланы къутгъармакъ учун сайлагъан. 22 Ягьудилер муъжизатлар гёрсетмекни тилейлер, ят халкълар буса гьакъыллылыкъ ахтаралар. 23 Биз хачгъа илинген Месигьни гьакъында уьйретебиз. Шо уьйретив ягьудилеге тогъас болуп токътай, ят халкълар буса ону авлиялыкъ деп гьисаплай. 24 Аллагьны янындан чакъырылгъан ягьудилер ва ят халкълар учун буса Аллагьны къудратын ва Аллагьны гьакъыллылыгъын гёрсетген Месигьдир! 25 Аллагьны «авлиялыгъы» инсанланы гьакъыллыгъындан эсе оьрдедир, Аллагьны «гючсюзлюгю» буса инсанны гючлюлюгюнден эсе гючлюдюр.
26 Къардашлар, Аллагь чакъыргъан заманда, сиз кимлер болгъаныгъызны эсге алып къоюгъуз: инсан оьлчевлерине гёре алгъанда, сизин арагъызда гьакъыллылар кёп тюгюл эди, гючлюлер кёп тюгюл эди, белгили тухумлардан чыкъгъанлар кёп тюгюл эди. 27 Амма гьакъыллыланы биябур этмек учун, Аллагь дюньяда авлиялар деп гьисапланагъанланы сайлады; гючлюлени биябур этмек учун буса, дюньяда гючсюзлер деп гьисапланагъанланы сайлады. 28 Аллагь дюнья учун умпагьатсыз деп гьисапланагъан белгисиз тухумлардагъыланы ва налатлангъанланы сайлады. Аллагь шону дюнья учун умпагьатлы деп гьисапланагъанланы умпагьатсыз деп гьисапланагъанлагъа айландырмакъ учун этди. 29 Шо саялы Аллагьны алдында бирев де макътанмагъа болмас! 30 Аллагь чы сизин Иса Месигь булан бирикдирип къойду! Аллагь Исаны бизин гьакъыллылыгъыбыз этди. Исадан таба юреклерибиз тазаланды, муъмин болдукъ ва азат этилдик. 31 Шолай болгъан сонг, Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде: «Ким макътанмагъа сюе буса, Раббибиз этгени булан макътансын!»
2
Павел хачда оьлтюрюлген Месигьни хабарын билдире
1 Къардашлар, Аллагьны сырын сизге ачагъан заман мен сизин яныгъызгъа оьзюмню гьакъылымны кёплюгюн яда арив сёйлеп болагъанымны гёрсетмек учун гелмеген эдим. 2 Мен сизин булан болгъан чакъы заман Иса Месигьден ва янгыз Ону хачгъа илинип оьлмеклигинден башгъа бир затны да билме къарамадым. 3 Гелегенде де, мен гючсюзлюкде, къоркъув булан ва бек титирей туруп гелдим. 4 Мени уьйретивюм ва сёйлевюм инандырагъан ва гьакъыллы сёзлер булан тюгюл, Аллагьны Ругьуну къудратына асаслангъан далиллер булан айтылды. 5 Шо заман сизин иманыгъыз да инсанланы гьакъыллылыгъына тюгюл, Аллагьны къудратына асасланар.
6 Гьакъыллы сёзлени буса биз ругь якъдан чыныкъгъанланы арасында сёйлейбиз. Амма бу гьакъыллылыкъ не бу дюньяны, неде бу дюньяны гьечге айлана барагъан гьакимлерини гьакъыллылыгъы тюгюл. 7 Шону орнуна биз Аллагьны сырлы гьакъыллылыгъын сёйлейбиз. Шо буса дюнья яратылмагъа башлангъынча да алдын яшырылып тургъан гьакъыллылыкъ. Шо гьакъыллылыкъ бизин макътавлугъубуз учундур. 8 Бу дюньяны гьакимлеринден гьеч бири де ону англамады. Эгер англагъан эди буса, макътавлу Раббибизни хачгъа илмес эдилер. 9 Амма Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик:
Оьзюн сюегенлер учун Аллагь гьазирлеген затланы гьеч бир гёз
гёрмеген, гьеч бир къулакъ эшитмеген, гьеч бир инсанны
юрегине гелмеген.
10 Аллагь оланы бизге Оьзюню Ругьу булан ачды. Аллагьны Ругьуна буса гьар зат белгили. О Аллагьны яшырылгъан сырларын да ахтара. 11 Инсанны ойларын ону ичиндеги ругьундан башгъа дагъы ким билмеге болур? Шону йимик, Аллагьны ойларын Ону Ругьундан башгъасы билме болмас. 12 Биз буса бу дюньяны ругьун алмадыкъ, Аллагь бизге савгъат этген бары да затгъа тюшюнмек учун, О бизге Ругьун Оьзю берди. 13 Аллагьны Ругьу булангъылагъа ругь булан байлавлу затланы англатабыз. Буланы биз инсанны гьакъылы уьйретген сёзлер булан тюгюл, Аллагьны Ругьу уьйретген сёзлер булан сёйлейбиз. 14 Оьзюнде Аллагьны Ругьу ёкъ адам Ругьдан гелеген затны къабул этмес. Огъар шо авлиялыкъ чы дагъы ва о шону англама болмас, неге тюгюл де шогъар къыймат янгыз Ругьну кёмеклиги булан берме болар. 15 Инсанда Аллагьны Ругьу бар буса, о гьар затгъа къыймат берип болур, ону оьзюне буса бирев де къыймат берип болмас.
16 Неге тюгюл де, Раббибизни гьакъылына тюшюнюп ва Огъар
насигьат берип болагъан кимдир?
Бизде буса Месигьни гьакъылы бар.
3
Жыйындагъы ярплашыв
1 Гьей къардашлар, мен де сизин булан ругь якъдан чыныкъгъан адамлар булан сёйлейгенде йимик сёйлеп болмадым. Бу дюньяны адамлары булан, Месигьни ёлуна янгы аякъ басгъан яшлар булан сёйлейгенде йимик сёйледим. 2 Мен сизин сют ичирип сакъладым, неге тюгюл сизин уллулар ашайгъанны ашамагъа гючюгюз чатмай эди. Сиз гьали де уллулар ашайгъанны ашамагъа болмайсыз. 3 Сиз гьали де бу дюньядансыз. Арагъызда гюнчюлюк ва эришивлюклер болуп тургъан чакъы, оьзюгюзню бу дюньяны адамлары йимик тутмаймысыз дагъы? 4 Сизин бирлеригиз: «Мен Павелни яныман», яда башгъаларыгъыз: «Мен Аполлосну яныман», – деп сёйлейгенде, бу дюньядагъы оьзгелерден сизин негиз башгъадыр дагъы?
5 Шолай болгъанда, Аполлос кимдир? Павел кимдир? Биз янгыз бир къуллукъчуларбыздыр. Бизин кёмегибиз булан сиз Иса Месигьге иман салдыгъыз. Аллагь бизин гьарибизге кютмек учун къуллукълар тапшурду. 6 Мен урлукъ чачдым, Аполлос сугъарды, амма Аллагь буса оьсдюрдю. 7 Ашлыкъ чачагъан ва ону сугъарагъан агьамиятлы тюгюл, янгыз оьсдюреген Аллагь агьамиятлы. 8 Урлукъ чачгъанны ва сугъаргъанны мурады бир. Гьариси тёкген загьматына гёре гьагъын да алыр. 9 Биз бирче Аллагь учун ишлейбиз. Сиз буса Аллагьны авлагъысыз, Аллагьны бинасысыз.
10 Аллагьны зор яхшылыгъы булан магъа берилген тапшурувгъа гёре, мен, гьакъыллы къурувчу этеген кюйде, бир башлап кюрчюсюн салдым, башгъасы шону уьстюнде къура. Амма гьариси бина нечик къурулагъанына тергев этме герек бола. 11 Бирев де салынгъанындан къайры гьеч башгъа кюрчю салып болмас, о кюрчю буса Иса Месигьдир. 12 Шо кюрчюню уьстюнде бирев алтындан, гюмюшден, къыйматлы ташлардан, такътадан, биченден яда саламдан бина къурмагъа бола. 13 Ишлейген гьар кимни иши ачыкъ болажакъ гюн етишер. Шо гюн бары да затны ачыкъ этежек, неге тюгюл о ялын булан гележек. Шо ялын буса гьар ким кютген ишни тергеп къарайгъан бир сынав болажакъ. 14 Кимни къургъан бинасы сынавдан оьтсе, шону къургъан адам алапа алажакъ. 15 Къургъан бинасы яллап къалса, о зарал гёрежек ва алапасыз къалажакъ. О оьзю къутгъарылажакъ, амма ялынны ичинден оьтюп чыкъгъанда йимик болажакъ.
16 Сиз Аллагьны ибадатханасы экенигизни ва Аллагьны Ругьу сизин ичигизде яшайгъанны билмеймисиз? 17 Аллагьны ибадатханасын дагъытгъан гишини Аллагь дагъытажакъ. Аллагьны ибадатханасы сыйлыдыр. Шо ибадатхана да сизсиз.
18 Оьзюгюз оьзюгюзню алдатмагъыз. Ким бу дюньяда оьзюн гьакъыллы деп санай буса, гертилей де, гьакъыллы болмакъ учун, о «авлия» болма герек. 19 Неге тюгюл де, бу дюньяны гьакъыллылыгъы Аллагьны алдында авлиялыкъдыр. Сыйлы Язывларда язылгъаны йимик:
Гьакъыллыланы Аллагь оьзлени гьилласы булан тута.
20 Дагъы да булай язылгъан:
Гьакъыллыланы ойлары бош зат экенни Раббибиз биле.
21 Шогъар гёре бирев де инсанлар булан макътанмасын. Неге тюгюл де, бары да зат сизинкидир: 22 Павел, Аполлос, Петер, дюнья, яшав, оьлюм, гьалиги ва гележек заман – бары да зат сизинки. 23 Сиз де Месигьникисиз, Месигь де Аллагьныки.
4
Аллагьны элчилерини къуллукъ этивю
1 Булайлыкъда, инсанлар бизин Месигьни къуллукъчулары ва Аллагьны сырлы гьакъ гертиликлери инанылгъан адамлар деп танысынлар. 2 Шо заман инанылгъан адамланы гьарисинден буса оланы амин болмакълыгъы талап этиле. 3 Сиз яда оьзге инсанлыкъ дуван магъа нечик дуван этежеги мени бары да затдан аз ойлашдыра. Мен гьатта оьзюм оьзюме де дуван этмеймен. 4 Мени намусум таза. Шолай демек мени бир айыбым да ёкъ демек тюгюл. Амма магъа Дуванчы Оьзю Раббибиздир. 5 Шо саялы, Раббибиз гелип битгенче, бир затгъа да алданокъ дуван этмегиз. О Оьзю гелип йиберип, къарангылыкъда яшырылып турагъан затланы уьстюн ачажакъ ва юреклеригиздеги талпынывларыгъызны аянгъа чыгъаражакъ. Шо заман гьар инсан Аллагьдан оьзюне лайыкълы болгъан макътавну алажакъ.
6 Гьей къардашлар, мен сизин пайдагъыз учун буланы магъа ва Аполлосгъа гёре къоллап айтдым, бизден мисал алып, сиз: «Язылгъан затдан ари чыкъма тарыкъ тюгюл», – деген затны англасын деп. Шо заман сиз биревден биревню артыкъ гёрмежексиз. 7 Сиз башгъалардан артыкъ деп ким айта? Аллагь бермеген сизин негиз бар экен? Шолай буса, башгъа бирев савгъат этип берген зат булан неге макътанасыз дагъы?
8 Гьали сизин оьзюгюзге тарыкъ болагъан бары да затыгъыз бар! Сиз бай болдугъуз! Бизсиз де сиз пачалар болдугъуз! Гертилей де, сизин пачалар болгъаныгъызны мен нечакъы да сюер эдим, балики, шо заман сизин булан бирче биз де пачалар болуп къалар эдик! 9 Амма, мен ойлашагъан кюйде, Аллагь бизге, элчилеге, оьзлеге майданда оьлме къарар чыгъарылгъан адамлар гьисапда, лап да ахырынчы ерни гёрсетген. Сав дюньягъа – малайиклеге де, инсанлагъа да – биз тамашагъа токътадыкъ. 10 Биз Месигь учун авлиябыз, сиз буса Месигь булан гьакъыллысыз! Биз гючсюзбюз, сиз буса гючлюсюз! Сиз абурлусуз, биз буса абурсузбуз. 11 Биз гьалиге ерли де ач, сувсап ва ялангъач къалгъанбыз. Бизин токъалайлар, бизин барып гирме ерибиз де ёкъ. 12 Оьзюбюзню къолларыбыз булан яманокъ загьмат тёгебиз. Бизин сёгелер, биз буса олагъа Аллагьны яхшылыгъын ёрап дуа этебиз. Бизин гьызарлайгъанда, сабурлукъ этип турабыз. 13 Бизин гьакъыбызда яман сёйлейлер, биз буса яхшылыкъ булан жавап беребиз. Бугюнге ерли биз бу дюньяны ташлангъан бир чёбюне айланып битгенбиз, аякъ тюпде тапталгъан бир чанг йимик болгъанбыз.
14 Мен буланы сизин илыкъдырайым деп тюгюл, сизге оьзюмню сююмлю яшларыма йимик насигьат берейим деп язаман. 15 Месигьни ёлунда сизин минглер булан насигьатчыларыгъыз бар буса да, аталарыгъыз кёп тюгюл. Мен Иса Месигьни ёлунда Сююнч Хабарны кёмеги булан сизин атагъыз болдум. 16 Мен сизге тилеймен: менден уьлгю алыгъыз! 17 Шону учун Тимофейни сизин яныгъызгъа йиберемен. Раббибизни ёлунда о мени сююмлю ва инамлы уланым. Месигьни ёлунда мен оьтген яшавну о сизин эсигизге салажакъ. Бу буса мен гьар ерде, Исагъа иман салгъанланы гьар жыйынында уьйретеген затларыма къыйышывлу геле.
18 Бирлери буса, мен сизин яныгъызгъа гелмес деп ойлашып, хохайланып токътагъанлар. 19 Амма, Аллагь буюрса, узакъ къалмай мен сизин яныгъызгъа гележекмен. Мен сизин яныгъызгъа гелип, шо хохайланы сёзлери нечик экенни тюгюл, оланы гючю нечик экенни ачыкъ этежекмен. 20 Неге тюгюл де, Аллагьны гьакимлиги сёзлерден тюгюл, гючден асылы бола. 21 Сиз менден не сюесиз? Сизин яныгъызгъа таякъ булан гелгенимни сюемисиз яда сююв ва саламат ругь булан гелгенимни сюемисиз?
5
Жыйындагъы пасатлыкъгъа къаршы чыгъыв
1 Сизин арагъызда, гертилей де, яман пасатлыкъ, гьатта имансызланы арасында да къаршы болмайгъан кюйдеги пасатлыкъ бар дей. Сизинкилерден бири гьатта оьгей анасы булан яшай! 2 Яс этип йылайгъанны орнуна, сиз буса оьктем болуп хохаясыз! Шолай биябур ишни этеген адамны арагъыздан неге тайдырмадыгъыз? 3-4 Мен сизин арагъызда тюгюл бусам да, ругьум булан сизин буланман. Сизин яныгъызда болгъан адам йимик, шо ишни этген адамгъа Раббибиз Исаны аты булан дуван этдим. Раббибиз Исаны къудраты булан сиз жыйылгъан заманда, мени ругьум да сизин арагъызда болуп, 5 шо адамны къаркъарасы ёкъ болсун учун, ону иблисге тапшуруп къоюгъуз. Шоллукъда, Раббибиз къайтып гележек гюн ону ругьу къутгъарылар.
6 Сизин макътанагъаныгъыз яхшы тюгюл. Маяны бир гиччи гесеги де бютюн хамурну гёпюртегенин сиз билмеймисиз? 7 Янгы бир хамур болмакъ учун, эсги маядан айрылып тазаланыгъыз. Гертилей де, сиз маясыз экмекге ошап къалгъансыз. Бизин Пасха къурбаныбыз болгъан Месигь къурбан этилди. 8 Бугъар гёре, гелигиз, эсги мая булан, гюнагьны ва яманлыкъны маясы булан тюгюл, таза юреклиликни ва гьакъ гертиликни маясыз экмеги булан Пасха байрам этейик.
9 Кагъызымда мен сизге пасат ёлда юрюйгенлер булан къатнашмагъыз деп язгъан эдим. 10 Олай демек бу дюньядагъы пасат юрюйгенлер булан яда сутурлар булан, яда уручулар булан, яда ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этегенлер булан демек тюгюл. Шолай буса, сиз бу дюньяны къоюп гетмеге борчлу болур эдигиз. 11 Гьакъыкъатда мен сизге булай яздым: оьзю сизин иман къардашыгъызман деп де айтып, пасат юрюйген яда сутур, яда ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этеген, яда бугьтан юрютеген, яда ичеген, яда урлайгъан адамлар булан къатнашмагъыз. Шолай адам булан гьатта бир тепсиде де олтурмагъыз.
12 Неге тюгюл де, Исагъа иман салгъанланы жыйыны булан байлавлугъу ёкълагъа дуван этмек магъа кёп тарыкъмы дагъы? Тек сиз Исагъа иман салгъанланы жыйынындагъылагъа дуван этме тарыкъ тюгюлмюсюз дагъы? 13 Жыйын булан байлавлугъу ёкълагъа Аллагь дуван этежек. Сыйлы Язывларда булай язылгъан: «Пасат юрюшлюню арагъыздан къувалагъыз».
6
«Бир-биригиз булан дувангъа чыкъмагъыз»
1 Иман къардашы булан эришивлюклери болгъан сонг, масъаланы Аллагьны халкъыны алдында чечмей, къайсыгъыз имансызлагъа дуван этдиресиз дагъы? 2 Дюньягъа Аллагьны халкъы дуван этежекни сиз билмеймисиз дагъы? Эгер сиз дюньягъа дуван этежек болгъан сонг, оьзюгюзню арагъыздагъы увакъ-тюек эришивлюклени де оьзюгюз чечип болмаймысыз дагъы? 3 Биз малайиклеге де дуван этежегибизни сиз билмеймисиз дагъы? Гьар гюнлюк ишлеге дуван этме чи хасокъда болабыз! 4 Шолай ишлеге байлавлу эришивлюклер тувулунгъан сонг, неге сиз оланы жыйын булан байлавлугъу ёкълагъа дуван этме бересиз дагъы? 5 Бу не илыкъ ишдир! Арагъызда иман къардашларыгъызны бир-бири булан байлавлу эришивлюклени ёрукъгъа салмагъа болагъан бир гьакъыллы адам да ёкъму? 6 Иман къардаш иман къардашы булан дувангъа чыгъа, олагъа буса имансызлар дуван эте!
7 Сизин бир-биригиз булан дувангъа чыкъмакълыгъыгъыз – толу йырылыв! Адилсиз хатири къалгъан кюйде турса къолай тюгюлмю экен? Магьрюм къалгъан кюйде турса къолай тюгюлмю экен? 8 Сиз буса хатирин де къалдырасыз, урлама да урлайсыз ... Кимни десегиз – оьзюгюзню иман къардашларыгъызны!
9 Яда адилсизлер Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежегин билмеймисиз? Оьз-оьзюгюзню алдатмагъыз! Не пасатлыкъ юрютегенлер, не ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этегенлер, не зиначылар, не эргишиге ювукълукъ этеген эргишилер, 10 не уручулар, не сутурлар, не ичкичилер, не бугьтанчылар, не ялгъанчылар Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежеклер. 11 Сизин бирлеригиз де шо журадан эди. Амма сиз гюнагьлардан чайылдыгъыз, юреклеригиз тазаланды, Аллагь Раббибиз Иса Месигьни аты булан, Оьзюню Ругьундан таба сизин къабул этди.
«Пасатлыкъдан къачыгъыз!»
12 «Магъа не зат этмеге де ярай», – дейлер, амма бары да зат бизин учун пайдалы тюгюл. Дюр, «магъа не зат этмеге де ярай», амма бир зат да бизин уьстюбюзде гьакимлик этме герек тюгюл. 13 Аш къурсакъ учун, къурсакъ да аш учундур. Аллагь буса экисин де ёкъ этежек. Амма къаркъара пасатлыкъ юрютмек учун тюгюл, Раббибиз учун берилген, Раббибиз де къаркъара учундур. 14 Аллагь Оьзюню къудраты булан Раббибизни оьлюмден тирилтди, бизин де тирилтежек.
15 Сизин къаркъараларыгъыз Месигьни къаркъарасыны санлары экенни билмеймисиз дагъы? Сен де Месигьни къаркъарасыны бир санын къагьбаны бир саны этмеге сюемисен? Аллагь сакъласын! 16 Къагьба тиштайпагъа ювукълукъ этеген гиши ону булан бир къаркъара болагъанны да сиз билмеймисиз? Сыйлы Язывларда: «Экевю де бир къаркъара болажакъ», – деп язылгъан чы. 17 Раббибиз булан бирлешеген гиши Ону булан бир ругьда болур.
18 Пасатлыкъдан къачыгъыз! Инсан не гюнагь иш этип къойса да, гюнагьы къаркъарагъа болмай. Тек пасатлыкъ этеген адам оьзюню къаркъарасына къаршы гюнагь иш этедир! 19 Къаркъараларыгъыз оьзюнде Аллагь сизге берген Ругьу яшайгъан ибадатхана йимик экени, сиз де оьзюгюз оьзюгюзге ес тюгюл экенигиз белгили тюгюлмю дагъы? 20 Сизин кёп багьа къыймат берип алды. Шогъар гёре Аллагьныки болгъан къаркъараларыгъыз булан Ону макътавлугъун артдырыгъыз.
7
Уьйленмекни яда уьйленмей къалмакъны гьакъында
1 Энни сиз язгъан затлагъа гелейим. Эргиши учун уьйленмей турмакъ яхшыдыр. 2 Амма бу дюньяда кёп пасатлыкъ баргъа гёре, гьар эркекни оьзюню къатыны ва гьар къатынны да оьзюню эри болсун. 3 Эри къатынына, къатыны да эрине бакъгъан якъда эр-къатынлыкъ аралыкъларын кютсюн. 4 Къатын оьзюню къаркъарасына янгыз оьзю ес тюгюл, ону еси эри де дюр. Шо кюйде эр де оьзюню къаркъарасына янгыз оьзю ес тюгюл, ону еси къатын да дюр. 5 Дуа булан машгъул болмакъ учун, заманлыкъгъа бирев-бирев булан разилешип тюгюл эсе, бир-биригизге ювукълукъ этивден магьрюм къалмагъыз. Сонг дагъы да ювукълукъ этигиз, неге тюгюл де оьзюгюзню енгип сакълап болмайгъаныгъыз саялы, сизин иблис алдатмасын. 6 Мен буланы буйрукъ гьисапда тюгюл, маслагьат гьисапда айтаман. 7 Мен бары да инсанлар мени йимик болгъанны сюер эдим. Амма уьйленивге бакъгъан якъда гьар адамгъа Аллагь берген савгъат бар: бирисине – бир савгъат, башгъасына – башгъа савгъат.
8 Къатыны гечингенлеге ва тул къалгъанлагъа буса мени йимик янгыз турмакъ яхшыдыр деп айтмагъа сюемен. 9 Эгер оьзлени енгип сакълап болмай буса, уьйленсинлер, неге тюгюл гьасиретлигинден оьлюп турмакъдан эсе уьйленмек яхшы.
10 Уьйленгенлеге буса мен тюгюл, Раббибиз къатын эринден айрылмасын деп буюра. 11 Эгер о айрылса, дагъы эрге бармасын яда къайтып оьзюню эри булан ярашсын. Эр де шолай оьзюню къатынындан айрылмасын.
12 Къалгъанларын буса Раббибиз тюгюл, мен айтаман: эгер иман къардашлардан бирини имансыз къатыны болуп, эри ону булан яшамагъа рази буса, о къатынындан айрылмасын. 13 Эгер къатынны имансыз эри болуп, къатын ону булан яшамагъа рази буса, о да эринден айрылмасын. 14 Неге тюгюл де, имансыз эр иманлы къатындан таба, имансыз къатын да иманлы эрден таба Аллагьны алдында тазаланар. Шолай болмаса, сизин авлетлеригиз таза болмас эдилер. Гьали буса олар Аллагьны алдында таза.
15 Эгер имансыз эр яда къатын айрылмагъа сюе буса, къой, айрылсынлар. Иманлылар шолай гезиклерде эркин. Аллагь сизин парахатлыкъда яшамагъа чакъырды чы дагъы. 16 Гьей къатын, балики де, эринг сенден таба Исагъа иман салар. Гьей эр, балики де, къатынынг сенден таба Исагъа иман салар.
17 Амма сизин гьаригиз энниден сонг да оьзюне Раббибиз гёрсетген кюйде яшап къалсын. Аллагь оьзюн чакъыргъан кюйде къалсын. Мен булай ёл гёрсетивлени Исагъа иман салгъанланы бары да жыйынларына беремен. 18 Аллагь чакъыргъан заманында сюннет этилген адамгъа шону яшырмагъа тарыкъ тюгюл. Аллагь чакъыргъан заманда сюннет этилмеген адамгъа сюннет этилмеге тарыкълы тюгюл. 19 Сюннет этилмек де, сюннет этилмей къалмакъ да бир зат да тюгюл. Аслусу янгыз Аллагьны буйрукъларын кютмекдедир. 20 Гьар ким оьзюн Аллагь Оьзюне чакъыргъан заманда нечик болгъан буса, шо гьалында къалсын. 21 Раббибизни Оьзюне чакъырылгъан заманынгда къул эдинг буса, шогъар бир де талчыкъма. Эгер азат болмагъа имканлыкъ бар буса, шо имканлыкъдан пайдаланма къара. 22 Эсингде сакълап къой: Раббибиз Оьзюне чакъыргъан заманда къул болгъан адам Ону азат адамыдыр. Шолай Оьзюне чакъырылгъан заманда азат болгъан адам да Месигьни къулудур. 23 Аллагь сизин къул гьалыгъыздан кёп багьа къыймат берип алды, шо саялы инсанлагъа къул болма къарамагъыз. 24 Къардашлар, Аллагь Оьзюне чакъырагъан заманда гьар ким не гьалында болгъан буса, шо гьалында къалып къалсын.
25 Эр-къатын тюгюллени айтсакъ, о гьакъда магъа Раббибизни буйругъу ёкъ. Тек мен оьзюмню пикрумну айтайым: мен ойлашагъан кюйде буса, магъа, Аллагьны яхшылыгъындан, инанма ярай. 26 Бизин авур заманлар инсан шо кююнде къалса яхшы деп гьисаплайман. 27 Къатынгиши булан байлангъан бусанг – эркинликни излеме; байланмагъан бусанг – къатын излеме. 28 Амма къатын алсанг да, шондан гюнагь болмас. Къыз эрге барса да, шо саялы гюнагь болмас. Тек унутмагъыз, уьйленегенлер учун яшавда кёп къыйынлыкълар къаршылашар, мен буса сизин шо къыйынлыкълардан къорумагъа къаст этемен.
29 Къардашлар, заман битип бара деп айтма сюемен. Энниден сонг къатыны барлар къатыны ёкълар йимик болсунлар, 30 яслылар яслы тюгюллер йимик болсунлар, сююнегенлер сююнмейгенлер йимик болсунлар, сатып мал алагъанлар малы ёкълар йимик болсунлар. 31 Бу дюньяны ишлери булан машгъул болгъанлар бюс-бютюнлей шо ишлерине берилип къалмасынлар, неге тюгюл де бу дюнья гьали биз гёреген гьалында узакъ къалмажакъ.
32 Мен буса сизин гьеч бир къайгъысыз болмакълыгъыгъызны сюемен. Уьйленмеген адам, Раббибизни разилигин алмакъ учун, Ону ишлерини къайгъысын этер. 33 Къатыны бар адам бу дюньяны ишлерини гьайын ва къатыныны разилигин нечик алайым деген гьайны этип айланар 34 ва эки орталыкъда къалар. Эрсиз къатын яда эрге бармагъан къыз, Раббибизни разилигин алмакъ учун, къаркъарасы ва ругьу булан оьзюн Аллагьгъа багъышлар. Эри бар къатынгъа буса, эрини разилигин къазанмакъ учун, яшавну къайгъысын этип айланма тюшер. 35 Буланы мен сизге тогъас салмакъ учун тюгюл, сизин пайдагъыз учун сёйлеймен. Ёкъ, сиз Раббибизге амин болуп болгъаныгъызны ва башгъа затгъа тергев бермей, тийишли кюйде яшагъаныгъызны сюемен.
36 Эгер оьзюню гелешмиши етишгени ва эрге бармагъаны саялы адам огъар тийишли кюйде янашмайман деп гьисап эте буса, о сюйгенин этсин. О гюнагь иш этген болмажакъ. Шолайлар къатын алсынлар. 37 Амма юрегинден мекенли кюйде токъташып, къаркъарасын енгип ва оьзюню гьислерин жыйып сакълап, гелешмишин къатын этип алмагъан гиши яхшы иш этген болур. 38 Шолайлыкъда, гелешмиши булан уьйленеген гиши яхшы иш этеген, уьйленмейген гиши буса дагъы да яхшы иш этген болур.
39 Эри сав чакъы къатын огъар байлавлу. Эгер де эри оьлюп къалса, ону сюйген адамына эрге барма ихтияры бар, тек Исагъа иман салгъан адамгъа. 40 Эгер де янгыз къалып къалса, мени гьисабымда, дагъы да насипли болуп къалажакъ. Менде де Аллагьны Ругьу бар деп ойлайман.
8
Ялгъан аллагьлагъа къурбан этилеген этлени гьакъында
1 Гьали ялгъан аллагьлагъа къурбан этилеген этлени гьакъында «барыбызны да билимибиз барны» биз билебиз. Билим инсанланы оьктемлигинден шишип айланма борчлу эте, сююв буса инсанланы къурашдыра. 2 Эгер де бирев билим алдым деп гьисап эте буса, о оьзюне билме тийишли кюйде билмейдир. 3 Амма Аллагь Оьзюн сюеген гишини таный.
4 Ялгъан аллагьлагъа къурбан этеген этлени ашамакъгъа гелейик. Бу дюньяда ялгъан аллагьлар бир тарыкъсыз затлар экенни, Бир болгъан Аллагьдан башгъасы ёкъ экенни биз билебиз. 5 Кёкде болсун, ерде болсун, «аллагьлар» деп айтылагъанлар бар буса да (оьзлеге «аллагьлар» деп айтылагъанлар кёп ва «бийлер» деп айтылагъанлар кёп), 6 амма бизге Ата болгъан бир Аллагь бар. Бары да зат Ондан баш ала, биз де Ону учун яшайбыз. Бизге бир Раббибиз Иса Месигь де бар. Бары да зат Ондан таба яратылгъан, биз де Ондан таба яшайбыз.
7 Амма шону бары да адамлар билмейлер. Биревлер гьали-гьалилер болгъунча да ялгъан аллагьлагъа сужда къыла эдилер. Олар гьали де къурбан эт ашайгъанда да, шону ялгъан аллагьлагъа сужда къылыв деп ва оьзлени осал намусу похлана деп гьисаплай. 8 Ашайгъан затыбыз бизин Аллагьгъа ювукълашдырмай. Неге тюгюл де, ашагъан булан да бизге бир зат да къошулмай, ашамагъан булан да биз бир зат да тас этмейбиз.
9 Амма сакъ болугъуз, сизин аш танглавдагъы бу эркинлигигиз имандан языкъланы гюнагьгъа тюшювюне себеп болуп къалмасын. 10 Масала, имандан языкъ бир адам билимли деп гьисапланагъан сени ялгъан аллагьланы бир ибадатханасында къурбан этген этни ашайгъанынгны гёрюп къала. Шо заман о да шолай къурбан этни ашама ярай деп ойлашмасмы дагъы? 11 Шо имандан языкъ адам, тап оьзю учун Месигь оьлген иман къардашыгъыз, сизин билимлеригизден дагъылажакъ. 12 Шолайлыкъда, сиз иман къардашларыгъызгъа къаршы гюнагь иш этмек булан, оланы осал намусун яралап, Месигьге къаршы гюнагь иш этген де болурсуз. 13 Шолай болгъанда, эгер мен ашайгъан зат иман къардашымны гюнагь иш этмеклигине себеп бола буса, иман къардашымны гюнагьлы этмес учун, дагъы бир заманда да мен эт ашамасман.
9
Павелни элчилик ихтиярлары
1 Мен азат тюгюлменми дагъы? Мен элчи тюгюлменми дагъы? Мен Раббибиз Исаны гёрмегенменми дагъы? Раббибиз булан бирликде сиз мени ишлеримни натижалары тюгюлмюсюз дагъы? 2 Башгъалар учун элчи тюгюл бусам да, дагъы болмагъанда сизин учун чу мен элчимен. Сиз оьзюгюз, Раббибиз булангъы сизин яшавугъуз Мени элчилигимни исбатлавудур.
3 Мени айыплайгъанлагъа оьзюмню якълап айтагъаным шудур: 4 ашамагъа ва ичмеге бизин ихтиярыбыз ёкъму? 5 Яда оьзге элчилер йимик, Раббибизни инилери ва Петер йимик, Исагъа иман салгъан къатынларыбызны ёлдаш этип алмагъа бизин гьакъыбыз ёкъму? 6 Яшавлукъ учун ишлеп къазанмагъа янгыз мен де, Барнаба да герекбизми?
7 Асгерлик борчун оьз харжы булан ким кютер? Юзюм бав орнатып, ону емишин ашамай къояжакъ ким болур? Кимдир къой сирив сакълайгъан, тек къой сют ичмейген? 8 Мен буланы янгыз инсанлар ойлашагъан кюйде сёйлейменми? Мусаны Къануну да шолай затланы сёйлемейми дагъы? 9 Мусаны Къанунунда: «Оьгюзге оьзю инныр басагъан затны ашама пуршав этме», – деп язылгъан чы. Раббибиз оьгюзнюмю дагъы гьайын этегени? 10 Шону О сизге яхшы болсун деп тюгюлмю дагъы айтагъаны? Гелимден оьзюню пайын алма умут булан сабанчы сабан сюре, иннырчы да инныр баса. 11 Биз сизин пайдагъыз учун ругь урлугъун чачабыз. Сизин арагъыздан яшав учун пайдалы затланы жыймагъа бизин ихтиярыбыз ёкъму дагъы? 12 Башгъаланы сизден кёмек алмагъа ихтияры бар буса, бизин шогъар дагъы да кёп ихтиярыбыз бар. Амма биз шо ихтиярдан пайдаланмадыкъ. Месигьни Сююнч Хабарын билдиривге пуршавлукъ болмасын деп, бары да затгъа чыдап турабыз.
13 Ибадатхананы къуллукъчулары ибадатханадан таба ашайгъаны, къурбанлыкъны салагъан ерни къуллукъчуларыны да къурбан этеген затланы бир пайына ихтияры бары сизге белгили тюгюлмю дагъы? 14 Шолай Сююнч Хабарны билдирегенлер де яшав учун тарыкъ затны шо ишлеринден алсын деп Раббибиз буюрду.
15 Амма мен бу ихтиярлардан гьеч биринден де пайдаланмадым. Буланы мен магъа да шолай кёмек болсун деп де язмайман. Макътанма болагъан затымны биревге магьрюм этме имканлыкъ бергенче, мен оьлмекни тангларман. 16 Эгер мен Сююнч Хабарны билдире бусам, мени макътанмагъа гьакъым ёкъ, неге тюгюл бу мени кютме герекли бир борчумдур. Адаршай эди магъа, эгер мен билдирмей эдим буса! 17 Эгер де шону мен оьзюм сайлагъан болгъан бусам, алапа алажакъ эдим. Эгер де сайламагъан бусам, шо магъа тапшурулгъан къуллукъ этивдюр. 18 Магъа нечик алапа тюшген экен? Сююнч Хабарны гьакъсыз билдирип болагъаным ва шо Сююнч Хабар береген ихтиярлар булан пайдаланмайгъаным.
19 Мен азатман ва биревге де къул тюгюлмен. Амма кёп адамланы Исаны янына тартмакъ учун, мен оланы барына да къул болуп къалдым. 20 Ягьудилени Исаны янына тартмакъ учун, олар булан мен оьзлер йимик болуп къалдым. Мусаны Къанунуна таби болагъанланы Исаны янына тартмакъ учун, олар булан Къанунгъа таби болагъан адам йимик болуп къалдым. (Тюзю, мен оьзюмню Къанунгъа таби болагъанлардан санамайман.) 21 Къанунну билмейген адамланы тапмакъ учун, Къанунну билмейгенлер булан мен оьзюмню Къанунну билмейген адам йимик тутдум (Месигьге таби болуп туруп, Аллагьны Къанунун биле бусам да). 22 Гючсюзлени Исаны янына тартмакъ учун, олар булан гючсюз болуп къалдым. Бирлерин сама Исагъа иман салдырайым деп, оланы барысына да ошап юрюдюм. 23 Бары да бу затланы мен Сююнч Хабар учун, ону яхшы затларында пайым болсун учун этемен.
24 Чабыв ярышларда кёплер ортакъчылыкъ этегенни, янгыз бири уьстюнлюк алагъанны сиз билесиз чи. Уьстюнлюкню савгъатын алмакъ учун, сиз де чабыгъыз. 25 Чабыв ярышларда ортакъчылыкъ этегенлер барысы да къаныгъывлу кюйде гьазирленелер. Олар шону заманлыкъ савгъатны алмакъ учун этелер. Биз буса даимлик савгъатны алмакъ учун къаст этебиз. 26 Бугъар гёре, мен де чабагъанда, алдында бир мурады бар гиши йимик чабаман. Урагъанда да, юмуругъум бошуна гетмес йимик ураман. 27 Мен къаркъарамны чыныкъдыраман ва ону биревлеге Сююнч Хабарны билдирип, оьзюм ярышлагъа къошулмай къалагъан кюй болмасын деп, оьзюмню ягьыма таби этемен.
10
Исрайылны тарихинден алынгъан масаллар
1 Бизин бары да ата-бабаларыбыз Аллагьны булутуну къорувуну тюбюнде болгъанны ва къоркъунчсуз кюйде денгизни къыркъып чыкъгъанны билгенигизни сюемен мен, къардашлар. 2 Мусаны якъчылары гьисапда олар бары да булутгъа ва денгизге «гёмюлген эди». 3 Оланы барысы да бир ругь азыгъын ашагъан 4 ва барысы да бир ругь сувун ичген. Олар оьзлени арты булан гелген бир ругь ташдан ичгенлер. Шо таш буса Месигь эди. 5 Аллагь оланы кёплеринден рази тюгюл эди, шо саялы олар дангылда къырылды.
6 Булар барысы да, ата-бабаларыбыз йимик биз де яманлыкъны сюймесин деп, бизге бир дарс болсун деп этилди. 7 Оланы бирлери йимик ялгъан аллагьлагъа сужда къылмагъыз. Оланы гьакъында Сыйлы Язывларда булай язылгъан: «Халкъ ашамакъ-ичмек учун олтурду ва кеп чекмек учун турду». 8 Оланы бирлери йимик пасат юрюмейик. Олар пасат юрюдю де – бир гюнню ичинде йигирма уьч минги къырылып къалды. 9 Бизге Месигьни сынап къарама ярамай, оланы бирлери Ону сынап къарагъан. Олар йыланлар тигип оьлгенлер. 10 Оланы бирлери кант этгенде йимик кант этмегиз. Оланы Азирейил малайик оьлтюрдю.
11 Бу бары да олар булан болгъан затлар уьлгю гьисапда болгъан ва бизге, ахыр заман ювукълашып гелегенде яшайгъанлагъа, буварыв йимик язылгъан болгъан. 12 Шогъар гёре аякъ уьстде къатты эретургъанбыз деп ойлаша бусагъыз, сакъ болугъуз, йыгъылып гетме боласыз! 13 Сиз гьали де гьар инсанны да башына гелегенинден башгъа сынавгъа къаршылашмагъансыз. Амма Аллагь аминдир. Сизин гючюгюзден артыкъ сынавгъа тарымагъа О изну бермес. О шо сынавдан оьтме ёл гёрсетер ва ондан оьтме гюч берер.
14 Шолайлыкъда, сююмлю къардашларым, ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этивден ари туругъуз. 15 Мен сизге бир англавлу адамлагъа йимик сёйлеймен. Мен айтагъан сёзлени гьакъында оьзюгюз ойлашып къарагъыз. 16 Раббибизни алдында экмек бёлюв адатны кюте туруп, Аллагьгъа шюкюр этеген аякъны ичгенде, биз Месигьни къанына пайчы болмайбызмы дагъы? Шо адатны кюте туруп, экмекни сындырып ашайгъанда, биз Месигьни къаркъарасына пайчы болмайбызмы дагъы? 17 Экмек бир, кёп болгъан биз де бир къаркъарабыз, неге тюгюл барыбыз да бир экмекни пайлап ашайбыз.
18 Исрайылны халкъына бир къарагъыз чы: Аллагьгъа къурбан этеген этни ашайгъанлар Огъар сужда къылывуна пайчы болмаймы дагъы? 19 Гьасили, мен не айтма сюемен? Ялгъан аллагьлагъа къурбан этеген этни маънасы бармы яда оьзю ялгъан аллагьланы маънасы бармы? 20 Ёкъ, озокъда! Тек имансызлар къурбан этегенде, олар ону Аллагьгъа этмей, жинлеге эте. Мен буса сизин жинлер булан ишигиз болгъанны сюймеймен! 21 Сиз бир вакътини ичинде Раббибизни аягъындан ва жинлени аягъындан ичип болмассыз чы! Шолай да бир вакътини ичинде Раббибизни тепсисинде ва жинлени тепсисинде олтуруп болмассыз чы! 22 Яда сиз Аллагьда гюнчюлюк уятма сюемисиз? Биз Ондан гючлюбюзмю дагъы?
Павел башгъаланы пайдасына айлана
23 «Не зат этмеге де ярай», амма бары да зат бизин учун пайдалы тюгюлдюр. «Не зат этмеге де ярай», амма бары да зат бизин къурашдырмас. 24 Гьар ким оьзюнюкине тюгюл, оьзгеге пайдалы болуп чыгъагъан затны гьайын этсин.
25 Базардан сатып алагъан этни, ахтигине чыгъа турмай, парахат кюйде ашагъыз. 26 Неге тюгюл де, «ер де, ону уьстюнде болагъан бары да зат да Раббибизникидир».
27 Эгер Исагъа иман салмагъан бирев сизин къонакълай чакъырса, сиз де бармагъа сюйсегиз, парахат кюйде алдыгъызгъа салгъан бары да затны ашагъыз. 28 Амма бирев сизге: «Бу ялгъан аллагьлагъа къурбан этилген эт», – десе, шону айтгъан гиши учун ва намус учун ашамагъыз. 29 Намус дегенде, сеникин тюгюл, башгъа адамны намусу учун деп айтмагъа сюемен. Неге дагъы биревню намусу мени эркинлигимни кемитме герек? 30 Эгер мен аш учун Аллагьгъа шюкюрлюк эте бусам, шо шюкюрлюк этеген ашым учун ким мени айыплама бола?
31 Шогъар гёре, ашай бусанг да, иче бусанг да яда башгъа бир ишни эте бусанг да, бары да этеген затынгны Аллагьны макътавлугъу учун эт. 32 Не ягьудилени, не ят халкъланы, неде Исагъа иман салгъанланы гюнагь иш этивюне себепчи болмагъыз. 33 Мен бары да халкъгъа ярама къарайман, оьзюмню пайдама тюгюл, кёплер къутгъарылсын деп, олагъа пайдагъа айланаман.
11
Жыйынгъа жыйылгъан заман булан байлавлу насигьатлар
1 Мен Месигьден уьлгю алагъанда йимик, сиз де менден уьлгю алыгъыз. 2 Гьар затда мени эсде сакълайгъаныгъыз ва мен уьйретген затланы мен айтгъан кюйде кютегенигиз учун сизге макътав этемен. 3 Сиз шу затны билип къалгъаныгъызны сюемен: Месигь – гьар эргишини башчысы, гьар эркек – къатыныны башчысы. Аллагь да – Месигьни башчысы. 4 Гьар-бир эргиши, эгер де о башы ябылгъан кюйде дуа эте буса яда Аллагьны атындан сёйлей буса, оьзюню Башчысын – Исаны – биябур этеген бола. 5 Башын ачгъан кюйде дуа этеген яда Аллагьны атындан сёйлейген къатынгиши де башын илыкъгъа салыр, шолай къатын чачлары юлюнген къатынгъа ошар. 6 Эгер къатынгиши башын япма сюймей буса, чачларын къыркъдырсын. Эгер къатынгиши чачларын къыркъдырмагъа яда юлютмеге уяла буса, башын япсын. 7 Эргиши башына бёрк гиймеге герек тюгюл. Неге тюгюл де, о Аллагьны келпети ва макътавлугъу, къатын буса эргишини макътавлугъу. 8 Неге тюгюл де, эргиши къатынгишиден тюгюл, къатынгиши эргишиден яратылгъан. 9 Эргиши къатынгиши учун тюгюл, къатынгиши эргиши учун яратылгъан. 10 Малайиклер билсин деп, муна шо саялы къатынгишилер, гьакимликни тюбюнде экенлигини белгиси гьисапда, явлукъ байлама тарыкъ.
11 Амма Раббибизни алдында къатынгиши эргишиден асылы бола, эргиши буса къатынгишиден асылы бола. 12 Къатынгиши эргишиден яратылгъаны йимик, эргиши де къатынгишиден тувгъан. Бары да затны буса Аллагь яратгъан. 13 Оьзюгюз ойлашып къарагъыз: къатынгишиге башы ачыкъ кююнде Аллагьгъа дуа этмеге къыйышамы? 14 Узун чачлар оьсдюрмек эргиши учун илыкълыкъ экенни сизге табиат оьзю де уьйретмейми? 15 Узун чачлар – къатынгиши учун буса безендиреген зат. Чачлар – огъар явлукъ йимик берилген зат. 16 Эгер бир-биревлер бу гьакъда эришмеге сюйсе, не бизин, не Исагъа иман салгъанланы оьзге жыйынларыны башгъа адаты ёкъну да айтып къоймагъа сюемен.
Экмек бёлюв адат булан байлавлу насигьат
17 Сизге бирдагъы насигьат бермеге сюемен. Жыйынларыгъыз учун мен сизин макътамагъа болмайман, оланы пайдасындан эсе заралы кёпдюр. 18 Биринчиси, сиз жыйылгъан заманда, арагъызда эришивлюклер болагъанын эшитдим, шогъар мен бир якъдан инанаман. 19 Сизин арагъыздан иманда мекенли токъташгъанларыгъыз белгили болсун учун, арагъызда башгъачалай ойлашагъанлар да болмагъа герек. 20 Шону булан бирге сиз Раббибизни алдында экмек бёлюв адатны кютме жыйылагъанда, сиз шону башгъа бир затгъа айландырасыз. 21 Сизин гьаригиз оьзюгюзню ашыгъызгъа гьайт этип гиришесиз. Муна шулай бири ач кюйде, бири эсирип гете. 22 Не эте, сизин ашап-ичип болар йимик оьзюгюзню уьюгюз ёкъму? Яда сиз Исагъа иман салгъанланы жыйынын гёрюп ярамаймысыз? Сиз пакъырланы тёбен этме сюемисиз? Не айтайым дагъы сизге? Макътама герекменми сизин? Ёкъ, о зат саялы макътамажакъман.
23 Мен сизге берген затны оьзю Раббибизден алдым. Оьзюне хыянатлыкъ этилген гече Раббибиз Иса экмекни де алып, 24 шюкюр этгенден сонг, ону бёлген ва: «Бу сизин учун къурбан этилеген Мени къаркъарамдыр. Муну Мени эсде сакъламакъ учун ашагъыз», – деген. 25 Ахшам ашдан сонг да О шолай этген ва къолуна аякъны алып: «Бу аякъ Аллагьны ва Ону халкъыны арасындагъы янгы разилешивню белгилейген Мени къанымдыр. Къачан ичсегиз де, Мени эсге алмакъ учун ичигиз», – деген. 26 Гьар гезик бу экмекни ашайгъанда ва гьар гезик бу чагъыр аякъны ичегенде, сиз Раббибиз къайтып гележек замангъа ерли Ону оьлмеклигине шагьатлыкъ этесиз.
27 Шогъар гёре, Раббибизни экмегин ашайгъан ва чагъыр аягъын ичеген адам шону лайыкъсыз бир кюйде этсе, Ону Къаркъарасына ва къанына къаршы гюнагь иш этген болур. 28 Экмекни ашагъынча ва чагъыр аякъдан ичгинче, инсан бир алдын оьзюн тергеп къарамагъа герек. 29 Неге тюгюл де, Раббибизни къаркъарасына агьамият бермейли ашайгъан-ичеген адам Раббибизни такъсырлавун ашайдыр-ичедир. 30 Шо себепден сизин арагъызда кюйсюзлер ва авруйгъанлар кёп, оьлегенлер де аз тюгюл. 31 Эгер биз оьз-оьзюбюзге дуван эте эдик буса, Раббибиз бизге шолай дуван этмес эди. 32 Амма Раббибиз бизге дуван эте туруп, О бизин тюз ёлгъа сала. Шо заман къыяматгюн башгъалар булан бирче бизге дуван этилмес.
33 Шолайлыкъда, къардашларым, Раббибизни алдында экмек бёлюв адатны кютме жыйылагъанда, бир-биригизден алдынлыкъ этмеге къарамагъыз. 34 Ач болгъаныгъыз бар буса, жыйынларыгъызда Раббибизни такъсырына тюшмес учун, уьюнде ашап гелсин. Къалгъан затланы буса мен сизин яныгъызгъа гелгенде, ёрукъгъа саларман.
12
Аллагьны Ругьуну савгъатлары
1 Гьали, къардашларым, гелигиз, ругь савгъатланы гьакъында сёйлейик. Шону да сиз англамай къалгъаныгъызны сюймеймен. 2 Билемисиз, сиз имансыз заманыгъызда оьзюгюзню терс ёл булан элтмеге къойдугъуз ва тилсиз ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этдигиз. 3 Аллагьны Ругьуну таъсиринден бирев де: «Исагъа налат болсун», – деп айтмас ва бирев де, Аллагьны Ругьундан таба тюгюл эсе: «Иса Раббибиздир», – деп айтма болмас.
4 Тюрлю-тюрлю савгъатлар бар, тек оланы Аллагьны биргине-бир Ругьу бере. 5 Къуллукъланы да тюрлю-тюрлю тайпалары бар, тек оланы биргине-бир Раббибиз тапшура. 6 Инсанларда да Аллагь тюрлю-тюрлю кюйде иш гёре, тек бары да инсанларда бары да затны биргине-бир Аллагь эте.
7 Гьар инсангъа Аллагьны Ругьуну тюрлю-тюрлю савгъатлары пайда учун бериле. 8 Аллагьны Ругьу бирине гьакъыллы сёзлени, башгъасына буса билимли сёзлени бере. 9 Бир башгъасына Аллагьны Ругьундан иман бере, бир башгъасына да аврувланы сав этмеге гюч бере. 10 Бирине муъжизатлар яратмагъа гюч, башгъасына Аллагьны атындан сёйлемеге савгъат, бирисине не зат Аллагьны Ругьундан амалгъа гелегенни, не зат буса гелмейгенни айырма бажарывлукъ, оьзгесине англашылмайгъан тиллерде сёйлемеге, бирдагъысына шо тиллени англатмагъа гьюнер бере. 11 Буланы барын да Аллагьны биргине-бир Ругьу эте ва гьар кимге сюйген кюйде пайлап бере.
Исагъа иман салгъанланы жыйыны – Месигьни къаркъарасы
12 Бизин гьар-бирибизни кёп санлары булангъы бир къаркъарабыз бар, бары да шо санлар бир къаркъараны къурашдыра. Месигь де шолайдыр. 13 Ягьуди яда ят бусакъ да, къуллар яда азат адамлар бусакъ да, бизин барыбызны да сувгъа чомуп, Аллагьгъа тапшурду. Шоллукъда, биз бир Ругьдан таба Месигьни къаркъарасы булан бирлешип къалдыкъ ва барыбыз да бир Ругьну къабул этдик.
14 Къаркъара буса бир сандан тюгюл, кёп санлардан къурашгъан. 15 Масала, бут: «Мен къол тюгюлмен, шо саялы да мен къаркъараныки де тюгюлмен», – деп айтса, шо да бут къаркъараны бир саны тюгюл деп саналмагъа себеп болмас. 16 Яда къулакъ: «Мен гёз тюгюлмен, шо саялы да къаркъараныки де тюгюлмен», – деп айтса, шо да къулакъ къаркъараны бир саны тюгюл деп саналмагъа себеп болмас. 17 Эгер де савлай къаркъара янгыз гёзден амалгъа гелген эди буса, о нечик эшитер эди? Эгер де савлай къаркъара къулакъ болуп къалгъан буса, о нечик ийис билер эди? 18 Амма гьакъыкъатда Аллагь къаркъарада гьар санны оьзю тийишли гёреген кюйде ерлешдирген. 19 Эгер бютюн къаркъарада биргине-бир сан тюгюл болмагъан эди буса, шо заман къаркъара оьзю нечик болур эди? 20 Гьакъыкъатда санлар кёп, оланы бирлешдиреген къаркъара буса бирдир.
21 Гёз къолгъа: «Сен магъа тарыкъ тюгюлсен!» – деп яда баш аякълагъа: «Сиз магъа тарыкъ тюгюлсюз!» – деп айтып болмас. 22 Терсине, къаркъараны гючсюз гёрюнеген санлары оьзгелеринден эсе хыйлы да артыкъ герекли болур. 23 Къаркъараны биз агьамиятлы тюгюл деп санайгъан санларына дагъы да кёп агьамият беребиз. Арив гёрюнмейген санларыбызны буса яхшы кюйде яшырабыз. 24-25 Арив гёрюнеген санларыбызны буса яшырмагъа тарыкъ тюгюл. Амма къаркъарада айрылыкъ болмай. Ону бары да санлары бир-бири булан байланып, бири бирини гьайын этсин учун, Аллагь къаркъараны аз агьамияты булангъы санларын кёп тергев берилеген кюйде этип ясагъан. 26 Бугъар гёре, эгер бир сан азап чеге буса, ону булан бирге оьзгелери де азап чеге. Бир сан гьюрметли болса, ондан къалгъан бары да санлар да сююне.
27 Сиз барыгъыз да бирче Месигьни къаркъарасысыз. Сизин гьаригиз ону санысыз. 28 Исагъа иман салгъанланы жыйынында Аллагь, биринчилей, элчилени белгилеген, экинчилей – пайхаммарланы, уьчюнчюлей – устазланы. Сонг оьзлеге гьайран аламатлар гёрсетмеге гюч берилгенлер геле. Сонг – аврувланы сав этегенлер. Сонг – оьзгелеге кёмек этегенлер, ёлбашчылыкъ этегенлер, англашылмайгъан тиллерде сёйлемеге гьюнери булангъылар. 29 Биз барыбыз да элчилербизми? Биз барыбыз да пайхаммарларбызмы? Барыбыз да устазларбызмы? Барыбыз да гьайран аламатлар гёрсетебизми? 30 Барыбыз да аврувланы сав этебизми? Барыбыз да англашылмайгъан тиллерде сёйлейбизми? Барыбыз да шо тиллеге англатыв берип билебизми? 31 Тек оьр савгъатлагъа багъып талпыныгъыз! Гьали мен сизге булардан да яхшы ёл гёрсетермен.
13
Сююв бары да савгъатлардан да артыкъ
1 Эгер мен инсанланы ва малайиклени тиллеринде сёйлеп, сюювюм ёкъ буса, зангырагъан ез къонгуравдан ва оькюреген къомуздан бир башгъалыгъым да ёкъдур. 2 Эгер мени Аллагьны атындан сёйлемеге савгъатым бар буса ва бары да сырланы биле бусам, гьар жура билимим ва тавланы йылышдырып болагъан иманым бар буса, амма сюювюм ёкъ буса, мен бир зат да тюгюлмендир. 3 Эгер мен бютюн малым-мюлкюмню садагъагъа уьлешип, къаркъарамны отгъа салып яллатмагъа берсем, амма сюювюм болмаса, ондан магъа бир асув да ёкъдур.
4 Сююв чыдамлы, сююв рагьмулу. Сююв гюллемес, макътанмас, оьктем болмас. 5 Сююв низамсызлыкъ тувдурмай, оьзюне хайыргъа айланмай, ачуву чыкъмай, о оьзюню хатирлерин санап айланмай. 6 Сююв яманлыкъгъа сююнмес, гьакъ гертиликге сююнер. 7 О бары затдан гече, бары затгъа инана, бары затгъа умут эте, бары затгъа чыдап тура.
8 Сююв бир заманда да битмес, амма Аллагьны атындан сёйлемеге берилген савгъат битер, англашылмайгъан тиллерде сёйлемеге берилген гьюнер ёкъ болур, билимлер арадан тайып, тарыкъсыз болур. 9 Бизин билимибиз камил тюгюл, Аллагьны атындан сёйлейгенибиз де камил тюгюл. 10 Камиллик гелгенде, камил тюгюл зат арадан таяжакъ. 11 Мен яш заманымда яш йимик сёйлей, яш йимик англай, яш йимик де ойлаша эдим. Оьсюп уллу болгъанда, яшлыгъымны къойдум. 12 Гьали биз бары да затны тунукъ гюзгюден йимик гёребиз, камиллик етишгенде буса, бетге-бет гёрюшежекбиз. Гьали мени билимим ярты, о заман буса мен, Аллагь да мени гьакъымда билегенде йимик, толу кюйде билежекмен.
13 Шолайлыкъда, уьч зат къала: иман, умут, сююв. Буланы да барындан да уллусу сююв.
14
Жыйындагъы низамны гьакъында
1 Сюювню ёлу булан юрюгюз. Аллагьны Ругьуну савгъатларын, айрокъда Аллагьны атындан сёйлемеге савгъатны алмагъа къасткъылыгъыз. 2 Англашылмайгъан тиллерде сёйлейген гиши адамлагъа тюгюл, Аллагьгъа сёйлер, неге тюгюл ону бирев де англамас. О Аллагьны Ругьуну къудраты булан сырлы затланы сёйлер. 3 Аллагьны атындан сёйлейген гиши буса адамлагъа насигьат бермек ва оланы рагьатландырмакъ, къурашдырмакъ учун сёйлер. 4 Англашылмайгъан тиллерде сёйлейген гиши оьзю-оьзюн къурашдырар, Аллагьны атындан сёйлейген гиши буса Исагъа иман салгъанланы къурашдырар. 5 Сиз барыгъыз да англашылмайгъан тиллерде сёйлегенигизни сюер эдим, амма Аллагьны атындан сёйлейгенигизни дагъы да артыкъ сюер эдим. Аллагьны атындан сёйлейген адам англашылмайгъан тиллерде сёйлейген адамдан артыкъ. Озокъда, англашылмайгъан тиллерде сёйлейген адамны сёзю англатылып, Исагъа иман салгъанланы къурашдырма кёмек этеген гезиклер болмагъандан сонг.
6 Энни, къардашларым, мен сизин яныгъызгъа да гелип, англашылмайгъан тилде сёйлемеге башласам, амма Аллагьдан гелеген англавну, уьйретивню, Аллагьны атындан сёйленеген сёзлени, билимни бермесем, ондан сизге не пайда болур? 7 Аваз чыгъарагъан жансыз затлар, масала, дюдюк яда къомуз да шолай. Эгер шолардан чыгъагъан аваз мекенли ачыкъ кюйде сес бермей буса, дюдюк согъуламы яда къомуз согъуламы, ону нечик билмеге болур? 8 Эгер зурнай белгисиз бир тавуш чыгъара буса, ябушувгъа ким гьазирленер? 9 Шону йимик, сиз бир англашылмайгъан тилде сёйлей бусагъыз, сиз айтагъан затланы нечик англар? Сиз бошуна, гьавагъа сёйлеген болурсуз! 10 Масала, дюньяда кёп тюрлю тиллер бар, амма оланы барысыны да шо тиллерде сёйлейгенлер учун маънасы бар. 11 Шо тил не зат англатагъанны мен билмей бусам, шо тилде сёйлейген гиши учун мен ят уьлкелимен, шо тилде сёйлейген адам да мени учун ят уьлкели. 12 Сиз Ругьну савгъатларына талпына болгъан сонг, Исагъа иман салгъанланы жыйынын къурашдырмакъ учун, шолагъа аявсуздан ес болма къарагъыз.
13 Шогъар гёре англашылмайгъан тиллерде сёйлейген адам оьзю сёйлейген затларын англатып болагъан да болсун деп дуа этмеге герек. 14 Эгер мен англашылмайгъан тилде дуа эте бусам, ругьум да дуа эте, амма гьакъылым ортакъчылыкъ этмей. 15 Шолай болгъанда, мен не этме герекмен? Бир ругьум булан дуа этежекмен, бир де гьакъылым булан дуа этежекмен. Бир ругьум булан йырлажакъман, бир де гьакъылым булан йырлажакъман. 16 Эгер янгыз ругьунг булан Аллагьгъа макътав эте бусанг, сен не сёйлейгенни билмейген бир адам сен этеген шюкюр дуангны артындан: «Амин, я Аллагь», – деп нечик айтсын? Сен айтагъан затны о англамай чы! 17 Сен Аллагьгъа яхшы шюкюр эте болма ярайсан, амма башгъа адам учун ондан бир пайда да ёкъ.
18 Англашылмайгъан тиллерде мен сизден барыгъыздан да кёп сёйлейгениме Аллагьгъа шюкюр этемен. 19 Амма иманлыланы жыйынында англашылмайгъан бир тилде он минг сёз сёйлемекден эсе, башгъаланы да уьйретмек учун, гьакъылым булан беш сёз сёйлемеге сюер эдим.
20 Къардашларым, гьакъылда яшлар йимик болуп къалмагъыз. Яманлыкъда яшлар йимик затны англап битмейген кюйде, амма гьакъылда гьакъылбалыкъ болгъан адамлар йимик болугъуз! 21 Мусаны Къанунунда Раббибиз булай айтды чы:
Бу халкъгъа Мен башгъа тиллер ва ят халкъланы авзу булан
сёйлежекмен, амма шо заманда да олар Магъа
тынгламажакълар.
22 Булайлыкъда, англашылмайгъан тиллерде сёйлемек Исагъа иман салгъанлар учун тюгюл, имансызлар учун бир белги. Аллагьны атындан сёйлемек буса имансызлар учун тюгюл, Исагъа иман салгъанлар учун бир белги. 23 Эгер Исагъа иман салгъанлар жыйылып, барысы да англашылмайгъан тиллерде сёйлемеге башласа ва шонда сизин яныгъызгъа шо тиллени англамайгъан яда имансыз адамлар гелсе, сиз гьакъылыгъызны тас этгенсиз деп айтмасмы? 24 Эгер сиз барыгъыз да Аллагьны атындан сёйлей бусагъыз ва сизин арагъызгъа не болуп турагъанны англамайгъан яда имансыз бир адам гелсе, сёйленеген бары да сёзлер ону гюнагьлы ва айыплы экенине тюшюндюрежек. 25 Шолайлыкъда, ону юрек сырлары ачылажакъ, о баш уруп Аллагьгъа сужда этежек ва: «Гертилей де, Аллагь сизин арагъызда!» – деп айтажакъ.
26 Шондан не натижа чыгъарма тюше, къардашларым? Сиз бирче жыйылгъанда, биригизники алгъыш йырыгъыз, башгъагъызныки насигьатыгъыз, биревнюки Аллагьдан гелеген англаву, биревнюки англашылмайгъан тиллердеги хабары, биревнюки шо хабарны англатыву болсун. Тек бары зат Исагъа иман салгъанланы жыйынын къурашдырмагъа тарыкъ. 27 Бирев англашылмайгъан тилде сёйлеме къарай буса, эки яда инг кёбю уьч адам гезик булан сёйлемеге, бириси буса сёйленеген затны англатмагъа герек. 28 Эгер арагъызда шо тилни англатып болагъан гиши ёкъ буса, сиз жыйылгъан заманда, англашылмайгъан тилде сёйлеме сюйген адам сёйлемей турсун, янгыз оьз-оьзю ва Аллагь булан сёйлесин.
29 Аллагьны атындан сёйлейгенлерден де эки яда уьч адам сёйлесин, къалгъанлары буса сёйлеген затлагъа тергев этсин. 30 Эгер де олтургъанланы арасындан кимге буса да биревге бирден Аллагьдан англав гелип къалса, шо заман биринчиси токътап къалсын. 31 Барын да не затгъа буса да бир затгъа уьйретмек ва барын да ругьландырмакъ учун, сиз барыгъыз да гезик булан Аллагьны атындан сёйлеме боларсыз. 32 Аллагьны атындан сёйлеме савгъаты булангъы адамлар шо савгъатына ёлбашчылыкъ этип бола. 33 Неге тюгюл де, Аллагь низамсызлыкъны тюгюл, парахатлыкъны Аллагьыдыр.
Исагъа иман салгъанланы бары да жыйынларында болагъаны йимик, 34 къатынлар сёйлемей турсунлар. Оланы сёйлемеге ихтияры ёкъ. Олар, Мусаны Къанунунда язылгъан кюйде, таби болма гереклер. 35 Эгер олар бир затны билмеге сюе буса, уьйлеринде эрлерине сорасынлар. Исагъа иман салгъанланы жыйынларында къатынлагъа сёйлемек айып.
36 Аллагьны каламы башлап, коринфлилер, сизден чыкъгъан яда о янгыз сизге етишип къалгъан деп ойлашамысыз? 37 Оьзюн пайхаммар яда оьзюнде Ругьну гючю бар деп гьисап этеген гьар адам къабул этип къойсун: мен сизге язагъан затларым Оьзю Раббибизни буйругъудур. 38 Эгер де къабул этмей буса, оьзю де къабул этилмес.
39 Булайлыкъда, къардашларым, Аллагьны атындан сёйлемеге талпыныгъыз, англашылмайгъан тиллерде сёйлемекни де гери урмагъыз. 40 Амма бары да затда низам болмагъа герек, бары да зат оьз еринде ва заманында болмагъа герек.
15
Иса Месигьни тириливю
1 Къардашларым, сизге мен билдирген, сиз оьзюн кюрчю гьисапда къабул этген Сююнч Хабарны бирдагъы керен эсигизге салмагъа сюемен. 2 Эгер мен сизге билдирген сёзлерден тайышмай турсагъыз, Сююнч Хабарны кёмеги булан къутгъарылмагъа болурсуз, ёгъесе сизин иманыгъыз негьакъдыр.
3 Оьзюм алгъан затны инг агьамиятлысын башлап мен сизге бердим: Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде, Месигь бизин гюнагьларыбыз учун оьлюп гетди. 4 О гёмюлдю, уьчюнчю гюн буса, Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде, тирилди. 5 Месигь Петерге, сонг Оьзюню он эки де якъчысына гёрюндю. 6 Мундан сонг бир вакътини ичинде О Оьзюню беш юзден де артыкъ якъчысына гёрюндю. Оланы кёплери бугюн де яшап туралар, бирлери буса гечингенлер. 7 Сонг О Якъубгъа ва бары да элчилерине гёрюндю. 8 Лап ахырда чакъсыз тувгъан бир яш йимик болгъан магъа да гёрюндю.
9 Мен элчилени инг гиччисимен ва элчи деген атгъа да лайыкълы тюгюлмен, неге тюгюл де мен Исагъа иман салгъанланы гьызарлап тургъан бир адам эдим. 10 Амма, Аллагьны яхшылыгъындан, мен сиз гёреген кюйдемен. О магъа этген яхшылыкъ негьакъ болмады. Мен элчилени барындан да кёп загьмат тёкдюм, гертисин айтсам чы, мен тюгюл, Аллагьны менде болгъан яхшылыгъы загьмат тёкдю. 11 Гьасили, мен этдимми, олар этдими – башгъа тюгюл, биз барыбыз да шолай билдиребиз, сиз де шо уьйретивюбюзге иман салдыгъыз.
12 Шолай буса, биз билдиреген кюйде, Месигь оьлюмден тирилген сонг, сизин арагъыздан бирлеригиз оьлюлер тирилмей деп нечик айтып боласыз дагъы? 13 Эгер оьлюлер тирилмей буса, Месигь де тирилмеген. 14 Эгер Месигь тирилмеген буса, биз этеген иш де бош, сизин иманыгъыз да бош зат. 15 Шолай болгъанда, биз Аллагьны гьакъында ялгъан сёйлейген болуп чыгъабыз, неге тюгюл де О Месигьни оьлюмден тирилтген деген хабарны билдиребиз. Эгер оьлюлени тирилмеклиги болмай буса, Аллагь Месигьни де тирилтмеге болмас эди. 16 Эгер оьлюлер тирилмей буса, Месигь де тирилмеген. 17 Эгер Месигь тирилмеген буса, сизин иманыгъыз да бош, гюнагьларыгъыз да гьали де гечилмеген. 18 Булай болгъанда, Месигьге иман салып оьлгенлер де даимге ёкъ болгъан. 19 Эгер биз янгыз бу яшав учун Месигьге умут эте бусакъ, бары да адамлардан инг насипсизлери биз болуп чыгъар эдик.
20 Амма Иса Месигь оьлюмден тирилди! Оьзю де оьлгенлени инг биринчиси болуп тирилди. 21 Оьлюм бу дюньягъа бир адамдан таба гелгени йимик, тирилив де бир башгъа адамдан таба гелген. 22 Адам булан ортакъчы болгъанлар бары да оьлегенде йимик, Месигь булан ортакъчы болгъанланы да бары да яшавгъа къайтарылажакъ. 23 Амма гьариси оьз гезиги булан болажакъ: башлап Месигь, О гелгенден сонг, Онуки болгъанлар тирилежеклер. 24 Сонг ахыр заман болажакъ. Месигь бары да ругь гьакимлени, башчыланы ва гючю булангъыланы ёкъ этгенде, гьакимлигин Атабыз Аллагьгъа тапшуражакъ! 25 Бары да душманларын аякъ тюбюне салып янчгъынча, О гьакимлик этмеге герек болажакъ. 26 Ёкъ этилежек ахырынчы душман оьлюмдюр. 27 Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда язылгъан кюйде, О «бары да затны аякъ тюбюне салажакъ». «Бары да затны» дейгенде, бары да затны Месигьге таби этген Аллагьдан башгъа бары да зат экени ачыкъ. 28 Бары да зат Огъар таби этилгенден сонг, Уланы да бары да затны Оьзюне таби этген Аллагьгъа таби болажакъ. Шондан сонг Аллагь бары да затгъа толу кюйде гьакимлик этежек.
29 Эгер де шо шолай болмагъан буса, неге инсанлар оьлгенлер саялы, сувгъа чомдуртуп, оьзлени Аллагьгъа тапшурта дагъы? Эгер де оьлгенлер тирилмей буса, олар саялы оьзлени шолай Аллагьгъа тапшуртма негер тарыкъдыр дагъы? 30 Биз не учун яшавубузну гьар сагьатда къоркъунчлукъгъа тарытабыз? 31 Мен гьар гюн оьлюмню алдында токътайман. Къардашларым, Раббибиз Иса Месигьни алдында сизин булан болагъан оьктемлигим булан ант этемен! 32 Мени мурадым инсанланыки йимик болгъан буса, мен Эфесдеги къыр жанлар булан ябушуп не эте эдим дагъы? Магъа ондан не пайда бар? Эгер де оьлгенлер тирилмей буса, «ашайыкъ-ичейик, тангала биз оьлебиз чи!»
33 Вёрегиз, алданып къалмагъыз: «Яман ёлдашлар инсанны терс ёлгъа салар». 34 Тийишли кюйде эсигизни табыгъыз ва гюнагь иш этмегиз. Мен муну сизин илыкъдырайым деп айтаман, неге тюгюл сизин бирлеригиз Аллагьны танымай.
Тирилегендеги къаркъараланы гьакъында
35 Амма биревлер: «Оьлюлер нечик тирилежек? Оланы къаркъаралары нечик болажакъ?» – деп сорай болмагъа ярай. 36 Шолай сорамакъ гьайгевлюкдюр! Гьар урлукъ чыкъмакъ учун, бир алдын оьлме герек! 37 Сиз чачагъан заманда, оьсюмлюкню оьзюн тюгюл, янгыз ону урлугъун, будайны яда башгъа бир оьсюмлюкню урлугъун чачасыз чы. 38 Аллагь шо урлукъгъа Оьзю сюйген кюйде къаркъара бере. О да гьар урлукъгъа оьзюню къаркъарасын бере.
39 Бары да къаркъаралар бир йимик болмай. Инсанланы къаркъарасы гьайванланыки йимик тюгюл, гьайванланы къаркъарасы къушланыки йимик тюгюл, къушланыки де балыкъланыки йимик тюгюл. 40 Кёкдеги къаркъаралар да бар, дюньядагъы къаркъаралар да бар. Кёкде болагъанларыны сан ягъы ва гёзеллиги башгъа, дюньяда болагъанларыныки де башгъа. 41 Гюнешни шавласыны гёзеллиги башгъа, айныки башгъа, юлдузланыки де башгъа. Шавла якъдан юлдуз да юлдуздан башгъа.
42-43 Оьлгенлени тириливю булан да тап шо кююнде бола: къаркъара чирийген гьалында гёмюле – янгыргъан гьалында тирилип къала; тёбен этилген гьалында гёмюле – макътавлу гьалында тирилип къала; гючсюз гьалында гёмюле – гючлю гьалында тирилип къала. 44 Табиатдагъы къаркъара болуп гёмюлер – ругь къаркъара болуп тирилер. Табиатдагъы къаркъара болгъан сонг, ругь къаркъара да бар. 45 Сыйлы Язывларда булай язылгъан: «Биринчи инсан болгъан Адам яшайгъан жан болду». Ахырынчы Адам буса яшав береген бир Ругь болду. 46 Амма башлап арагъа чыкъгъан ругь инсан тюгюл. Башлап арагъа чыкъгъан къаркъаралы инсан, сонг чыкъгъаны буса – ругь инсан. 47 Биринчи Адам ерден, демек топуракъдан, экинчи Адам буса кёклерден гелген. 48 Топуракъдан болгъан адам нечик буса, дюньядагъы болгъанлар да шолайдыр. Кёклерден болгъан Адам нечик буса, кёклердеги болгъанлар да шолай. 49 Биз топуракъдан болгъангъа нечик ошай бусакъ, кёклерден болгъан Адамгъа да шолай ошажакъбыз.
50 Сизге айтма сюегеним, къардашларым, ерде этден ва къандан болгъан къаркъаралар Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмес, шолай чирийген затлар чиримейгенлерини вариси болуп болмас. 51-52 Сизге бир сырны ачайым: биз барыбыз да оьлмежекбиз. Амма бирден, гёз юмуп, гёз ачгъынча, мюгьлетде ахырынчылай сюр чалагъанда, алышынажакъбыз. Сюр чалынажакъ ва оьлюлер чиримеген гьалында тирилежек, биз де алышынажакъбыз. 53 Неге тюгюл де, бютюн чирийген къаркъаралар чиримейген гьалгъа, оьлюмге тарылагъан къаркъаралар оьлюмсюз гьалгъа гирежек. 54 Чирийген ва оьлюмге тарылагъан къаркъаралар чиримейген ва оьлюмсюз гьалгъа гиргенде буса: «Оьлюмню уьстюнлюк ютуп къойду», – деп Сыйлы Язывларда язылгъан сёзлер гьакъ болуп чыгъажакъ!
55 Гьей оьлюм! Сени уьстюнлюгюнг къайда?
Гьей оьлюм! Сени жан ачытдырагъан огъунг къайда?
56 Жан ачытдырагъан гючню оьлюм гюнагьдан алгъан. Гючню буса гюнагь Къанундан алгъан. 57 Тек Аллагьгъа шюкюрлюк болсун! О бизге Раббибиз Иса Месигьден таба уьстюнлюкню берди.
58 Булайлыкъда, гьей сююмлю къардашларым, Раббибизни ёлунда къатты кюйде токътагъыз. Оьзюгюзню даим Раббибизге къуллукъ этивге толу кюйде багъышлагъыз, неге тюгюл сиз О учун тёкген къыйыныгъыз бошуна гетмежегин билесиз.
16
Ерусалимдеги иман къардашлагъа кёмек учун акъча жыйыв
1 Гьали Аллагьны халкъына кёмек учун акъча жыйывну гьакъында бир нече сёз айтайым. Исагъа иман салгъанланы Галатиядагъы жыйынларына мен буюргъан кюйде сиз де этерсиз. 2 Гьар-биригиз жуманы биринчи гюнюнде оьзюню къазанчына гёре артгъа акъча салсын. Мен гелген заманда жыйып айланмасын учун, шону оьзюню янында сакълап турсун. 3 Мен гелеген замангъа бир нече адамны айырыгъыз. Ерусалимдегилер билсин деп, мен шо адамлар кимлер экенни англатагъан кагъызлар язарман ва оланы жыйылгъан садагъа булан Ерусалимге йиберермен. 4 Эгер магъа да шонда бармагъа тийишли болса, олар булан мен де барарман.
Павелни хыяллары
5 Македониядан оьтгенде, мен сизин ягъыгъызгъа гележекмен, неге тюгюл де мен Македониядан оьтме къарайман. 6 Балики, яныгъызда бир нечакъы заман къалырман яда къышны чыгъарырман. Сонг барагъан ериме бармагъа сиз магъа кёмек этерсиз. 7 Мен гьали сизин яныгъызгъа ёл уьстюнде гелип гетмейим деп токъташгъанман. Шо оьтесиз аз замангъа гелмек болур эди. Аллагь буюрса, сизин булан бираз къолай заман турмагъа умут этемен. 8 Эфесде мен Пентикост байрамгъа ерли къалажакъман. 9 Неге тюгюл де, ишибизни этмек учун онда уллу имканлыкъ ачылгъан, амма магъа къаршы чыгъагъанлар да чы кёп.
10 Эгер Тимофей сизин яныгъызгъа гелсе, сизин арагъызда огъар парахат ва къоркъунчсуз болсун учун, тергев этигиз. Мени йимик, о да Раббибизни ишин кюте. 11 Бирев де ону тёбен гёрмесин. Сонг о мени яныма гелип болсун учун, ону эсенликде-аманлыкъда ёлгъа салыгъыз. Оьзге иман къардашларыбыз булан мен ону гелмеклигин къаравуллап тураман.
12 Иман къардашыбыз Аполлосгъа оьзге иман къардашларыбыз булан бирге сизин яныгъызгъа барсын деп мен бек тиледим. О гьали бармагъа сюймей эди, амма оьзюне онгайлы болгъан заманда гележек.
Ахыргъы насигьатлар
13 Сакъ болугъуз, иманыгъызда къатты кюйде туругъуз, тартынмагъыз ва гючлю болугъуз! 14 Этеген бары да затыгъызны сююв булан этигиз.
15-16 Стефанасны ва ону уьюндегилерин сиз таныйсыз. Олар Агьаяда башлап Исагъа иман салгъанны ва оьзлени Аллагьны халкъына къуллукъ этивге багъышлагъанны да сиз билесиз. Мен сиз оьзюгюз шолай адамлагъа ва Аллагьгъа къуллукъ этип загьмат тёгеген гьар-биревге таби болгъаныгъызны сюемен. 17 Мен Стефанасны, Фортунатны ва Агьайикни гелмеклигине сююнемен. Олар магъа сизин орнугъузну тута. 18 Олар мени де, сизин де ругьларыбызны гётерди. Булайлар, гертилей де, макътавгъа лайыкълы.
19 Исагъа иман салгъанланы Асиядагъы жыйынлары сизге саламлар йиберелер. Акила булан Прискила ва оланы уьюнде жыйылагъан иман къардашларыбыз сизге Раббибизни гьюрметинден йылы саламлар йибере. 20 Мундагъы бары да иман къардашларыбыздан да сизге саламлар бар. Бир-биригиз булан къардашлар йимик къысып къучакълашып саламлашыгъыз.
21 Мен, Павел, бу саламларымны сизге оьз къолум булан яздым.
22 Раббибизни сюймейгенлеге налатлар болсун. «Мараната!»
[114] 23 Раббибиз Исаны рагьмусу сизин булан болсун.
24 Мени сюювюм де Иса Месигь булан бирликде сизин булан болсун.
Коринфдегилеге язылгъан экинчи кагъыз
***
Павелни Коринфдеги жыйынгъа язгъан биринчи кагъызы ондагъы бары да масъалаланы чечмеге болмагъан. Шо кагъызны пайдалы таъсири болса да, жыйынны ортакъчыларына дагъы да кёп затны англатмагъа тарыкъ болгъан. Шо саялы да Павелге Коринфдегилеге экинчи кагъызын язмагъа тюшген. Кагъыздан гёрюнюп турагъаны йимик, ондагъылар Павелни савгъатына, ону элчилик абуруна бакъгъан якъда токъташып битмеген болгъан. Коринфде элчилербиз деп де айтып юрюйген адамлар арагъа чыгъып, оьзлени арив сёйлеп билегенлиги булан жыйынны бир-бир ортакъчыларын артына салмагъа бажаргъан. Жыйындагъылагъа буварыв эте туруп, Павел олагъа ялгъан элчилени макътанчыкъ сёйлевлери булан иштагьланмайлы, Исаны ва иманны гьакъында айтагъан бары да затны тергеп юрюмеге чакъырыв эте.
Коринфдегилер оьзюн англап битмегени саялы Павел нечик къыйнала болгъанын бу кагъыз ачыкъдан гёрсетип тура. Шо бир вакътини ичинде элчи жыйындагъыланы ортакъчылары биринчи кагъызында оьзлеге этилген бир-бир таклифлеге тынглагъанына да сююне. Коринфдегилеге оьзюню яшавлукъ сынавун мисалгъа алып сёйлей туруп, Павел гьар къайсы авур ишлени де яхшылыкъгъа айландырып къоймагъа болагъан Аллагьны рагьмусун оланы эсине сала.
1
Башлапгъы саламлар
1 Аллагь буюруп, Иса Месигьни элчиси болгъан мен Павелден ва иман къардашыбыз Тимофейден Исагъа иман салгъанланы Коринфдеги жыйынына ва Аллагьны Агьая вилаятдагъы бары да халкъына салам! 2 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Аллагь этген маслагьат
3 Раббибиз Иса Месигьни Аллагьына ва Атасына макътавлар болсун! Аллагь рагьмуну Атасыдыр ва маслагьатчыдыр. 4 Къайгъысы булангъылагъа биз маслагьат этип болсун деп, бары пашманлыкъларыбызда Аллагь бизге маслагьат эте. Аллагь бизге берген маслагьат этив булан биз олагъа да маслагьат этип болабыз. 5 Бизге, гертилей де, Месигь чекген азапларда нечакъы ортакъчылыкъ этмеге тюше буса, Аллагь да Месигьден таба шончакъы бизге маслагьат этип тура. 6 Яшавда биз къыйынлыкълар гёре бусакъ, шо сизге маслагьат этилсин учун ва сиз къутгъарылсын учун. Эгер Аллагь бизге маслагьат эте буса, шо да сизге маслагьат этмек учун, неге тюгюл де бизге башдан гечирме тюшеген къыйынлыкъланы сизге де чыдамлы кюйде башдан гечирмеге шо кёмек этежек. 7 Бизин сизге бакъгъан якъдагъы умутубуз буса бек: сизин булан бирче ортакъ азап чегивлерибизден къайры, ортакъ маслагьатыбыз да барны биз билебиз.
8 Къардашларым, Асияда бизин башыбыздан гетген къыйынлыкъланы сиз де билгенигизни сюебиз. Онда о даражада къыйын эди чи, биз гьатта сав къаларбыз деп де умут этмей эдик. 9 Бизге оьлюм дуван этилген йимик гёрюне эди. Амма шолай биз оьзюбюзге аркъа таяп болсун учун тюгюл, оьлюлени тирилтеген Аллагьгъа аркъа таяп болсун учун болду. 10-11 О эди бизин къоркъунчлу оьлюмден къутгъаргъан. Энниден сонг да къутгъаражакъ Одур! Аллагь бизин бирдагъы да къутгъаражакъ деп, Ону булан умутубузну байлайбыз, неге тюгюл де этеген дуаларыгъыз булан сиз де бизге кёмек этесиз. Шо заман бизин учун кёп санавда этилген дуалагъа жавап гьисапдагъы Аллагьны рагьмусу саялы кёплер Огъар шюкюр этежек.
Павелни хыялларындагъы алмашынывлар
12 Биз не зат булан оьктем болабыз? Айрокъда сизге бакъгъан якъда бу дюньяда оьзюбюзню Аллагьдан гелеген ачыкълыкъ ва гьакъ юреклик булан тутагъанлыкъда намусубуз бизге юк болуп токътай. Биз инсан гьакъылына тюгюл, Аллагьны рагьмусуна аркъа таяйбыз. 13-14 Биз сизге охуп англап болмас йимик бир зат да язмайбыз. Энни аз-маз англагъаныгъыз йимик, сиз бизин толу кюйде де англар деп умут этемен. Шо заман Раббибиз Исаны къайтып гележек гюнюнде биз сизин булан не даражада оьктем болажакъ бусакъ, сиз де шо даражада бизин булан оьктем болажакъсыз.
15 Муна шо саялы шогъар инанагъан гьалымда, сиз эки къабат пайда алсын деп, мен башлап сизин яныгъызгъа гелме токъташдым. 16 Македониягъа барагъан ёлумда сизин яныгъызгъа гелме къастым бар эди. Сонг, къайтывда, сиз мени Ягьудеягъа сапаргъа гьазирлеп болсун учун, яныгъызгъа гелме сюе эдим. 17 Мен шолай иш гёреген заманда, шону сай гьакъыллылыгъымдан этдимми дагъы? Яда мен хыялларымны бу дюньягъа хас болагъан кюйде бир вакътини ичинде «дюр, дюр» ва «тюгюл, тюгюл» деп айтагъанда йимик ойлашып къарайман деп эсигизге гелеми? 18 Амма Аллагь аминдир ва О – бир вакътини ичинде биз сизге «дюр» ва «тюгюл» деп бир заманда да айтмажагъыбызгъа шагьат. 19 Мен, Сила ва Тимофей сизин арагъызда билдирип тургъан Аллагьны Уланы Иса Месигьге бакъгъан якъда гьеч бир мекенсизлик ёкъ. Месигьде янгыз «дюр» деген зат бар. 20 Аллагь нече керен сёз берсе де, Оьзю Месигь – бары затгъа «дюр» деген жавап! Муна шо саялыгъа биз Месигьден таба Аллагьны макътавлугъу учун «Амин!» деп къычырабыз. 21 Бизин де, сизин де Месигь булан бирликде беклешдиреген О – Аллагь. Бизин танглагъан да О. 22 Биз Оьзюнюки экенни гёрсетмек учун, Аллагь бизин мюгьюрю булан белгиледи, юкчю гьисапда юреклерибизге Ругьун салды.
23 Мен Коринфге гьали болгъунча гелмегеним янгыз сизин къызгъанагъаным саялы. Шогъар шагьатлыкъгъа мен Аллагьны чакъыраман ва жаным булан ант этемен. 24 Биз сизин иманыгъызгъа башчылыкъ этип турмайбыз чы. Иманыгъызда сиз къатты кюйде токътагъаныгъызны биз билебиз. Янгыз къуванчыгъыз учун биз сизин булан бирче загьмат тёгебиз.
2
1 Шо саялы да мен сизин яныгъызгъа дагъы гелип, дерт гелтирип турмайым деп токъташдым. 2 Неге тюгюл де, эгер де мен сизге дерт гелтирсем, шо заман мен оьзюн пашман этген адамдан къайры, мени ким сююндюрежек? 3 Къайтып гелгенде, мени сююндюрме тарыкълар мени пашман этмесин деп, мен де о гьакъда яздым. Неге тюгюл де, мен сююнежек болсам, сиз де барыгъыз да сююнежегигизге инанаман. 4 О гьакъда мен сизге толу юрегимни салып, къайгъыдан, дертден толуп, гёзьяшларым агъыла туруп яздым. Сизин дертге салмакъ учун тюгюл, мени сизге бакъгъан якъдагъы сюювюмню зорлугъун сиз билсин деп яздым.
Гюнагьлыны гечив
5 Эгер де ким буса да бирев мени кепимни бузду буса да, о меникин тюгюл, аз-маз буса да (къопдуруп айтма чы сюймеймен!) сизин барыгъызны да кепин бузду. 6 Огъар чы о оьзю сизин кёплеригизден гёрген такъсыр да таманлыкъ этежек эди. 7 Гьали буса, о адам къайгъыгъа батып юрюмесин учун, ондан гечип къоюгъуз ва ону гёнгюн алыгъыз. 8 Ялбарып тилеймен сизге: огъар бакъгъан якъда сюювюгюзню гёрсетигиз. 9 Сиз бары да затларда тынглавлу болурмусуз – мен сизге шону сынап къарамакъ учун яздым. 10-11 Гьали сиз кимден гече бусагъыз, мен де шондан гечемен. Мен гечген затны чы (эгер де гертиден де магъа гечме зат бар буса), бизин Иблисге алдатма къоймасын учун, Месигьни алдында сизин хатиригизден гечдим. Иблисни мурадын буса биз яхшы билебиз.
Сююнч Хабарны уьст геливю учун Аллагьгъа шюкюрлюк этив
12 Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирмек учун, мен Троадагъа гелген заманда, магъа Раббибизни иши учун ёл ачылды. 13 Амма шонда иман къардашым Титни тапмагъаным саялы, юрегим рагьатлыкъ тапмады. Шогъар гёре, мен олар булан савболлашып, Македониягъа бармагъа деп ёлгъа тюшдюм.
14 Амма Аллагьыбызгъа шюкюрлюк болсун! О гьар заманда да бизин Месигь булан бирликде уьстюнлюкге багъып алып юрюй. Месигьни гьакъындагъы билимни Аллагь бизден таба бары да ерде арив ийисли зат йимик арагъа чыгъара. 15 Неге тюгюл де, къутгъарылывну ёлундагъыланы ва оьлюмню ёлундагъыланы арасында биз Аллагьыбызгъа Месигь къурбан этеген арив ийисли затгъа ошайбыз. 16 Оьлюмню ёлундагъылары учун биз оьлюмню ийисибиз, къутгъарылывну ёлундагъылары учун яшавну ийисибиз. Шолай болмагъа дагъы ким бажарып болур? 17 Бир кёплер йимик, биз Аллагьны каламын оьзюбюзню пайдабыз учун билдирип айланмайбыз чы. Биз Аллагь йиберген адамлар гьисапда, Месигь булан бирликде Ону алдында гьакъ герти затны сёйлейбиз.
3
Янгы разилешивню къуллукъчулары
1 Биз дагъы да оьзюбюзню оьзюбюз яхшы янындан танытмагъа сама къарамайбызмы? Бизин де, башгъаланы йимик – сизге болсун яда сизден болсун – ким экенибизни танытагъан кагъызлагъа къарагъан ерибиз бармы дагъы? 2 Сиз бизин юреклерибизде язылгъан, бютюн инсанлар таныйгъан ва охуйгъан кагъызыбызсыз! 3 Сиз Месигьни кагъызы экенигиз бары халкъгъа гёрюнюп тура, о кагъыз бизин къуллукъ этивюбюзню яхшылыгъындан язылгъан. Шакъы булан да тюгюл, герти Аллагьыбызны Ругьу булан. Ташгъа къазылып язылгъан Къанунну язывлары булан да тюгюл, адамланы юреклеринде язылгъан язывлар булан.
4 Шону биз Аллагьны алдында Месигьден таба инамлыкъ булан токъташдырмагъа болабыз. 5 Не буса да бир затны оьзюбюзнюки деп гьисаплап болагъаныбыз саялы да тюгюл, бизин не затгъа буса да бир затгъа бажарывлугъубуз бар саялы. Ёкъ, бизин бажарывлугъубуз Аллагьдандыр. 6 О бизин язылгъан Къанунгъа тюгюл, Ругьгъа асаслангъан янгы разилешивню къуллукъчулары болма бажарывлу этди. Язылгъан Къанун оьлтюрер, Аллагьны Ругьу буса яшав берер.
7-8 Сёзлери ташгъа къазылып язылгъан Къанун макътавлукъда берилген эди. Шо вакътиде исрайыллылар Мусаны нюрленген бетине къарап болмай эди. Мусаны бетини нюрленгени буса заманлыкъ зат эди. Оьлюм гелтиреген Къанунгъа гёре къуллукъ этив шолай макътавлукъгъа кюрчюленген буса, Аллагьны Ругьуна гёре къуллукъ этив дагъы да артыкъ макътавлу болмай болармы дагъы? 9 Эгер де такъсырлавгъа элтеген Мусаны Къанунуна къуллукъ этив макътавлукъ булан шавлаланып къалгъан буса, Аллагьны ягъындан къабул этивге элтеген къуллукъ этивню макътавлары нече керенлер артыкъ болар экен дагъы? 10 Шо заман макътав булан къуршалгъан зат гьалиги макътавлукъ булан тенглешдирилмеге бажарылмай. 11 Заманлыкъ макътав шолай уллу болгъан сонг, даимлик макътав нечик уллу болма герек!
12 Шолай умутубуз бар экенибиз саялы да, биз ачыкъдан ва тартынмай сёйлейбиз. 13 Сёнюп барагъан шо шавлагъа исрайыллылар къарамасын деп, бетин перде булан яшыргъан Муса йимик де тюгюлбюз. 14 Оланы гьакъылы да тунукълашгъан эди. Мусаны Къанунун охуйгъанда, шо перде гьалиге ерли де яшырылып тура. Шо пердени янгыз Месигьге бакъгъан якъдагъы имандан таба тайдырмагъа бола. 15 Бугюнге ерли де Мусаны Къануну охулагъанда, ягьудилени юреклери перде ябулгъанда йимик яшырылгъан. 16 Амма инсан Раббибизге бакъгъанда, шо перде тая. 17 Шо Раббибиз Ругьдур, Раббибизни Ругьу бар ерде эркинлик де бар! 18 Биз буса барыбыз да, бетлерибизни перде булан япмайлы, Раббибизни макътавлугъуну шавласын гюзгюде йимик гёребиз ва Оьзюне ошай туруп ва ярыкъ макътавлукъ булан бирден-бир шавлалана туруп тюрленебиз. Шону Раббибизни Ругьу эте.
4
Аллагьны чыны савутлардагъы хазнасы
1 Муна шо саялы биз, Аллагь Оьзюню рагьмулулугъундан оьзлеге шолай къуллукъну инанып тапшургъанлар, ругьдан тюшмейбиз. 2 Биз илыкълыгъы себепли болуп яшырылгъан бары да ишлени гери урабыз. Ялгъан айтмайбыз ва Аллагьны каламын къалплашдырмайбыз. Терсине, Аллагьны алдында биз гьакъ гертиликни билдиребиз. Бизин инсанлардан яшырылгъан гьеч затыбыз ёкъ. 3 Эгер биз билдиреген Сююнч Хабар яшырылгъан буса да, о оьлюмню ёлу булан барагъанлар учун яшырылгъан. 4 Бу дюньяны аллагьы болгъан иблис имансызланы гьакъылын тунукълашдыргъан. Шоллукъда, олар Аллагьны келпети болгъан макътавлу Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны шавласын гёрмеге болмайлар. 5 Биз оьзюбюзню гьакъыбызда тюгюл чю, Иса Месигьни Раббибиз экенни гьакъында ва Иса учун сизин къуллукъчуларыгъыз экенибизни гьакъында билдиребиз. 6 Неге тюгюл де: «Къарангылыкъдан ярыкъ берилме башлансын», – деген Аллагь бизин юреклерибизде ярыкъ берме башлады. Иса Месигьден таба О юреклерибизни Оьзюню макътавлугъуна тюшюнювню ярыгъы булан шавлаландырып къойду.
7 Амма биз, шо хазнагъа ес болгъанлар, янгыз чыны савутларбыз. Шо саялы да шо оьлчевсюз къудрат бизден тюгюл, Аллагьдан гелегени ачыкъ. 8 Бизге бары да якълардан гюч этелер, амма бизин янчып болмайлар. Биз бек бузукъ гьалдабыз, буса да умутсуз тюгюлбюз. 9 Бизин гьызарлайлар, амма Аллагь бизин ташламай. Биз сюрюнсек де, амма дагъылмайбыз. 10 Исаны яшаву къаркъарабызда ачыкъ кюйде гёрюнсюн учун, биз Ону оьлюмюн даим оьзюбюзню къаркъарабызда алып юрюйбюз. 11 Исаны яшаву да бизин оьлюмге тарылагъан къаркъараларыбызда оьзюн гёрсетсин учун, бизин, савланы, даим О учун оьлюмге тарыталар. 12 Бизде – оьлюм, сизде буса яшав гьаракат эте.
13 Амма Сыйлы Язывларда оьзюню гьакъында: «Мен иман салдым ва шо саялы да сёйлеме башладым», – деп язылгъан бир йимик иманыбыз болгъан сонг, биз иман салабыз ва шо саялы да сёйлейбиз. 14 Аллагь Раббибиз Исаны тургъузгъанны ва бизин де тургъузажакъны билебиз. Шо заман Аллагь бизин сизин булан Оьзюню алдына салажакъ. 15 Неге тюгюл де, бизин бары да къыйналывубуз сизин учун, Аллагьны рагьмусу кёп адамлагъа етишсин учун. Шо заман олар Аллагьгъа шюкюрлюк этежек, шону натижасында Ону макътавлугъу артажакъ.
16 Муна шо саялы биз ругьдан тюшмейбиз. Къаркъарабыз дёне буса да, ругьубуз гюн сайын янгыра. 17 Неге тюгюл де, бизин енгил, аз заманлыкъ къыйналывубуз бизге зор, даимлик, бизин къыйналывубуздан оьлчевсюз артыкъ макътавлукъну гелтире. 18 Биз гёрюнеген затлагъа тюгюл, гёрюнмейген затлагъа гёз къаратабыз, неге тюгюл де бары да гёрюнеген затлар – заманлыкъ затлар, гёрюнмейгенлери буса – даимлик затлар.
5
Кёклердеги даимлик къаркъарабыз
1 Биз шу затны билебиз: бизин дюньядагъы уьюбюз, демек къаркъарабыз бузулгъанда, кёклерде башгъа уьюбюз, демек даимлик къаркъарабыз болажакъ. Шо уьйню инсанлар къурмагъан, Аллагь къургъан. 2 Гьалиге буса биз аччы кюйде агь урабыз: кёклердеги шо даимлик къаркъарагъа къачан гирер экенбиз деп къаравуллап турабыз. 3 Онда гирген сонг, биз дагъы ялангъач болмажакъбыз. 4 Бу дюньядагъы къаркъарабыздан магьрюм къалма сюегенибиз учун тюгюл, оьлюмге тарылгъан затны даимлик яшав ютсун деп, кёклердеги къаркъараны алма сюегенибиз учун. 5 Аллагь бизин шону учун яратды. Оьзю берген ваъдасын кютежеклигине О бизге юкге Оьзюню Ругьун берди.
6 Шо саялы биз даим хошлубуз, дюньядагъы къаркъарабызда яшап турагъан чакъы, Раббибизден йыракъда экенибизни билебиз. 7 Дюньяда биз гёрегенибизге гёре тюгюл, иманыбызгъа гёре яшайбыз. 8 Шо саялы биз даим хошлубуз ва, къаркъараларыбыздан чыгъып, Раббибиз булан бирче даимлик уьюбюзде яшамакъны яхшы гёребиз. 9 Биз Ону булан бусакъ да яда дюньядагъы къаркъарабызда яшап тура бусакъ да, бары да затдан артыкъ Огъар ярама сюебиз. 10 Неге тюгюл де, бизге барыбызгъа да Месигьни алдында дуванда токътамагъа тюшежек. Шо заман гьариси бу дюньядагъы къаркъараны ичинде яшагъанда этген яхшы ва яман ишлери учун тийишлисин алажакъ.
Ярашывлукъну тапшуруву
11 Биз Раббибизден къоркъагъаныбыз саялы, гьакъ гертиликге инансын деп, инсанланы да мюкюр этме къарайбыз. Биз ким экенибиз Аллагьгъа белгили, шо сизге де белгилидир деп умут этемен. 12 Биз сизин алдыгъызда макътанмагъа къарамайбыз. Юрегини ичиндеги тюгюл, тышдан гёрюнеген затлары булан макътанмагъа къарайгъан бир тайпалагъа жавап берип болсун деп, сизге бизин булан макътанмагъа имканлыкъ беребиз. 13 Эгер гьакъылдан тайышгъан бусакъ – Аллагь учундур, сав гьакъыллы бусакъ – сизин учундур. 14 Бизге Месигьни сюювю ёлбашчылыкъ эте. Неге тюгюл де, бары да инсанлар учун бир Инсан оьлдю, шо саялы бары да инсанлар оьлдюлер деп токъташдырдыкъ. 15 Яшайгъанлар оьзлер саялы тюгюл, оьлген ва оьлюмден тирилген Месигь саялы яшасын учун, Месигь бары да инсанлар учун оьлдю.
16 Энни биз биревню де инсан оьлчевлерине гёре танымайбыз. Бир заманларда биз Месигьге де шо гёзден къарай эдик, гьали буса къарамайбыз. 17 Шо саялы ким Месигьге иман салгъан буса, о янгы яратывдур. Эсги затлар битди, бары да зат янгыртылды! 18 Булар барысы да Аллагьдан. Месигьден таба О бизин Оьзю булан ярашдырды ва шо ярашывлукъну тапшурувун бизге берди. 19 Мен айтагъаным, инсанланы гюнагьларын оьзлеге къаршы тутуп турмай, Аллагь Месигьден таба бары да инсанланы Оьзю булан ярашдырды. О бизге шо гьакъдагъы хабарны бары да ерде билдирме тапшурду. 20 Биз Месигьни вакиллерибиз ва бизден таба Аллагь инсанлагъа чакъырыв эте. Шогъар гёре биз сизге Месигьни атындан ялбарып тилейбиз: Аллагь булан ярашыгъыз. 21 Месигьден таба бизин къабул этмек учун, Аллагь гюнагь этмейген Месигьни бизин гюнагьларыбыз учун къурбан этди.
6
1 Биз, Аллагь булан бирликде чалышагъанлар, сизге тилейбиз: сизге савгъат гьисапда берилген Аллагьны зор яхшылыгъы негьакъ болуп къалмасын. 2 Аллагь Сыйлы Язывларда айтгъаны йимик:
Заманы гелгенде, Мен сени эшитдим ва къутгъарылывну
гюнюнде сагъа кёмек этдим.
Гьали заманы гелди, къутгъарылывну гюню етишди.
Павел башдан гечирген къыйынлыкълар
3 Бирев де бизин къуллукъ этивюбюзге бетлев этип болмасын учун, биз биревге де тогъаслар салмайбыз. 4-5 Терсине, биз оьзюбюзню бары да затда Аллагьны къуллукъчулары йимик гёрсетебиз. Къыйынлыкъланы, тарчыкълыкъны, балагьланы, токъалавланы, туснакъланы, башгётеривлени, загьматланы, юхусуз гечелени, ачлыкъны чыдамлы кюйде башдан гечиребиз. 6-7 Дагъы да таза юрек, англав, сабурлукъ, рагьму, Аллагьны Ругьу ва таза сююв, Аллагьны къудраты, гьакъ гертиликни сёзю булан гёрсетебиз. Биз онг къолубузгъа да, сол къолубузгъа да муъминликни савутун тутабыз. 8 Биз намусгъа ва намуссузлукъгъа, бугьтангъа ва рагьмулу макътавлукъгъа гьазирбиз. Бизин ялгъанчылар деп гьисаплайлар, биз буса гьакъ юреклилербиз. 9 Бизин белгисиз деп гьисаплайлар, биз буса белгилибиз. Бизин оьлегенлер деп гьисаплайлар, биз буса яшап турабыз! Бизин такъсырлайлар, амма оьлтюрюп болмайлар. 10 Бизин пашман этелер, биз буса гьар заман сююнебиз. Биз ярлыбыз, амма кёплени бай этебиз. Бизин бир затыбыз да ёкъ, амма бары да зат бизинки!
11 Гьей коринфлилер! Биз сизге бары да затны гьакъында ачыкъдан айтдыкъ. Сизин алдыгъызда юреклерибизни ачдыкъ. 12 Биз чи сизин шолай сюебиз, амма сиз бизге юреклеригизни ачмайсыз. 13 Мен сизге авлетлериме йимик айтаман: бизге гёре болугъуз, бизге юреклеригизни ачыгъыз!
Гьакъ Аллагьны ибадатханасы
14 Имансызлар булан бир арбагъа егилмегиз. Муъминликни яманлыкъ булан ортакъ ери болурму? Къарангылыкъны ярыкъ булан ортакъ ери болурму? 15 Месигьни де, иблисни де арасында разилешив болуп болурму? Иманлыны имансыз булан ортакъ ери бармы? 16 Аллагьны ибадатханасыны ялгъан аллагьлар булан ортакъ ери болурму? Биз гьакъ Аллагьны ибадатханасыбыз. Бизин гьакъыбызда Аллагь Сыйлы Язывларда айтгъаны йимик:
Мен олар булан болажакъман ва оланы арасында юрюжекмен.
Мен оланы Аллагьы болажакъман, олар да Мени халкъым
болажакъ.
17 Сыйлы Язывланы башгъа еринде:
Шогъар гёре оланы арасындан чыгъып тайыгъыз ва олардан
айрылыгъыз, – дей Раббибиз.
Мурдар затлагъа бирине де тиймегиз, Мен де сизин къабул
этежекмен.
18 Мен сизин Атагъыз болажакъман, сиз де Мени уланларым
ва къызларым болажакъсыз, – дей бары да затны Еси
болгъан Раббибиз.
7
1 Сююмлю къардашларым, Аллагь бизге шолай ваъдалар этген болгъан сонг, гелигиз, къаркъараларыбызны ва ругьубузну мурдар этеген бары да затдан тазалайыкъ, къоркъув булан оьзюбюзню Аллагьгъа тапшурайыкъ.
Павелни сююнчю
2 Бизге юреклеригизни ачыгъыз! Биз биревню де хатирин къалдырмадыкъ, биревге де яманлыкъ этмедик, биревден де оьзюбюз учун пайда ахтармадыкъ. 3 Мен муну сизин айыпламакъ учун айтмайман, тюгюл, яшай бусакъ да, оьле бусакъ да, сиз бизин юреклерибиздесиз деп айтгъан эдим чи мен сизге. 4 Мен сизге бек инанаман ва сизин булан оьктем боламан! Магъа таман чакъы маслагьат этилген. Бары балагьларыбыз бар туруп да мен къуванчлыкъдан толуман.
5 Македониягъа гелгенде, бизин гьеч рагьатлыгъыбыз болмады. Бизге бары да якъдан зулму этиле эди: айланада эришивлюклер, юрекде къоркъунчлар. 6 Амма Аллагь янчылгъанлагъа гьар заман маслагьат эте. Шо вакъти бизин яныбызгъа Титни гелмеклиги булан О бизге маслагьат этди. 7 Янгыз ону геливю булан тюгюл, сиз огъар маслагьат этгенлик булан да. О магъа сиз мени нечик сагъынагъаныгъызны, нечик бек къайгъыргъаныгъызны ва нечик къаст булан мени якълама белсенгенигизни хабарлады. Шо да мени бек сююндюрдю.
8 Мени кагъызым сизин къайгъыртды буса да, мен сизге шолай кагъыз язгъаныма гьёкюнчлюк этмеймен. Гьатта мен сизге язгъаныма гьёкюнген эдим, неге тюгюл мени кагъызларым сизин ончакъы узакъ заман къайгъыртмагъан эди. 9 Амма гьали мен сююнемен. Сиз къайгъыргъаныгъыз саялы тюгюл, къайгъыргъанлыгъыгъыз товба этивге гелтиргенге сююнемен. Шо къайгъы Аллагьдан гелди, шо саялы биз сизге бир зарал да гелтирмегенбиз! 10 Аллагьдан гелген къайгъырыв товба этивге гелтире, о да оьз гезигинде къутгъарылывгъа себеп бола ва гьёкюнчлюкге гьеч ер къоймай. Бу дюньяны къайгъырыву буса оьлюмге элте. 11 Аллагьдан гелген шо къайгъырыв не этгенге къарагъыз гьали! Нечакъы къасткъылыв, нечакъы геч деп тилевлер! Нечакъы къазапланыв, талчыкълар, ёлукъма гьасиретлик, айыплыны такъсыргъа тартма нечик къайнар гьасиретлик! Бу ишде айыплы тюгюл экенигизни сиз толу кюйде аян этдигиз. 12 Мен сизге шо кагъызны язгъан бусам да, яман иш этген гиши учун яда оьзюне яманлыкъ этилген гиши учун язмагъан эдим. Сиз бизин гьайыбызны этегенигизни Аллагьны алдында англагъаныгъызны сюе эдим. 13 Шо бизге маслагьат болду!
Тек шо маслагьат булан да битип къалмай. Титни къуванчына биз кёп керенлер артыкъ сююндюк! Сиз барыгъыз да ону юрегине рагьатлыкъ салдыгъыз чы дагъы. 14 Ону булангъы лакъырыбызда мен сизин макътадым ва шогъар бир де уялмайман. Биз сизин макътай туруп Титге айтгъан бары да затлар герти болуп чыкъды, шону булан бирге биз сизин гьакъыгъызда айтгъан бары да зат да. 15 Гьали буса Тит оьзюне сиз тынглайгъан кююгюзню, нечик сиз оьзюн къоркъа, къартыллай туруп къабул этгенигизни эсге алагъанда, о гьакъ юрекден сизин яныгъызгъа багъып талпына. 16 Сизге аркъа таяма болагъаныма мен де сююнемен!
8
Исагъа иман салгъанланы чомартлыгъы
1 Къардашларым, Исагъа иман салгъанланы Македониядагъы жыйынларына Аллагь нечик рагьму этгенни де сизге айтмагъа сюемен. 2 Оьзлер къатты сынавлагъа тюшюп тура буса да, кёп тарчыкълыгъына да къарамайлы, оланы уллу къуванчы дазусуз чомартлыгъында ачыкъ болду. 3 Олар болагъан чакъы бары да затын ва болагъанындан да артыкъны бергенине мен оьзюм шагьатлыкъ этемен. Оьзлер кёп сююп берди. 4 Оьзлеге Аллагьны халкъына къуллукъ этме рагьму болсун деп, олар бизге ялбарып тилей эдилер. 5 Олар шолай иш этер деп биз бир де къаравулламай эдик. Олар инг башлап оьзлени Раббибизге, сонг буса, Аллагьны сюйгенине гёре, бизге багъышлады. 6 Шогъар гёре биз Титге бу рагьмулу ишни башлагъаны йимик, сизин арагъызда да ахырына етишдирсин деп тиледик. 7 Сизде бары да зат артыкълыгъы булан бар: иманыгъыз, сёзге усталыгъыгъыз, билимигиз, къастыгъыз, бизге бакъгъан якъдагъы сюювюгюз. Шолай болгъан сонг, сиз бу рагьмулу ишде де чомарт чыгъажакъсыз.
8 Мен сизге буйрукъ этмеймен, амма башгъалар этегенде йимик, адамлагъа бакъгъан сюювюгюзде сиз гьакъ юрекден чалышгъаныгъызны сюемен. 9 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусун сиз билесиз. О бай эди, амма Оьзюню ярлылыгъы саялы сиз бай болсун деп, О бизин учун ярлы болду.
10 Бу ишде сизге этеген таклифим шудур: гетген йыл сиз янгыз берме сюегенликде биринчи болуп къалмадыгъыз, гьакъыкъатда бергенликде де биринчи болуп чыкъдыгъыз. 11 Гьали буса бу ишни хыялларыгъызда болгъан гьазирлик булан ва сизге имканлыкъларыгъыз береген даражада тамамлагъыз. 12 Эгер де сизин шолай гьазирлигигиз бар буса, Аллагьны ягъындан шо сизде ёкъ затгъа асасланып тюгюл, бар затгъа асасланып къабул этиле.
13 Мунда лакъыр, сизге авурлукъ да салып, мен биревлеге енгиллик этме сюегенлигимни гьакъында тюгюл, тенгликни гьакъында юрюле. 14 Гьалиги заманда сизин барлыгъыгъыз оланы тарчыкълыгъыны алдын алар, оьз вакътисинде оланы барлыгъы да сизин тарчыкълыгъыгъызны алдын алар. Муна шо заман тенглик болур. 15 Сыйлы Язывларда айтылгъаны йимик:
Кёпню жыягъанны артыкъ заты болмагъан, азны жыягъанны да
етишмейген заты болмагъан.
Титге ва ону ёлдашларына берилген тапшурув
16 Магъа йимик, Титге де сизин гьайыгъызны этмекни юрегине салгъаны учун, мен Аллагьгъа шюкюр этемен. 17 Тит сизин яныгъызгъа бизин тилевюбюзню янгыз сююнч булан къабул этгени саялы тюгюл, гёнгюллю кюйде ва оьзю сююп бара. 18 Ону булан бирге бирдагъы иман къардашыбызны да йиберебиз. Сююнч Хабарны билдиривде ону ишине Исагъа иман салгъанланы бары да жыйынлары яхшы къыймат берелер. 19 Ондан къайры да, бизин булан бармагъа ва садагъа акъчаланы етишдирмеге ону Исагъа иман салгъанланы жыйынлары сайлагъан. Шо къуллукъ этив Раббибизге макътавлукъ гелтире ва бизин кёмек этмеге гьазирлигибизни гёрсете. 20 Тюшген садагъа акъчаланы пайлайгъаныбыз саялы, бизин айыпламагъа гьеч багьана табып болмасны къастын этебиз. 21 Янгыз Раббибизни алдында тюгюл, инсанланы алдында да адилли иш гёрсетилсин деп гьаракат этебиз.
22 Сизин яныгъызгъа бирдагъы иман къардашыбызны йиберебиз. Биз ону къаст этегенине (о заманда да гьар тюрлю гьалларда) нече керенлер де мюкюр болгъан эдик. Гьали о дагъы да артыкъ къаст эте, неге тюгюл де о сизге бек инана. 23 Титни айтсакъ, о сизин арагъызда мени иш ёлдашым ва къурдашым. Бизин оьзге иман къардашларыбыз да – Исагъа иман салгъанланы Месигьни макътавлугъун гелтиреген жыйынларыны вакиллери. 24 Исагъа иман салгъанланы жыйынларына сизин булан оьктем болмагъа гьакъыбыз барны гёрсетмек учун, олагъа сюювюгюзню гёрсетигиз.
9
1 Аллагьны халкъына этилеген кёмекни гьакъында сизге язмагъа гьажатлыкъ ёкъдур. 2 Кёмек этме сиз гьазир экенни мен билемен ва македониялыланы янында сизин булан макътанма да макътанаман. Агьаядагъылар шолай кёмек этмеге гетген йылокъ гьазир болгъанны ва сизин гьаракатыгъыз оланы да иш гёрмеге борчлу этгенни айтдым. 3 Биз сизин макътагъаныбыз бошуна гетмесин учун ва сиз гьакъыкъатда, мен айтгъан кюйде, кёмек этмеге гьазир болсун учун, яныгъызгъа иман къардашларыбызны йибердик. 4 Ёгъесе, эгер де македониялылардан ким буса да бирев бизин булан гелип, сизин гьазир тюгюл кюйде тапса, бизге илыкъма тюшер (сизин чи айтма да айтмайман), неге тюгюл де биз сизге инана эдик. 5 Мен иман къардашларыбызгъа, эртерек сизин яныгъызгъа гелип, сиз онгаргъан савгъатны алданокъ онгарсын деп тилеме токъташдым. Шо заман о макюр ёл булан тюгюл, гертиден де гёнгюллю кюйде этилген болажакъ.
«Кёп чачгъан кёп де алар»
6 Унутмагъыз: аз чачгъан аз алар, кёп чачгъан кёп де алар. 7 Гьар ким оьзюню юрегине гёре берсин, тек кантсыз ва гюч этивсюз. «Аллагь сююне туруп берегенни сюе чи». 8 Оьзюню дазусуз даражадагъы яхшылыгъы булан Аллагь сизге гьар заман бары да тарыкълы затны бермеге бола ва гьар яхшы иш учун мол имканлыгъыгъыз болажакъ. 9 Сыйлы Язывларда айтгъаны йимик:
О ярлылагъа чомарт кюйде уьлеше, ону зувап ишлери гьар даим
де давам этилежек.
10 Чачывчугъа чачма урлукъ береген, инсанлагъа ашама аш береген Аллагь сизин де байлыгъыгъызны кёп этер ва сизин зувап ишлеригизни тюшюмюн артдырар. 11 Гьар-бир онгайлыкъ тюшгенде, чомартлыгъыгъызны гёрсетмек учун, сиз де бары якъдан бай болажакъсыз ва кёплер бизден алгъан савгъатлары учун Аллагьгъа шюкюрлюк этежеклер.
12 Сизин ишигиз Аллагьны тарчыкълыкъдагъы халкъына кёмек эте ва Аллагьгъа бакъгъан якъдагъы шюкюрлюкню артдыра! 13 Гьакъ юрекден этеген къуллугъугъуз Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабаргъа тынглайгъаныгъызны гёрсете. Олар булангъы ва бары да къалгъанлар булангъы сизин ортакъ чомартлыгъыгъыз учун Аллагь макътавгъа тарылажакъ. 14 Аллагьны сизге этген рагьмусу саялы олар сизин учун зор сююв булан дуа этежеклер. 15 Сёз булан айтма бажарылмайгъан даражадагъы савгъаты учун Аллагьгъа шюкюрлер болсун!
10
Павел оьзюню къуллукъ этивюн якълай
1 Мен, сизин булан болгъанда, тартынагъан ва сизден арекде болгъанда, тартынмайгъан Павел, Месигьникидей рагьму ва йымышакълыкъ булан сизге ялбараман. 2 Тилеймен сизден: мен гелгенде, сизин бирлеригизге бакъгъан якъда мени бек къатты болма борчлу этмегиз. Шо бирлеригиз биз бу дюньягъа хас болгъан кюйде иш гёре деп гьисаплайлар. 3 Биз бу дюньяда яшайбыз, амма бу дюньядагъы адамлар йимик дав этмейбиз. 4-5 Биз бу дюньяны савуту булан тюгюл, Аллагьны къудратлы савуту булан дав этебиз. Шо савутну бекликлени де дагъытмагъа гючю бар. Биз Аллагьгъа тюшюнювге къаршы гётерилген гьакъылны гьиллачылыгъын ва уллу юреклиликни дагъытабыз. Месигьге таби этмек учун, биз гьар пикруну есир этип алабыз. 6 Исагъа бакъгъан якъдагъы сизин тынглавлулугъуз толу болгъанда, гьар-бир тынглавсузлукъну такъсырламакъ учун, биз гьазир болуп турарбыз.
7 Сиз гьар-бир затны янгыз тыш янын гёз алгъа тутуп къарар чыгъарасыз. Эгер ким буса да бирев оьзю Месигьники экенине инана буса, биз де оьзюнден бир де кем болмагъан кюйде Месигьники экенибизни гьакъында ойлашып къарасын. 8 Эгер де магъа гьакимлигибиз булан бираз макътанып йибермеге тюшсе де, мен бирдокъда илыкъмайман. Неге тюгюл де, бизге шо гьакимликни Раббибиз берген – сизин бузмакъ учунгъу тюгюл, беклешдирмек учунгъу гьакимликни. 9 Кагъызларым булан мен сизин къоркъутмагъа къарай деп ойлашмасын мени гьакъымда. 10 Бир-биревлер: «Ону кагъызлары гючлю, бетге-бет ёлукъгъанда, гючсюз гёрюне, сёйлейген сёзлерини таъсири де аз», – деп сёйлейлер. 11 Шолай айтагъанлар билип къойсунлар: кагъызларыбызда нечик бусакъ, яныгъызгъа гелгенде, амалларыбызда да шолай болажакъбыз.
12 Неге тюгюл де, биз оьзлени гёрсетип айланагъанлагъа ошама яда оьзюбюзню олар булан тенглешдирме болмайбыз. Олар оьзлеге оьзлени оьлчевлери булан янаша туруп ва оьзлени оьзлер булан тенглешдире туруп, англавсуз болуп чыгъа. 13 Биз буса тийишсиз даражада тюгюл, тийишли даражада макътанажакъбыз. Шо даража – Аллагьны бизге тапшургъан ишлерини дазулары. Шо дазуланы ичине сизин арагъызда этген ишлерибиз де гире. 14 Биз сизин яныгъызгъа гелгенде, оьзюбюзге гёрсетилген дазулардан чыкъмайбыз. Биз буса сизин яныгъызгъа Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабар булан биринчилей гелгенбиз! 15 Биз дазуларыбыздан тышда башгъалар этген иш булан макътанмайбыз. Амма биз сизин иманыгъыз артар деп ва Аллагь бизге гёрсетген дазуларда арагъызда дагъы да уллу ишлени яшавгъа чыгъарып боларбыз деп умут этебиз.
16 Шо заман биз Сююнч Хабарны билдирмек учун, башгъа вилаятларда иш гёрежекбиз. Шоллукъда, биз оьзгелер оьзлени дазуларыны ичинде этген ишлери булан макътанмажакъбыз. 17 Сыйлы Язывларда: «Ким макътанма сюе буса, Раббибизни этгени булан макътансын!» – деп язылгъан. 18 Неге тюгюл де, оьз-оьзюн макътайгъан адам тюгюл, оьзюн Раббибиз макътайгъан адам разилик алыр.
11
Павел ва ялгъан элчилер
1 Сиз мени бираз гьайгевлюгюме сабурлукъ этме гьазирсиз ва биразгъа чыдарсыз деп умут этемен. 2 Мен сизге гюнчюлюк этемен, бу гюнчюлюгюм де Аллагьдан. Эргиши тиймеген таза къыздай турсун деп, мен сизин Месигьге ваъда этдим. 3 Амма гьиллачы йылан Гьаваны алдатгъанда йимик, Месигьге гьакъ юрегигизден ва таза кюйде багъышланмакълыгъыгъыздан гьакъылыгъыз тайышар деп къоркъаман. 4 Эгер де ким буса да бирев гелип, биз оьзюню гьакъында билдирмеген оьзге Исаны гьакъында, сиз къабул этмеген оьзге Ругьну гьакъында, сизге етишмеген оьзге хабарны гьакъында билдире буса, сиз шоланы къабул этме разисиз. 5 Мени шо «уллу элчилерден» кем ерим бардыр деп ойлашмайман. 6 Балики, мен сёйлемеге уста тюгюл бусам да ярай, амма мени билимим бар. Шону да биз сизге бары да затда тасдыкъ этип гёрсетдик.
7 Балики де, мени гюнагьым, сизин оьр этмек учун, оьзюмню тёбен салгъанымдадыр ва сизге Аллагьны Сююнч Хабарын гьакъсыз билдиргенимдедир? 8 Мен Исагъа иман салгъанланы башгъа жыйынларын талай эдим, демек, сизге къуллукъ этмек учун, олардан акъчалар ала эдим. 9 Сизин яныгъызда болуп, магъа гьеч зат тарыкълы болгъанда, мен сизин биригизге де ончакъы авур намус салмадым. Магъа тарыкълы гьар зат булан Македониядагъы иман къардашларыбыз кёмек этди. Мен бир затда да сизге намус салмагъа къарамадым ва энниден сонг да шолай этежекмен. 10 Шону булан болагъан оьктемлигимни де – менде яшайгъан Месигьни гьакъ гертилиги булан инандырып айтаман – сав Агьаяда бирев де чыгъарып алмажакъ! 11 Неге? Неге тюгюл де, мен сизин сюймейменми дагъы? Мен сизин нечик сюегенни Аллагь Оьзю биле!
12 Мен энниден сонг да гьали болгъунча этгенимни этип туражакъман. Тап бизин йимик Аллагьны ишин этебиз деп макътанма багьана излеп айланагъан адамлагъа мен шо багьананы тапма къоймасман. 13 Шо адамлар – ялгъан элчилер, олар оьзлени амалларында ялгъанчылар. Олар Месигьни элчилери болуп гёрюнме къарай. 14 Шо онча тамаша иш де тюгюл! Неге тюгюл де, иблис оьзю нюрню малайиги болуп гёрюнмеге айлана. 15 Олай болгъанда, иблисни къуллукъчулары муъминликни къуллукъчулары болуп гёрюнмеге айланагъанына тамашалыкъ этмеге де тюшмей. Ахырда чы олар этген амалларына гёре тийишлисин алажакълар.
Павелни азап чегивю
16 Мен бирдагъы да такрарлама сюемен: мени бир гьайгев деп гьисап этмегиз! Амма шолай эте болгъан сонг, шо мен гьайгевге бирдагъы керен де макътанмагъа изну беригиз. 17 Бу макътанывну, озокъда, Раббибиз сюймей. Бу макътанывгъа байлавлу болуп, мен гьайгев йимик сёйлежекмен. 18 Бу дюньяны адамлары этегенде йимик, кёплер макътанма ярай деп гьисаплай болгъан сонг, мен де макътанып къарайым. 19 Шолай сиз, оьзюгюзню гьакъыллы деп гьисаплайгъанлар, гьайгевлеге де кёп сююп тынглайсыз чы! 20 Сиз оьзюгюзню къуллагъа айландырагъанлагъа, оьзюгюз булан пайдаланагъанлагъа, сизин къувуп айланагъанлагъа, сизден оьзлени оьр салагъанлагъа ва яякъларыгъызны къыздырагъанлагъа чыдап турасыз. 21 Нечакъы илыкъсам да айтып къояйым: бу ерде биз, гёрюнюп турагъаны йимик, гючсюз болуп чыкъдыкъ!
Амма башгъалар тартынмайлы макътанагъан зат булан мен де тартынмайлы макътанмагъа боламан (шону да мен гьайгевлюгюмден сёйлеймен). 22 Олар ягьудилерми? Мен де дюрмен! Олар исрайыллылармы? Мен де дюрмен! Олар Ибрагьимни наслуларымы? Мен де дюрмен! 23 Олар Месигьни къуллукъчуларымы? Мен Месигьге олардан эсе артыкъ къуллукъ этемен (шолай айтмакъ авлиялыкъ буса да)! Мен артыкъ къыйын тёкгенмен, мен туснакъларда артыкъ болгъанман, мени артыкъ яман токъалагъан, мен кёп керенлер оьлю гьалында болгъанман. 24 Ягьудилер магъа беш гезик отуз тогъузар керен къамучу булан урдулар. 25 Уьч керен мени таякълар булан тюйдюлер. Бир керен таш урушгъа тутдулар. Мен уьч керен гемени дагъытылывуна тюшдюм. Бир керен сав гече ва сав гюн денгизде къалдым. 26 Мен даим юрюшде турдум. Сув балагьны, къачакъланы, оьз халкъымны, ят халкъланы ва ялгъан къардашларымны себебинден къоркъунчлукъгъа тарыдым. Мен шагьарда, дангылда ва денгизде къоркъунчлу гьаллагъа тюшдюм. 27 Мен гьалсыз болгъунча ишлеп ва загьмат тёгюп турдум. Нечесе керенлер юхусуз къалдым. Мен ач къалдым, сувсабымдан янып турдум, кёп керенлер рызкъысыз турдум. Исси гийинме имканлыгъым болмай, сувукълукъ не экенни билдим. 28 Булардан къайры да, Исагъа иман салгъанланы бары да жыйынларыны гьар гюнлюк къайгъысы магъа яллыкъ бермей. 29 Биревлер гючсюз бола, мен гючсюз болмайманмы дагъы? Биревлер гюнагь ёлуна тюше буса, мен де къазапланмай боламанмы дагъы?
30 Эгер магъа макътанмагъа тюшсе, гючсюзлюгюмню гёрсетеген затлар булан макътанажакъман. 31 Раббибиз Исаны Атасы болгъан Аллагь мен ялгъан айтмайгъанны биле. Огъар гьар даим макътавлар болсун! 32 Шамда Арета пачаны гьакими, мени шагьардан чыгъып гетме къоймай, тутуп туснакъ этсин деп, шагьарны къуршавгъа алмагъа буйрукъ берген эди. 33 Амма мени барудагъы терезеден таба четен булан тюпге тюшюрдюлер, мен де муна шолай къутулдум!
12
Гьайран гёрюнюшлер ва вагьийлер
1 Макътанма тюшюп къала, шондан бир пайда да ёкъ буса да. Раббибизден гелеген гьайран гёрюнюшлени ва вагьийлени гьакъында айтайым. 2 Исагъа иман салагъан бир адамны таныйман. Он дёрт йыл алда о уьчюнчю кёкге гётерилген эди. О къаркъарасындамы эди яда къаркъарасындан тышдамы эди, мен билмеймен, Аллагь буса биле. 3 Шо адам къаркъарасындамы яда къаркъарасындан тышдамы, билмеймен, Аллагь биле, 4 женнетде болгъанын билемен. Онда адамгъа билдирме ярамайгъан, авуз булан айтма бажарылмайгъан зор сёзлер эшитген. 5 Муна шулай адам булан мен макътанарман. Оьзюм булан чы макътанмасман, янгыз гючсюзлюгюм булан макътанып йиберсем билмеймен. 6 Гьатта мен макътанмагъа сюйсем де, гьайгев йимик сёйлемес эдим, неге тюгюл мен гьакъ затны айтарман. Тек биригиз де менден эшитгенигизден яда мени этегенимден бир де артыкъ ойлашмасын учун, мен шону этмесмен.
7 Аллагь магъа шолай гьайран затланы гёрсетди чи! Мен де оьктем болуп айланмасын деп, магъа Аллагь къаркъарама чанчыла турагъан тегенекни – иблисни къулун берди. Мен оьктем болуп айланмасын деп, о мени инжитип турду. 8 Шону чыгъарып тайдырсын деп, мен Раббибизге уьч керен тиледим. 9 Амма О магъа: «Сагъа янгыз Мени рагьмум герек. Сени гючсюзлюгюнгде Мени гючюм гёрюнсюн», – деп жавап берди. Шо саялы, Месигьни къудраты менде болсун учун, оьзюмню гючсюзлюгюм булан шолай сююнюп макътанаман. 10 Месигьни хатири учун мен гючсюзлюгюме, мысгъыллавлагъа, башыма тюшген балагьлагъа, гьызарлавлагъа ва къыйынлыкълагъа рази болуп къаламан, неге тюгюл мен гючсюз болгъанда, гючлю боламан.
Павелни Коринфде Исагъа иман салгъанланы гьакъындагъы къайгъысы
11 Мен гьайгевлюк этдим, амма мени шолай этмеге сиз борчлу этдигиз. Мени сиз оьзюгюз макътамагъа герек эдигиз, неге тюгюл мен бир зат да тюгюл бусам да, мен шо «уллу элчилерден» гьеч яман тюгюлмен чи. 12 Мен элчи экенни гёрсетеген муъжизатланы, аламатланы ва гьайран ишлени кёбюсю сизин арагъызда уллу чыдамлыкъ булан этиле эди. 13 Исагъа иман салгъанланы башгъа жыйынлары булан тенглешдиргенде, сизге не зат аз тюшдю дагъы? Янгыз сизге намус салмагъаныммы? Шо саялы менден гечип къоюгъуз!
14 Мен сизин яныгъызгъа уьчюнчю керен гелмеге гьазирленемен. Сизге авур намус салмасман. Магъа малыгъыз-мюлкюгюз тюгюл, сиз оьзюгюз тарыкъсыз. Ата-анасы учун акъчаны авлетлери жыймай, авлетлери учун ата-анасы жыя. 15 Шогъар гёре сизин хатиригиз учун мен сизге бары да затны, гьатта оьзюмню де бермеге гьазирмен. Эгер де мен сизин кёп сюе болгъан сонг, неге дагъы сиз мени аз сюесиз? 16 Мен уьстюгюзге намус салмагъанлыгъым булан сиз разисиз. Сайки, гьиллачылыгъым булан оьзюме пайда учун сизин алдатгъанман дагъы. 17 Балики, мен сизин яныгъызгъа йиберген адамлардан таба оьзюме пайда ахтарып айлангъанманмы экен? 18 Мен Титге сизин яныгъызгъа бармакъны тилеп, ону булан бирче бирдагъы бир иман къардашыбызны йибердим. Балики, Тит оьзге пайда ахтарып айлангъанмы экен? Биз оьзюбюз де шолай этмейми эдик дагъы, шо гьыздан чыкъмай юрюмейми эдик дагъы?
19 Балики, алдыгъызда оьзюбюзню токътавсуз якълайбыз деп ойлашасыздыр. Амма Аллагьны алдында сизге Месигь булан бирликде сёйлейбиз. Сююмлю къардашларыбыз, биз этеген чакъы бары да затыбыз сизин беклешдирмек учундур. 20 Сизин яныгъызгъа гелген заманда, сиз мен сюеген кюйде болмай табулмагъай эдигиз, мен де сиз сюеген кюйде болмай табулмагъай эдим деп къоркъаман. Сизин арагъызда мен эришивлюклер, гюнчюлюк, оьчлюк, къаршы турувлар, бугьтанчылыкъ, айтды-къуйтдулар, оьктемлик ва пакарсызлыкъ булан раслашмагъай эдим деп къоркъаман. 21 Сизин яныгъызгъа гелген заманда, Аллагь мени илыкъдырмагъай эди деп къоркъаман. Гюнагь иш этгенлени кёплери оьзлени зиналыгъы, пасат юрюшю, напсына ёл къоягъанлыгъы учун товба этмегенин билгенде, магъа яс этмеге тюшежек.
13
Ахыргъы буварывлар
1 Бу мени сизин яныгъызгъа уьчюнчюлей геливюм. Сыйлы Язывларда: «Бары да масъалалар эки яда уьч шагьатны ортакъчылыгъы булан гертиленмеге герек», – деп язылгъан. 2 Экинчи керен гелгенде, мен сизге буваргъан эдим. Гюнагь иш этгенлеге барысына да ва бары да башгъалагъа шону гьали де, сизден йыракъда турагъанда, такрарлайман: бу гезик мен сизин къызгъанмажакъман. 3 Сиз Месигь менден таба сёйлейгенликге далиллер ахтарасыз чы. Сизин учун Месигь къудратсыз тюгюл, О Оьзюню уллу къудратын сизин арагъызда гёрсете! 4 Месигьни, гертиден де, гючсюз вакътисинде хачгъа илди, амма О Аллагьны къудраты булан яшай. Биз де Месигь булан гючсюзбюз. Амма Ону булан бирликде яшайгъаныбызны себебинден арагъызда Аллагьны къудратын гёрсетежекбиз.
5 Оьзюгюзге шулай сорав берип къарагъыз: гьали де сизин иманыгъыз гертими экен? Оьзюгюзню сынап къарагъыз. Иса Месигь сизин ичигизде яшайгъанны билмеймисиз? Озокъда, билесиз, эгер де сынавдан оьтген бусагъыз. 6 Биз шо сынавдан оьтгенибизни сиз гёрежекге мен инанаман. 7 Амма биз, сиз гьеч бир яманлыкъ этип къоймасын деп, Аллагьгъа дуа этебиз. Шону биз бирдокъда сынавдан уьстюнлю чыкъгъаныбызны гёрсетмек учун да этмейбиз. Гьатта биз «уьстюнсюз болуп» гёрюнюп къалсакъ да, янгыз сизин тюз кюйде иш гёреген болгъаныгъыз герек! 8 Гьакъ гертиликге къаршы биз бир зат да этип болмайбыз. Биз этеген чакъы бары да зат гьакъ гертилик учундур. 9 Биз гючсюз болуп, сиз буса гючлю болгъанда, сююнебиз. Сиз де камилликге етишсин деп, дуа этебиз. 10 Шо саялы да сизин яныгъызгъа гелгенде, къатты кюйде иш гёрме ва гьакимликни къоллама тюшмесин учун, мен йыракъдан язаман. Шо гьакимликни Раббибиз магъа бузув учун тюгюл, яратыв учун берди.
Ахыргъы саламлар
11 Ахырда да, къардашларым, къуванып къалыгъыз, камилликге етишмеге къаст этигиз, бир-биригизни гёнгюгюзню алыгъыз, бир гьасилге гелигиз, парахатлыкъда яшап къалыгъыз. Шо заман сююв ва парахатлыкъ гелтиреген Аллагь сизин булан болур! 12 Бир-биригиз булан къардашлар йимик къысып къучакълашып саламлашыгъыз. Аллагьны бары да халкъы сизге саламлар йибере.
13 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу, Аллагьны сюювю ва Аллагьны Ругьундагъы къатнашыв сизин барыгъыз да булан болсун.
Галатиядагъылагъа язылгъан кагъыз
***
«Элчилени ишлери» деген китапдан белгили болгъаны йимик (16:6; 18:23), ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан сапарларында элчи Павел эки керен Галатияда болгъан. Исагъа иман салгъанланы башлапгъы жыйынлары онда ёрав гьисапда бизин девюрню 50-нчи йылларында арагъа чыкъгъан.
Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабар, оьзге ерлерде йимик, бютюн Орта денгизни бойларына, Галатиягъа яйылып гетгенде, Исагъа иман салгъанланы алдында Мусаны Къанунуну адатлар, яшав булан байлавлу буйрукъларын кютюв масъаласы арагъа чыгъа. Шо зат элчини Галатияда Исагъа иман салгъан жыйынларына хас кагъыз язмакълыгъына себеп болуп токътай. Кагъыздан гёрюнюп турагъаны йимик, онда Исагъа иман салгъан ягьудилер гелген. Олар ягьуди дининде гёрсетилген бары да адатланы, ёрукъланы кютмеге тарыкъ деп уьйретмеге башлайлар. Шоларсыз, олар токъташдырагъан кюйде, бирев де къутгъарылмагъа болмай. Оьзюню кагъызында Павел шолай токъташдырывлагъа бютюнлей къаршы чыгъа. Ону гьисабында, Аллагь инсанланы олар муъминликге оьзлени къасты ва Къанунда гёрсетилген адатланы тюппе-тюз кютегенлиги булан етишмеге къарайгъаны саялы тюгюл, Иса Месигьге иман салгъаны саялы сюе. Шо зат Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны аслу маънасы болуп токътай. Павел Галатиядагъылар гьар заман шону эсинде сакълап тургъанын сюе: «Шо азатлыкъны бизге Месигь берди. Шогъар гёре къатып туругъуз. Сизин къайтарып къул этмеге биревге де ёл бермегиз!» (5:1).
1
Башлапгъы саламлар
1 Инсанланы ихтияры булан тюгюл, бирев себепли болуп да тюгюл, Иса Месигьден ва Ону оьлюмден тирилтген Атабыз Аллагь йиберип элчи болгъан Павелден
2 ва мени булангъы бары да иман къардашларыбыздан Галатияда
[115] Исагъа иман салгъанлагъа салам!
3 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун! 4 Бу пана дюньядан бизин къутгъармакъ учун, бизин гюнагьларыбыз учун Атабызны ва Аллагьыбызны буйругъу булан О Оьзюн къурбан этди. 5 Аллагьгъа гьар даим де макътавлар болсун! Амин.
Янгыз бир гьакъ герти Сююнч Хабар
6 Месигьни зор яхшылыгъы булан сизин чакъырагъан Аллагьгъа шолай чалт арт берип, башгъа бир тюрлю Сююнч Хабар къабул этегенигизге мен бек тамашалыкъ этемен. 7 Башгъа бир тюрлю Сююнч Хабар буса дагъы ёкъдур! Месигьни гьакъындагъы хабаргъа терс маъна бермеге сююп, арагъызда питне салып юрюйгенлер бар. 8 Амма эгер де биз яда кёкден тюшюп гелген малайик сизге биз билдирген Сююнч Хабардан башгъасын билдире буса, шогъар Аллагьны налаты болсун. 9 Биз алда да айтгъан эдик, гьали буса мен янгыдан такрарлай тураман: эгер де бирев сизге оьзюгюз къабул этген Сююнч Хабарыгъыздан башгъасын билдире буса, шогъар Аллагьны налаты болсун.
10 Магъа кимни разилиги герек – адамланы разилигими яда Аллагьны разилигими? Балики, мен адамлагъа ярамагъа айланадыр деп ойлашасыздыр сиз? Эгер мен шолай къаст этип тура бусам, Месигьни къуллукъчусу болмас эдим.
Аллагь Павелни сайлагъан
11 Къардашларым, мен билдиреген Сююнч Хабарны инсан ойлашып чыгъармагъанны билгенигизни сюемен. 12 Мен ону инсанлардан алмагъанман ва биревден де уьйренмегенмен, мени учун ону Иса Месигь ачгъан!
13 Мен ягьуди динни юрютеген заманымда нечик яшагъанымны эшитгенсиздир. Мен Исагъа иман салгъанланы рагьмусуз кюйде гьызарладым, оланы дагъытмагъа къаст этдим. 14 Савлай халкъымны ичинде ягьуди динни уьйренивде мен кёп тенглилеримден оздум. Ата-бабаларыбыз токъташдыргъан адатланы якълайгъанда, мен айрокъда артыкъ къайратлылыкъ гёрсетдим. 15 Аллагь буса Оьзюню зор яхшылыгъы булан, тувгъанча да мени танглап, Оьзюне къуллукъгъа чакъыргъан. 16 Ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдирмек учун, О магъа Оьзюню Уланын гёрсетгенде, мен адамлардан бирев булан да маслагьатлаша турмадым. 17 Менден алда танглангъан элчилер булан ёлукъмакъ учун, мен Ерусалимге бармадым. Шоссагьатына Арабстангъа гетдим, сонг Шам деген шагьаргъа къайтдым.
18 Уьч йылдан сонг Ерусалимге бардым, онда Петер булан ёлукъдум ва ону янында он беш гюн турдум. 19 Элчилерден Раббибизни иниси Якъубдан башгъа дагъы биревню де гёрмедим. 20 Мен язагъан затлар бириси де ялгъан тюгюлюне Оьзю Аллагь да шагьатдыр!
21 Сонг мен Сурия ва Киликия вилаятларына бардым. 22 Ягьудеяда Иса Месигьге иман салгъанланы арасында шо заман мени танымай эдилер. 23 Олар мени гьакъымда янгыз: «Сайки, алъякъда оьзлени гьызарлап айлангъан адам бир заманларда оьзю дагъытмагъа къарагъан иманны гьали яйып айлана», – деп айтылагъан затны биле эдилер. 24 Мени учун олар Аллагьгъа шюкюр эте эдилер.
2
Ерусалимде элчилер Павелни къабул этелер
1 Он дёрт йылдан сонг Барнаба да булан бирге мен Ерусалимге бирдагъы керен бардым. Оьзюбюз булан биз Титни де алдыкъ. 2 Онда бармагъа гереклигимни магъа Аллагь ачыкъ этген эди. Мен ят халкъланы арасында билдирип юрюйген Сююнч Хабарны ондагъыланы башчылары гьисапланагъанларына айрыча англатдым. Мен шону алдагъы ва гьалиги къыйыным зая гетмесин деп этдим. 3 Ёлдашым Тит грек экенине де къарамайлы, огъар сюннет этмекни бирев де талап да этмеди! 4 Шону янгыз кимесе бир ялгъан иман къардашлар сюе эди. Олар арабызгъа Иса Месигьден таба алгъан азатлыгъыбызны яшыртгъынлап тергемек учун ва бизин къулчулукъгъа къайтармакъ учун гирген эди. 5 Сююнч Хабардагъы гьакъ гертиликни сизге деп сакъламакъ учун, биз бир мюгьлетге де олагъа таби болмадыкъ.
6 Гьатта Исаны Ерусалимдеги якъчыларыны арасында башчылары гьисапланагъанлар да (оланы оьр даражалары мени гьеч бир тартындырмады, Аллагьны алдында бары да инсанлар бир тенгдир) мен билдиреген Сююнч Хабардан артыкъ бир зат да талап этмедилер. 7 Терсине, олар, ягьудилени арасында Сююнч Хабарны билдирмек Петерге тапшурулгъаны йимик, ят халкъланы арасында шо ишни юрютмек магъа тапшурулгъанын англагъан эдилер. 8 Неге тюгюл де, Аллагь Петерни ягьудилер учун элчи этгени йимик, О мени де ят халкълар учун элчи этди. 9 Исагъа иман салгъанланы арасында башчылары гьисапланагъан Якъуб, Петер ва Югьан Аллагьны зор яхшылыгъындан таба магъа берилген тапшурувгъа мюкюр болдулар. Мени ва Барнабаны иман ёлундагъы иш ёлдашлар йимик къабул этип, бизге къол узатдылар. Сююнч Хабарны билдирмек учун, биз ят халкъланы янына, олар буса ягьудилени янына баражакъгъа разилешдик. 10 Олар бизге янгыз ярлылагъа кёмек этмеге унутмагъыз деп тиледи. Мен оьзюм де шону кёп сююп эте эдим.
Павел Петерге оьпкелей
11 Амма Петер Антиокиягъа гелгенде, мен огъар рази тюгюлюмню ачыкъдан айтдым, неге тюгюл о тюз ёл булан юрюмей эди. 12 Алда о Исагъа иман салгъан ят халкълар булан бирче ашап-ичип тура эди. Якъуб йиберген адамлар гелгенде буса, о олардан айрылып ари тайды, неге тюгюл ят халкълар сюннет этилмеге герек деп гьисап этеген тайпалардан къоркъа эди. 13 Экиюзлюлюгюнден огъар Исагъа иман салгъан башгъа ягьудилер де къошулду. Оланы шо экиюзлюлюгю гьатта Барнабаны да тюз ёлдан тайышдырды. 14 Олар Сююнч Хабардагъы гьакъ гертиликге гёре иш юрютмейгенин гёргенде, мен барысы да бар ерде Петерге: «Сен ягьудисен, амма бир ят йимик яшайсан. Ягьудилени адатларын юрютмеге ят халкъланы сен не учун борчлу этесен?» – деп сорадым.
15 Биз тувумубуздан ягьудилербиз, «гюнагьлы ят халкълар» тюгюлбюз. 16 Инсанны буса Аллагь Мусаны Къанунун кютегени саялы тюгюл, Иса Месигьге иман салмакълыгъы саялы къабул этегенни билебиз. Шогъар гёре биз Иса Месигьге иман салдыкъ. Къанунну кютегени саялы Аллагь биревню де къабул этмес.
17 Эгер биз де Месигьге иман салып, Аллагь къабул этгенни сюеген шолай гюнагьлылар бусакъ, шо Месигь себепли гюнагь яйыла демек боламы дагъы? Бир янгыз да болмай! 18 Эгер мен бир заманларда оьзюм бузгъан затны янгыдан къура бусам, мен Къанунну ёлундан тайгъан адам экенимни бирдагъы керен исбат этеген боламан. 19 Мен де Аллагь учун яшайым деп, Къанунгъа гёре, мен Къанун саялы оьлгенмен. Мен Месигь булан бирче хачгъа илингенмен, 20 яшайгъан мен тюгюлмен, менде Месигь яшай. Бу къаркъараны ичинде яшайгъан яшавум мени сюеген ва мени учун Оьзюн къурбан этген Аллагьны Уланына иман салмакъ булан гелген яшавдур. 21 Мен Аллагьны зор яхшылыгъын гери урмайман. Эгер Къанунну кютген саялы Аллагь къабул эте болгъан буса, Месигь негьакъ оьлгендир!
3
Аллагь бизин не затдан таба къабул этер?
1 Гьей англавсуз галатлар! Сизге ким гёз тийдирген? Иса Месигьни хачгъа илингени гьакъда сизге ачыкъдан айтылгъан эди чи! 2 Магъа булай бир суалгъа жавап беригиз гьали: сиз Аллагьны Ругьун Мусаны Къанунуну юрютегенигиз саялы алдыгъызмы яда эшитгенлеригизге инангъаныгъыз саялы алдыгъызмы? 3 Сиз шо даражада англавсузмусуз? Аллагьны Ругьу булан башлап, инсан амалларыгъыз булан тамамламагъа сюемисиз? 4 Сизин башыгъыздан оьтген бары да затлар бошуна гетип къалма ярамас! 5 Сизге Оьзюню Ругьун берген ва арагъызда аламатлар яратагъан Аллагь муну сиз Къанунну юрютегенигиз учун этеми яда сизге айтылгъан затгъа инангъаныгъыз учун этеми?
6 Ибрагьимни эсге алып къоюгъуз. Ону гьакъында Сыйлы Язывларда булай язылгъан чы: «Ибрагьим Аллагьгъа иман салды, шо саялы Аллагь ону къабул этди». 7 Сиз шу затны англап къоюгъуз: Аллагьгъа иман салагъанлар барысы да Ибрагьимни авлетлеридир! 8 Аллагь ят халкъланы оьзлени иманына гёре къабул этежеги Сыйлы Язывларда алданокъ билдирилген. Шогъар гёре Аллагь Ибрагьимге: «Бары да халкълагъа Аллагь сенден таба берекет берер», – деп ваъда этген. 9 Шо саялы да Аллагь Оьзюне иман салгъан Ибрагьимге берекет бергени йимик, О Оьзюне иман салагъанланы барысына да берекет берер.
10 Къанунну юрютмекге аркъа таяйгъанланы барысы да налатны тюбюндедир. Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда: «Къанунда язылгъан бары да затланы юрютмейгенлер барысы да налатлансынлар», – деп язылгъан. 11 Къанунну кютген деп, Аллагь биревню де къабул этмежеги ачыкъдыр. Неге тюгюл де, «имандан таба Аллагь къабул этгенлер яшап къалажакълар». 12 Къанун буса имангъа асасланмагъан. Онда язылгъан кюйде, «янгыз Къанунну бары да буйрукъларын гьар заман кютегенлер шо буйрукълар булан яшап къалажакъ». 13 Месигь муна шолай бизин Къанунну налатындан къутгъарды. Бизин учун О Оьзю налатланды. Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда: «Агъачгъа илинген налатлангъандыр», – деп язылгъан. 14 Шо саялы Аллагьны Ибрагьимге берген ваъдасы Иса Месигьден таба ят халкълар учун яшавгъа чыгъа, биз де оьзюбюзге ваъда этилген Аллагьны Ругьун имандан таба алабыз.
Мусаны Къануну ва Аллагьны ваъдасы
15 Къардашлар, мен сизге гьар гюнлюк яшавдан мисал гелтирейим. Гьатта инсанлар язып къоягъан разилешивню гери урмагъа ва огъар бир зат сама къошмагъа биревню де ихтияры ёкъ. 16 Ибрагьимге ва ону авлетине берилген ваъдалар булан да лап шолай болду. Тергев этигиз чи, Сыйлы Язывларда «авлетлерине» деп айтылмагъан, «авлетине» деп айтылгъан. «Авлети» буса Месигьдир. 17 Арадан дёрт юз отуз йыл гетип чыкъгъан Къанун Аллагь бегетген разилешивню гючюн тайдырып ва онда ваъда этилген затны ёкъ этип болмай. 18 Эгер варислик этмек ихтиярны Къанун бере болгъан буса, шону, озокъда, ваъда булан алып болмас эди. Аллагь буса шо ихтиярны Ибрагьимге Оьзюню ваъдасы булан савгъат этип берген.
19 Шолай болгъанда, Къанун не учун берилген дагъы? Къанун инсанланы гюнагьлары саялы да берилген. Ваъда оьзюнюки болгъан Ибрагьимни авлети гелгинче, Къанун иш гёрдю. Къанун арачы болгъан Мусаны кёмеклиги булан малайиклерден таба берилген. 20 Арачы эки якъны пайдаларын якълайгъанда тарыкълы бола. Аллагь буса бирдир.
21 Къанун Аллагь берген ваъдалагъа къаршы чыгъамы дагъы? Чыкъмай! Эгер бизге берилген Къанунну яшав бермеге гючю бар эди буса, Аллагь къабул этегенлик, гертилей де, Къанундан асылы болур эди. 22 Сыйлы Язывлар бютюн дюньяны гюнагьны къолунда есир этип токътагъан. Шоллукъда, Аллагь этген ваъда янгыз Иса Месигьге иман салгъанлагъа берилер.
23 Иманны вакътиси етгинче, гёзленген иман арагъа чыкъгъанча, Къанун бизин кирит уруп сакълай эди. 24 Месигь гелип, Аллагь бизин иманыбызгъа гёре къабул этгинче, Къанун бизин яшланы тарбиялавчусудай алып юрюп турду. 25 Амма иманны заманы гелди, бизге де тарбиялавчу дагъы тарыкъ тюгюл.
26 Иса Месигьге иман салмакълыгъыгъыз булан сиз Аллагьны авлетлери болдугъуз. 27 Сиз сувгъа чомдуртуп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртуп, Месигь булан бирлешип, барыгъыз да Ону булан бир болуп токътадыгъыз. 28 Не ягьуди, неде ят, не къул, неде азат, не эркек, неде къатын дагъы ёкъдур, неге тюгюл Иса Месигьге салгъан имандан таба сиз барыгъыз да бирсиз! 29 Эгер сиз Месигьники бусагъыз, сиз Ибрагьимни наслусу гьисапда Аллагь ваъда этген затланы варислерисиз.
4
1 Мен айтагъаным, варис яш чагъында буса, ону къулнукинден бир башгъалыгъы да болмас, гьакъыкъатда буса бары да мюлклер онуки болар. 2 Амма атасы токъташдыргъан белгили бир вакътиге ерли яш тарбиялавчулагъа ва вакиллеге таби бола.
3 «Яш» вакътибизде биз барыбыз да шолай бу дюньягъа гьакимлик этип турагъан къайдалагъа къул болуп турдукъ. 4 Белгиленген заман етгенде буса, Аллагь Уланын йиберди. О Улан къатынгишиден тувду ва Къанунгъа таби болду. 5 Шолайлыкъда, биз барыбыз да Оьзюню авлетлери болсун учун, Аллагь Къанунгъа таби болгъанланы эркин этди. 6 Сиз Аллагьны авлетлерисиз! Шо саялы Аллагь Оьзюню авлетлерини юреклеринде Уланыны Ругьун ерлешдирди. Шо Ругь Аллагьгъа: «Абба! Атам!» – деп айта. 7 Сен дагъы къул тюгюлсен, Аллагьны авлетисен. Авлети болгъан сонг, Аллагь сени варис де этди.
8 Алда сиз Аллагьны танымай туруп, «аллагьланы» къуллары эдигиз. Олар гьакъыкъатда аллагьлар да тюгюл. 9 Амма гьали сиз Аллагьны таныйсыз, тюзюн айтса, Аллагь сизин таный. Шолай болгъанда, сиз шо гючсюз ва бир пайдасыз къайдалагъа къайтмагъа сюемисиз дагъы? Сиз янгыдан шо къайдаланы къуллары болмагъа сюемисиз дагъы? 10 Сиз йылны бир-бир гюнлерин, айларын, заманларын да сыйлы деп белгилейсиз! 11 Мени сизин учун тёгюлген къыйыным негьакъ болдуму экен деп къоркъаман.
12 Къардашларым, мен де сизин йимик болгъан сонг, сиз де мени йимик болугъуз деп, ялбарып тилеймен. Гьали болгъунчагъа да сиз магъа бир де яманлыкъ этмедигиз. 13 Биринчи керен мен сизге Сююнч Хабарны аврувум себепли болуп билдирип болдум. 14 Мени аврувум сизин учун да бир сынав болду, амма сиз мени гери урмадыгъыз ва кем гёрмедигиз. Сиз мени Аллагьны бир малайигин йимик, Иса Месигьни йимик къабул этдигиз. 15 Сиз о заман олай насипли эдигиз чи! Мен билемен чи, эгер болгъан бусагъыз, сиз магъа сытып гёзлеригизни де бережек эдигиз! 16 Гертисин айтгъанман деп, гьали мен сизин душманыгъыз болуп къалдыммы дагъы?
17 Оьзлеге бакъгъан якъдагъы сюювюгюзню къазанмакъ муратда о адамлар сизге ялынып айлана. Амма оланы мурады бирдир: сиз де сонг оьзлеге ялынсын деп, олар бизин айырмагъа сюелер. 18 Эгер де яхшы мурат булан болуп ва янгыз мен сизин булангъы заман тюгюл, даим этип тура буса, сююв къазанмакъ башгъа яман зат тюгюл. 19 Балаларым, яш табагъанда къатынгиши нечик азап чеге буса, сизин учун мен де шолай азап чегип тураман. Сиз Месигьдей болуп къалгъанча, шолай болуп да туражакъ. 20 Гьали мен сизин арагъызда да болуп, сизин булан бютюнлей башгъача кюйде сёйлемеге, огь, нече де сюер эдим дагъы; гьали буса мен не этегенни билмей, манг болуп тураман.
Гьажарны ва Сараны гьакъындагъы масал
21 Сиз, Къанунгъа таби болуп турмагъа сюегенлер, магъа айтыгъыз чы: Къанунда не деп айтылагъанны сама билемисиз? 22 Къанунда Ибрагьимни эки уланы болгъан, бири къараваш къатындан, биревюсю буса азат къатындан тувгъан деп язылгъан. 23 Къараваш къатын тапгъаны бары да яшлар тувагъанда йимик тувгъан, азат къатынныки буса Аллагьны ваъдасы булан тувгъан.
24 Бу хабарны тапшурма маънасы бар. Бу къатынгишилер эки башгъа разилешивню белгилей. Разилешивню бириси Синай тавда бегетилген ва шону натижасында тувгъан яшлар къуллардыр. Бу разилешивню белгиси Гьажар болуп токътай. 25 Гьажар Арабстандагъы Синай тавну белгилей, шо – гьалиги Ерусалим, неге тюгюл Ерусалим ва ону авлетлери къулчулукъда. 26 Сара буса кёкдеги азатлыкъдагъы Ерусалимни белгилей ва бизин барыбызны да анабыз йимик. 27 Неге тюгюл де, Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Сююн, бир заманда да яш тапмагъан, гьей къатын!
Сююн, яш тапмакъны азабын бир заманда да башдан гечирмеген,
гьей къатын!
Эри бар къатынныкинден эри ташлагъан къатынныки яшлары
кёп болажакъ!
28 Сиз, къардашлар, Сараны уланы Исгьакъ йимик, ваъданы авлетлерисиз. 29 Шо заман адатлы кюйде тувгъан авлет Аллагьны Ругьуну гючю булан тувгъан авлетни инжитген. Гьали де шолай бола. 30 Сыйлы Язывларда шону гьакъында не деп айтыла? «Къаравашны ва ону уланын къувалап чыгъар! Неге тюгюл де, къаравашны уланы азат къатынны уланы булан бирче бир заманда да варисликге ортакъчы болмас», – деп язылгъан онда. 31 Шоллукъда, къардашлар, биз къаравашны яшлары тюгюлбюз, азат къатынны яшларыбыз!
5
Иса Месигьге иман салгъанланы азатлыгъы
1 Шо азатлыкъны бизге Месигь берди. Шогъар гёре къатып туругъуз. Сизин къайтарып къул этмеге биревге де ёл бермегиз!
2 Мен, Павел, сизге айтагъаныма тынглагъыз. Эгер сиз сюннет этдирмеге рази бола бусагъыз, Месигьни сизин учун гьеч бир пайдасы болмас. 3 Бирдагъы керен айтаман сизге: сюннет этилмеге рази болгъан гьар ким бютюн Къанунну да кютмеге герек болар. 4 Эгер Къанунну кютмек булан сизин Аллагь къабул эте деп къаст эте бусагъыз, сиз Месигьден айрылгъансыз, Аллагьны рагьмусундан да сиз арекдесиз. 5 Аллагь бизин къабул этежегине Аллагьны Ругьу инандыра, неге тюгюл де биз Месигьге иман салгъанбыз. 6 Биз Иса Месигь булан бир бусакъ, не сюннет этмекликни, неде сюннет этмей къоймакълыкъны гьеч башгъалыгъы ёкъдур. Бары да затдан аслусу – сююп этилеген ишлеринде гёрюнеген имандыр.
7 Сиз Аллагьны ёлунда яхшы юрюп турдугъуз. Гьакъ гертиликге гёре юрюмеге сизге ким пуршав этди? 8 Тюз ёлдан чыкъмакълыгъыгъыз сизин чакъырагъан Аллагьдан тюгюл. 9 Аз зат мая сав хамурну гелтире. 10 Сиз мен айтагъангъа рази болажагъыгъызгъа инанаман, неге тюгюл биз Раббибиз булан бирликде яшайбыз. Сизин адашдыргъан ким буса да тийишли жазасын алар.
11 Къардашлар, эгер мен гьали де сюннет этивню якълай бусам, мени не учун гьызарлайлар дагъы? Эгер де мен сюннет этивню якълай бусам, хачгъа байлавлу юрютеген англатывларым магъа къыйынлыкълар гелтирмес эди. 12 Сизин адашдыргъанлар, уятларын гесип, оьзлени къырып битдиргенни сюер эдим!
13 Къардашларым, Аллагь сизин азатлыкъда яшамагъа чакъыргъан. Вёрегиз, азатлыкъ гюнагьлы табиатыгъызны таъмин этмеге багьана болуп токътамасын, терсине, бир-биригизге сююв булан къуллукъ этигиз! 14 Къанунну бютюн маънасы «ювугъунгну оьзюнгню йимик сюй» деген бир буйрукъгъа асаслана. 15 Эгер сиз эришивлюклени ва бир-биригизге бакъгъан якъдагъы оьчлюгюгюзню узата бусагъыз, къарагъыз чы, бир-биригизни къырып битдирип къоймагъай эдигиз!
16 Шо саялы да мен сизге айтаман: Аллагьны Ругьу буюрагъан кюйде яшап къалыгъыз. Шо заман сиз гюнагьлы табиатыгъыз сюйген кюйде гюнагь ишлер этип юрюмессиз. 17 Бизин гюнагьлы табиатыбыз сюеген зат даим Аллагьны Ругьуна къаршы, Аллагьны Ругьун сюеген зат да гюнагьлы табиатыбызгъа къаршы чыгъа. Олар даим бир-бирине къаршы чыгъа, натижада, сиз оьзюгюз сюеген затыгъызны этеген болмайсыз. 18 Амма сизге Аллагьны Ругьу ёл гёрсете буса, сиз Къанунну табилигинде тюгюлсюздюр.
19 Гюнагьлы табиатны ишлери белгили. Олар булардыр: зиналыкъ, нас хыяллар, напсына ёл къоягъанлыкъ, 20 ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этив, халмажчылыкъ, оьчлюк, душманлыкъ, къазапланыв, оьжетлилик, оьз-оьзюн оьр тутагъанлыкъ, эришивлюклер, тартышывлар, 21 гюнчюлюк, ичкичилик, кеп чегивлер ва шолагъа ошагъанлары. Бирдагъы керен де бувараман сизге: шолай затлар булан машгъул болагъанлар Аллагьны гьакимлигини тюбюне тюшмежеклер.
22 Амма бизин яшавубузда Аллагьны Ругьуну емиши будур: сююв, къуванчлыкъ, парахатлыкъ, сабурлукъ, рагьму, чомартлыкъ, аминлик, 23 саламатлыкъ, оьзюн енгип сакълап болагъанлыкъ. Бу затлагъа къаршы бир къанун да ёкъдур. 24 Иса Месигьники болгъанлар напсылары ва гьасиретликлери булан бирге оьзлени гюнагьлы табиатларын хачгъа илгенлер. 25 Эгер биз Аллагьны Ругьу булан бирликде яшай бусакъ, шо Ругь гёрсетеген ёлда юрюмеге герекбиз. 26 Хохайланмайыкъ чы, бирев-биревню ачувландырмайыкъ чы, бирев-биревню гюллемейик чи.
6
«Бир-биригизге кёмек этигиз»
1 Къардашлар, эгер бирев гюнагь иш эте туруп тутулса, ону сиз аривлюк булан тюз ёлгъа салыгъыз, неге тюгюл сиз Аллагьны Ругьуна берилген адамларсыз. Вёрегиз, сиз оьзюгюз де гюнагьгъа тюшюп къалардан сакъ болугъуз. 2 Бир-биригизни намусларыгъызгъа табула туругъуз, шо заман сиз Месигьни къанунун кютген болажакъсыз. 3 Ким буса да бирев, бир шайыгъа да тиймей туруп, оьз-оьзюн башгъалардан оьр гёре буса, о оьз-оьзюн алдатадыр. 4 Гьар ким оьз-оьзюн этеген ишлер булан тергеп къарасын, шо заман о оьзюн оьзгелер булан тенглешдирмейли, оьктем болмагъа болур. 5 Неге тюгюл де, гьар ким оьзюню югюн гётермеге герек.
6 Аллагьны каламын уьйренеген гиши уьйретеген гишисине де оьзюню бары да затларындан пай чыгъарар.
7 Алданып къалмагъыз. Аллагьны алдатмагъа бажарылмас. Ким не чачса, шону орар. 8 Гюнагьлы табиатына къуллукъ этип юрюйген гиши оьлюм тюшюмюн къайтарар. Аллагьны Ругьуна гёре яшайгъан гиши буса Аллагьны Ругьу береген даимлик яшав тюшюмюн къайтарар. 9 Яхшылыкъ этмеге эринмегиз. Яхшылыкъ этивде биз эринмесек, заманы етишгенде, чачгъан ерибизден тюшюмюбюзню къайтарарбыз. 10 Имканлыкъ берилген чакъы заман инсанлагъа, айрокъда иман къардашларыбызгъа яхшылыкъ этейик.
Ахыр сёзлер
11 Мен сизге оьз къолум булан язаман. Шу уллу гьарпланы гёремисиз? 12 Тышдан яхшы болуп гёрюнмеге сюегенлер сизин сюннет этдирмеге сюелер. Олар шолай этегенини себеби – Месигьни хачдагъы оьлюмю гьакъында айтагъаны учун гьызарлавлагъа тюшме сюймейлер. 13 Сюннет этилгенлер оьзлер де Къанунну юрютмейлер чи. Макътанмагъа багьана болсун учун, олар сизге сюннет этмеге сюелер. 14 Мен Раббибиз Иса Месигьни хачдагъы оьлюмюнден башгъа бир зат булан да макътанмагъа сюймеймен. Ону шо хачында бу дюньядагъы бары да зат мени учун оьлген, дюнья учун мен оьзюм де оьлгенмен. 15 Не сюннет этилмекни, неде сюннет этилмей къалмакъны бир маънасы да ёкъдур. Аслусу – сиз Аллагьны яратылгъан янгы заты болуп токътадыгъыз. 16 Бу къайдагъа гёре яшайгъан бары да адамлагъа – Аллагьны Исрайылына – парахатлыкъ ва рагьму болсун!
17 Ахырда да, бирев де башыма намуслар салмасын! Неге тюгюл де, мен къаркъарамда Исаны яра белгилерин алып юрюймен.
18 Къардашларым, Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу ругьугъуз булан болсун. Амин.
Эфесдегилеге язылгъан кагъыз
***
Эфеслилени аты тутулуп язылса да, Павелни бу кагъызы айланадагъы вилаятлардагъы бары да иман салгъанлар учун язылгъан. Кагъыз элчини Румдагъы туснакъда олтургъан вакътисинде язылгъан болмагъа ярай. Павел бу кагъызында инсанланы къутгъармакъ учунгъу Аллагьны хыялын яшавгъа чыгъарывда Месигьни айрыча агьамиятлыгъы гьакъда айта. Шогъар асаслана туруп, элчи Исагъа иман салгъанланы бирикген агьлюсюндеги яшавун сёйлей: Аллагь олагъа Исагъа иман салгъанланы бирикген жыйыныны ортакъчылары болмагъа чакъырыв этген, оланы иманыны кюрчюсю болуп да хачда оьлтюрюлюп, сонг тирилген Иса Месигь токътай. Павел жыйынны инсанны къаракъарасы булан тенглешдире: къаркъараны бир саны да оьзгелеринден айрыча яшамагъа болмайгъаны йимик, Исагъа иман салгъан инсан да янгыз оьзю учун яшап турмагъа тюшмей. Исагъа иман салгъанланы жыйынындагъыланы гьарисине оьзюню бир хас иши инанылып тапшурулгъан, шо саялы да бирисини къуллугъун башгъасыныкинден артыкъ гёрмеге ярамай. Исагъа иман салгъанлар янгыз бирликде бу дюньядагъы яманлыкъгъа къаршы токътамагъа болалар.
Кагъызын тамамлай туруп, Павел иман салгъанланы гьар гюнлюк яшавлукъ масъалаларына да тергевюн бакъдыра: мунда эрлени ва къатынланы, ата-аналаны ва авлетлени, гьакимлени ва олагъа таби болгъанланы аралыкълары гьакъда лакъыр юрюле.
1
Башлапгъы саламлар
1 Бу кагъызны Аллагьны буйругъу булан Иса Месигьни элчиси болгъан мен, Павел, язаман. Эфесде Иса Месигьге амин болгъан Аллагьны халкъына салам! 2 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Месигь берген ругь савгъатлары
3 Раббибиз Иса Месигьни Атасы болгъан Аллагьгъа гьар алгъышлар болсун! Месигь булан бирликде О бизге кёклердеги бары да ругь савгъатларын берди. 4 Оьзюню алдында биз таза юрекли, айыпсыз болсун учун ва сююв булан яшасын учун, дюнья яралгъынча алданокъ да Аллагь Месигьден таба бизин сайлады. 5 Иса Месигьден таба Аллагь бизге Оьзюню авлетлери болмакъны алданокъ белгиледи. Будур Ону мурады ва кёп сююп этген иши!
6 Сююмлю Уланындан таба бизге асламдан берген макътавлу зор яхшылыгъы учун Аллагьгъа алгъыш этейик 7-8 Ону къаны тёгюлмеклигинден таба биз гюнагьларыбыздан гечилдик ва азатлыкъгъа етишдик. Ону рагьмусу шонча да гьисапсыз чы, О бизге аявсуздан Оьзюню бютюн англавундан ва гьакъылындан тёгюп къойду.
9 О Оьзюню сырлы мурадын бизге ачыкъ этди. Оьзю яхшы гёрюп, шо мурады башынданокъ Месигьден таба яшавгъа чыгъарылды. 10 Белгилеген заман етгенде, Аллагь шо мурадын тамамлажакъ, кёклердеги ва ердеги бары да затны бирлешдирип, Месигьге таби этежек. 11 Месигьден таба Аллагь бизин Оьзюню халкъы этип сайлады. Дюньядагъы бары да затны Оьзю сюйген кюйде ва Оьзюню гёнгюлюне гёре этеген Аллагь шону бизге алданокъ белгиледи. 12 Шогъар гёре биз, биринчилей болуп Месигь булан умутубузну байлагъанлар, макътавлу Аллагьыбызгъа алгъышлар этейик.
13 Сизге къутгъарылыв гелтиреген гьакъ гертиликни каламын – Сююнч Хабарны – эшитген заманда, сиз де Месигьники болуп токътадыгъыз. Шогъар инангъан сонг, сиз Оьзюнюки экенни гёрсетип, Аллагь сизге ваъда этилген Ругьун берди. 14 Шо Ругь бизге, Оьзюнюки болгъанлагъа, Аллагь толу кюйдеги азатлыкъ бергинче, бизин варислигибизни юкчюсюдюр. Шогъар гёре де биз макътавлу Аллагьгъа алгъыш этейик!
Павел Аллагьгъа дуа ва шюкюрлюк эте
15 Шо саялы мен де, Раббибиз Исагъа бакъгъан якъдагъы сизин иманыгъызны ва Аллагьны бары да халкъына бакъгъан якъдагъы сюювюгюзню эшитгенден берли, 16 бир токътамай Аллагьгъа шюкюрлюк этемен ва сизин учун дуа этемен. 17 Раббибиз Иса Месигьни Аллагьы, макътавлу Атасы, Оьзюн сиз яхшы танысын деп, сизге гьакъыл ва англав береген Ругьун савгъат этсин деп мен дуа этемен. 18-20 Аллагь сизин оьзюне багъып чакъыргъан умутну, Оьзюню халкъы булан сиз ортакъ этежек варисликни зорлугъун ва бизге, Исагъа иман салагъанлагъа, таъсир этеген Оьзюню къудратыны гьатсыз уллулугъун сизге гёрмеге англав берсин деп дуа этемен. Шо къудрат Аллагь Месигьни оьлюмден тирилтгенде ва Ону кёклерде Оьзюню онг ягъында олтуртгъанда гёрюндю. 21 Янгыз бу дюньябызда тюгюл, гележек дюньябызда да Аллагь Месигьни бары да пачалардан, гьакимликден, башчылыкъдан, гючлерден, гьар-бир чинлерден оьрге чыгъарды. 22 Аллагь буланы барын да Месигьге таби этди, Ону бары да затгъа, Огъар иман салгъанланы барысына да Баш этип салды. 23 Месигьге иман салгъанлар барысы да Ону къаркъарасы болуп токътай. Месигь Оьзю булан шону ва бютюн бары затны да толу этип токътай.
2
Оьлюмден яшавгъа багъып
1 Бир заманларда, Мусаны Къанунун бузагъаныгъыз ва гюнагь этегенигиз себепли болуп, сиз оьлген эдигиз. 2 Шо заман сиз бу дюньяны ёллары булан юрюдюгюз ва гьавалардагъы жинлени ёлбашчысына таби болдугъуз. Аллагьгъа тынгламайгъанлагъа гьали о ёлбашчылыкъ да этип тура. 3 Бир заманларда биз барыбыз да шолай эдик. Биз гюнагьлы табиатыбызгъа тынглап, къаркъарабыз сюйгенни ва оюбузгъа гелгенни этип турдукъ. Шо табиатыбыз себепли болуп, бары да халкъны йимик, бизин де Аллагьны жазасы къаравуллай эди.
4 Амма рагьмусу кёп болгъан Аллагь бизин о даражада кёп сюегенин гёрсетди чи, 5 гьатта бизге, Къанунну да бузуп оьлюп турагъанлагъа, Месигь булан бирче яшав берди! Сиз Ону рагьмусу булан къутгъарылдыгъыз. 6 Иса Месигь булан бирче Аллагь бизин тирилтди ва кёклерде Ону къырыйында олтуртду. 7 Шону О Оьзюню зор яхшылыгъы булан Иса Месигьден таба бизге этген рагьмусуну тенги ёкъ толулугъу бары да заманлагъа хас болгъанлыкъны гёрсетмек учун этди. 8 Неге тюгюл де, сиз этген ишлеригизден таба тюгюл, янгыз Аллагьны рагьмусу булан иманыгъыздан таба къутгъарылдыгъыз. О Аллагьны савгъатыдыр. 9 Къутгъарылывну къазанып болмай, шо саялы ону булан бирев де макътанып болмас. 10 Биз Аллагьны яратывубуздур. Оьзю алданокъ белгилеген ишлени кютмек учун, Аллагь бизин Иса Месигь булан бирликде гьалиги кююбюзде яратды.
Месигьден таба бир халкъ болув
11-12 Сиз, тувмадан ят халкълар, «сюннет этилмегенлер» деп айтылагъан ягьудилер, оьзлеге, инсанны къоллары булан этилеген гесивню гёз алгъа тутуп, «сюннет этилгенлер» деп айтылагъанлар, бир заманда Месигьсиз яшагъаныгъызны эсде сакълагъыз. Сиз Исрайылны халкъыны санавуна гирмей эдигиз. Аллагьны Оьзюню халкъына этген ваъдалары сизин учун тюгюл эди. Сиз бу дюньяда Аллагьсыз ва умутсуз яшай эдигиз. 13 Гьали буса – Иса Месигь булан бирликде – сиз бир вакътилерде арекдегилер, Ону къурбанлы оьлюмюню яхшылыгъындан ювукъдагъылар болдугъуз.
14-15 Месигь чи бизин ярашывлугъубуз. О ягьудилени ва ят халкъланы бир халкъ этип бирикдирди, бизин айырагъан оьчлюкню барусун бузду. Къаркъарасын къурбан этмек булан О Къанунну, ону буйрукъларын ва къайдаларын ёкъ этди. Ону мурады ягьудилерден ва ят халкълардан янгы бир инсан яратмакъ ва шолайлыкъда ярашывлукъ гелтирмек эди. 16 Хачда оьлмеклиги булан Месигь оланы Аллагьны алдында бир къаркъара этип бирлешдирди ва душманлыкъны оьлтюрдю. 17 О гелип, йыракъда болгъан сизге ва ювугъундагъылагъа ярашывлукъну гьакъында Сююнч Хабар билдирди. 18 Ондан таба биз – ят халкълар ва ягьудилер – бир Ругь булан Атабызгъа ювукълашмагъа болабыз.
19 Шогъар гёре сиз ят халкълар ва гелгинчилер тюгюлсюз, Аллагьны халкъы булан бир ватандашларсыз ва Ону агьлюсюндегилерсиз. 20 Сиз элчилени ва пайхаммарланы кюрчюсюнде этилген Ону бинасысыз. Иса Месигь Оьзю буса кюрчюню баш ташы болуп токътай. 21 Шо бинаны Месигь къура, Раббибизни сыйлы ибадатханасы болмакъ учун оьсе. 22 Сиз де къалгъанлар булан бирче уьй къурмакъ учун, Ондан таба оьзюгюзню яратасыз. Шо уьйде Аллагь Оьзюню Ругьундан таба яшай.
3
Павелни ят халкъланы арасында къуллукъ этивю
1 Бу себепден мен, Иса Месигьге ва сизге къуллукъ этегеним саялы туснакъдагъы Павел, дуа этемен. 2 Сизге деп Аллагьдан магъа нечик мол савгъат инанылып берилгенин сиз, озокъда, эшитгенсиз. 3 Мен оьрде къысгъача язгъан кюйде, Аллагь магъа Оьзюню сырын ачды. 4 Бу кагъызымны охугъан заманда, магъа Месигьни сыры гертилей де ачыкъ болгъанны сиз англамагъа болажакъсыз. 5 Гьали сыйлы элчилерине ва пайхаммарларына Аллагьны Ругьу ачыкъ этген сыр алдагъы наслулагъа белгили болмагъан. 6 Шо сыр будур: Сююнч Хабарны яхшылыгъындан ят халкълар исрайыллылар булан бирге варислер, бир къаркъараны санлары ва Иса Месигьден таба этилген ваъданы ортакъчылары болуп токътайлар.
7 Оьзюню зор яхшылыгъы ва гючю булан Аллагь магъа берген савгъатгъа гёре мен Сююнч Хабарны билдиреген къуллукъчу болуп токътадым. 8 Аллагьны бары да халкъыны арасында мен инг де гиччиси бусам да, Месигьни тюгесинмейген байлыгъын ят халкъланы арасында билдирмек йимик гьюрметли савгъат магъа тапшурулду. 9 Шо яшыртгъын сырны гьакъында бары да халкъгъа билдирмек магъа тапшурулду. Бары да затны яратгъан Аллагь дюньяны яратгъандан берли шо сырын яшырып турду. 10 Гьали буса кёклени гьакимлерине ва есилерине Аллагьны кёп тармакълы гьакъылы Исагъа иман салгъанланы жыйынындан таба ачыкъ бола. 11 Оьзюню инг аввалгъы хыялына гёре, бу затланы Аллагь Раббибиз Иса Месигьден таба яшавгъа чыгъарды. 12 Ону булан бирликде ва Огъар иман салмакъ булан биз эркин ва инамлы кюйде Аллагьгъа ювукълашма болабыз. 13 Шогъар гёре де тилеймен сизге: сизин учун мен чегеген азаплар сизин гёнгюлсюз этмесин, неге тюгюл олар сизин макътавлу этежек.
Иса Месигьни бизге бакъгъан сюювю
14-15 Кёклердеги ва ерлердеги бары да зат Оьзюнден баш алагъан Атабызны алдында мен тизлеримни бюгемен. 16 Оьзюню Ругьундан таба сиз ругь якъдан чыдамлы болсун учун, мен Аллагьгъа макътавлугъуну хазналарындан сизге де гюч берсин деп тилеймен. 17 Юреклеригизде имандан таба Месигь яшасын деп, сююв сизин тамуругъуз ва кюрчюгюз болсун деп мен дуа этемен. 18 Шо заман Аллагьны бары халкъы булан Месигьни сюювюню генглигин, узунлугъун, бийиклигин ва теренлигин англамакъ учун сизин таман чакъы гючюгюз болажакъ. 19 Гьар-бир англавдан да оьрде экенине де къарамайлы, сиз шо сюювге тюшюнюп, шо даражада камил болажакъсыз чы, гьатта Аллагьны толу камиллигине етежексиз.
20 Огъар, гьали Оьзюню къудраты бизде иш гёреген ва биз тилейгенибизден яда гьатта хыял этегенибизден де артыкъны этеген Аллагьыбызгъа, 21 Иса Месигьден ва Огъар иман салгъанларындан таба гьар даим ва бары да наслуларда макътавлар болсун дагъы! Амин.
4
Ругь бирлиги
1 Мен, Раббибизге къуллукъ этегеним саялы туснакъгъа тюшген Павел, тилеймен сизге: Аллагь сизге этген чакъырывгъа лайыкълы яшав булан яшагъыз. 2 Гьар заман саламат, юваш хасиятлы, чыдамлы, бир-биригизге сабурлу болугъуз, сююв булан янашыгъыз. 3 Сизин бирлешдиреген парахатлыкъдан таба Ругь бирликни сакълама къасткъылыгъыз. 4 Аллагь сизин оьзюне багъып чакъыргъан умут бир болгъаны йимик, Ону Ругьу бир, къаркъара бир, 5 Раббибиз бир, иман бир, сувгъа чомдуруп, Аллагьгъа багъышлатыв бир 6 ва бютюн инсанланы Атасы болгъан Аллагь бир. О барыбыздан да оьрде, барыбызны да ичибизде ва барыбыздан да таба иш гёре.
7 Бизин гьарибизге Месигьни чомартлыгъына къыйышывлу болуп савгъат берилди. 8 Муна шо саялы Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
О оьрлюклеге гётерилди, есирлени Оьзю булан алып юрюдю ва
инсанлагъа савгъатлар берди.
9 «Гётерилди» демек О дюньягъа тюшген болгъан демекни де англата. 10 Тёбен тюшген ва Оьзю булан бары да затланы толу этмек учун, кёклерден оьрге гётерилген Биревдюр. 11 О бирлерине элчилер, бирлерине пайхаммарлар, башгъаларына Сююнч Хабарны билдиривчюлер, бирдагъыларына Оьзюню халкъыны гьайын этивчюлер, оьзгелерине устазлар болмакъны савгъат этди. 12-13 Аллагь оланы барын да Оьзюню халкъы Месигьни къаркъарасын беклешдиривге къуллукъ этсин учун берди. Олар бизге иманда, Аллагьны Уланын танымакъда барыбыз да бир йимик даражагъа етишгинче, барыбыз да токъташгъан адамлар болгъунча ва бютюн яшавубуз Месигьни толу камиллигине етгенче кёмек эте.
14 Шо заман, гьар тюрлю уьйретивлени толкъунлары, еллери, инсанланы гьиллачылыгъы ва ялгъанлары алып, ари де, бери де ташлайгъан гиччи яшлар йимик болмасбыз. 15 Терсине, сююв булан гьакъ гертиликге гёре юрюй туруп, къаркъараны Башы болгъан Месигьге ювукълаша туруп, гьар-бир якъдан оьсюп къалайыкъ. 16 О бютюн къаркъара бир ерде бирлешеген, ону бары да санлары гьариси оьзюню айры-айры къуллукъларын кютеген кюйню этди. Гьар айры сан тийишли кюйде къуллукъларын кютегенде, бютюн къаркъара сююв булан оьсе ва беклеше.
Биз нечик яшамагъа тарыкъбыз?
17 Шо саялы Раббибизни аты булан сизге бувараман: ят халкълар йимик яшайгъан кююгюзню къоюгъуз. Оланы бары да ойлары бошдур. 18 Оланы англаву тунукълашгъан, олар Аллагьны яшавундан магьрюм этилген ва оьзлени авамлыгъы саялы олар хырча болгъан. 19 Олар уят деп айтагъан затын тас этип, напсына шо даражада берилип къалгъан чы, гьеч бир де уялмайлы, къанмайлы, къайдагъы пасатлыкълар булан машгъул болалар.
20 Тек Месигьни гьакъында сиз о затны тюгюл билгенигиз. 21 Эгер де, озокъда, сиз Ону гьакъында эшитген бусагъыз ва Ону гьакъында сизин уьйретген буса, неге тюгюл де гьакъ гертилик Онукидир. 22 Алдагъы яшавугъузгъа хас болгъан затгъа, оьзюгюздеги ялгъан гьасиретликлер пуч этеген дёнген инсангъа арт беригиз деп уьйрете эди сизин. 23 Аллагьны Ругьу гьакъылыгъызны янгыртсын. 24 Сиз гьакъ герти муъминликде ва сыйлылыкъда Аллагьны келпетине ошашдырылып яралгъан инсангъа айланмагъа герексиз.
25 Сизин гьаригиз, ялгъанны къоюп, оьзлеге гьакъ герти затны сёйлесин, неге тюгюл биз барыбыз да бир къаркъараны санларыбыз. 26 «Къазаплангъанда, гюнагь иш этмегиз», гюн батгъынча къазапланывугъузну тайдырмагъа къарагъыз. 27 Яшавугъузда иблисге ер бермегиз. 28 Бир урлагъан дагъы урламагъа тюшмей. Терсине, тарчыкълыкъдагъылагъа пай чыгъарып болмакъ учун, оьзюню къоллары булан загьмат тёкмеге тюше. 29 Сизин авзугъуздан бир де нас сёз чыкъмасын, янгыз тарыкълы затгъа насигьаты булангъы, тынглавчулагъа пайдалы сёзлер чыкъсын.
30 Аллагьны Ругьун да пашман этмегиз. О сиз Аллагьныки экенлигигизни тасдыкъ этеген затдыр ва Гюню етишгенде, Аллагь сизин толу кюйде азат этегенликни белгисидир.
31 Гьар тюрлю намартлыкъдан, ачувлулукъдан, къазапланывдан, акъырывдан, яла ябывдан ва оьзге яман ишлерден арек туругъуз. 32 Бир-биригизге рагьмулу, языкъсынагъан болугъуз, Месигьден таба Аллагь сизин гечгенде йимик, бирев биревден гечигиз.
5
«Нюрню адамлары йимик яшап къалыгъыз»
1 Аллагьдан уьлгю алыгъыз, неге тюгюл де сиз Ону кёп сюйген авлетлерисиз. 2 Месигь, бизин сююп, бизин учун Оьзюн Аллагьгъа атирли ва арив къурбан этип бергени йимик, сиз де сююв булан яшагъыз.
3 Сизин арагъызда гьеч бир де пасатлыкъгъа яда оьзге тюрлю наслыкъгъа, яда къызгъанчлыкъгъа байлавлу лакъыр да болмагъа тюшмей. Аллагьны халкъына шолай затлар къыйышмас. 4 Сёйлевюгюзде гьеч бир пасатлыкълар, бош хабарлар ва гьонкъа масхаралар болмасын. Булар сизге къыйышмас. Ону орнуна Аллагьгъа шюкюр этигиз. 5 Билип къоюгъуз: пасат ва нас яшав юрютеген, къызгъанч адамлагъа (оланы ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этегенлерден бир башгъалыгъы да ёкъдур) Аллагьны ва Месигьни гьакимлигини тюбюнде яшамагъа ихтияр берилмежек.
6 Вёре, ялгъан сёзлер булан сизин бирев де алдатып къоймасын. Шо затлар чы таби болмайгъанлагъа Аллагьны къазапланывун тувдура. 7 Шо саялы да олар булан ортакъчы болмагъыз. 8 Неге тюгюл де, бир вакътилерде сиз къарангылыкъда эдигиз, гьали буса Раббибиз булан бирликде болгъаныгъыз саялы, нюрге чыкъгъансыз. Нюрню адамлары йимик яшап къалыгъыз. 9 Гьар тюрлю яхшы ишлер, муъминлик ва гьакълыкъ нюрню емишлеридир. 10 Раббибиз рази къалагъан затны англамагъа къарагъыз. 11 Къарангылыкъны пайдасыз ишлери булан, вёрегиз, ортакъчы болмагъыз, терсине, шо ишлени аян этигиз. 12 Шолай адамлар яшыртгъынлыкъда не булан машгъул болагъанны айтмакъ да айыпдыр. 13 Бары да яшыртгъын затлар нюрде гёрюнюп къала. 14 Нюр бары да затны гёрюнеген этип къоя. Шо саялы булай айтылгъан:
Уян, гьей юхлайгъан адам, оьлюмден тирил! Месигь сени
нюрлендирежек.
15 Оьзюгюзню яшав къайдагъызда сакъ болугъуз. Гьакъылсызлар йимик яшамагъыз, гьакъыллылар йимик яшагъыз. 16 Заманны аягъыз, неге тюгюл бу гюнлерде яманлыкъ оьтесиз кёпдюр. 17 Англавсуз болмагъыз, Раббибиз не зат сюегенни англамагъа къаст этигиз. 18 Эсирип къалгъынча чагъыр ичмегиз, шо пасатлыкъгъа элте. Ону орнуна Аллагьны Ругьундан толмагъа къарагъыз. 19 Оьз арагъызда Аллагьгъа макътав, алгъыш этеген йырланы ва дин йырланы йырлагъыз. Юреклеригизде Раббибизни макътап йырлагъыз. 20 Даим ва гьар зат учун Раббибиз Иса Месигьни аты булан Атабыз Аллагьгъа шюкюр этигиз.
21 Месигьге гьюрмет этивню белгиси гьисапда бирев-биревге таби болугъуз.
Эрлер ва къатынлар
22 Гьей къатынлар, эрлеригизге Раббибизге йимик таби болугъуз. 23 Къаркъараны къутгъарагъан Месигь Оьзюне иман салгъанланы жыйыныны Башчысы болгъаны йимик, эр де къатыныны башчысыдыр. 24 Иманлылар Месигьге нечик таби бола буса, къатынлар да эрлерине гьар затда таби болмагъа гереклер.
25 Гьей эрлер, Месигь Оьзюне иман салгъанланы жыйынын нечик сюе буса, сиз де къатынларыгъызны шолай сююгюз. Месигь Оьзюню жыйыны учун жанын берди. 26 Жыйынны Оьзюнюки болагъан кюйню этмек учун, ону сув булан ва калам булан гюнагьларындан тазаламакъ учун ва 27 олар шавла береген, тетиксиз, дамгъасыз, демек сыйлы, нарыстадай таза болсун учун, Месигь шолай этди. 28 Эрлери де оьзлени къатынларын лап шолай сюймеге, оьз къаркъараларын йимик сюймеге гереклер. Къатынын сюеген гиши оьзюн де сюедир. 29 Оьзюню къаркъарасын сюймейген гиши ёкъдур, гьар ким къаркъарасын ашатып сакълай ва ону гьайын эте. Месигь де шолай Оьзюне иман салгъанланы жыйыныны гьайын эте, 30 неге тюгюл биз Ону къаркъарасыны санларыбыз. 31 Сыйлы Язывларда: «Шону учун эргиши атасын ва анасын къоюп, къатыны булан бирлешежек. Экевю де туташ бир къаркъара болуп къалажакъ», – деп язылгъан. 32 Бу сыр уллудур, о Месигь ва Ону жыйыны булан байлавлудур. 33 Сизге буса булай айтаман: гьар эргиши къатынын оьзюн сюеген йимик сюймеге, къатыны да эрине гьюрмет этмеге герек.
6
Ата-аналар ва авлетлер
1 Гьей яшлар, сиз Раббиникисиз, шо саялы ата-анагъызгъа тынглавлу болугъуз, о сизин борчугъуздур. 2-3 «Оьзюнгню атанга ва ананга гьюрмет эт. Шо заман сагъа яхшы болажакъ ва дюньяда да узакъ яшажакъсан» – муна ичинде ваъдасы булангъы Аллагьны биринчи буйругъу.
4 Гьей аталар, сиз де авлетлеригизни къазапландырмагъыз, олагъа Раббибиз сюеген затны уьйретип тарбия беригиз.
Есилер ва къуллар
5 Гьей къуллар, Месигьге нечик таби болажакъ эдигиз буса, сизин бу дюньядагъы есилеригизге де гьакъ юрекден, гьюрмет булан ва къоркъув булан таби болугъуз. 6 Шону есилеригизни сизге бакъгъан якъда яхшы къарайгъанлыгъын къазанмакъ учун тюгюл, Аллагь сюеген затланы гьакъ юрекден кютеген Месигьни къуллары гьисапда этигиз. 7 Инсанлагъа тюгюл, Раббибизге нечик къуллукъ этежек эдигиз буса, шолай гьаракатчылыкъ булан загьмат тёгюгюз. 8 Къул яда азат адам экенине де къарамайлы, Раббибиз гьар-бир яхшы иш учун тийишлисин бережекни билигиз.
9 Сиз де, гьей есилер, къулларыгъызгъа шолай яхшы къарагъыз, къоркъув беривлени де къоюгъуз. Кёклерде оланы ва сизин Есигиз бир экенни эсде сакълап туругъуз. О гьеч биревню биревден артыкъ гёрмес.
Аллагьны савутлары
10 Ахырда да, оьзюгюзню Раббибизни зор къудраты булан беклешдиригиз. 11 Иблисни гьиллаларына къаршы туруп болмакъ учун, Аллагьны савутларындан тагъыгъыз. 12 Биз инсанлагъа къаршы ябушмайбыз, ругь башчылагъа, гьакимлеге, бу къарангы дюньяда иш гёреген гючлеге ва кёкде яманлыкъ этеген жинлеге къаршы ябушабыз. 13 Шо къара гюнлер гелген заманда, бары да чапгъынланы гери урмакъ учун ва бары да сынавлардан оьтме болмакъ учун, къолларыгъызгъа Аллагьны савутларындан алыгъыз.
14 Къатып токътагъыз, белигизге гьакъ гертиликни белбавун байлагъыз ва уьстюгюзге муъминликни гюбесин гийигиз. 15 Ярашывлукъну гьакъындагъы Сююнч Хабарны билдирмеге гьазирликни аякъгийимин гийигиз. 16 Ондан къайры да, иблисни жыжымлы окъларын сёндюрюп болмакъ учун, къолугъузгъа иманны къалкъанын алыгъыз. 17 Башыгъызгъа къутгъарылывну башлыгъын гийигиз ва къолугъузгъа Ругьну къылычын, демек Аллагьны каламын алыгъыз.
18 Дуа этегенде, тилейгенде, гьар гезик Аллагьны Ругьу булан дуа этигиз. Шо саялы да гьазир кюйде туругъуз ва Аллагьны бары да адамлары учун къаныгъывлу кюйде дуа этигиз. 19 Магъа тарыкълы сёзлер табулсун ва Сююнч Хабарны сырын мен тартынмайлы билдирмеге болсун деп, мени учун да дуа этигиз. 20 Гьали мен туснакъдаман, неге тюгюл де мен, Аллагьны вакили, Сююнч Хабарны билдире эдим. Шо Сююнч Хабарны мен тарыкълы кюйде, къоркъувсуз билдирсин деп дуа этигиз.
Ахыргъы саламлар
21 Бары да затны ва мени мундагъы кююм нечик экенни гьакъында бизин сююмлю иман къардашыбыз ва Раббибизни инамлы къуллукъчусу болгъан Тигьик сизге айтар. 22 Мен ону яныгъызгъа сиз бизин гьалыбызны билсин ва сизин ругьландырсын деп йиберемен.
23 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден иман къардашлагъа парахатлыкъ, сююв ва иман болсун дагъы. 24 Раббибиз Иса Месигьни токътавсуз кюйде сюегенлени барысына да Аллагьны рагьмусу болсун.
Филиппадагъылагъа язылгъан кагъыз
***
Македонияны Филиппа деген шагьарында Павел ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан экинчи сапарыны вакътисинде болгъан. Исагъа иман салгъанланы европа топурагъындагъы биринчи жыйынын о шо шагьарда къургъан. Павелни бу кагъызы Филиппадагъы жыйын учун язылгъан. Кагъызны элчи оьзю Сююнч Хабарны билдирегени саялы Румдагъы туснакъда олтургъан вакътисинде язгъан.
Дуван болажакъ гюнню къаравуллай туруп, Павел шо дуван, оьзюнден айыпны да тайдырып, оьзюню азат этивю булан тамамланар деп умут этип тургъан. Кагъызында Павел жыйындагъылагъа оьзюне харж якъдан этген кёмеги учун разилигин билдире туруп, узакъ къалмай Филиппадагъыланы ягъына гелип гетмеге умуту барын айта. Нечакъы уьстюне тюшген къыйынлыкълагъа да къарамайлы, олар Иса Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабаргъа гёре яшайгъанлыкъ элчини гьакъ юрекден сююндюре. Кагъызны экинчи бёлюгюню 6-11-нчи аятлары айрокъда таъсирли язылгъан. Мунда хорлангъан Месигьни ругьланывлу суратлаву бериле. Бу суратлав башлап Исагъа иман салгъанланы арасында Месигьни битимини гьакъындагъы уьйретивню оьсюв ёлуну биринчи шагьатлыкъларындан болуп токътай.
Кагъыз туснакъда язылса да, къуванчлыкъдан толгъан, неге тюгюл де Павелни Филиппадагъы иманлылар булан яхшы аралыкълары болгъан, олар да иманында къатты кюйде токътап, алдагъы кююнде оьзгелеге кёмек этмеге гьазир кюйде тургъан. Шо бир вакътини ичинде элчи Филиппадагъыланы, Месигьден гёзлерин айырмайлы, Ону сюювюн, къоччакълыгъын ва инсанлагъа этип гетген къуллугъун даим эсде сакълап турмагъа тарыкълыгъына тергевюн бакъдыра. Оьзюню къуванчыны баш себебин Павел бир сыйымлы ва агьамиятлы жумла булан айтып берип къоя: «Раббибиз булан бирликде гьар заман сююнюп къалыгъыз; бирдагъы керен де айтаман: сююнюп къалыгъыз!» (4:4).
1
Башлапгъы саламлар
1 Иса Месигьни къуллукъчулары болгъан биз Павелден ва Тимофейден Иса Месигьге иман салгъанланы жыйыныны башчылары ва кёмекчилери булан бирче Ону Филиппадагъы бары да халкъына салам! 2 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Павелни шюкюрлюгю ва дуасы
3 Гьар гезик сизин эсге алагъанда, мен даим Аллагьгъа шюкюр этемен. 4 Мен сизин учун дуа этегенде, шону сююнч булан этемен, 5 неге тюгюл Исагъа иман салгъан гюнден тутуп, гьалиге ерли сиз мени булан бирликде Сююнч Хабарны билдирмекде ортакъчылыкъ этесиз. 6 Сизин арагъызда шо яхшы ишни башлагъанлар Иса Месигь къайтып гележек гюнге шону ахырына чыгъаражакъгъа мен инанаман. 7 Сиз даим мени юрегимдесиз. Сизин барыгъызгъа да бакъгъан якъдагъы мени гьислерим шолай болма да тарыкъ. Сиз барыгъыз да гьали буссагьат да, мен туснакъдагъы вакътиде де, Сююнч Хабаргъа инандырмакъ учун, ону якълайгъанда да Аллагь Оьзюню зор яхшылыгъы булан магъа тапшургъан къуллукъ этивде ортакъчылыкъ эте эдигиз. 8 Сизин барыгъызны да мен Иса Месигьге хас болгъан сююв булан сюегениме ва гёрме гьасиретлигиме Аллагь шагьатдыр.
9-10 Гертиден де агьамиятлы затны сайлап болсун учун, билимигиз ва англавугъуз булан сизин сюювюгюз даим де арта турсун деп мен дуа этемен. Шо заман, Месигь къайтып гележек гюн, сиз таза ва айыпсыз болажакъсыз. 11 Иса Месигьден таба Аллагь сизин къабул этгени саялы, яшавугъуз бек яхшы амаллардан толар. Шолайлыкъда, Аллагьгъа макътавлукъ ва алгъыш болар.
Павелни башына тюшген гьаллар
12 Къардашларым, мени башыма тюшген гьаллар Сююнч Хабарны уьстюнлю кюйде билдирмеклигине себеп болгъанны сиз билгенни сюемен. 13 Мен Месигьге къуллукъ этегеним саялы туснакъгъа тюшгеним гьали къаладагъы бары да къаравуллагъа ва бары да къалгъанлагъа белгили. 14 Мени гьалымны гёрюп, иман къардашларыбызны кёбюсюню Раббибизге бакъгъан якъдагъы иманы гючленди. Аллагьны каламын олар алдындан эсе гьали тартынмай ва къоркъмай билдирелер.
15 Биревлер Месигьни гьакъында бир-бирин гюллейгенини, бирев-бирев булан оьчешегенини себебинден билдирегени де герти. Амма башгъалар яхшы къастларыны себебинден билдирелер. 16 Булар буса мени сюегенлигинден, Аллагь мени Сююнч Хабарны якълама салгъанны биле туруп билдирелер. 17 Биринчи тайпасы Месигьни гьакъында янгыз оьз пайдасы булан байлавлу къастларыны себебинден, юрегини тюз тюгюллюгюнден билдире. Шону олар магъа мунда, туснакъда, янгыз кёп къыйынлыкълар гелтирмек учун этелер. 18 Амма не этежекбиз? Оланы юреклери тюзмю яда тюгюлмю – билмеймен, аслусу олар Месигьни гьакъында айтагъаныдыр.
Мен де шогъар сююнемен ва дагъы да сююнежекмен. 19 Неге тюгюл де, сизин дуаларыгъызны яхшылыгъындан ва Иса Месигьни Ругьуну кёмеги булан булар бары да мени къутгъарылывума имканлыкъ бережегин билемен. 20 Месигьни бир затда да гёнгюн чыгъармасман ва уялмакълыкъдан къызармасман деп, уллу умут булан къаравуллайман. Алда йимик, гьали де тартынмайгъан кююмде къалмагъа сюемен. Шо заман, яшажагъыма яда оьлежегиме къарамайлы, оьзюмню яшавум булан Месигьге макътавлукъ гелтирежекмен. 21 Яшамакълыкъ чы мени учун бюс-бютюнлей Месигь булан байлавлудур, гьатта оьлмек де къолайдыр. 22 Эгер мен яшай туражакъ бусам, шо мени учун пайдалы кюйде ишлемек демекдир. Тек шоланы къайсын сайламакъ яхшыдыр – шону билмеймен. 23 Мен эки арада къалып тураман: мен бу дюньядан айрылмагъа ва Месигь булан бирче болмагъа сюемен; шо барындан да яхшысы эди. 24 Тек магъа сизин учун яшамагъа тарыкъ.
25 Мен де шогъар инанма да инанаман. Мен сизин барыгъыз да булан дагъы да болуп, иманда ва о береген къуванчда сизге алгъа багъып юрюмеге кёмек этежекмен. 26 Шоллукъда, мен сизин ягъыгъызгъа янгыдан гелгенде, сизге мен саялы Иса Месигьден оьктем болма дагъы да кёп себеп болажакъ.
27-28 Аслусу – Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабаргъа лайыкълы болуп яшап къалыгъыз! Барыгъыз да бир болуп, Сююнч Хабарда айтылгъан иманны якълай туруп, бир душманыгъызгъа да оьзюгюзню къоркъутмагъа къоймайгъан кюйде яшап къалыгъыз. Шолай яшав олар учун оьлюмню белгиси, сизин учун буса къутгъарылывну белгиси болуп токътажакъ. О да Аллагьдан гелеген затдыр. 29 Сизге янгыз Месигьге иман салмакъ тюгюл, Ону учун азап чекмек де савгъат этилген. 30 Алда мен башдан гечирген ва гьали де къаршылашагъан къыйынлыкълагъа сиз гьали къаршылашып турасыз.
2
Иса Месигьни саламатлыгъы
1 Месигь булан бирликде болмакъ сизин ругьландыра ва Ону сюювю сизин рагьатландыра. Аллагьны Ругьу булан бирлешгенсиз, бир-биригизге бакъгъан якъда рагьмугъуз ва языкъсынывугъуз бар. 2 Шо саялы мени шатлыгъымны дагъы да толу этигиз ва бир йимик сююв, бир йимик ойлар, бир йимик муратлар булан яшап къалыгъыз. 3 Оьз пайдагъыз булан байлавлу къастланы себебинден яда бош оьктемлигигизден гьеч бир зат да этмегиз. Саламат болугъуз ва оьзгелени оьзюгюзден оьр гёрюгюз. 4 Янгыз оьз пайдаларыгъызны тюгюл, башгъаланы пайдаларын да гьисапгъа алыгъыз. 5 Сизин ойлашагъан кююгюз Иса Месигь ойлашагъан кюйде болсун.
6 Оьзю Аллагьдай болса да, Иса Оьзю Ону булан тенг болайым деп айланмагъан.
7 О бары затындан магьрюм къалып, къулдай болуп токътагъан. Бары да инсанланы йимик, Ону да къатынгиши тапгъан.
8 Сонг да Оьзюн олай тёбен салды чы, олай тынглавлу эди чи, оьлюмню – гьатта хачдагъы оьлюмню къабул этди.
9 Шо саялы Аллагь Ону бек оьрге де чыгъарды. Аллагь Огъар бары да атлардан оьр болгъан атны берди.
10 Аллагь шону Исаны атыны алдында кёкдегилер, ердегилер ва ерни тюбюндегилер – барысы да тизден чёксюн ва 11 Атабыз Аллагьны макътавлугъу учун гьар тил Иса Месигь Раббибиз экенни ачыкъдан сёйлесин деп этди! 12 Шо саялы, сююмлю къурдашларым, мен арагъызда тургъан заманда сиз тынглавлу эдигиз, мен ёкъда буса дагъы да артыкъ кюйде тынглавлусуз. Шолай болгъанда, оьзюгюзню къутгъарылывугъузну ахырына чыкъмакъ учун, бар-ёкъ гьюрмет ва къоркъув булан загьмат тёгювюгюзню узатыгъыз. 13 Аллагь сизин ичигизде иш гёрюп тура, Оьзю сюеген затны этмек учун, сизге гьаваслыкъ ва гюч берип тура.
14 Бары затны кантсыз ва эришивлюксюз этигиз. 15-16 Шо заман бузулгъан ва пасат адамланы арасында сиз таза ва айыпсыз, Аллагьны тетиксиз авлетлери йимик къаларсыз. Сиз даимлик яшавгъа гелтирген хабаргъа гёре яшай туруп, шоланы арасында юлдузлар йимик шавла берерсиз. Бары да къыйынларым негьакъ болмагъаны саялы, Месигь къайтып гележек гюн мен сизин булан оьктем болажакъман. 17 Балики, мен Аллагьгъа сизин иманыгъыз этеген къурбанлыкъ къуллукъ этивню толумлашдырып, къаным тёгюлюп, оьлермен. Мен шо заманда да шат болажакъман ва сизин булан бирче шат болажакъман. 18 Мени булан бирге сиз де шат болугъуз ва къуваныгъыз!
Павелни иш ёлдашлары
19 Раббибиз Иса буюрса, сизин гьакъыгъыздагъы бары да янгы хабарланы билип ругьланмакъ учун, ювукъ заманны ичинде ягъыгъызгъа Тимофейни йиберме умут этемен. 20 Тимофей йимик сизин гьайыгъызны этеген мени дагъы адамым ёкъ. 21 Гьар ким Иса Месигь сюегенни тюгюл, оьзюню пайдасыны гьайын эте. 22 Сиз Тимофей нечик чыныкъгъан адам экенни билесиз. О мени булан бирге, ата ва улан йимик болуп, Сююнч Хабарны билдирмекге къуллукъ этди. 23 Шогъар гёре, сонг мени ишим нечик болажагъын билгендокъ, ону сизин яныгъызгъа йибермеге умутум бар. 24 Узакъ къалмай оьзюм де сизин яныгъызгъа гелип болажагъыма инанаман, Раббибиз буюрса.
25 Гьали буса магъа кёмекге деп, сиз мени яныма йиберип гелген иман къардашым Эпафродитни де сизин яныгъызгъа къайтарып йибермеге герекли гёрдюм. О мени булан ишлей туруп, Сююнч Хабарны якълап турду. 26 Эпафродит сизин гёрмеге бек сюе. Оьзю авруй деп, сизге етишген хабарлар ону къайгъырта. 27 Гертилей де, о бек авругъан эди ва гьатта оьлю гьалына да етишген эди. Амма огъар, янгыз огъар да тюгюл, магъа да Аллагьны рагьмусу болду ва къайгъыма къайгъы къошулмай къалды. 28 Шо саялы да мен ону сизин яныгъызгъа йибермеге бек сюемен. Ону гёргенде, сизге къуванчыгъыз къайтып гележек ва мени башымдан бир къайгъы таяжакъ. 29 Ону, Раббибизге иман салгъанда йимик, бек къуванчлы кюйде къаршылагъыз. Ону йимик адамлагъа гьюрмет этигиз. 30 Неге тюгюл де, о Месигьге къуллукъ этмек учун, оьлмей аз къалды, жанын аямай иш юрютдю ва магъа сиз оьз заманыгъызда этип болмагъан кёмекни этди.
3
Гьакъ герти муъминлик
1 Ахырда да, къардашларым, Раббибиз булан бирликде сююнюп къалыгъыз! Сизге шону гьакъында бирдагъы ва бирдагъы керен язмагъа магъа къыйын тюгюл, неге десе, о сизге къоркъунчдан къутулмагъа кёмек этежек.
2 Шо итлерден сакъ болугъуз, яманлыкъ этеген адамлардан сакъ болугъуз, сюннетни талап этегенлерден сакъ болугъуз. 3 Герти сюннет этилгенлер бизбиз. Неге тюгюл де, Аллагьгъа Ону Ругьундан таба ибадат этебиз. Бизге этген ишлери саялы Иса Месигь булан оьктем болабыз, тышдан гёрюнеген затлагъа да аркъа таямайбыз.
4 Буса да мен тышдан гёрюнеген затлагъа аркъа таяп болур эдим. Эгер бирев шогъар оьзюню себеплери бар деп ойлаша буса, мени шолай себеплерим кёп. 5 Мен тувуп, сегизинчи гюн сюннет этилгенмен, исрайыл халкъындан, Бенияминни наслусундан чыкъгъанман. Мен ягьудилени де ягьудисимен, Къанунну кютмекге гелгенде буса, мен фарисеймен. 6 Мен Исагъа иман салгъанланы бек къасткъылып гьызарладым. Къанунгъа асаслангъан муъминликге гёре чи мен сёз табып болмасдай эдим.
7 Амма шо заман мен уьстюнлюк деп гьисап этген затланы гьали, Месигь себепли болуп, бош ва пайдасыз затлар деп гьисап этемен. 8-9 Раббим Иса Месигьни танымакълыкъны агьамиятлылыгъы булан тенглешдиргенде, олар барысы да гьеч затлардыр! Месигьге тюшюнмек учун ва Ону булан бирликде болмакъ учун, мен бары да затны гери урдум ва бары да затны мен бир пайдасыз чёпден артыкъ гёрмеймен. Къанунгъа гёре юрюйген муъминлигим тюгюл, Аллагь мени Месигьге иман салгъаным саялы къабул этди. Аллагьны къабул этегени бизин иманыбыздан асылы бола. 10-11 Месигьни ва Ону оьлюмден тирилтген гючню танымагъа сюемен. Мен де оьлюмден тириливге етмесми экенмен деп, О чекген азаплагъа ортакъчы болмагъа ва Ону оьлюмюнде Огъар ошама сюемен.
12 Мен гьали де шо мурадыма етишмегенмен, оьзюмню де камиллешгенмен деп гьисапламайман, амма алдыма салгъан муратгъа етишмек учун къаст этемен. Шо мурат учун Иса Месигь мени танглады. 13 Къардашларым, мен гьали де шогъар етишмегенмен. Артда къалгъан затланы барын да унутуп, алда токътагъанларына етишмеге къаст этемен. 14 Мен окъдай болуп мурадыма багъып – савгъат алмакъ учун учаман. Шо савгъат буса Иса Месигьден таба Аллагь бизин Оьзюне багъып чакъыргъан даимлик яшавдур.
15 Бизге барыбызгъа да – ругь якъдан чыныкъгъан адамлагъа – гьар затгъа шолай къарамагъа тюше. Эгер неде буса да бир затда сизин пикругъуз башгъача буса, Аллагь сизге ачыкъ этип гёрсетер. 16 Гелигиз, барыбыз да билеген затыбызгъа асасланып яшап къалайыкъ.
17 Къардашлар, менден уьлгю алывугъузда бир болугъуз ва биз сизге гёрсетген уьлгюге гёре яшайгъанлагъа къарагъыз. 18 Мен сизге алда да айтдым, гёзьяшлар тёге туруп гьали де айта тураман: бир хыйлылар Месигьни хачыны душманлары йимик яшайлар. 19 Оланы ахыры оьлюмдюр, оланы аллагьы къурсагъыдыр, оланы макътавлугъу биябурлукъдур. Оланы бютюн ойлары бу дюньягъа бакъдырылгъан. 20 Биз кёклени ватандашларыбыз. Бизин Къутгъарывчубуз Раббибиз Иса Месигь ондан таба гележегин къаравуллап турабыз. 21 Огъар бары да затгъа ёлбашчылыкъ этмек учун къудрат да берилген. Шо къудрат булан О бизин осал, оьлюмге тарыйгъан къаркъараларыбызны тюрлендирип къояжакъ ва оланы Оьзюню макътавлу къаркъарасына ошатажакъ.
4
1 Шо саялы, сююмлю къардашларым, Раббибизни ёлундан тайышмай туругъуз! Сиз мени къуванчымсыз, башымны тажысыз, мен сизин сюемен ва сизге къарамагъа сюемен.
Ахыргъы насигьатлар ва сёзлер
2 Мен Эводиягъа ва Синтигьиягъа ялбарып тилеймен: Раббибиз булан бирликде болгъаныгъыз саялы, эришивлюклени битдирип, бир гьасилге гелигиз. 3 Мени иш ёлдашым, шо къатынлагъа кёмек эт деп сагъа да ялбарып тилеймен. Неге тюгюл де, мен, Клемент ва оьзлени атлары яшав китабына язылгъан оьзге иш ёлдашларым да йимик, олар да Сююнч Хабарны билдирмек учун къыйын тёкдюлер.
4 Раббибиз булан бирликде гьар заман сююнюп къалыгъыз; бирдагъы керен де айтаман: сююнюп къалыгъыз! 5 Инсанлагъа сиз яхшы янашагъанны барысы да гёрсюнлер. Раббибиз узакъ къалмай къайтажакъ. 6 Гьеч бир затгъа да къайгъырмагъыз, тилеклеригизни дуаларыгъызда шюкюрлюк булан Аллагьгъа тапшуругъуз. 7 Шо заман бизин англавубуздан уьстюн гелеген Аллагьны парахатлыгъы сизин юреклеригизни ва гьакъылыгъызны Иса Месигь булан бирликде сакълажакъ.
8 Ахырда да, къардашларым, янгыз гьакъ, асил, адилли, таза затланы, сюювге лайыкълы ва гёзел, оьр болгъан ва макътавгъа лайыкълы затланы гьакъында пикир этигиз. 9 Сиз менден уьйренген, алгъан, эшитген ва менде гёрген бары да затны давам этип туругъуз. Парахатлыкъ береген Аллагь шо заман сизин булан болар.
10 Сиз янгыдан мени гьайымны этегенигизге бек сююнюп, мен Раббибизге алгъыш этдим. Сиз гьар заман мени гьайымны этдигиз, амма шону гёрсетмеге сизин имканлыгъыгъыз болмады. 11 Мен ону айтагъаным гьеч бир затгъа тарчыкълыгъым болгъаны саялы тюгюл. Гьар гьалда бары да затгъа рази болуп къалмагъа мен уьйренгенмен. 12 Тарчыкълыкъда ва токълукъда яшап бажараман. Токъ болма, ач къалма, бары затым болуп ва тарчыкълыкъда къалып – гьар затдан бары затгъа уьйрендим. 13 Магъа гюч береген Месигьден таба мен бары да затны этмеге боламан.
14 Къыйыным барда магъа кёмекге табулуп, сиз яхшы иш этдигиз. 15 Сиз оьзюгюз билесиз, филипиялылар: Сююнч Хабарны билдирмеге башлагъанда, мен Македонияны къоюп гетген заманда, сизден къайры Исагъа иман салгъанланы бир жыйыны да магъа харж якъдан кёмек этмей эди. 16 Мен тарчыкъ гьалгъа тюшген заманда, сиз магъа Салоникге де бир нече керенлер кёмек йиберип гелдигиз. 17 Мен савгъатлар сююп айланагъаным тюгюл. Инг башлап мен сизге хайыр болгъанны сююп айланаман. 18 Эпафродитден таба сиз магъа тарыгъындан да артыкъ зат йиберип гелдигиз ва гьали мени бары да затым бар. Бу буса Аллагь рази къалагъан ва къабул этеген бир арив ийисли къурбан йимикдир. 19 Аллагьым да Иса Месигьден таба сизин бары да тарчыкъларыгъызны Оьзюню макътавлу байлыкъларындан толумлашдырар. 20 Атабыз Аллагьгъа гьар даим де макътавлар болсун! Амин.
Ахыргъы саламлар
21 Иса Месигьге иман салгъанланы барысына да салам айтыгъыз. Мени янымдагъы иман къардашлар да сизге саламлар йиберелер. 22 Аллагьны бары да халкъы ва айрокъда Румну пачасыны къаласында ишлейгенлер сизге саламлар йиберелер.
23 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу сизин юреклеригизде болсун.
Колосдагъылагъа язылгъан кагъыз
***
Бу кагъызын Павел Румдагъы туснакъда олтургъан вакътисинде язгъан. Кагъыз Исагъа иман салгъанланы Павел оьзю танымайгъанлары учун язылгъан. Амма о Колосдагъы жыйында имангъа къыйышывлу гелмейген къаравлар яйылып барагъанын эшитген: сайки, Иса Месигь Аллагьны Уланы тюгюл, бир малайикге ошагъан инсан деп уьйретегенлер арагъа чыкъгъан. Жыйында аш, бир тюрлю байрамлар ва шолай да ягьуди къанунланы кютювю булан байлавлу гёрсетивлеге кёп агьамият бермеге башлагъан.
Шолагъа жавап гьисапда Павел Иса Месигь Ким экени, О бизин учун не этип гетгени гьакъда яза: О Аллагьны Уланы, «Къаркъараны Башы, демек иман салгъанланы Башчысы Одур. Гьар-бир затда алдын болмакъ учун, О оьлюлерден биринчилей болуп тиргизилген Башдыр», О бары да инсанланы айыпларын Оьзюню уьстюне алгъан. О хачгъа илинип оьлюп гетген ва бизин оьзюбюзню гюнагьларыбыз учунгъу такъсырдан азат этген. Шолай пикир эте туруп, Павел Аллагьдан гелеген къутгъарылывну бир тюрлю къанунланы кютюв булан байлавлу этип сёйлемеге къарайгъанлагъа къаршы чыгъа. Месигьге иман салгъан адам бош сёйлевлеге, ялгъан гьакъылгъа алданып къалмагъа тюшмей. Исагъа иман салгъан адам Раббибиз рази къалагъан кюйде янгыз Аллагьны рагьмусуну кёмеклиги булан яшап бола.
1
Башлапгъы саламлар
1 Аллагь буюруп, Иса Месигьни элчиси этилип танглангъан мен Павелден ва иман къардашыбыз Тимофейден 2 Аллагьны Колосдагъы халкъына, Месигь булан бирликдеги инамлы къардашлагъа салам! Атабыз Аллагь сизге рагьму ва парахатлыкъ берсин.
Павелни шюкюрлюгю ва дуасы
3 Биз дуа этегенде, сизин учун гьар заман Раббибиз Иса Месигьни Атасы Аллагьгъа шюкюр этебиз. 4 Неге тюгюл де, Иса Месигьге сизин иман салагъаныгъызны ва Аллагьны бары да халкъына бакъгъан якъдагъы сюювюгюзню гьакъындагъы хабар бизге етишген. 5-6 Неге тюгюл де, умут этеген затыгъыз сизин кёклерде къаравуллап тура. Сиз о гьакъда алда сизге етишген гьакъ гертиликни сёзюнде – Сююнч Хабарда – эшитген эдигиз. Сиз Сююнч Хабарны эшитген ва Аллагьны зор яхшылыгъы гьакъында гертиден де англагъан гюнден берли, сизин арагъызда болгъанда йимик, бютюн дюньяда Сююнч Хабар яхшы натижа гелтирип ва яйылып тербей. 7 Сиз шо гьакъда сизин учун Месигьге инамлы кюйде къуллукъ этеген сююмлю иш ёлдашыбыз Эпафрасдан эшитдигиз. 8 Дагъы да о бизге Аллагьны Ругьу сизге берген сюювню гьакъында хабарлады.
9 Сизин гьакъыгъыздан башлап эшитген гюнден берли биз сизин учун даим дуа этебиз. Оьзю сюегенин сизге билдирсин, ачыкъ англав ва ругь якъдан гьакъыллылыкъ берсин деп, Аллагьгъа тилейбиз. 10 Сиз Раббибизге лайыкълы болгъан яшав булан яшасын деп, гьар-бир ишигизде О ушатагъан кюйде иш гёрсюн деп, гьар рагьмулу ишде сизин загьматыгъыз натижа берсин деп, сизин Аллагьгъа тюшюнювюгюз артсын деп, биз дуа этебиз. 11-12 Шону учун да сизде зор чыдамлыкъ ва къаттылыкъ болсун деп, Аллагь сизин Оьзюню макътавлу къудраты булан гючлендирсин дагъы. Сизге Оьзюню нюрде яшайгъан халкъыны варислигинден пайыгъызны алма имканлыкъны савгъат этип бергенге Атабызгъа шат кюйде шюкюрлюк этигиз. 13 О бизин къарангылыкъны гючюнден къутгъарып, Оьзюню сююмлю Уланыны гьакимлигини тюбюнде яшамагъа ихтияр берди. 14 Исадан таба биз азатлыкъны, гюнагьларыбызны гечивюн алдыкъ.
15 Гёрюнмейген Аллагьны келпети ва бары яратывдан оьрдеги Одур. 16 Кёкдеги, ер юзюндеги, гёрюнеген, гёрюнмейген бары да затланы: пачаланы, гьакимлени, башчыланы, гьакимиятланы – Аллагь Ондан таба яратды. Гьар зат Ондан таба ва Ону учун яратылды. 17 О бары яратылгъан затдан алда болгъан. Ону къудраты булан бары да зат тизимли болду. 18 Къаркъараны Башы, демек иман салгъанланы Башчысы Одур. Гьар-бир затда алдын болмакъ учун, О оьлюлерден биринчилей болуп тиргизилген Башдыр. 19 Аллагьны бютюн толулугъу, Оьзю Аллагьны буйругъуна гёре, Месигьде яшап тура. 20 Месигьни хачда тёгюлген къаны себепли болуп, Аллагь кёклердеги ва ер юзюндеги бары да затны Ондан таба Оьзю булан ярашдырды.
21 Оьзюгюзню ойларыгъыз ва яман ишлеригиз саялы бир вакътилерде сиз Аллагьдан арекде эдигиз ва Огъар душман да дюр эдигиз. 22 Амма Месигь Оьзюню инсан къаркъарасы тарыгъан оьлюмюнден таба сизин Аллагь булан ярашдырды. Шоллукъда, О сизин гьеч бир тетиксиз, айыпсыз ва юреклеригиз таза кюйде Аллагьны алдына гелтире, 23 эгер де, озокъда, сиз иманны къатты ва бек кюрчюсюнде дагъы да токътап турсагъыз. Сиз эшитген Сююнч Хабар берген умутдан тайышмай туругъуз. Шо Сююнч Хабар кёкню тюбюнде яшайгъан бары да халкъгъа билдирилген. Аллагьны тапшуруву булан мен Сююнч Хабар билдирмек учун къуллукъчу болдум.
Исагъа иман салгъанлар учун Павелни къуллукъ этивю
24 Магъа сизин учун азап чекмеге тюшгенге мен сююнемен. Месигьни къаркъарасы, демек Огъар иман салгъанланы жыйыны саялы азап чеге туруп, мен Ону къаркъарасы учун етишмейген затны толумлашдыраман. 25 Аллагьны тапшуруву булан мен Исагъа иман салгъанланы къуллукъчусу болдум. Оьзюню каламын сизин пайдыгъыз учун толу кюйде етишдирмеге Аллагь магъа тапшурду. 26 Алда асруланы боюнда Аллагьны сыры бары да наслулагъа яшырылгъан эди. Гьали буса ону Аллагь Оьзюню халкъына ачыкъ этди. 27 Аллагь шо сырны бары байлыгъын ва макътавлугъун бары да халкъланы арасында ачыкъ этмеге сюйдю. Сыр буса Месигь сизин ичигизде яшайгъанлыкъдадыр ва Оьзюню макътавлугъуна сизин де ортакъчы этеген умутугъуз болуп токътайгъанлыкъдадыр.
28 Бары да адамланы Аллагьны алдында Месигь булан бирликде камиллешген гьалда гёрсетмеге сюебиз. Шо саялы олагъа Месигьни гьакъында билдирип, гьарисин насигьат ва Аллагь берген гьакъыл булан уьйретебиз. 29 Шону учун Месигь магъа береген ва оьзюмде иш гёреген бары да гючлер булан загьмат да тёгемен.
2
1 Сизин пайдыгъыз учун, Лаодикиядагъы иман къардашланы ва гьали де оьзюм гёрмеген кёп башгъаланы пайдысы учун мен нечик къаныгъывлу загьмат тёкгенни сиз билгенигизни сюемен. 2 Мен шону оланы ругьландырмакъ ва сюювде бирлешдирмек учун этемен. Олар Аллагьны сырын билмеклиги гелтиреген толу гьакъ инамлыкъгъа етгенни сюемен. Аллагьны сыры да Месигьдир. 3 Гьакъылны ва билимни бары да хазналары Онда яшырылгъан.
4 Мен сизге шону арив сёзлер булан сизин бирев де алдатып болмасын учун айтаман. 5 Оьзюм сизин булан тюгюл бусам да, сиз мени юрегимдесиз. Сиз тийишли кюйде яшайгъаныгъыз ва Месигьге бакъгъан якъдагъы сизин къатты иманыгъыз мени сююндюре.
Иса Месигь яшавубузну толу эте
6 Сиз Иса Месигь Рабби экенни къабул этдигиз, шо саялы Ону булан биригип яшап къалыгъыз. 7 Месигьде тамурлашыгъыз, оьзюгюзню яшавугъузну Ону уьстюнде къуругъуз, сизин уьйретген кюйде оьзюгюзню иманыгъызда беклешигиз ва Аллагьгъа артыкъ кюйде шюкюрлюк этигиз.
8 Месигьге асасланмагъан, амма инсан адатларына ва бу дюньягъа гьакимлик этип турагъан къайдалагъа асаслангъан гьар къайсы болуп да бир бош ва пайдасыз илму булан сизин бирев де есир этмесин учун, вёрегиз, сакъ болугъуз. 9 Аллагьны бютюн толулугъу Месигьде, Ону инсан къаркъарасында яшай. 10 Ону булан биригип, сиз де яшавну толулугъун тапдыгъыз. О буса бары да ругьланы гьакимлерини ва башчыларыны уьстюнде токътагъан.
11 Сизге сюннет Месигьге иман салгъанда этилди. Шо сюннетни буса инсанлар тюгюл, Месигь этди. Булай демек – О сизин гюнагьлы табиатыгъызны гючюнден азат этди. 12 Сувгъа чомдуруп, оьзюгюзню Аллагьгъа тапшуртгъанда, сиз Ону булан бирче гёмюлген йимик болдугъуз. Шо заман сиз дагъы да Месигьни оьлюмден тирилтген Аллагьны къудратына бакъгъан якъдагъы иманыгъыздан таба Ону булан бирче тирилдигиз.
13 Алда гюнагьларыгъызны ва сюннетсиз гюнагьлы табиатыгъызны себебинден сиз оьлюлер эдигиз, амма Аллагь сизин Месигь булан бирче тирилтди. О бизин бары да гюнагьларыбызны гечди. 14 Месигь Къанунну буйрукълары булан бизге тёлевге гёрсетилген бары да борчланы язывун ёкъ этди. О шо язывну хачгъа илинип ёкъ этди. 15 Аллагь ругьланы гьакимлерин ва гьакимиятларын савутсузландырды, хачны гючю булан олардан уьстюн гелди ва Оьзюню уьстюнлюгюню юрюшюнде оланы есирлер йимик юрютдю.
16 Ашайгъан-ичеген затыгъызгъа къарап, бир-бир дин байрамланы, ай янгырып чыгъагъан заманны яда сонгугюнлени белгилемейгенигизге къарап, сизин бирев де айыпламасын. 17 Бу чу янгыз гелмеге тарыкълы болгъан затны гёленткиси, гьакъыкъат буса Месигьдедир. 18 Оьз-оьзюн тёбен салмагъа, малайиклеге сужда къылмагъа сюегенлени, оьзлер гёреген затланы гьакъда айтып юрюйгенлени сизин айыплама къоймагъыз. Шолай адам бу дюньядагъы гьакъылы ёлбашчылыкъ этип, бир себепсиз оьктемлигинден шишип айланар. 19 Олар санлары бир-бири булан бирлешген ва Аллагь сюеген кюйде оьсеген бютюн къаркъараны юрютеген Баш булан – Месигь булан – байлавлугъун тас этгенлер.
20-21 Месигь булан бирче оьлюп, сиз бу дюньягъа гьакимлик этип турагъан къайдалардан эркин болдугъуз. Неге дагъы дюньяда яшайгъанда йимик, «Муну тутма!», «Ону ашама!», «Огъар тийме!» деген йимик къайдаланы юрютесиз? 22 Булар барысы да янгыз инсан къайдаларыдыр ва насигьатларыдыр. Шолай къайдалар ва насигьатлар оьзлерден пайдаланып битген сонг ёкъ этилме тарыкълы болгъан бары да затлар булан байлавлудур. 23 Оьзбашына иш гёреген динчилиги, оьз-оьзюн тёбен салагъанлыгъы, къаркъарасына артыкъ зулму гелтиреген булай къайдалар, озокъда, нечик буса да бир гьакъыллылыкъны гёрюнюшюн ярата. Гьакъыкъатда буса, гюнагьлы напсындан уьстюн гелмек учун, онда гьеч бир гюч де ёкъдур.
3
1 Шолай болгъанда, Аллагь сизин Месигь булан бирче тирилтсе, Аллагьны онг ягъында Месигь олтургъан кёклеге багъып талпыныгъыз. 2 Ойларыгъызны дюньядагъы затлагъа тюгюл, кёклеге бакъдырыгъыз. 3 Месигь булан сиз оьлгенсиз. Гьали сизин яшав Месигь булан бирче Аллагьда яшырылып тура. 4 Месигь сизин герти яшавугъуздур. О къайтып гелгенде, сиз де Ону булан бирче макътавлукъгъа ортакъчы болажакъсыз.
Алдагъы ва гьалиги яшав
5 Шо саялы оьзюгюзде бар дюньягъа хас болгъан бары да затны: пасатлыкъны, писликни, напс къастланы ва ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этивге ошайгъан къызгъанчлыкъны оьлтюрюгюз. 6 Шо бары да затлар саялы Аллагьны къазапланыву етишип геле тура. О тынгламайгъанланы такъсырлажакъ. 7 Бир заманларда сиз де шо затланы таъсирин сезип яшадыгъыз, шо ёлларда юрюдюгюз.
8 Гьали буса къазапланывгъа, оьчлюкге, ачувгъа, бугьтангъа ва эдепсиз сёзлеге арт беригиз! 9 Бир-биригизге ялгъан айтмагъыз, неге тюгюл де сиз гьали бары да яман ишлери де булан бирче оьзюгюзден алдагъы битимигизни алып ташладыгъыз. 10 Аллагьыбызны англайгъан даражагъа етмек учун, баргъан сайын Яратгъаныбызгъа ошай туруп, сиз даим янгырып турагъан янгы битимни къабул этдигиз. 11 Янгы битими булангъы адамгъа не ягьудилени, не ягьуди тюгюллени, не сюннет этилгенни, не сюннет этилмегенни, не башгъа халкъны, не къыр адамны, не къулну, не азатны арасында башгъалыкъ ёкъдур. Месигь гьар затдыр ва гьар затдадыр.
12 Сиз Аллагьны халкъысыз. О сизин кёп сююп сайлады. Шогъар гёре рагьмуну, языкъсынывну, саламатлыкъны, инсанлар булангъы аралыкъда илиякълылыкъны, сабурлукъну опуракълардай этип гийигиз. 13 Бир-биригизге сабурлу болугъуз. Эгер де биревню биревге хатири къалгъан буса, гечигиз. Раббибиз сизден гечгенде йимик, сиз де гечигиз. 14 Шо «опуракъланы» уьстюнден бары да затны камиллешдирип бирлешдиреген сюювню де гийигиз.
15 Месигь береген парахатлыкъ юреклеригизни тюз ёлгъа салсын. Сиз чи бир къаркъараны ортакъчылары болуп, парахатлыкъда яшама чакъырылгъансыз. Шюкюрлю де болугъуз! 16 Месигьни каламы бютюн байлыгъы булан сизин ичигизде яшасын. Ону каламы булан гьакъыллы кюйде бир-биригизни уьйретигиз ва насигьат беригиз. Юрегигизде шюкюрлюк булан Аллагьгъа макътав, алгъыш этеген йырланы ва дин йырланы йырлагъыз. 17 Не зат эте бусагъыз да, не зат сёйлей бусагъыз да, Раббибиз Исаны аты учун этигиз, Ондан таба Атабыз Аллагьгъа шюкюр этигиз.
Уьйдегилер булангъы янгы яшав
18 Гьей къатынлар, Исагъа иман салгъанлагъа лайыкълы болагъан кюйде, эрлеригизге таби болугъуз. 19 Гьей эрлер, къатынларыгъызны сююгюз. Олагъа артыкъ къатты болмагъыз.
20 Гьей яшлар, ата-анагъызгъа гьар затда тынглавлу болугъуз. Шолай этсегиз, Раббибиз де рази къалар. 21 Гьей аталар, авлетлеригизни къарсалатмагъыз, ёгъесе олар гёнгюлсюз болуп къалар.
22 Гьей къуллар, сизин бу дюньядагъы есилеригизге гьар затда тынглавлу болугъуз. Яревкелер этегенде йимик, гёземеликге де тюгюл. Шону есилеригизни яхшы къаравун къазанмакъ учун тюгюл, гьакъ юрекден ва Раббибизден къоркъагъан гьалда этигиз. 23 Не зат эте бусагъыз да, шону инсанлар учун тюгюл, Раббибиз учун этегенде йимик, гьакъ юрекден этигиз. 24 Раббибиз сизге савгъатгъа варислик бережекни билесиз чи. Неге тюгюл де, сиз гьакъ Есигизге – Раббибиз Месигьге къуллукъ этесиз. 25 Яманлыкъ этеген гиши Аллагьны ягъындан тийишли кюйде такъсырланар, неге тюгюл Аллагь биревню биревден артыкъ гёрмей.
4
1 Гьей есилер, къуллукъчуларыгъызгъа сиз де адилли ва тюз янашыгъыз, кёклерде сизин де Есигиз барны унутмагъыз.
Ахыргъы насигьатлар
2 Эринмей-талмай дуа этигиз. Дуа этегенде, айыкъ ва шюкюрлю болугъуз. 3 Бизин учун да дуа этигиз. Оьзюню сырын, демек Месигьни гьакъындагъы хабарны билдирмек учун, Аллагь бизге де бир ёл ачсын деп дуа этигиз. Шо себепден мен гьали де туснакъдаман. 4 Мен тарыкълы кюйде, англашывлу сёйлеп болсун учун дуа этигиз.
5 Исагъа иман салмайгъанлар булан оьзюгюзню гьакъыллы тутугъуз, гьар имканлыкъдан пайдаланыгъыз. 6 Оьзгеге тюз жавап берип билмек учун, сизин сёйлевюгюз гьар заман илиякълы, гьакъыллы болма тарыкъ.
Ахыргъы саламлар
7 Мени гьакъымдан бары да затны сизге Тигьик хабарлажакъ. О мени сююмлю иман къардашым, иш ёлдашым ва Раббибизни ёлунда мени йимик бир къуллукъчу. 8 Бизин гьалыбызны сиз билсин ва о сизге ругь якъдан гюч де берсин деп, мен ону сизин яныгъызгъа йибердим. 9 Ону булан сизге Онесим де гележек. О да арагъыздан чыкъгъан биригиз, бизин инамлы ва сююмлю иман къардашыбыз. Мундагъы гьалланы гьакъында олар сизге бары да затны айтажакълар.
10 Мени булан бирче туснакъда олтургъан Аристарх да сизге салам йибере. Барнабаны зукъариси Марк да сизге салам йибере. Сиз Маркгъа байлавлу буйрукъланы алдыгъыз. Эгер о сизин яныгъызгъа гелсе, ону яхшы къаршылагъыз. 11 Сизге Иуст деп де айтылгъан Иса да салам йибере. Исагъа иман салгъан ягьудилени арасындан янгыз булар мени булан бирче Аллагьны гьакимлиги токъташсын учун загьмат тёге эди. Олар магъа уллу кёмеклешив эди.
12 Арагъыздан чыкъгъан биригиз – Иса Месигьни къуллукъчусу болгъан Эпафрас да сизге саламлар йибере. Сиз Аллагь сюеген ёлда камил, токъташгъан тынглавлукъда болсун учун, о даим сизин учун къасткъылып дуа эте. 13 Сизге, сизин Лаодикиядагъы ва Ераполдагъы иман къардашларыгъызгъа яхшылыкъ болсун учун ону аямай загьмат тёгегенине мен шагьатман. 14 Сююмлю эмчи Лукъа ва Демас сизге саламлар йиберелер.
15 Лаодикиядагъы иман къардашларыбызгъа, Нимфагъа ва ону уьюнде жыйылагъан Исагъа иман салгъанлагъа менден де саламлар айтарсыз. 16 Бу кагъыз сизге охулгъан сонг, ону Лаодикиядагъы жыйында да охусун учун, ондагъы иманлылагъа йиберигиз. Исагъа Лаодикиядагъы иман салгъанлагъа язылгъан кагъызны сиз де охурсуз. 17 Архипге де: «Вёре, сагъа Раббибиз тапшургъан къуллукъну кютмей къойма», – деп айтыгъыз.
18 Мен, Павел, бу энни гелеген саламланы оьз къолум булан язаман. Мен бугъавланып сакъланагъанымны унутмагъыз. Аллагьны рагьмусу сизин булан болсун.
Салоникдегилеге язылгъан биринчи кагъыз
***
Элчи Павелни бу кагъызы Коринф деген шагьарда язылгъан. Салоник деген шагьарда Павел ят халкълагъа Сююнч Хабарны билдирмек учун чыкъгъан сапарыны вакътисинде болгъан. О шо шагьарда кёплени ягъындан якълав тапгъан. Амма хачгъа илинип оьлтюрюлген ва сонг тирилген Месигьни гьакъындагъы хабарны инкар этегенлени бирлери шагьарны халкъыны аслам пайын Павелге къаршы бакъдыра, шо саялы огъар тезликде Салоникден чыгъып гетмеге тюше.
Салоникдеги жыйынны яшавуну гьакъында бир-бир затланы билсин деп, Павел онда Коринфден оьзюню иш ёлдашы Тимофейни йибере. Тимофей ондан яхшы хабарлар да булан къайта: оьзлени гьызарлайгъанына да къарамайлы, Исагъа иман салгъанлар иманында чыдамлы ва къатты кюйде токътап тура. Шолай олар бютюн Грецияда Исагъа иман салгъанлагъа уьлгю болуп токътай. Тек олагъа оьз къайгъылары да яллыкъ бермей: Павел оьзлени арасында болмагъан заманны ичинде жыйынны бир-бир ортакъчылары гечинген, гечингенлени къардашларын буса оьлюлер гертиден де тирилерми экен деген сорав ойлашдырып тура. Оланы рагьатландыра туруп, кагъызында Павел булай жавап бере: Иса гелгенде, савланы бу шат агьвалатдан алда оьлгенлерден бир де артыкъ ери болмажакъ. О гелгендокъ, оьлюлер тирилежек, шо заман Исагъа иман салгъанланы барысы да Ону булан даимге къалып къалажакъ. Павел Сююнч Хабаргъа инаныв гьалиденокъ да гёрмекли натижалар гёрсетегенин жыйындагъыланы эсине сала: гележекдеги шолай замангъа инанагъан адам гьали де шо заман етишип битгенде йимик яшап тура.
1
Башлапгъы саламлар
1 Павелден, Силадан ва Тимофейден Исагъа иман салгъанланы Салоник шагьардагъы жыйынына салам! Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Аллагьгъа шюкюрлюк этив
2 Дуаларыбызда атларыгъызны тутуп, биз сизин учун Аллагьгъа даим шюкюр этебиз. 3 Гьар заман Атабыз Аллагьгъа дуа этегенде, сиз гьар затны иманыгъыз ва сюювюгюз булан этегенни эсде сакълайбыз. Раббибиз Иса Месигьге сабурлукъ булан умут этегенигизни билебиз. 4 Аллагь сюеген иман къардашларыбыз, О сизин танглагъанны биз билебиз! 5 Биз Исаны гьакъында билдиреген Сююнч Хабар сизге янгыз сёз булан етишмеди, бары къудрат, Аллагьны Ругьу ва гьакъ инамлыкъ булан да етишди. Сизин булан турагъанда, биз нечик яшагъаныбызны сиз билесиз. О сизин пайдагъыз учун эди.
6 Сиз де зор уллу азаплар чексегиз де, Аллагьны Ругьу берген сююнч булан Сююнч Хабарны къабул этип, бизге ва Раббибизге ошап къалдыгъыз. 7 Сиз Исагъа иман салгъанланы Македония булан Агьая вилаятлардагъы барысы да учун уьлгю болдугъуз. 8 Неге тюгюл де, Раббибизни гьакъындагъы хабар сизден таба янгыз шо ерлерде билдирилип къалмады, сизин Аллагьгъа салгъан иманыгъыз гьакъдагъы хабар бары да ерлерде белгили болду. Гьали бизге сизин иманыгъызны гьакъында айтмагъа да гьажатлы тюгюл. 9 Сизин яныгъызгъа бизин гелмеклигибиз нечик натижа бергенни, ялгъан аллагьланы къоюп, сиз гьакъ герти Аллагьны янына чыкъгъанны ва Огъар къуллукъ этегенни гьакъында бизге башгъалар хабар бере. 10 Дагъы да олар бизге Аллагь оьлюмден тирилтген ва бизин болажакъ жазадан къутгъаражакъ Уланы Исаны кёклерден гелмеклигин сиз къаравуллайгъанны гьакъында хабар бере.
2
Павелни Салоникдеги къуллукъ этивю
1 Къардашлар, сизин яныгъызгъа бизин гелмеклигибиз негьакъ болмагъанын сиз оьзюгюз билесиз чи. 2 Филиппада бизге хыйлы азап чекмеге ва хорлукълар гёрмеге тюшгени сизин эсигизде. Амма уллу къаршы турувлагъа да къарамайлы, Аллагь бизге Оьзюню Сююнч Хабарын тартынмайлы етишдирмеге гюч берди. 3 Бизин чакъырывубузда гьеч бир ялгъан, пис, алдатыв хыяллар ёкъ. 4 Терсине, биз Аллагьны разилигин алгъан ва О оьзлеге Сююнч Хабарны билдирмеге инангъан адамлар йимик сёйлейбиз. Биз инсанланы тюгюл, Аллагьны рази этмеге къаст этебиз, неге тюгюл де О бизин юреклерибиздеги затланы биле.
5 Сиз билесиз: биз бир заманда да яревкелик этмедик ва бизин дамагькарлыкъ къастларыбыз ёкъ. Шогъар Аллагь шагьатдыр. 6 Биз я сизден, я биревден де макътавлар алмагъа айланмадыкъ. 7 Месигьни элчилери гьисапда бизин, балики, сизден кёп затланы талап этмеге гьакъыбыз болгъандыр. Терсине, анасы гиччи яшларыны гьайын этегенде йимик, сизин гьайыгъызны этип турдукъ. Терсине, сизге нечакъы да юваш янашдыкъ. Гиччи яшларыны гьайын этеген ана йимик эдик. 8 Биз сизин о даражада кёп сюебиз чи, Аллагьны Сююнч Хабарын чы нечик де, гьатта оьзюбюзню яшавубузну да сизин булан кёп сююп ортакъ этмеге гьазирбиз. Сиз бизге муна шолай аявлусуз! 9 Къардашлар, биз нечик ишлегенибиз ва нечик загьмат тёкгенибиз сизин эсигиздедир. Сизин арагъызда Аллагьны Сююнч Хабарын билдире туруп, сизге гьеч бир намус да салмайбыз деп, биз гечеси-гюню булан ишлеп турдукъ.
10 Биз сизин булан, Исагъа иман салгъанлар булан, оьзюбюзню гьалал, лайыкълы, гиши сёз табып болмасдай тутгъаныбызгъа Аллагь да булан оьзюгюз шагьатларсыз. 11 Атасы авлетлерине нечик янаша буса, биз де сизге шолай янашгъанны сиз билесиз. 12 Сизин яшайгъан кююгюз Оьзюню гьакимлигине ва макътавлугъуна ортакъчы болмагъа чакъыргъан Аллагьны алдында лайыкълы болсун учун, биз сизге чакъырыв эте турдукъ, сизин борчлу эте турдукъ, сизге бувара турдукъ.
13 Аллагьны бизден эшитген каламын къабул этген заманда, сиз ону инсан ойлашып чыгъаргъан бир зат йимик тюгюл, бар кююнде, сизге, иман салгъанлагъа, гючлю таъсир этеген Ону каламы гьисапда къабул этдигиз. Шону учун биз гьар заман Аллагьгъа шюкюр этебиз. 14 Сиз, иман къардашлар, Аллагьгъа ва Иса Месигьге иман салгъан Ягьудеядагъылагъа ошадыгъыз: олар ягьудилерден нечик азап чекди буса, уьлкегизни халкъындан сиз де шолай азап чекдигиз. 15 Алда пайхаммарланы оьлтюргени йимик, бир-бир ягьудилер Раббибиз Исаны оьлтюрдюлер, гьали буса бизин къувалап чыгъардылар. Аллагь олагъа рази тюгюл ва олар бютюн инсанланы душманлары. 16 Ят халкълар къутгъарылсын учун, биз олар булан сёйлемеге къарайбыз. Ягьудилер буса бизге пуршав этмеге айланалар. Шолайлыкъ булан олар оьзлени гюнагьларын артдыралар. Не буса да Аллагьны къазапланыву олагъа етишген.
Павел Салоникге бирдагъы гелмеге гьасирет
17 Къардашлар, бир нечакъы замангъа бизге сизден айрылмагъа тюшдю, амма ругьубуз булан тюгюл, къаркъарабыз булан айрылдыкъ ва сизин гёрмек учун гьасирет къалдыкъ. 18 Дюр, биз сизин яныгъызгъа гелмеге бек сюе эдик. Мен, Павел, буса бир керен де тюгюл, эки керен де тюгюл. Тек бизин ёлубузну иблис къыркъып токътады. 19 Къайтып гележек Раббибиз Исаны алдында бизин умутубуз, сююнчюбюз, уьстюнлюгюбюзню тажы сиз болмагъан сонг, дагъы ким болажакъ? 20 Сизсиз чи бизин макътавлугъубуз ва сююнчюбюз!
3
1 Шо саялы, бары чыдамлыгъыбыз битип, биз Афинада янгыз къалмагъа токъташдыкъ. 2-3 Иман къардашыбыз ва Месигьни Сююнч Хабарын билдиреген Аллагьны къуллукъчусу болгъан ёлдашыбыз Тимофейни сизин яныгъызгъа йибердик. Гьызарлавлар саялы сизин биригиз де бюдюремесин учун, иманыгъызда сизин ругьландырсын ва беклешдирсин учун, ону йибердик. Неге тюгюл де, биз, Исагъа иман салгъанланы барыбыз да, гьызарлавлагъа тюшмеге деп алданокъ белгиленгенни сиз билесиз. 4 Биз сизин булан болгъан заманда, бизге де, сизге де гьызарлавлар болажагъы гьакъында сёйледик. Гёрегенигиз йимик, шолай болуп да чыкъды. 5 Шо себепден мен дагъы къарап туруп болмадым ва сизин иманыгъызны гьакъында бир хабар билмек учун, Тимофейни йибердим. Иблис, сизин ёлугъуздан чыгъарып, ишлерибиз негьакъ гетген деп мен бек къоркъа эдим.
Яхшы хабарлар
6 Амма Тимофей, сизин яныгъыздан къайтып, сизин иманыгъыз ва сюювюгюз гьакъында яхшы хабарлар алып гелди. О бизге сиз гьар заман бизин къуванчлы кюйде эсге алагъаныгъызны ва биз сизин гёрмеге сюегенде йимик, сиз де бизин дагъы да гёрмеге сюегенигизни гьакъында хабарлады. 7 Шоллукъда, языкъ гьалыбыз ва артыбыздан юрюлеген гьызарлавлар бар тура, къардашлар, биз иманыгъызны яхшылыгъындан ругьландыкъ. 8 Бизин яшавгъа гьасиретлигибиз арта, неге тюгюл де сиз Раббибизни ёлунда къатты кюйде токътагъансыз. 9 Сиз саялы ва Аллагьыбызны алдында бизге гелтирген сююнчюгюз саялы Аллагьгъа разилигибизни нечик билдирейик экен?! 10 Сизин булан бирдагъы керен ёлукъмакъ ва иманыгъызда сизге етишмейген затны толумлашдырмакъ учун, биз гечеси-гюню булан оьзюбюз болагъан кюйде къасткъылып дуа этип турабыз.
11 Атабыз Аллагь Оьзю ва Раббибиз Иса сизге гелмек учун, бизге ёл ачсын! 12 Бизин сизге бакъгъан сюювюбюз йимик, Раббибиз сизин бир-биригизге де, бары да инсанлагъа да бакъгъан сююв булан толтурсун! 13 Раббибиз Иса къайтып гелип, бары да Оьзюню халкъы булан болгъан заманда, Атабыз Аллагьны алдында сиз айыпсыз ва юреклеригиз таза болсун деп, сизге ругь якъдан гюч берсин.
4
Аллагь рази къалагъан яшав
1 Ахырда да, къардашлар, Аллагь рази къалсын учун, сиз бизден оьзюгюзге тарыкълы кюйде яшамагъа уьйрендигиз. Сиз шолай яшап да турасыз. Сиз дагъы да яхшы яшама къаст этсин деп, биз де Раббибиз Исаны хатири учун сизге тилейбиз, ялбарабыз.
2 Раббибиз Исаны атындан биз сизге нечик насигьатлар бергенибиз сизин эсигиздедир.
3 Аллагь сиз таза юреклеригиз булан яшагъаныгъызны ва зиналыкъны гери ургъаныгъызны сюе.
4 Аллагьны алдында таза болмакъ ва намусгъа лайыкълы болмакъ учун, сиз къатыныгъыз булан нечик яшамагъа тарыгъын уьйренигиз
[116].
5 Аллагьны танымайгъан имансызлар напсы айтгъанны этип юрюйлер. Сиз буса шолай юрюмегиз.
6 Аллагь биригиз де бу ишлерде яманлыкъ этмегенни ва иман къардашыгъызны алдатмагъаныгъызны сюе. Неге тюгюл де, биз сизге айтгъан ва буваргъан кюйде, Раббибиз шолай гюнагьлар саялы такъсырын бережек.
7 Аллагь бизин пасатлыкъ учун тюгюл, таза юреклерибиз булан яшамакъ учун чакъыргъан.
8 Шо насигьатланы инкар этегенлер шолайлыкъда инсанны тюгюл, сизге Оьзюню Ругьун берген Аллагьны инкар эте.
9 Иман къардашланы арасындагъы сюювню гьакъында сизге дагъы язып турмагъа гьажатлыкъ ёкъдур деп ойлайман. Бир-биригизни сюеген кюйге сизин Аллагь уьйретген. 10 Сиз Македониядагъы бары да иман къардашларыгъызны сюегенигизни биз билебиз. Амма биз, иман къардашлар, оланы дагъы да бек сююгюз деп тилейбиз. 11 Алда биз сизге айтгъаныбыз йимик, гьар ким, оьз ишигиз булан машгъул болуп ва оьз къолларыгъыз булан ишлей туруп, парахат яшамагъа къаст этигиз. 12 Шолайлыкъда, сизин яшавугъузгъа къарап оьзгелер гьюрмет этеген кюйде ва бир де тарчыкълыкъны гёрмеген кюйде яшап къаларсыз.
Раббибиз Исаны экинчи керен гелмеклиги
13 Къардашлар, умуту ёкъ оьзге адамлар йимик, сиз пашман болмасын деп, оьлгенлени гьакъында билгенигизни сюебиз. 14 Иса оьлгенине ва О янгыдан тирилгенине биз инанабыз. Шо саялы Исагъа иманы булан оьлгенлени де Аллагь Ондан таба тирилтежегине де инанабыз. 15 Биз, Раббибиз гележек замангъа сав къалгъанлар, шо замангъа оьлгенлерден алгъа чыгъып болмажакъбыз. Шону Раббибиз Оьзю айтгъан ва сизге муна биз де айта турабыз. 16 Буйрукъ сёзю, баш малайиклени бирисини авазы ва Аллагьны сюрюню тавушу эшитилип, Оьзю Раббибиз кёкден тюшежек. Исагъа иманы булан оьлгенлер буса шо заман башлап тирилежеклер. 17 Сонг яшап турагъан биз, савлар да, ерден гётерилип, булутланы ичинде олагъа къошулуп, кёкде Раббибизни къаршылажакъбыз. Шо замандан тутуп даим Ону булан бирликде къалажакъбыз. 18 Бу сёзлер булан бир-биригизни ругьун гётеригиз.
5
Раббибиз къайтып гележек гюн
1 Къардашлар, болжалланы ва заманланы гьакъында сизге язып турмагъа бизге гьажатлыкъ ёкъ. 2 Раббибиз къайтып гележек гюн, гече уручу гелегенде йимик, къаравулланмайгъан кюйде гелип къалажагъын сиз оьзюгюз де билесиз. 3 Инсанлар: «Парахатбыз ва аманбыз», – деп сёйлеп турагъанда, яш табагъан къатын хапарсыздан, заманы етип авруйгъанда йимик, олагъа да шолай хапарсыздан балагь гелип къалажакъ. Шо заман оланы бириси де ондан къачып къутулмажакъ.
4 Амма сиз буса, иман къардашлар, къарангылыкъда турмайсыз. Шо гюн де сизге, уручу гелегенде йимик, хапарсыздан гелип къалмажакъ. 5 Сиз барыгъыз да ярыкъны ва гюндюзню уланларысыз. Бизин гече яда къарангылыкъ булан гьеч бир байлавлугъубуз ёкъ. 6 Шогъар гёре, кёплер йимик, юхлап турмайыкъ. Айыкъ кюйде ва гьазир болуп туругъуз. 7 Юхлайгъанлар гечелер юхлайлар, ичип эсирегенлер де гечелер ичелер. 8 Биз гюндюзнюкилербиз, шо саялы, гелигиз, айыкъ кюйде турайыкъ, уьстюбюзге, гюбе гиегенде йимик, сюювню ва иманны гиейик, башыбызгъа да, темир башлыгъын гиегенде йимик, къутгъарылажагъыбызны умутун гиейик. 9 Неге тюгюл де, Аллагь бизин жазагъа тарытмакъ учун тюгюл, Раббибиз Иса Месигьден таба къутгъармакъ учун сайлагъан. 10 Иса бизин учун оьлюп гетген; оьлюлени арасында болсакъ да яда савланы арасында болсакъ да, биз Оьзю булан яшап болсун учун оьлюп гетген. 11 Шо саялы бир-биригизни ругьландырып, гёнгюгюзню алыгъыз. Озокъда, сиз гьали шолай этип де турасыз.
Ахыргъы насигьатлар
12 Къардашлар, бизин сизге бир тилевюбюз бар: сизге башчылыкъ этип ва насигьатлар берип, сизин арагъызда загьмат тёгегенлеге гьюрмет этигиз. 13 Тёкген шо къыйыны учун олагъа бек уллу гьюрмет ва сююв булан янашыгъыз. Бир-биригиз булан парахатлыкъда яшап къалыгъыз.
14 Къардашлар, сизге ялбарып тилейбиз: ишлемеге сюймейгенлеге буварып эсине салыгъыз, къоркъагъанланы ругьландырыгъыз, гючсюзлеге кёмек этигиз, адамланы барысына да сабурлукъ булан янашыгъыз. 15 Биревню яманлыгъына бирев де яманлыкъ булан къайтарыш этмесин. Бир-биригизге ва оьзгелеге гьар заман яхшылыкъ этме къаст этигиз.
16-18 Эгер сиз Исаны ёлунда бусагъыз, гьар заман сююнюгюз, даим дуа этигиз, гьар не гьалда да Аллагьгъа шюкюр этигиз, неге тюгюл Аллагь сизге шолай болгъанны сюе.
19 Аллагьны Ругьун тутуп токътатмагъыз. 20 Аллагьны атындан сёйлейгенлени сёзлерине сансымай къарамагъыз. 21 Гьар затны тергеп къарагъыз. Яхшы затланы танглап, оланы сакълагъыз. 22 Гьар къайсы яман затлардан да ари туругъуз.
23 Бизге парахатлыкъ береген Аллагь сизин юреклеригизни толу кюйде тазаласын. Раббибиз Иса къайтып гелгенде, бютюн ругьугъузну, жаныгъызны ва къаркъарагъызны Аллагь сёз табып болмасдай бютюн этсин. 24 Сизин чакъыргъан Аллагь шолай этме де этежек, неге тюгюл О Аминдир.
25 Къардашлар, бизин учун дуа этигиз. 26 Бары да иман къардашларыбызгъа къысып къучакълап салам айтыгъыз. 27 Раббибизни аты булан тилеймен сизге, бу кагъызны бары да иман къардашлагъа охугъуз! 28 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу сизин булан болсун.
Салоникдегилеге язылгъан экинчи кагъыз
***
Салоник шагьарда Исагъа иман салгъанлагъа биринчи кагъызын язып, Павел, Коринф шагьарда тура да туруп, шондагъы жыйынгъа арадан бир нече ай гетип бирдагъы керен язгъан болмагъа герек. Павелни биринчи кагъызында бу дюньяны ахыр замандагъы гьалы булан байлавлу айтылгъан ойларын Салоникдеги жыйындагъыланы ортакъчылары тюз англап битмеген. Шо хабар да элчиге етише. Гючлю гьызарлавлагъа да тюшюп, Исагъа иман салгъанланы бирлери Месигь экинчи керен къайтып ювукъ заманны ичинде гележек деп гьисаплайлар. Шо гёнгюлю де булан олар ишлемей, оьзлени гьар гюнлюк борчларын кютмей туралар.
Жыйынны бир-бир ортакъчыларыны терс къаравларыны алдын алмагъа ва Сыйлы Язывларда Месигьни экинчи керен къайтып гелмеклиги гьакъындагъы уьйретивню мекенли кюйде англатмагъа умут эте туруп, Павел шо агьвалатны алдында болмагъа тюшеген ишлени тындырыкълы кюйде суратлай: Исагъа иман салгъанлар азап чегивлерден къутулуп болмажакълар; оланы гьызарлажакълар, алдатажакълар; иманын яманлажакълар; олагъа хыянатлыкъ этилежек. Амма бары да оьзлени уьстюне тюшген сынавлагъа ва къыйынлыкълагъа да къарамайлы, Павел Салоникдегилеге иманында къатты кююнде токътап турмагъа чакъырыв эте: «Раббибиз Иса Месигь Оьзю ва бизин сюеген, Оьзюню зор яхшылыгъындан таба бизге герти умут береген, даим гёнгюбюзню алагъан Атабыз Аллагь сизин ругьландырсын, яхшы болагъан затланы гьар заман этмеге ва айтмагъа сизге гюч берсин» (2:16-17).
1
Башлапгъы саламлар
1 Павелден, Силадан ва Тимофейден Атабыз Аллагьны ва Раббибиз Иса Месигьни Салоник шагьардагъы иманлыларыны жыйынына салам! 2 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге парахатлыкъ ва рагьму болсун!
Аллагьны къыяматгюнгю дуваны
3 Къардашлар, сизин учун биз гьар заман Аллагьгъа шюкюр этмеге герекбиз. Шо тийишли де дюр, неге тюгюл сизин иманыгъыз даим арта ва бир-биригизге бакъгъан сюювюгюз токътавсуз гючлене. 4 Башыгъызгъа тюшген гьызарлавларда, азапларда сиз гёрсетип турагъан чыдамлыкъны ва иманны гьакъында Исагъа иман салгъанланы бары да жыйынларында биз оьктемлик булан хабарлайбыз.
5 Сиз гьали Аллагьны гьакимлиги саялы азап чегип турасыз. Сиз Оьзюню гьакимлигини тюбюне тюшмеге деп лайыкълы гьисапланагъаныгъыз Аллагьны дуваны адилли экенин исбатлай. 6 Аллагь адиллидир. Сизге азап берегенлеге тийишли азабын О бережек. 7-8 Шолай къыйынлыкъланы башдан гечирген сизин булан бизге буса рагьатлыкъ бережек. Раббибиз Иса кёклерден от-ялынны ичинде къудратлы малайиклер булан бирче гелген заманда, шолай болажакъ. Аллагьны танымагъанланы ва Раббибиз Исаны Сююнч Хабарын къабул этмегенлени шо заман О барысын да жазалажакъ. 9 Олар Раббибизден, Ону зор къудратындан даимге айрылып, даим жазаланып туражакъ. 10 Булар Раббибиз Оьзюню халкъыны арасында макътавлу болмакъ учун ва Оьзюне иман салгъан бары да халкъны арасында оьр болмакъ учун гележек шо гюн болажакъ. Сиз де оланы арасында болажакъсыз, неге тюгюл де Ону гьакъындагъы бизин шагьатлыгъыбызгъа инандыгъыз.
11 Шо саялы да Аллагь Оьзю чакъыргъан яшавгъа сиз лайыкълы болсун деп, гьар заман дуа этебиз. О сизин гьар рагьмулу хыялыгъызны ва иманыгъыздан чыгъагъан гьар ишигизни Оьзюню къудраты булан тамамласын деп тилейбиз. 12 Шоллукъда, сиз Раббибиз Исаны атын макътавлу этежексиз ва сизин ишлеригизден таба О да Аллагьыбызны ва Оьзюню рагьмусу булан макътавлу болажакъ.
2
Иса къайтып гележек гюнден алда болажакъ агьвалатлар
1-2 Гьали буса Раббибиз Иса Месигьни къайтып гелмеклигини ва биз Ону къаршылама нечик жыйылажагъыбызны гьакъында айтайыкъ. Биз тилейбиз сизге, къардашлар, адашып, адап къалмагъыз! Эгер де ким буса да бирев биз Аллагьны атындан таба сёйлей эди, Раббибиз къайтып гелеген гюн етишди деп неде уьйрете эди, неде кагъыз яза эди деп билдире буса, огъар инанмагъыз. 3 Вёрегиз, сизин бирев де къайдагъы затлар булан алдатып къоймасын. Аллагьгъа къаршы уллу башгётеривню заманы гелмей туруп ва жагьаннемге дуван этилген яманлыкъ этежек адам белгили болмай туруп, шо гюн гелмежек. 4 О адам аллагь деп айтылагъан ва оьзюне сужда этеген бары да затлагъа къаршы чыгъажакъ ва олардан оьзюн оьр салажакъ. О Аллагьны ибадатханасында да ерлешип, оьзюн Аллагьман деп де билдирежек. 5 Унутгъанмысыз, сизин яныгъызда болгъанда, мен сизге шону гьакъында айтгъан эдим чи? 6 О адамны белгили болмакълыгъын не зат токътатып турагъанын гьали сиз билесиз: ону заманы гьали де гелмеген.
7 Амма сырлы яманлыкъ гьаракат этип тура ва шону токътатып турагъан адам бир якъгъа тайгъанча, о шолай этип туражакъ. 8 Шо заман яманлыкъ этежек адам оьзю ачыкъ болажакъ. Амма Раббибиз Иса авзундан чыкъгъан бир тынышы булан ону оьлтюрежек. Оьзюню макътавлукъда гелмеклиги булан ону ёкъ этежек. 9 Яманлыкъ этежек адам иблисге хас болгъан ишлер булан гележек. О гьар тюрлю гюч булан ялгъан аламатлар ва муъжизатлар гёрсетежек. 10 Дагъытылывну ёлуна тюшген инсанланы о къайдагъы яман ялгъанлар булан алдатажакъ. Оьзюнден таба къутгъарылма болагъан гьакъ гертиликни сюймегени саялы, олар ёкъ этилежеклер. 11 Шо себепден ялгъангъа инансын деп, Аллагь оланы адашдырмагъа къояжакъ. 12 Натижада, гьакъ гертиликге инанмай, яманлыкъдан къанып къалгъанлагъа айыплап дуван этилежек.
Раббибиз сизин къутгъармакъ учун танглагъан
13 Амма, Раббибиз сюеген къардашлар, сизин учун Аллагьгъа шюкюр этип турмагъа герекбиз. Неге тюгюл де, сиз Ругьундан таба Оьзюнюки болагъан кюйню этсин деп, гьакъ гертиликге инанып къутгъарылсын деп, Аллагь инг башлап танглагъанларыны арасындансыз. 14 Раббибиз Иса Месигьни макътавлугъуна сиз де ортакъчы болсун деп, биз сизге Сююнч Хабарны етишдиргенде, Аллагь сизин шогъар чакъырды. 15 Шогъар гёре, къардашларым, сёз булан болуп да, кагъыз булан болуп да, биз сизге уьйретген ёлдан тайышмагъыз.
16 Раббибиз Иса Месигь Оьзю ва бизин сюеген, Оьзюню зор яхшылыгъындан таба бизге герти умут береген, даим гёнгюбюзню алагъан Атабыз Аллагь, 17 сизин ругьландырсын, яхшы болагъан затланы гьар заман этмеге ва айтмагъа сизге гюч берсин.
3
«Бизин учун дуа этигиз»
1 Ахырда, къардашлар, Раббибизни гьакъындагъы хабар сизин арагъызда йимик яйылсын учун, огъар гьюрмет этилсин учун, бизин учун дуа этигиз. 2 Раббибиз бизин яман ва къылыкъсыз адамлардан къоруп сакъласын деп дуа этигиз, неге тюгюл Ону гьакъындагъы хабаргъа бары да инсанлар инанмайлар. 3 Амма Раббибиз аминдир. О сизге ругь якъдан гюч берер ва иблисден къоруп сакълар. 4 Сизин айтсакъ, биз буюргъан затланы этип тургъаныгъыз йимик, энни де этип туражагъыгъызгъа Раббибизни алдында инанабыз. 5 Раббибиз сизин юреклеригизге Аллагьны сюювюн ва Раббибизни сабурлугъун салсын.
«Ишлемеген тишнемес»
6 Къардашлар, Раббибиз Исаны аты булан сизге буюрабыз: бошуна заманын йибереген ва биз сизге гёрсетген ёлда юрюмейген иман къардашлар булан къатнашмагъыз. 7 Бизин уьлгюбюз булан нечик юрюмеге герекни сиз оьзюгюз де билесиз. Сизин яныгъызда турагъанда, биз заманыбызны бош оьтгермедик. 8 Гьеч биревню де гьавайын ашын ашамадыкъ ва биревге де намус салмайыкъ деп, гечесин-гюнюн бир этип ишледик, загьмат тёкдюк. 9 Биз шолай этдик, неге тюгюл биз сизге уьлгю гёрсетмеге сюе эдик. Амма сизден толу кюйде кёмек къаравулламагъа гьакъыбыз бар эди. 10 Сизин яныгъыздагъы заман биз сизге: «Ишлемеген тишнемес», – деп буйрукъ этдик чи.
11 Биз муну язагъаныбыз: арагъызда бош туруп, ишлемей, гишилени ишлерине баш сугъуп айланагъанларыгъыз барын биз эшитебиз. 12 Раббибиз Иса Месигьни аты булан биз шолай тайпалагъа тийишли кюйде яшамагъа, оьзлеге аш-сувгъа сама зат къазанмагъа башласын деп буюрабыз. 13 Сиз буса, иман къардашлар, тийишли затны токътавсуз этип туругъуз.
14 Бу кагъызыбызда биз береген насигьатлагъа гёре юрюмейгенге айрыча тергев берип къарагъыз. Шолай адам булан къатнашмагъыз, о оьзюню юрюшюнден оьзю илыгъагъан болсун. 15 Шону булан бирге де ону душман гьисап этмегиз, огъар иман къардашыгъызгъа йимик буварыв этигиз.
Ахырынчы ёравлар
16 Парахатлыкъ береген Раббибиз оьзю сизге гьар заман, гьар затда парахатлыкъ берсин! Раббибиз сизин барыгъыз да булан бирликде болсун!
17 Мен, Павел, оьз къолум булан саламлар язаман. Шу кагъыз менден экенни белгиси гьисапда гьар кагъызымда мен шолай этемен. 18 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу сизин барыгъыз да булан болсун.
Тимофейге язылгъан биринчи кагъыз
***
Павелни Тимофейге язылгъан биринчи кагъызында (экинчисинде йимик) Исагъа иман салгъанланы жыйыныны къуллукъчуларыны хасиятлары ва оланы борчлары гьакъда сёйлене. Бу эки де кагъызны язылмакълыгъыны себеплери ва оланы муратлары оьзю Павелни сёзлеринден ачыкъ гёрюнюп тура: «... Аллагьны уьягьлюсюнде, демек гьакъ герти Аллагьны жыйынында, инсанлар оьзлени нечик юрютмеге герегин сен билип къалсын деп, сагъа бу насигьатланы язаман. Жыйын буса – гъакъ гертиликни кюрчюсю ва орта багъанасы» (3:15-16).
Биринчи кагъызын Павел Македониядагъы заманында язгъан болмагъа герек. Павел къурдашы ва иш ёлдашы Тимофейни, тилеп, арагъа чыкъгъан ялгъан уьйретивлеге къаршы иш гёрсюн учун, Эфес шагьарда къоя. Павел оьзю де Эфесге бармагъа хыял эте болгъан, тек шогъар бир-бир агьвалатлар пуршав этип тургъан. Шо саялы о Тимофейге кагъыз яза, огъар къаныгъывлу кюйде, къатты иманы да булан башлагъан ишин давам этмеге чакъырыв эте.
Эфесде Тимофей жыйын булан байлавлу бир нече масъаланы чечмеге герек болгъан: бирлери Исагъа иман салгъанлагъа уьйленмекни гери ура болгъанлар, башгъалары ашгъа байлавлу бир-бир гёрсетивлени борч гьисаплагъанлар. Оьзюню кагъызында Павел Исагъа иман салгъанланы жыйыныны кёп яшавлукъ масъалаларыны уьстюнде токътай. Ону ойлары ва чыгъаргъан гьасиллери Эфесдеги жыйынны Инжилдеги даимлик гьакъ герти уьйретивлеге, демек Иса Месигьге ва О инсанлагъа таклиф этеген къутгъарылывгъа къайтармагъа кёмек этмеге герек болгъан. Раббибиз бары да инсанлар къутгъарылгъанын ва Оьзюню гьакъ гертилигине тюшюнгенин сюе. Шо саялы да Исагъа иман салгъанлар шо гьакъ гертиликни яшыртгъынлыкъда сакълап турмагъа тюшмей, Аллагьны тюрлендиреген рагьмусу гьакъда иманы ачыкъдан шагьатлыкъ этеген кюйде яшамагъа тюше.
1
Башлапгъы саламлар
1 Бу кагъызны мен, Иса Месигьни элчиси болгъан Павел, язаман. Мен Къутгъарывчубуз Аллагьны ва умутубуз болгъан Иса Месигьни буйругъу булан тангландым. 2 Иман ёлунда мени герти уланым болгъан Тимофейге салам! Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сагъа зор яхшылыкъ, рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Ялгъан уьйретивлени гьакъында буварыв
3 Мен Македониягъа баргъанда, сагъа Эфесде къалып, ялгъан уьйретивлени билдиреген адамланы токътат деп бувардым. 4 Олагъа къайдагъы ёкъ затлагъа ва оьзлени тайпа-тухумуну тамурларын ахтарывгъа тергев бере турмасын деп де айт. Имандан таба яшавгъа Аллагь чыгъарагъан хыяллагъа шо затланы гьеч бир пайдасы болмай, янгыз эришивлюклер тувдура. 5 Таза юрекден гелеген сююв, герти намус ва гьакъ юрекли иман – бу буйрукъну мурады. 6 Биревлер, шоланы барын да къоюп, маънасыз хабарлар булан машгъул болмагъа башлагъанлар. 7 Олар Мусаны Къанунун уьйретеген устазлар болмагъа сюелер, оьзлер буса не зат айтагъанын ва къаст этип токъташдырагъан затларын англамайлар.
8 Тюз кюйде къолласа, Къанун яхшы зат экенни биз билебиз. 9 Биз дагъы да булай затны билебиз: Къанун муъминлер учун чыгъарылмагъан, ону бузагъанлар, биревню де гьакимлигин къабул этмейген, аллагьсызлар, гюнагь ишлер этегенлер, сыйсызлыкъ этегенлер, сыйлы затланы хорлайгъанлар, оьз атасын яда анасын оьлтюрегенлер, оьлтюрювчюлер, 10 пасатлыкъ юрютегенлер, эргишиге ювукълукъ этеген эргишилер, къул сатагъанлар, ялгъанчылар, ялгъан шагьатлыкъ этегенлер, гьакъ герти уьйретивге къаршы чыгъагъан ишлени этегенлер учун чыгъарылгъан. 11 Шо уьйретив макътавлу Аллагьны магъа инанылгъан макътавлу хабарыны ичине гийирилген.
Аллагьны рагьмусу саялы шюкюрлюк этив
12 Магъа къуват береген Раббибиз Иса Месигьге шюкюр этемен. Неге тюгюл де, О мени инамлы деп гьисап этип, магъа Оьзюне къуллукъ этме тапшурду. 13 Алда мен капирлик этдим, гьызарлап юрюдюм, хатирлер къалдырдым. Амма Аллагь магъа рагьму этди, неге тюгюл де мен шо затланы англавсузлугъумдан ва иманым ёкълугъумдан эте эдим. 14 Раббибизни зор яхшылыгъы артыкъ кюйде гёрсетилип, магъа Иса Месигьден гелеген иман ва сююв берилди.
15 «Иса Месигь бу дюньягъа гюнагьлыланы къутгъармакъ учун гелген» деген сёзлер – къабул этмеге лайыкълы болгъан инамлы сёзлер. Шо гюнагьлыланы да инг биринчиси менмен. 16 Менде – гюнагьлыланы инг биринчисинде – Иса Месигь Оьзюню дазусуз даражадагъы сабурлугъун гёрсетип болсун учун, магъа рагьму этилди. Шолайлыкъда, Исагъа иман салып, даимлик яшав алажакълар учун мен уьлгю болуп токътажакъман. 17 Даимлик Пачабыз, оьлмежек, гёрюнмейген ва бир болгъан Аллагьгъа гьар даим гьюрмет ва макътавлар болсун! Амин.
18 Балам Тимофей, сени гьакъынгдан алда сёйленген пайхаммарлыкъ сёзлеге гёре, мен сагъа бу насигьатланы тапшураман. Оланы кёмеклиги булан лайыкълы кюйдеги ябушув юрютюп тур. 19 Иманынгда къатты кюйде тур, намусунгну таза сакъла. Бир-биревлер намусун тас этдилер, оланы иманы да денгизде батылгъан гемедей ёкъ болду. 20 Гьименей ва Искендер шолайлардан. Капирлигин къойдурмакъ учун, мен оланы иблисге тапшургъанман.
2
1-2 Мен биз парахат, рагьат, Аллагь сюеген ёлда юрюп ва Огъар гьюрмет этип яшап болгъаныбызны сюемен. Шо саялы да бары затдан алда сагъа бары да инсанлар, пачалар, бары да гьакимликни башын тутгъанлар учун Аллагьгъа даим дуа этмекни, тилемекни, ялбармакъны, Огъар шюкюрлюк этмекни тилеймен. 3 Шолай дуалар яхшы бола, Къутгъарывчубуз болгъан Аллагь да оланы ушата. 4 О бары да инсанлар къутгъарылгъанны ва гьакъ гертиликни билгенни сюе. 5 Аллагь бирдир, Аллагь булан инсанланы арачылыгъын юрютеген де бирдир. Шо арачы буса Инсан болгъан Иса Месигьдир. 6 Бары да инсанланы гюнагьларындан къутгъармакъ учун, О Оьзюн къурбан этди. Шоллукъда, Аллагьны белгилеген заманында Иса Месигь – Ону дюньягъа бакъгъан якъдагъы сюювюню шагьатлыгъы. 7 Аллагь мени Оьзюню хабарчысы, элчиси, ят халкълар учун гьакъ иманны уьйретеген устаз этип белгиледи. Мен сизге гертисин сёйлеймен, ялгъан айтмайман. 8 Шогъар гёре, эришивлюклени де, къазапланывну да къоюп, инсанлар таза къолларын оьрге гётерип дуа этгенни сюемен.
Иманлы эргишилени ва къатынгишилени гьакъында
9 Къатынгишилер саламат, илиякълы ва эдепли кюйде гийингенни сюемен. Оьзлени олар бурма чачлары, алтынлар, жавгьарлар, багьалы гийимлер булан безендирме герек тюгюл. 10 Шоланы орнуна Аллагьгъа сужда этемен деп гьисаплайгъан гьар къатынгиши этмеге тюшеген яхшы ишлери булан безендирилсинлер. 11 Къатынгишилер къавгъасыз ва толу табиликде уьйренсинлер. 12 Къатынгишиге эргишилени уьйретмекни ва олагъа башчылыкъ этмекни мен гери ураман. Терсине, о иннемей тынглап турма тарыкъ. 13 Биринчи болуп яратылгъан Адам, Гьава буса сонг яратылгъан. 14 Башлап алдатылгъан да Адам тюгюл; ялгъангъа инангъан ва гюнагь иш этген къатынгиши. 15 Буса да иманы, сюювю, юрегинде Аллагь булан ва сав гьакъыллы кюйде яшаса, яшлар табып, къатынгишилер де къутгъарылажакъ.
3
Жыйынны ёлбашчысыны алдына салынагъан талаплар
1 Муна инамлы сёзлер: эгер де бирев Исагъа иман салгъанланы жыйыныны ёлбашчысы болмагъа сюе буса, ону хыялы нечакъы да яхшы. 2-3 Жыйынны ёлбашчысы болагъан гиши буса сёз табып болмасдай, янгыз бир къатыны булангъы, оьзюн енгип сакълап, айыкъ пикир этип болагъан, абуру булангъы, къонакъланы къабул этме сюеген адам болма тюше. О оьзгелени уьйретип бажармагъа герек. Ичкичи, къалмагъалчы болма тюшмей, юваш хасиятлы, парахатлыкъны сюеген адам болма тюше. О акъчагъа сутур болма тюшмей. 4 О агьлюсюне яхшы башчылыкъ этеген, авлетлери оьзюне гьюрмет этеген ва ону буйрукъларын кютеген адам болмагъа тюше. 5 Оьзюню агьлюсюн юрютюп болмайгъан гиши Исагъа иман салгъанланы жыйынына нечик башчылыкъ этер? 6 Ёлбашчыны Исагъа янгы иман салгъанлардан сайламагъа тюшмей. Шолай адам оьктем болуп къалмагъа болар ва шо заман о иблис йимик налатланыр. 7 О биябур болмасын ва иблисни тузагъына тюшюп къалмасын учун, жыйын булан байлавлугъу ёкълар да ону яхшы адам гьисапда танымагъа тарыкълар.
Жыйынны кёмекчилерини алдына салынагъан талаплар
8 Жыйынны кёмекчилери де шолай адамлар болмагъа тарыкълар. Олар абурлу болмагъа тюше, экиюзлю, ичкичи, акъчагъа сутур болма тюшмей. 9 Оланы таза намусу болма тарыкъ, олар иманны сырлы гьакъ гертиликлерине берилме де герек. 10 Бир башлап шо адамланы тергеп къарамагъа тарыкъ, сонг, оланы гьеч бир айыбы табулмаса, олар кёмекчилени къуллугъун кютмеге боларлар. 11 Кёмекчи къатынлар да шолай абурлу адамлар болмагъа тарыкълар. Олар айтды-къуйтдуну юрютмейген, оьзлени енгип сакълап болагъан, бары да затда инамлы болмагъа тарыкълар. 12 Кёмекчини бир къатыны болма тюше. Яшларына яхшы къарайгъан ва уьягьлюсюн яхшы юрютюп бажарагъан адам болмагъа тарыкъ. 13 Яхшы къуллукъ этгенлер тийишли даражагъа ва Иса Месигьге бакъгъан якъдагъы иманда мекенли токъташгъанлыкъгъа етише.
14-15 Мени ювукъ арада сени янынга гелмеге умутум бар. Амма мен гечигип къалсам, Аллагьны уьягьлюсюнде, демек гьакъ герти Аллагьны жыйынында, инсанлар оьзлени нечик юрютмеге герегин сен билип къалсын деп, сагъа бу насигьатланы язаман. Жыйын буса – гьакъ гертиликни кюрчюсю ва орта багъанасы. 16 Бизин Аллагьгъа байлавлу инанывларыбызны сыры уллу экенни бирев де инкар этмес:
О къаркъарада гёрюндю, Аллагьны Ругьу булан тасдыкъ болду,
малайиклер Ону гёрдю,
Ону гьакъында халкълагъа билдирилди, Огъар дюньяда халкълар
иман салдылар, макътавлугъу булан оьрге алынды.
4
Оьзю Тимофейге этилген насигьатлар
1 Аллагьны Ругьу ахыр заманда кёплер иманындан тайышажагъын, жинлер ойлашып чыгъаргъан затлагъа, оланы ялгъан уьйретивлерине инанажагъын ачыкъ кюйде айта. 2 Бу жура уьйретивлер намусун тас этген экиюзлю макюрчюлерден таба яйылажакъ. 3 Шо макюрчюлер къатын алмакъны гери ура, бир тюрлю ашланы ашама ярамай деп уьйрете. Шо ашланы чы Аллагь гьакъ гертиликни билегенлер ва огъар инанагъанлар шюкюрлюк булан къабул этсин деп яратгъан. 4 Аллагь яратгъан чакъы бары да зат яхшы, шюкюрлюк булан къабул этилеген бары да зат да гери урулмагъа болмас. 5 Неге тюгюл де, Аллагьны каламы ва дуа гьар не затны да къабул этдирер.
6 Эгер сен, Тимофей, иман къардашлагъа булай насигьатланы берсенг, иманны сёзлерин ва сен тюшюнген шо гьакъ герти уьйретивню эмген Исаны яхшы къуллукъчусу болурсан. 7 Къайдагъы бош ёмакълагъа, маънасыз къатын хабарлагъа негьакъ заманынгны йиберме. Ругь якъдан чыныгъа туруп, яшавунгну Аллагь сюеген ёлда оьтгер. 8 Къаркъарасын чыныкъдырмакъны белгили бир пайдасы да бар, тек о айтардай олай кёп тюгюл. Ругь якъдан чыныгъыв буса бизге бу яшавда ва даимлик яшавда пайда гелтирер. 9 Муна герти, къабул этмеге лайыкълы болгъан сёзлер. 10 Шону учун, къаныгъывлу кюйде загьмат тёге туруп, къаст этебиз, неге тюгюл де биз гьакъ герти Аллагьгъа аркъа таяйбыз, О буса бары да инсанланы, айрокъда иман салгъанланы, Къутгъарывчусудур.
11 Инсанлагъа шону бувар ва оланы шогъар уьйрет. 12 Сен жагьил деп бирев де сагъа сансымай къарамасын. Сёзде, яшавда, сюювде, иманда ва тазалыкъда Исагъа иман салгъанлагъа уьлгю бол. 13 Мен гелгинче, адамлагъа Сыйлы Язывланы охув, насигьат берив ва уьйретив булан бюс-бютюнлей машгъул бол. 14 Сенде бар ругь савгъатны тергевсюз къойма. Жыйынны ёлбашчылары, уьстюнге къолларын да салып, Аллагьны атындан сёйлегенде, сагъа шо ругь савгъат берилген эди.
15 Бу затлагъа тергев бакъдырывунгну давам эт, булар булан къасткъылып машгъул бол. Шо заман бары да адамлар сени уьстюнлюгюнгню гёрер. 16 Оьз-оьзюнге ва оьзюнг уьйретеген затлагъа тергев эт. Бу затлагъа юрегингни салып иш гёр. Эгер сен шолай этсенг, оьзюнгню ва сагъа тынглайгъанланы къутгъарырсан.
5
1 Бир заманда да чагъы уллу эргишиге бетхатирсиз сёйлеме, атанга ялбарагъан да йимик, огъар да ялбар. Жагьиллеге агъанга, ининге йимик, 2 уллу къатынлагъа ананга йимик янаш. Къызъяшлагъа къызардашларынга йимик, таза юрек булан янаш.
Тул къатынланы гьакъында
3 Гертилей де тарчыкъ гьалгъа тюшген тул къатынланы абурлап гьайын эт. 4 Эгер тул къатынны яшлары яда яшларыны да яшлары бар буса, оьз агьлюсюню ва ата-анасыны гьайын этмек булан олар оьзлени иманын гёрсетмеге гереклер. Аллагь да шолай сюе. 5 Оьзюню гьайын этме биревю де ёкъ янгыз къалгъан герти тул къатын буса янгыз Аллагьгъа умут эте, гечеси-гюню булан дуа да эте туруп, Ондан кёмек тилей. 6 Амма тул къалгъан къатын кепи сюйгенни этип яшай буса, ону оьлген деп гьисап этип къоймагъа ярай. 7 Адамлагъа шо насигьатланы бер, сонг олар айыплы болмасын. 8 Оьзюню къардашларыны, айрокъда агьлюсюню гьайын этмейген гиши имандан чыкъгъандыр ва имансыздан да бетердир.
9 Тул къалгъан къатынланы санавуна янгыз алтмыш йыл тамамлангъанланы ва янгыз бир керен эрде болгъанланы къош. 10 Шо къатын яхшы ишлери булан белгили, яшларын тарбиялайгъан, къонакъны сююп къабул этеген, хыйлы керенлер Аллагьны халкъына гьалал кюйде къуллукъ этеген, къыйынлыкъгъа тюшгенлеге кёмеклешеген ва оьзюн гьар тюрлю яхшы ишлер этивге багъышлайгъан болмагъа тюше.
11 Жагьил тул къатынланы бу санавгъа къошма, неге десе, оланы Месигьге этеген къуллугъундан эсе, къаркъарасыны напсы гючленгенде дагъы да къайтып эрге бармагъа сюегени артыкъ болур. 12 Алда берген сёзюн бузгъанда, олар оьзлер оьзлени айыпгъа салалар. 13 Мундан къайры да, олар заманны бош оьтгеривге ва уьйден-уьйге юрювге уьйренип къалалар. Олар янгыз заманны бош оьтгерип къоймай, дагъы да айтды-къуйтдуну сёйлемеге, оьзгелени ишлерине баш сукъмагъа башлайлар ва сёйлемеге тюшмейген затланы сёйлейлер. 14 Шо саялы мен жагьил тул къатынлагъа эрге бармакъ, яшлар тапмакъ, уьй къуллугъун кютмек ва душманлагъа гьеч бир бугьтан сёйлемеге багьана бермей турмакъ яхшыдыр деп маслагьат этемен. 15 Оланы бирлери тюз ёлдан чыгъып, иблисни ёлуна тюшюп де битгенлер. 16 Эгер иманлы къатынны къардашларыны арасында тул къалгъан къатынлар бар буса, олагъа кёмек этмекни Исагъа иман салгъанланы жыйыныны уьстюне салмайлы, олагъа оьзю шо къатын кёмек этмеге герек. Шо заман жыйын янгыз къалгъан тул къатынланы гьайын этмеге болар.
Жыйынны ёлбашчыларыны гьакъында
17 Исагъа иман салгъанланы жыйынына яхшы ёлбашчылыкъ этеген, айрокъда Аллагьны каламын билдиривде ва уьйретивде къаныгъывлукъ гёрсетеген ёлбашчылар эки къабат артыкъ макътавгъа лайыкълы. 18 Сыйлы Язывларда: «Ашлыкъ басагъан оьгюзню авзун байлама», «Ишлейген адам оьзюне тийишли гьакъгъа лайыкълыдыр», – деп язылгъан. 19 Ёлбашчылагъа къаршы этилген айыпны, янгыз ону эки яда уьч шагьат гертилесе, къабул эт. 20 Гюнагь иш этегенлеге жыйынны бары да адамларыны алдында ачыкъ кюйде айып эт; къалгъанлагъа да шо дарс болуп къалсын.
21 Аллагьны, Иса Месигьни ва О танглагъан малайиклени алдында сагъа бары да затда шо насигьатлагъа гёре юрюме бувараман. Гьеч биревню биревден артыкъ гёрме ва гьеч биревге ян тартма.
22 Кимни буса да биревню гюнагьларына ортакъчы болмас учун, биревню де уьстюне алгъасап къолларынгны салып
[117] къойма. Бары да затда таза болмагъа къаст эт.
23 Янгыз бир сув ичип тургъанынг таман, аз-маз чагъырны да къолла. О ашкъазангъа пайдалы. Шо заман сен олай чакъда-чакъда авруй турмажакъсан.
24 Бир-бир адамланы гюнагьлары гьали ва къыяматгюн болгъунча ачыкъдан гёрюнюп тура. Биревленики буса гечге таба белгили болажакъ. 25 Тап шо кюйде яхшы ишлер де ачыкъдан гёрюнюп тура, ачыкъдан гёрюнмей турагъанлары буса гечге таба белгили болуп къала.
6
Къулланы гьакъында
1 Аллагьны аты ва Ону гьакъындагъы уьйретив хорланмасын учун, къуллар оьзлени есилерине гьюрмет булан янашмагъа гереклер. 2 Есилери Исагъа иман салгъан къуллар да, олар булан иман къардашлар болгъанбыз деп, олагъа гьюрметсизлик этмесинлер. Терсине, дагъы да яхшы къуллукъ этмеге борчлулар, неге тюгюл олар къуллукъ этегенлер – Исагъа иман салгъан сююмлю адамлар. Адамланы сен шолай уьйретмеге ва шогъар чакъырмагъа тарыкъсан.
Ялгъан уьйретивлер ва гьакъ герти байлыкълар
3 Башгъа уьйретивню билдирип, Аллагь сюеген ёлну гёрсетеген Раббибиз Иса Месигьни гьакъ герти уьйретивю булан рази тюгюл, 4-5 хохабазлыкъ этеген адам буса – бир затны да англамайгъан адам. Шо даим эрише турмагъа, асувсуз хабарланы сёйлеп юрюмеге сюеген бузукъ гьасиретлиги булангъы бир адам. Булар бары да ругьдан бузулгъан, гьакъ гертилик не экенни билмейген инсанланы арасында гюнчюлюк, эришивлюклер, ачувлу сёйлевлер, къайдагъы яман шекликлер, даимлик тюртюшювлер тувдура. Шолай адам Аллагь сюеген ёлда юрюмеклик бай болувгъа элтеген ёл деп ойлаша.
6 Аллагь сюеген ёлда юрюмеклик булан рази болуп къалмакълыкъ буса – инсан учун бир уллу байлыкъ. 7 Биз бу дюньягъа оьзюбюз булан бир зат да алып гелмегенбиз, бу дюньядан да оьзюбюз булан бир зат да алып гетмеге болмасбыз. 8 Гиймеге опурагъыбыз ва ашамагъа ашыбыз бар буса, рази болуп къаларбыз. 9 Бай болмагъа къаст этегенлер сынавгъа ва тузакъгъа тюшер, маънасыз ва зараллы гьаваслыкълагъа берилип къалар. Шо гьаваслыкълар инсанланы языкълыкъгъа ва оьлюмге гелтирер. 10 Неге тюгюл де, акъчагъа гьасиретлик – къайсы яманлыкъны да тамуру. Бир тайпалар оьзлени шогъар бакъгъан якъдагъы къастында имандан тайышды ва оьзлер оьзлеге къагьрулу къайгъы гелтирди.
Павелни Тимофейге берген ахырынчы насигьатлары
11 Сен, Тимофей, Аллагьны къулусан, шо саялы булай затлардан къачмагъа тарыкъсан. Муъминликге, Аллагь сюеген ёлгъа, имангъа, сюювге, сабурлукъгъа, адамлар булангъы аралыкъда йымышакълыкъгъа етишмеге къаст эт. 12 Даимлик яшавгъа етишмеге, иманны ёлунда тийишли кюйде юрюмеге къаст эт. Кёп шагьатлар бар ерде сен Исагъа мюкюр болгъан заманда, сен бу яшавгъа чакъырылгъан эдинг. 13 Гьар затгъа яшав береген Аллагьны алдында ва Понтий Пилат бар ерде гьеч бир тартынывсуз шагьатлыкъ этген Иса Месигьни алдында мен сагъа ташдырып айтаман: 14 Раббибиз Иса Месигь къайтып гележек гюнге ерли сагъа берилген бары да буйрукъланы инамлы кюйде ва гьеч багьанасыз кют. 15 Макътавлу, биргине-бир Гьаким, пачаланы да Пачасы, раббилени де Раббиси болгъан Аллагь шо гюнню алданокъ белгиледи. 16 Оьлмесликге янгыз О ес болгъан. Бирев де Ону гёрмеген ва гёрмеге де болмай. О бирев де ювукълашып болмайгъан нюрде яшап тура. Гьюрмет ва къудрат гьар даим де Онуки болсун! Амин.
17 Бу дюньядагъы байлагъа бувар: оьктем болмасынлар ва инамлы тюгюл байлыгъына аркъа таямай, леззет алмакъ учун бизин бары да тарыкъ затлар булан аявсуздан таъмин этеген Аллагьгъа аркъа таясынлар. 18 Оланы яхшылыкълар этмеге, яхшы ишлери булан бай болмагъа, чомарт болмагъа ва малындан пай чыгъарма гьазир болмагъа уьйрет. 19 Шоллукъда, герти яшав алмакъ учун, олар гележегине кюрчю болажакъ хазналар топласынлар.
20 Тимофей, бары да сагъа инанылып берилген затны сакълап тур. Аллагьсыз бош лакъырлардан ва инсанлар янгылыш болуп «илму» деп айтагъан затгъа байлавлу эришивлюклерден баш къачыр. 21 Шо «илмугъа» ес болгъанбыз деп айта туруп, бир тайпалар энни иманны ёлундан тайышды.
Аллагьны рагьмусу сизин булан болсун.
Тимофейге язылгъан экинчи кагъыз
***
Бу кагъыз Павелни язгъанларындан ахырынчысы болмагъа ярай. Ону элчи Румда язгъан болмагъа герек. Кагъызында о къайтып оьзюню инамлы иш ёлдашы Тимофейни атын тутуп сёйлей. Бу кагъызда Павелни инг де терен гьислери бериле. Иманы саялы гьызарланагъан Павел, туснакъда да олтуруп, дувангъа ва оьлюм гьукмугъа гьазирлик гёрюп тура. Тап шо вакътисинде о бютюн оьмюрюню узагъында оьзюню якълав болуп тургъан ва оьзюне кёмек этип тургъан Аллагьгъа макътав эте.
Павелни оьлюм къоркъутмай, о оьзюн Месигь де булан бирче даимлик яшав къаравуллагъанына къатты кюйде инана. Тек элчи Исагъа иман салгъанланы жыйынларыны гележеги булан байлавлу гьай этивден де парахат тюгюл, неге тюгюл де олар да оьзюню уьстюне тюшген гери урувланы, гьызарлавланы гёрмеге тюшежегин биле. Павел кёп адамлар гьакъ гертиликге арт бережегин, оьзлени уьстюндеги Аллагьны гьакимлигине мюкюр болмагъа сюймежеклигин алданокъ айтып бере. Шо саялы да Павел Тимофейге, ону булан бирче Исагъа иман салгъанланы барысына да, Месигь гьар-бир гьакимиятдан ва гьакимликден оьрде токътагъан Пачабыз экенни де эсде сакълап, болажакъ гьызарлавлагъа да, къоркъутувлагъа да къарамайлы, инамлы кюйде токътап турмагъа чакъырыв эте: «Иса Месигь оьлюмню ёкъ этди ва Сююнч Хабар булан яшавну ва оьлюмсюзлюкню ёлун ачды» (1:10).
1
Башлапгъы саламлар
1 Бу кагъызны мен, Аллагьны буйругъу булан Иса Месигьни элчиси болгъан Павел, язаман. Исагъа иман салмакъ булан Аллагь ваъда этген даимлик яшавну билдирмеге йиберилгенмен мен. 2 Мени сююмлю уланым Тимофейге Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден гелеген зор яхшылыкъ, рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Павел Тимофей учун Аллагьгъа шюкюрлюк эте
3 Гечеси-гюню булан сени учун дуа эте туруп, ата-бабаларым этгенде йимик, таза намусум булан мен Аллагьгъа къуллукъ ва Огъар шюкюр этемен. 4 Мен сени гёзьяшларынгны эсге алагъан заманда, сени гёрмеге бек сюемен: шо гёрюшюв мени оьтесиз къувандыражакъ эди. 5 Сени гьакъ юрекден имангъа берилгенингни эсге аламан: уллу ананг Лоида ва ананг Еника шолай иманлы эдилер; олардагъы иман сенде де баргъа инанаман. 6 Уьстюнге къолларымны салгъан заманда, сагъа берилген Аллагьны савгъатыны отун оьзюнгде сёнмей сакъламакъны къастын эт. 7 Аллагь бизге къоркъувну Ругьун бермеди, къудратны, сюювню ва оьзюбюзню елеп болувну Ругьун берди.
8 Шогъар гёре Раббибизни гьакъында сёйлемеге ва Ону учун туснакъгъа тюшген менден илыкъма. Сююнч Хабарны билдирегеним саялы мен чегеген азапланы ортакъчысы бол ва Аллагьны къудратына аркъа тая. 9 Аллагь бизин этген ишлерибизге гёре тюгюл, Оьз мурадына ва зор яхшылыгъына гёре къутгъарып, юреклерибизде Оьзю булан яшамагъа чакъырды. Шо зор яхшылыкъ дюнья яратылгъанчадан алда да Иса Месигьден бизге берилди. 10 Амма Къутгъарывчубуз Иса Месигьни гелмеклиги булан бизге шо зор яхшылыкъ белгили болду. Иса Месигь оьлюмню ёкъ этди ва Сююнч Хабар булан яшавну ва оьлюмсюзлюкню ёлун ачды. 11 Мени де Аллагь шо сююнчню хабарчысы, элчиси ва устазы этип белгиледи. 12 Шо себепден мен гьали азап чегемен. Амма мен шондан илыкъмайман, неге тюгюл мен оьзюм кимге иман салагъанымны билемен ва магъа аманат этилген затны О къайтып гележек гюнге ерли сакълажагъыма инанаман.
13 Менден эшитген бу гьакъ герти уьйретивню оьзюнге уьлгю этип алып къой ва Иса Месигь булан бирликде иман ва сююв булан яшап къал. 14 Ичибизде яшайгъан Аллагьны Ругьу булан сагъа аманат этилген яхшы затланы къоруп сакъла.
15 Асиядагъыланы бары да, Фигелни ва Гьермогенни де къошуп, магъа арт бергенни сен билесен. 16 Онесифорну уьюндегилерине Раббибиз Оьзюню рагьмусун гёрсетсин дагъы. Неге тюгюл де, о кёп керенлер мени юрегиме рагьатлыкъ салды ва мени бугъавланып сакъланагъанымдан илыкъмады. 17 Румгъа гелген заманда, бек къаст этип излеп, о мени тапды. 18 Месигь къайтып гелген гюнюнде Онесифоргъа Раббибиз рагьмусун гёрсетсин дагъы. Эфесде о магъа нечик кёмек этгенни сен яхшы билесен.
2
Сююнч Хабар учун азап чегив
1 Балам, Иса Месигь береген зор яхшылыкъ булан гюч ал. 2 Кёп шагьатлар бар ерде менден эшитгенлерингни башгъаланы уьйретип бажаражакъ инамлы адамлагъа тапшуруп къой.
3 Иса Месигьни яхшы асгерчиси гьисапда азап чекмеге гьазир болуп тур. 4 Асгерлик къуллугъун кютеген гьеч бирев де оьзюн яшав масъалалар булан байлавлу этмес; ону учун аслу зат оьзюню гьакимини разилигин алмакъдыр. 5 Ярышны къайдаларын бузагъан кочап да гьеч савгъат алмас. 6 Авлакъда ишлейген сабанчы да жыйылгъан тюшюмден оьзюню пайын биринчи болуп алмагъа герек. 7 Мен айтагъан затланы гьакъында ойлашып къара. Оланы барын да англамагъа сагъа Раббибиз кёмек этер.
8 Давутну наслусундан болуп, оьлюмден тирилген Иса Месигьни эсингде сакълап къой. Мен билдиреген Сююнч Хабарда шо гьакъда айтыла. 9 Шо Сююнч Хабар саялы, бир жинаятчы йимик, мен бугъавланып азап чегемен. Амма Аллагьны каламын бугъавламагъа бажарылмас! 10 Шо саялы, Аллагь сайлагъанлар учун Иса Месигь береген къутгъарылывну ва даимлик макътавлукъну олар да алып болсун учун, мен бары да затгъа чыдап тураман. 11 Муна инанмагъа тюшеген сёзлер:
Эгер биз Ону булан бирче оьлдюк буса, Ону булан бирче де яшарбыз.
12 Гьали бизге чыдамагъа тюше буса, Ону булан бирче гьакимлик этербиз.
Биз Ону инкар этсек, О да бизин инкар этер.
13 Гьатта биз Огъар амин болмасакъ да, О бизге амин болар, неге тюгюл де О Оьзюн инкар этип болмас.
Аллагьны лайыкълы къуллукъчусу
14 Бу затланы Аллагь сайлагъанланы барыны да эсине сал. Эришивлюклер болмасын деп, иман къардашларыбызгъа Аллагьны аты булан бувар. Булай эришивлюклер гьеч бир пайда гелтирмес, тынглайгъанлагъа янгыз зарал гелтирер. 15 Оьзюнгню Аллагьгъа лайыкълы гьисапда гёрсетмеге къаст эт. Илыкъмагъа себеби болмайгъан ва гьакъ герти сёзню тюзлюгюне уьйретеген бир къуллукъчу йимик гьаракат эт. 16 Аллагьсыз бош лакъырлардан ари тур, неге тюгюл шону булан машгъул болагъанлар Аллагьдан баргъан сайын арекге чыгъалар. 17 Шолай адамланы сёзю югъагъан аврув йимик яйыла. Оланы арасында гьали Гьименей де, Филет де бар. 18 Олар гьакъ герти ёлдан чыкъгъанлар ва гьатта оьлюлени тирилеген заманы етишип де битген деп де айталар. Шолайлыкъда, кёп адамланы имандан тайышдырмагъа къарайлар. 19 Амма Аллагьны къатты кюрчюсю чайкъалмас. Онда: «Раббибиз оьзюнюкилени таный» ва «Раббибизни атын тутгъан гьар ким яманлыкъдан арекде турсун», – деп оюлуп язылгъан.
20 Гьар-бир уллу ожакъда янгыз гюмюшден ва алтындан тюгюл, агъачдан ва балчыкъдан этилген савут-саба да болагъанны сен билесендир. Оланы бирлери гьюрметли гюнлер къоллана, бирлери буса гьар гюн къоллана. 21 Тап шо кюйде наслыкъдан тазалангъан инсан, гьар-бир яхшы ишде есине пайдалы ва таза болуп, гьюрметли гюн учунгъу савут-саба йимик къолланма болур. 22 Жагьилликни напсларындан къач. Таза юрекден Раббибизни атын тутгъанлар булан бирликде муъминликге, имангъа, сюювге ва парахатлыкъгъа элтеген ёлда юрюмеге къаст эт.
23 Гьеч бир маънасыз ва агьмакъ тартышывлагъа къошулма, неге тюгюл шолар янгыз эришивлюклер тувдурагъанны сен билесен. 24 Раббибизни къуллукъчусу эришмеге тюшмей. О бары да халкъгъа яхшы янашмагъа, бажарывлу кюйде уьйретип билмеге ва чыдамлы болмагъа, 25 оьзюне къаршы чыгъагъанны сабур кюйде тюзлемеге герек. Балики, Аллагь олагъа товба этдирер ва олар да гьакъ гертиликни билер. 26 Шо заман олар эс табарлар, оьзюню айтгъанын этдирип, есир этген иблисни тузагъындан къутулмагъа болурлар.
3
Ахыр заманны гьакъында
1 Билип къой: ахыр заман бек къыйын болажакъ. 2 Инсанлар оьзлени сюеген, даим къазанчны, даим оьзлени гьайын этеген, макътанчыкъ, хохабаз, гьонкъа, ата-анасына тынглавсуз, яхшылыкъны хадирин билмейген, сыйсызлыкъ этеген болажакълар. 3 Олар сюювсюз, юрек тутагъан, яла ябывчу, оьзлени енгип сакълап болмайгъан, вагьши, рагьмуну душманлары, 4 хыянатчы, гьайсыз, артыкъ оьктем болажакълар. Олар Аллагьдан эсе кеп чегивню артыкъ сюежеклер. 5 Олар тышдан дин юрютеген болуп гёрюнюп, ичинден ону гючюн инкар этежеклер. Бу жура адамлардан арекде тур.
6 Оланы бирлери уьйлеге гирип, оьзлени гьар тюрлю гьасиретликлер елеген, гюнагьдан толгъан, сай гьакъыллы къатынгишилени елемеге сюелер. 7 Шо къатынгишилер даим не зат буса да бир затны уьйренмеге къарайлар, тек гьакъ гертиликни англайгъан даражагъа етишмеге чи болмайлар. 8 Яннес ва Ямбрес нечик Мусагъа къаршы чыгъып турду буса, бу гьакъылдан тайышгъан, ялгъан иманы булангъы адамлар да шолай гьакъ гертиликге къаршы чыгъалар. 9 Амма оланы ишлери тюзелмес. Мусагъа къаршы тургъан адамлагъа болгъанда йимик, бютюн халкъны алдында буланы да авлиялыгъы ачыкъгъа чыгъажакъ.
Оьзю Тимофейге этилген насигьатлар
10 Мен уьйретеген затланы барын да, мен нечик яшайгъанны, мени муратларымны, иманымны, сабурлугъумну, сюювюмню, чыдамлыгъымны, 11 Антиокияда, Иконийде ва Листрада мени артымдан тюшген гьызарлавланы ва мен тарыгъан къыйынлыкъланы сен билесен. Бир гьызарлавлагъа тюшген эдим дагъы! Амма Аллагь оланы барындан да мени къутгъарды. 12 Иса Месигьге иман салып, Аллагьны ёлуна къыйышывлу кюйде яшамагъа сюегенлер бары да гьызарланар. 13 Амма яманлыкъ этегенлер ва ялгъанчылар, дагъы да яман болуп, оьзлер алданажакълар ва оьзгелени алдатажакълар.
14 Сен буса уьйренген ва инангъан затларынга амин болгъан кююнгде къал, неге тюгюл сени ким уьйретгенни оьзюнг билесен чи. 15 Сыйлы Язывланы сен яш чагъынгдан берли билесен. Олар сагъа Иса Месигьге салгъан имандан таба къутгъарылывгъа элтеген англавну бермеге бола. 16 Аллагь ругьландыргъангъа гёре, Сыйлы Язывланы барысы да уьйретив, юзюн ачыв, хаталаны тюзлев, гьалал яшама насигьат берив учун пайдаладыр. 17 Шолайлыкъда, Аллагьны къулу бажарывлу болур ва гьар-бир яхшы иш учун гьазир болур.
4
1 Аллагьны, савлагъа ва оьлюлеге дуван этежек Иса Месигьни алдында Ону геливю ва гьакимлигини токъташдырылыву булан сагъа буюраман: 2 сагъа онгайлыда да ва онгайлы тюгюлде де Аллагьны каламын билдирме гьазир кюйде тур! Уьйретегенде, бир заманда да чыдамлыгъынгны тас этмейли, адамланы хаталарын гёрсет, юзлерин ач, ругьландыр. 3 Бир заман гележек чи, инсанлар гьакъ герти уьйретивге тынгламагъа да сюймежеклер. Оьзлер чыдамсыз кюйде эшитме сюеген затлагъа гьасирет кюйде тынгламакъ учун, олар гьар тюрлю устазланы чакъыражакълар. 4 Гьакъ гертиликни орнуна олар къайдагъы бош ёмакълагъа тынглажакълар. 5 Амма сен гьар заман айыкъ тур, бары да къыйынлыкъланы башынгдан гечир, Сююнч Хабарны билдиривчюсюню ишин ерине етдир, Аллагьгъа этеген къуллугъунгну камил кюйде кют.
6 Мени яшавум къурбан салынагъан ердеги къурбан йимик, магъа да аз заман тюгюл къалмагъан. 7 Мен къоччакъ кюйде ябушдум, оьз ёлумну оьтдюм ва даим де Аллагьгъа гьалал къуллукъ этдим. 8 Гьали буса мени учун уьстюнлюкню тажы гьазир, неге тюгюл мен Аллагьны разилигин къазанып яшадым. Адилли дуванчы болгъан Раббибиз Оьзю белгилеген гюн шону магъа, янгыз магъа да тюгюл, Ону гелмеклигин сююп гёзлейгенлеге барына да бережек.
9 Мени яныма тез гелмеге къаст эт. 10 Бу дюньяны кёп сюегени саялы, Демас, мени къоюп, Салоникге гетип къалды чы. Крискент Галатиягъа, Тит буса Далматиягъа гетдилер. 11 Мени янымда янгыз Лукъа къалды. Гелегенде, оьзюнг булан Маркны да алып гелерсен. Этеген къуллугъумда магъа о кёп кёмек эте. 12 Тигьикни Эфесге йибердим. 13 Мени яныма гелегенде, Троадада Карпны янында унутуп къойгъан уьст опурагъымны ва китапланы, айрокъда къолъязывланы гелтирерсен.
14 Темирчи Искендер магъа кёп зарал этди. Раббибиз огъар этген ишлерине гёре тийишлисин бережек. 15 Сен де ондан сакъ бол, неге тюгюл бизин сёзлерибизге о бек къаныгъывлу кюйде къаршы чыгъа эди.
16 Биринчи керен магъа оьзюмню якъламагъа тюшгенде, гьеч бирев де мени янымны тутмады, барысы да магъа арт берди. Шо олагъа гюнагь саналмай къалсын дагъы! 17 Амма мен Сююнч Хабарны толу кюйде билдирсин деп, ону бары да ят халкълар эшитип болсун деп, Раббибиз янымда да болуп, магъа гюч берди. Мен де шо арсланкъапланны авзуна тюшмей, къутулмагъа болдум. 18 Раббибиз энниден сонг да мени яманлыкъдан къутгъаражакъ ва Оьзюню кёклердеги пачалыгъында сыйындыражакъ. Огъар гьар даим де макътавлар болсун! Амин.
Ахыргъы саламлар
19 Прискилагъа, Акилагъа ва Онесифорну агьлюсюне де саламлар айтарсан. 20 Эраст Коринфде къалды. Трофимни буса авруйгъаны саялы мен Милетде къойдум. 21 Мунда къыш болгъунча гелмеге къара. Эвбул, Пуд, Лин, Клавдий ва бары да иман къардашларыбыз сагъа саламлар йиберелер.
22 Раббибиз сени ругьунг булан бирче болсун! Аллагьны рагьмусу сизин булан болсун.
Титге язылгъан кагъыз
***
Кёбюсю дин алимлери токъташдырагъан кюйде, Павел бу кагъызын Румда, оьзю гечингенче бир аз алдынлар язгъан. Кагъызын Павел Критдеги иш ёлдашы Титге язгъан. Ону бу атавда элчи оьзюню ахырынчы сапарларыны бирисинде къоюп гетген болгъан. Тит Исагъа иман салгъанланы мунда къурулгъан жыйынларыны гьайын этмеге герек болгъан. Бу енгил иш болмагъан. Критлилени хасиятларын, юрюшлерин билеген Павел олагъа ачыкъдан къаршылыкъ билдирген. Иса Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабар онда чалтлыкъда къынгырлашып гетгени ва огъар байлавлу ялгъан англатывлар берилгени элчиге белгили болгъан. Жыйынларда пакарсызлыкъ гьукму сюрген. Бир-бир имансызлар Аллагьны халкъыны арасында къалмагъал гётермек учун, не имканлыкъдан да пайдалангъан. Бу затлар Павелни Титге кагъыз язмагъа ва огъар Критде жыйынлар къурув булан байлавлу мекенли ёл гёрсетивлер бермеге борчлу этген. Шо бир вакътини ичинде Павел Титге ялгъан устазланы юзюн ачывда тарыкълы болагъан къаттылыкъны гёрсетмекни де таклиф эте. Кагъызда Аллагьны рагьмусуну къутгъарывчу къудраты гьакъда айрыча эсгериле.
1
Башлапгъы саламлар
1 Аллагьны къуллукъчусу ва Иса Месигьни элчиси болгъан мен Павелден саламлар! Аллагь мени Оьзю сайлагъанланы имангъа ва гьакъ гертиликге гелтирмек учун йиберген. Шо гьакъ гертилик буса Аллагь сюеген ёлда юрюмек булан байлавлу ва 2 Ону сайлагъанларына даимлик яшавгъа умут бере. Даимлик яшавну буса бир де ялгъаны болмайгъан Аллагь бизге дюнья яралгъанчадан берли де ваъда этди. 3 Белгилеген заманы етишгенде, О Оьзю Хабарын ачыкъ этди. Шо Хабарны билдирмек Къутгъарывчубуз Аллагьны буйругъу булан магъа тапшурулду. 4 Мени булан бир иманда болгъан уланым Титге Атабыз Аллагьдан ва Къутгъарывчубуз Иса Месигьден рагьму ва парахатлыкъ болсун!
Титни Критде къуллукъ этивю
5 Башлангъан ишлерибизни ахырына етишдирсин ва мен сагъа буюргъан кюйде, бары да шагьарларда Исагъа иман салгъанланы жыйынлары учун ёлбашчыларын белгилесин деп, сени Критде къойгъан эдим. 6 Ёлбашчы этилип сайланажакъ гиши айыпсыз болма тарыкъ. Ону бир къатыны, иманлы, пасат юрюмейген, тынглавлу авлетлери болма тарыкъ. 7 Оьзюне Аллагьны къуллугъу тапшурулгъан ёлбашчы ишинде сёз табып болмасдай болма тарыкъ. О оьктем, къарсалавлу, ичкичи, къалмагъалчы, байлыкъгъа гьасирет гиши болма тюшмей. 8 О къонакъланы къабул этме сюеген, рагьмуну сюеген, айыкъ пикир этеген, адилли, Аллагьгъа берилген, оьзюн енгип сакълап болагъан гиши болма тюше. 9 О бизин уьйретивюбюзге къыйышывлу гьакъ герти хабаргъа амин болма тюше. Шоллукъда, о башгъалагъа да гьакъыллы дарслар бермеге ва гьакъ гертиликге къаршы чыгъагъанланы инкар этмеге болар.
10 Биревню де гьакимлигин къабул этмейген кёп адамлар бар. Олар бош хабарлар булан машгъул болалар ва оьзгелени алдатып юрюйлер. Сюннет этилмекни талап этегенлени арасында шолайлар айрокъда кёп. 11 Оланы авзун токътатмагъа герек, неге тюгюл олар илыкъ кюйде къазанмакъ учун, савлай агьлюлени терс ёлгъа салалар, оланы уьйретме тюшмейген затлагъа уьйретелер. 12 Критлилени бири – оланы арасында пайхаммар деп гьисапланагъаны – гьатта: «Критлилер – барысы да ялгъанчылар, гьонкъалар, эринчек гьампалар», – деп де айтгъан. 13-14 Шо тюз де тюз. Шогъар гёре, олар гьакъ герти иманны ёлуна тюшсюн деп, ягьудилер ойлашып чыгъаргъан бош хабарлагъа ва гьакъ гертиликге арт бергенлени гёрсетивлерине тергев бермесин деп, сен олагъа къатты кюйде бувар.
15 Юреги тазалар учун бары да зат таза, амма имансызлар ва бузулгъанлар учун бир де таза зат ёкъ, неге тюгюл оланы гьакъылы ва намусу бузукъ. 16 Олар Аллагьны таныйбыз деп къычыралар, амма оьзлени ишлери булан олар Ону инкар этелер. Олар жиргенч, айтгъангъа тынгламайгъан ва гьеч бир яхшы ишге ярахсыз гишилер.
2
Гьакъ герти уьйретивню ёлу
1 Тит, сени айтсакъ, сен гьар заманда да гьакъ герти уьйретивге къыйышывлу гелеген кюйде уьйрет. 2 Эсли эргишилени оьзлени енгип сакълап, тийишли кюйде тутуп болагъан, айыкъ пикир этеген, иманда, сюювде ва сабурлукъда къатты турагъан болма уьйрет. 3-5 Шолай да эсли къатынгишилеге юреклеринде Аллагь булан турсун, айтды-къуйтду юрютмесин ва ичкичи болмасын деп насигьат бер. Олар оьзгелени тийишли яшав къайдалагъа уьйретсинлер. Жагьил къатынлагъа эрлерин ва яшларын сюеген, айыкъ пикир этеген, оьзлени сав тутуп билеген, уьй къуллукълу, рагьмулу, эрлерине тынглавлу болсун деп насигьат берсин. Шоллукъда, Аллагьны каламы хорланмас.
6 Жагьил уланланы да айыкъ пикир этеген болмагъа борчлу эт. 7-8 Бары да ишлерингде яхшы амалларынг булан оьзюнг уьлгю гёрсет. Сени уьйретивюнг гьакъ юрекден ва мекенли болсун, сёйлевлеринг сав ва сёз табып болмасдай болсун. Шоллукъда, душманларынг бизин гьакъыбызда гьеч бир яман зат айтып болмасдай ва оьзлер де илыгъардай гьалгъа тюшер.
9 Къулланы бары да затда оьзлени есилерине тынглавлу болмагъа уьйрет. Олар есилерине яравлу болсунлар ва къарыв къайтармасынлар. 10 Есилерини затын урламасынлар, оьзлени инанмагъа ярайгъан адамлар йимик гёрсетсинлер. Бизин Къутгъарывчубуз Аллагь уьйретеген затлар нечик яхшы затлар экенни барысы да гёрсюн учун, олар оьзлени шолай юрютсюнлер.
11 Аллагьны бары да инсанлагъа къутгъарыв гелтиреген зор яхшылыгъы гёрсетилди. 12-13 Биз оьзюне умут этеген насипли гюнню – уллу Аллагьыбыз ва Къутгъарывчубуз Иса Месигь къайтып гележек гюнню – гёзлейгенде, бу зор яхшылыкъ бизин аллагьсызлыкъдан ва дюньяны напсларындан арекде турмагъа, айыкъ пикир этип болагъан, адилли ва Аллагь сюеген кюйде яшамагъа уьйрете. 14 Бизин гьар тюрлю яманлыкълардан къутгъармакъ ва тазаламакъ учун, биз яхшылыкъ этмеге гьасирет Оьзюню халкъы болсун учун, Иса Оьзюн къурбан этди. 15 Муна шугъар уьйрет. Сени бары да гьакимлигингни къоллап, иман къардашланы ругьландыр, олагъа бувар. Бирев де сагъа сансымай къарамасын.
3
Гьалал яшавну гьакъында
1 Иман къардашланы эсине бу затланы сала тур: олар башчылагъа ва гьакимлеге таби болмагъа, олагъа тынглавлу болмагъа, гьар-бир яхшы ишни кютмек учун гьар заман гьазир болуп турмагъа гереклер. 2 Олар бир-бирине яман сёйлемесинлер, эришмесинлер, бары да адамлагъа саламат ва юваш янашсынлар.
3 Бир заманларда биз де авлия, тынглавсуз болдукъ, алданып турдукъ, гьар тюрлю напсланы, кеп чегивлени къуллары болуп турдукъ. Бизин яшавубуз оьчлюкден ва гюнчюлюкден толгъан эди. Башгъаланы биз де гёрюп ярамай эдик, башгъалар бизин де гёрюп ярамай эди. 4 Амма Къутгъарывчубуз болгъан Аллагь инсанлагъа бакъгъан якъдагъы рагьмусун ва сюювюн ачыкъ кюйде гёрсетди. 5 Бизин О этген яхшы ишлерибиз учун тюгюл, Оьзюню рагьмусу булан къутгъарды. Аллагь Оьзюню Ругьуну къудраты булан бизин тазалады. О бизин ругь якъдан янгыдан тувдурду, бизге янгы яшав берди. 6 Къутгъарывчубуз Иса Месигьден таба бизин уьстюбюзге шо Ругьну асламдан тёгюп къойду. 7 Аллагь Оьзюню зор яхшылыгъы булан бизин къабул этди, биз оьзюбюз умут этеген даимлик яшавну варислери болдукъ. 8 Булар инамлы сёзлердир.
Аллагьгъа иман салгъанлар яхшы ишлер булан машгъул болсун учун, сен бу сёзлени ташдырып айтгъанынгны сюемен. Бу олагъа да, башгъалагъа да пайдалы. 9 Авлия тартышывлардан, тайпа-тухумланы тамурларыны гьакъындагъы хабарлардан ва Мусаны Къанунуну гьакъындагъы эришивлерден, тартышывлардан арек бол. Олар гьеч пайда гелтирмес ва бирдокъда тарыкъ да тюгюл. 10 Бир керен, эки керен буваргъан сонг да ярплашдырыв гелтирме къарайгъан гишиге дагъы заманынгны зая этме. 11 Шолай адам тюз ёлун тас этген ва шолайлыкъда, гюнагь иш этип, оьз-оьзюн айыплайгъан адамдыр.
Ахыргъы насигьатлар
12 Янынга мен Артемни яда Тигьикни йибергендокъ, сен Никополгъа мени яныма тез гелерсен. Къышны мен онда оьтгермеге токъташгъанман. 13 Дувандагъы якълавчу Зенас ва Аполлос сапарын узатып болсун учун, бары да гючюнгню къолла. Оланы бары да тарыкъ-гереги болагъан кюйню эт. 14 Оьзлени яшаву пайдасыз оьтмесин учун, бизинкилер, гьар гюнлюк тарыкъ-герекни гьакъында ойлаша туруп, яхшы ишлер этмеге уьйренмеге тарыкъ.
15 Гьали мени янымдагъылар барысы да сагъа салам йиберелер. Бизин сюеген иман къардашлагъа салам айт. Аллагьны рагьмусу сизин барыгъыз да булан болсун!
Филимонгъа язылгъан кагъыз
***
Павелни бу кагъызы Румда язылгъан. Филимон Исагъа иман салгъанланы Колосдагъы жыйыныны ортакъчысы болгъан. Филимонну Онесим деген бир къулу, есин де ташлап, Румгъа къачгъан болгъан. Шо шагьарда болгъан бир агьвалат ону яшавун бюс-бютюнлей алышдырып къоя: о элчи Павел булан ёлугъа. Павелден Онесим оьзюню Къутгъарывчусу болгъан Исаны гьакъында эшите ва Огъар иман сала. Къачгъаны саялы оьзюн къатты кюйде такъсырламагъа болажагъына да къарамайлы, шо агьвалат Онесимни есине къайтмаса ярамай деген гьасилге гелтире. Павел оьзюню кагъызын Филимонгъа къулуна бакъгъан якъда рагьмулу болсун ва языкъсынсын деп яза, неге тюгюл де Филимон йимик о да Исагъа иман салгъан. Павел къулчулукъгъа туврадан къаршы чыкъмаса да, о Онесимни де, Филимонну да арасында энни янгы аралыкълар бегигенни ачыкъ кюйде айтып бере: «Сонг сени булан даимге къалмакъ учун, балики, о сенден заманлыкъгъа айрылгъан болгъандыр. Гьали буса о сени янгыз къулунг болуп къалмай, сююмлю къардашынг да дюр. О мени учун да бек аявлу. Къул гьисапда ва Раббибизге иман салгъан къардаш гьисапда о сени учун да дагъы да аявлу болажагъына мен инанаман» (1:15-16).
1
1 Иса Месигьге къуллукъ этегеним саялы туснакъдагъы мен Павелден ва иман къардашыбыз Тимофейден иман ёлундагъы сююмлю иш ёлдашыбыз Филимонгъа, 2 Исагъа иман салгъанланы сени уьюнгде жыйылагъанларына, иман къызардашыбыз Афиягъа ва иман ёлундагъы иш ёлдашыбыз Архипге салам!
3 Атабыз Аллагьдан ва Раббибиз Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун.
4 Сююмлю Филимон, мен дуа этегенде, сени учун даим Аллагьгъа шюкюр этемен. 5 Сени Раббибиз Исагъа ва Аллагьны бары да халкъына бакъгъан якъдагъы сюювюнгню ва олай да иманынгны гьакъында эшитемен. 6 Месигь булан бирлигибизни себебинден бизде де яхшылыкъ бар. Барыбызгъа да ортакъ болгъан сени иманынг шо яхшылыкъгъа тюшюнювге гелтирсин деп, мен дуа этемен. 7 Сен Аллагьны халкъын рагьатландырып турдунг. Шо саялы, къардашым, сени олагъа бакъгъан якъдагъы сюювюнг мени къувандырып ва ругьландырып тура.
8 Месигьни аты булан мен сагъа гьеч тартынмайлы борчунгну эсинге салып болур эдим. 9 Тек биз бирев-биревню сюегенибиз саялы, мен, Павел, бир къарт чагъымдагъы ва гьали Иса Месигьге къуллукъ этегеним себепли болуп туснакъдагъы адам, сагъа тилемекни къолай гёремен. 10 Мен туснакъдагъы заманда оьзюмню авлетимдей гёрген уланым Онесимге бир рагьму этмекни сагъа тилеймен. 11 Алда ону сагъа гьеч пайдасы болмагъандыр, амма гьали о сени ва мени учун пайдалы.
12 Оьзюмню бир янымны айырып тайдыргъандай болса да, мен къайтарып ону сени янынга йиберемен. 13 Сююнч Хабарны билдирегенимни себебинден туснакъгъа тюшгеним саялы, сени орнунга о магъа кёмек этип турсун деп, мен ону мунда къоймагъа сюер эдим. 14 Амма сени разилигинг болмай туруп, мен шолай этмеге сюймеймен. Сен шо яхшы ишни борчлу болуп тюгюл, оьзюнг сююп этгенингни сюер эдим.
15 Сонг сени булан даимге къалмакъ учун, балики, о сенден заманлыкъгъа айрылгъан болгъандыр. 16 Гьали буса о сени янгыз къулунг болуп къалмай, сююмлю къардашынг да дюр. О мени учун да бек аявлу. Къул гьисапда ва Раббибизге иман салгъан къардаш гьисапда о сени учун да дагъы да аявлу болажагъына мен инанаман.
17 Шолай болгъанда, эгер сен мени оьзюнгню ёлдашынг деп гьисап эте бусанг, мени нечик къабул этежек эдинг бусанг, ону да шолай къабул эт. 18 Эгер гьеч бир затда о сени хатирингни къалдыргъан буса яда сагъа борчлу буса, шо борч сагъа мени борчум деп гьисап этип къой. 19 Мен, Павел, муну оьзюмню къолум булан язаман: мен тёлежекмен! Сен де магъа борчлу экенингни мен айтмай да къояман. Оьз-оьзюнгню борчлусан! 20 Шогъар гёре, къардашым, Раббибизни хатиринден бу яхшы ишни мени учун эт. Месигьге иман салгъан къардаш йимик, мени юрегимни рагьатландыр.
21 Сагъа язагъаным – мен тилеген затны сен этежекге инанаман. Мен тилегенден де артыкъны этежегингни билемен. 22 Бирдагъы бир зат: мени учун бир уьй гьазир эт. Неге тюгюл де, дуаларыгъыз къабул болуп, мен сизин яныгъызгъа къайтарман деп умут этемен.
23 Мени йимик, Иса Месигьге къуллукъ этегени саялы туснакъ этилген Эпафрас 24 ва шолай да иман ёлундагъы мени иш ёлдашларым Марк, Аристарх, Демас ва Лукъа да сагъа саламлар йиберелер.
25 Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу сизин ругьугъуз булан болсун.
Ягьудилеге язылгъан кагъыз
***
Бу кагъыз, оьзлер Исагъа иман салса да, Месигьге бакъгъан якъдагъы аминлигини ва алдагъы иманыны орталыгъында эки гёнгюллю болуп токътагъан ягьудилер учун язылгъан. Муна шо саялы да кагъызны автору ягьудилени иманыны ва Исагъа иман салгъанланы иманыны арасындагъы башгъалыкъланы уьстюнде тындырыкълы кюйде токътай. О Мусаны Къанунуна, исрайыл халкъыны тарихинде о тутгъан агьамиятлы ерге тийишли къыйматын бере. Шо бир вакътини ичинде кагъызда Эсги Разилешивню заманында болуп гетген бары да агьвалатлар Аллагьны инсанлар учун ойлашылгъан ва алданокъ онгарылгъан хабары гьисапда маъналы болуп токътагъаны айрыча эсгериле. Иса булан бирче бу дюньягъа нечик буса да бир янгылыкъ гелген. Исрайылны халкъы Аллагь учун этген къурбанлары бир инсанны да даимге айыпдан къутултмагъа болмагъан. Шо саялы да гьар заман къурбанлар этмеге тюше болгъан, шо къурбанлар да инсанлагъа йылдан-йылгъа оланы гюнагьларын эсге салып тура болгъан. Амма Месигьге «... гьар гюн къурбан этмеге гьажатлы тюгюл. Оьзюн къурбан этген заманда, О барыбыз да учун бир керен ва гьар замангъа къурбан этди» (7:27). О бизин гьар даимге Аллагьны алдындагъы айыбыбыздан азат этди. Гёрюнюп турагъаны йимик, бу кагъызны алгъан Исагъа иман салгъанланы жыйыны Месигьни гьакъындагъы Сююнч Хабарны иманы булан къабул этген. Амма жыйындагъыланы Иса Месигь булан байлавлу болгъан умутун бир зат да осаллашдырмасын учун, кагъызны авторуна олагъа къайтып-къайтып насигьат берип турмагъа тюше.
Бу кагъыз Исагъа иман салгъанланы жыйынындагъыланы бир-бирин ругьландырмагъа, оьзлени жыйынындагъы ибадатда чакъда-чакъда ортакъчылыкъ этмеге чакъыра. Олар гьар гюнлюк яшавунда да, оьзлени гьызарлайгъан, азап чегеген заманында да иманындан тайышмай токътап турмагъа тарыкълар. Олар оьзлени къаравларына ахыр гюнлерине ерли арт бермеген иманны игитлерини яшавуну кёп санавдагъы уьлгюлеринден ругьланып болалар.
1
Аллагь Уланындан таба сёйледи
1 Бырынгъы заманларда Аллагь бизин ата-бабаларыбыз булан пайхаммарлардан таба кёп керенлер ва гьар тюрлю къайдаларда сёйледи. 2 Бу ахыр заманларда да О Уланындан таба бизин булан сёйледи. О бары да затын Уланына варисликге берди ва бир заманларда Ондан таба аламны да яратды. 3 Уланы Атасыны макътавлугъуну нюрю болуп токътай ва Оьзю Аллагьны барлыгъын гёрсете. Къудратлы сёзю булан О бары затны сакълап тура. Бизин гюнагьларыбыздан тазалап, О кёклерде Оьр болгъан Аллагьны онг ягъында олтурду. 4 Оьзюне къоюлгъан ат малайиклени атларындан оьрге чыкъгъанда йимик, Оьзю де олардан оьрге чыкъды.
5 Аллагь бир малайикге де булай айтмады:
Сен Мени Уланымсан. Мен бугюн Сени Атанг болдум.
Яда:
Мен Ону Атасы болажакъман, О да Мени Уланым болажакъ.
6 Оьзюню бютюн аламдан да алда тувгъан Уланын дюньягъа йиберип, Аллагь булай айтды:
Аллагьны бары да малайиклери Огъар сужда этсинлер.
7 Малайиклени гьакъында да Аллагь булай айтды:
О Оьзюню малайиклерин елге ошайгъан, къуллукъчуларын да
отну ялынына ошайгъан этди.
8 Амма Уланына булай айтды:
Сени тахынг гьар даим де болажакъ, гьей Аллагь! Сени пачалыгъынгда адилли кюйде ёлбашчылыкъ этилежек.
9 Сен адилликни сюйдюнг, яманлыкъны гёрюп ярамадынг.
Шо саялы да Аллагь, Сени Аллагьынг, ёлдашларынгдан
эсе Сагъа артыкъ сююнч берди.
10 Аллагь дагъы да булай айтды:
Я Рабби! Башлап Сен ерни кюрчюсюн салдынг. Кёклени де Сен
къолларынг булан яратдынг.
11 Ер ва кёклер ёкъ болажакълар, амма Сен даим къалажакъсан.
Олар опуракъ йимик эсгиленип, тозулажакъ.
12 Сен оланы опуракъ йимик, чырмап тайдырып, янгылары булан
алышдыражакъсан. Амма Сен алышынмажакъсан ва Сени
йылларынг тюгенмежек!
13 Аллагь бир малайикге бир заманда да булай айтмады:
Душманларынгны Сени аякъ тюбюнге салгъынча, Мени онг
ягъымда олтуруп тур.
14 Малайиклер къутгъарылажакъ адамлагъа къуллукъ этмек учун йиберилген ругьлар тюгюлмю?
2
Къутгъарылывну гьакъындагъы хабаргъа тергев бакъдырыв
1 Тюз ёлну тас этмес учун, биз эшитгенлерибизге кёп тергев берип къарамагъа герекбиз. 2 Малайиклерден таба билдирилген сёзлер герти болуп чыкъгъан сонг, шо сёзлени юрютмеген ва олагъа тынглавсузлукъ этген гьар адам адилли кюйде жазаланды. 3 Биз шолай уллу къутгъарылывгъа агьамият бермей бусакъ, жазадан нечик къутулмагъа болурбуз? Шону чу Раббибиз билдирди ва шону Ондан эшитгенлер бизге гертиледилер. 4 Шо хабарны Аллагь гьар тюрлю аламатлар, гьайранлыкълар, муъжизатлар булан ва Оьзюню Ругьуну савгъатлары булан гертиледи. Шо савгъатланы да О инсанлагъа Оьзю сюйген кюйде пайлады.
Инсанланы къутгъармакъ учун, Месигь олардай болуп къалды
5 Биз айтагъан гележекдеги дюньягъа Аллагь малайиклени башчылар этип салмады. 6 Сыйлы Язывларда бирев булай айтгъан ер бар:
Я Рабби, оланы гьакъында ончакъы ойлашмагъа инсанлар
кимдир;
ончакъы гьайын этмек учун олар кимдир?
7 Сен янгыз бир къысгъа болжалгъа оланы малайиклерден тёбен
салдынг,
сонг буса оланы макътавлукъну ва гьюрметни тажы булан
безендирдинг.
8 Сен бары да затны оланы аякъ тюбюне салдынг!
Аллагь бары да затны инсанлагъа таби этди, олагъа таби болмагъан бир затны да къоймады. Биз буса инсанлагъа бары да зат таби болгъанны гьалиге гёрмейбиз. 9 Амма Иса Аллагьны рагьмусу булан Оьзю гьар ким саялы оьлюмню къабул этди. Биз аз замангъа малайиклерден тёбен салынгъан шо Исаны гёребиз. Гьали О макътавлукъну ва гьюрметни тажы булан безендирилген, неге тюгюл де азап чегип оьлюп гетди.
10 Ону учун ва Ондан таба бары да зат бар. Кёп санавдагъы уланларын Оьзюню макътавлугъуна гелтирмек учун, Аллагь Исаны азаплардан таба камиллешдирме тарыкъ болгъаны тюз де дюр. 11 Инсанланы юреклерин тазалайгъан Иса ва юреклери тазалангъанлар – булар барысы да бир Атадандыр. Шо саялы Иса олагъа къардашларым деп айтмакъдан уялмай. 12 Иса булай дей:
Мен къардашларыма Сени атынгны айтажакъман ва Сени
халкъынг жыйылгъанда, Сагъа макътав этежекмен.
13 Дагъы да О булай айта:
Мен Огъар аркъа таяйман
О да булай дей:
Муна Мен ва Магъа Аллагь берген авлетлер.
14-15 Шо авлетлер сандан ва къандан болгъангъа гёре, шолагъа ошап, О инсан болуп къалды. Оьзюню оьлюмюнден таба оьлюмге гьакимлик этегенни, демек иблисни ёкъ этмек учун ва сав оьмюрю оьлюмню къоркъувунда къулчулукъда болгъанланы азат этмек учун, О шо кюйде гелди. 16 О малайиклеге тюгюл, Ибрагьимни наслусундан болгъанлагъа кёмек эте чи! 17 Шону учун Иса гьар-бир якъдан Оьзюню къардашларына ошамагъа, халкъны гюнагьларындан гечмекде къурбан болмакъ учун, Аллагьгъа къуллукъ этивде рагьмулу ва инамлы баш дин къуллукъчу болмагъа герек эди. 18 Сынавлардан оьтюп, Оьзю азап чекгенине гёре, гьали О сынавлагъа тюшегенлеге кёмек этмеге бола.
3
Иса Мусадан эсе оьрдюр
1 Шо саялы, кёклерден этилеген чакъырывну ортакъчысы болгъан иман къардашлар, биз билдиреген иманны Элчиси ва Баш дин къуллукъчу болгъан Исагъа пикругъузну бакъдырыгъыз. 2 Муса Аллагьны уьюндеги къуллукъ этивге нечик амин болгъан эди буса, Оьзюне къуллукъ тапшургъан Аллагьгъа Иса да шолай амин болгъан. 3 Уьйню къургъан гишиге уьйден эсе артыкъ гьюрмет этилегенде йимик, Исагъа да Мусадан эсе артыкъ гьюрмет этиле. 4 Гьар уьйню бир къурувчусу бола, Аллагь буса бары да затны къурувчусудур. 5 Аллагьны бютюн уьюнде Муса инамлы къуллукъчу эди. О кютеген къуллукъ гележекде Аллагь айтажакъ затланы гёрсетмеге герек эди. 6 Месигь, Аллагьны Уланы гьисапда, Атасыны уьюнде инамлы къуллукъчу эди. Эгер де биз тартынмайгъан кююбюзде къалып, оьзю булан оьктем болагъан Месигьдеги умутубузда турсакъ, Ону уьюндегилери биз болурбуз.
Аллагьны халкъы учунгъу рагьатлыкъ
7-8 Шо саялы да, Сыйлы Ругь айтагъан кюйде:
Бугюн, эгер де Ону тавушун эшите бусагъыз, исрайыллыланы
Аллагьгъа къаршы турув гюнлеринде йимик, оланы
дангылдагъы сынав гюнлеринде йимик, юреклеригизни
хырчаланма къоймагъыз.
9 Онда сизин ата-бабаларыгъыз Мени сынап ва тергеп къарадылар ва
къыркъ йылны боюнда олар Мен этген затны гёрюп турдулар.
10 Шо саялы Мен бу наслугъа къазапландым. «Олар даим Мени
ёлумдан тайышалар, буйрукъларымны кютмейлер», –
деп айтдым.
11 Шону учун Мен къазапланып: «Олар Мени рагьатлыгъымны
ерине бир заманда да гирмеслер», – деп ант этдим.
12 Гьей къардашларым, сакъ болугъуз: сизин биригизни де юрегигиз имансыз ва яман болуп къалмасын, гьакъ Аллагьгъа арт берип къоймагъыз. 13 Терсине, гюнагьгъа алданып, биригиз де хырча болуп къалмасын учун, заман Бугюн деп айтылагъан чакъы гюнден-гюн бир-биригизни ругьландырып туругъуз. 14 Эгер башда болгъан иманыбызны ахыргъа ерли сакълап турсакъ, биз Месигь булан бирликде боларбыз.
15 Шо гьакъда Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Бугюн, эгер де Ону тавушун эшите бусагъыз, Аллагьгъа къаршы
турув гюнлеринде йимик, юреклеригизни хырчаланма
къоймагъыз.
16 Амма Аллагьны да эшитип, шо къаршы тургъанлар кимлер болгъан? Муса Мисриден чыгъаргъанланы барысы да тюгюлмю дагъы? 17 Къыркъ йылны узагъында Аллагьны шолай къазапландырып тургъанлар кимлер болгъан экен? Шолар гюнагь ишлер этгенлер ва дангылда оьлгенлер сама болмагъанмы экен? 18 Оьзюню рагьатлыгъыны ерине олар бир заманда да гирмеслер деп Аллагь кимге ант этген болгъан экен? Аллагьгъа тынгламагъан адамлар тюгюлмю? 19 Оьзлени имансызлыгъы саялы олар Ону рагьатлыгъыны ерине гирмеге болмадылар.
4
1 Амма гьали де геч тюгюл, рагьатлыгъыны ерини гьакъында Аллагьны ваъдасы гючде къала ва бизин гьеч бирибиз де шо рагьатлыгъыны еринден магьрюм болмасын учун, гелигиз, бек сакъ болайыкъ. 2 Шо баш гётергенлеге йимик, бизге де Сююнч Хабар билдирилди. Амма олагъа шо хабар гьеч бир пайда да гелтирмеди, неге тюгюл олар ону иманы булан къабул этмедилер. 3 Биз, шо хабаргъа инангъанлар, буса Ону рагьатлыгъыны ерине гиребиз. Инанмагъанланы гьакъында Аллагь Сыйлы Язывларда булай айтды:
Олар Мени рагьатлыгъымны ерине бир заманда да гирмесге
Мен къазапланывум булан ант этдим.
Дюньяны яратгъандан сонг Оьзюню иши тамамланса да, Аллагь шолай айтды. 4 Сыйлы Язывланы башгъа бир еринде еттинчи гюнню гьакъында булай язылгъан чы: «Аллагь, бары да ишлерин тамамлап, еттинчи гюн рагьатлыкъ тапды». 5 Буса да: «Олар Мени рагьатлыгъымны ерине бир заманда да гирмеслер», – деп язылгъан Сыйлы Язывларда. 6 Шоллукъда, кимлер буса да биревлер онда гирежек. Тек алда оьзлеге Сююнч Хабар билдирилгенлер гирмедилер, неге тюгюл де олар Аллагьгъа тынгламадылар. 7 Аллагь шо саялы башгъа гюн белгилеген ва шо гюнге «Бугюн» деп айтгъан. Арадан шончакъы заман гетип, шо гюнню гьакъында, оьрде эсгерилгенде йимик, Давутну Забур китабында О булай айтды:
Эгер бугюн сиз Ону сесин эшитсегиз, юреклеригизни хырчаланма
къоймагъыз.
8 Эгер Ешия оланы Аллагьны рагьатлыгъыны ерине элтди буса, шондан сонг Аллагь башгъа бир гюнню гьакъында айтып турмас эди. 9 Шо саялы Аллагь еттинчи гюн рагьатлыкъ тапды, Ону халкъы учун бир рагьатлыкъ къалыр. 10 Аллагьны рагьатланагъан ерине гиреген гьар ким, Аллагь Оьзюню ишлеринден рагьатланагъанда йимик, оьзюню ишлеринден рагьатланажакъ. 11 Шогъар гёре Ону рагьатлыгъыны ерине гирмек учун ва бизин бирибиз де тынглавсузлардан уьлгю алмасын учун, имканлы чакъы бары да затны этейик.
12 Неге тюгюл де, Аллагьны каламы жанлы ва иш гёре, о эки де яны оьтеген къайсы къылычдан да итти. О бизге шонча да терен оьте чи, гьатта жанны ругьдан, бувунланы сюеклерден айырып къоя. 13 Яратылгъан бир затны да Аллагьдан яшырылагъаны болмас. Ону алдында бары да зат ачылгъан ва Ону гёзлери бары да затны гёре. Бары да зат учун биз Ону алдында жавап бережекбиз.
Иса бизин уллу Баш дин къуллукъчубуз
14 Бизин кёклеге чыкъгъан уллу Баш дин къуллукъчубуз – Аллагьны Уланы Исабыз бар. Шо саялы, гелигиз, оьзюбюз инанагъан затлардан тайышмай турайыкъ. 15 Баш дин къуллукъчубуз Иса бизин осал ерлерибизни англамагъа бола. Бизин йимик, О да бары да затларда сыналды, амма О гюнагь ишлени этмеди. 16 Шону учун биз Аллагьны рагьмулу тахыны алдына бир янгыз да тартынмайлы гелейик. Гьар гезик кёмекге уьзюрю болгъанда, биз онда рагьмуну алып ва Аллагьны зор яхшылыгъын табып болабыз.
5
1 Инсанланы арасындан сайланагъан гьар баш дин къуллукъчу Аллагьгъа инсанлар учун къуллукъ эте. Инсанланы гюнагьлары учун о Аллагьгъа савгъатлар гелтире ва къурбанлар эте. 2 О авамлагъа ва адашагъанлагъа языкъсынма бола, неге тюгюл де ону оьзюнюки де осал ерлери болма бола. 3 Шо саялы да о оьзюню гюнагьлары учун ва халкъны гюнагьлары учун къурбанлар этмеге герек. 4 Оьз заманында Гьарунну танглагъанда йимик, Аллагь биревню тангламагъан буса, о оьзю олай гьюрметли ерни елеп болмас.
5 Шолай Месигь де. Баш дин къуллукъчу да болуп, О Оьзю Оьзюн макътавлу этмеди, амма Ону Аллагь танглады. Аллагь Огъар булай айтды:
Сен Мени Уланымсан. Мен бугюн Сагъа Ата болдум. 6 Сыйлы
Язывланы башгъа бир еринде О да булай айтды:
Мелгьиседекни даражасында болуп, Сен де даимликге дин
къуллукъчусан.
7 Дюньядагъы яшавуну гюнлеринде Оьзюн оьлюмден къутгъарып болагъан Аллагьгъа йылав ва гёзьяшлар булан ялбарып дуалар этди ва Ону дуалары къабул этилди, неге тюгюл де Ону Аллагьгъа этеген гьюрмети зор уллу эди. 8 Аллагьны Уланы болса да, чегеген азапларындан таба Иса Огъар таби болмакъны сынавун топлады. 9 Камилликге етишген сонг да, О Оьзюне тынглавлу болгъан гьар ким учун даимлик къутгъарылывуну себеби болуп токътады. 10 Мелгьиседекни даражасындагъы баш дин къуллукъчу болмагъа Ону Аллагь танглады.
Иманны ёлундан тайышмакъгъа къаршы буварыв
11 Бу гьакъда айтмагъа кёп сёзюбюз бар, амма сизге ону англатма тынч тюгюл, сиз тынглап билмейсиз чи дагъы. 12 Сизге оьзюгюзге устазлар болма заман болгъан, амма сизин Аллагьны каламыны биринчи дарсларына уьйретме тарыкъ. Сиз гьали де къатты ашамлыкъ ашамагъа тюгюл, сют ичмеге герексиз. 13 Сют ичип турагъан гьар кимни муъминликни гьакъындагъы уьйретивден англаву болмас, неге тюгюл о яшдыр. 14 Къатты ашамлыкъ эсли адамлар учундур. Сынавуну яхшылыгъындан оланы гьакъылы яхшыны ямандан айырып бола.
6
1 Шо саялы, Месигьни гьакъындагъы башлапгъы уьйретивлерден чыгъа туруп, камилликге багъып юрююк! Биз дагъы да къайтып инсанны оьлюмге гелтиреген гюнагь ишлеге товба этмекни, Аллагьгъа иман салмакъны гьакъындагъы, 2 сувгъа чомдуруп, Аллагьгъа тапшурмакъны, адамланы уьстюне къолларын салмакъны, оьлюмден тирилмекни, даимлик дуванны гьакъындагъы уьйретивден башламасбыз. 3 Аллагь буюрса, биз де шолай этербиз.
4-6 Эгер де гьакъ гертиликге тюшюнген адамлар, Аллагьны савгъатын алып ва Аллагьны Ругьуна къошулуп, Аллагьны каламыны рагьмусун ва гележек дюньяны къудратларын оьзлерде сезип, сонг буса Аллагьгъа арт берсе, оланы энни янгыдан товба этивге гелтирме бажарылмас. Неге тюгюл де, олар янгыдан Аллагьны Уланын хачгъа илип оьлтюре ва халкъны алдында Ону хорлай.
7 Чакъда-чакъда явагъан янгурну сувун ичеген ва оьзюн ишлетегенлер учун мол тюшюм береген топуракъ Аллагьны берекетин алыр. 8 Амма бу топуракъда янгыз чёп отлар ва тегенеклер оьсе буса, шо бир затгъа да ярамас. Огъар налат бермеге тийишли ва о яллап ёкъ болар.
9 Булай айта бусакъ да, сююмлю къурдашлар, сизин гьалыгъыз яхшы экенге ва сиз къутгъарылывну ёлунда юрюйгенигизге биз инанабыз. 10 Аллагьны адилсизлиги болмас чы! О сизин тёкген къыйынларыгъызны ва сюювюгюзню унутмажакъ. Шо сююв булан сиз Аллагьны аты учун Ону халкъына къуллукъ этдигиз ва къуллукъ этип де турасыз. 11 Сизин умутугъуз яшавгъа чыкъсын деп, ахыргъа ерли де сиз шолай къастлы гьаракат гёрсетгенигизни сюебиз. 12 Биз сизин эринчек болгъаныгъызны сюймейбиз, иман ва сабурлукъ гёрсетип, оьзлеге ваъда этилген затланы вариси болгъанлардан уьлгю алгъаныгъызны сюебиз.
Аллагьны ваъдасы бизге умут бере
13 Аллагь Ибрагьимге ваъда этген заманда, О Оьзю булан ант этди, неге тюгюл О ант этмеге болар йимик дагъы артыкъ зат ёкъ эди. 14 «Мен гертилей де сагъа яхшылыкъ гёрсетежекмен ва кёп наслулар бережекмен», – деп айтды О. 15 Шоллукъда, сабурлукъ этип къаравуллап тургъан Ибрагьим оьзюне ваъда этилген затын алды.
16 Инсанлар оьзлерден уллу бир зат булан ант этелер. Олар этген ант айтгъан затны исбат эте ва эришивлюклеге ахыр сала. 17 Оьзю ваъда этген затлары инсанлагъа ачыкъ болгъанын сююп, Аллагь шоланы ант булан тасдыкъ да этди. 18 Ваъдасы ва анты булан О шолай этди. Аллагьны ялгъаны болмай чы дагъы! Шо саялы да биз, Оьзюнде якълав тапгъанлар, бизге берилген умутгъа илинме деп, зор ругьланыв ала эдик. 19-20 Шо умут жаныбызгъа къатты ва мекенли лабардай бола. Шо умут Инг Сыйлы Ерни ичиндеги пердевню артына гирип гете. Шонда Иса биз саялы, бизге ёл гёрсетип, башлап гирди. О даимге Мелгьиседекни даражасындагъы Баш дин къуллукъчу болуп токътады.
7
Мелгьиседек деген дин къуллукъчу
1 Мелгьиседек Салем деген шагьарны пачасы ва Аллагьу-Тааланы дин къуллукъчусу болгъан. О давда пачалардан уьстюн болуп къайтып гелген Ибрагьимге ёлукъгъан ва огъар Аллагьны яхшылыгъын ёрап дуа этген. 2 Ибрагьим де давда тюшген бары да затларыны он пайындан бир пайын огъар берген. Ону аты, биринчилей, «муъминликни пачасы» деп гёчюрюле. Экинчилей де, о дагъы да Салем деген шагьарны пачасы, шо буса «парахатлыкъны пачасы» деп гёчюрюле. 3 Мелгьиседекни я атасы, я анасы болмагъан, о къайдан чыкъгъаны да белгили тюгюл. Ону яшавуну я аввалы яда ахыры гьакъында да бир зат да белгили тюгюл. Аллагьны Уланы йимик, о дин къуллукъчу да даимге къала.
4 Бир ойлашып къарагъыз чы, о нечик уллу адам болгъан! Гьатта уллу атабыз Ибрагьим де давда тюшген затларыны он пайындан бир пайын огъар берген! 5 Къанун талап этеген кюйде, Левийни къавумундан дин къуллукъчулар болгъанлары исрайыллылардан алапасыны ондан бир пайын жыймагъа тарыкъ. Оьзлер де, олар да, Ибрагьимни къавумундан буса да, къардашларындан шону жыймагъа тарыкъ. 6 Левийни къавумундан болмагъан Мелгьиседек буса Ибрагьимге давда тюшген затланы ондан бир пайын къабул этген. Шо заман Мелгьиседек Аллагьны ваъдасы этилген Ибрагьимге Аллагьны яхшылыгъын ёрап дуа этген. 7 Аллагьны яхшылыгъы ёралагъан адамдан эсе Аллагьны яхшылыгъын ёрайгъан адам, шексиз кюйде, оьрде бола. 8 Алападан ондан бир пайны дюньяда яшап оьлюп гетеген дин къуллукъчулар да къабул эте. Мелгьиседекни гьакъында буса даим яшажакъ деп айтылгъан. 9 Шартлы кюйде айтса, шо заман наслулары алападан ондан бир пайны жыяжакъ Левий оьзю Ибрагьимден таба ондан бир пайны тёледи. 10 Мелгьиседек Ибрагьимге ёлукъгъанда, Левий тувуп битмеген болгъан. Шо заман Левий ата-бабасы Ибрагьимни къаркъарасында амалгъа гелген болгъан.
Месигь де – Мелгьиседекни даражасындагъы Дин къуллукъчу
11 Эгер камилликге левили дин къуллукъчулукъну кёмеги булан етишиле болгъан буса (халкъгъа Къанун булай дин къуллукъчулардан таба етген эди), Гьарунну даражасындагъы тюгюл, Мелгьиседекни даражасындагъы бирдагъы бир дин къуллукъчуну арагъа чыкъмакълыгъына гьажатлылыкъ болурму эди? 12 Неге тюгюл де, дин къуллукъчулукъда алышыныв болгъан заманда, ону булан бир вакътини ичинде Къанунда да алышыныв болмагъа герек. 13 Оьзюню гьакъында бу сёзлер сёйленеген адам Исрайылны он эки къавумуну бир башгъасындан гелген. Бу къавумдан гьеч бирев де бир заманда да дин къуллукъчу болуп къуллукъ этмеген. 14 Раббибиз Ягьуданы къавумундан болгъаны ачыкъ. Амма Муса бу къавумдан дин къуллукъчулар чыкъгъан деп бир зат да айтмагъан.
15 Мелгьиседек йимик янгы бир Дин къуллукъчу арагъа чыкъмакълыгъы булан гьали болгъунча айтылгъан сёзлер англашылагъан ва ачыкъ болуп къала. 16 О белгили бир наслудан болмагъа герек деп Къанун айтагъан талапгъа гёре тюгюл, тюгенмес яшав къудратына гёре, Дин къуллукъчу болду. 17 Сыйлы Язывларда Ону гьакъында булай язылгъан:
Мелгьиседекни даражасында болуп, Сен де даимликге Дин
къуллукъчусандыр.
18 Мундан алдагъы буйрукъ гючсюз ва пайдасыз болуп, тайдырылды. 19 Неге тюгюл де, Къанун гьеч бир затны камилликге етишдирмеген. Амма гьали бизге къолай умут берилди. Шо умут бизин Аллагьгъа ювукълашдырды.
20 Бу янгы дин къуллукъчу Аллагьны анты булан тасдыкъ этилди! Мундан алдагъы дин къуллукъчулар гьеч бир антсыз дин къуллукъчу болдулар. 21 Амма Иса Аллагьны булай анты булан дин къуллукъчу болду:
Раббибиз ант этди, О Оьзюню пикрусун алышдырмас:
Сен даимликге Дин къуллукъчусандыр!
22 Шо саялы да Иса инсанланы Аллагь булангъы разилешивюню юкчюсю болуп токътады. Шо разилешив алдагъысындан эсе яхшыдыр.
23 Дин къуллукъчулар кёп болду. Олар оьлдю ва орнуна башгъалары гелди. 24 Амма Иса даим яшай ва Ону дин къуллукъчулугъу да даимликгедир. 25 Шо саялы Оьзюнден таба Аллагьгъа багъып гелегенлени О гьар даимге къутгъарып бола. Неге тюгюл де, даим яшай туруп, Иса олар учун Аллагьгъа тилев эте.
26 Шолай Баш дин къуллукъчу бизге гертилей де тарыкъ. О сыйлы, гюнагьсыз ва тетиксиз. О гюнагьлылардан айрылгъан ва кёклерден де оьрге чыгъып токътагъан. 27 Бир башлап оьзлени гюнагьлары учун, сонг халкъны гюнагьлары учун къурбан этеген оьзге баш дин къуллукъчулар йимик, Огъар гьар гюн къурбан этмеге гьажатлы тюгюл. Оьзюн къурбан этген заманда, О барыбыз да учун бир керен ва гьар замангъа къурбан этди. 28 Къанунгъа гёре, баш дин къуллукъчулар этилип осал ерлери де булангъы адамлар белгилене, Къанундан сонг берилген антгъа гёре буса, Баш дин къуллукъчу этилип даимлик камиллик даражагъа Аллагьны Уланы белгиленди.
8
Янгы разилешивню арачысы болгъан Баш дин къуллукъчу
1 Биз сизге сёйлейгенлерибизни аслу маънасы будур: кёклерде Оьр болгъан Аллагьны тахыны онг ягъында бизин Баш дин къуллукъчубуз олтургъан. 2 О сыйлы ва герти болгъан чатырда къуллукъ эте. О чатырны инсанлар тюгюл, Раббибиз къурду.
3 Гьар-бир баш дин къуллукъчу савгъатлар гелтирмек ва къурбан этмек учун белгилене. Шогъар гёре Баш дин къуллукъчу болгъан Иса да къурбан этмеге герек эди. 4 Эгер Иса дюньяда яшап къалгъан эди буса, баш дин къуллукъчу да болмас эди, неге тюгюл Къанунгъа гёре савгъатлар гелтиреген оьзге дин къуллукъчулар булай да бар. 5 Дюньядагъы дин къуллукъчулар дюньядагъы сыйлы чатырда къуллукъ этелер. Бу сыйлы чатыр кёклердегини уьлгюсю булан къурулгъан ва кёклердегини янгыз гёленткисидир. Шогъар гёре сыйлы чатыр къургъунча алда Аллагь Мусагъа: «Бары да затны сагъа тавда гёрсетилген уьлгюге гёре этмеге къара», – деп буварды. 6 Амма гьали Исагъа дюньядагъы дин къуллукъчулар этегенинден хыйлы артыкъ къуллукъ этмек тапшурулгъан. Аллагьны ва Ону адамларыны О арачысы болгъан разилешивю алдагъысындан яхшы, неге тюгюл де о яхшы ваъдалагъа кюрчюленген.
7 Эгер башлапгъы разилешив тетиксиз болгъан эди буса, янгы разилешив гьажатлы болмас эди. 8 Амма Аллагьны адамланы оьпкелеме заты бар. Муна Ону сёзлери:
Исрайылны халкъы булан ва Ягьуданы халкъы булан янгы бир
разилешив байламагъа заман гележек, – дей Раббибиз.
9 Бу разилешив оланы ата-бабаларын къолларындан да тутуп Мен
Мисриден чыгъарагъанда байлагъаным йимик болмажакъ.
Олар шо заман Мени разилешивюмню буздулар ва Мен олагъа
арт бердим, – дей Раббибиз.
10 Шо саялы Мен Исрайылны халкъы булан гележекде булай
разилешив байлажакъман: къанунларымны Мен оланы
гьакъылларында ерлешдирежекмен ва юреклерине
язажакъман. Мен оланы Аллагьы болажакъман, олар да
Мени халкъым болажакъ.
11 Шо заман: «Раббибизни таныгъыз», – деп айта туруп,
къурдашынгны, иман къардашынгны уьйретме гьеч бир
гьажатлыкъ болмажакъ.
Неге тюгюл де, гиччиси-уллусу булан барысы да Мени
таныжакълар.
12 Мен олар этген яманлыкъланы гечежекмен ва оланы гюнагьларын
дагъы бир заманда да эсге алмажакъман.
13 Шо разилешивге «янгы» деп айтып, О биринчисин эсгик этди. Эсгик ва пайдасыз болагъан бары да зат буса узакъгъа бармай ёкъ бола.
9
Дюньядагъы сыйлы чатырда къуллукъ этив
1 Башлапгъы разилешивде дюньядагъы сыйлы чатырны ва Аллагьгъа къуллукъ этмекни гьакъында гьар тюрлю буйрукълар бар эди.
2 Бир сыйлы чатыр къурулду. Ону биринчи бёлмесинде шамдан ва Аллагьгъа багъышлангъан экмеклери булангъы бир тепси бар эди. Бу бёлюкге «Сыйлы Ер» деп айтыла эди.
3 Экинчи бёлмеси биринчисинден перде булан айрылгъан эди ва огъар «Инг Сыйлы Ер» деп айтыла эди.
4 Мунда арив ийисли отланы тютетеген алтын ер ва уьстюне алтын тышлангъан сыйлы сандыкъ бар эди. Сыйлы сандыкъны ичинде манна
[118] тёгюлген алтын савут, Гьарунну бутакъ йиберген асасы ва уьстюне Аллагьны буйрукълары оюлуп язылгъан такъта ташлар бар эди.
5 Сандыкъны уьстюнде эки макътавлу малайикни
[119] келпети бар эди. Олар къанатлары булан «гюнагьланы гечеген ерни» яба эдилер. Амма биз гьали ондагъы бары да затланы гьакъында тындырыкълы кюйде англата турмайбыз.
6 Бары да зат шолай онгарылгъан сонг, гьар гюн чатырны биринчи бёлмесине ибадат этеген дин къуллукъчулар гирип, оьзлени дин къуллугъун кютюп туралар. 7 Чатырны экинчи бёлмесине буса янгыз баш дин къуллукъчудан башгъа гишини гирмеге ихтияры ёкъ. О да янгыз йылда бир керен – оьзюню ва халкъны билмейгенлигинден этген гюнагьлары учун къурбан этилеген къан булан. 8 Шолайлыкъда, Аллагьны Ругьу биринчи сыйлы чатыр бар чакъы заман Инг Сыйлы Ерге ёл ачылып битмегенни гёрсете. 9 Бу гьалиги заман учун да масалдыр, демек Аллагьгъа ибадат этеген гишини айыплы намусун савгъатлар ва къурбанлар тазаламагъа болмас. 10 Шо затлар ашайгъан, ичеген ва тюрлю тазаланыв адатлар булан байлавлу затлардыр. Шо буса янгыз янгы ёрукълар токъташгъанча гючю булангъы тыш къайдалардыр.
Кёклердеги сыйлы чатырда къуллукъ этив
11 Гьали буса яшавгъа чыгъып битген бары да яхшылыкъланы Баш дин къуллукъчусу болуп Месигь арагъа чыкъды. О уллу ва артыкъ камиллешген чатыргъа гирди. Ону инсанлар къурмагъан ва о бу дюньяныки тюгюл. 12 О мунда эркечлени ва бузавланы къаны булан гирмеди. Инг Сыйлы Ерге О бир керен ва гьар замангъа Оьз къаны булан гирди ва бизин учун даимлик къутгъарылыв гелтирди! 13 Эркечлени ва оьгюзлени къаны къурбангъа союлгъан хонажинни гюйдюргендеги кюлю булан мурдар болгъан адамланы уьстюне себилгенде, шо адамлар тышдан тазалана. 14 Даимлик Ругьну къудраты булан Месигь тетиксиз къурбан йимик Оьзюн Аллагьгъа берди. Гьакъ Аллагьгъа къуллукъ этмек учун, Ону къаны бизин намусубузну оьлюмге элтеген ишлерибизден нечик артыкъ даражада тазалажакъ!
15 Шогъар гёре, чакъырылгъанлар оьзлеге ваъда этилген даимлик варислигин алсын учун, Месигь бу янгы разилешивге арачы болуп токътады. Оьлюмю булан Месигь оланы алдагъы разилешивню заманында этген гюнагьларындан тазалады.
16 Бирев васият
[120] эте буса, васият этген адамны оьлюмю токъташдырылмай туруп, шо васият гючге гирмей.
17 Васият этген адам сав чакъы васиятны гьеч бир гючю болмас. Янгыз васият этген адам оьлген сонг, васият гючге гирер.
18 Мунда да шолай, башлап байлангъан разилешив къан тёгюлмей туруп гючге гирмеди.
19 Къанунну бары да буйрукъларын халкъгъа билдирген сонг, бузавланы, эркечлени сув булан къатышгъан къанын, къызыл юн ва ювушан байламлар алып, Муса шо Къануну язылгъан китапгъа ва бютюн халкъгъа себелеген.
20 «Бу разилешивню байлайгъан къандыр. Аллагь сизден шону буйрукъларын кютмекни талап эте», – деп айтгъан о.
21 Шо къанны о сыйлы чатыргъа, шону ичиндеги ва Аллагьгъа ибадат этегенде пайдаландырылагъан бары да затлагъа себелеген.
22 Гертиден де, Къанунгъа гёре, бары да зат дегенлей къан булан тазалана.
23 Кёкдегилени уьлгюсю булан дюньяда этилген бары да зат шолай къурбан этилген къан булан тазаланмагъа герек эди. Амма кёкдеги затлар дюньяныкинден эсе къолай къурбанлар булан тазаланмакъны талап эте. 24 Месигь бу дюньяда инсанны къолу булан ишленген чатыргъа гирмеди. Бу янгыз герти чатыргъа ошагъан бир гёрюнюш эди. Бизин учун Аллагьны алдында токътамакъ учун, О Оьзю кёклеге гирип гетди. 25 Баш дин къуллукъчу гьар йыл гьайванны къаны булан Инг Сыйлы Ерге гире. Амма Иса кёклеге бирдагъы ва бирдагъы керен къурбан этмек учун Оьзюн бермеге гирмеди. 26 Ёгъесе, Месигь дюнья яралгъандан башлап кёп керенлер азап чегип турар эди. Амма Оьзюн къурбан этмек булан гюнагьны даимге ёкъ этмек учун, О ахыр заманда дюньягъа бир керен гелип, оьлюп гетди. 27 Гьар инсан бир керен оьлюп, ондан сонг къыяматгюн дуванны алдында токътамагъа герек деп токъташдырылгъан. 28 Месигь де шолай, кёп инсанланы гюнагьларын гечдирмек учун, бир керен Оьзюн къурбан этди. Экинчи керен О гюнагьны Оьзюню уьстюне алмакъ учун тюгюл, Оьзюн къаравуллайгъанланы къутгъармакъ учун гележек.
10
Месигь камиллешген къурбандыр
1 Мусаны Къануну инсанлар гележекде къаравуллайгъан яхшы затланы герти келпети тюгюл, янгыз бир гёленткиси эди. Шогъар гёре Аллагьгъа ибадат этмек учун гелегенлени ва гьар заман, йылдан-йыл къурбан этегенлени Къанун бир заманда да камиллешдирип болмас. 2 Эгер Къанун шону этмеге бола эди буса, олагъа дагъы да ва дагъы да керенлер оьзлени къурбанларын къайтарып алып гелмеге тарыкъмы эди? Ибадат этегенлер гьар замангъа бир керен тазаланып къалыр эдилер ва этген гюнагьлары учун оьзлени дагъы айыплы гёрмес эдилер. 3 Терсине, къурбанлар гюнагьланы янгыз йылдан-йылгъа эсге сала. 4 Неге тюгюл де, оьгюзлени яда эркечлени къаны инсанны гюнагьдан тазалап болмай.
5 Шогъар гёре Месигь дюньягъа гелгенде, булай айтды:
Сен я къурбан, я савгъатлар сюймединг, амма Сен Мени учун
бир къаркъара гьазирлединг.
6 Гюнагьлары учун этилеген я къурбанлар, я савгъатлар, я отгъа
салынып яндырылагъан къурбан гьайванлар Сени
къувандырмай.
7 Шо заман Месигь булай айтды: «Сыйлы Язывланы китабында
Мени гьакъымдан язылгъан кюйде, муна, Мен Сен
сюегенни этмеге гелдим, гьей Аллагь!»
8 Шолайлыкъда, О башлап: «Я гюнагьлары учун этилеген къурбанланы, я савгъатланы, я отгъа салынып яндырылагъан къурбан гьайванланы, я башгъа къурбанланы къабул этмеге сюймединг ва Сени олагъа гьажатлы еринг ёкъ», – деп айтды. Шолар барысы да Къанунгъа гёре талап этиле буса да, О шолай айтды. 9 Сонг О: «Муна, Мен Сен сюегенни этмеге гелдим», – деп де къошду. Шолайлыкъда, О биринчи разилешивню гери урду ва экинчи разилешивню гючге гийирди. 10 Аллагьны буйругъуна гёре, Иса Месигь бир керен ва даимге къурбан этилген къаркъарасы булан бизин юреклерибизни тазалады.
11 Гьар дин къуллукъчу, инсанны гюнагьлардан тазаламагъа болмайгъан шо къурбанларын эте туруп, гьар гюн сайын оьзюню борчларын кютюп тура. 12 Баш дин къуллукъчу болгъан Месигь буса, гюнагьлар учун биргине-бир керен къурбан этип, Аллагьны онг ягъында даимге олтурду. 13 Шо замандан берли О душманлары аякъларыны тюбюне салынажакъ заманны гёзлей. 14 Бир керен къурбан этмек булан О юреклери тазалангъанланы гьар замангъа камил этди.
15 Аллагьны Ругьу да бизге шо гьакъда шагьатлыкъ эте. Муна Ону башлап айтгъан сёзлери:
16 «Гележекде Мен олар булан булай разилешив байлажакъман:
Оьзюмню къанунларымны Мен оланы юреклеринде
ерлешдирежекмен ва гьакъылларына язажакъман», –
дей Раббибиз.
17 Сонг О булай къошду:
Оланы гюнагьларын ва яманлыкъларын Мен бир заманда да
эсге алмажакъман.
18 Гюнагьлар гечилген сонг, гюнагь учун къурбан этмеге гьажатлыкъ ёкъдур.
Исадан таба биз Аллагьгъа ювукълашмагъа болабыз
19 Булайлыкъда, гьей къардашларым, Исаны тёгюлген къаныны яхшылыгъындан биз гьали Инг Сыйлы Ерге тартынмайлы гирип гетмеге болабыз. 20 Иса бизге янгы жанлы ёл булан пердевден таба, демек Оьзюню Къаркъарасындан таба, онда багъып ёл ачды. 21 Бизин Аллагьны уьюню башында токътагъан уллу Баш дин къуллукъчубуз бар. 22 Таза юрекли ва имандан толу кюйде, яман намусдан чайылгъан юреклерибиз ва таза сув булан чайылгъан къаркъараларыбыз булан Аллагьгъа ювукълашайыкъ чы. 23 Биз мюкюр болагъан умутгъа илинип турайыкъ чы, неге тюгюл де бизге ваъда этген Аллагь аминдир. 24 Бирев-биревге тергевлю болайыкъ, гелигиз, бирев-биревню сюювге ва яхшы ишлеге талпындырайыкъ. 25 Гелигиз, жыйынларыбызны къоюп къоймайыкъ, биревленики шо хасияты бар чы дагъы. Нечакъы къыяматгюн ювукъ болгъан чакъы, шончакъы кёп бирев-биревню къоччакълыкъ булан ругьландырсакъ яхшы чы.
26 Эгер биз, гьакъ гертиликни де билип, шондан сонг да гюнагь ишлер эте бусакъ, гьеч бир къурбан да гюнагьланы гечдирмеге болмас. 27 Шолай болгъанда, къыяматгюнню дуванын ва жагьаннемни отун къоркъув булан къаравулламакъдан къайры бизге дагъы зат къалмай. Шо от Аллагьны бары да душманларын яллатар. 28 Мусаны Къанунунда язылгъан буйрукъланы бузгъан адам эки яда уьч гишини шагьатлыгъы булан рагьмусуз кюйде оьлтюрюлер. 29 Аллагьны Уланына аякълары булан тебеген, Ону рагьмулу Ругьун хорлайгъан, сыйлы къанны сансымайгъан адамгъа не даражада къагьрулу жаза тийишли болмагъа герек? Шо къан Аллагь булангъы разилешивню токъташдырды чы ва шо адамны оьзюн де тазалады чы. 30 «Оьч алмакъ Меникидир, жазасын да Мен бережекмен» ва «Раббибиз Оьз халкъына дуван этежек», – деп айтгъанны биз билебиз. 31 Гьакъ Аллагьны къолуна тюшмек къоркъунчлудур!
32 Уьстюгюзде гьакъ гертиликни нюрю янып, сиз бек гючлю азаплар чекгендеги алдагъы заманланы эсге алып къоюгъуз. 33 Бир-бирде сизин бютюн халкъны алдында кюлкюге тута эдилер ва хорлай эдилер, бир-бирде сиз оьзлеге шолай затлар этилегенлеге ёлдаш болуп токътай эдигиз. 34 Сиз туснакъларда ятагъанлагъа языкъсындыгъыз, мал-матагьыгъызны чыгъарып алагъанда, сиз сююнме де сююне эдигиз, неге тюгюл сизин шо мал-матагьыгъыздан хыйлы да яхшы даимлик бир затыгъыз барны биле эдигиз.
35 Къоччакълыгъыгъызны тас этмей туругъуз чу, о зор уллу савгъат гелтирер. 36 Аллагьны буйругъун кютмек учун ва ваъда этилген затны алмакъ учун, сизге къаттылыкъ тарыкъ. 37 Сыйлы Язывларда булай язылгъан:
Аз заман тюгюл къалмагъан чы. Гелмеге тарыкъ гелер,
О асталатмас.
38 Имандан таба оьзлени Мен къабул этгенлер яшап къалажакълар.
Кимлер иманны ёлундан тайышса, Мен олагъа рази
къалмасман.
39 Амма биз иманны ёлундан тайышып ёкъ этилегенлерден тюгюлбюз, биз жаныбызны къутгъарылывгъа элтеген иманны ёлунда юрюйбюз.
11
Алдагъы девюрдеги иманлыланы гьакъындагъы мисаллар
1 Иман буса умут булан гёзлейген, тек гьалиге гёрюп болмайгъан затларыбызгъа инамлыкъдыр. 2 Ата-бабаларыбыз шолай иман булан яшап, Аллагьны разилигин къазангъанлар.
3 Иманыны яхшылыгъындан биз алам Аллагьны буйругъу булан яратылгъанны, гёзге гёрюнеген чакъы бары да зат гёрюнмейген затлардан амалгъа гелгенни англайбыз.
4 Иманыны яхшылыгъындан Гьабил Къабилден эсе Аллагьгъа артыкъ яхшы къурбан этди. Аллагь ону савгъатларын арив гёрюп къабул этди ва Гьабил иманыны яхшылыгъындан муъмин гьисапда чакъырылды. Оьзю гьали сав тюгюл буса да, иманны яхшылыгъындан о бизин булан сёйлеп тура.
5 Иманыны яхшылыгъындан Энош оьлюм гёрмейли бу дюньядан алынды. Ону бир ерден де табып болмадылар, неге тюгюл ону кёклеге Аллагь алды. Онда алынып битгенче де, о оьзюнден Аллагь рази къалгъан деген шагьатнаманы алгъан эди. 6 Иман ёкъ буса, Аллагь рази къалмас. Неге тюгюл де, Аллагьны янына гелеген гьар ким Ону барлыгъына ва О да Оьзюн гьакъ юрекден ахтарагъанлагъа рагьмусун гёрсетежегине инанмагъа герек.
7 Гьалиге гёрюнмейген, тек гележекде болажакъ затны гьакъында Аллагь Нугьгъа буварыв этгенде, иманыны яхшылыгъындан буварывгъа тынглап, о уьюндегилерин къутгъармакъ учун, геме къурду. Натижада Нугь гюнагьлы дюньягъа дуван этди, оьзю буса иман булан берилеген муъминликни вариси болуп токътады.
8 Иманыны яхшылыгъындан Ибрагьим, оьзюне ваъда этилип варисликге берилежек ерге бармагъа чакъырылгъанда, шогъар таби болду. Оьзю къайда барагъанын билмесе де, о ёлгъа чыкъды. 9 Иманыны яхшылыгъындан о ваъда этилген ерде бир ят йимик орунлашды. Шо ваъдагъа гёре, оьзюдей варислер болгъан Исгьакъ ва Якъуб йимик чатырда яшады. 10 Неге тюгюл де, о Аллагь ойлашгъан ва къургъан къатты кюрчюлери булангъы шагьарны къаравуллай эди.
11 Яш болмайгъан Сара оьзю де, яш табып болагъан чагъында тюгюл буса да, иманыны яхшылыгъындан яшгъа токътама болду. О ваъда этген Аллагь сёзюнде туражакъ деп гьисап эте эди. 12 Шо саялы да, къартындан къавжап, оьлюм ёлуна чыгъып да битген бир адамдан кёкдеги юлдузлар чакъы, денгиз ягъадагъы къайыр бюртюклер чакъы санавсуз наслу тувду.
13 Бу адамлар оьзлеге Аллагь ваъда этген затланы алмайлы, тек иманын сакълап оьлюп гетдилер. Аллагь ваъда этген затланы олар яшавгъа чыгъып битгенче де, алдын къарап гёрдюлер ва олардан къувандылар. Олар бу дюньяда янгыз ёлавчулар ва къонакълар экенин къабул гёрдюлер. 14 Оьзлени шолайлардан санайгъанлар оьзлени герти ватанын ахтарагъанны гёрсетелер. 15 Эгер олар янгыз оьзлер къоюп гетген ватанны гьакъында ойлашып тургъан буса, шонда къайтып гелмеге де болур эдилер. 16 Амма олар дагъы да яхшы ватангъа, демек кёклердеги ватангъа етишмеге къаст этдилер. Шону учун Аллагь оланы Аллагьыман деп айтма илыкъмай. О олар учун шагьар гьазирледи чи!
17 Аллагь сынайгъан заманда, Ибрагьим иманыны яхшылыгъындан гьатта Огъар Исгьакъны къурбан этмеге де гьазир эди. Исгьакъ Ибрагьимни оьзюнден таба Аллагьны ваъдасы яшавгъа чыкъма тарыкъ болгъан биргине-бир уланы эди. 18 Гьатта Аллагь Ибрагьимге булай айтды: «Сени наслунг Исгьакъдан болажакъ». 19 Ибрагьим Аллагь оьзюню уланын оьлюмден тирилтип де болажагъына инанды. Исгьакъ гертилей де оьлюмден тирилгенде йимик де болду.
20 Иманыны яхшылыгъындан Исгьакъ Якъубну ва Исавну гележеги булан байлавлу болуп Аллагьны яхшылыгъын тилеп дуа этди.
21 Оьлегенде, Якъуб да иманы булан Юсупну уланлары учун Аллагьны яхшылыгъын тилеп дуа этди ва таягъына таянып, Аллагьгъа сужда этди.
22 Иманыны яхшылыгъындан Юсуп да яшавуну ахырында Исрайылны уланлары Мисриден чыгъажагъын сёйледи ва оьзюню сюегин де шондан алып чыгъарсынлар деп буюрду.
23 Тувгъандан сонг уьч айны узагъында Мусаны ата-анасы иманыны яхшылыгъындан ону яшырып сакълады, неге тюгюл олар яш бир гьайран зат экенин гёрдюлер. Пачаны тувгъан уланъяшланы оьлтюрмек деген буйругъу оланы къоркъутмады.
24 Уллу болгъан сонг, иманыны яхшылыгъындан Муса оьзюне Мисрини пачасыны къызыны уланы деп айтмакъны гери урду. 25 О къысгъа заманлыкъ гюнагьлы кеп чегивлерден эсе, Аллагьны халкъы булан бирликде азап чегип турмакъ яхшы деп гьисаплады. 26 Месигьни уьстюне тюшген хорлавланы о Мисрини хазналарындан да артыкъ гёрдю. О гележекдеги савгъатгъа бет бакъдыргъан эди чи дагъы. 27 Пачаны къазапланывундан къоркъмай, иманыны яхшылыгъындан о Мисриден чыкъды. О Гёрюнмейгенни гёреген адам йимик къатты эди чи дагъы. 28 Азирейил малайик исрайыллыланы биринчи тувгъанларына тиймесин деп, иманыны яхшылыгъындан Муса исрайыллылагъа Пасха къурбанын соймагъа ва къанын эшиклерине тийдирмеге буюрду.
29 Иманыны яхшылыгъындан исрайыллылар Къызыл денгизден, къурудан гечип чыгъагъанда йимик, чыкъдылар. Мисрилилер де шолай этме къарагъанда буса, олар сувгъа батып оьлдюлер.
30 Еригьонну баруларын исрайыллылар етти керен айланып битген сонг, иманыны яхшылыгъындан олар чёгюп гетди.
31 Иманыны яхшылыгъындан тынчыланы сыйындыргъан къагьба Рагьав бойсынмагъанлар булан оьлмеди.
32 Дагъы да не деп айтайым? Гедеонну, Баракъны, Самсонну, Ефтанны, Давутну, Самуйылны ва пайхаммарланы гьакъында айтмагъа заманым къалмас. 33 Иманыны яхшылыгъындан олар пачалыкълардан уьст гелдилер, адилликни болдурдулар, ваъда этилген затланы алдылар, арсланкъапланланы авзуларын япдылар, 34 Гючлю отланы сёндюрдюлер, къылычдан къутулдулар. Оланы гючсюзлюгю гючге айланды, олар урушларда гючлю болдулар ва тыш уьлкели асгерлени къуваладылар. 35 Къатынлар оьлюмден тирилген къардашларын къайтарып алдылар. Оьзгелени оьлюп къалгъанча къыйнай эдилер. Амма яхшы яшавда тирилмек учун, олар азатлыкъны гери урдулар. 36 Бирлерин мысгъылладылар, оьзгелерин къамучу булан тюйдюлер. Оьзгелери, шынжырлар булан да бугъавланып, туснакълагъа ташлангъан эдилер. 37 Бирлерин таш урушгъа тутдулар, башгъаларын бичип эки бёлдюлер, бирдагъыларын къылыч булан оьлтюрдюлер. Оьзгелери уьстюне къой ва эчки терилер де къаплап айландылар, тарчыкълыкъгъа тарыдылар, азап гёрдюлер ва хорландылар. 38 Шо адамлагъа бютюн дюнья лайыкълы болмаса да, олар дангылларда, тавларда, анакъларда ва къакъаларда айлана къалдылар!
39 Иманыны яхшылыгъындан оланы барысы да Аллагьны разилигин къазанды, амма оьзлеге ваъда этилген затны алмадылар. 40 Неге тюгюл де, Аллагь бизге деп не буса да бир яхшы муратны гёз алгъа тутду: олар камилликге янгыз бизин булан етишмеге герек.
12
Аллагь бизге авлетлерине йимик янаша
1 Айланабызны кёп къадарда шо шагьатлар къуршагъан. Шо саялы бизге пуршав этеген бары да затгъа арт берейик, бизин есир этип къоягъан гюнагьдан чыгъып къутулайыкъ ва белгиленген ёлгъа чыдамлы кюйде тюшейик. 2 Исагъа айрылмагъан кюйде гёз къаратайыкъ. Иманыбызны аввалы ва ахыры Одур. Гележекдеги къуванч учун О хачдагъы биябур оьлюмню къабул этди, гьали буса Аллагьны онг ягъында олтургъан. 3 Гюнагьлыланы ягъындан Оьзюне бакъгъан якъда шончакъы душманлыкъгъа Чыдагъанны гьакъында ойлашыгъыз чы. Шо сизге гючсюз болмай ва ругьдан тюшмей токътама кёмек этежек.
4 Гюнагьгъа къаршы тура туруп, сизге гьали де къан тёкмеге тюшмеген. 5-6 Сиз авлетлери гьисапда сизин ругьландырмакъ учун язылгъан булай сёзлени унутдугъуз: «Балам, Раббибиз сени булай тюзлейгенине агьамият берип янаш, О сени такъсырлайгъанда, ругьдан тюшме. Раббибиз Оьзю сюегенлени тюзлей, авлети йимик гёрегенлени гьарисин такъсырлай».
7 Сиз азап чегивню чыдамлы кюйде бир такъсыр йимик оьтгеригиз. Аллагь сизин авлетлери йимик гёре. Авлетин такъсырламайгъан ата бармы экен? 8 Эгер де Аллагь сизин авлетлерин такъсырлайгъан кюйде такъсырламай буса, сиз авлетлери тюгюлсюз, пич тувгъан яшларсыз. 9 Бу дюньяда бизин барыбызны да аталарыбыз бар эди. Олар бизин такъсырлады ва биз де оланы гьюрметледик. Шо саялы биз кёклердеги ругь Атабызгъа нечик кёп тынгламагъа герекбиз! Шо тынглавлулукъ буса бизге яшав бере! 10 Аталарыбыз бизин оьзлер сюйген къайдалар булан бир нечакъы заман такъсырлады. Аллагь буса бизин пайдабызгъа ва Оьзюню сыйлылыгъына биз де ортакъчы болур йимик такъсырлай. 11 Гьар такъсыр гьалиги заманда сююнч тюгюл, бир къайгъы йимик гёрюне. Ондан сонг буса такъсырдан оьтгенлер парахат ва муъмин яшавгъа етишер.
12 Шо саялы саллангъан къолларыгъызны ва къартыллайгъан тизлеригизни къатдырып тутугъуз. 13 Акъсакъ аягъыгъыз майшалмай, терсине, сав болсун учун, тюз юрюгюз.
14 Бары да халкъ булан парахатлыкъда яшама къасткъылыгъыз. Таза юрек булан яшама къасткъылыгъыз, неге тюгюл де шосуз бирев де Раббибизни гёрюп болмас. 15 Вёрегиз, Аллагьны рагьмусундан бирев де магьрюм къалмасны ва арагъызда бир загьрулу тамур йиберип, биревге де зиян гелтирмесни къастын этигиз. 16 Вёрегиз, оьзюню уллулукъгъа ихтиярын бир тюш аш саялы сатгъан Исав йимик, биригиз де пасат яда аллагьсыз болуп къалмагъыз. 17 Шондан сонг, сиз билеген кюйде, Исав атасыны разилигин алма сюйген, тек атасы ону гери ургъан. Исав огъар гёзьяш тёге туруп ялбарса да, этген затын алышдырма болмагъан.
Эки разилешив
18-19 Сиз янып турагъан оту, къарангылыгъы, тунлугъу ва алатолпаны, быргъыны оькюрювю ва Аллагьны тавушу булангъы Синай тав йимик не буса да бир ачыкъ гёрюнюп турагъан затгъа багъып гелмедигиз. Ону тавушун эшитген адамлар Огъар оьзлер булан дагъы сёйлемесин деп ялбара эдилер. 20 Неге тюгюл: «Эгер тавгъа бир гьайван тийсе де, таш урушгъа тутулмагъа герек болажакъ», – деп айтылгъан буйрукъну къабул этмеге оланы гючю ёкъ эди. 21 Шо гёрюнюш шонча да къоркъунчлу эди чи, гьатта оьзю Муса: «Мен къоркъаман, мен къартыллайман», – деп айтды.
22 Тюгюл! Сиз Сион тавгъа, гьакъ Аллагьны шагьары болгъан Кёклени Ерусалимине ва минглер булан къуванчлыкъгъа жыйылгъан малайиклени янына гелдигиз. 23 Сиз оьзлени атлары кёклерде язылгъан Аллагьны башлап тувгъан авлетлерини жыйынына гелдигиз. Сиз бары да адамланы Дуванчысы болгъан Аллагьгъа ва камилликге етишген муъминлени ругьларына багъып да гелдигиз. 24 Сиз янгы разилешивню арачысы болгъан Исагъа багъып гелдигиз. Ону тёгюлген къаны Гьабилни къанындан эсе яхшы затны бережекге ваъда эте.
Аллагьгъа тынгламакъны гери урмакъ булан байлавлу буварыв
25 Вёрегиз, Аллагь сёйлейгенде, Огъар тынгламакъны гери урмагъыз. Бу дюньяда оьзлеге Буваргъангъа тынгламакъны гери ургъанлар къутулмадылар. Эгер де бизге кёклерден Буварагъангъа арт берсек, дагъокъ да къутулмасбыз. 26 О заман Ону сеси ерлени титиретди, гьали буса О: «Мен дагъы да бир керен янгыз ерни тюгюл, кёклени де чайкъажакъман», – деп ваъда эте. 27 «Дагъы да бир керен» деген сёзлер чайкъалмагъа болагъан, яратылгъан, бары да заманлыкъ затлар ёкъ болажакъ ва чайкъалмагъа болмайгъан затлар даимге къалажакъ демекни англата.
28 Бизге оьзюн чайкъап болмайгъан пачалыкъ берилди. Шогъар гёре Аллагьгъа шюкюрлюк этейик ва бизден рази къалардай Огъар къоркъув булан ва бек абур этип сужда этейик. 29 Неге тюгюл де, Аллагьыбыз бары да затны яллатмагъа болагъан отдур.
13
Ахыргъы насигьатлар
1 Бир-биригизни иман къардашлар йимик сююгюз. 2 Къонакъланы сюеген болмагъа унутмагъыз. Шолай болмакъ булан биревлер, оьзлер де билмейли, малайиклени де къонакълай къабул этген болгъан. 3 Оьзлер булан бирче болгъанда йимик, туснакъдагъыланы эсигизде сакълагъыз. Оьзлер булан бирче азап чегегенде йимик, азап чегегенлени эсигизде сакълагъыз.
4 Эр-къатынлыкъ аралыкълагъа бары да адамлар сый этме гереклер ва эр-къатынны арасы тазалыкъда сакъланма герек. Эрине яда къатынына гьалал болмагъанланы ва зина этегенлени Аллагь такъсырлажакъ. 5 Акъчагъа амыракъ болуп къалмагъыз ва бар затыгъыз булан рази болуп къалыгъыз, неге тюгюл Аллагь булай айтды:
Мен сизин бир заманда да къоймасман ва бир заманда да ташламасман. 6 Шоллукъда, биз инамлы кюйде булай айтабыз:
Раббим – мени Кёмекчим, мен бир затдан да къоркъмайман.
Магъа адам не этер?!
7 Сизге Аллагьны каламын уьйретеген ёлбашчыларыгъызны унутмагъыз. Олар яшавунда нечик натижалагъа етишегенине къарагъыз ва оланы иманындан уьлгю алыгъыз. 8 Иса Месигь алышынмас, О тюнегюн де, бугюн де, гьар даим де бир йимикдир.
9 Къайдагъы ят уьйретивлер сизин тюз ёлдан тайышдырып къоймасын. Сизин юреклеригиз, къайсы ашны ашайыкъ, къайсын ашамайыкъ деген къайдалар булан тюгюл, Аллагьны рагьмусу булан беклешме тарыкъ, неге тюгюл де шо къайдалар булан ашагъан аш пайда гелтирмес. 10 Бизин къурбанлыкъны салагъан ерибиз бар. Бу дюньядагъы сыйлы чатырда ибадат этегенлени ондан алып ашама ихтияры ёкъдур.
11 Гюнагь учун къурбангъа союлгъан гьайванланы къанын баш дин къуллукъчу Инг Сыйлы Ерге алып гире. Бу гьайванланы чархлары буса халкъны къонушгъан еринден тышгъа чыгъарылып яллатыла. 12 Шону йимик, Иса да Оьз къаны булан инсанланы юреклерин тазаламакъ учун, шагьардан чыгъарылып къурбан этилди. 13 Ону къонушуну артына чыгъайыкъ чы ва Ону хорлугъуна ортакъчы болайыкъ чы. 14 Бизин мунда оьзюбюз даим яшап болар йимик шагьарыбыз ёкъ чу дагъы, амма биз гележекдеги шагьарны къаравуллайбыз.
15 Гелигиз, Исадан таба Аллагьгъа шюкюрлюкню, демек авзуларыбызны савгъаты болгъан затны, даим къурбан этейик. Бизин авзуларыбыз Ону атына макътав эте. 16 Бирев-биревге кёмек этме ва башгъалагъа пай чыгъарма унутуп къалмагъыз. Аллагь шолай къурбанланы сюе.
17 Исагъа иман салгъанланы жыйыныны ёлбашчыларына таби болугъуз ва тынглагъыз. Сизин гьайыгъызны эте туруп, олар чы кирпик де къакъмай, неге тюгюл де оьзлени къуллугъу гьакъда Аллагьгъа гьисап берме гереклер. Оьзлени ишлерин шат кюйде яшавгъа чыгъарсын учун ва пашман болмасын учун, олагъа таби болугъуз. Неге тюгюл де, олар пашман болса, сизге яхшылыкъ болмас.
18 Бизин учун да дуа этигиз. Биз этеген чакъы бары да затыбызны таза намусубуз булан этебиз ва адилли болмагъа къаст этебиз. 19 Сизин яныгъызгъа мен тез къайтсын деп, дуа этмегигизни бек тилеймен.
20-21 Оьзюню къаны булан даимлик разилешивню бегетген, къойланы да уллу Къойчусу болгъан Раббибиз Исаны оьлюмден тирилтген, парахатлыкъ береген Аллагь гьар-бир яхшы ишде Оьзюню сюйгенин яшавгъа чыгъармакъ учун, сизин тюз ёлгъа салсын дагъы. Оьзюне гьар даим де макътавлар болгъур Раббибиз Иса Месигьден таба О бизде Оьзюню кепине гелеген затны яратсын дагъы. Амин. 22 Къардашлар, сизге бек тилеймен: бу къысгъаракъ кагъызымда мен береген насигьатлагъа тынглагъыз. 23 Иман къардашыбыз Тимофей туснакъдан азат этилгенни билгенигизни сюемен. Ювукъда о мунда гелсе, ону булан бирче сизин гёрмеге гелермен. 24 Жыйыныгъызны бары да ёлбашчыларына ва Аллагьны бютюн халкъына салам айтыгъыз. Италиядагъы иман къардашларыбыз да сизге салам йиберелер. 25 Аллагьны рагьмусу сизин булан бирликде болсун.
Аллагьны Югьангъа йиберген вагьийи
***
Яшавуну артдагъы он йылдан да артыгъын Югьан Исаны якъчыларыны Эфесдеги жыйынына къуллукъ этивге багъышлагъан. Шо заман Румда Домициан деген пача гьакимлик эте болгъан. О оьзюне Аллагьгъа йимик гьюрмет этмекни талап этген ва Исагъа иман салгъанланы рагьмусуз кюйде гьызарлап юрюген. Гьызарлавлагъа элчи Югьан да тарыгъан: о Патмос деген атавгъа сюргюн этилген. Тап шонда огъар Аллагьдан айрыча хабар йиберилген. Шо хабарны язып, огъар «Вагьий» деп ат такъгъан. Бу китапда берилген хабар, биринчилей, Исаны Гиччи Азиядагъы якъчыларыны жыйынлары учун язылгъан болгъан. Оьзюню бютюн маънасы булан «Вагьий» гьызарлав ва азап чегив гюнлеринде иманлыланы къаттылыкъгъа чакъыргъан.
Китапда Исаны якъчыларыны жыйынларына гирген ялгъан устазлардан сакъ турмакъны гьакъында да айтылгъан. «Заманлыкъгъа гьызарлавгъа тарып турагъан Исаны якъчыларыны жыйыныны ахыры не болар экен?» – деген бек агьамиятлы сорав гьызарланагъанлагъа яллыкъ бермей тургъан. Китап шо соравгъа жавап бере: Аллагьгъа къаршы баш гётергенлерден Иса Месигь толу кюйде уьстюн чыгъып токътажакъ. О Пачаланы да Пачасыдыр ва гьакимлик этегенлени де Раббисидир.
Югьанны китабы Исагъа иман салгъанланы къайсы девюрдегилери учун да оьзюню агьамиятлыгъын тас этмей. Китап олагъа оьзлени душман гёрген ва гьызарлавлагъа тарыгъан девюрлерде маслагьатчысы ва якъчысы болуп токътай. Югьандан таба биз оьзюне ортакъчы болагъан хабарны кюрчюсю болуп Иса Месигь токътай. О бу дюньягъа бирдагъы керен гележек, энни Уьстюн Чыгъывчу болуп. Китап шолай ваъда булан тамамлана: «Дюр, Мен ювукъда гележекмен» (22:20).
1
Исагъа иман салгъанланы Етти шагьардагъы жыйынларына салам
1 Бу китап Иса Месигьни хабарыдыр. Ювукъ заманда болмагъа герекли агьвалатланы Оьзюню къуллукъчуларына билдирсин деп, Аллагь Огъар бу вагьийни йиберди. О да муну йиберген малайигинден таба магъа – Оьзюню къуллукъчусу Югьангъа билдирди. 2 Аллагьны каламыны ва Иса Месигь айтгъанны шагьаты болгъан Югьан да оьзю гёрген ва эшитген затланы гьакъында гьали шагьат гьисапда айта тура. 3 Бу пайхаммарлыкъ сёзлени охуйгъан ва мунда язылгъан затланы кютеген насиплидир, неге тюгюл ахыр заман ювукълашып геле тура.
4-5 Исагъа иман салгъанланы Асия вилаятындагъы етти шагьардагъы жыйынына мен Югьандан салам. Бар болгъан, гьали де Бар ва энниден сонг да Болажакъдан, Ону тахыны алдындагъы етти ругьдан, оьлюлени арасындан биринчи болуп тирилген ва дюньядагъы бары да пачаланы да уьстюнде болгъан герти шагьат Иса Месигьден сизге рагьму ва парахатлыкъ болсун. О бизин сюе ва Оьзюню тёгюлген къаны булан бизин гюнагьларыбыздан азат этди. 6 Иса Оьзюню Аллагьына ва Атасына къуллукъ этмек учун, бизден Оьзюню халкъын – дин къуллукъчуланы яратды. Гьар даим де гьар макътавлар ва къудрат Онукидир! Амин.
7 Къарагъыз! О булутлар булан бирче гележек. Барысы да, Огъар чанчгъанлар да, Ону оьз гёзлери булан гёрежеклер. Дюньяны бары да халкълары Огъар яс этип йылажакълар. Бу затлар гертилей де шолай болажакъ! Амин.
8 Бар болгъан, гьали де Бар ва энниден сонг да Болажакъ, бары да затны Еси болгъан Раббибиз Аллагь:
– Алфа ва Омега
[121] Менмен, – дей.
Патмос атавда Югьан Исаны бир гёрюнюшде гёре
9 Мен сизин иман къардашыгъыз Югьанман. Исаны якъчыларыны бири гьисапда сизин булан бирче азап чегивде, сабурлукъда ва Исаны гьакимлигини тюбюнде ортакъчы болгъанман. Аллагьны каламыны ва Исаны гьакъында шагьатлыкъ этгеним учун, Патмос деген атавда сюргюнде турдум.
10 Раббибизни гюнюнде
[122] Аллагьны Ругьуну гьайран къудратын сездим. Шо гьалымда артымдан таба сюрден чыгъагъанда йимик гючлю бир тавуш эшитдим.
11 Шо тавуш магъа:
– Гёреген затларынгны китапгъа яз ва шоланы Исагъа иман салгъанланы жыйынлары булангъы етти шагьаргъа: Эфесге, Измирге, Пергамгъа, Тиатирге, Сардыгъа, Филаделфиягъа ва Лаодикиягъа йибер, – деп айтды.
12 Магъа сёйлеген тавушгъа багъып бурулуп къарап, мен етти алтын шамчыракъны гёрдюм. 13 Шо шамчыракъланы ортасында Инсанны Уланына ошайгъан бирев бар эди. Ону уьстюнде ерге тиеген узун абасы, тёшюне ерли байлангъан алтын байлаву бар эди. 14 Ону башы ва тюклери акъ юн ва къар йимик акъ эди. Гёзлери де янагъан от йимик эди. 15 Аякълары мечде къыздырылгъан багъырдай, тавушу да чалт агъагъан сувну агъымыдай эди. 16 Онг къолунда етти юлдуз бар эди, авзундан да эки де яны итти бир къылыч чыгъып геле эди. Бети шавлалы гюнеш йимик ярыкъ бере эди.
17 Ону гёргенде, оьлген гишидей болуп, мен Ону аякъларына къапландым. Онг къолун мени уьстюме салып, О булай айтды:
– Къоркъма! Биринчи, Ахырынчы 18 ва Яшав болгъан Менмен. Мен оьлген эдим, муна къара, гьали Мен даимге савман! Ахыратны да, оьлюмню де ачгъычлары Менде. 19 Мунда сен гёрген затларынгны – болуп турагъан ва болажакъ затланы язып ал. 20 Мени къолумда сен гёрген етти юлдузну ва етти де шамчыракъны сыры булай: етти юлдуз Исагъа иман салгъанланы жыйынларыны етти малайигидир, етти де шамчыракъ буса шо етти де жыйынлардыр.
2
Башлапгъы сюювюн унутгъан жыйынгъа
1 О булай айтды:
– Исагъа иман салгъанланы Эфес шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Онг къолунда етти юлдузну тутуп, етти алтын шамчыракъны арасында айланагъан булай дей: 2 Сени ишлеринг, къасткъылып чалышывунг ва сабурлугъунг Магъа белгили. Яман адамлагъа къаршы экенингни, оьзлер элчилербиз деп алдатагъанланы тергеп, олар ялгъанчылар экенни токъташдырагъанынгны Мен билемен. 3 Мени атымны макътап юрюгенинг саялы къыйынлыкълагъа тарыгъанынгны, амма бошап токътамагъанынгны Мен билемен.
4 Амма Мени сагъа къаршы бир затым бар: сен оьзюнгню башлапгъы сюювюнгню къойдунг. 5 Къайсы бийикликден тюшгенингни эсге ал! Товба эт ва башда этегенингни этип тур. Эгер сен товба этмесенг, Мен гелип, сени шамчырагъынгны еринден тайдырарман. 6 Николайны якъчыларыны ишлерин гёрюп ярамайгъанынг буса тюз. Оланы ишлерин Мен де гёрюп ярамайман.
7 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер! Уьстюн гелгенге Аллагьны бавундагъы яшав береген терегини емишинден ашамагъа изну бережекмен.
Азап чегивде къатты турагъан жыйынгъа
8 – Исагъа иман салгъанланы Измир шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Оьлюп, къайтып янгыдан Тирилген, Биринчи ва Ахырынчы болгъан булай дей: 9 Сен чекген азапланы ва тарчыкълыгъынгны билемен. Буса да сен байсан! Оьзлер ягьудилербиз деп, сени яманлайгъанланы таныйман. Олар ягьудилер тюгюл, иблисни тайпасындан болгъанлар. 10 Чекмеге тюшежек азаплардан къоркъма. Сиз сыналсын деп, бирлеригизни иблис туснакъгъа салажакъ ва сиз он гюнню узагъында азап чегип туражакъсыз. Амма оьлгюнчеге къатты кюйде туругъуз, Мен сизге уьстюнлюкню тажыдай яшав бережекмен. 11 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер! Уьстюн гелген гиши экинчи оьлюмден гьеч бир зарал гёрмежек.
Ялгъан уьйретивлерден уьст гелип болмагъан жыйынгъа
12 – Исагъа иман салгъанланы Пергам шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Оьзюнде эки де яны гесеген къылычы булангъы булай дей: 13 Сен иблис тахын салгъан ерде яшайгъанынгны билемен. Шогъар да къарамайлы, сен Мени атыма амин турасан. Антипаны гюнлеринде де сен Магъа бакъгъан якъдагъы иманынгдан тайышмай турдунг. Антипа буса Мени инамлы шагьатым. О иблисни ожагъы болгъан сени шагьарынгда оьлтюрюлдю. 14 Буса да Мени сагъа къаршы айтмагъа бир нече затым бар: сизин арагъызда Балам уьйретеген ёлну юрютеген адамлар бар. О оьз заманында Балакъгъа Исрайылны халкъын гюнагь ишлер этдирмеге уьйретген. Балам оланы ялгъан аллагьлагъа деп союлгъан къурбан этни ашамагъа ва зиналыкъны ёлунда юрюмеге уьйретген. 15 Шону булан бирге сизин арагъызда Николайны якъчылары уьйретеген ёлну юрютегенлер де бар. 16 Шону учун товба эт! Ёгъесе, узакъ къалмай сени янынга гелермен ва авзумдагъы къылычым булан олагъа къаршы ябушарман.
17 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер! Уьстюн гелгенге Мен сырлы манна
[123] бережекмен. Огъар бир акъ таш да бережекмен. Ону уьстюне янгы ат язылар ва бу атны ташны алгъан гишиден башгъа дагъы бирев де билмес.
Адашывлагъа ёл къоягъан жыйынгъа
18 – Исагъа иман салгъанланы Тиатир шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Гёзлери янагъан от йимик ва аякълары къыздырылгъан багъыр йимик болгъан Аллагьны Уланы булай дей: 19 Сени ишлерингден, сюювюнгден, иманынгдан, къуллукъ этивюнгден ва сабурлугъунгдан Мени хабарым бар. Башлап этгенлерингден эсе, сен гьали артыкъ этегенингни де билемен.
20 Буса да Мени сагъа къаршы айтмагъа бир затым бар: сен Изабел деген аты булангъы, оьзю пайхаммарман деп айтагъан къатынгишиге чыдап турасан. Бу къатын, Мени къуллукъчуларымны зиналыкъны ёлунда юрюме, ялгъан аллагьлагъа деп союлгъан къурбан этни ашама уьйретип, оланы адашдырып тура. 21 Товба этсин деп, мен огъар заман бердим. О буса, зиналыгъын къоюп, товба этмеге сюймеди. 22 Шону учун Мен ону ятывгъа саларман. Ону булан бирге зина этегенлер де, огъар къошулуп шо ёлда юрюгени учун, товба этмей тургъан чакъы заман азап чегип турар. 23 Ону яшларын оьлтюрюп ёкъ этермен. Мен инсанны гьакъылындагъын ва юреклериндегин билегенимни Исагъа иман салгъанланы барысы да билер. Мен сизин гьар-биригиз этген ишигизге гёре тийишлисин берермен.
24 Тиатирдегилени къалгъанларына – бу ёлну юрютмейгенлеге ва иблисни «терен сырлары» деп айтылагъан затны къабул этмегенлеге айтаман: Мен сизин уьстюгюзге дагъы башгъа авур намус салмажакъман. 25 Амма Мен гелгинче, оьзюгюзде бар затны сакълап туругъуз.
26-28 Буюргъан бары затларымны ахырына ерли кютюп, уьстюнлюкню алгъан адамгъа Мен халкъланы уьстюндеги гьакимликни бережекмен. Мен шолай гьакимликни Оьзюмню Атамдан алдым. Шо халкъланы О къолунда темир таягъы да булан сакълажакъ – оланы, чыны савутланы йимик, уватып хум-хуватын чыгъаражакъ! Уьстюн гелгенге тангчолпанны да бережекмен.
29 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер!
3
Уянма тарыкъ болгъан жыйынгъа
1 О булай айтды:
– Исагъа иман салгъанланы Сарды шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Оьзюнде Аллагьны етти ругьу ва етти юлдузу булангъы булай дей: Мен сени ишлерингни билемен. Сен сав дейлер, амма сен оьлгенсен. 2 Уян! Сенде къалып турагъан ва оьле турагъан затланы беклешдир. Сени ишлеринг Аллагьым гёрмеге сюеген кюйде яхшы тюгюл деп эсиме гелмей. 3 Не алгъанынгны ва не эшитгенингни эсге ал, тынглавлу бол ва товба эт. Амма уянмасанг, бир уручу йимик гелип къаларман ва къачан гелегенимни билмей къаларсан.
4 Амма сени Сардыда опуракъларын дамгъаламагъан адамларынг да бар. Олар Мени булан бирге акъ гийимлер гийип юрюжеклер, неге тюгюл олар шолай болмагъа лайыкълыдыр. 5 Уьстюн гелген де шолай акъ гийимлер гиежек. Яшав китабындан Мен ону атын бир заманда да бузуп тайдырмасман. Атамны ва Ону малайиклерини алдында о гишини атына мюкюрлюк этермен.
6 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер!
Чыдамлыгъын тас этмеген жыйынгъа
7 – Исагъа иман салгъанланы Филаделфия шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Сыйлы ва Гьакъ болгъан, Оьзюнде Давутну ачгъычы булангъы булай дей: О ачгъанны бирев де бегитип болмас, О бегитгенни бирев де ачып болмас. 8 Мен сени ишлерингни билемен. Къара чы, бирев де бегитип болмажакъ эшиклени муна Мен сени алдынгда ачдым. Неге тюгюл де, сени гючюнг аз буса да, сёзюме тынгладынг ва атымны инкар этмединг. 9 Мен иблисни бирлешивюнден болгъанланы, сизин яныгъызгъа да гелип, сизге баш урмагъа борчлу этермен. Олар оьзлени ягьудилербиз деп гьисаплай, амма гьакъыкъатда олар ягьудилер тюгюл, олар ялгъан сёйлейлер. 10 Сен чыдамлыкъда тур деген Мени буйругъумну кютдюнг. Шо саялы Мен де сени, ер юзюнде яшайгъанланы сынамакъ учун бютюн дюньяны уьстюне гележек сынав сагьатындан къоружакъман.
11 Мен ювукъда гележекмен. Сенден уьстюнлюкню тажын бирев де чыгъарып алмасын учун, оьзюнгде бар затны сакълап тур. 12 Уьстюн гелгенни Аллагьны ибадатханасыны орта багъанасы этермен. О ондан бир заманда да гетмес. Ону уьстюне Мен Аллагьымны атын, Аллагьымныки болгъан шагьарны – кёкден, Аллагьны янындан тюшюп гелген янгы Ерусалимни атын ва Мени янгы атымны язажакъман.
13 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер!
Оьз-оьзюнден сююнюп турагъан жыйынгъа
14 – Исагъа иман салгъанланы Лаодикия шагьардагъы жыйыныны малайигине яз:
Амин, гьакъ ва инамлы Шагьат, бары да затны яратгъан Аввал булай дей: 15 Мен сени ишлерингни билемен, сен не сувукъ, не къайнар тюгюлюнгню билемен. Я къайнар, яда сувукъ болгъанынгны нече де сюер эдим! 16 Сен буса я къайнар, я сувукъ тюгюл, янгыз йылы экенинг саялы, Мен сени авзумдан къусуп чыгъарарман. 17 «Мен байман, кёп зат къазангъанман, магъа дагъы бир зат да тарыкъ тюгюл», – дейсен сен. Амма сен барындан да талайсыз, амалсыз, пакъыр, сокъур ва ялангъач экенингни билмейсен. 18 Шо саялы сагъа маслагьат этемен: бай болмакъ учун, Менден отда тазалангъан алтын сатып ал; уят ерингни яшырмакъ учун, акъ опуракълар сатып ал; сюртюп гёзлерингни гёреген этмек учун, гёз дарманын сатып ал. 19 Сюегенлеримни Мен такъсырлап тарбиялайман. Шогъар гёре гьаракатчылыкъ гёрсет ва товба эт.
20 Къара чы, Мен эшик алгъа гелип токътап, ону къагъаман. Тавушумну эшитип, ким ачса, Мен ону янына гирежекмен. Мен ону булан, о да Мени булан бирче аш ашажакъбыз. 21 Уьстюн гелгенге тахымда Мени булан бирче олтурмагъа ихтияр бережекмен. Уьстюн гелгенде, Мен де шолай Атам булан бирге тахында олтурдум.
22 Къулагъы барлар Исагъа иман салгъанланы жыйынларына Аллагьны Ругьу сёйлейгенни эшитсинлер!
4
Кёклердеги тах
1 Сонг мен къарап, алдымда кёклеге чыгъагъан ачылгъан эшикни гёрдюм. Сюрню сесине ошайгъан, башда да магъа эшитилген гючлю бир тавуш эшитдим. Шо тавуш магъа:
– Мунда багъып чыкъ, сагъа гележекде не болажагъын гёрсетежекмен, – деп айтды. 2 Аллагьны Ругьу магъа Оьзюню гьайран къудратын сездирди. Кёклерде мени алдымда бир тахны ва онда олтургъан Биревню гёрдюм. 3 Тахда Олтургъанны гёрюнюшю яшыл ешим ва къызыл якъут къыйматлы ташлар йимик йыртыллай эди ва тахны айланасында зумрутдай энемжая бар эди. 4 Бу тахны айланасында дагъы да йигирма дёрт тах бар эди, оларда да йигирма дёрт тамаза олтургъан эди. Оланы уьстюнде акъ гийимлери ва башларында алтын тажлары бар эди. 5 Баш тахдан таба кёк кёкюреп, яшмын яшнап, гючлю сеслер эшитиле эди. Тахны алдында янагъан етти ялын бар эди. Олар Аллагьны етти ругьу эди. 6 Дагъы да ону алдында не буса да бир таза шишагъа, денгизге ошагъан зат тёгюле эди.
Тахны лап ортасында ва айланасында дёрт жанлы зат токътагъан эди. Оланы ал ва арт якъларында кёп гёзлери бар эди. 7 Биринчи жанлы зат арсланкъаплангъа, экинчи жанлы зат танагъа, уьчюнчю жанлы затны юзю инсанны юзюне, дёртюнчю жанлы зат къаракъушгъа ошай эди. 8 Дёрт де жанлы затны гьарисини алтышар къанаты ва кёп гёзлери бар эди. Оланы гёзлери бары да якъларында, гьатта къанатларыны тюбюнде де бар эди. Олар гечеси-гюню булан гьеч бир токътавсуз булай сёйлеп тура эдилер:
– Бар болгъан, гьали де Бар ва энниден сонг да Болажакъ,
бары да затны Еси болгъан Раббибиз Аллагь
сыйлы, сыйлы, сыйлыдыр!
9 Бу жанлы затлар тахда Олтургъангъа ва гьар даим Яшайгъангъа макътав, гьюрмет ва шюкюрлюк этип къачан сёйлесе де, 10 йигирма дёрт де тамаза гьар гезик, тахда Олтургъанны алдында баш уруп, гьар даим Яшайгъангъа сужда эте. Олар, оьзлени тажларын Ону алдына салып, булай дейлер:
11 – Я Раббибиз ва Аллагьыбыз!
Макътавлукъгъа, гьюрметге ва къудратгъа лайыкълы Сенсен.
Неге тюгюл де, бары да затны Сен яратдынг.
Сен сюйген кюйде бары да зат бар болду ва бары да зат
яратылды.
5
Мюгьюрлю китап ва Къозу
1 Сонг мен тахда Олтургъанны онг къолунда эки де ягъына язылып ва етти мюгьюр басылып бегетилген бир китапны гёрдюм.
2 – Китапны ачмагъа ва ону мюгьюрлерин тайдырмагъа ким лайыкълыдыр? – деп къычырыкъ тавуш булан сорагъан гючлю бир малайикни гёрдюм. 3 Амма не кёкде, не ерде, неде ерни тюбюнде китапны ачып, ичине къарап болгъан бирев де ёкъ эди. 4 Мен кёп йыладым, неге тюгюл китапны ачып, ону ичинде не бар экенине къарамагъа лайыкълы болагъан бирев де табулмады. 5 Шо заман тамазалардан бири магъа:
– Йылама! Къара чы, муна уьстюн гелген, Ягьуданы къавумундан болгъан Арсланкъаплан, О Давутну наслусудур. Етти мюгьюрлю бу китапны О ачып болажакъ, – деп айтды.
6 Мен айланасын дёрт жанлы зат къуршагъан тахны ва тамазаланы арасында къурбан этилген йимик Къозуну гёрдюм. Къозуну етти мююзю ва етти гёзю бар эди. Олар бютюн дюньяны гьар ерине йиберилеген Аллагьны етти ругьу эди. 7 О гелип, тахда Олтургъанны онг къолундан китапны алды. 8 О китапны алгъанда, дёрт де жанлы зат ва йигирма дёрт тамаза Къозуну алдында баш урдулар. Оланы гьарисини къолунда бирер къомузу ва ичи арив ийисли отдан толгъан бирер алтын савуту бар эди. Шо арив ийисли отлар Аллагьны халкъыны дуалары эди. 9 Олар янгы бир йыр булан булай айтдылар:
– Китапны алып, ону мюгьюрлерин тайдырмагъа лайыкълы Сенсендир.
Неге тюгюл де, Сен оьлтюрюлдюнг ва Оьз къанынг булан Ал
лагь учун гьар халкъны, гьар къавумну, гьар тилде
сёйлейгенлени ва гьар миллетни адамларын къутгъардынг.
10 Аллагьыбызгъа къуллукъ этмек учун, Сен олардан Оьзюнгню халкъынгны – дин къуллукъчуларынгны яратдынг. Олар дюньяда гьакимлик этип туражакълар.
11 Сонг къарап, кёп санавда малайиклени тавушларын эшитдим. Малайиклер минглер булан бар эди, оланы санавун да токъташдырмагъа къыйын эди. Олар тахны, жанлы затланы ва тамазаланы къуршап алып, гючлю тавуш булан булай йырлайгъанын эшитдим:
12 – Къурбан этилген Къозу лайыкълыдыр.
Гьакимликге, байлыкъгъа, гьакъылгъа, къудратгъа, гьюрметге, макътавгъа ва алгъышгъа лайыкълы Одур!
13 Сонг мен кёкдеги, ердеги, ерни тюбюндеги, денгиздеги – бары да ерлердеги бютюн жанлы махлукъну булай йырлайгъанын эшитдим:
– Тахда Олтургъангъа ва Къозугъа гьар даим де алгъыш ва гьюрмет, макътав ва къудрат болсун!
14 Дёрт де жанлы зат:
– Амин, – деп айта эдилер. Тамазалар да баш уруп сужда этдилер.
6
Етти мюгьюр
1 Къозу етти мюгьюрден бирин тайдыргъанын гёрдюм. Сонг дёрт жанлы затны бириси кёк кёкюрегендей гючлю тавуш булан:
– Гел! – дегенин эшитдим. 2 Къарагъанда, алдымда акъ атны гёрдюм! Шо атгъа минген атлыны къолунда жаясы бар эди ва огъар таж берилген эди. Уьстюн гелмек учун, О уьстюнлюкню алывчу гьисапда чыкъды.
3 Къозу экинчи мюгьюрню тайдыргъанда, экинчи жанлы затны:
– Гел! – деп айтгъанын эшитдим. 4 Сонг башгъа бир ат, гюрен ат чыкъды. Шо атгъа минген атлыгъа уллу бир къылыч ва дюньяда инсанлар бир-бирин оьлтюрюп, оланы парахатлыкъдан магьрюм этмек учун гюч берилген эди.
5 Къозу уьчюнчю мюгьюрню тайдыргъанда, уьчюнчю жанлы затны:
– Гел! – деп айтгъанын эшитдим. Къарап, бир къара ат гёрдюм. Шо атгъа минген атлыны къолунда мизан терезелер бар эди. 6 Сонг дёрт де жанлы затны арасындан гелеген тавушну эшитдим. Шо тавуш:
– Бир гюнлюк алапагъа – бир увуч будай, бир гюнлюк алапагъа да – уьч увуч арпа, тек зайтун майгъа да, чагъыргъа да зарал этмессен! – деп сёйледи.
7 Къозу дёртюнчю мюгьюрню тайдыргъанда, дёртюнчю жанлы затны тавушун эшитдим. О:
– Гел! – деп айтды. 8 Къарагъанда, бир жийрен ат гёрдюм. Шо атгъа минген атлыны аты Оьлюм эди, ону арты булан ахырат да геле эди. Олагъа ерни дёрт пай этгенде бир пайыны уьстюнде гьакимлик берилген эди: къылыч булан, ачлыкъ булан, оьлюм гелтиреген таун аврув булан, къыр жанлар булан оьлтюрмеге болсун деп.
9 Къозу бешинчи мюгьюрню тайдырагъанда, къурбанлыкъны салагъан ерни тюбюнде мен Аллагьны каламы учун ва оьзлени шагьатлыгъы учун оьлтюрюлгенлени ругьларын гёрдюм. 10 Олар:
– Гьей сыйлы ва гьакъ болгъан Есибиз Аллагь! Дюньяда яшайгъанлагъа дуван этип, олардан къаныбыз саялы оьч алмакъ учун, дагъы да нечакъы заман токътап туражакъсан? – деп гючлю кюйде къычырдылар. 11 Оланы гьарисине акъ абалар берилди. Олагъа Аллагьны къуллукъчуларындан ва иман къардашларындан оьзлер йимик оьлтюрюлмеге гереклилени санаву битгенче токъталсын деп айтылды.
12 Сонг Къозу алтынчы мюгьюрню тайдырагъанны гёрдюм. Шо заман бирден гючлю кюйде ер тербенди, гюнеш, къылдан тохулгъан къап йимик, къаралып гетди, ай буса къандай къызарып къалды. 13 Гючлю ел чыкъгъанда, тереклердеги инжир тёгюлегенде йимик, кёкдеги юлдузлар ерге тёгюлдю. 14 Кёк чырмалып, бир тююндей болду, бары тавлар ва атавлар буса ерлеринден тербенди.
15 Дюньяны пачалары, оьр къуллукълу адамлар, асгербашлары, байлар ва гьакимлер – бары да адамлар, къуллар да, азатлар да, анакълагъа ва ярланы арасына гирип яшындылар. 16 Олар тавлагъа ва ярлагъа:
– Бизин уьстюбюзге тюшюгюз! Тахда Олтургъандан ва Къозуну къазапланывундан бизин яшырыгъыз! 17 Неге тюгюл де, Оланы къазапланывуну уллу гюню гелди, огъар ким чыдамагъа болажакъ? – деп сёйлей эдилер.
7
Мюгьюрленген 144000 адам
1 Мундан сонг ер юзюню дёрт де мююшюнде токътагъан дёрт малайикни гёрдюм. Не къуругъа, не денгизге, не гьеч бир терекге уьфюрмесин деп, булар дюньяны дёрт де елин тутуп сакълагъан эдилер. 2 Гюнтувушдан таба гётерилип гелеген ва гьакъ Аллагьны мюгьюрюн къолуна тутгъан башгъа бир малайикни де гёрдюм. Бу малайик къуругъа ва денгизге зарал этмеге ихтияр берилген дёрт де малайикге бек къычырып булай айтды:
3 – Аллагьыбызны къуллукъчуларыны барыны да мангалайларына биз мюгьюр басып битгинче, я къуругъа, я денгизге, я тереклеге зарал этмегиз. 4 Сонг мен мюгьюр басылып белгиленгенлени санавун эшитдим. 144000 адам мюгьюрленген эди. Олар Исрайылны бары да къавумларындан чыкъгъан адамлар эди:
5 Ягьуданы къавумундан 12000 адам,
Рубимни къавумундан 12000,
Гадны къавумундан 12000,
6 Ашерни къавумундан 12000,
Нафталини къавумундан 12000,
Манашаны къавумундан 12000,
7 Симионну къавумундан 12000,
Левийни къавумундан 12000,
Иссакарны къавумундан 12000,
8 Зебулунну къавумундан 12000,
Юсупну къавумундан 12000,
Бенияминни къавумундан да 12000 адам мюгьюр басылып белгиленди.
Акъ абалар гийген санавсуз халкъ
9 Мундан сонг къарагъанда, санавсуз даражада кёп халкъны гёрдюм. Онда гьар миллетден, гьар къавумдан, гьар халкъдан, гьар тюрлю тиллерде сёйлейгенлерден адамлар бар эди. Олар тахны ва Къозуну алдында токътагъан эдилер. Оланы уьстюнде акъ абалары, къолларында да хурма терекни бутакълары бар эди. 10 Олар гючлю тавуш булан булай къычырдылар:
– Къутгъарылыв тахда олтургъан Аллагьыбыздадыр ва
Къозудадыр!
11 Тахны, тамазаланы ва дёрт де жанлы затны айланасында бары да малайиклер токътагъан эдилер. Олар тахны алдында баш уруп, Аллагьгъа сужда этдилер. 12 Олар булай къычыра эдилер:
– Амин! Алгъыш, макътав, гьакъыл, шюкюрлюк,
гьюрмет, гюч ва къудрат
гьар даим де Аллагьыбыздадыр!
13 Сонг тамазалардан бири магъа:
– Акъ абалар гийген бу адамлар кимлердир? Булар къайдан гелген? – деп сорады.
14 Мен булай айтдым:
– Бийим, оьзюнг билесен.
Шо заманда о булай айтды:
– Булар шо уллу балагьдан оьтюп гелгенлер. Оьзлени абаларын жувуп, олар Къозуну къаны булан агъартгъанлар. 15 Шогъар гёре олар Аллагьны тахыны алдында токътагъанлар ва Ону ибадатханасында гечеси-гюню булан Огъар къуллукъ этелер. Тахда Олтургъаны буса олар булан яшап къалажакъ ва оланы къоруп сакълап туражакъ. 16 Олар дагъы ач болмажакълар, сувсаплыкъдан инжинмежеклер, гюн ва башгъа бир яллав оланы дагъы инжитмежек. 17 Тахны ортасында токътагъан Къозу, къойчу малларыны гьайын этегенде йимик, оланы гьайын этежек. О оланы алып юрюжек ва яшав береген сувну булакъларына элтежек. Аллагь да оланы гёзлериндеги гьар гёзьяшны сибирип тайдыражакъ.
8
Еттинчи мюгьюрню тайдырылыву
1 Къозу еттинчи мюгьюрню тайдыргъан заманда, кёклерде ярым сагьатгъа ювукъ шыплыкъ болуп турду. 2 Мен Аллагьны алдында токътагъан етти малайикни гёрдюм. Олагъа етти сюр берилди.
3 Сонг бирдагъы бир малайик гелип, къурбанлыкъны салагъан ерни янында токътады. Ону къолунда жыжымлары булангъы алтын савут бар эди. Огъар кёп от берилди. Шо от тютейгенде, арив ийис чыгъара эди. Буланы барын да о Аллагьны бары да халкъыны дуалары да булан бирге тахны алдындагъы алтын къурбанлыкъны салагъан ерни уьстюне салмагъа герек эди. 4 Яллайгъан ийисли затны тютюню Аллагьны халкъыны дуалары булан бирге малайикни къолундан Аллагьгъа багъып гётерилди. 5 Сонг малайик, савутну алып, къурбанлыкъны салагъан ерни уьстюндеги ялынны тёгюп, ону толтурду ва ер юзюне багъып ташлады. Шо заман дюньяда кёк кёкюреп, яшмын яшнап, ерлер тербенип гетди.
Етти сюр
6 Къолларына сюрлени тутгъан етти де малайик оланы чалмагъа онгарылды. 7 Биринчи малайик сюр чалды – ерге къан булан къатышгъан буз ва от ташланды. Ерни уьчден бир пайы, тереклени уьчден бир пайы ва гьар тюрлю яшыл отлар яллады.
8 Экинчи малайик сюр чалды – яллайгъан тавгъа ошайгъан бир уллу зат денгизге тюшдю, денгизни уьчден бир пайы къангъа айланды. 9 Денгизде яшайгъан бары да жанланы уьчден бир пайы оьлдю, бары да гемелени уьчден бир пайы дагъылды.
10 Уьчюнчю малайик сюр чалды – оьзенлени ва булакъланы уьчден бир пайыны уьстюне кёкден чыракъдай яллайгъан бир уллу юлдуз тюшдю. 11 О юлдузну аты Ювушандыр. Сувланы уьчден бир пайы оьтесиз бек аччы болду. Шо аччы сувну ичип, кёп адамлар оьлдю.
12 Дёртюнчю малайик сюр чалды – гюнешни уьчден бир пайы, айны уьчден бир пайы ва юлдузланы уьчден бир пайы дагъылгъандай болду. Оланы уьчден бир пайы къаралды, гюндюзню ва гечени де уьчден бир пайы ярыкъсыз къалды.
13 Мен къарап турагъанда, бирден кёкню ортасында учуп барагъан къаракъушну гёрдюм. О:
– Узакъ къалмай къалгъан уьч де малайик де сюр чалажакъ. Ер юзюнде яшайгъанланы гьалына адаршай! Адаршай! Адаршай болсун! – деп къычырды.
9
1 Бешинчи малайик сюр чалды ва мен кёкден ерге тюшген юлдузну гёрдюм. Бу юлдузгъа тюпсюз къуюну ачгъычы берилди. 2 О тюпсюз къуюну ачгъанда, ондан бир уллу очакъдан йимик кёп тютюн чыкъды. Бу тютюн гюнешни ва кёкню къаралтып йиберди. 3 Тютюнню ичинден кёп санавда ченгертки чыгъып, ер юзюне яйылды. Олагъа да дюньядагъы акъырапланы гючю йимик бир гюч берилди. 4 Олагъа ердеги гьар тюрлю отгъа ва тереклеге зиян этмек гери урулду, амма олагъа мангалайында Аллагьны мюгьюрю ёкъ адамлагъа зиян этмеге ихтияр берилди. 5 Адамланы оьлтюрмек бу ченгерткилеге гери урулгъан эди, олагъа янгыз беш айны узагъында азап берип турмагъа ихтияр берилди. Акъырап хапгъанда, нечик азап чеге буса, адамлар шолай азап чегип турдулар. 6 Шо гюнлерде инсанлар оьлюм ахтарып айланажакълар, амма тапмажакълар; олар оьлюмге гьасирет болажакълар, амма оьлюм олардан ари къачажакъ.
7 Ченгерткилени гёрюнюшю урушгъа деп гьазирленген асгер атлагъа ошай эди. Оланы башларында алтын тажлагъа ошайгъан бир затлар бар эди, юзлери буса инсанны юзюне ошай эди.
8 Чачлары къатынгишини чачларына, тишлери де арсланкъапланны тишлерине ошай эди.
9 Оланы уьстлеринде темирдей къатты гюбелери бар эди, къанатларыны къавгъасы буса урушгъа деп тербенген ат арбаланы къавгъасы йимик эди.
10 Акъырапланыкине ошайгъан къуйрукълары ва окълары бар эди. Инсанланы беш ай азап чекдирип туражакъ гючю оланы къуйрукъларында эди.
11 Оланы уьстюнде пача болуп тюпсюз къуюну малайиги де бар эди. Бу малайикни аты – ягьудиче Абадон, грекче буса Аполион
[124].
12 Биринчи балагь гетди, къара чы, мундан сонг дагъы да эки балагь бар эди.
13 Алтынчы малайик сюр чалды, мен де Аллагьны алдындагъы алтын къурбанлыкъны салагъан ерни дёрт мююзюнден гелеген бир тавуш эшитдим. 14 Шо тавуш сюр тутгъан алтынчы малайикге:
– Уллу Фират оьзенни янында байланып сакъланагъан дёрт де малайикни йибер, – деп айтды. 15 Шо сагьат ва гюн, ай ва йыл учун гьазирленген дёрт малайик инсанланы уьчден бир пайын оьлтюрмек учун йиберилди. 16 Оланы асгеринде эки юз миллион атлы бар эди. Шоланы санавун мен оьзюм эшитдим.
17 Магъа гёрюнген кюйде атлар да, атлылар да булай эди: оланы уьстюнде от-ялын йимик къызыл, авур гёк ва кюкюртдей сари тюслю гюбелери бар эди. Атланы башлары арсланкъапланланы башларына ошай эди. Оланы авузларындан от, тютюн ва кюкюрт чыгъа эди. 18 Инсанланы уьчден бир пайы оланы авзундан чыгъагъан отдан, тютюнден ва кюкюртден – бу уьч де балагьдан оьлдю. 19 Атланы гючю авузларында ва къуйрукъларында эди, неге тюгюл де оланы къуйрукълары башлары булангъы йыланлардай эдилер. Шо къуйрукълары булан олар инсанлагъа зарал гелтире эдилер.
20 Бу балагьдан оьлмеген инсанлар товба этмедилер. Олар алда йимик, жинлеге, не гёрюп, не эшитип, не юрюп болмайгъан алтындан, гюмюшден, багъырдан, ташдан ва агъачдан этилген аллагьлагъа къуллукъ эте эдилер. 21 Олар адам оьлтюргени, этеген халмажчылыкълары, зиначылыкълары ва уручулукълары саялы товба этмеген эдилер.
10
Китабы булангъы малайик
1 Сонг мен кёкден тюшюп гелеген гючлю бир башгъа малайикни гёрдюм. О булутгъа чырмалгъан эди, башыны уьстюнде энемжая бар эди. Ону юзю гюнешге ошай эди, бутлары буса от багъаналар йимик эди. 2 Малайикни къолунда ачылгъан гиччи бир китабы бар эди. О онг аягъын денгизни, сол аягъын буса къуруну уьстюне басды. 3 О гючлю тавуш булан къычырды; ону къычырыгъы арсланкъапланны къычырагъанына ошады. Къычырагъанда, етти кёк кёкюревдей аваз болду. 4 Етти кёк кёкюревню эшитгенде, мен язмагъа онгарылдым, амма кёклерден бир тавуш магъа:
– Етти кёк кёкюревню сыр этип сакълап къой. Шону язма, – деп айтды.
5 Денгизни де, къуруну да уьстюне аякъларын басып токътагъан шо мен гёрген малайик онг къолун кёкге багъып гётерди. 6 Кёклени ва онда яшайгъанланы, ерни ва онда яшайгъанланы, денгизни ва онда яшайгъанланы Яратгъанны ва гьар даим Яшайгъанны аты булан ант этди. О булай айтды:
– Дагъы артгъа салынмажакъ! 7 Амма еттинчи малайик сюр чалгъан гюнлерде Аллагьны сырлы хыялы толу кюйде тамамланажакъ. Шо гьакъда О Оьзюню къуллукъчулары болгъан пайхаммарлагъа билдирди.
8 Сонг кёклерден гелген шо тавуш магъа бирдагъы керен де:
– Барып, денгизни ва къуруну уьстюнде токътагъан малайикни къолундан шо ачылгъан китапны ал, – деп айтды.
9 Мен малайикни къырыйына барып, огъар шо ачылгъан китапны магъа берсин деп тиледим. Малайик магъа:
– Ма, муну алып аша. Бу сени къурсагъынгны аччы этежек, авзунгда буса бал ашагъандай татли болажакъ, – деп айтды. 10 Малайикни къолундан китапны алып, мен ону ашадым. Авзум бал ашагъандай татли болуп къалды, къурсагъым аччылыкъдан буруп-буруп аврумагъа башлады. 11 Шо заман магъа:
– Сагъа дагъы да кёп халкълагъа, миллетлеге, гьар тюрлю тиллерде сёйлейгенлеге ва пачалагъа байлавлу Аллагьны атындан сёйлемеге герекли болажакъ, – деп айтдылар.
11
Эки шагьат
1 Магъа шазынгъа ошайгъан бир таякъ бердилер ва булай айтылды:
– Барып, муну булан Аллагьны ибадатханасын, къурбанлыкъны салагъан ерни оьлче ва онда ибадат этегенлени сана. 2 Ибадатхананы тышдагъы абзарындагъыланы санамассан, неге тюгюл тышдагъы абзар ят халкълагъа берилген. Олар сыйлы шагьарны 42 ай таптап туражакълар. 3 Мен эки шагьатыма къудрат бережекмен ва олар кирлер де гийип, 1260 гюн Аллагьны атындан сёйлежеклер.
4 Бютюн дюньяны Раббисини алдында токътагъан эки зайтун терек ва эки шамчыракъ шо шагьатлардыр. 5 Эгер гьеч бирев олагъа зиян этмеге къараса, шо шагьатланы авузларындан от чыгъып, душманланы ёкъ этежек. Олагъа зиян этмеге сюйген гьар ким шолай оьлежек. 6 Аллагьны атындан сёйлейген вакътисинде янгур явмасын деп, оланы кёклени бегитеген къудраты бар эди. Оланы сувну къангъа айландырагъан ва нече керен сюйсе де, дюньягъа гьар тюрлю балагьланы гелтиреген къудраты да бар эди.
7 Олар оьзлени шагьатлыгъын толу кюйде тамамлагъан заманда, тюпсюз къуюдан чыгъагъан къыр жан, оланы уьстюне чабып, уьстюн гележек ва оланы оьлтюрежек. 8 Оланы сюеклери уллу шагьарны – оланы Раббиси хачгъа илинген шагьарны орамында ташланып къалажакъ. Бу шагьаргъа шартлы къайдада Содом яда Мисри деп айтыла. 9 Гьар халкъдан, гьар къавумдан, гьар миллетден ва гьар тюрлю тиллерде сёйлейгенлерден болгъан адамлар, уьч гюн ярымны узагъында олагъа къарап туруп, сюеклерин гёммеге къоймажакъ. 10 Ер юзюнде яшайгъан инсанлар, оланы оьлмеклигинден сююнюп, шатланажакълар, байрам этежеклер, бир-бирине савгъатлар йибережеклер, неге тюгюл бу эки де пайхаммар ер юзюнде яшайгъанлагъа кёп азап бергенлер.
11 Амма уьч гюн ярымдан сонг Аллагьны яшав береген ругьу шагьатланы къаркъараларыны ичине гирди ва олар аякъгъа турдулар. Шону гёргенлени барысына да бир бек уллу къоркъув гелди. 12 Эки де шагьат кёкден:
– Мунда гётерилигиз, – деген гючлю тавушну эшитди. Сонг олар душманларыны гёзюню алдында, булутгъа да минип, кёкге чыкъдылар. 13 Шо вакъти гючлю кюйде ер тербенди ва шагьарны ондан бир пайы дагъылды. Етти минг адам оьлдю, къалгъанлагъа уллу къоркъув гелди ва олар кёклердеги Аллагьгъа макътавлар этдилер.
14 Экинчи балагь шолай битди, къара чы, уьчюнчю балагь буса алгъасап геле эди.
Еттинчи малайикни сюр чалыву
15 Еттинчи малайик сюр чалды – кёклерде булай къычырагъан гючлю авазлар чыкъды:
– Бютюн дюньягъа гьали Раббибиз ва Ону Месигьи
гьакимлик этме башлажакъ. Энни О гьар даим
гьакимлик этип туражакъ!
16 Аллагьны алдында оьзлени тахларында олтуруп турагъан йигирма дёрт тамаза, баш уруп Аллагьгъа сужда этип, 17 булай айтдылар:
– Гьей бары да затны Еси болгъан Раббибиз Аллагь,
даим Бар Болгъан, гьали де Бар!
Бютюн къудратны Оьзюнге алып, гьакимлик этме
башлагъанынг учун, Сагъа шюкюр этебиз.
18 Имансызлар къазапландылар, гьали Сени къазапланывунгну гезиги етишди.
Оьлюлеге дуван этмеге, къуллукъчуларынг болгъан
пайхаммарлагъа, Сени халкъынга ва Сени атынгдан къоркъагъанлагъа – гиччи болсун, уллу болсун –
тийишли гьагъын бермеге заман гелди.
Дюньяны бузагъанланы буса ёкъ этмеге вакъти етишди.
19 Сонг Аллагьны кёкдеги ибадатханасы ачылды ва ибадатханада Ону сыйлы сандыгъы гёрюндю. Яшмын яшнады, кёк кёкюреди, ерлер тербенди, гючлю буз явду.
12
Къатын ва аждагьа
1 Кёкде бир уллу тамаша аламат – гюнеш гийген бир къатынгиши гёрюндю. Ону аякъ тюбюнде ай, башында да он эки юлдуздан тажы бар эди. 2 Къатын айлы эди. Яш табагъан болжалы ювукълашып, о тулгъакъ тутуп къычыра эди.
3 Сонг кёкде бирдагъы бир аламат – етти башы, он мююзю ва гьар башында бирер тажы булангъы бир уллу къызыл ялын тюслю аждагьа гёрюндю. 4 Ону къуйругъу кёкдеги юлдузланы уьчден бир пайын сибирип ерге тюшюрдю. Яш тувгъандокъ, ону ашамакъ учун, аждагьа яш табагъан къатынны къаршысында токътагъан эди. 5 Къатын улан тапды. Шо улан, бары да халкълагъа къатты низам салып, гьакимлик этежек. Амма яшы Аллагьны янына, Ону тахына алынды. 6 Къатын буса дангылгъа, оьзю учун Аллагь гьазирлеген ерге къачып гетди. Онда 1260 гюнню узагъында ону гьайы этилип туражакъ.
7 Кёклерде дав башланды. Бир якъда Микайыл ва ону малайиклери ябушдулар, бириси якъда буса аждагьа оьзюню малайиклери булан дав этди. 8 Амма аждагьаны таман чакъы гючю етишмеди ва о малайиклери де булан кёклерде оьзюню ерин тас этди. 9 Бу аждагьа шайтан ва иблис деп айтылагъан бырынгъы уллу йыландыр. Бютюн дюньяны алдатып тургъан бу аждагьа оьзюню малайиклери булан бирге ерге ташланды.
10 Шо заман мен кёклерден гючлю бир тавуш эшитдим. О булай айтды:
– Энни Аллагьыбызны къутгъарыву, къуваты булан
гьакимлик этивю ва Ону Месигьини къудраты етишди.
Гечеси-гюню булан Аллагьыбызгъа бизин иман
къардашларыбызны сёгюп тургъан айыплавчусу
кёклерден тюшюрюлдю.
11 Олар Къозуну къаны булан ва оьзлени шагьатлыкъ сёзю булан ондан уьст гелдилер.
Олар оьз жанларын аямадылар ва оьлюмден де тартынмадылар.
12 Шогъар гёре, гьей кёклер ва онда яшайгъанлар, сююнюп
къалыгъыз!
Ерни ва денгизни гьалына адаршай, неге тюгюл иблис гьали онда гетди.
О гьали къазапланывдан толгъан, неге тюгюл болжалы аз къалгъанны биле.
13 Аждагьа оьзю дюньягъа ташлангъанын гёргенде, уланъяш тапгъан къатынны артындан чапды. 14 Къатын дангылда оьзю учун гьазирленген ерге учуп гетмеге болсун деп, огъар бирзалим къаракъушну эки къанаты берилди. Онда уьч йыл ярымны узагъында ону гьайы этилип туражакъ. Онда къатын аждагьадан къорулуп сакъланажакъ. 15 Сонг къатынны агъыздырып алып гетмек учун, аждагьаны авзундан оьзен болуп сув агъылды. 16 Амма ер къатынгъа кёмек этди. Ер авзун ачып, аждагьаны авзундан чыкъгъан оьзенни ютуп къойду. 17 Шо заман аждагьа къатынгъа бек къазапланды. О къатынны къалгъан яшларына къаршы дав этмеге гетди. Олар Аллагьны буйрукъларын кютюп, Исагъа гьалал къуллукъ эте эдилер. 18 Аждагьа денгиз ягъада токътады.
13
Денгизден чыкъгъан къыр жан
1 Мунда мен денгизден чыгъып гелеген бир къыр жанны гёрдюм. Ону он мююзю, етти башы, мююзлерини уьстюнде он тажы бар эди, башларыны уьстюнде де капир атлар язылгъан эди. 2 Мен гёрген къыр жан къыр мишикге ошай эди, тек ону аякълары аювнуки, авзу да арсланкъапланныки йимик эди. Аждагьа бу къыр жангъа оьзюню гючюн, тахын ва уллу гьакимлигин берген эди. 3 Къыр жанны башында алъякъда тийген бир оьлюр яра бар эди. Гьали шо яра сав болгъан эди. Бютюн дюньяны адамлары, огъар тамашалыкъ этип, къыр жанны арты булан гетди. 4 Бу къыр жангъа оьзюню гючюн бергени учун, олар аждагьагъа сужда этдилер. Олар бу къыр жангъа да сужда эте эдилер ва:
– Бу къыр жангъа ошайгъан дагъы ким бар? Муну булан ким ябушуп болур? – деп сорай эдилер.
5 Огъар оьктем ва капир сёзлер сёйлемеге ва къыркъ эки айны узагъында яманлыкъ этип турмагъа ёл къоюлду. 6 Авзун ачып, о Аллагьгъа, Ону атына, О яшайгъан ерге, демек кёклерде яшайгъанланы барына да, капир затланы сёйлей эди. 7 Огъар Аллагьны халкъы булан дав этип, ондан уьст гелмеге ихтияр да берилди. Огъар гьар къавумну, гьар халкъны, гьар тюрлю тиллерде сёйлейгенлени ва гьар миллетни уьстюнде гьакимлик берилди. 8 Ер юзюнде яшайгъан, дюнья яралгъанчадан берли къурбан этилген Къозуну яшав китабында аты язылмагъан гьар инсан къыр жангъа сужда этежек.
9 Къулагъы барлар эшитсинлер! 10 Кимге есир болмагъа тарыкъ буса, о есир болур, кимге къылычдан оьлмеге тарыкъ буса, о къылычдан оьлюр. Аллагьны халкъындан буса чыдамлыкъ ва иман талап этиле.
Ерден чыкъгъан къыр жан
11 Сонг мен ерден чыгъып гелеген башгъа бир къыр жанны гёрдюм. Ону къозуланыки йимик эки мююзю бар эди, оьзю буса аждагьа йимик сёйлей эди.
12 О биринчи къыр жанны бары толу гьакимлиги булан ону атындан иш гёре эди. Дюньяны ва онда яшайгъан бары да адамланы о шо замангъа оьлюр ярасы сав болгъан биринчи къыр жангъа сужда этмеге борчлу этди.
13 О уллу муъжизатлар гёрсетди, гьатта бары да адамланы алдында кёкден ерге от тюшюрдю.
14 Оьзюне къыр жанны атындан этме берилген муъжизатлар булан о дюньядагъы адамланы башларын алдата эди. О дюньяда яшайгъанлагъа къылычдан оьлюр яра тийип сав болгъан биринчи къыр жанны келпетин этмеге буюрду.
15 Бу экинчи къыр жан биревю къыр жангъа этилген келпетине сёйлеп болардай яшав гюч берди. Шо келпет оьзюне сужда этмегенлени барын да оьлтюртмеге буюрду.
16 Экинчи къыр жан бары да адамланы – гиччилени ва уллуланы, байланы ва ярлыланы, къулланы ва азатланы – онг къолуна яда мангалайына мюгьюр басып дамгъаламакъны талап этди.
17 Шолай мюгьюрю ёкъ гишиге энниден сонг бир затны да не сатмагъа, не сатып алмагъа ярамай эди. Мюгьюрге къыр жанны аты яда ону атын белгилейген санав
[125] язылгъан эди.
18 Мунда гьакъыл герек. Гьакъылы бар гиши, гьисап этип, къыр жанны санавун чыгъаражакъ. О да инсанны санаву – алты юз алтмыш алты.
14
Къозу ва 144000 гиши
1 Къарагъанда, мен Къозуну гёрдюм. О Сион тавну уьстюнде токътагъан эди. Ону булан бирге 144000 гиши де бар эди. Оланы мангалайларына Къозуну ва Ону Атасыны атлары язылгъан эди. 2 Кёкден гелеген бир сес эшитдим. Шо сес бир вакътини ичинде бек агъагъан оьзенни, гючлю кёк кёкюревню ва согъулагъан къомузланы тавушуна ошай эди. 3 144000 де гиши тахны алдында, дёрт жанлы затны ва тамазаланы алдында янгы йырны йырлай эди. Дюньядан къутгъарылгъан о 144000 адамдан башгъа дагъы бирев де бу йырны йырлап болмай эди. 4 Олар къатынгишилер булан ювукълукъ этип, яшавун похламагъан, оьзлени таза сакълагъан адамлар эди. Олар Къозу къайда барса да, Ону арты булан барагъан адамлар эди. Олар инсанланы арасындан къутгъарылып, Аллагьгъа ва Къозугъа тюшюмню башлапгъы пайы йимик берилди. 5 Оланы авзундан гьеч бир ялгъан сёз чыкъмагъан эди ва олар нарысталардай таза адамлар эди.
Уьч малайикни хабарлары
6 Сонг мен кёкню ортасында учагъан бирдагъы бир малайикни гёрдюм. О ер юзюнде яшайгъанлагъа – гьар миллетге, гьар къавумгъа, гьар тюрлю тиллерде сёйлейгенлеге ва гьар халкъгъа билдирмек учун, даимлик Сююнч Хабарны алып геле эди. 7 Гючлю тавуш булан малайик:
– Аллагьдан къоркъугъуз ва Огъар макътав этигиз! Неге тюгюл де, Ону дуваныны сагьаты гелди. Кёк булан ерни, денгизлер булан сув булакъланы Яратгъангъа сужда этигиз, – деп айтды.
8 Ону арты булан экинчи малайик гелди. О:
– Тюп болду, тюп болду уллу шагьар Бабил! Неге тюгюл де, о оьзюню пасатлыгъына бакъгъан якъдагъы Аллагьны ачувуну чагъырын бары халкъгъа ичме борчлу этди, – деп айтды.
9 Экинчисини арты булан уьчюнчю малайик гелди. О гючлю тавуш булан булай айтды:
– Ким къыр жангъа ва ону келпетине сужда этсе, ким мангалайына яда къолуна ону мюгьюрюн басмагъа къойса, 10 шо адам Аллагьны ачувуну пияласындан Ону къазапланывуну сув къошулмагъан чагъырындан ичежек. О сыйлы малайиклени ва Къозуну гёз алдында отну ва яллайгъан кюкюртню ичинде азап чегежек. 11 Олар бар ерде гьар даим азап отуну тютюню чыгъып туражакъ. Къыр жангъа ва огъар этилген келпетге сужда этегенлеге, ону аты язылгъан мюгьюрню басдыргъанлагъа не гюндюз, не гече рагьатлыкъ болмажакъ.
12 Аллагьны халкъы – Аллагьны буйрукъларын кютюп, Исагъа амин болгъанлар – чыдамлыкъ этмеге гереклер.
13 Сонг мен кёклерден булай сёзлени сёйлейген бир тавуш эшитдим:
– Яз: Раббибизге иманы булан оьлегенлер бу энниден сонг насиплилердир.
Аллагьны Ругьу булай дей:
– Дюр. Олар бары да къыйынлыкъларындан рагьатланажакълар. Этген яхшы ишлери оланы арты булан юрюп туражакъ.
Дюнья тюшюмюн къайтарагъан заман
14 Мундан сонг бир акъ булут гёрдюм. Булутну уьстюнде Инсанны Уланына ошайгъан бирев олтургъан эди. Ону башында алтын таж, къолунда да итти оракъ бар эди. 15 Сонг ибадатханадан бирдагъы бир малайик чыгъып, булутну уьстюнде Олтургъангъа гючлю тавуш булан:
– Орагъынгны йибер ва ормагъа башла, неге тюгюл оракъны заманы гелди ва дюнья тюшюмюн къайтармагъа заман етишди, – деп къычырды. 16 Шо заман булутну уьстюнде Олтургъан орагъын дюньягъа ташлады ва дюнья тюшюмю къайтарылды.
17 Сонг кёклердеги ибадатханадан къолунда итти орагъы булангъы бирдагъы бир малайик чыкъды. 18 Сонг къурбанлыкъны салагъан ерден башгъа бир малайик чыкъды. Огъар отну гьакимлиги берилген эди. О итти орагъы булангъы малайикге гючлю тавуш булан:
– Итти орагъынгны йибер ва дюнья юзюм бавундан юзюм салкъынланы жый, неге тюгюл олар бишген, – деп айтды. 19 Малайик орагъын дюньягъа ташлады. Юзюмню жыйып, Аллагьны къазапланывуну юзюм сыгъагъан уллу ерине элтип ташлады. 20 Шагьарны ягъасындагъы юзюм сыгъагъан ерде юзюм тапталды. Ондан оьзендей болуп къан акъды. Шо къан оьзенни узунлугъу уьч юз чакъырымгъа ювукъ, теренлиги де атны тизгинине гелеген кюйде эди.
15
Етти малайик ва етти балагь
1 Кёклерде башгъа бир уллу ва гьайран аламатны – ахырынчы етти балагь булан етти малайикни гёрдюм. Ахырынчы дейгеним, неге тюгюл шуну булан Аллагьны къазапланыву бите эди. 2 Отгъа къошулгъан шишадан болгъан денгиз йимик бир зат гёрдюм. Денгизни уьстюнде къыр жандан, ону келпетинден ва ону атын белгилейген санавдан уьст болгъанлар токътагъан эдилер. Оланы къолларында Аллагь берген къомузлар бар эди. 3 Олар Аллагьны къуллукъчусу Мусаны ва Къозуну йырын йырлай эдилер:
– Бары да затны Еси болгъан я Рабби Аллагь!
Сени ишлеринг уллудур ва гьайрандыр.
Гьей халкъланы Пачасы!
Сени ёлларынг адиллидир ва гьакъдыр.
4 Я Рабби! Сенден къоркъмайгъан, Сени атынга макътав
этмейген ким болур?
Неге тюгюл де, янгыз бир Сен сыйлысан.
Бютюн халкълар Сагъа сужда этмеге гележеклер, неге тюгюл Сени адилли ишлеринг ачыкъ кюйде гёрюндю!
5 Сонг мен къарап, кёклердеги шагьатлыкъ этеген чатырны – кёклердеги ибадатхананы ачылгъанын гёрдюм. 6 Ибадатханадан етти балагьы да булан етти малайик чыкъды. Олар таза, гёз къамашдырагъан кетен опуракълар гийген ва кёкюреклерине алтын байлавлар байлагъан эди. 7 Дёрт жанлы затны бири етти де малайикге гьар даим яшайгъан Аллагьны къазапланывундан толгъан етти алтын савут берди. 8 Ибадатхананы ичи Аллагьны макътавлугъуну ва къудратыны булутундан толду. Етти де балагь битмей туруп, ибадатхананы ичине бирев де гирип болмады.
16
Аллагьны къазапланыву булангъы етти савут
1 Ибадатханадан гючлю бир тавуш эшитилди. Бу тавуш етти малайикге:
– Барыгъыз, Аллагьны къазапланыву булангъы етти савутну ичиндеги затны ерге тёгюгюз, – деп айтды.
2 Биринчи малайик барып, оьзюню савутуну ичиндеги затны ерге тёкдю. Шондан сонг къыр жанны мюгьюрю басылып белгиленгенлеге ва ону келпетине сужда этегенлеге бек авуртагъан яман жужукалар чыкъды.
3 Экинчи малайик оьзюню савутуну ичиндеги затны денгизге тёкдю ва денгизни суву оьлюню къаны йимик бир къангъа айланып къалды. Денгизни ичиндеги бары да жанлы затлар оьлдю.
4 Уьчюнчю малайик оьзюню савутуну ичиндеги затны оьзенлеге ва сув булакълагъа тёкдю. Олар да шолай къангъа айланып къалды. 5-6 Сувлагъа гьакимлик этеген малайик айтгъан булай сёзлени эшитдим:
– Гьей Гьакъ ва Бар болгъан, Сыйлы, Сен адиллисен!
Неге тюгюл де, Сен гьакъ дуван гесе эдинг.
Олар Аллагьны халкъыны ва пайхаммарланы къанын тёкдю.
Олагъа лайыкълы болагъан кюйде Сен де олагъа
ичмеге къан бердинг.
7 Къурбанлыкъны салагъан ерден булай бир тавуш эшитдим:
– Дюр, бары да затны Еси болгъан Раббибиз Аллагь!
Сен адилли ва гьакъ кюйде дуван этесен.
8 Дёртюнчю малайик оьзюню савутуну ичиндеги затны гюнешни уьстюне тёкдю. Гюнешге оьзюню артыкъ яллаву булан инсанланы чиркитмеге ихтияр берилди. 9 Уллу яллав оланы чиркитди ва олар балагьлагъа гьакимлик этеген Аллагьны атына налат бердилер. Олар товба этмедилер ва Ону атына макътав этмедилер.
10 Бешинчи малайик оьзюню савутуну ичиндеги затны къыр жанны тахыны уьстюне тёкдю ва къыр жанны пачалыгъы къарангылыкъгъа батып къалды. Инсанлар аврумакълыкъдан тиллерин хапдылар. 11 Оьзлер тарыгъан аврувлары ва яралары учун олар кёклердеги Аллагьгъа налат бердилер, амма этген ишлери саялы товба этмедилер.
12 Алтынчы малайик оьзюню савутуну ичиндеги затны уллу Фират оьзенни уьстюне тёкдю. Бу оьзендеги сув къуруду ва Гюнтувушдан гелеген пачалагъа ёл ачылды. 13 Сонг мен аждагьаны авзундан, къыр жанны авзундан ва ялгъан пайхаммарны авзундан бакъалагъа ошайгъан уьч жин чыгъып гелегенин гёрдюм. 14 Олар бир тюрлю аламатлар гёрсетип болагъан жинлер эди. Жинлер бары да затны Еси болгъан Аллагьны Уллу Гюнюнде ябушмагъа дюньяны бары да пачаларын жыймакъ учун гетген эдилер.
15 Иса булай айтды:
– Къара чы, уручу йимик гелип къаларман! Ялангъач чыгъып биябур болмасын учун, айыкъ туруп, опуракъларын сакълайгъанлар насиплилердир.
16 Олар ягьудиче Армагедон деп айтылагъан ерге бары да пачаланы жыйдылар.
17 Еттинчи малайик оьзюню савутуну ичиндеги затны гьавагъа тёкдю. Ибадатханадагъы тахдан:
– Болма тарыкъ зат болду! – деген гючлю тавуш эшитилди. 18 Шо заман яшмынлар яшнады, кёклер кёкюреди ва ерлер тербенди. Инсанлар яралгъанлы ер юзюнде булай гючлю ер тербенив бир заманда да болмагъандыр. 19 Уллу шагьар ярылып, уьч гесек болду ва дюньяны уьлкелерини шагьарлары чёкдю. Аллагь уллу Бабилни де унутмады. Аллагьны къазапланывундан толгъан пияланы огъар да ичмеге тюшдю. 20 Бары да атавлар ёкъ болду, тавлар да дагъы къалмады. 21 Кёклерден таба инсанланы уьстюне гьариси къыркъ килолар гелеген кёп уллу буз явду. Бу балагь учун инсанлар Аллагьгъа налат бердилер, неге тюгюл зор уллу балагь гелген эди.
17
Уллу къагьба къатын
1 Къолуна етти савутну тутгъан етти малайикни бири мени яныма гелип:
– Мунда гел, кёп сувларда олтургъан уллу къагьба къатын нечик такъсырланажагъын гёрсетейим. 2 Бу дюньяны пачалары ону булан зина пасатлыкъ юрюте эди. Бу дюньяда яшайгъанлар да ону зина пасатлыгъыны чагъырындан эсиргенче иче эди, – деп айтды.
3 Мундан сонг малайик Аллагьны Ругьуну таъсиринден мени дангылгъа алып барды. Онда мен етти башлы, он мююзлю ва уьстюне капир атлар язылгъан къызыл къыр жанны уьстюнде олтургъан бир къатынгишини гёрдюм. 4 Къатын къызыл ва авур къызыл парча опуракълар гийген, алтын, къыйматлы ташлар, инжилер тагъып безенген эди. Къолунда да жиргенч затлардан ва оьзю юрютген зинаны наслыгъындан толгъан бир алтын пияласы бар эди. 5 Ону мангалайына «Уллу Бабил – дюньяны къагьбаларыны ва бары да жиргенчликлерини анасы» деген бир сырлы маънасы булангъы ат язылгъан эди. 6 Къатын Аллагьны халкъыны ва Исаны гьакъында шагьатлыкъ этгенлени къаны булан эсиргенин гёрюп, мен бек тамашалыкъ этдим. 7 Малайик магъа булай айтды:
– Сен негер тамаша боласан? Бу къатынны ва о минип олтургъан етти башлы ва он мююзлю къыр жанны сырын мен сагъа ачарман. 8 Сен гёрген къыр жан бир заманларда болгъан, гьали буса ёкъ. Бираздан сонг о тюпсюз къуюдан чыгъажакъ ва даимге ёкъ болажакъ. Ер юзюнде яшайгъан ва дюнья яралгъандан берли оьзлени атлары яшав китабына язылмагъанлар, къыр жанны гёргенде, тамаша болажакълар. Неге тюгюл де, о бир заманларда болгъан, гьали буса ёкъ, амма бирдагъы керен гележек.
9 Мунда англав ва гьакъыл тарыкъ. Етти баш – уьстюнде къатын олтургъан етти тёбе. Бир вакътини ичинде олар етти пача да дюр. 10 Олардан бешевю гьали ёкъ, бири гьали де пачалыкъ этип тура, башгъа бири гьали де гелип битмеген. Гелгенде де, о аз заман тюгюл къалмажакъ. 11 Бир заманларда болгъан, гьали буса ёкъ къыр жан сегизинчи пачадыр, еттини биридир. Бары да оьзгелери йимик, о да ёкъ болажакъ.
12 Сен гёрген он мююз он пачадыр. Олар гьали де пача гьакимлигин алып битмегенлер, амма къыр жан булан бирге бир сагьатгъа пача гьакимлигин алажакълар. 13 Оланы мурады бир: олар оьзлени гьакимлигин ва гючюн къыр жангъа бережеклер. 14 Олар Къозугъа къаршы ябушажакълар, амма Къозу олардан уьстюн гележек, неге тюгюл Къозу раббилени де Раббисидир, пачаланы да Пачасыдыр. Ону булан бирче болгъанлар чакъырылгъанлардыр, танглалгъанлардыр ва Огъар амин болгъанлардыр.
15 Малайик магъа дагъы да булай айтды:
– Къагьба къатын олтургъан ерде сен гёрген сувлар халкъланы, къавумланы, гьар тюрлю тиллерде сёйлейгенлени ва миллетлени белгисидир. 16 Сен гёрген къыр жан да, он мююз де бу къагьба къатынны гёрюп ярамайлар. Ону талап, ялангъач къояжакълар, этин ашап, отда яндыражакълар. 17 Аллагь о пачаланы юреклерине Оьзю сюйгенни этдирмек деген бир хыялны салды. Аллагьны сёзлери яшавгъа чыкъгъанча, олар оьзлени гьакимлигин къыр жангъа бермеге рази болажакъ. 18 Сен гёреген къатын дюньяны бары да пачаларыны уьстюнде гьакимлик этип турагъан уллу шагьардыр.
18
Уллу шагьар Бабилни тюп болуву
1 Мундан сонг кёкден тюшюп гелеген башгъа бир малайикни гёрдюм. Огъар уллу гьакимлик берилген эди ва дюнья ону макътавлугъу булан шавлалангъан эди. 2 О гючлю тавуш булан къычырып булай айтды:
– Тюп болду, тюп болду уллу шагьар Бабил!
О гьар тюрлю жинлер, гьар тюрлю шайтанлар жыйылагъан ерге, гьар тюрлю мурдар къушланы, гьар тюрлю мурдар ва жиргенч гьайванланы уясына айланып битди.
3 Неге тюгюл де, бары да халкълар ону зиналыгъыны ва
Аллагьны къазапланывуну чагъырындан ичди.
Дюньяны пачалары ону булан зиналыкъгъа тюшдюлер,
савдюгерчилери де ону гьайбатлыгъы булан байлыкъ къазандылар.
4 Кёкден бирдагъы башгъа тавуш эшитдим. О булай айтды:
– Гьей Мени халкъым! Ону гюнагьларына ортакъчы болмас учун, огъар гележек балагьлагъа тюшмес учун, ондан чыгъып тай!
5 Ону уьстюне тюшген гюнагьлары кёкге етишди ва ону
яманлыкъларын Аллагь унутмады.
6 Огъар оьзю бергенге гёре беригиз, ишлерине гёре эки къабат къайтарышын этигиз, чагъыр береген пияласына эки
керен артыкъ гючлю чагъырдан тёгюгюз.
7 О оьзюне нечакъы гьайбатлыкъ ва макътавлукъ гелтирген буса, огъар шончакъы къайгъы ва азап гелтиригиз.
О: «Мен бир тул къатын тюгюлмен. Мен пача къатын йимик олтургъанман.
Мен бир заманда да пашманлыкъны гёрмесмен», – деп
макътанды.
8 Шо саялы да ахыры бир гюн огъар гьар тюрлю балагьлар етежек:
оьлюм, авур агь урувлар ва уллу ачлыкъ.
О отгъа салынып яллатылар, неге тюгюл огъар дуван этген Раббибиз Аллагь къудратлыдыр.
9 Шагьар булан зина этип, ону байлыгъындан кеп чегип тургъан дюньяны пачалары о яллайгъан отну тютюнюн гёрген заманда, огъар яс этип йылажакълар. 10 Ону азап чегегенинден къоркъмакълыкъдан йыракъдан туруп, булай айтажакълар:
«Адаршай, адаршай уллу шагьаргъа! Гючлю шагьар Бабил!
Бир сагьатны ичинде такъсырланып битдинг!»
11 Ер юзюню савдюгерчилери огъар яс этип йылайлар, неге тюгюл оланы малларын бирев де дагъы сатып алмай. 12 Оланы алтынын, гюмюшюн, къыйматлы ташларын ва инжилерин, юкъкъа кетен, йибек, авур къызыл ва къызыл парча къумачларын, багьалы агъачларын, пилни сюегинден, багъырдан, темирден ва мармар ташдан этилген затларын, 13 дарчинлерин, атирлерин, атирли балгьамларын ва майларын, чагъырларын, зайтун майын, унун ва будайын, туварларын ва къойларын, атларын ва арбаларын, къулларын, инсанланы жанларын дагъы бирев де сатып алмай. 14 Олар: «Сени жанынг ушатагъан емишлеринг сени къолунгда дагъы ёкъ. Бары да байлыкъларынг ва макътавлугъунг къолунгдан чыкъды ва бир заманда да дагъы къайтып гелмежек», – деп айтажакълар. 15 Бабил шагьар себепли болуп къазангъан савдюгерчилер, ону азап чегегенинден къоркъмакълыкъдан йыракъда токътажакълар. 16 Олар булай йылап яс этежеклер:
«Адаршай, адаршай уллу шагьаргъа!
О юкъкъа кетенден, авур къызыл ва къызыл парча опуракъ гийген эди, алтын, къыйматлы ташлар ва инжилер булан безенген эди.
17 Бары да бу байлыкъ бир сагьатны ичинде ёкъ этилди!»
Гьар гемени еси, ёлчулар, денгизчилер ва денгизден къазанып яшайгъан гьар адам арекден туруп къаражакъ. 18 О яллайгъан отну тютюнюн гёрген заманда: «Бу уллу шагьаргъа тенг гелеген шагьар дагъы бир заманда да болгъанмы экен?» – деп къычыражакълар. 19 Башларына кюл де себип, олар булай йылап, яс этип къычыражакълар:
«Адаршай, адаршай уллу шагьаргъа!
Денгизде гемелери болгъанлар барысы да сени булан бай болдулар!
Бир сагьатны ичинде сен гьеч болдунг!
20 Гьей кёклер, Аллагьны халкъы, элчилер ва пайхаммарлар! Ону башына къопгъан гьалдан сююнюгюз! Неге тюгюл де, сизге этген затлары саялы Аллагь ону такъсырлагъан».
21 Сонг гючлю бир малайик, уллу тирменташ чакъы бир ташны алып, ону денгизге ташлап йиберип, булай айтды:
– Бабилни де шолай гюч булан ташлажакъ ва дагъы бирев де ону гёрюп болмажакъ.
22 Йырлайгъанланы, къомуз согъагъанланы, балабан ва зурнай согъагъанланы сеслери сенде дагъы эшитилмежек, дагъы сенде саниятчылар болмажакъ, айланагъан
тирменташланы къавгъасы да сенде дагъы эшитилмежек.
23 Сенде дагъы бир заманда да чыракъ ярыкъ гёрюнмежек, гиевню ва гелинни тавушларын дагъы бирев де эшитмежек.
Неге тюгюл де, сени савдюгерчилеринг дюньяны вазирлери эди;
неге тюгюл де бары да халкъланы сени халмажчылыгъынг
алдатды.
24 Амма пайхаммарланы, Аллагьны халкъыны ва дюньядагъы бары да оьлтюрюлгенлени къаны мунда табулду.
19
Кёклерде кёп халкъны къуваныву
1 Мундан сонг мен кёклерде бир кёп халкъныки йимик гючлю тавушланы эшитдим. Олар булай къычыра эдилер:
– Макътав! Къутгъарылыв, макътав ва къудрат
Аллагьыбызникидир!
2 Ону дуванлары гьакъдыр ва адиллидир.
Зинасы булан дюньяны пасат ёлгъа салгъан къагьба къатынны такъсырлады.
Аллагь Оьзюню къуллукъчуларыны къаны учун ондан оьч алды.
3 Олар бирдагъы керен булай къычырдылар:
– Макътав! Ону азап отуну тютюню оьрге гётериле ва гьар
даим гётерилип туражакъ.
4 Йигирма дёрт тамаза ва дёрт жанлы зат, баш уруп тахыны уьстюнде олтургъан Аллагьгъа сужда этип:
– Амин! Макътав! – деп къычырдылар.
5 Тахдан булай тавуш эшитилди:
– Гьей Аллагьны бары да къуллукъчулары, Ондан
къоркъагъанлар – гиччилер ва уллулар!
Аллагьыбызгъа макътав этигиз!
6 Мундан сонг мен гюп болгъан халкъны оькюрювюдей, неде шаршарны къавгъасыдай, неде гючлю кёк кёкюревлени авазыдай бир затны булай дегенин эшитдим:
– Макътав! Бары да затны Еси болгъан Раббибиз гьакимлик эте тура!
7 Сююнейик, шат болайыкъ! Огъар макътавлукъ этейик!
Къозуну той сагьаты етишди. Ону гелешмиши гьазир болду.
8 Гиймек учун огъар юкъкъа, ачыкъ тюслю ва таза кетен
опуракъ берилди.
Бу кетен Аллагьны халкъыны муъмин ишлерини белгисидир.
9 Шо заман малайик магъа:
– Яз: Къозуну тоюна чакъырылгъанлар насиплилердир! – деп айтды.
– Бу Аллагьны гьакъ сёзлеридир, – деп де къошду.
10 Шо заман огъар сужда этмеге деп, аякъларыны алдында баш урдум. О буса магъа:
– Шолай этме! Сен де, Исагъа гьалал къуллукъ этеген иман къардашларынг да йимик, мен де Аллагьны бир къуллукъчусуман. Аллагьгъа сужда эт! Аллагьны атындан сёйлемекни мурады Исаны гьакъында шагьатлыкъ этмекдир, – деп айтды.
Акъ атгъа минген атлы
11 Мен ачылгъан кёклени ва акъ атны гёрдюм. Атгъа минген атлыгъа Амин ва Гьакъ деп айтыла эди. Неге тюгюл де, О адилли кюйде дуван эте ва дав юрюте эди. 12 Ону гёзлери янагъан от йимик эди, башында да кёп тажлары бар эди. Ону уьстюне Оьзюнден башгъа бирев де билмейген ат язылгъан эди. 13 О къангъа батгъан аба гийген эди ва Огъар «Аллагьны Каламы» деген ат берилген эди. 14 Ону арты булан акъ атлагъа да минип, уьстюне юкъкъа, таза акъ кетен опуракълар да гийген кёклени асгерлери геле эди. 15 Халкъланы къырмакъ учун, Ону авзундан чыкъгъан итти бир къылычы бар эди. О олагъа къатты низам салып гьакимлик этежек. Бары да затны Еси болгъан Аллагьны бек гючлю къазапланывуну юзюм сыгъагъан еринде чагъыр сыгъажакъ. 16 Ону абасына ва къабургъасына «Пачаланы Пачасы ва раббилени Раббиси» деп язылгъан эди.
17 Гюнешде токътагъан малайикни де гёрдюм. О кёкде учагъан бары да къушлагъа гючлю тавуш булан:
– Гелигиз! Аллагь къургъан уллу тепсиге жыйылыгъыз. 18 Пачаланы, асгербашларыны ва асгерлени, атланы ва атлыланы, бары да адамланы – къулланы ва азатланы, гиччилени ва уллуланы этин ашажакъсыз, – деп къычырды.
19 Сонг мен къыр жанны ва асгерлери де булан дюньяны пачаларын гёрдюм. Олар атгъа Мингенге ва Ону асгерине къаршы дав этмек учун жыйылгъан эдилер. 20 Къыр жан ва ону булан бирге ялгъан пайхаммар есир этилип тутулду. Бу ялгъан пайхаммар къыр жанны атындан аламатлар гёрсетген эди. Къыр жанны мюгьюрю басылып, ону келпетине сужда этгенлени ялгъан пайхаммар шо аламатлар булан алдатып турду. Оланы экевю де кюкюрт яллайгъан кёлге савлайын ташландылар. 21 Къалгъанлары буса атгъа Мингенни авзундан чыгъагъан къылыч булан оьлтюрюлдю ва бары да къушлар оланы этин ашап тойдулар.
20
Минг йыл
1 Сонг мен кёкден тюшюп гелеген бир малайикни гёрдюм. Ону къолунда тюпсюз къуюну ачгъычы ва бир уллу шынжыры бар эди. 2 О жинлени башчысы, демек иблис болгъан аждагьаны – бырынгъы йыланны тутду ва минг йылгъа бугъавлады. 3 Малайик ону тюпсюз къуюгъа ташлады. Минг йыл битгинче, о халкъланы дагъы алдатып болмасын деп, бегитип, уьстюне мюгьюр басды. Шондан сонг о бир аз замангъа эркин этилежек.
4 Мен тахланы гёрдюм. Оларда олтургъанлагъа дуван этме ихтияр берилген эди. Исаны гьакъында ва Аллагьны каламыны гьакъында шагьатлыкъ этгени учун башлары гесилгенлени ругьларын гёрдюм. Олар не къыр жангъа, не ону келпетине сужда этмей эдилер, мангалайына яда къолуна ону мюгьюрюн басма къоймай эдилер. Олар янгыдан тирилип, Месигь булан бирликде минг йыл гьакимлик этдилер. 5 Бу биринчи тирилив эди. Оьлюлени къалгъанлары минг йыл оьтмей туруп тирилмеди. 6 Биринчи тириливню вакътисинде яшав алгъанлар насиплидир ва сыйлыдыр. Экинчи оьлюмню оланы уьстюнде гьеч бир къудраты ёкъдур. Олар Аллагьны ва Месигьни дин къуллукъчулары болажакъ ва Ону булан бирликде минг йыл гьакимлик этежеклер.
Иблисни ахыры
7 Минг йыл оьтгенден сонг, иблис оьзюню зинданындан чыгъарылажакъ. 8 Бары да халкъланы давгъа жыймакъ учун, о дюньяны дёрт де ягъындагъы, демек Яъжуж ва Маъжуж деген ерлердегилени дагъы да алдатмагъа гетежек. О денгиз ягъадагъы къайыр бюртюклени санавудай чакъы халкъны жыяжакъ. 9 Олар ер юзюнде яйылажакълар ва Аллагьны халкъыны яшайгъан ерин – Ону сююмлю шагьарын къуршап алажакълар. Амма бу заманда кёкден от тюшюп, оланы барын да яллатажакъ. 10 Оланы алдатгъан иблис буса кюкюрт яллайгъан кёлге ташланажакъ. Шондан алда къыр жан ва ялгъан пайхаммар да шонда ташлангъан эдилер. Шонда олар гечеси-гюню булан гьар даим азап чегип туражакълар.
Оьлюлеге дуван этилген
11 Сонг уллу бир акъ тахны ва ону уьстюнде Олтургъанны гёрдюм. Ону бети гёрюнгенде, ер ва кёк къачып гетдилер. Гьали оланы тапма да болмай эди. 12 Мен тахны алдында токътагъан гиччи ва уллу оьлюлени гёрдюм. Китаплар ачылгъан эди ва бирдагъы бир китап – яшав китабы – ачылгъан эди. Оьлюлеге, китапларда язылгъан затлагъа асасланып, гьар кимге оьзю этген ишлеге гёре дуван этиле эди. 13 Денгиз оьзюню ичиндеги оьлюлени, оьлюм ва ахырат оьзлерде бар оьлюлени чыгъардылар. Гьар кимге этген ишлерине гёре дуван этиле эди. 14 Сонг оьлюм ва ахырат яллайгъан кёлге ташланды. Яллайгъан кёл экинчи оьлюмдюр. 15 Яшав китабында оьзлени аты язылмагъанлар яллайгъан кёлге ташландылар.
21
Янгы Ерусалим
1 Мундан сонг мен бир янгы кёкню ва янгы ерни гёрдюм. Алдынгъы кёк ва алдынгъы ер тайып битдилер, денгиз де ёкъ эди. 2 Мен кёклерден – Аллагьны янындан сыйлы шагьар болгъан янгы Ерусалимни гелегенин гёрдюм. О гелешмиши учун безендирилип онгарылгъан бир гелин йимик эди. 3 Тахдан гючлю бир тавуш эшитдим:
– Къара чы! Аллагьны чатыры гьали инсанланы арасында. Олар Ону халкъы болажакъ, Оьзю Аллагь да олар булан болажакъ ва олагъа Аллагь болажакъ. 4 О оланы гёзлериндеги гьар гёзьяшны сибирип тайдыражакъ. Не оьлюм, не йылав, не яс, не аврув болмажакъ, неге тюгюл алдынгъы затлар тайып битди.
5 Тахда Олтургъан:
– Къара чы! Мен бары да затны янгыртаман! Яз, бу герти ва гьакъ сёзлер, – деп айтды. 6 Сонг О магъа булай айтды:
– Болма тарыкъ зат болду! Алфа ва Омега, Башы ва Ахыры Менмен. Сувсаплыкъдан янагъанлагъа Мен яшав береген булагъындан гьавайын сув бережекмен. 7 Уьстюн гелгенлер буланы барысын да варис пай йимик алажакълар. Мен оланы Аллагьы болажакъман, олар да Мени авлетлерим болажакъ. 8 Амма къоркъачлар, имансызлар, нажжаслар, оьлтюрювчюлер, зиначылар, халмажчылыкъ булан машгъул болагъанлар бары да, ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этегенлер ва бары да ялгъанчылар ичинде кюкюрт янагъан кёлге ташланажакълар. Оланы ери шондадыр. Бу экинчи оьлюмдюр.
9 Сонг ичи етти балагьдан толгъан етти савуту булангъы малайиклени бири мени яныма гелди де:
– Гел! Мен сагъа Къозугъа гелген гелинни – Ону къатынын гёрсетежекмен, – деп айтды. 10 Аллагьны Ругьуну гьайран къудратын сезген мени малайик бир уллу ва бийик тавну уьстюне алып гелди. О магъа кёклерден – Аллагьны янындан сыйлы шагьар болгъан Ерусалимни тюшюп гелегенин гёрсетди. 11 О Аллагьны сыйлы нюрю булан къувлуй эди. Ону къувлуйгъаны къыйматлы ташны, ачыкъ ешим ташны къувлуйгъанына ошай эди. 12 Шагьарны уллу ва бийик барусу, он эки къапусу, оланы алдында да он эки малайик бар эди. Къапуланы уьстюне Исрайылны он эки къавумуну атлары язылгъан эди. 13 Гюнтувушдан уьч къапу, темиркъазыкъдан уьч къапу, къыбладан уьч къапу, гюнбатышдан да уьч къапу бар эди. 14 Шагьарны барусу он эки кюрчюню уьстюнде токътагъан эди. Оланы уьстюнде де Къозуну он эки де элчисини атлары язылгъан эди.
15 Мени булан сёйлейген малайикни къолунда, шагьарны, ону къапуларын ва барусун оьлчемек учун, алтындан бир шазыны бар эди. 16 Шагьар дёртмююшню гёлеминде эди. Ону узунлугъу да, генглиги де тенг эди. Малайик шагьарны шазын булан оьлчеди. Шагьарны узунлугъу 2400 чакъырым, ону генглиги ва бийиклиги узунлугъуна тенг эди. 17 Малайик инсанлар оьлчейген оьлчев булан пайдалангъанда, шагьарны барусуну бийиклиги алтмыш алты метр бар эди. 18 Бару ешим ташдан, шагьар оьзю буса шиша йимик ачыкъ таза алтындан ишленген эди. 19 Шагьарны баруларыны кюрчюлери гьар тюрлю къыйматлы ташлар булан безендирилген эди: биринчи кюрчю ешим таш булан безендирилген эди, экинчиси – гёк якъут, уьчюнчюсю – агъат, дёртюнчюсю – зумрут, 20 бешинчиси – оникс, алтынчысы – къызыл якъут, еттинчиси – хризолит, сегизинчиси – гёк зумрут, тогъузунчусу – сари алмас, онунчусу – хризопраз, он биринчиси – гиацинт, он экинчиси аметист булан безендирилген эди. 21 Он эки де къапу он эки инжи, демек гьар къапу айры инжиден этилген эди. Шагьарны орамы да шиша йимик ачыкъ таза алтындан эди.
22 Шагьарда мен ибадатхананы гёрмедим, неге тюгюл бары да затны Еси болгъан Раббибиз Аллагь ва Къозу шагьарны ибадатханасыдыр. 23 Ярыкъ болмакъ учун, шагьарны не гюнге, неде айгъа гьажатлы ери ёкъ эди, неге тюгюл де ону Аллагьны сыйлы нюрю ярыкъландырды. Къозу да ону ярыкъ береген алаты эди. 24 Халкълар ону ярыгъында яшажакълар ва дюньядагъы пачалар оьзлени байлыкъларын ону ичине гелтирежеклер. 25 Гюндюзлер шагьарны къапулары гьеч бегитилмежек, онда буса гечелер болмажакъ. 26 Бары да халкълар оьзлени байлыкъларын ва инг сыйлы затларын онда гелтирежеклер. 27 Мурдар болгъан гьеч бир зат, жиргенч яда ялгъан ишлер этген гьеч бирев онда гирмежек. Онда янгыз Къозуну яшав китабына атлары язылгъанлар гирежеклер.
22
Яшав береген суву булангъы оьзен
1-2 Сонг малайик магъа яшав береген суву булангъы оьзенни гёрсетди. О таза шишадай лансыллай эди. Шо оьзен Аллагьны ва Къозуну тахыны тюбюнден баш алып, аслу орамны ортасы булан агъа эди. Оьзенни эки де янын бойлап, даимлик яшав береген терек оьсе эди. О йылда он эки керен – гьар айда емиш бере эди. Терекни япыракълары буса халкъланы сав этмек учун пайдаландырыла эди. 3 Шагьарда гьеч бир налатлы зат болмажакъ. Аллагьны ва Къозуну тахы шагьарны ичинде болажакъ ва Ону къуллукъчулары Огъар къуллукъ этежек. 4 Олар Ону юзюн гёрюп туражакълар ва Ону аты оланы мангалайларына язылажакъ. 5 Мунда дагъы гечелер болмажакъ. Чыракъланы яда гюнешни ярыгъы олагъа дагъы тарыкъ болмажакъ, неге тюгюл Раббибиз Аллагь олагъа нюр бережек. Олар гьар даим де гьакимлик этип туражакълар.
6 Малайик магъа булай айтды:
– Бу сёзлер герти ва гьакъ сёзлердир. Пайхаммарлагъа Оьзюню Ругьун береген Раббибиз Аллагь ювукъ заманда болмагъа герекли затланы къуллукъчуларына гёрсетмек учун, малайигин йиберди.
Исаны къайтып геливю
7 Иса:
– Къара чы, Мен тез гележекмен! Бу китапда язылгъан пайхаммарлыкъ сёзлени кютеген насиплидир! – деп айтды.
8 Мен, Югьан, буланы барын да гёрдюм ва эшитдим. Буланы барын да гёргенден ва эшитгенден сонг, магъа буланы гёрсетген малайикге сужда этсин деп, ону аякъларыны алдында баш урдум. 9 Малайик буса магъа:
– Вёре, шолай этме! Мен де, сени йимик, пайхаммар къардашларынг ва бу китапда язылгъан сёзлени кютегенлени барысы да йимик, Аллагьны бир къуллукъчусуман. Аллагьгъа сужда эт! – деп айтды.
10 Сонг о булай айтды:
– Бу китапны пайхаммарлыкъ сёзлерин мюгьюрлеме. Аз заман тюгюл къалмагъан. 11 Яманлыкъ этеген гиши шо яманлыгъын этип турсун. Мурдар болгъан мурдар кююнде къалсын. Муъмин ёлда яшайгъан муъмин кюйде яшап турсун. Юрегинде Аллагь булан яшайгъан адам шо кюйде яшап турсун.
12 Иса: – Къара чы, Мен тез гележекмен! Мен оьзюм булан савгъатлар ва такъсырлавлар алып гележекмен ва гьар кимге этген ишине гёре тийишлисин бережекмен. 13 Алфа ва Омега, Биринчи ва Ахырынчы, Башы ва Ахыры Менмен.
14 Яшав береген терегини емишинден ашамагъа ва шагьаргъа къапулардан таба гирмеге ихтияр алмакъ учун опуракъларын жувагъанлар насиплилердир. 15 Итлер, халмаж этегенлер, зиначылар, оьлтюрювчюлер, ялгъан аллагьлагъа къуллукъ этегенлер, ялгъанны сюегенлер ва ону чыгъарагъанлар къырда къалагъанлардыр.
16 Мен, Иса, Магъа иман салгъанланы жыйынлары учун сизге бу затланы гьакъында шагьатлыкъ этсин деп, Оьзюмню малайигимни йибердим. Давутну тамуру, Ону наслусу Менмен. Ярыкъ тангчолпан Менмен, – деп айтды.
17 Аллагьны Ругьу ва гелин: «Гел!» – деп айталар. Гьар эшитеген де: «Гел!» – деп айтсын. Сувсапгъа янагъанлар гелсинлер. Бары да сюегенлер яшав береген сувун гьавайын алсынлар.
18 Бу китапны пайхаммарлыкъ сёзлерин эшитгенлени барына да бувараман: бу сёзлеге гьеч зат къошгъан гишиге бу китапда англатгъан балагьланы Аллагь да къошар. 19 Эгер ким буса да бирев бу пайхаммарлыкъ китапдан гьеч бир затны тайдырса, Аллагь да бу китапда англатгъан яшав береген терегини емишин ашамакъдан ва сыйлы шагьаргъа гирмекден ону магьрюм къояр.
20 Буланы барына да Шагьатлыкъ этеген:
– Дюр, Мен ювукъда гележекмен, – дей.
Амин! Гел, я Рабби Иса!
21 Раббибиз Исаны рагьмусу сизин барыгъыз да булан болсун.
СЁЗЛЮК
Аллагьны Къозусу – Иса Месигьге «Аллагьны Къозусу» деп де айтыла, неге тюгюл де Аллагь Ону гьар инсанны гюнагьлары саялы къурбан этген.
Ашлыкъ Тюшюмню байрамы – ашлыкъ тюшюм къайтарылып битген сонг оьтгерилеген байрам. Ягьудилер бу байрамны Азатлыкъ (Пасха) байрамындан сонг эллинчи гюн оьтгере болгъан.
Бабил – Иса Месигь бу дюньягъа гелгинче алдын заманларда Бабил пачалыгъы исрайыл халкъыны рагьмусуз душманы болгъан. Янгы Разилешивде «Бабил» деген сёз тапшурмалы къайдада Иблисни гьакимлик этивюн белгилей.
Баш дин къуллукъчулар – жамият масъалаланы чечивде ягьудилени инг де таъсири артыкъ болагъан дин къуллукъчулары. Кёбюсю баш дин къуллукъчулар оьр мажлисге гире болгъан. Исаны заманында олар бары да дегенлей бир нече белгили уьягьлюлерден чыкъгъан болгъан.
Гьарун – Мусаны агъасы. Дин къуллукъчуланы борчларын юрютмеге ва исрайыл халкъы учун Аллагьгъа къурбан этмеге янгыз Гьарунну ва ону наслусундагъыланы ихтияры болгъан.
Гьирод – арт-артындан гьакимлик этген дёрт пачаны аты. 1) Уллу Гьирод – бютюн Паластинге гьакимлик этген ягьуди пача. О гьакимлик этеген заманда Иса Месигь тувгъан. 2) Гьирод Антипа – Уллу Гьиродну уланы, Галилеяны пачасы. 3) Гьирод Агърипа I – Уллу Гьиродну уланыны уланы. О Паластинге гьакимлик этген, Исагъа иман салгъанланы вагьши кюйде гьызарлап юрюген.
Гьомора – Оьлю денгизни ювугъундагъы тюзлюкде ерлешген эки шагьарны атлары Содом ва Гьомора болгъан. Аллагь, Содом ва Гьомора шагьарларда яшайгъан адамланы гюнагьлары саялы ялын ва кюкюрт явдуруп, бу эки де шагьарны дагъытгъан.
Давут – Ягьуданы тухумундан чыкъгъан Исрайылны инг белгили пачасы. Ягьуди пайхаммарлар дюньягъа гьакъ кюйде гьакимлик этежек Месигь Давутну наслусундан болажакъ деп алданокъ билдире болгъан.
Давутну Наслусу – Исрайылны пачасы болмагъа тарыкълы болгъан Месигьни гелмеклигин къаравуллап тургъан ягьудилер Огъар шолай деп де айта болгъанлар.
Дин къуллукъчу – ягьудилерде Ерусалимдеги ибадатханада этилеген къурбанны Къанунгъа къыйышывлу кюйде юрютеген адам болгъан.
Дин къуллукъчуланы башчысы – ягьудилени аслу дин къуллукъчусу. Къанунну талапларына гёре, бир-бир дин адатланы янгыз о кютюп бола болгъан. Мисал учун, ибадатхананы Инг Сыйлы Ерине гирмеге янгыз ону ихтияры болгъан. О оьр мажлисге башчылыкъ эте болгъан.
Забур – ягьудиче «йырлар». Шу ортакъ атны тюбюнде Сыйлы Язывланы айрыча бир китабы болгъан ягьудилени 150 дин йыры жыйылгъан. Оларда Аллагь инсанланы оьлюмден къутгъаргъаны саялы, Огъар шюкюрлюк этиле, бирлеринде Аллагьны зорлугъу ва сюювю суратлана яда ялбарывлар бериле.
Ибадатхана – Ерусалимде ерлешген ва бютюн дюньядагъы ягьудилени дин марказы болгъан. Ягьудилер оьзлени къурбанларын янгыз шонда этгенлер. Ибадатхана башлап янгы девюрден алда 10-нчу асруда Сулайман пачаны заманында къурулгъан. Янгы девюрден алда 6-нчы асруда бабиллилер ону дагъытгъан. Сонг ибадатхана янгы девюрден алда 5-нчи асруда ягьудилер есир болуп тургъан Бабилден къайтгъандан сонг янгыртылгъан. Янгы девюрню 1-нчи асрусунда Гьирод пача ону башгъача этип къургъан. 70-нчи йылда Ерусалимдеги башгётеривню тозагъан заманда Рум асгерлер ибадатхананы дагъытгъанлар ва шо замандан берли ибадатхана дагъы янгыртылмагъан.
Ибрагьим – Аллагьу-Таала оьзю булан разилешив бегетген пайхаммар. Исрайыл халкъы ондан баш ала. Ибрагьим Аллагьгъа тынглавлу ва амин болгъан, Огъар толу кюйде инангъан.
Илияс – Эсги Разилешивдеги инг сыйлы пайхаммарланы бириси. Исрайыл пачалыгъына гьакимлик этеген Агъав ва ону къатыны ялгъан аллагьлагъа сужда къылагъаны саялы, Илияс олагъа Аллагьны каламын айтып тургъан. Ягьудилер Месигьни бу дюньягъа гелмеклигин Илияс гьазирлемеге герек деп инангъанлар.
Инсанны Уланы – Иса Оьзюне шолай деп айтгъан. Бир якъдан, ягьудилени бир-бир Сыйлы Китапларында Месигьге шолай ат берилген. Шо атны къолламакъ булан Иса Оьзю Месигь ва Пача экенин гёрсетмеге сюйген. Бирдагъы якъдан, ягьудилени тилинде шо сёз тагъым янгыз «инсан» деген маънаны бере. Иса ону шо маънасында къоллагъан буса, шону булан О Оьзю бары да ягъындан, айрокъда башына тюшген азаплар ва оьлюм булан, оьзге инсанлардай болуп къалгъанын айтмагъа сюйген.
Исагъа иман салгъанланы жыйыны – бу сёз тагъым эки маънада къоллана: 1) Иса Месигьге иман салгъанланы чакъда-чакъда бирче бир ерге жыйылагъанлары. 2) Исагъа иман салгъанланы ер юзюнде яшайгъан барысы да.
Исгьакъ – Ибрагьимни ва Сараны уланы, исрайыл халкъыны ата-бабасы, Якъубну атасы.
Къанун – ягьуди динни аслу талапларыны жыйымы. Бугъар Таврат деп де айтыла. Къанунну юрютмек бары да ягьудилер учун борч. Къанун Иса тувгъунча хыйлы асрулар алда ягьудилер учун Аллагьдан Муса пайхаммаргъа берилген. Къанунда инсанны яшавуну аслу къайдалары ва ону турушунда гери урулагъан затлар, ондан къайры да кёп санавдагъы адатлар, ашны, ят уьлкелилер булангъы аралыкъланы ва оьзгелерини гьакъында язылгъан.
Къурбанлыкъны салагъан ер – гьайванланы къурбан этмек учун, ташдан, балчыкъдан яда темирден этилген гётеринки ер. Къурбанлыкъ шонда салынып, Аллагь учун яллатыла болгъан. Исаны заманында ягьудилени къурбанлыкъ салагъан ери ибадатханада ерлешдирилген. Къурбан этмеге янгыз дин къуллукъчуланы ихтияры болгъан.
Левийлер – дин къуллукъчулар болмаса да, ибадатханада кюйлер согъуп, Аллагьгъа макътав этмеге, къурбан этмек учун гьайванлар онгармагъа кёмек этеген ва шолай оьзге ишлени юрютеген адамлар. Ондан къайры да, олар Къанунну уьйрене болгъан ва халкъны арасында муаллимлер йимик иш гёре болгъанлар. Шоланы ягьуди халкъны он эки тухумундан бири болгъан Левийни наслусуну этмеге ихтияры болгъан. «Левийлер» деген ат да шо тухумну башчысыны атындан амалгъа гелген.
Манна – Мусаны башчылыгъы булан дангылда айланагъан исрайыллылагъа Аллагь йиберген азыкъ, рызкъы.
Маясыз экмекни байрамы – Пасхадан сонг шо гьазиринде етти гюнню ичинде белгиленген байрам. Шо байрамны вакътисинде экмеклени янгыз маясызын ашамагъа ихтияр бериле болгъан.
Мелгьиседек – Салим деген ерни пачасы, дин къуллукъчу. Ибрагьим пайхаммар давда оьзюне тюшген затлардан он пайындан бир пайын огъар берген. Шондан сонг Мелгьиседек Ибрагьимге Аллагьны рагьмусун тилеп дуа этген.
Месигь – грекче «Христос». Исагъа айтылагъан атлардан бириси. Бу сёзню маънасы «танглангъан» демекдир. Бу дюньягъа къутгъарылыв гелтирмек учун, Аллагь Иса Месигьни танглагъан.
Муса – пайхаммар, Исрайылны инг белгили дин ва сиясат ёлбашчысы. О оьзюню халкъын Мисридеги есирликден чыгъаргъан. Муса Аллагь оьзюне берген Къанунну халкъгъа етишдирген.
Нугь – пайхаммар. Аллагьу-Таала бу дюньяны сув алдырып дагъытгъанча, Ону буйругъу булан Нугь уллу геме къургъан, уьягьлюсю булан ону ичине гирип, оьлюмден къутгъарылгъан.
Оьр мажлис – ягьудилени башын тутгъан къурум. Ону дуван этмеге ихтияры да болгъан. Онда 70 адам болгъан. Исаны заманында, ягьудилер Рум империяны гьакимлигини тюбюнде турагъанда, Оьр мажлисни инг аслу гьукмулары янгыз оланы топурагъындагъы Рум гьакимлери тасдыкъ этгенден сонг гючге гирген.
Пайхаммарлар – Аллагьны каламын эшитип, шону инсанлагъа билдирегенлер. Исаны заманына ерли ягьудилени кёп пайхаммарлары болгъан. Пайхаммарлар ягьудилени инг башлап Аллагьны аслу буйрукъларын кютмеге, бир-бирине зарал этмей турмагъа ва таза юрекли болмагъа уьйретген. Ягьудилени арасында пайхаммарланы китапларыны бек абуру болгъан.
Пасха – ягьудилени аслу байрамы. Шо байрамда олар оьзлени ата-бабалары Мисриде къул болуп тургъанлыкъдан къутгъарылгъанын эсге ала болгъанлар. Пасха байрам гьар йыл апрель айда оьтгериле болгъан. Байрам аш учун Пасханы гюнюнде къозу союлмагъа тарыкълы болгъан.
Саддукейлер – Къанунгъа айрокъда бек къуллукъ этеген билимли ягьудилер. Саддукейлер Къанунда язылгъандан къайры башгъа затны къабул этмегенлер. Масала, олар оьлюлер къыяматгюн тирилегенликге инанмагъанлар, неге тюгюл Къанунда шо гьакъда айтылмагъан.
Сара – Ибрагьим пайхаммарны къатыны, Исакъны анасы.
Синагог – Сыйлы Язывланы охумакъ учун ва дуалар этмек учун ягьудилер жыйылагъан бина. Синагогларда шолай жыйынлар гьар сонгугюн оьтгериле болгъан. Синагогларда Сыйлы Язывланы охумагъа ва оларда язылгъан затланы англатмагъа гьар ягьудини ихтияры болгъан. Ягьудилер яшайгъан гьар шагьарда шолай синагоглар болгъан. Шолар, адатлы гьалда, оланы яшавуну марказлары болгъан, синагогну башчысы буса инг абурлу адамлардан бириси болгъан.
Содом – къара: Гьомора.
Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Янгы гюн ягьудилерде гюн артылгъан сонг башлана болгъан. Шо саялы, жумагюн гюн артылып сонгугюн гюн артылгъанча, ишлемек гери урула болгъан.
Сувгъа чомдуруп, Аллагьгъа тапшурув – Исагъа иман салгъан сонг бир керен кютюлеген адат. Бу адат кютюлегенде, бир адам башгъасын, гёнгюллю кюйде бир аз замангъа сувгъа чомуп, ону Аллагьгъа тапшура. Бу адат Аллагьгъа тапшурулгъан адам бары да гюнагьлардан тазалангъанын ва о янгы яшав башлагъанын белгилей.
Сулайман – Давутну уланы, Исрайылны Давутдан сонггъу пачасы. Сулайман гьакимлик этеген заманда Исрайыл пачалыгъы яхшы оьсюп гетген. Сулайман Ерусалимде инг биринчи ибадатхананы къурдургъан.
Сыйлы чатыр, Шагьатлыкъ этеген чатыр – ибадатханасы къурулгъанча, исрайыллылар Аллагьгъа сыйлы чатырда сужда къылгъанлар ва къурбанларын этгенлер.
Сююнч Хабар – грекче «Инжил». Аллагьу-Тааланы исрайыллылагъа этген ваъдаларын кютюв. Шо ваъдалар Иса Месигьден таба яшавгъа чыкъгъан, Ондан таба бары да инсанлагъа къутгъарылывгъа багъып ёл ачылгъан – муна гьар инсангъа Аллагьдан гелген Сююнч Хабар.
Тамазалар – Исаны заманында ягьудилени арасындагъы абурлу адамлар. Олагъа бир-бир дин адатланы юрютмек ва жамият борчлар тапшурула болгъан. Адатлы кюйде, гьар синагогда бир нече тамаза бола болгъан.
Фарисейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Исаны заманында оланы уллу таъсири болгъан. Фарисейлер адамланы янгыз Къанунну тюгюл, ондан сонг чыкъгъан дин адатланы ва мердешлени де къатты кюйде юрютмеге борчлу эте болгъанлар.
Хач – бир-бирине бегетилген эки агъач багъана. Хачны бир багъанасы ерге, экинчиси буса огъар гёнделен къагъыла. Буланы къошуму «Т» гьарпгъа ошай. Этген гюнагьлы ишлери, жинаятчылыкълары саялы бир-бир адамланы румлулар хачгъа иле болгъанлар. Адамланы жазаламакъ учун, оланы мыхлап, хачгъа илгенлер ва шо адамлар оьлгюнче илинген кююнде тургъанлар.
Элчи – грекче «апостолос». Аллагь сайлап йиберген адам. Огъар ихтиярланы Иса Месигь берген. Исаны башлапгъы он эки якъчысы биринчи элчилер болуп токътагъанлар.
Юнус – уьч гюн балыкъны ичинде тургъан пайхаммар.
Якъуб – Исакъны уланы, огъар дагъы да Исрайыл деп де айтыла.
Ясакъчылар – Рум пачасы учун хазнагъа акъча жыягъан къуллукъчулар. Жыйгъан акъчасындан олар оьзлеге де азны къоймай болгъанлар, шо саялы ягьудилер оланы бек сюймей болгъанлар.
Ят халкълар – Исаны заманында ягьудилерден къайры къалгъан бары да халкълар ялгъан аллагьлагъа къуллукъ эте болгъанлар, олар ят халкълар деп гьисаплана болгъанлар.
notes
[1] 1:16 Месигь – бу сёзню маънасы «танглангъан» демекдир. Бу дюньягъа къутгъарылыв гелтирмек учун, Аллагь Иса Месигьни танглагъан. Сёзлюкге де къара.
[2] 2:1 Алимлер – юлдузлагъа къарап, не ерде не зат болагъанны билеген гьакъыллы адамлар, башгъачалай, юлдуз санавчулар.
[3] 2:4 Дин къуллукъчу – ягьудилерде Ерусалимдеги ибадатханада этилеген къурбанны Къанунгъа къыйышывлу кюйде юрютеген адам болгъан.
[4] 3:7 Фарисейлер ва саддукейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюклер. Сёзлюкге де къара.
[5] 5:17 Мусаны Къануну – Аллагь Муса пайхаммардан таба берген дин насигьатлар ва буйрукълар.
[6] 10:1 Элчи (грекче «апостолос») – Аллагь сайлап йиберген адам. Огъар ихтиярланы Иса Месигь берген. Исаны башлапгъы он эки якъчысы элчилер болуп токътагъанлар.
[7] 10:4 Элинсюер – он эки элчиден бириси болгъан Симон алда «Элинсюерлер» деген дин-жамият къурумну ортакъчысы болгъан буса ярай. Шо къурум Ягьудеяны румлуланы зулмусундан савутну гючю булан къутгъармагъа къаст эте болгъан.
[8] 10:25 Зензебил – иблисге айтылагъан атлардан бириси.
[9] 10:38 Оьлюм дуван гесилген адам оьлтюрюлеген ерге ерли хачын оьзю гётерип юрюй болгъан. Бу аятда «хачын гётермек» деген сёз тагъым гёчюм маънасында къоллангъан. Сёзлюкге де къара.
[10] 11:12 Бу аятны «Аллагьны гьакимлигине къаршы ябушув юрюле» деген гесеги грек тилден булай таржума этилмеге де бола: «Аллагьны гьакимлиги оьзюне къаныгъывлу кюйде ёл сала» яда «Аллагьны гьакимлигин бары да гюч булан ала».
[11] 12:1 Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Сёзлюкге де къара.
[12] 15:22 Бу къатын исрайыл халкъындан алда Паластинде яшайгъан гьанан деген ят халкъдан болгъан.
[13] 16:18 Петер деген ат «Яр» демекдир.
[14] 16:21 Тамазалар – Исаны заманында ягьудилени арасындагъы абурлу адамлар. Олагъа бир-бир дин адатланы юрютмек ва жамият борчлар тапшурула болгъан.
[15] 17:21 Бир-бир грекче къолъязывларда «Амма бу жынс жинлени янгыз дуа ва ораза булан тюгюл къувалама бажарылмай» деген аят да ёлугъа.
[16] 18:11 Бир-бир грекче къолъязывларда «Неге тюгюл де, Мен, Инсанны Уланы, адашгъанланы къутгъармакъ учун гелгенмен» деген аят да ёлугъа.
[17] 21:5 Сион къызы – демек, Ерусалим.
[18] 21:9 Гьосанна – грек тилден тувра гёчюргенде, «бизин къутгъар» деген маънаны берсе де, «сююнч, къуванч, алгъыш этив» деген маъналарда къоллангъан.
[19] 23:5 Гьайкеллеге Сыйлы Язывлардан алынгъан бир-бир аятлар салына. Ягьудилер дуа этегенде, оланы я башына, яда къолуна байлайлар.
[20] 23:14 Бир-бир грекче къолъязывларда «Адаршай сизин гьалыгъызгъа, гьей дин алимлер ва фарисейлер! Экиюзлюлер! Сиз тул къатынланы уьйлерин талайсыз ва гёземелик учун узун дуалар этесиз. Шону учун дагъы да артыкъ налат алажакъсыз» деген аят да ёлугъа.
[21] 23:35 Гьабил пайхаммар Сыйлы Язывларда эсгерилеген оьлтюрювню биринчи къурбаны, Закария пайхаммар буса ахырынчыларындан бириси болуп токътайлар.
[22] 24:28 Бу айтыв «оьлю сюек бар ерде къаракъушлар болагъаны мекенли йимик, бу затлар болажагъы да мекенли» деген маънаны бере.
[23] 27:53 Сыйлы шагьар – демек, Ерусалим.
[24] 1:1 Месигь – бу сёзню маънасы «танглангъан» демекдир. Бу дюньягъа къутгъарылыв гелтирмек учун, Аллагь Иса Месигьни танглагъан. Сёзлюкге де къара.
[25] 1:21 Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Сёзлюкге де къара.
[26] 1:44 Дин къуллукъчу – ягьудилерде Ерусалимдеги ибадатханада этилеген къурбанны Къанунгъа къыйышывлу кюйде юрютеген адам болгъан.
[27] 2:16 Фарисейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[28] 3:14 Элчи (грекче «апостолос») – Аллагь сайлап йиберген адам. Огъар ихтиярланы Иса Месигь берген. Исаны башлапгъы он эки якъчысы элчилер болуп токътагъанлар.
[29] 3:18 Элинсюер – он эки элчиден бириси болгъан Симон алда «Элинсюерлер» деген дин-жамият къурумну ортакъчысы болгъан буса ярай. Шо къурум Ягьудеяны румлуланы зулмусундан савутну гючю булан къутгъармагъа къаст эте болгъан.
[30] 3:22 Зензебил – иблисге айтылагъан атлардан бириси.
[31] 5:9 Легион – румлуланы бир нече минг адамы булангъы асгер бёлюгю. Мунда «оьтесиз кёп» деген маънада.
[32] 7:16 Бир-бир грекче къолъязывларда «Эшитмеге къулакълары барлар эшитсинлер!» деген аят да ёлугъа.
[33] 8:31 Тамазалар – Исаны заманында ягьудилени арасындагъы абурлу адамлар. Олагъа бир-бир дин адатланы юрютмек ва жамият борчлар тапшурула болгъан.
[34] 9:29 Бир-бир грекче къолъязывларда бу аятда «дуа этип ва ораза тутуп» деген сёзлер де ёлугъа.
[35] 9:44 Бир-бир грекче къолъязывларда «Жагьаннемде даим оланы къаркъарасын хуртлар талап турар ва оту сёнмес» деген аят да ёлугъа.
[36] 9:46 Бир-бир грекче къолъязывларда «Жагьаннемде даим оланы къаркъарасын хуртлар талап турар ва оту сёнмес» деген аят да ёлугъа.
[37] 9:49 Бир-бир грекче къолъязывларда «Къурбангъа союлгъан гьайван туз булан тазалагъаны йимик» деген гесек ёлукъмай.
[38] 11:9 Гьосанна! – грек тилден тувра гёчюргенде, «бизин къутгъар» деген маънаны берсе де, «сююнч, къуванч, алгъыш этив» деген маъналарда къоллангъан.
[39] 11:26 Бир-бир грекче къолъязывларда «Эгер башгъаланы гюнагьларындан гечмесегиз, кёклердеги Атагъыз да сизин гюнагьларыгъыздан гечмес» деген аят да ёлугъа.
[40] 12:18 Саддукейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[41] 15:28 Бир-бир грекче къолъязывларда «Сыйлы Язывларда: „О жинаятчыланы арасына салынды“, – деп лап язылгъан кюйде болгъан» деген аят да ёлугъа.
[42] 1:5 Дин къуллукъчу – ягьудилерде Ерусалимдеги ибадатханада этилеген къурбанны Къанунгъа къыйышывлу кюйде юрютеген адам болгъан.
[43] 1:9 Арив ийисли затлар яндырыв – ибадатхананы Сыйлы Ерин Аллагьгъа макътав этмек учун арив ийислер чыгъарагъан къайда.
[44] 1:78 Къутгъарывну Гюнеши – мунда Исаны тувмакълыгъы гьакъында айтыла.
[45] 2:11 Месигь – Бу сёзню маънасы «танглангъан» демекдир. Бу дюньягъа къутгъарылыв гелтирмек учун, Аллагь Иса Месигьни танглагъан. Сёзлюкге де къара.
[46] 4:16 Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Сёзлюкге де къара.
[47] 5:1 Галилея кёл – Генисарет кёлге айтылагъан башгъа ат.
[48] 5:17 Фарисейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[49] 6:13 Элчи (грекче «апостолос») – Аллагь сайлап йиберген адам. Огъар ихтиярланы Иса Месигь берген. Исаны башлапгъы он эки якъчысы элчилер болуп токътагъанлар.
[50] 6:15 Элинсюер – он эки элчиден бириси болгъан Симон алда «Элинсюерлер» деген дин-жамият къурумну ортакъчысы болгъан буса ярай. Шо къурум Ягьудеяны румлуланы зулмусундан савутну гючю булан къутгъармагъа къаст эте болгъан.
[51] 7:3 Тамазалар – Исаны заманында ягьудилени арасындагъы абурлу адамлар. Олагъа бир-бир дин адатланы юрютмек ва жамият борчлар тапшурула болгъан.
[52] 8:30 Легион – румлуланы бир нече минг адамы булангъы асгер бёлюгю. Мунда «оьтесиз кёп» деген маънада.
[53] 10:1 Бир-бир грекче къолъязывларда бу санав етмиш деп геле.
[54] 10:13 Къайгъыны белгиси гьисапда уьстюне без гийип ва кюлню ичинде олтуруп, ону башына себе болгъанлар.
[55] 10:32 Левийлер – ибадатхананы къуллукъчулары. Сёзлюкге де къара.
[56] 11:15 Зензебил – иблисге айтылагъан атлардан бириси.
[57] 11:51 Гьабил пайхаммар Сыйлы Язывларда эсгерилеген оьлтюрювню биринчи къурбаны, Закария пайхаммар буса ахырынчыларындан бириси болуп токътайлар.
[58] 13:16 Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Сёзлюкге де къара.
[59] 14:27 Оьлюм дуван гесилген адам оьлтюрюлеген ерге ерли хачын оьзю гётерип юрюй болгъан. Бу аятда «хачын гётермек» деген сёз тагъым гёчюм маънасында къоллангъан. Сёзлюкге де къара.
[60] 17:21 Грек тилден къумукъ тилге «арагъызда» деп гёчюрюлген сёзню «ичигизде» деп де гёчюрюл бола.
[61] 17:36 Бир-бир грекче къолъязывларда «Авлакъда экев болажакъ: бири алынажакъ, бириси къалажакъ» деген гесек ёлукъмай.
[62] 17:37 Бу айтыв: «оьлю сюек бар ерде къаракъушлар болагъаны мекенли йимик, бу затлар болажагъы да мекенли» деген маънаны бере.
[63] 20:27 Саддукейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[64] 22:43-44 Бир-бир грекче къолъязывларда бу аятлар ёлукъмай.
[65] 23:17 Бир-бир грекче къолъязывларда «Пилатны гьар ягьуди Пасха байрамда халкъ учун бир адамны туснакъдан чыгъарагъан адаты болгъан» деген аят да ёлугъа.
[66] 23:31 Грек тилден таржума этгенде, «Эгер айыпсыз халкъгъа шолай эте буса, айыплы халкъны иши нечик болур?» деп англама да бола.
[67] 23:34 Бир-бир грекче къолъязывларда «Атам! Булардан гечип къой. Неге тюгюл де, булар не этегенин билмейлер» деген гесек ёлукъмай.
[68] 1:17 Месигь – Бу сёзню маънасы «танглангъан» демекдир. Бу дюньягъа къутгъарылыв гелтирмек учун, Аллагь Иса Месигьни танглагъан. Сёзлюкге де къара.
[69] 1:19 Дин къуллукъчу – ягьудилерде Ерусалимдеги ибадатханада этилеген къурбанны Къанунгъа къыйышывлу кюйде юрютеген адам болгъан.
[70] 1:19 Левийлер – ибадатхананы къуллукъчулары. Сёзлюкге де къара.
[71] 1:24 Фарисейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[72] 3:14-15 Муса дангылда ... – исрайыл халкъы дангылдагъы заманында йыланлар тигегени саялы, оланы кёплери оьле болгъанлар. Шо заман Аллагь Мусагъа къурухда йыланны езден этилген суратын бегитмекни буюргъан. Оьзлени йылан тикгенлер, шо суратгъа къарагъандокъ, сав болуп къала болгъанлар.
[73] 5:4 Бир-бир грекче къолъязывларда «Раббибиз йиберген малайик, заман-заман гьавузгъа гелип, ондагъы сувну чалкъындырып гете. Шо заман сувгъа ким башлап гирсе, не аврувдан авруй буса да, о сав болуп къала» деген аят да ёлугъа.
[74] 5:9 Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Сёзлюкге де къара.
[75] 6:31 Манна – Мусаны башчылыгъы булан дангылда айланагъан исрайыллылагъа Аллагь йиберген азыкъ, рызкъы.
[76] 7:2 Ягьудилени Чатырлар байрамы – ягьудилени гюзде тюшюмню къайтарагъанда, чатырларда оьтгереген байрамы.
[77] 8:11 Бир-бир грекче къолъязывларда 7-нчи бёлюкню 53-нчю аятындан башлап 8-нчи бёлюкню 11-нчи аятына ерлиги гесек (7:53 – 8:11) ёлукъмай.
[78] 12:13 Гьосанна! – грек тилден тувра гёчюргенде, «бизин къутгъар» деген маънаны берсе де, «сююнч, къуванч, алгъыш этив» деген маъналарда къоллангъан.
[79] 12:15 Сион къызы – демек, Ерусалим.
[80] 18:28 Ягьуди тюгюллени уьйлерине гирген ягьудилер мурдарлангъан деп санала болгъан.
[81] 1:2 Элчи (грекче «апостолос») – Аллагь сайлап йиберген адам. Огъар ихтиярланы Иса Месигь берген. Исаны башлапгъы он эки якъчысы элчилер болуп токътагъанлар.
[82] 1:13 Элинсюер – он эки элчиден бириси болгъан Симон алда «Элинсюерлер» деген дин-жамият къурумну ортакъчысы болгъан буса ярай. Шо къурум Ягьудеяны румлуланы зулмусундан савутну гючю булан къутгъармагъа къаст эте болгъан.
[83] 2:1 Ашлыкъ тюшюмню байрамы – ашлыкъ тюшюм къайтарылып битген сонг оьтгерилеген байрам. Ягьудилер бу байрамны Пасха байрамындан сонг эллинчи гюн оьтгере болгъан.
[84] 2:31 Месигь – Бу сёзню маънасы «танглангъан» демекдир. Бу дюньягъа къутгъарылыв гелтирмек учун, Аллагь Иса Месигьни танглагъан. Сёзлюкге де къара.
[85] 4:1 Дин къуллукъчу – ягьудилерде Ерусалимдеги ибадатханада этилеген къурбанны Къанунгъа къыйышывлу кюйде юрютеген адам болгъан.
[86] 4:1 Саддукейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[87] 4:5 Тамазалар – Исаны заманында ягьудилени арасындагъы абурлу адамлар. Олагъа бир-бир дин адатланы юрютмек ва жамият борчлар тапшурула болгъан.
[88] 4:36 Левийлер – ибадатхананы къуллукъчулары. Сёзлюкге де къара.
[89] 5:34 Фарисейлер – ягьудилени арасында тувулунгъан дин ва сиясат бёлюк. Сёзлюкге де къара.
[90] 7:4 Килданилер – бырынгъы Месопотамияда яшагъан бир халкъ.
[91] 8:37 Бир-бир грекче къолъязывларда «Филип огъар: „Эгер бютюн юрегингден иман сала бусанг, дагъы бир зат да тарыкъ тюгюл“, – дей. О да: „Иса Месигь Аллагьны Уланы экенине иман саламан“, – деп жавап бере» деген аят да ёлугъа.
[92] 8:39 Бир-бир грекче къолъязывларда бу аятда «Эфиоп Аллагьны Ругьун къабул эте, Раббини малайиги буса Филипни алып гете» деген сёзлер де ёлугъа.
[93] 9:36 Дорка – бу ат грекчеден «жайран» деп гёчюрюле.
[94] 13:14 Сонгугюн – ягьудилерде сыйлы саналагъан гюн. Мусаны Къанунуна гёре, шо гюн Аллагьгъа ибадат этмекден оьзге ишни кютмек гери урула болгъан. Сёзлюкге де къара.
[95] 14:14 Уьстюндеги опуракъларын йыртыв – бек къыйналмакълыкъны, къайгъырмакълыкъны белгиси гьисапда этилеген бир иш.
[96] 15:34 Бир-бир грекче къолъязывларда «Амма Сила онда къалма токъташды» деген аят да ёлугъа.
[97] 17:18 Эпикурчулар – Эпикур деген грек философну якъчылары; олар ругь рагьатлыгъы инг оьр даражадагъы леззет, напсыны рази этмек яшавну маънасы деп токъташдыра болгъанлар. Олар дагъы да инсанны яшаву учун аллагьланы агьамиятлыгъы ёкъ, инсанланы яшаву аллагьлар булан байлавлу тюгюл деп токъташдыра болгъанлар.
[98] 17:18 Стоячылар – Зенон деген грек философ яратгъан философия агъымны якъчылары. Зенон якъчыларын Стоя деген ерде жыя болгъан. Олар, Аллагь аламны яратса да, О инсанланы ишлерине къошулмай деп гьисап эте болгъанлар.
[99] 17:19 Ареопакъ – бырынгъы Афинадагъы оьр дуван ва шолай да гьар тюрлю масъалалар къаралагъан ер.
[100] 19:29 Театр – башлапгъы вакътилерде уьстю ачыкъ, кёп адамлар жыйылып олтуруп болагъан ер. Театрда халкъны яшаву булан байлавлу агьамиятлы масъалалагъа да къарала болгъан.
[101] 24:6-8 Бир-бир грекче къолъязывларда «Оьзюбюзню Къанунубуз булан дуван этмеге сюйген эдик. 7 Амма Лисий деген асгербашы гелип, муну бизин къолубуздан гюч булан чыгъарып алды. \fr 8 Муну айыплайгъанлагъа сени янынга гелсин деп буюрду» деген аятлар да ёлугъа.
[102] 27:9 Оразаны гюню – ягьудилени гюзню башындагъы айрыча агьамиятлы гьисаплангъан гюню.
[103] 27:27 Адриа денгиз – Орта денгизни Италия, Сицилия ва Греция пачалыкъларыны арасындагъы бир бёлюгюне бырынгъы заманларда шолай айта болгъан.
[104] 28:29 Бир-бир грекче къолъязывларда «Бу сёзлени эшитген заманда, ягьудилер бир-бири булан кёп эрише туруп чыгъып гетелер» деген аят да ёлугъа.
[105] 5:13 «Бабил» деп Петер мунда Румну гьакъында айта болмагъа герек.
[106] 2:22 Бу айтывланы биринчиси «Сулайманны айтывлары» деген китапдан алынгъан.
[107] 3:10 Ачылажакъ – бир-бир грекче къолъязывларда «яллап битежек», башгъа къолъязывларда «ёкъ болажакъ» деп язылып ёлугъа.
[108] 5:6 „О сув ва къан булан гелген“ демек – О сувгъа чомдуруп, Оьзюн Аллагьгъа тапшуртгъан ва хачгъа илинип къан тёкген демек.
[109] 5:7-8 Бир-бир грекче къолъязывларда бу аятлар «Кёклерде шону гьакъында шагьатлыкъ этеген уьч зат бар: Ата, Калам ва Аллагьны Ругьу. Олар уьчюсю де бир гёнгюлден шагьатлыкъ эте. Дюньяда да шону гьакъында шагьатлыкъ этеген уьч зат бар: Аллагьны Ругьу, сув ва къан. Олар уьчюсю де бир гёнгюлден бир затгъа шагьатлыкъ эте» деп язылып ёлугъа.
[110] 1:1 Ханым ва ону яшлары – мунда Исагъа иман салгъанланы жыйыны ва шо жыйынны ортакъчылары.
[111] 1:11 Корагь – Мусаны ва Гьарунну гьакимлигине къаршы баш гётерген адам.
[112] 16:22 Мунда Павелни бу кагъызын язгъан Тертийни гьакъында сёйлене.
[113] 16:24 Бир-бир грекче къолъязывларда «Сизин барыгъыз да булан Раббибиз Иса Месигьни рагьмусу болсун. Амин» деген аят да ёлугъа.
[114] 16:22 Бу ерде арамей тилдеги чакъырыв берилген. Шо дуаны эки башгъа кюйде охумагъа бола: «марана та» («Раббибиз, тез гел!») яда «маран ата» («Раббибиз геле тура!»).
[115] 1:2 Галатия – Гиччи Азиядагъы бир вилаят. Гьалиги Тюркияны топурагъы.
[116] 4:4 Булай англамагъа да бола: Аллагьны алдында таза болмакъ ва намусгъа лайыкълы болмакъ учун, оьз къаркъарагъызны ва ону напсын елемеге уьйренигиз.
[117] 5:22 Къолларын салмакъ – Исагъа иман салгъанланы жыйынында юрюлеген адат. Шо адатгъа гёре, жыйында лайыкълы болгъан адамгъа хас дин къуллукъ юрютмеклик тапшурулагъанда, шо жыйынны ёлбашчылары ону уьстюне къолларын сала.
[118] 9:4 Манна – Мусаны башчылыгъы булан дангылда айланагъан исрайыллылагъа Аллагь йиберген азыкъ, рызкъы.
[119] 9:5 Макътавлу малайик – мунда грек тилдеги «гьерувим» деген сёз къоллангъан. Шо сёз малайиклени къанатлы гьайванланы келпетиндеги тайпасын англата.
[120] 9:16 Васият – грек тилде «васият» ва «разилешив» деген сёзлер бир сёз булан бериле.
[121] 1:8 Алфа ва Омега – грек алифбасыны биринчи ва ахырынчы гьарпларыны атлары.
[122] 1:10 Раббибизни гюню – демек, къаттыгюн.
[123] 2:17 Манна – Мусаны башчылыгъы булан дангылда айланагъан исрайыллылагъа Аллагь йиберген азыкъ, рызкъы.
[124] 9:11 Аполион – демек, дагъытывчу.
[125] 13:17 Бырынгъы заманларда гьарплар санавланы орнуна да къоллана болгъан. Гьарпланы санав маъналарын къошуп, адамны атына къыйышывлу гелеген санавну чыгъарма бола болгъан.
